PL89203B1 - 2-Chloro-N-(2'-methoxypropyl)- and 2-chloro-N-(2'-ethoxypropyl)-2'',6''-dimethyl-acetanilide as long term weed killers[US4412855A] - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest srodek oddzialywu¬ jacy na wzrost roslin, zawierajacy nowe podsta¬ wione chloroacetanilidy.

Jako stan techniki odnoszacy sie do dotychczas znanych, oddzialywujacych na wzrost roslin ichlo- •rowcoacetanilidów, roalezy wskazac nastepujace opi¬ sy patentowe: francuskie opisy patentowe nr nr 1337 529 i 1419116, belgijski opis patentowy nr 746 288, oraz opisy patentowe Stanów Zjednoczo¬ nych Ameryki nr or 2 863 752, 3 442 945 i 3 547 620.

Celem wynalazku jest uzyskanie srodków o po¬ lepszonych wlasciwosciach oddzialywania wobec rosliny, które wieksza liczbe rodzajów chwastów, a przede wszystkim opornych chwastów, zwalcza¬ lyby wyraznie skutecznej przy mniejszych daw¬ kach niz srodki zawierajace znane chlorowcoaceta- milidy, nie wywierajac jednoczesnie przy tym nie¬ korzystnego wplywu na przewidziane do stosowa¬ nia uprawy roslin uzytkowych.

Nowe. N^podstawione chloroanilidy odpowiadaja 2o wzorowi 1, w którym A oznacza niepodstawiony lancuch etylenowy, lub jednokrotnie ^podstawiony grupa etylowa albo jedno- lub dwukrotnie podsta¬ wiony grupa metylowa lancuch etylenowy, a R2 oznacza grupe metylowa, etylowa, n-propylowa, 25 izopropyiowa, allilowa lub metyloallilowa wlacznie 2. ©rupa krotylowa, grupe cyklopropylowa lub cy- klopropylometyliowa.

Srodek oddzialywujacy na wzrost roslin zawiera wedlug wynalazku jako substancje czynna co naj- 23 mniej jeden chloroanilid o wzorze 1, w którym A i Rs maja wyzej podane znaczenie, oraz odpowied¬ nie nosniki i/lub dyspergatory i ewentualnie dal¬ sze substancje szkodnilkobójcze.

Korzystnymi jako substancje czynne sa awiazki o wzorze 1, w którym A oznacza niepodstawiony lancuch etylenowy, a R2 oznacza grupe metylowa, etylowa, n-propylowa lub izopropyiowa.

Szczególnie korzystne jako substancje czynne srodka wedlug wynalazku sa nastepujace zwiazki: 2,6^dwumetylo-N-(2'^metoksyetylo) - chlbroacetani- lid o wzorze 5 oraz 2,6-dwumetylo-iN-i(l'-metoksy- izopropylo)-chloroacetanilid lo wzorze 6.

Sposób wytwarzania nowych chloroacetanildów o wzorze 1 polega na tym, ze N-podstawiona anili¬ ne o ogólnym wzorze 2, w którym B^ i A maja wy¬ zej podane znaczenie, poddaje sie reakcji ze srod¬ kiem chloroacetylujacym, korzystnie z bezwodni¬ kiem lub halogenkiem kwasu chlorooctowego.

Zwiazki o wzorze 1 mozna równiez wytwarzac w ten sposób, ze 2,6-ksylidyne poddaje sie reakcji z odpowiednio dobranym 2^chlorowcoetanolem, 2- -chlorowcopropanolem lub z 1-chlorowcopropano- lem-2, przy czym chlorowiec w nazwie zwiazku oznacza chlor lub brom, a nastepnie powstaly zwia^ zek o wzorze 2a, poddaje sie reakcji ze srodkiem chiloroacetylujacym, korzystnie z bezwodnikiem lub halogenkiem kwasu chlorooctowego, po czym wy¬ stepujace jeszcze wolne grupy —OH eteryfikuje sie alkoholem o wzorze R^OH, w srodowisku kwaso- 89 20389 203 wym (na przyklad H2S04) w lagodnych warunkach w znany siposób. We wzorze 2a symbol A ma zna¬ czenie podane przy omawianiu wzoru ii.

Reakcje mozna prowadzic ewentualnie w obec¬ nosci rozpuszczalników lub rozcienczalników, obo¬ jetnych wobec reagentów. Jako rozpuszczalniki i rozcienczalniki stosuje Isie na przyklad alifatyczne, aromatyczne lub chlorowcowane weglowodory, ta¬ kie jak benzen, toluen, ksyleny, eter naftowy, chlo- robenzen, chlorek metylenu, chlorek etylenu lub chloroform, etery i zwiazki o charakterze eterów, tafcie jak eter dwualkilowy, dioksan lub czterowo- dorofuran, a nadto sulfotlenek dwumetylowy oraz wzajemne mieszaniny tych rozpuszczalników.

Jako odpowiednie, srodki chloroacetylujace> sto¬ suje sie korzystnie bezwodnik chlorooctowy, oraz halogenM kwasu chlorooctowego, takie jak chlo¬ rek"chloffioacetylUl Reakcje mozna tez przeprowadzic za ©pmpca/ kwas/u chlorooctowego, jego estrów lub amidów. Reakcje prowadzi sie w temperaturze 0— —2O0°C, korzystnie w temperaturze 20—100°C. W niektórych przypadkach, zwlaszcza podczas stoso¬ wania halogenków chloroacetylu, chloroacetylowa- nie prowadzi sie w obecnosci srodków wiazacych kwas. Zaliczaja sie do nich trzeciorzedowe aminy, takie jak trójalkdloaminy, na przyklad trójetylo- amina, oraz pirydyna i zasady pirydynowe, albo zasady nieorganiczne, takie jak tlenki, wodorotlen¬ ki, wodoroweglany i weglany metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych. Ponadto w kazdym przypadku moze jako srodek wiazacy kwas byc wykorzystana anilina o wzorze 2, która wówczas musi byc stosowana w nadmiarze.

W podanej nizej tablicy 1 wyszczególniono zwia¬ zki o wzorze 1, wytworzone omówionym wyzej azek nr: •** N 1 2 3 4 6 7 8. 9 11 12 Tablica —A—OR2 —CH2—CH2—O—CH3 —CH^—CH2—O—C2H5 ^CH2—CH2—O—n— —C3H7 CH2—CH2—O—izo— —C3H7 ^CH2—CH2—O—CH2- -—CH = CH2 CH2—CH2—O-^CH <—CH3)—CH = CH2 wzór 7 wzór 8 —CH(^CH3)^CH2— ^O—CH3 ^CHg—CH(—CH3)— ^O—CH3 CH2^CH(^CH3)— —O—C2H5 —CH(^CH3)—CH2— —O—C2H5 1 tt. — temperatura 1 topnienia tw. — temperatura wrzenia pod cisnie¬ niem n mm Hg; n ^ — wspólczynnik zalamania tt. 42—45 °C n™ = 1,5287 n2j° = 1,5219 tw. 116—119°C/10-3 mm Hg n2^ = 1,5353 n™ = 1,5368 tw. 118—123°C/10-3 mm Hg n2^ = 1,5315 tt. 44—46 °C X n^ = 1,5325 n2^ = 1,5126 n2^ = 1,5239 40 45 50 55 60 65 sposobem, przy czym znaczenie podtstawmika —A— —OR2 we wzorze 1 podano w II kolumnie tej ta¬ blicy.

Niektóre z substratów o wzorze 2 oraz odpo¬ wiednie pochodne hydroksyalkilowe (w których wzorze symbol R2 oznacza atom wodoru) sa znane, na przyklad z opisów patentowych Stanów Zjed¬ noczonych Ameryki nr ,nr 2 381 071 i 2 759 943 oraz z Am. Soc. 84, 734 i Buli, Soc. Chim. France 1962, 303 i 1965, 2037. Te zwiazki a takze inne jeszcze nie przedstawione w literaturze fachowej substra¬ ty objete ogólnym wzorem 2, mozna latwo wytrwa- rzac znanymi sposobami, na przyklad: a) na drodze kondensacji 2,6-ksylidyny z alko- ksyalkanalem o wzorze OHC—A'—OR2, otrzymujac odpowiedni zwiazek azometynowy o wzorze 3, i na drodze kolejno nastepujacego katalitycznego u- wodornienia do N-alkoksyalkiloaniliny, przy czym R2 ma znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a A' stanowi ewentualnie podstawiony grupa me¬ tylowa lub etylowa czlon lancucha —CH2—; to) na drodze reakcji 2,6-ksylidyny ze zwiazkiem 0 wzorze 4, w którym A i R2 maja znaczenie poda¬ ne przy omawianiu wzoru 1, a Y stanowi atom chlorowca lub reszte innego kwasu, zwlaszcza re¬ szte kwasu alkilosulfomowego lub reszte kwasu arylosulfonowego, przy czym zwiazki o wzorze 4 zawierajace reszty kwasu benzenosultfonowego jako podstawnik Y sa przedstawione na przyklad w Can.

J. Chem. 33, 1207, a zawierajace grupe p-tolueno- sultfonyloksylowa (CH3—0^4—S03—) sa omówio¬ ne w brytyjskim opisie patentowym nr 869 083.

Oczywiscie istnieje jeszcze caly szereg innych sposobów wytwarzania substratów o wzorze 2 z orto-meitylowanych anilin, na przyklad tez etery- fikacja zwiazków o wzorze 2a.

Substancje czynne o wzorze 1 sa trwalymi zwiaz¬ kami i wykazuja silne wlasciwosci chwastobójcze wobec traw, takich jak proso i rosliny prosowate z rodzajów Setaria, Digitaria, Rottboallia i tym po¬ dobne, wobec darni, takich jak rodzina Lolium, oraz wobec wielu gatunków dwulisciennych chwa¬ stów, takich jak Amaranthus, Sesbania, Chrysan- themum, Ipomea, Sinapsis, Galium, Pasitinaca, a przy tym nie uszkadzaja roslin uprawnych przewi¬ dzianych do stosowania. Do tych roslin uprawnych zalicza sie soje, lucerne, groch, bawelne, kukury¬ dze, burak cukrowy, trzcine cukrowa, rosliny z ga¬ tunku Brassica, takie jak rzepak i kapusta, a takze gatunki zbóz, takie jak jeczmien, pszenice, ryz u- prawiany na Iterenach suchych i mokrych.

Substancje czynna stosuje sie albo przed (ipre- emergence — przedwschodowo) albo po (ipo-stemer- gence — powschodowo) wzejseiu roslin uprawnych, chwastów i darni, korzystnie przed wzejsciem.

Dawki wynosza 0,1—10 kg substancji czynnej na 1 ha, przy czym przedwschodowo juz za pomoca daWki 0,25 kg substancji czynnej na 1 ha osiaga sie bardzo znaczne zniszczenie chwastów. Aby przeciwdzialac zarastaniu chwastami nasypów ko¬ lejowych, instalacji przemyslowych i ulic stgsuje sie zazwyczaj dawke do 10 kg substancji czynnej na 1 ha.

Ponadto niektóre z nowych substancji czynnych o wzorze 1 wykazuja takze wlasciwosci regulujace89203 wzrost roslin, na przyklad opózniajac w istnieja¬ cy^ trawnikach przyrost wysokosci murawy i wzmagajac zakrzewienie. Chwasty obficiej i szybciej wysiewajace sie sa zagluszane podczas wy- kielkowywania i wzejscia, a tym samym elimino¬ wane z pielegnowanych trawników.

Pewne chwastobójcze czynne chlorowcoacetanili- dy sa, jak wspomniano uprzednio, znane z litera¬ tury fachowej. Zawieraja one jednak albo w piers¬ cieniu fenylowym, korzystnie w polozeniu -orto, zawsze wysolkoczasteczkowy rodnik alkilowy (o co najmniej 2 atomach wegla, korzystnie trzeciorzedo¬ wy rodnik alkilowy, taki jak podano we francu¬ skim opisie patentowym nr 1 337 529) i/albo tylko grupy alkoksymetylowe przy atomie azotu (opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 547 620). Wedlug pogladu reprezentowanego fw tych publikacjach chlorowcoacetanilidy sa nietrwale, je¬ zeli w pierscieniu fenylowym w polozeniu -orto nie wystepuje podstawnik o co najmniej 2 ato¬ mach wegla, a ponadto, ze pochodne N-alkoksy- metylowe w kazdym przypadku przewyzszaja pod wzgledem oddzialywania czynnego odpowiednie po¬ chodne N-alkaksyetylowe i N-alkoksypropylowe (porównaj opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 547 620, przyklad 85). Na podstawie tych pogladów fachowiec musialby przyjac jako pewnik, ze N-podstawione chlorowcoacetanilidy, wykazujace grupy aLkoksylowe, alkenyloksylowe i cykloalkoiksyiowe, zwiazane poprzez rodnik alkile- nowy o 2 czlonach lancucha z atomem azotu ani- lidu, nie nadaja sie do celów praktycznych jako substancje chwastobójcze, i to niezaleznie od tego, czy sa one niepodstawione w pierscieniu fenylo¬ wym, lub sa podstawione grupami alkilowymi w polozeniu -orto do grupy aminowej.

Nieoczekiwane jest zatem to, ze nowe substancje czynne o wzorze 1, które wedlug przeslanek opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 547 620 nie wykazuja, rzekomo decydujacej o ko¬ rzystnym oddzialywaniu czynnym, struktury N-al- koksymetylo-chloroacetanilidów, po pierwsze prze¬ wyzszaja te produkty pod wzgledem zwalczania chwastów, a po drugie sa chemicznie trwale, jak¬ kolwiek w pierscieniu fenylowym zawieraja tylko dwie grupy metylowe zajmujace polozenie — orto -wzgledem grupy aminowej.

Sporzadzanie srodka wedlug wynalazku naste¬ puje w znany sposób na drodze lacznego zmiesza¬ nia i zmielenia substancji czynnych o ogólnym wzorze 1 z odpowiednimi nosnikami i/lub rozrze- dzalnikami, ewentualnie wobec dodatku dysperga- torów lub rozpuszczalników obojetnych wobec sub¬ stancji czynnych. Z substancji czynnych mozna sporzadzac stale postacie preparatów, takie jak sro¬ dki do opylania, srodki do rozsiewania, granulaty, granulaty powlekane, granulaty impregnowane lub granulaty jednorodne, dajace sie dyspergowac w wodzie koncentraty substancji czynnej, takie jak proszki zwilzalne, pasty lub emulsje, oraz ciekle postacie preparatów, takie jak rozitwory.

W celu wytworzenia stalych postaci preparatów ^srodki do opalania, srodki do rozsiewania, granu¬ laty) miesza sie substancje czynne ze stalymi nosni¬ kami, takimi jak glina kaolinowa, talk, bolus, less, 6 kreda, wapien, grysik wapienny, glinka Ataclay, dolomit, ziemia okrzemkowa, stracony bwas krze¬ mowy, krzemiany .metali ziem alkalicznych, glino- krzemiany sodowe i potasowe (skalenie i mika), siarczany wapnia i magnezu, tlenek magnezu, zmie¬ lone tworzywa sztuczne, nawozy, takie jak siar¬ czan amonu, fosforan amonu, azotan amonu lub mocznik, zmielone produkty roslinne, takie jak ma-, ka zbozowa, maczka z kory drzew, majka drzewna, io maczka z lupin orzechów, sproszkowana celuloza, pozostalosci po ekstrakcji roslin, wegiel aktywowa¬ ny i tym podobne, pojedyncze lub we wzajemnych mieszaninach.

Uziarnienie nosników dla srodków do opylania wynosi stosownie do 0,1 mm, dla srodków do roz¬ siewania osiaga 0,075—0,2 mm, a dla granulatów przekracza 0,2 mm.

Stezenie substancji stalej w stalych postaciach preparatów wynosi -0,5-—80e/t.

Do mieszanin tych mozna dodatkowo wprowa¬ dzac domieszki stabilizujace substancje czynna i/lub niejonowe, anionoczynne i kationoczynne substan¬ cje, polepszajace przyczepnosc substancji czynnych . do roslin i czesci roslin (srodki felejace i lepiszcza) i zabezpieczajace lepsza zwilzalnosc (zwilzacze) i zdolnosc do dyspergowania (dyspergatory). Jako le¬ piszcza stosuje sie na przyklad nastepujace sub¬ stancje: mieszanina oleina-wapien, pochodne celu¬ lozy (metyloceluloza, karboksymetyloceluloza), hy- droksyetylenowe gliikoloetery jedno- i dwualkilo- fenoli o 5—15 grupach tlenku etylenowego w cza¬ steczce i o 8—9 atomach wegla w rodniku alkilo¬ wym, kwas ligninosulfonowy i Jego sole z metalami alkalicznymi i z metalami ziem alkalicznych, gli- koloetery polietylenowe (Caribowaxe), eter glikolu polietylenowego z kwasem tluszczowym o 5—20 grupach tlenku etylenu w czasteczce i 8—18 ato¬ mach wegla w grupie alkoholu tluszczowego, pro¬ dukty kondensacji tlenku etylenu lub tlenku pro- 40 pylenu, poliwinyloplrolidony, poliaalkohole winy¬ lowe, produkty kondensacji mocznikowo-formalde- hydowej oraz produkty lateksowe.

Dajace sie dyspergowac w wodzie koncentraty substancji czynnej, to znaczy proszki zwilzalne, pa- 45 sty i koncentraty emulsyjne stanowia takie* srodki, które mozna rozcienczac woda do potrzebnego ste¬ zenia. Skladaja sie one z substancji czynnej, nos¬ nika, ewentualnie domieszki stabilizujacej substan¬ cje czynna, substancji powierzchniowoczynnych, 50 srodków przeciwpieniacych i ewentualnie rozpusz¬ czalników. Stezenie substancji czynnej w tych srod¬ kach wynosi 5—80%.

Proszki zwilzalne i pasty sporzadza sie mieszajac i mielac substancje czynne z dyspergatorami i 55 sproszkowanymi nosnikami iw odpowiednich urza¬ dzeniach az do uzyskania jednorodnosci. Jako nos¬ niki stosuje sie substancje podane poprzednio przy omawianiu stalych postaci preparatów. W niektó¬ rych przypadkach korzystne (jest stosowanie mie- 60 szanin róznych nosników. Jako dyspergatory mozna na przyklad stosowac produkty kondensacji sulfo¬ nowanego naftalenu czy sulfonowanych pochodnych naftalenu z formaldehydem, produkty kondensacji naftalenu wzglednie kwasów naftalenosulfonowych 65 z fenolem i formaldehydem, sole metali alkalicz-W 203 7 nych, metali ziem alkalicznych i amonowe kwasu ligninosulfonowego, alkiloarylosuifoniany, sole me¬ tali alkalicznych 1 metali ziem alkalicznych z kwa¬ sem dwubutylonaftalenosulfonowym, siarczany al¬ koholi tluszczowych, tafcie jak sole siarczanowanych 5 hefcsadekanoli, heptadekanoli, oktadekanoli lub so¬ le siarczanowanych glifeoioeterów alkoholi tluszczo¬ wych, sól sodowa oleilometylotaurydu, dwutrzecio- rzedowe glikole acetylenowe, chlorek dwualkilo- dwuaryloamoniowy i sole meitald alkalicznych d me- 10 tali ziem alkalicznych kwasów tluszczowych.

Jako srodki przeciwpieniace istostije sie na przy¬ klad silikony.

Substancje czynne z podanymi wyzej domieszka¬ mi miesza sie, miele, przesiewa i dostosowuje tak, 15 aby w przypadku proszków zwilzalnych czastki substancji wykazywaly uziarnienie 0,02—0,04 mm, a w przypadku past nie przekraczaly 0,03 mm wzwyz* W celu sporzadzenia koncentratów emul¬ syjnych i past stosuje sie dyspergator, taki jak 20 ipodane w poprzednich omówieniach, rozpuszczalnik emulsyjny i iwode. Jako rozpuszczalnik stosuje sie alkohol, benzen, ksyleny, toluen, sulfotlenek dwu- metylowy, N,N-dwualkilowane amidy, N-tlenki amin, zwlaszcza trójalkiloamin i frakcje olejów mi- 2B neralnych, .wrzace w temperaturze 120—^350°C. Roz¬ puszczalniki musza byc praktycznie bezwonne, nie fototoksyczne, obojetne wobec substancji czynnych i nie moga ;byc latwopalne.

Ponadto mozna stosowac srodki wedlug wyna- 30 lazku w postaci roztworów. W tym celu substancje czynna wzglednie substancje czynne o ogólnym wzorze 1 rozpuszcza sie w odpowiednich irozpusz- czalnikach organicznych, mieszaninach rozpuszczal¬ ników, wodzie lub mieszaninach rozpuszczalników 35 organicznych z woda. Jako rozpuszczalnik orga¬ niczny stosuje sie alifatyczne i aromatyczne weglo¬ wodory, ich chlorowane pochodne, alkilonaftaleny lub oleje mineralne, pojedynczo lub we wzajem¬ nych mieszaninach. Roztwory powinny zawierac 40 1—20% substancji czynnej. Roztwory te mozna na¬ nosic za pomoca gazu napedzajacego fw postaci rozpylenia) lub za pomoca specjalnych rozpylaczy (w postaci aerozolu).

Do omówionych postaci srodka wedlug wynalaz- 45 ku mozna wprowadzac takze inne biobójcze sub¬ stancje Czynne lub srodki. I tak na przyklad do no¬ wych srodków oprócz .podanych zwiazków o ogól¬ nym wzorze 1 mozna wprowadzac substancje owa¬ dobójcze, grzybobójcze, bakteriobójcze, fungistaty- 50 czne, bakteriostatyczne lub nicieniobójcze, w celu rozszerzenia zakresu oddzialywania. Srodki wedlug wynalazku moga zawierac jeszcze nawozy roslin¬ ne, mikropierwiastki i tym podobne.

W podanych nizej przykladach objasniono blizej 55 sporzadzanie i wlasciwosci róznych postaci prepa¬ ratów zawierajacych substancje czynna o wzorze 1.

W przykladach V do VIII czesci oznaczaja czesci wagowe.

Przyklad I. Zwalczanie gatunków prosowa- 60 tych i innych niepozadanych traw w rozmaitych uprawach roslin uzytkowych (postepowanie przed- wschodowe). Po uplywie 1 dnia od zasiania roslin doswiadczalnych w szalkach wysiewowych opry¬ skuje isie powierzchnie gleby rozcienczona wodna 65 « zawiesina substancji czynnej w takim stezeniu, aby dawki odpowiadaly w przeliczeniu wartosciom 2 kg, l kg i 0,5 kg substancji czynnej na hektar.

Szalki wysiewowe utrzymuje sie w temperaturze 22—25°C przy okolo 70% wilgotnosici wzgladflej.

Po .uplywie 28 dni próbe ocenia sie pujacej skali ocen: 9 = rosliny nieuszkodzone (takie jak sprawdzian) 1 = rosliny obumarle 8—2 = posrednie stopnie uszkodzenia roslin — = nie badano.

Wyniki prób badano w tablicy 2.

Tablica 2 Zwiazek nr: Dawka w kg substancji 1 czynnej na 1 ha Jeczmien Soja Bawelna Burak cukrowy Lucerna Avena fatua Lolium AlopecuiTus Cyperus Rottboellia Digitaria Setaria Bchinochloa 4 2 — 7 9 — 7 3 1 1 1 2 1 1 1 1 — 8 9 8 8 3 2 2 1 2 1 1 1 0,5 — 9 9 8 9 4 3 2 1 4 2 1 1 2 6 a 8 7 7 2 1 1 1 1 1 1 1 S 1 .. 8 9 9 8 8 4 1 3 1 1 1 1 1 1 0,5 9 9 9 9 9 4 2 3 1 2 " l 1 1 1 Z tablicy wynika, ze substancje czynne z dlugo¬ trwalym skutkiem zwalczaja niepozadane trawy, a przede wszysitkim trudnousuwalne gatunki proso¬ wate, juz przy zastosowaniu niskiej dawki 0,5 kg substancji czynnej na 1 ha, przy czym nie wywie¬ raja dostrzegalnego wplywu na rosliny uprawne.

Przyklad II. Zakres dzialania przeciw dwu¬ lisciennym chwastom i niepozadanym trawom w wybranych uprawach roslin uzytkowych (postepo¬ wanie przedwschodowe).

Bezposrednio po zasianiu roslin doswiadczalnych w szalkach wysiewowych tak aplikuje sie na po¬ wierzchni gleby w szalkach substancje czynna w postaci swodnej zawiesiny, otrzymanej z 25% pro¬ szku zwilzalnego, aby dawki po przeliczeniu odpo¬ wiadaly wartosciom 4 tog, 2 kg, 1 ikg i 0,5 leg na 1 ha. Nastepnie szalki wysiewowe utrzymuje sie w temperaturze 22—25°C przy 70% wilgotnosci wzglednej. Po uplywie 28 dni badanie ocenia sie wedlug skali ocen podanej w przykladzie I.

Jako substancje porównawcze stosowano podane nizej, oznakowane literami A, B i C zwiazki, zna¬ ne z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 547 620, a mianowicie: zwiazek A = 2-metylo-6-etylo - N - (etoksymetylo)- -chloroacetanilid; zwiazek B = 2,6 - dwuetylo - N - (metoksymetylo)- ^chloroacetanilid (produkt handlowy); zwiazek C = 2,6 - dwuetylo-N - (n - butoksymetylo)- -chloroacetanilid (produkt handlowy).

Wyniki badan podano w tablicach 3 i 4. 1089 293 Tablica 3 Substancje czynne o wzorze 1, wytworzone sposobem wedlug wynalazku | Zwiazek nr: Dawka w kg/ha Soja Bawelna Burak cuikrowy Lucerna Avena Lolium Alopecurus Cyperus Rottboellia Digitaria Setaria Echinochloa Sesbania Amaranthus Chrysanthe- mum Sinapis Ipomoea Galium Pastinaca | 1 - 4 8 2 3 2 1 1 2 8 6 3 3 2 1 | 1 9 8 2 2 1 2 3 4 3 I 0,5 9 9 4 1 2 1 1 1 1 1 3 1 2 6 7 4 3 1 2 4 1 1 1 1 1 ' 1 1 1 1 1 1 2 3 1 1 | 2 7 2 2 1 2 3 4 2 1 | 1 7 7 2 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 3 6 3 1 0,5 8 8 8 4 1 2 1 1 1 1 1 3 1 3 4 7 3 3 r 4 8 8 6 3 3 1 2 9 9 7 7 2 1 1 1 1 1 1 1 3 1 2 3 • 4. 2 1 9 9 9 7 3 2 2 1 1 1 1 1 6 1 4 4 0,5 9 9 9 8 2 6 1 3 2 1 1 6 1 6 6 ' 1 Rosliny uzytkowe Niepoza¬ dane trawy Chwasty dwuliscie- j nne Tablica 4 Substancje porównawcze wedlug opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki 3 547 620 | Zwiazek Dawka w kg/ha Soja Bawelna Burak cukrowy Lucerna Avena fatua Lolium Alopecurus Cyperus Rotitboellia Digitaria Setaria Echinochloa Sesbania Amaranthus Chrysanthe- muffl Sinapis Ipomoea Galium Pastinaca A 4 9 4 1 — 2 1 1 — — 1 1 1 — 1 2 2 ' 6 4 1 2 9 6 4 — 3 1 1 — — 1 1 1 — 1 2 7 9 1 3] 1 9 8 4 — 7 1 4 — — 1 1 1 — 1 2 7 9 4 0,5 9 9 4 — 9 1 — — 1 1 1 — 1 2 6 7 9 9 B 4 8 7 3 7 2 1 1 1 4 1 1 1 9 1 — 0 3 1 2 8 9 4 9 2 2 2 9 1 — 6 8 7 3 1 9 9 6 9 2 2 2 1 1 1 1 9 1 — 6 9 9 6 0,5 9 9 6 9 3 3 3 — 6 1 2 1 9 1 — 9 9 9 9 C 4 6 8 8 — 2 1 2 1 1 . 1 1 1 2 1 1 6 6 7 8 2 6 00 00 — . 4 2 4 1 2 1 1 1 4 1 1 7 7 7 8 1 6 9 9 — 4 2 4 1 2 1 1 1 1 2 9 9 8 9 0,5 6 9 9 — 3 — 3 1 1 1 8 1 2 9 9 ¦9' 9 Rosliny uzytkowe Niepoza¬ dane trawy Chwasty dwuliscie¬ nne Substancje porównawcze A, B i C sa (wprawdzie odpowiednie do zwalczania trawiastych chwastów, wykazuja jednak pewne slabe strony w oddzialy¬ waniu ralnego zwalczania szerokolistnych chwastów nie sa 65 one odpowiednie, gdyz uszkadzaja tylko Chrysant- hemum li Amaranthus.

Substancje czynne o wzorze 1 w porównaniu z omówionymi wyzej oddzialywu!ja znacznie równo¬ mierniej i z silniejszym skutkiem przeciwko wszys-89203 11 tkim gatunkom niepozadanych traw. Ponadto zwal¬ czaja one równiez, szerokolistne chwasty, spelnia¬ jac tym samym, stawiane przed selektywnymi sub¬ stancjami chwastobójczymi przeznaczonymi do ochrony upraw roslin uzytkowych, wymaganie mo¬ zliwie najszerszego zakresu dzialania przeciwko chwastom.

Przyklad III. Wykonane z tworzywa sztucz¬ nego wanny o glebokosci 30 cm i o dlugosci kra¬ wedzi bocznych 30 X 50 cm napelnia sie srednio ciezka gUeba polowa. Kazde z nasion wsiewa sie na powierzchni gleby i nastepnie przykrywa sie 2 om grubosci warstwa ziemi i nawilza. W ciagu 24 godzin aplikuje sie rozcienczona zawiesine sub¬ stancji czynnej. Stosuje sie stezenia odpowiadajace 12 dawkom 1 kg, 0,5 kg, 0,25 kg i 0,125 kg substancji czynnej na 1 ha. Wanny otrzymuje sie w tempera¬ turze 22—25°C i przy 70% wilgotnosci wzglednej.

Jako substancje porównawcze stosowano zwiazek B, podany w przykladzie II, oraz zwiazek D = 2,6- -dwuetylo-N-'(butoksyetylo) - chloroacetanilid, cyto¬ wany w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 547 620 jako zwiazek porównawczy.

Po uplywie 20 dni przeprowadza sie ocene wyni¬ ków prób. Wyniki, w postaci procentowego uszko¬ dzenia roslin doswiadczalnych, podano nizej w ta¬ blicy 5. Zakres silniejszych uszkodzen roslin przed¬ stawiono przy tym bardziej róznicowo niz zakres uszkodzen srednich czy tez nieznacznych. 1 L' wiazek n SI .] 9 1 1 2 1 4 1 B D g/ha wka w k cd 1 Q 1 0,5 0,25 0,125 1 0,5 0,25 0,125 1 0,5 0,25 0,125 1 0,5 0,25 0,125 1 0,5 0,25 0,125 1 0,5 0,25 0,125 | ci ?itaria sa 1 s 100 100 95 1 90 100 100 98 95 100 98 95 75 1 100 98 85 | 98 85 67 0—35 | 85 0—35 0—35 | ^ renne olium pei ¦ J 100 100 90 60 100 100 98 98 100 98 98 90 | 100 100 95 90 1 100 98 98 75 1 75 60 0—35 0—35 | Tablica 5 u romus te PQ 100 100 85 60 100 100 85 85 100 98 85 60 100 95 85 60 | 95 90 60 0—35 1 0—35 0—35 0—35 0—35 | urn ui orghus a' w 100 100 90 60 100 100 98 90 100 98 85 75 100 95 85 75 | 90 85 75 0—35 | 75 60 0—35 0—35 1 W) ej cd chincchlo W 100 100 98 98 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 95 | 100 95 90 85 1 98 98 75 | lica etaria ita w 100 100 98 98 100 100 100 100 100 100 100 98 100 100 98 98 | 100 100 98 95 | 98 85 34 0—35 | cd C/2 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 | awelna m 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ° 0 0 | cd N B 3 w 2 0 0 — — — — — — — — — — — — 0 0 o 1 0 0 0 0 | Zwiazek porównawczy B dopiero za pomoca daw¬ ki 1 kg substancji czynnej na 1 ha lub wyzszej umozliwia zabezpieczenie zwalczania chwastów tra¬ wiastych, natomiast porównawczy zwiazek D wy¬ kazuje dzialanie calkowicie niezadowalajace i jego stosowanie jest niecelowe.

W przeciwienstwie do tego, zwiazki o wzorze 1 w dawkach ponizej 0,25 kg substancji czynnej na 1 ha, a niekiedy ponizej 0,125 kg substancji czyn¬ nej na 1 ha, zabezpieczaja zupelne dzialanie nisz¬ czace wobec chwastów trawiastych. Próba ta do- 60 05 wodzi równiez, ze chlorowcoacetanilidy o wzorze 1 w dalekiej mierze odpowiadaja obecnym wyma¬ ganiom zdecydowanego ilosciowego zredukowania pestycydów w uprawach roslin uzytkowych.

Przyklad IV. Dzialanie chwastobójcze wobec chwastów rosnacych w warunkach naturalnych.

Na poletku doswiadczalnym we Francji (próba II) i w Szwajcarii {próba I i III), na (zaoranej i zbro- nowanej ziemi wysiewa isie w rzedach w odstepach 60 cm kukurydze. Nastepnie poletko dzieli sie na parcele o powierzchni 8 m2, na którym powinno89 203 13 14 wyrosnac po 120—150 .roslin kukurydzy. iPo uply¬ wie 1 dnia od zasiania traktuje sie parcele substan¬ cja czynna w okreslonym dla kazdej z (parceli ste¬ zeniu, iprzy czym zawiesine substancji czynnej spo¬ rzadza sie przez rozcienczenie koncentratu emul¬ syjnego.

Jako zwiazek porównawczy stosuje sie substan¬ cje czynna B, podana w przykladzie II. Po uply¬ wie 42 dni przeprowadza sie ocene próby, dotyczaca stanu .roslin uprawnych i wschodzacych w warun¬ kach naturalnych traw. Uszkodzenia roslin podano nizej w tablicach 6—8 w procentach, przy czym zakres silniejszych uszkodzen przedstawiono bar¬ dziej róznicowo niz zakres uszkodzen srednich czy niklych.

Z tablic 6—8 wynika, ze zwiazki o wzorze 1 przewyzszaja znacznie znany zwiazek B pod wzgle¬ dem dzialania przeciwko chwastom.

Tablica 6.

Próba I.

Zwia¬ zek nr: 9 B Dawka w kg/ha 4 2 1 0,5 4 2 1 0,5 Echino- chloa crus galli 100 100 100 98 100 98 90 75 Setaria 100 100 100 95 100 100 85 60 Digitaria 100 100 95 95 100 98 85 Kuku-' rydza 2 0 0 2 0 0 0 Tablica 7.

Próba II.

Zwiazek nr: 9 B Dawka w kg/ha 4 2 1 0,5 4 2 1 0,5 4 2 1 0,5 Echinochloa crus galli o o o o o o o o i-H i-l i-l i-l (zbyt nikla flora chwa¬ stów) 100 95 85 60 Digitaria o o o o o o o o 100 100 98 98 100 100 95 60 Kukury¬ dza 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 | Tablica 8.

Próba III.

Zwia¬ zek nr: 4 B Dawka w kg/ha 4 2 1 4 2 1 Echino¬ chloa crus galli 100 98 85 100 85 60 Setaria 100 95 85 98 90 75 Digitaria 100 100 85 98 90 60 Kuku¬ rydza 2 0 2 1 0 0 1 40 45 50 55 60 65 Przyklad V. Granulat. W celu sporzadzenia % granulatu stosuje sie nastepujace substancje: N-{2'-etoksyety'lo)-2,6-dwumetylo- chioroacetanilid 5 czesci epichlorofoydryna 0,25 czesci cetylowy eter glikolu polietylenowego 0,25 czesci glikol polietylenowy 3,50 czesci ksolin (o uziarnieniu 0,3—0,8 mm) 91 czesci.

Substancje czynna miesza sie z epkhlorohydryna i rozpuszcza w 6 czesciach acetonu, po czym do¬ daje sie glikol polietylenowy i cetylowy eter gli¬ kolu polietylenowego. Tak otrzymany roztwór na¬ tryskowo nanosi sie na kaolin a nastepnie odparo¬ wuje go pod próznia.

Przyklad VI. Proszek zwilzalny. W celu spo¬ rzadzenia a) 70%, b) 25Vo, c) 10% proszku zwilzal- nego stosuje sie nastepujace skladniki: a) N-i(2/-metoksyetylo)-2?6-dwuimetylo- chloroacetanilid 70 czesci dwubutylonaftalenosulionian sodowy 5 czesci produkt kondensacji kwas naftaleno- sulfonowy — kwas fenolosulfonowy — — formaldehyd (3:2:1) 3 czesci kaolin 10 czesci kreda (Champagnes) 12 czesci; b) N-(2'-metoksypropylo)-2,6-dwu- metylo-chloroacetanilid 25 czesci sól sodowa oleiolometylotaurydu 5 czesci produkt kondensacji kwas naftale- noHSulfonowy — formaldehyd 2,5 czesci karboksymetyloceluloza 0,5 czesci obojetny glinokrzemian potasowy 5 czesci kaolin 62 czesci c) N-i(2'-imetoksyetylo)-2,6-dwume- tylo-chloroacetanilid 10 czesci mieszanina soli sodowych siarczanów nasyconych alkoholi tluszczowych 3 czesci produkt kondensacji kwas naftaleno- -sulfonowy-formaldehyd 5 czesci kaolin 82 czesci Podana substancje czynna nanosi sie na odpo¬ wiedni nosnik (kaolin i krede) a nastepnie lacznie miesza i miele. Otrzymuje sie iproszek zwilzalny o swietnej zwilzalnosci i dyspergowalnosci. Z takich proszków zwilzalnych mozna na drodze rozcien¬ czania, na przyklad dziesieciokrotna iloscia wody, sporzadzac zawiesiny o 7%, 2,5% lub 1% zawarto¬ sci substancji czynnej.

Przyklad VII. Pasta. W celu sporzadzenia 45% pasty stosuje sie nastepujace substancje: N-(2'-alliloksyetylo)-2,6-dwumetylo- -Chloroacetanilid 45 czesci glinokrzemian sodowy 5 czesci cetylowy eter glikolu polietylenowego o 8 grupach tlenku etylenu w cza¬ steczce 14 czesci oleilowy eter glikolu polietylenowego o 5 grupach tlenku etylenu w czasteczce 1 czesc olej wrzecionowy 2 czesci glikol polietylenowy ' 10 czesci woda 23 czesci Substancje czynna lacznie z substancjami pomoc¬ niczymi miesza sie i miele w odpowiednich do tego celu urzadzeniach. Otrzymuje sie paste, z któ-89 203 rej na drodze rozcienczania woda sporzadza sie za¬ wiesiny o dowolnym potrzebnym stezeniu.

(Przyklad VIII. Koncentrat emulsyjny. W ce¬ lu sporzadzenia 25% koncentratu emulsyjnego sto¬ suje sie nastepujace skladniki: N-i(l'Hmetoksyizopropylo)-2,6-dwume- tylo-chloroacetanilid " 25 czesci mieszanina nonylofenolopolioksyety¬ lenu z dodecylobenzenosulfonianem wapniowym 5 czesci 3,5,5-trójmetylocyMoheksen^l-on-2 35 czesci dwumetyloformamid 35 czesci.

Skladniki razem miesza sie. Koncentrat ten moz¬ na rozcienczac woda, otrzymujac emulsje o zada¬ nych Btezeniach. Emulsje takie nadaja sie do zwal¬ czania chwastów w uprawach roslinnych..

Claims (4)

Zastrzezenia patentowe

1. Srodek oddzialywujacy na wzrost roslin, zna¬ mienny tym, ze zawiera jako substancje czynna co 10 15 20 16 najmniej jeden chloroacetanilid o wzorze 1, w któ¬ rym A oznacza niepodstawiony lancuch etylenowy lub jednokrotnie podstawiony grupa etylowa albo jednokrotnie lub dwukrotnie podstawiony grupa metylowa lancuch etylenowy, a R2 oznacza grupe metylowa, etylowa, n-propylowa, izopropylowa, al- lilowa lub metyloallilowa wlacznie z grupa kroty- lowa, grupe cyklopropylowa lub cyklopropylomety- lowa, oraz odpowiednie nosniki i/lufo* dyspergatory i ewentualnie dalsze substancje szkodnikobójcze.

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera zwiazek o wzorze 1, w którym A oznacza niepodstawiony lancuch etylenowy, a R2 oznacza grupe metylowa, etylowa, n-propylowa lub izopropylowa.

3. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera 2,6-dwumetylo-N- -(2'-metoksyetylo)-chloroacetanilid o wzorze 5.

4. srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera^ 2,6-dwumetylo-N- -(l'-metoksyizopropylo)-chloroac&tanilid o wzorze 6. CO-CHoCl XH3 jvzóf Za N-CH-A-0R2 y~A~0Rz Wtot 4 CH I 3 /CH2-CHr0-CH3 ^={ XC0-CH2Cl Wzór S CH, 9H3 V XC0-CH2CI Wzór 6 -CH2-CH2-0- Wzór 7 -CH2-CHr0-CH2-<] Wzór 6 Errata W tablicy 4 w przedostatnim wierszu w ruWryce 13 Jest: 9 powinno byc: 8 LZO ZakL Nr 3 w Pab., zam. 529-77, nakl. 100+20 egz. Cena 10 zl