Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych czterowodoroakrydonów o dzialaniu chemote- rapeutycznym, o wzorze 1, oraz ich soli z fizjologicznie tolerowanymi kwasami i zasadami, przy czym we wzorze ' 1 R1 oznacza tlen, R2 do R7 , które moga byc jednakowe albo rózne, oznaczaja wodór albo prosty lub rozgaleziony nasycony nizszy rodnik alkilowy, i R5 moze dodatkowo oznaczac rodnik fenylowy, który ewentu¬ alnie moze byc podstawiony jedno-, dwu- albo trzykrotnie przez fluor, chlor, brom, jod, trójfluorometyl,grupe nitrowa, nizsza grupe alkoksylowa albo metylenodioksyIowa, R8 do R11, które moga byc jednakowe albo rózne, oznaczaja wodór, fluor, chlor, brom, jod, trójfluorometyl albo nizsza grupe alkoksylowa i R12 oznacza grupe hydroksylowa.Przez okreslenie nizsze rodniki nalezy rozumiec rodniki o jednym do szesciu atomach wegla, korzystnie o jednym do czterech atomów wegla.Sposób wedlug wynalazku wytwarzania zwiazków o wzorze 1 polega na tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym R8 do R11 maja wyzej podane znaczenie, poddaje sie reakcji ze zwiazkiem o wzorze 3, w którym R2 do R7 maja wyzej podane znaczenie, w rozpuszczalniku organicznym mieszajacym sie z woda i obecnosci kwasu mineralnego, i ewentualnie otrzymany w ten sposób zwiazek przeprowadza sie za pomoca fizjologicznie tolero¬ wanego kwasu albo zasady w odpowiednia sól.Stosowane jako material wyjsciowy 2-nitrobenzaldehydy o wzorze 2 otrzymuje sie z pochodnych toluenu, które sa nitrowane w polozeniu 2, chlorowcowane w grupie metylowej i nastepnie metoda F. Krfihnke'go (Ber. 69, 2006 (1936)) przeprowadzone w aldehydy o wzorze 2. Jako material wyjsciowy mozna stosowac np.: 2-nitrobenzaldehyd, 3-chloro-2-nitrobenzaldehyd, 4-chloro-2-nitrobenzaldehyd, 6-chloro-2-nitrobenzal- dehyd, 4-fluoro-2-nitrobenzaldehyd, 5-fluoro-2-nitrobenzaldehyd, 4-bromo-2-nitrobenzaldehyd, 4-trójfluoro- metylo-2-nitrobenzaldehyd, 5-trójfluorometylo-2rnitrobenzaldehyd, 6-trójfluorometylo-2-nitrobenzaldehyd,2 91393 4-metoksy-2-nitrobenzaldehyd, 5-etoksy-2-nitrobenzaldehyd, 4-butoksy-2-nitrobenzaldehyd, 3-metylo-2-nitro- benzaldehyd, 3-metylo-2-nitrobenzaldehyd, 4-heksylo-2-nitrobenzaldehyd.Pochodne 1,3-cykloheksanodionu o wzorze 3 otrzymuje sie albo przez katalityczne uwodornienie odpowie* dnio podstawionych pochodnych rezorcyny w obecnosci zasad (Organikum, 4 wydanie, 1964, str. 257), albo przez reakcje zamkniecia pierscienia, jak np. dla dimedonu (Org. Synth. Coli, tom II, str. 200), 5-o-chlorofe- jiylo-1,3-cykloheksanodionu (L.H.Hinkel, E.E. Ayling,J.F.J Dippy, J.Chem.Soc, Londyn, 1935, str. 539) i 4-hy- droksyfenylo-1,3-cykloheksanodionu (Ph.E.Papadakis, J.Am.Chem. Soc. 67, str. 1799, (1945)).Jako przyklady nalezy wymienic: 1,3-cykloheksanodion, 4-metylo-1,3-cykloheksanodion, 4-etylo-1,3-cy¬ kloheksanodion, 4-lll-rzed.-butylo-1,3-cykloheksanodion, 4-fenylo-1,3-cykloheksanodion,4-/4-chlorofenylo/-1,3- -cykloheksanodion, 4-/4-fluorofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 4-/3,4-dwuchlorofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 4-/4 /4-trójfluorometylofenylo/-1,3-cykloheksanodi on, S-metylo-l^-cyktbheksanodion, 5-etylo-1,3-cykloheksano¬ dion, 5-propylo-1,3-cykloheksanodion, 5-izo-propylo-1,3-cykloheksanodion, 5-butylo-1,3-cykloheksanodion, -heksylo-1,3-cykloheksanodion, 5-/2-hydroksyetylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-cyklopentylo-1,3-cykloheksano- dfon, 5-cykloheksylo-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-hydroksypropylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-fenylo-1,3-cyklohe¬ ksanodion, 5-p-chlorofenylo-1,3-cykloheksanódion, 5-p-fluorofenylo-1,3-cykloheksanodion, 5-p-bromofenylo- 1,3-cykloheksanodion, 5-p-trójfluorometylofenylo-1,3-cykloheksanodion, 5-p-metoksyfenylo-1,3-cykloheksano¬ dion, 5-p-tolilo-,1,3-cykloheksanodion, 5-p-cyjanofenylo-1,3-cykloheksanodion, 5-p-sulfamylofenylo-1,3-cyklohe¬ ksanodion, 5-/4-metylosulfonylofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/4-karbamylofenylo/-1,3-cykloheksanodion,- -/4-jodofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/4-acetylofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/4-fenoksyfenylo/-1,3-cy¬ kloheksanodion, 5-/3,4-metylenodioksyfenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-chlorofenylo/-1,3-cykloheksanodion, -/3-fluorofenylo/-! ,3-cykloheksanodion, 5-/3-bromofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-trójfluorofenylo/-1,3- -cykloheksanodion, 5-/3-cyjanofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-sulfonylometylofenylo/-1,3-cykloheksano¬ dion, 5-m-nitrofenylo-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-sulfamylofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-metylosulfoksy- fenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-etoksyfenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2-fluorofenylo/-1,3-cykloheksano¬ dion, 5-/3-chlorofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2-trójfluorometylofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2-bromo- fenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2-tolilo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2-cyjanofenylo/-1,3-cykloheksanodion, -/2-acetylofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2,3-dwuchlorofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2,4-dwuchloro- fenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2,5-dwuchlorofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3,4-dwuchlorofenylo/-1,3-cy¬ kloheksanodion, 5-/2-chloro-4-fluorofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-chloro-4-fluorofenylo/-1,3-cykloheksa¬ nodion, 5-/2-chloro-4-trójfluorometylofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-chloro-4-trójfluorometylofenylo/-1,3- -cykloheksanodion, 5-/3-chloro-4-trójfluorometylofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2-bromo-5-trójfluorometylo- fenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2-chloro-4-jodofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-metylo-4-fluorofenylo/-1,3- -cykloheksanodion, 5-/2-metoksy-4-chlorofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2-chloro-4-cyjanofenylo/-1,3-cyklo¬ heksanodion, 5-/2-metylo-5-trójfluorometylofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-chloro-5-sulfonylometylofenylo- -/1,3-cykloheksanodion, 5-/2-chloro-6-metoksyfenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/3-chloro-4-butylofenylo/-! ,3-cy¬ kloheksanodion, 5-/2-chloro-4-sulfanylofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-/2-etylo-5-sulfonylometylofenylo/-1,3- -cykloheksanodion, 4,4-dwumetylo-1,3-cykloheksanodion, 5,5-dwumetylo-1,3-cykloheksanodion, 4,6-dwume- tylo-1,3-cykloheksanodion, 4-mety|o-6-etylo-1,3-cykloheksanodion, 4-III-rzed.-butylo-6-metylo-1,3-cykloheksa¬ nodion, 5,5-dwuetylo-1,3-cykloheksanodion, 5-metylo-5-fenylo-1,3-cykloheksanodion, 5-metylo-5-p-chlorofeny- lo-1,3-cykloheksanodion, 5-metylo-5-p-fluorofenylo-1,3-cykloheksanodion, 5-metylo-5-p-trójfluorofenylo-1,3-cy¬ kloheksanodion, 4-metylo-5-p-chlorofenylo-1,3-cykloheksanodion, 4,6-dwumetylo-5-p-chlorofenylo-1,3-cyklo- heksanodion, 4-metylo-5-/3,4-dwuchlorofenylo/-1,3-cykloheksanodion, 5-metylo-57m-metylosulfonylo-fenylo/- -1,3-cykloheksanodion, 4-metylo-5-/m-fluorofenylo/-! ,3-cykloheksanodion.Synteze zwiazków o wzorze 4 przeprowadza sie korzystnie w ten sposób, ze 1 mol aldehydu o wzorze 2 i 1 mol cykloheksanodionu o wzorze 3 ogrzewa sie w mieszaninie skladajacej sie z kwasu octowego lodowatego i stezonego kwasu solnego wciagu 1—2 godzin do temperatury 80-100°C i nastepnie wytraca sie produkt reakcji przez dodanie wody. Ilosc kwasu octowego lodowatego dostosowuje sie do rozpuszczalnosci skladników wyjs¬ ciowych i moze sie zmieniac w szerokich granicach. Zamiast kwasu octowego lodowatego mozna równiez sto¬ sowac inne mieszajace sie z woda rozpuszczalniki, jak kwas mrówkowy, kwas propionowy, czterowodorofuran, dioksan, gl ikolowy eter dwumetylowy, gl ikolowy eter monometylowy, alkohole itd.Ilosc kwasu solnego jest w znacznym stopniu zmienna, nie powinna jednak byc mniejsze od 1 mola, poniewaz w przeciwnym razie spada wydajnosc. Wodny roztwór kwasu solnego mozna zastapic przez gazowy chlorowodór, który wprowadza sie do roztworu reakcyjnego. Temperature reakcji dostosowuje sie do reakty¬ wnosci i stabilnosci skladników. Ogrzewanie w przypadku dobrze rozpuszczalnych substancji wyjsciowych nie jest bezwzglednie potrzebne. Wystarczy pozostawic mieszanine reakcyjna wciagu kilku dni, ewentualnie do jednego tygodnia, w temperaturze pokojowej i nastepnie zatezyc albo wytracic za pomoca wody.91 393 3 Nieoczekiwany efekt reakcji polega na tym, ze przy zastosowaniu 2-nitrobenzaldehydów, które w poloze¬ niu 5 sa niepodstawione, wprowadza sie w polozenie 7 produktu reakcji (podstawnik R10) atom chloru. Zaste¬ pujac kwas solny przez stezony kwas bromowodorowy, razowy bromowodór, albo bromowodór z kwasem octowym lodowatym, mozna w tym samym miejscu wprowadzic atom bromu. Jesli polozenie 5 2-nitrobenzal- dehydu jest podstawione np. przez chlor, brom, fluor albo grupe al koksyIowa, i nie powinien byc wprowadzony wiecej zaden atom, to do wsadu dodaje sie korzystnie co najmniej jeden mol srodka redukujacego, jak hydro¬ chinon, pirogalol, oksyhydrochinon albo kwas askorbinowy.Wytworzone wedlug wynalazku czterowodoroakrydony o wzorze 1 sa bezbarwnymi do slabo zóltych zwiazkami krystalicznymi, któn sa trudnorozpuszczalne w wodzie i w wiekszosci rozpuszczalników organicznych w temperaturze pokojowej i przewaznie topnieja dopiero w temperaturze powyzej 200°C z rozkladem.Z rozpuszczalników polarnych, jak np. kwas mrówkowy, ponadto kwas octowy lodowaty, dwumetylofor- mamid, formamid, glikolowy eter monometylowy, nie daja sie przekrystalizowac. Na podstawie charakteru amfoterycznego tworza z kwasami i zasadami sole. Za pomoca kwasu solnego albo kwasu bromowodorowego w alkoholach mozna wytwarzac chlorowodorki albo bromowodorki, które latwo hydrolizuja w wodzie. Analo¬ gicznie zachowuja sie sole kwasu siarkowego.Sole z zasadami sa w wodzie latwiej rozpuszczalne niz wolne zwiazki. Otrzymuje sie je przez rozpuszczenie 1 mola czterowodoroakrydonu o wzorze 4 z 1 molem silnej zasady w wodzie lub w alkoholach i ostrozne zate- zenie tego roztworu albo suszenie przez zamrazanie. Stosujac alkohole mozna je równiez wytracac przez dodanie rozpuszczalników niepolarnych jak eter albo octan etylu. Jako zasady mozna stosowac wszystkie silne zasady, których kationy sa fizjologicznie tolerowane, jak wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu, wodorotlenek wap¬ nia, wodorotlenek czterometyloamonowy.Zwiazki wedlug wynalazku o wzorze 1, które stanowia nowa chemiczna klase zwiazków, sa cennymi srodkami chemoterapeutycznymi, które nadaja sie szczególnie do zwalczenia zakazenia wywolanego przez proto- soma. Odznaczaja sie one wysoka skutecznoscia przeciwko czynnikom wywolujacym zimnice, przede wszystkim przeciw takim szczepom, które nie reaguja juz w wystarczajacym stopniu na konwencjonalne lekarstwa, jak chlorochin i pokrewne. Liczba przypadków odpornych na leczenie wzrosla znacznie w rejonach swiata zarazo¬ nych zimnica. Istnieje zatem pilne zapotrzebowanie na nowe srodki przeciw zimnicy, które nie maja krzyzowej odpornosci wobec znanych srodków.Zastrzezone zwiazki sa równiez bardzo skuteczne przeciwko czynnikom wywolujacym koksydioze (np. koksydioze kur, indyczek, królików, bydla iswiri). s Koksydioza przy obecnej masowej hodowli zwierzat rzeznych stanowi powazny problem w okresie wycho¬ wu i tuczenia, poniewaz powoduje znaczne straty gospodarcze. Dlatego dostarczenie wysokoskutecznych, dobrze tolerowanych srodków koksydiostatycznych ma powazne znaczenie.Zwiazki o wzorze 1 mozna podawac doustnie albo pozajelitowo w dawkach 2,5—100 mg/kg ciezaru ciala.Korzystne sa przy tym jako srodki przeciw zimnicy dawki jednostkowe w postaci drazetek albo kapsulek do aplikacji doustnej lub ampulki do injekcji kazdorazowo zawierajace 100—400 mg substancji czynnej. Takie dawki jednostkowe aplikuje sie na ogól jeden do trzech razy dziennie zaleznie od kondycji pacjenta.Do aplikacji doustnej stosuje sie w szczególnosci tabletki, drazetki, kapsulki, proszki albo granulaty, które zawieraja substancje czynne razem ze znanymi substancjami pomocniczymi i nosnikami jak skrobia, proszek celulozowy, talk, stearynian magnezu, cukier, zelatyna, weglan wapnia, silnie rozdrobniony kwas krzemowy, karboksymetyloceluloza lub podobne substancje.Do aplikacji pozajelitowej, w szczególnosci do injekcji sród miesniowej, stosuje sie sterylne zawiesiny jak zawiesiny olejowe, które wytwarza sie z zastosowaniem oleju sezamowego, oleju rycynowego albo syntetycznych trójglicerydów, ewentualnie z zastosowaniem substancji aktywnych na granicy faz, jak sorbitanowe estry kwasów tluszczowych. Oprócz tego stosuje sie zawiesiny wodne, które wytwarza sie z zastosowaniem etoksylowanych sorbitanowych estrów kwasu tluszczowego, ewentualnie z dodatkiem srodków zageszczajacych jak poliglikol etylenowy albo karboksymetyloceluloza. Oprócz tego mozna poddawac zwiazki o wzorze 1 równiez w mieszani¬ nie z odpowiednimi skladnikami paszowymi.Stezenia substancji czynnych wedlug wynalazku w wytworzonych za ich pomoca preparatach stosowane w weterynarii wynosza korzystnie 2—30% wagowych, zastosowane stezenie substancji czynnych w lekarstwach dla czlowieka wynosi korzystnie 20—80% wagowych. Zwiazki o wzorze 1 mozna równiez stosowac w kombinacji z innymi substancjami czynnymi.Przyklady.A 1. 7-chloro-3-/2-chloro-4-trójfluorometylofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-ak- rydon. ,1 g (0,1 mola) 2-nitrobenzaldehydu i 29 g (0,1 mola) 5-/2-chloro-4-trójfluorometylofenylo/-1,3-cyklo- heksanodionu ogrzewa sie, mieszajac, w mieszaninie skladajacej sie ze 100 ml kwasu octowego lodowatego y4 91393 i 100 ml stezonego kwasu solnego wciagu godziny do temperatury 80°C. Roztwór reakcyjny wlewa sie do 1,5 litra wody, odsacza powstale wytracenie i przemywa woda w sposób wolny od jonów chloru. Wilgotny jeszcze placek filtracyjny gotuje sie z 500 ml metanolu w ciagu 20 minut, mieszajac, pod chlodnica zwrotna, ponownie odsacza i przemywa metanolem i eterem. Po wysuszeniu otrzymuje sie 32,4 g zwiazku wymienionego na pocza¬ tku (wydajnosc 73,2%) o temperaturze rozkladu 260°C.CioH12CI2F3N03(442,2) . obliczono: C = 54,3%, H = 2,75%, N = 3,15%, Cl = 16,0% znaleziono: C = 54,0%, H = 3,1%, N = 3,2%, Cl = 16,0%.W analogiczny sposób otrzymuje sie z odpowiednio podstawionych 2-nitrobenzaldehydów i 1,3-cyklohe- ksanodionów nastepujace zwiazki: A 2.: 7-chloro-10-hydroksy-1-keto-3-fenylo-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu: 245-250°C.A 3: 7-chloro-3-/4-chlorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu od 270°C.A 4: 7-chloro-3-/2-chlorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowOdoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu 238-243°C.A 5:7-bromo-3-/4-chlorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 6: 7-chloro-10-hydroksy-1 -keto-3-/4-trójfluorometylofenylo/-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, te¬ mperatura rozkladu od 330°C.A 7:7-fluoro-10-hydroksy-1-keto-3-/4-trójfluorometylofenylo/-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 8:7-fluoro-10-hydroksy-1-keto-3-/4-chlorofenylo/-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A9:7-fluoro-10-hydroksy-1-keto-3-/4-fluorofenylo/-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 10: 7-chloro-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, tem¬ peratura rozkladu 283-285°C.A 11: 7-chloro-3-/3-chlorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu 248-250°C.A 12: 7-chloro-3/4-fluorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu 257-258°C.A 13: 7-chloro-10-hydroksy-1 -keto-3-/2-trójfluorometylofenylo/-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydoh, temperatura rozkladu 260°C.A 14: 7-chloro-3-/2,6-dwuchlorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, tem¬ peratura rozkladu 239-240°C.A 15: 6-chloro-10-hydroksy-1 -keto-3-/4-trójfluorometylofenylo/-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 16: 7-chloro-3-/3,4-dwuchlorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, tem¬ peratura rozkladu 275°C, A 17: 5-fluoro-3/4-fluorofenylo/-10-hydroksy-1-keto 1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 18: 7-chloro-10-hydroksy-3-/4-nitrofenylo/-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu od 340°C.A 19: 7-chloro-10-hydroksy-3-/3,4-metylenodioksyfenylo/-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu 245°C.A 20: 7-chloro-10-hydroksy-3-/4-metoksyfenylo/-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, tempera¬ tura rozkladu 268-270°C.A 21: 7-chloro-10-hydroksy-3-/2-metoksyfenylo/-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, tempera¬ tura rozkladu 205-210°C.A 22:9-chloro-3-/4-chlorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 23: 7-chloro-10-hydroksy-3-i-propylo-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura roz¬ kladu 251-252°C.A 24: 7-chloro-10-hydroksy-2-metylo-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu od 240°C.A 25: 7-chloro-2,2-dwumetylo-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura roz¬ kladu 234-235°C.A 26: 7-chloro-2,4-dwu-lll,rzed.-butylo-10-hydroksy-1-keto-1,2r3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, tem¬ peratura rozkladu 248-249°C.A 27: 7-chloro-10-hydroksy-1 -keto-2-l 11-rzed.-butylo-l ,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu 220-222°C.A 28:6,7-dwuchloro-10-hydroksy-1 -keto-3-/4-chlorofenylo/-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A29:6,7-dwuchloro-10-hydroksy-1-keto-3-/3-trójfluorofenylo/-1f2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 30:3,3-dwumetylo-7-fluoro-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.91393 5 A 31:3-n-butylo-7-fluoro-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 32:7-chloro-10-hydroksy-6-metoksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/1OHAakrydon.A 33:7-n-butoksy-3-/4-fluorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 34:7-chloro-3-/4-chlorofenylo/-10-hydroksy-5-metylo-1 -keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/1OHAakrydon.A 35:7-chloro-10-hydroksy-1-keto-3-/4-sulfamylo-fenylo/1,2,3,4-czterowodoro-9/1 OHAakrydon.A 36:7-chloro-1-/4-cyjanofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A37:7-chloro-3-/4-chloro-3-heksylofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2A4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 38: 6,7-dwuchloro-3,3-dwumetylo-10-hydroksy-1 -keto-1 ,2,3,4-czterowodoro-9/1 OHAakrydon, tempera¬ tura rozkladu 251-254°C.A 39:7-chloro-3f3-dwumetylo-10-hydroksy-1 -keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/1OHAakrydon, temperatura roz¬ kladu 236°C.A 40: 7-bromo-3,3-dwumetylo-10-hydroksy-1 -keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/1OHAakrydon, temperatura rozkladu 230°C.A 41: 7-chloro-3,3-dwumetylo-10-hydroksy-6-metoksy-1 -keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/1 OHAakrydon, tem¬ peratura rozkladu 277°C.A 42: 3r3-dwumetylo-10-hydroksy-7-metoksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydonf temperatura rozkladu 233-235°C.A 43: 3,3-dwumetylo-7-fluoro-10-hydroksy-1 -keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura roz¬ kladu 208-210°C.A 44:7-chloro-2-/4-chlorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.A 45:7-chloro-2/4-fluorofenylo/-10-hydroksy-1 -keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/1OHAakrydon.B 1. 3,3-dwumetylo-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon. 15,1 g '(0,1 mola) 2-nitro- benzaldehyd, 14,1 g (0,1 mola) dimedonu i 22 g (0,2 mola) hydrochinonu rozpuszcza sie w 200 ml kwasu octowego lodowatego. Przeprowadza sie w temperaturze 80—90°C w ciagu 3 godzin silnie gazowy kwas solny, pozostawia wciagu nocy i odciaga kwas octowy lodowaty pod zmniejszonyym cisnieniem. Krystaliczna pozostalosc (25g) po rozpuszczeniu i ponownym wytraceniu w 125 ml etanolu daje 19,5 g chlorowodorku 3,3-dwumetylo-10-hydro ksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydonu. Ten rozpuszcza sie w wodzie, przy czym po krótkim czasie wytraca sie wolna zasada. Po przekrystalizowaniu z metanolu otrzymuje sie 15 g (58% wydajnosci teoretycznej) o temperaturze rozkladu 200-202°C.Cj*H15N03 (257,3) obliczono: C = 70,0%, H = 5,9%, N = 5,4%, . znaleziono: C = 69,8%, H = 5,8%, N = 5,3%.W analogiczny sposób otrzymuje sie przez zastosowanie odpowiednio podstawionych 2-nitrobenzaldehydów j i 1,3-cykloheksanodionów nastepujace zwiazki: B 2: Chlorowodorek 8-chloro-3,3-dwumetylo-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydonu, temperatura rozkladu 198-200°C.B 3: 8-chloro-3,3-dwumetylo-1 -keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu 293°C.B 4:10-hydroksy-1-keto-1,2„3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu 203-205°C.B 5: 6-chloro-3,3-dwumetylo-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akeydon#Ftemperatura roz¬ kladu 209-210°C.B 6: 3,3-dwumetylo-10-hydroksy-6-metoksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon, temperatura rozkladu 250°C.B 7: 3-n-heksylo-10-hydroksy-6-fluoro-1 -keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.B 8:2-n-butylo-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/1OHAakrydon.B 9:6,8-dwuchloro-2,4-dwumetylo-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.B 10:6-fluoro-3-/4-fluorofenylo/-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/1OHAakrydon.C 1:7,8-dwuchloro-3,3-dwumetylo-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon. 18,6 g (0,1 mola) 6-chloro-2-nitrobenzaldehydu i 14 g (0,1 mola) dimedonu rozpuszcza sie w 260 ml kwasu octowego lodowatego i w temperaturze 80°,C wprowadza sie silny strumien chlorowodoru. Po uplywie okolo 6 godzin ogrzewa sie do orosienia i przeprowadza w ciagu dalszych 4 godzin gazowy HCI. Klarownie przesaczony roztwór zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem, pozostalosc rozciera sie z 50 ml metanolu i pozostawia w ciagu nocy w lodówce. Po odsaczeniu i ponownym rozpuszczeniu i wytraceniu z kwasu octowego lodowatego i wody otrzymuje sie 2,7 g (8%) zwiazku wymienionego na poczatku, o temperaturze rozkladu 272°C.C\5H13Cl2NO'3(326;2).Obliczono: C = 55,2%, H = 4,0%, N = 4,3%.Znaleziono: C = 55,2%, H = 4,1%, N = 4,6%.6 91 393 C2:3-/4-chlorofenylo/-7,8-dwuchloro-10-hyydroksy-1-ke^^ D 1: 7H:hloro-10-hydroksy-3-metylo-1-ketb-1r2,3#4-czterowodoro-9/10H/-akrydon., 30,2 g (0,2 mola) 2-nitrobenzaldehydu i 25,2 g (0,2 mola) 5-metylo-1,3-cykloheksanodionu rozpuszcza sie w 300 ml czterowodoro- furanu, nasyca sie ten roztwór w temperaturze 18°C chlorowodorem.i pozostawia w ciagu czterech dni i w tem¬ peraturze pokojowej. Zadaje sie woda, oddziela warstwe olejowa i miesza z metanolem. Odsacza sie powstale krysztaly, wymywa metanolem i ponownie rozpuszcza i wytraca z kwasu octowego lodowatego. Otrzymuje sie 9,5 g (17% wydajnosci teoretycznej) 7-chloro-3-metylo-10-hydroksy-1keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10HAakry- donu o temperaturze o rozkladu 255°C.Zwiazek otrzymuje sie z duza wydajnoscia, jesli zastosuje sie warunki doswiadczenia z przykladu A1.C14H12CIN03 (277,7) Obliczono: C = 60,5%, H = 4,4%, N = 5, 0%, Cl = 12,8%, Znaleziono: C = 61,1%, H = 4,5%, N = 5,1%, Cl = 12,8%.W i analogiczny ' sposób otrzymuje sie z 2-nitrobenzaldehydu i odpowiednio podstawionych 1,3-cyklohe- ksanodionów t nastepujace zwiazki: D 2: 7-chloro-3-n-propylo-10-hydroksy-1 -keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/10H/-akrydon.D 3:2- i -butylo-7-chloro-10-hydroksy-1-keto-1,2,3,4-czterowodoro-9/1OHAakrydon. PL PL