Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania plaskiego szkla, w którym stopione szklo jest wprowa¬ dzane z kontrolowana szybkoscia na kapiel ze stopionego metalu po czym w postaci wstegi przesuwane przez te kapiel i chlodzone w czasie przesuwania po to by przed opuszczeniem kapieli zostaly ustabilizowane jego wymiary, z chwila osiagniecia zadanej szerokosci i grubosci.Przedmiotem wynalazku jest równiez urzadzenie do wytwarzania plaskiego szkla wedlug powyzszego sposobu.Potrzeba sprostania zapotrzebowaniu na splawiane szklo okienne o szerokosci okolo 2,5 metra spowodowalo koniecznosc zwiekszenia szybkosci z jaka wstega szklana jest wyciagana z kapieli. W wypadku duzych zakladów o tygodniowej produkcji szkla wynoszacej od 3000 do 4500 ton, szybkosc z która szklo jest wyciagane z kapieli moze siegac 500 czy nawet 600 metrów na godzine.Zwiekszenie szybkosci wyciagania szkla które znajduje sie na powierzchni kapieli wstanie jeszcze odksztalcaIny m powoduje powstanie niezmierzonych zmniejszen grubosci i szerokosci wstegi szkla.Zjawisku temu mozna czesciowo przeciwdzialac przez zwiekszenie szybkosci chlodzenia szkla w momen¬ cie w którym na goracym krancu kapieli z plynnego szkla jest tworzona wstega ale stwierdzono, ze nadmierne zwiekszenie szybkosci chlodzenia prowadzi do powstawania w szkle niepozadanych naprezen.Obecnie stwierdzono, ze przy wydajnej produkcji szkla splawianego o grubosci od 5,5 do 8 mm, zwiekszenie szybkosci chlodzenia goracego kranca kapieli w celu utrzymania zadanej szerokosci grubosci wstegi szkla jest nieskuteczne. Celem wynalazku jest opracowanie ulepszonego sposobu wytwarzania plaskiego szkla w postaci wstegi o grubosci od 5,5 do 8 mm i szerokosci okolo 2,5 m.Celem wynalazku jest równiez opracowanie urzadzenia do produkcji plaskiego szkla w postaci wstegi, w którym nie byloby koniecznosci stosowania krawedziowych rolek brzegowych, kontrolujacych szerokosc wstegi a innymi slowy, w którym nie jest stosowane znakowanie krajki wstegi.Cel wynalazku osiagnieto przez to, ze w sposobie wytwarzania plaskiego szkla w postaci wstegi o grubosci ,5 do 8 mm, przemieszczanej na kapieli ze stopionego metalu, obejmujacym wlanie stopionego szkla do kapieli w celu zasilania warstwy cieklego szkla przesuwanej wzdluz kapieli, boczne ograniczenie krawedzi tej warstwy poruszajacej sie pod dzialaniem sily wyciagajacej wstege z kapieli, wstege te wyciaga sie z szybkoscia2 86 979 przekraczajaca 380 metrów na godzine przez co nadaje sie szklu przyspieszenie wstepne powodujace powstanie przyspieszanej i ograniczonej z boków masy stopionego szkla o grubosci wiekszej od grubosci zadanej i wreszcie stworzenie mozliwosci by krawedzie posuwajacej sie naprzód wstegi szkla mogly sie swobodnie przesuwac na boki w czasie gdy w tym obszarze grubosc szkla jest zmniejszana do zadanej przez zwiekszenie szybkosci wyciagania wstegi z kapieli.Cel wynalazku osiagnieto równiez dzieki urzadzeniu do wytwarzania plaskiego szkla w postaci wstegi o grubosci od 5,5 do 8 mm, które to urzadzenie zawiera wydluzony zbiornik na kapiel ze stopionego metalu, element do doprowadzania z kontrolowana szybkoscia stopionego szkla do jednego konca tego zbiornika w celu zasilenia warstwy stopionego szkla poruszajacej sie wzdluz kapieli, zderzaki umieszczone na naprzeciwleglych bokach zbiornika na tymze koncu, t.j. od strony wlewu i sluzace do ograniczania od boków krawedzi warstwy, w których to zderzakach powierzchnia stykajaca sie ze szklem jest wykonana z materialu niezwilzanego przez szklo i jest pochylona pod katem rzedu 3° w stosunku do kierunku przesuwu szkla wzdluz kapieli oraz uklad napedowy na drugim krancu zbiornika, sluzacy do wyciagania z kapieli wstegi o zadanej grubosci. Dlugosc zderzaków mierzona wzdluz kapieli wynosi od 2 do 4 metrów.Sposób wedlug wynalazku umozliwia ponadto wytwarzanie plaskiego szkla w postaci wstegi o grubosci od ,8 do 8 mm plywajacej na kapieli metalowej i obejmuje wlanie tygodniowe 3250 do 4500 ton stopionego szkla do kapieli dla zasilenia warstwy stopionego szkla posuwajacej sie wzdluz kapieli, boczne ograniczenie krawedzi tej warstwy poruszajacej sie pod dzialaniem sily wyciagajacej wstege z kapieli z duza szybkoscia wynoszaca od 380 do 600 metrów na godzine i nadajaca szklu przyspieszenie wstepne w celu wytworzenia ograniczonej od boków, przyspieszonej masy stopionego szkla, posiadajacej grubosc wieksza od pozadanej i wreszcie umozliwia¬ nie krawedziom posuwajacej sie naprzód wstegi swobodne przesuwanie na boki w czasie gdy w tym obszarze grubosc szkla jest zmniejszana do pozadanej przez zwiekszenie szybkosci wyciagania wstegi z kapieli.Boczne ograniczenie stopionego szkla plywajacego po kapieli dokonywane na poczatku ruchu szkla zapewnia mozliwosc nadania stopionemu szklu duzego przyspieszenia bezposrednio po jego wlaniu do kapieli; masa stopionego szkla jest poza obszarem bocznego ograniczenia szkla tak przyspieszana, ze w czasie dalszego przyspieszania nastepuje pewne jej rozszerzenie na boki co powoduje zmniejszenie grubosci szkla do zadanej bez niepotrzebnych strat na szerokosci a to dlatego, ze przespieszenie ma miejsce wówczas gdy szklo przesuwajace sie wzdluz kapieli posiada juz i tak duza szybkosc.W celu wytwarzania plaskiego szkla w postaci wstegi o grubosci wynoszacej od 5,8 do 6,2 mm i szerokosci zawartej w granicach od 2,4 do 2,8 metra wlewa sie tygodniowo do kapieli okolo 3250 ton stopionego szkla a wstega jest wyciagana z kapieli z szybkoscia zawarta w granicach od 380 do 500 metrów na godzine.Sposób wedlug wynalazku umozliwia wytwarzanie z duza wydajnoscia szkla handlowego o grubosci 6 mm i szerokosci 2,5 metra a wiec produkcje szklanej wstegi o grubosci zawartej w granicach od 5,8 do 6,2 mm i szerokosci wynoszacej od 2,4 do 2,6 metra w którym stopione szklo jest wlewane do kapieli w ilosci okolo 3250 ton na tydzien a wstega jest wyciagana z kapieli z szybkoscia okolo 480 metrów na godzine.Wstege szklana o grubosci zawartej w granicach od 5,8 do 6,2 mm i o szerokosci wynoszacej okolo 3,3 metra wytwarza sie przez wlewanie szkla do kapieli z szybkoscia okolo 4500 ton na tydzien a wstega jest wyciagana z kapieli z szybkoscia okolo 550 metrów na godzine.Wynalazek obejmuje równiez plaskie szklo o grubosci od 5,5 do 8 mm wytwarzane opisanym wyzej sposobem. '..,,¦...¦ *" Przedmiot wynalazku uwidoczniony jest w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedsta¬ wia zbiornik stosowany w procesie splawiania widziany z góry po zdjeciu pokrywy dzieki czemu staje sie widoczne ustawienie niezwilzalnych zderzaków na krancu wlotowym zbiornika a sluzacych do ograniczania od boków stopionego szkla wlewanego do kapieli. Fig. 2 — kraniec wlotowy zbiornika z fig. 1 w powiekszeniu widziany z góry, a fig. 3 — urzadzenie wedlug wynalazku w przekroju wzdluz linii III—III na fig. 2.Kapiel z stopionego metalu 1, na przyklad z stopionej cyny lub stopu cynowego o ciezarze wlasciwym wiekszym od ciezaru wlasciwego szkla, a w którym przewaza cyna, znajduje sie w wydluzonym zbiornika utworzonym przez sciany boczne 2, dno 3 i przez sciany krancowe 4 i 5 umieszczane odpowiednio na wlocie i na wylocie zbiornika.Nad srodkiem sciany krancowej 4 jest umieszczony dziobek 6 stanowiacy przedluzenie pieca do topienia szkla. Przeplyw stopionego szkla przez dziobek jest kontrolowany w znany sposób.Na wlocie zbiornika sa umieszczone sciany ograniczajace 7 o pochylonych powierzchniach z którymi styka sie stopione szklo splywajace z dziobka na powierzchnie kapieli.Stopione szklo dostarczane do kapieli posiada temperature rzedu 1100°C i przy tej temperaturze splywa bezposrednio do zbiornika, gdzie tworzy sie warstwa stopionego szkla 8 przesuwajacej sie wzdluz kapieli i w czasie swego ruchu ograniczonej z boków przez zderzaki 9 i 10 rozciagajace sie wzdluz kapieli na odleglosc okolo 2 metrów. Zderzaki 9 i 10 sa zderzakami weglowymi i jak to pokazano na fig. 3 kazdy z nich posiada86 979 3 wydrazony wyprofilowany przekrój o plaskiej powierzchni czolowej 11 z która sie styka ale której nie zwilza warstwa stopionego szkla 8 przesuwajaca sie wzdluz kapieli. Z kazdego zderzaka wystaja do dolu krótkie wsporniki 12 osadzone na dnie zbiornika 3 i tak utrzymujace zderzaki ponad poziomem dna by zapewnic mozliwosc ciagniecia cieklego metalu od srodka kapieli w kierunku jej brzegów przy pomocy liniowych silników indukcyjnych 13 i 14 odpowiednio umieszczonych ponad powierzchnia kapieli pomiedzy scianami bocznymi 2 zbiornika a zderzakami 9 i 10. Liniowe silniki indukcyjne 13 i 14 sa zamontowane na dzwigarach wsporczych 15 i 16 które przechodza przez sciany boczne 2 zbiornika i utrzymuja dolne powierzchnie silników bezposrednio ponad powierzchnie kapieli. Silniki sa zabezpieczone przed cieplnym oddzialywaniem kapieli za pomoca oslon zaroodpornych. Rury doprowadzajace wode chlodzaca uzwojenia silników i doprowadzenia energii elektrycznej do silników sa umieszczone na dzwigarach 15 i 16. Przez zmiane wysokosci na jakiej nad powierzchnia kapieli znajduja sie dolne powierzchnie silników uzyskuje sie zmiane glebokosci wnikania pola silników w stopiony metal a tym samym zmiane przeplywu cieklego metalu spod warstwy stopionego szkla 8 i spod zderzaków 9 i 10 w kierunku boków kapieli. W poblizu silników znajduja sie deflektory 17 i 18 które kieruja ruchem metalu pobieranego spod warstwy stopionego szkla 8.W wewnetrznym wyprofilowaniu zderzaków 9 i 10 sa umieszczone rury na chlodziwo 19 i 20 pokazane na fig. 3. Stopiona cyna znajdujaca sie w wyprofilowaniach zabezpiecza dobry styk cieplny pomiedzy rurami 19 i 20 a weglem zderzaków dzieki czemu stykajace sie ze szklem powierzchnie 11 zderzaków sa intensywnie chlodzone co zapewnia wymagana niezwilzalnosc powierzchni zderzaków 11 przez krawedzie warstwy stopionego szkla 8. < Rury na chlodziwo 19 i 20 sa uzywane równiez i do nadania zderzakom 9 i 10 pokazanego malego rozchylenia w kierunku na zewnatrz. W przedstawionym rozwiazaniu, kazdy z zderzaków jest odchylony na zewnatrz o kat 3° w stosunku do kierunku przeplywu w kapieli.Nad zbiornikiem jest umieszczona w znany sposób konstrukcja dachowa, która ogranicza nad kapiela przestrzen w której jest utrzymywana z nadcisnieniem atmosfera ochronna skladajaca sie na przyklad w 95% z azotu i w 5% z wodoru. W przestrzeni tej, ponad wstega szkla jest umieszczonych w znany sposób kilka chlodnic pomagajacych w utrzymaniu zadanego przebiegu chlodzenia przesuwajacego sie szkla.W korzystnej postaci sposobu wedlug wynalazku, wytwarza sie tasme szklana o grubosci handlowej 6 mm i szerokosci okolo 2,5 m, z szybkoscia 480 m/h i wydajnoscia 3200 ton na tydzien, przy czym górna powierz¬ chnia tasmy szklanej pozostaje nietknieta, tak, ze odprezone szklo dostarczane do skladu nie wykazuje sladów rolek, a wyrównywanie brzegów tasmy polaczone jest z malymi stratami materialu.Stopione szklo wylewane z dziobka 6 na powierzchnie kapieli wypelnia przestrzen pomiedzy plytami ograniczajacymi 7 i plynie naprzód zasilajac poczatek ograniczonej z boków warstwy stopionego szkla 8. Szklo w warstwie 8 jest szybko przyspieszane, przy czym przyspieszenie, ulatwione ograniczeniem warstwy szkla od boków, jest wytwarzane przez sile napedowa przenoszona przez wstege 8a od konca wylotowego kapieli, w których wstega jest w znany sposób wyciagana z kapieli przez srodki napedowe w postaci rolek 5a. Warstwa szkla opuszczajaca przestrzen ograniczona zderzakami 9 i 10 ma grubosc okolo 9,5 mm i jest przyspieszona do szybkosci 250 metrów na godzine. Szklo w tej strefie posiada temperature okolo 1020°C.Szklo przesuwajace sie naprzód z duza szybkoscia i dalej przyspieszane posiada taka lepkosc która umozliwia, jak to pokazano na fig. 1, rozplyw szkla na boki; szklo które w miedzyczasie zostalo nieco ochlodzone zostaje na krótkim odcinku rozszerzone z 3 metrów, to znaczy z szerokosci, która posiadalo przy opuszczaniu zderzaków 9 i 10, do szerokosci 3,7 metra która osiaga w krancowym punkcie rozszerzania oznaczonym litera A. Temperatura szkla w tym miejscu wynosi 980°C a jego grubosc okolo 7,65 mm, « Nastepnie, szklo o tej postaci jest tak przeksztalcane by powstala z niego wstega o ostatecznym ksztalcie 8a.Celem zderzaków weglowych 9 i 10 umieszczonych w goracym koncu kapieli jest stworzenie w rozlanej warstwie stopionego szkla takich warunków w których osiaga sie szerokosc, grubosc szybkosc przesuwu i lepkosc wstegi potrzebne dla produkcji stabilnej wymiarowo wstegi o grubosci 5,8 mm i szerokosci 2,5 metra, wyciaganej na kapieli z szybkoscia 480 metrów na godzine. Wstega uksztaltowana wstepnie, umieszczana na kapieli posiada w punkcie A zadana postac a zwiekszajaca sie w miare jej stygniecia lepkosc powoduje, ze wstega staje sie coraz bardziej podatna na dzialanie sil trakcyjnych. W punkcie B temperatura szkla spada do 925°C natomiast jego szybkosc wzrasta do 278 metrów na godzine przy czym grubosc i szerokosc szkla stopniowo sie zmniejszaja.Poniewaz szklo w momencie w którym rozpoczyna.sie zmniejszanie jego wymiarów gwaltownie przyspie¬ sza majac juz znaczna predkosc, to zadane zmniejszenie grubosci jest uzyskiwane bez niepotrzebnej straty na szerokosci i odbywa sie na odcinku pomiedzy punktami A i C w którym to punkcie zostaje w temperaturze okolo 880°C ustabilizowana ostatecznie wstega o grubosci 5,8 mm; zmniejszenia grubosci szkla wynosi 39% natomiast zmniejszenie jego szerokosci jedynie 13% przy czym uzyskuje sie to w taki sposób ze krawedzie przesuwajacej sie naprzód wstegi szkla nie sa hamowane przez kapiel a brzegi wstegi nie sa gniecione przez rolki; straty przy wyrównywaniu brzegów wstegi sa znacznie mniejsze niz przy sposobach w których sa stosowane rolki krawedziowe. <4 86 979 W innym przypadku w którym wielkosc produkcji siegala do 4500 ton tygodniowo, wytwarzano wstege o grubosci i szerokosci 3,3 m z szybkoscia 550 metrów na godzine przy zastosowaniu zderzaków 9 MO o dlugosci do 4 metrów, na przyklad o dlugosci 3,7 m nachylonych pod katem 3° w stosunku do kierunku posuwania sie szkla wzdluz kapieli. < Sposób wedlug wynalazku moze byc zastosowany, dla sprostania wymaganiu duzej wydajnosci, przy produkcji szkla na kapieli metalowej, w której szybkosc wyciagania wstegi z kapieli przekracza 380 metrów na godzine. Szybkosc wyciagania wstegi z kapieli moze wynosic od 380 do 500 metrów na godzine. Sposób moze byc wykorzystany przy produkcji szkla o grubosci wynoszacej od 5,5 do 8,0 mm. < Sposób jest szczególnie skuteczny przy produkcji 6 milimetrowego szkla handlowego w których graniczne wymiary grubosci sa zawarte pomiedzy 5,8 mm a 6,2 mm i którego szerokosc wynosi od 2,4 do 3,3 metra. Szklo takie spelnia wymagania odbiorców którzy zadaja szkla o szerokosci 3,3 metra lub 2,5 metra. Zmiane szerokosci w podanych wyzej granicach uzyskuje sie przez zmiane odstepu pomiedzy zderzakami 9 i 10, przez zmiane kata rozchylenia zderzaków jak równiez przez zmiane gradientu temperatury w przesuwajacym sie naprzód szkle.Szklo wytwarzane sposobem wedlug wynalazku jest mniej podatne na zlamanie, jest latwiejsze do skladowania i posiada wieksza wartosc handlowa poniewaz moze byc sprzedawane bezposrednio po odprezeniu, bez potrzeby wyrównywania brzegów. PL