PL212668B1

PL212668B1 - Zastosowanie kompozycji herbicydów do zwalczania szkodliwych roslin w uprawach zbóz, oprócz upraw ryzu i kukurydzy, sposób zwalczania szkodliwych roslin w tolerujacych uprawach zbóz i preparat chwastobójczy

Info

Publication number: PL212668B1
Application number: PL346124A
Authority: PL
Inventors: Erwin Hacker; Hermann Bieringer; Lothar Willms
Original assignee: Bayer Cropscience Ag
Priority date: 1998-08-13
Filing date: 1999-08-10
Publication date: 2012-11-30
Also published as: WO2000008940A1; TR200100479T2; AR089930A2; CA2794516C; EP1104992B2; CN1220437C; PL401505A1; PL397710A1; PL217230B1; PL346124A1; CA2340193C; PL217213B1; PL218213B1; PL217911B1; HUP0103462A3; PL401510A1; PL397705A1; PL217912B1; CN1312683A; US6723681B2

Description

Przedmiotem wynalazku jest zastosowanie kompozycji herbicydów do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach zbóż, oprócz upraw ryżu i kukurydzy, sposób zwalczania szkodliwych roślin w tolerujących uprawach zbóż i preparat chwastobójczy. Określenia zboża użyto poniżej w węższym znaczeniu i dotyczy ono upraw tylko takich zbóż jak pszenica, jęczmień, żyto, owies i odpowiednich odmian specjalnych, takich jak pszenżyto. Określenie to nie obejmuje ryżu ani kukurydzy.

Wraz z wprowadzeniem tolerujących lub opornych gatunków i odmian zbóż, a szczególnie transgenicznych gatunków i odmian zbóż, tradycyjny system zwalczania chwastów uzupełniono nowymi substancjami czynnymi, które jako takie nie działały selektywnie w znanych gatunkach zbóż. Tymi substancjami czynnymi są np. znane herbicydy o szerokim spektrum działania, takie jak glifosat, sulfosat, glufosynat, bialafos i herbicydy imidazolinonowe [herbicydy (A)], które można obecnie stosować w wyhodowanych pod kątem ich użycia tolerujących uprawach. Skuteczność tych herbicydów w stosunku do szkodliwych roślin w tolerujących je uprawach jest wysoka, jednak, podobnie jak w przypadku innych zabiegów z użyciem herbicydów, zależy ona od rodzaju użytego herbicydu, dawki jego nanoszenia, postaci preparatu, zwalczanych szkodliwych roślin, warunków klimatycznych i glebowych itd. Herbicydy wykazują niekiedy wady (luki) w przypadku określonych gatunków szkodliwych roślin. Innym kryterium jest czas trwania ich skuteczności lub szybkość rozpadu herbicydu. Czasem należy uwzględnić także zmiany wrażliwości szkodliwych roślin, które mogą wystąpić przy dłuższym stosowaniu herbicydów lub podlegać uwarunkowaniom geograficznym.

Gdy jest to możliwe, utratę skuteczności wobec danych roślin można wyrównać przez zwiększenie dawek nanoszenia. Zawsze jednak istnieje zapotrzebowanie na sposoby zapewniające działanie herbicydu przy zmniejszonych dawkach nanoszenia substancji czynnych. Mniejsza dawka nanoszenia zmniejsza nie tylko konieczną do naniesienia ilość substancji czynnej, lecz także zmniejsza zazwyczaj ilość substancji pomocniczych stosowanych do formułowania. Obniża to nakłady ekonomiczne i poprawia ekologiczność zabiegów z użyciem herbicydów.

Możliwość poprawienia profilu stosowania herbicydu można uzyskać dzięki połączeniu tej substancji czynnej z jedną lub większą liczbą innych substancji czynnych, które nadają pożądane dodatkowe właściwości. Przy łącznym stosowaniu większej liczby substancji czynnych występują często zjawiska niezgodności fizycznej i biologicznej, np. brak trwałości ich łącznego preparatu, rozkład substancji czynnej lub antagonizm substancji czynnych. Pożądane są zatem kompozycje substancji czynnych o korzystnym profilu działania, wyższej trwałości i możliwie synergicznie wzmocnionym działaniu, które pozwala na zredukowanie dawek nanoszenia w porównaniu z dawkami, w których substancje czynne zawarte w łącznym preparacie nanosi się przy ich stosowaniu pojedynczo.

Nieoczekiwanie stwierdzono, że substancje czynne z grupy wspomnianych herbicydów (A) o szerokim spektrum działania w połączeniu z innymi herbicydami z grupy (A) i ewentualnie określonymi herbicydami (B) wspólnie oddziaływają szczególnie korzystnie gdy stosuje się je w uprawach zbóż, w których trzeba było dotychczas stosować wspomniane herbicydy o działaniu selektywnym.

Zatem wynalazek dotyczy zastosowania kompozycji herbicydów do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach zbóż, oprócz upraw ryżu i kukurydzy, które charakteryzuje się tym, że kompozycja herbicydów zawiera synergicznie skuteczną ilość (A) jednego lub większej liczby herbicydów o szerokim spektrum działania wybranych spośród związków o wzorze (A1)

w którym Z oznacza grupę -OH lub ugrupowanie peptydu o wzorze -NHCH(CH3)CONHCH-(CH3)COOH lub

-NHCH(CH3)CONHCH[CH2CH(CH3)2]COOH, ich estrów i soli, oraz (B) herbicydu wybranego z grupy obejmującej (B1) flupirsulfuron, (B2) metsulfuron, triasulfuron, chlorosulfuron i sulfosulfuron oraz

PL 212 668 B1 (B4) herbicydy o działaniu selektywnym w zbożach przeciw szkodliwym roślinom jednoliściennym i dwuliściennym, działające poprzez liście, z grupy obejmującej (B4.1) tribenuron, amidosulfuron, tifensulfuron i prosulfuron a uprawy zbóż tolerują te zawarte w kompozycjach herbicydy (A) i (B), ewentualnie w obecności środków zabezpieczających.

Korzystnie jako substancję czynną (A) stosuje się glufosynat lub jego sól.

Korzystniej jako substancję czynną (A) stosuje się glufosynat amonowy.

Korzystnie jako herbicyd (B) stosuje się sól sodową flupirsulfuronu metylowego.

Ponadto korzystnie jako herbicyd (B) stosuje się metsulfuron.

Ponadto korzystnie jako herbicyd (B) stosuje się triasulfuron.

Ponadto korzystnie jako herbicyd (B) stosuje się chlorosulfuron.

Ponadto korzystnie jako herbicyd (B) stosuje się sulfosulfuron.

Ponadto korzystnie jako herbicyd (B) stosuje się tribenuron.

Ponadto korzystnie jako herbicyd (B) stosuje się amidosulfuron.

Ponadto korzystnie jako herbicyd (B) stosuje się tifensulfuron.

Ponadto korzystnie jako herbicyd (B) stosuje się prosulfuron.

Korzystnie kompozycja herbicydów zawiera inne substancje czynne środków ochrony roślin.

Korzystnie kompozycje herbicydów zawierają znane substancje pomocnicze stosowane w ochronie roślin lub substancje pomocnicze stosowane do formułowania.

Ponadto wynalazek dotyczy sposobu zwalczania szkodliwych roślin w tolerujących uprawach zbóż, który charakteryzuje się tym, że herbicydy ze zdefiniowanej powyżej kompozycji herbicydów, razem lub oddzielnie nanosi się przedwschodowo lub powschodowo albo przedwschodowo i powschodowo na rośliny, części roślin, nasiona roślin lub glebę uprawną.

Ponadto wynalazek dotyczy preparatu chwastobójczego, który cechuje się tym, że zawiera kompozycję jednego lub większej liczby herbicydów (A) określonych powyżej oraz herbicydu wybranego z grupy (B) obejmującej (B1') flupirsulfuron, oraz (B2') sulfosulfuron, oraz ewentualnie zwykłe substancje pomocnicze stosowane w ochronie roślin lub substancje pomocnicze stosowane do formułowania.

Korzystnie preparat chwastobójczy jako składnik (B) zawiera flupirsulfuron.

Korzystnie preparat chwastobójczy jako składnik (B) zawiera sulfosulfuron.

Oprócz zgodnych z wynalazkiem połączeń herbicydów można użyć innych substancji czynnych środków ochrony rośliny oraz zwykłych substancji pomocniczych stosowane w ochronie roślin i substancji pomocniczych stosowanych do formułowania.

Synergiczne działanie obserwuje się przy wspólnym stosowaniu substancji czynnych (A) i (B), może ono jednak wystąpić przy stosowaniu z przesunięciem czasowym (stosowanie oddzielne). Możliwe jest także stosowanie herbicydów lub kompozycji herbicydowych w większej liczbie dawek (stosowanie sekwencyjne), np. po zastosowaniu w okresie przedwschodowym prowadzi się nanoszenie w okresie powschodowym, względnie po wczesnym zabiegu po wzejściu roślin uprawnych prowadzi się nanoszenie w pośrednim lub późniejszym okresie wzrostu. Korzystne jest równoczesne stosowanie substancji czynnych kompozycji, ewentualnie w większej liczbie dawek. Możliwe jest również nanoszenie poszczególnych substancji czynnych kompozycji z przesunięciem czasowym i w niektórych przypadkach może to być korzystne. W tym sposobie stosowania można użyć także innych środków ochrony roślin, takich jak fungicydy, insektycydy, akarycydy itp. i/lub różnych substancji pomocniczych, adiuwantów i/lub nawozów.

Działanie synergiczne pozwala na zmniejszenie dawek nanoszenia poszczególnych substancji czynnych, wyższą skuteczność działania przeciw danemu gatunkowi szkodliwych roślin przy tej samej dawce nanoszenia, zwalczenie dotychczas nie objętych zwalczaniem gatunków (luki), rozszerzenie zakresu stosowania i/lub zmniejszenie liczby koniecznych zabiegów jednostkowych, a w przypadku użytkownika zapewnia korzystniejsze ekonomicznie i ekologicznie sposoby zwalczania chwastów.

Dzięki kompozycjom (A) + (B) według wynalazku możliwe jest np. synergiczne zwiększenie skuteczności, która znacznie i nieoczekiwanie przewyższy skuteczność osiąganą z użyciem substancji czynnych (A) i (B) stosowanych oddzielnie.

W WO-A-98/09525 opisano sposób zwalczania chwastów w uprawach transgenicznych, które są oporne na herbicydy zawierające fosfor, takie jak glufosynat lub glifosat, przy czym zastosowano

PL 212 668 B1 kompozycje herbicydów, które zawierają glufosynat lub glifosat i co najmniej jeden herbicyd wybrany z grupy obejmującej prosulfuron, primisulfuron, dikambę, pirydat, dimetenamid, metolachlor, flumeturon, propachizafop, atrazynę, chlodynafop, norflurazon, ametrynę, terbutylazynę, simazynę, prometrynę, NOA-402989 (3-fenylo-4-hydroksy-6-chloropirydazynę), związek o wzorze

w którym R oznacza 4-chloro-2-fluoro-5-(metoksykarbonylometylotio)fenyl (znany z US-A-4671819), CGA276854 czyli ester 1-alliloksykarbonylo-1-metyloetylowy kwasu 2-chloro-5-(3-metylo-2,6-diokso-4-trifluorometyło-3,6-dihydro-2H-pirymidyn-1-ylo)benzoesowego (= WC9717 znany z US-A-5183492) i ester 4-oksetanylowy kwasu 2-{N-[N-(4,6-dimetylopirymidyn-2-ylo)aminokarbonylo]aminosulfonylo}-benzoesowego (znany z EP-A-496701).

W WO-A-98/09525 nie podano żadnych informacji dotyczących zamierzonych lub osiągniętych wyników. Ponadto brak jest przykładów działania synergicznego lub zastosowania tego sposobu w określonych uprawach, jak również konkretnych kompozycji dwóch, trzech lub większej liczby herbicydów.

Z DE-A-2856260 znane są pewne kompozycje herbicydowe glufosynatu lub L-glufosynatu z innymi herbicydami, takimi jak aloksydym, linuron, MCPA, 2,4-D, dikamba, trichlopyr, 2,4,5-T, MCPB i inne.

Z WO-A-92/08353 i EP-A 0252237 znane są pewne kompozycje herbicydowe glufosynatu lub glifosatu z innymi herbicydami z grupy sulfonylomoczników, takimi jak metsulfuron metylowy, nikosulfuron, primisulfuron, rimsulfuron i inne.

Zastosowanie kompozycji do zwalczania szkodliwych roślin przedstawiono w tych publikacjach tylko w stosunku do niewielu gatunków roślin, nie zamieszczając w nich żadnego przykładu.

Przeprowadziwszy odpowiednie próby stwierdzono występowanie nieoczekiwanie dużych różnic pomiędzy przydatnością w uprawach roślin użytkowych kompozycji herbicydów wspomnianych w WO-A-98/09525 i tych innych publikacjach oraz innych nowych kompozycji herbicydów.

Kompozycje herbicydów dostarczone dzięki wynalazkowi można szczególnie korzystnie stosować w tolerujących je uprawach zbóż.

Związki o wzorze (A1), jak również poniższe związki o wzorze (A2) do (A4) są znane lub można je wytworzyć sposobami analogicznymi do znanych.

Związki o wzorze (A1) obejmują wszystkie stereoizomery i ich mieszaniny, a szczególnie racematy i biologicznie skuteczne enancjomery, np. L-glufosynat i jego sole. Przykładami substancji czynnych o wzorze (A1) są:

(A1.1) glufosynat w wąskim pojęciu, to znaczy kwas D, L-2-amino-4-[hydroksy(metylo)fosfinylo]-butanowy, (A1.2) sól monoamonowa glufosynatu, (A1.3) L-glufosynat, kwas L- lub (2S)-2-amino-4-[hydroksy(metylo)fosfinylo]butanowy (=fosfinotrycyna), (A1.4) sól monoamonowa L-glufosynatu, (A1.5) bialafos (lub bilanafos), to znaczy L-2-amino-4-[hydroksy(metylo)fosfinylo]butanoilo-L-alanylo-L-alanina, a zwłaszcza jego sól sodowa.

Powyższe herbicydy (A1.1) do (A1.5) są wchłaniane przez zielone części roślin i znane są jako herbicydy o szerokim spektrum działania lub herbicydy totalne; są one inhibitorami enzymu syntetazy glutaminowej w roślinach; patrz „The Pesticide Manual”, 11. wyd., British Crop Protection Council 1997, str. 643-645 lub 120-121. Zabiegi powschodowego zwalczania chwastów szerokolistnych i chwastów trawiastych prowadzi się w uprawach i na obszarach nieuprawnych, a w przypadku użycia specjalnych technik nanoszenia także międzyrzędowo w takich uprawach rolnych jak kukurydza, bawełna i inne, jednak znaczenia nabiera stosowanie selektywnych herbicydów w opornych uprawach roślin transgenicznych.

Glufosynat stosuje się zazwyczaj w postaci soli, korzystnie soli amonowej. Racemat glufosynatu lub soli amonowej glufosynatu nanosi się zazwyczaj w dawkach pomiędzy 50-2000 g sc/ha, przeważPL 212 668 B1 nie 200 i 2000 g sc/ha (g sc/ha = liczba gramów substancji czynnej/ha). Glufosynat jest skuteczny w tych dawkach przede wszystkim gdy jest przyswajany przez zielone części roślin. Nie ma on żadnego trwałego działania poprzez glebę, ponieważ ulega w niej rozkładowi mikrobiologicznemu w ciągu paru dni. Dotyczy to również stosowania substancji czynnej, soli sodowej bialafosu (także soli sodowej bilanafosu); patrz „The Pesticide Manuał, 11. wyd., British Crop Protection Council 1997, str. 120-121.

W przypadku kompozycji według wynalazku można zazwyczaj stosować wyraźnie mniej substancji czynnej (A1), np. dawka nanoszenia glufosynatu wynosi 20-800, a korzystnie 20-600 g substancji czynnej na 1 ha (g sc/ha). Odpowiednie ilości, korzystnie przeliczone w molach/ha, odnoszą się także do soli amonowej glufosynatu, bialafosu i soli sodowej bialafosu.

Kompozycje z działającymi na liście herbicydami (A1) są przeznaczone do stosowania w uprawach zbóż, które są oporne na związki (A1) lub tolerują je. Pewne tolerujące odmiany zbóż wytworzone drogą inżynierii genetycznej są już znane i stosowane w praktyce (patrz artykuł w czasopiśmie, „Zuckermbe, 47. rocznik (1998), str. 217 i następne), a wytwarzanie transgenicznych roślin opornych na glufosynat opisano w EP-A-0242246, EP-A-242236, EP-A-257542, EP-A-275957 i EP-A-0513054.

Kompozycje herbicydów mogą także zawierać inne składniki czynne środków ochrony roślin, tj. związki (A2) do (A4).

Przykładami związków (A2) są:

(A2.1) glifosat, to znaczy N-(fosfonometylo)glicyna, (A2.2) sól monoizopropyloamoniowa glifosatu, (A2.3) sól sodowa glifosatu, (A2.4) sulfosat, to znaczy sól trimeziowa N-(fosfonometylo)glicyny, czyli sól trimetylosulfoksoniowa N-(fosfonometylo)glicyny.

Glifosat stosuje się zazwyczaj w postaci soli, korzystnie soli monoizopropyloamoniowej lub soli trimetylosulfoksoniowej (soli trimeziowej = sulfosatu). W przeliczeniu na wolny kwas glifosat nanosi się w dawce jednorazowej wynoszącej zazwyczaj 0,050-5 kg sc /ha, przeważnie 0,5-5 kg sc/ha. Glifosat pod względem niektórych aspektów technicznych jego stosowania jest podobny do glufosynatu, jednak w odróżnieniu do niego jest on inhibitorem enzymu syntazy 5-enolopirogroniano-szikimowo-3-fosforanowej w roślinach, patrz „The Pesticide Manual”, 11. wyd., British Crop Protection Council 1997, str. 646-649. W przypadku kompozycji glifosat stosuje się zazwyczaj w dawkach nanoszenia 20-1000 g sc/ha, a korzystnie 20-800 g sc/ha.

Wyhodowano także metodami inżynierii genetycznej i wykorzystano w praktyce rośliny tolerujące związki (A2); patrz „Zuckerrnbe”, 47. rocznik (1998), str. 217 i następne oraz WO 92/00377, EP-A-115673 i EP-A-409815.

Przykładami herbicydów imidazolinonowych (A3) są (A3.1) imazapyr oraz jego sole i estry, (A3.2) imazetapir oraz jego sole i estry, (A3.3) imazametabenz oraz jego sole i estry, (A3.4) imazametabenz metylowy, (A3.5) imazamoks oraz jego sole i estry, (A3.6) imazachin oraz jego sole i estry, np. sól amonowa, (A3.7) imazapik (AC 263,222) oraz jego sole i estry, np. sól amonowa.

Te herbicydy hamują enzym syntazę acetylomleczanową (ALS), a tym samym syntezę białek w roślinach, i działają skutecznie zarówno poprzez glebę, jak i poprzez liście oraz wykazują częściową selektywność w uprawach; patrz „The Pesticide Manual”, 11. wyd., British Crop Protection Council 1997, str. 697-699 odnośnie (A3.1), str. 701-703 odnośnie (A3.2), str. 694-696 odnośnie (A3.3) i (A3.4), str. 696-697 odnośnie (A3.5), str. 699-701 odnośnie (A3.6) i str. 5 i 6 dotyczące AC 263,222 (odnośnie A3.7). Dawki nanoszenia tych herbicydów wynoszą zazwyczaj 0,01-2 kg sc/ha, przeważnie 0,1-2 kg sc/ha. W przypadku kompozycji dawki nanoszenia wynoszą 10-800 g sc/ha, korzystnie 10-200 g sc/ha.

Kompozycje z imidazolinonami są przeznaczone do stosowania w uprawach zbóż opornych na imidazolinony. Tego rodzaju tolerujące uprawy są już znane. W EP-A-0360750 opisano np. wytwarzanie tolerujących inhibitory ALS roślin metodami selekcjonowania lub inżynierii genetycznej. Tolerancję roślin na herbicyd uzyskano w tym przypadku przez podwyższenie zawartości ALS w roślinach. W USA-5198599 opisano rośliny tolerujące sulfonylomoczniki i imidazolinony, które uzyskano drogą selekcji.

Przykładami inhibitorów PPO (A4) są (A4.1) piraflufen i jego estry, takie jak piraflufen etylowy,

PL 212 668 B1 (A4.2) karfentrazon i jego estry, takie jak karfentrazon etylowy, (A4.3) oksadiargil, (A4.4) sulfentrazon, (A4.5) WC9717 lub CGA276854 czyli ester 1-alliloksykarbonylo-1-metyloetylowy kwasu 2-chloro-5-(3-metylo-2,6-diokso-4-trifluorometylo-3,6-dihydro-2H-pirymidyn-1-ylo)benzoesowego (znany z US-A-5183492).

Podane azole są znane jako inhibitory enzymu oksygenazy protoporfirynogenu (PPO) w roślinach; patrz „The Pesticide Manual”, 11. wyd., British Crop Protection Council 1997, str. 1048-1049 odnośnie (A4.1), str. 191-193 odnośnie (A4.2), str. 904-905 odnośnie (A4.3) i str. 1126-1127 odnośnie (A4.4). Tolerancyjne uprawy roślin już opisano. Dawki nanoszenia azoli wynoszą zazwyczaj 1-1000 g sc/ha, korzystnie 2-800 g sc/ha, w szczególności zaś dla poszczególnych substancji czynnych wynoszą:

(A4.1) 1 do 100 g sc/ha, korzystnie 2 do 80 g sc/ha, (A4.2) 1 do 500 g sc/ha, korzystnie 5-400 g sc/ha, (A4.3) 10 do 1000 g sc/ha, korzystnie 20-800 g sc/ha, (A4.4) 10 do 1000 g sc/ha, korzystnie 20-800 g sc/ha, (A4.5) 10 do 1000 g sc/ha, korzystnie 20-800 g sc/ha,

Pewne rośliny użytkowe tolerujące inhibitory PPO są już znane.

Współskładnikami (B) w kompozycjach są związki z podgrup (B1), (B2) i (B4):

(B1) herbicydy o działaniu selektywnym w zbożach zwłaszcza przeciw szkodliwym roślinom jednoliściennym, działające poprzez liście i/lub poprzez glebę (działanie resztkowe), korzystnie w ilości 50-8000 g sc/ha, a zwłaszcza 50-6000 g sc/ha, tj.

(B1.2.6) flupirsulfuron i jego sole i estry, takie jak sól sodowa flupirsulfuronu metylowego (PM, str. 586-588), korzystnie w ilości 1-100 g sc/ha, a zwłaszcza 2-90 g sc/ha i/lub (B2) herbicydy o działaniu selektywnym w zbożach zwłaszcza przeciw szkodliwym roślinom jednoliściennym i dwuliściennym, działające głównie poprzez liście, korzystnie w ilości 0,1-150 g sc/ha, a zwłaszcza 1-120 g sc/ha, tj.

(B2.1) metsulfuron i jego estry i sole, korzystnie metsulfuron metylowy, (PM, str. 842-844), korzystnie w ilości 1-20 g sc/ha, a zwłaszcza 2-15 g sc/ha, (B2.2) triasulfuron (PM, str. 1222-1223), korzystnie w ilości 2-90 g sc/ha, a zwłaszcza 5-80 g sc/ha, (B2.5) chlorosulfuron (PM, str. 293-240), korzystnie w ilości 2-90 g sc/ha, a zwłaszcza 10-120 g sc/ha i/lub (B2.6) sulfosulfuron (MON 37500) (PM, str. 1130-1131), korzystnie w ilości 5-150 g sc/ha, a zwłaszcza 10-120 g sc/ha i/lub (B4) herbicydy o działaniu selektywnym w zbożach przeciw szkodliwym roślinom jednoliściennym i dwuliściennym, głównie przeciw roślinom dwuliściennym, działające przede wszystkim poprzez liście, korzystnie w ilości 250-5000 g sc/ha, a zwłaszcza 500-3000 g sc/ha, wybrane (B4.1) z grupy inhibitorów syntazy acetylomleczanowej, korzystnie w ilości 1-250 g sc/ha, a zwłaszcza 5-150 g sc/ha, takie jak (B4.1.1) tribenuron i jego estry, zwłaszcza ester metylowy (PM, str. 1230-1232), korzystnie w ilości 2-80 g sc/ha, a zwłaszcza 3-60 g sc/ha, (B4.1.2) amidosulfuron (PM, str. 37-38), korzystnie w ilości 2-120 g sc/ha, a zwłaszcza 5-90 g sc/ha, (B4.1.4) tifensulfuron i jego estry, zwłaszcza ester metylowy (PM, str. 1188-1190), korzystnie w ilości 2-120 g sc/ha, a zwłaszcza 5-90 g sc/ha, i/lub (B4.1.5) prosulfuron (PM, str. 1141-1143), korzystnie w ilości 1-100 g sc/ha, a zwłaszcza 5-80 g sc/ha.

W przypadku substancji czynnych na bazie kwasów karboksylowych lub innych substancji czynnych tworzących sole i estry określenie tych herbicydów „nazwą zwyczajową” winno być rozumiane jako obejmujące kwas, a także sole i estry, korzystnie handlowe sole i estry, a zwłaszcza handlowe postacie substancji czynnej.

Dawki nanoszenia herbicydów (B) mogą bardzo się różnić w zależności od nanoszonego herbicydu. Ogólnie mogą one wynosić:

dla związków (B1) 10-8000 g sc/ha, korzystnie 10-5000 g sc/ha, dla związków (B1.2): 10-5000 g sc/ha, korzystnie 10-3000 g sc/ha, a zwłaszcza 10-1500 g sc/ha, dla związków (B2): 1-500 g sc/ha, korzystnie 1-150 g sc/ha, a zwłaszcza 2-120 g sc/ha, dla związków (B4): 1-5000 g sc/ha, korzystnie 1-2000 g sc/ha, a zwłaszcza 3-2000 g sc/ha, dla związków (B4.1): 1-300 g sc/ha, korzystnie 1-150 g sc/ha, a zwłaszcza 1-100 g sc/ha.

PL 212 668 B1

Stosunki ilościowe związków (A) i (B) wynikają z dawek nanoszenia podanych dla pojedynczych substancji. Szczególnie interesujące są np. następujące stosunki ilościowe:

(A):(B) w zakresie od 2000:1 do 1:1000, korzystnie od 1000:1 do 1:200, a zwłaszcza 200:1 do 1:100, (A1):(B1) od 200:1 do 1:250, korzystnie od 200:1 do 1:100, (A1):(B2) od 1500:1 do 1:250, korzystnie 1000:1 do 1:150, a zwłaszcza 200:1 do 1:100, (A1): (B4) od 5000:1 do 1:250, korzystnie od 500:1 do 1:6.

W określonych przypadkach można łączyć jeden lub większą liczbę związków (A) z większą liczbą związków (B) z grup (B1), (B2) i (B4).

Kompozycje według wynalazku można również stosować razem z innymi substancjami czynnymi, np. z grupy środków zabezpieczających, fungicydów, insektycydów i regulatorów wzrostu roślin lub z grupy znanych w ochronie roślin dodatków i środków pomocniczych stosowanych do formułowania. Dodatkami są np. nawozy i barwniki.

Jeden lub większą liczbę związków (A) można także łączyć z jednym lub większą liczbą związków z grupy (B1) lub (B2).

Jeden lub większą liczbę związków (A), np. (A1.2) + (A2.2), można także łączyć z jednym lub większą liczbą związków (B) w układzie:

(A) + (B1) + (B2), (A) + (B1) + (B4), (A) + (B2) + (B4), (A) + (B1) + (B2) + (B4).

Zgodne z wynalazkiem są także takie kompozycje, do których dodano jeszcze jeden lub większą liczbę substancji czynnych o innej budowie [substancje czynne (C)], a więc takie jak (A) + (B1) + (C), (A) + (B2) + (C), lub (A) + (B4) + (C).

Do tego rodzaju kompozycji z trzema lub większą liczbą substancji czynnych odnoszą się poniższe szczególne uwarunkowania podane dla kompozycji dwuskładnikowych według wynalazku, przede wszystkim gdy te kompozycje dwuskładnikowe według wynalazku są w owych kompozycjach zawarte i odnośnie konkretnych połączeń dwóch składników.

Szczególnie interesujące jest zastosowanie kompozycji (A1.1) + (B1.2.6), (A1.1) + (B2.1), (A1.1) + (B2.2), (A1.1) + (B2.6), (A1.1) + (B4.1.1), (A1.1) + (B4.1.2), (A1.1) + (B4.1.4), (A1.1) + (B4.1.5), (A1.2) + (B1.2.6), (A1.2) + (B2.1), (A1.2) + (B2.2), (A1.2) + (B2.6), (A1.2) + (B4.1.1), (A1.2) + (B4.1.2), (A1.2) + (B4.1.4), (A1.2) + (B4.1.5).

Kompozycje według wynalazku można również stosować razem z innymi substancjami czynnymi, np. z grupy środków zabezpieczających, fungicydów, insektycydów i regulatorów wzrostu roślin lub z grupy znanych w ochronie roślin dodatków i środków pomocniczych stosowanych do formułowania. Dodatkami są, np. nawozy i barwniki.

Szczególnie interesujące jest także zgodne z wynalazkiem zastosowanie kompozycji z jednym lub większą liczbą herbicydów z grupy (A), korzystnie (A1.2) oraz z jednym herbicydem z grupy obejmującej (B1') herbicydy o działaniu selektywnym w zbożach zwłaszcza przeciw szkodliwym roślinom jednoliściennym, działające poprzez liście i/lub poprzez glebę (działanie resztkowe), tj. flupirsulfuron lub (B2') herbicydy o działaniu selektywnym w zbożach zwłaszcza przeciw szkodliwym roślinom jednoliściennym i dwuliściennym, działające głównie poprzez liście, tj. sulfosulfuron.

Kompozycje według wynalazku (czyli środki chwastobójcze) wykazują doskonałą skuteczność działania chwastobójczego przeciw szerokiemu spektrum ważnych w rolnictwie szkodliwych roślin jedno- i dwuliściennych. Także trudno zwalczalne wieloletnie chwasty szerokolistne wyrastające z kłączy, z odrośli i innych trwałych organów są przez te substancje czynne dobrze zwalczane. Jest przy tym obojętne czy substancje naniesiono w zabiegu przed zasiewem, przed wzejściem roślin lub po wzejściu roślin uprawnych. Korzystne jest stosowanie po wzejściu roślin uprawnych lub drogą wczesnego zabiegu przedwschodowego.

PL 212 668 B1

Gdy w poszczególnych przypadkach znanych jest np. kilka gatunków chwastów jedno- i dwuliściennych, które mogą być zwalczane przez związki według wynalazku, nie oznacza to żadnego ograniczenia co do oddziaływania na inne określone gatunki chwastów.

Do zwalczalnych gatunków chwastów jednoliściennych należą np. Alopecurus spp., Avena spp., Setaria spp., Apera spica venti, Digitaria spp., Lolium spp. i Phalaris spp., a także Brachiaria spp., Panicum spp., Agropyron spp., gatunki chwastów szkodliwe dla zbóż, Sorghum spp., Echinochloa spp., Cynodon spp., Poa spp. jak również gatunki Cyperus i Imperata.

W przypadku gatunków chwastów dwuliściennych spektrum działania obejmuje takie gatunki jak np. Chenopodium spp., Matriearia spp., Amaranthus spp., Ambrosia spp., Galium spp., Emex spp., Lamium spp., Papaver spp., Solanum spp., Cirsium spp., Veroniea spp., Anthemis spp., Lamium spp., Abutilon spp., Polygonum spp., Stellaria spp., Kochia spp. i Viola spp., a także Datura spp., Chrysanthemum spp., Thlaspi spp., Pharbitis spp., Ipomoea spp., Sida spp., Sinapis spp., Cupsella spp., Xanthium spp., Convolvulus spp., Rumex i Artemisia.

Nanoszenie związków według wynalazku na powierzchnię gleby przed okresem kiełkowania powoduje całkowite zahamowanie wzrostu kiełków chwastów, albo wzrost chwastów do stadium pierwszego liścia i zatrzymanie ich dalszego wzrostu, a po okresie 3-4 tygodni całkowite zamarcie.

Przy nanoszeniu substancji czynnych na części zielone roślin w zabiegu powschodowym bardzo szybko po potraktowaniu występuje drastyczne zatrzymanie wzrostu i rośliny chwastów pozostają w stadium wzrostu sprzed naniesienia albo giną po pewnym czasie, dzięki czemu konkurencja szkodliwych chwastów względem roślin uprawnych zostaje bardzo wcześnie i trwale wyeliminowana.

Chwastobójcze środki według wynalazku odznaczają się w porównaniu do pojedynczych preparatów szybszym wnikaniem i dłużej trwającym działaniem chwastobójczym. Trwałość zawartych w kompozycjach według wynalazku substancji czynnych po oprysku jest zazwyczaj zadowalająca. Szczególną, godną podkreślenia zaletą jest to, że mimo, iż zawartość związków (A) i (B) w kompozycjach i skuteczne dawki ich nanoszenia mogą być małe, ich skuteczność działania poprzez glebę jest optymalna. Tak więc nie tylko można je stosować we wrażliwych uprawach, ale także unika się praktycznie zatrucia wód gruntowych. Stosowanie kompozycji substancji czynnych według wynalazku umożliwia znaczne zmniejszenie potrzebnej dawki nanoszenia tych substancji czynnych.

Przy wspólnym stosowaniu herbicydów typu (A) + (B) występuje działanie nadaddytywne (synergiczne). Działanie kompozycji jest zatem silniejsze niż oczekiwana suma działania herbicydów użytych pojedynczo. Efekt synergiczny pozwala na zmniejszenie dawki nanoszenia, zwalczanie szerszego spektrum chwastów szerokolistnych i chwastów trawiastych, szybsze wystąpienie chwastobójczego działania, dłuższy czas działania, lepsze zwalczenie szkodliwych roślin przy tylko jednym lub niewielkiej liczbie zabiegów nanoszenia, jak również na poszerzenie czasokresu stosowania przez użycie tych środków zmniejsza się także częściowo zawartość substancji szkodliwych, takich jak azot lub kwas oleinowy, w roślinach uprawnych.

Podane właściwości i zalety są niezbędne w praktycznym zwalczaniu chwastów dla uwolnienia upraw rolniczych od niepożądanych roślin konkurencyjnych i zapewnienia właściwej jakości i ilości plonów i/lub dla ich podwyższenia. Nowe kompozycje wyraźnie przewyższają techniczne normy w odniesieniu do opisanych właściwości.

Pomimo, że zgodne z wynalazkiem związki wykazują doskonałą chwastobójczą aktywność wobec chwastów jedno- i dwuliściennych, tolerujące lub krzyżowo tolerujące rośliny zbóż, takich jak pszenica, żyto, jęczmień, owies i specyficzne uprawy pszenżyto, są przez nie uszkadzane tylko nieznacznie lub wcale.

Ponadto zgodne z wynalazkiem środki częściowo wykazują znakomite działanie regulujące wzrost roślin zbóż. Wpływają one regulująco na właściwą roślinom przemianę materii i mogą być stosowane do ukierunkowanego wpływania na zawartość pewnych substancji w roślinach. Nadają się one ponadto do ogólnego sterowania niepożądanym wzrostem wegetatywnym i do jego hamowania, bez uśmiercania przy tym roślin. Hamowanie wzrostu wegetatywnego odgrywa bardzo ważną rolę w przypadku wielu upraw jedno- i dwuliściennych, ponieważ zmniejsza ono wyleganie lub całkowicie może mu zapobiec.

Dzięki ich działaniu chwastobójczemu i regulującemu wzrost roślin można te środki stosować do zwalczania szkodliwych roślin w znanych tolerujących lub krzyżowo tolerujących uprawach zbóż lub w tolerujących uprawach zbóż jeszcze opracowywanych lub zmienianych metodami inżynierii genetycznej. Transgeniczne rośliny wyróżniają się z reguły szczególnie korzystnymi właściwościami, np. obok oporności wobec środków według wynalazku również opornością wobec chorób roślin lub

PL 212 668 B1 patogenów chorób roślin, takich jak określone owady lub mikroorganizmy, takie jak grzyby, bakterie lub wirusy. Inne szczególne właściwości dotyczą np. jakości plonów pod względem ilości, jakości, trwałości przy przechowywaniu, składu i zawartości konkretnych substancji. Tak więc są znane transgeniczne rośliny z podwyższoną zawartością oleju lub zmienioną jakością, np. z innym zestawem kwasów tłuszczowych.

Tradycyjne sposoby wytwarzania nowych roślin wykazujących zmodyfikowane właściwości w porównaniu z dotychczas występującymi roślinami, obejmują np. klasyczne metody hodowli lub wytwarzanie mutantów.

Nowe rośliny o zmienionych właściwościach można alternatywnie wytwarzać z użyciem metod inżynierii genetycznej (patrz np. EP-A-0221044, EP-A-0131624). Opisano np. wiele przypadków

- realizowanych metodami inżynierii genetycznej zmian roślin uprawnych polegających na zmodyfikowaniu zachodzącej w roślinach syntezy skrobi (np. WO 92/11376, WO 92/14827, WO 91/19806),

- transgenicznych roślin uprawnych wykazujących oporność względem pewnych herbicydów, np. sulfonylomoczników (EP-A-0257993, US-A-5013659),

- transgenicznych roślin uprawnych o zdolności produkowania toksyny Bacillus thuringiensis (toksyny Bt), która nadaje roślinom oporność przeciw określonym szkodnikom (EP-A-0142924, EP-A-0193259),

- transgenicznych roślin uprawnych o zmodyfikowanym zestawie kwasów tłuszczowych (WO 91/13972).

Liczne metody biologii molekularnej, z użyciem których można wytwarzać nowe rośliny transgeniczne, są w zasadzie znane; patrz np. Sambrook i in., 1989, Molecular Cloning, A Laboratory Manual, 2. wyd., Cold Spring Harbor Laboratory Press, Cold Spring Harbor, NY; lub Winnacker „Gene und Klone”, VCH Weinheim, 2. wyd., 1996 lub Christou, „Trends in Plant Science”, 1 (1996) 423-431).

W celu takich manipulacji metodami inżynierii genetycznej można cząsteczki kwasu nukleinowego wprowadzić do plazmidów umożliwiających mutagenezę lub zmianę sekwencji w wyniku rekombinacji sekwencji DNA. Z użyciem tych standardowych sposobów można np. dokonać wymiany zasad, odłączyć część sekwencji lub dołączyć sekwencje naturalne lub syntetyczne. Dla połączenia ze sobą fragmentów DNA można między innymi użyć fragmentów adaptorowych lub linkerowych.

Wytworzenie komórek roślin ze zmniejszoną aktywnością produktu genowego można osiągnąć np. przez ekspresję co najmniej jednego odpowiedniego antysensownego RNA, jednego sensownego RNA dla osiągnięcia efektu kosupresji lub ekspresję co najmniej jednego odpowiednio skonstruowanego rybozymu, specyficznie odszczepiającego transkrypty tego produktu genowego.

Można ponadto stosować cząsteczki DNA, które zawierają całą sekwencję kodującą produkt genowy, ewentualnie z sekwencjami flankującymi, jak również cząsteczki DNA, które zawierają tylko część sekwencji kodującej, przy czym te części muszą być wystarczająco długie, aby w komórkach wywołać działanie antysensowne. Możliwe jest także stosowanie sekwencji DNA wykazujących wysoki stopień homologii do sekwencji kodujących produkt genowy, które jednak nie są z nią identyczne.

W przypadku ekspresji cząsteczek kwasu nukleinowego w roślinach syntetyzowane białko może być lokalizowane w dowolnym przedziale komórki roślinnej. Dla osiągnięcia zlokalizowania w określonym przedziale komórki można np. region kodujący sprzęgnąć z sekwencjami DNA, które zapewniają lokalizację w określonym przedziale. Tego rodzaju sekwencje są fachowcowi znane (patrz np. Braun i in., EMBO J. 11 (1992), 3219-3227; Wolter i in., Proc. Natl. Acad. Sci. USA 85 (1988), 846-850; Sonnewald i in., Plant J. 1 (1991), 95-106).

Transgeniczne komórki roślin mogą być regenerowane znanymi sposobami w całych roślinach. Transgenicznymi roślinami mogą w zasadzie być rośliny dowolnego rodzaju, to znaczy zarówno jednoliścienne, jak i dwuliścienne.

Rośliny transgeniczne o zmienionych właściwościach można wytworzyć przez nadekspresję, supresję lub hamowanie homologicznych (czyli naturalnych) genów lub sekwencji genowych albo ekspresję heterologicznych (czyli obcych) genów lub sekwencji genowych.

Kompozycje substancji czynnych według wynalazku mogą występować zarówno w postaci mieszanych preparatów dwóch składników, ewentualnie wraz z innymi substancjami czynnymi, dodatkami i/lub znanymi środkami pomocniczymi do stosowania przy formułowaniu, które to preparaty mogą być następnie w znany sposób rozcieńczane wodą przed użyciem, albo w postaci tak zwanych mieszanek zbiornikowych wytwarzanych przez rozcieńczenie wodą oddzielnie sformułowanych lub częściowo oddzielnie sformułowanych składników.

PL 212 668 B1

Związki (A) i (B) lub ich kompozycje mogą być formułowane różnymi sposobami, w zależności od tego jakie parametry biologiczne i/lub fizykochemiczne chce się uzyskać. Odpowiednimi preparatami są na ogół proszki do zawiesin (WP), koncentraty do emulgowania (EC), roztwory wodne (SL), emulsje (EW), takie jak olej w wodzie i woda w oleju, roztwory lub emulsje opryskowe, dyspersje na bazie oleju lub wody, suspensjoemulsje, preparaty do opylania (DP), zaprawy, granulaty do nanoszenia na glebę lub roztrząsania, granulaty dyspergowalne w wodzie (WG), ultramałoobjętościowe formy użytkowe (ULV), mikrokapsułki lub woski.

Poszczególne typy preparatów są w zasadzie znane i opisane np. w: Winnacker-Kiichler, „Chemische Technologie”, tom 7, C. Hauser Verlag Munchen, 4. wyd., 1986; van Valkenburg, „Pesticides Formulations”, Marcel Dekker N.Y., 1973; K. Martens, „Spray Drying Handbook”, 3. wyd., 1979, G. Goodwin Ltd. Londyn.

Środki pomocnicze stosowane do formułowania, takie jak substancje obojętne, środki powierzchniowo czynne, rozpuszczalniki i inne substancje pomocnicze, są również znane i opisane np. w: Watkins, „Handbook of Insecticide Dust Diluents and Carriers”, 2. wyd., Darland Books, Caldwell N.J.; H.v. Olphen, „Introduction to Clay Colloid Chemistry”; 2. wyd., J. Wiley & Sons, N. Y. Marsden, „Solvents Guide”, 2. wyd., Interscience, N.Y. 1950; McCutcheon's, „Detergents and Emulsifiers Annual”, MC Publ. Corp., Ridegewood N.J.; Sisley and Wood, „Encyclopedia of Surface Active Agents”, Chem. Publ. Co. Inc., N.Y. 1964; Schonfeldt, „Grenzflachenaktive Athylenoxidaddukte“, Wiss. Verlagsgesellschaft, Stuttgart 1976, Winnacker-Kiichler, „Chemische Technologie, Rozdział 7, C. Hauser Verlag Mϋnchen, 4. wyd., 1986.

Na bazie tych preparatów można wytworzyć kompozycję z innymi pestycydowo skutecznymi substancjami, takimi jak inne herbicydy, fungicydy lub insektycydy, jak również środki zabezpieczające, nawozy i/lub regulatory wzrostu roślin, np. w postaci gotowego preparatu lub mieszanki zbiornikowej.

Proszki do zawiesin (proszki zwilżalne) są preparatami równomiernie dyspergowalnymi w wodzie, które obok substancji czynnej, substancji rozcieńczającej lub obojętnej zawierają jeszcze jonowe lub niejonowe środki powierzchniowo czynne (środki zwilżające, środki dyspergujące), np. polioksyetylowane alkilofenole, polioksyetylowane alkohole tłuszczowe lub aminy tłuszczowe, alkanosulfoniany lub alkilobenzenosulfoniany, ligninosulfonian sodu, 2,2^'-dinaftylometano-6,6'-disulfonian sodu, dibutylonaftalenosulfonian sodu, a także oleoilometylotaurynian sodu.

Koncentraty do emulgowania wytwarza się przez rozpuszczenie substancji czynnej w rozpuszczalniku organicznym, takim jak np. butanol, cykloheksanon, dimetyloformamid, ksylen lub wyżej wrzące związki aromatyczne lub węglowodory, z dodatkiem jednego lub większej liczby jonowych lub niejonowych środków powierzchniowo czynnych (emulgatorów). Jako emulgatory można stosować np. sole wapniowe kwasów alkiloarylosulfonowych, takie jak dodecylobenzenosulfonian wapnia, lub emulgatory niejonowe, takie jak estry poliglikoli i kwasów tłuszczowych, etery alkiloarylowe poliglikoli, etery poliglikoli i alkoholi tłuszczowych, produkty kondensacji tlenku propylenu i tlenku etylenu, polietery alkilowe, estry sorbitanu i kwasów tłuszczowych, estry polioksyetylenosorbitanu i kwasów tłuszczowych lub estry polioksyetylenosorbitu.

Preparaty do opylania otrzymuje się przez zmielenie substancji czynnej z dobrze rozdrobnionymi materiałami stałymi, np. talkiem, naturalnymi iłami, takimi jak kaolin, bentonit i pirofilit, lub ziemią okrzemkową.

Granulaty można wytwarzać albo przez rozpylenie substancji czynnej na chłonnym zgranulowanym materiale obojętnym lub przez naniesienie koncentratów substancji czynnych wraz z środkami klejącymi, np. polialkoholem winylowym, poliakrylanem sodu lub olejami mineralnymi, na powierzchnię nośników, takich jak piasek, kaolinity i granulowane materiały obojętne. Odpowiednie substancje czynne można także granulować znanymi sposobami stosowanymi przy wytwarzaniu granulowanych nawozów sztucznych, w razie potrzeby wraz z nawozami. Granulaty dyspergowalne w wodzie wytwarza się zazwyczaj bez użycia materiału obojętnego, takimi sposobami jak suszenie rozpyłowe, granulacja w złożu fluidalnym, granulacja talerzowa, mieszanie w mieszalnikach zapewniających duże naprężenia ścinające i wytłaczanie.

Preparaty agrochemiczne zwierają na ogół 0,1-99% wag., a zwłaszcza 2-95% wag. substancji czynnych typu A i/lub B, przy czym w zależności od rodzaju preparatu zwykle stosuje się niżej podane stężenia:

Stężenie substancji czynnej w proszkach do zawiesin wynosi np. około 10-95% wag., a resztę do 100% wag. stanowią zwykłe składniki preparatu.

PL 212 668 B1

W koncentratach do emulgowania stężenie substancji czynnej wynosi np. 5-80% wag. Preparaty pyłowe zawierają przeważnie 5-20% wag. substancji czynnej, a roztwory opryskowe około 0,2-25% wag. substancji czynnej.

W granulatach, takich jak granulaty dyspergowalne, zawartość substancji czynnej zależy częściowo od tego, czy czynny związek występuje w stanie płynnym, czy stałym i jakie zastosowano środki pomocnicze do granulacji i wypełniacze. Na ogół w granulatach dyspergowalnych w wodzie zawartość substancji czynnej wynosi 10-90% wag.

Ponadto wymienione preparaty substancji czynnych ewentualnie zawierają zwykłe środki adhezyjne, zwilżające, dyspergujące, emulgujące, konserwujące i przeciw zamarzaniu oraz rozpuszczalniki, wypełniacze, barwniki i nośniki, środki przeciwpieniące, środki hamujące odparowywanie i środki wpływające na wartość pH lub lepkość.

Wiadomo, że np. działanie glufosynatu amonowego (A1.2), jak również jego L-enancjomerów, można polepszyć przez dodanie środków powierzchniowo czynnych, korzystnie środków zwilżających z grupy siarczanów alkilopolioksyetylenowych zawierających np. 10-18 atomów węgla i stosowanych w postaci ich soli z metalami alkalicznymi lub soli amonowych, a także soli magnezu, np. soli sodowej siarczanu eteru glikolu dietylenowego i alkoholu C12/C14-tłuszczowego (®Genapol LRO, Hoechst); patrz EP-A-0476555, EP-A-0048436, EP-A-0336151 lub US-A-4400196, jak również Proc. EWRS Symp. „Factors Affecting Herbicidal Activity and Selectivity”, 227-232 (1988). Ponadto wiadomo, że siarczanny alkilopolioksyetylenowe są odpowiednie także jako środek polepszający penetrację i wzmacniający działanie szeregu innych herbicydów, między innymi także herbicydów z grupy imidazolinonów; patrz EP-A-0502014.

Preparaty w zwykłych postaciach handlowych, np. proszki do zawiesin, koncentraty do emulgowania, dyspersje i granulaty dyspergowalne w wodzie, rozcieńcza się ewentualnie przed użyciem wodą, w znany sposób. Preparaty pyliste, granulaty do nanoszenia na glebę, granulaty do roztrząsania, jak również roztwory opryskowe zazwyczaj nie są przed stosowaniem rozcieńczane obojętnymi substancjami.

Substancje czynne mogą być nanoszone na rośliny, części roślin, nasiona roślin lub na powierzchnię uprawną (glebę orną), korzystnie na zielone rośliny i części roślin i ewentualnie dodatkowo na glebę orną.

Możliwe jest także łączenie substancji czynnych w postaci mieszanek zbiornikowych, poprzez zmieszanie optymalnie sformułowanych stężonych preparatów poszczególnych substancji czynnych z wodą w zbiorniku, po czym tak otrzymaną ciecz opryskową nanosi się.

Łączny chwastobójczy preparat kompozycji substancji czynnych (A) i (B) według wynalazku ma zaletę łatwiejszego stosowania, ponieważ zawiera składniki w ilości o właściwych proporcjach. Ponadto poszczególne środki pomocnicze zawarte w preparacie są dobrane optymalnie, podczas gdy mieszanka zbiornikowa z różnych preparatów może zawierać niekorzystne kompozycje dodatków.

A. Ogólne przykłady preparatów

a) Preparat do opylania otrzymuje się przez zmieszanie 10 części wagowych substancji czynnej/mieszaniny substancji czynnych i 90 części wagowych talku jako substancji obojętnej oraz ich rozdrobnienie w młynie udarowym.

b) Łatwo dyspergowalne w wodzie zwilżalne proszki otrzymuje się przez zmieszanie 25 części wagowych substancji czynnej/mieszaniny substancji czynnych, 64 części wagowych zawierającego kaolin kwarcu jako substancji obojętnej, 10 części wagowych lignosulfonianu potasu i 1 części wagowej oleoilometylotaurynianu sodu jako środka zwilżającego i dyspergującego oraz zmielenie całości w młynie palcowym.

c) Łatwo dyspergowalny w wodzie koncentrat zawiesinowy otrzymuje się przez zmieszanie 20 części wagowych substancji czynnej/mieszaniny substancji czynnych z 6 częściami wagowymi oksyetylenowanego alkilofenolu (®Triton x 207), 3 częściami wagowymi oksyetylenowanego izotridekanolu (8 EO) i 71 części wagowych parafinowego oleju mineralnego (zakres wrzenia np. około 255°C do 277°C) i zmielenie całości w rozcierającym młynie kulowym do uzyskania uziarnienia poniżej 5 mikronów.

d) Koncentrat do emulgowania otrzymuje się z 15 części wagowych substancji czynnej//mieszaniny substancji czynnych, 75 części wagowych cykloheksanonu jako rozpuszczalnika i 10 części wagowych oksyetylenowanego nonylofenolu jako emulgatora.

e) Granulat dyspergowalny w wodzie otrzymuje się przez zmieszanie części wagowych substancji czynnej/mieszaniny substancji czynnych, części wagowych lignosulfonianu wapnia,

PL 212 668 B1 części wagowych laurylosiarczanu sodu, części wagowych polialkoholu winylowego i 7 części wagowych kaolinu, zmielenie całości w młynie palcowym i granulację proszku w złożu fluidalnym przez natryskiwanie wody jako cieczy granulującej.

f) Granulat dyspergowalny w wodzie można także otrzymać gdy części wagowych substancji czynnej/mieszaniny substancji czynnych, części wagowych 2,2'-dinaftylometano-6,6'-disulfonianu sodu, części wagowe oleoilometylotaurynianu sodu, część wagową polialkoholu winylowego, części wagowych węglanu wapnia i części wagowych wody podda się homogenizacji i rozdrobnieniu w młynie koloidalnym, a następnie zmiele w młynie kulkowym i otrzymaną zawiesinę rozpyli się przez dyszę i wysuszy w wieży rozpyłowej.

Przykłady biologiczne

1. Przedwschodowe działanie na chwasty

Nasiona lub kłącza chwastów jedno- i dwuliściennych umieszczono w tekturowych doniczkach w glebie piaszczysto-gliniastej i przykryto glebą. Środki w postaci stężonych wodnych roztworów, zwilżalnych proszków lub koncentratów emulsyjnych sformułowano jako wodne roztwory, zawiesiny lub emulsje i naniesiono w różnych dawkach na powierzchnię gleby z taką ilością wody, by w przeliczeniu uzyskać dawkę nanoszenia 600-800 l/ha. Po potraktowaniu doniczki przeniesiono do szklarni i pozostawiono w warunkach dobrych dla wzrostu chwastów. Optyczną ocenę roślin lub uszkodzeń wzrastających roślin przeprowadzono po wzrastaniu badanych roślin przez 3-4 tygodnie i przeprowadzono porównanie z nietraktowanymi roślinami kontrolnymi. Wyniki badań środków według wynalazku wykazują dobre przedwschodowe działanie chwastobójcze przeciw szerokiemu spektrum chwastów szerokolistnych i chwastów trawiastych.

Ponadto zaobserwowano, że często działania kompozycji według wynalazku przewyższają formalnie sumę działania przy nanoszeniu pojedynczych herbicydów (działanie synergiczne).

Gdy obserwowane działanie przewyższa formalną sumę działań przy oddzielnym nanoszeniu herbicydów, to przewyższa ono również oczekiwaną wartość według Colby'ego, obliczoną według poniższego wzoru i uważaną za wskaźnik wystąpienia synergizmu (patrz S. R. Colby; Weeds 15 (1967) str. 20-22):

E = A+B-(A-B/100) gdzie: A i B oznaczają działanie substancji czynnych A lub B w % przy ilości a lub b w g sc/ha; a E oznacza wartość oczekiwaną w % przy ilości a + b w g sc/ha.

Wartości zaobserwowane w próbach wykazują, że przy odpowiednio niskich dawkach działanie kompozycji przewyższa wartości oczekiwane według Colby'ego.

2. Powschodowe działanie na chwasty

Nasiona lub kłącza jedno- i dwuliściennych chwastów umieszczono w tekturowych doniczkach w glebie piaszczysto-gliniastej, przykryto glebą, umieszczono w szklarni i hodowano w dobrych warunkach. Po trzech tygodniach od wysiewu badane rośliny w stadium trzeciego liścia potraktowano środkami według wynalazku. Środki według wynalazku sformułowane jako zwilżalne proszki lub koncentraty emulsyjne zastosowano w różnych dawkach do opryskiwania zielonych części roślin, z użyciem takiej ilości wody by w przeliczeniu dawki nanoszenia wynosiły 600-800 l/ha. Po około 3-4 tygodniach przebywania testowych roślin w szklarni w optymalnych warunkach wzrostu oceniono optycznie działanie preparatów w porównaniu do nietraktowanych kontrolnych roślin. Środki według wynalazku wykazują dobre powschodowe działanie chwastobójcze przeciw szerokiemu spektrum ważnych w rolnictwie chwastów szerokolistnych i chwastów trawiastych.

Ponadto zaobserwowano, że często działania kompozycji według wynalazku przewyższają formalną sumę działania uzyskiwaną przy nanoszeniu pojedynczych herbicydów. Wartości zaobserwowane w próbach wykazują, że przy odpowiednio niskich dawkach działanie kompozycji przewyższa wartości oczekiwane według Colby'ego (patrz ocena w przykładzie 1).

3. Działanie chwastobójcze i oporność roślin uprawnych (próba połowa)

Transgeniczne rośliny zbóż z opornością przeciw jednemu lub większej liczbie herbicydów (A) wyhodowano razem z typowymi roślinami stanowiącymi chwasty na poletkach o wymiarach 2 x 5 m na wolnej przestrzeni i w naturalnych warunkach pod gołym niebem; alternatywnie dopuszczono do natuPL 212 668 B1 ralnego zachwaszczenia roślin zbóż. Traktowanie środkami według wynalazku oraz traktowanie w oddzielnych zabiegach z użyciem poszczególnych substancji czynnych kompozycji w próbach kontrolnych prowadzono w standardowych warunkach za pomocą urządzenia spryskującego poletko przy dawkach nanoszenia wody 200-300 litrów/hektar w równoległych próbach według schematu z tabeli 1, to znaczy przed siewem i przedwschodowo, po siewie i przedwschodowo oraz powschodowo we wczesnym, średnim lub późnym stadium.

T a b e l a 1:

Schemat stosowania - przykłady

Nanoszenie substancji czynnych	Przed siewem	Przedwschodowo po siewie	Powschodowo w stadium 1-2. liścia	Powschodowo w stadium 2-4. liścia	Powschodowo w stadium 6. liścia
łączne	(A)+(B)
		(A)+(B)
			(A)+(B)
				(A)+(B)
					(A)+(B)
kolejne	(A)+(B)	(A)+(B)
		(A)+(B)	(A)+(B)
	(A)	(A)+(B)
kolejne	(B)	(A)+(B)
			(A)+(B)	(A)+(B)
			(A)+(B)	(A)+(B)	(A)+(B)
	(B)		(A)	(A)+(B)
		(B)		(A)+(B)	(A)+(B)
				(A)+(B)	(A)+(B)
‘'			(A)	(A)+(B)	(A)+(B)

W odstępach 2, 4, 6 i 8 tygodni po naniesieniu badano wizualnie chwastobójczą skuteczność substancji czynnych lub mieszanin substancji czynnych porównując poletka traktowanych z nietraktowanymi poletkami kontrolnymi. Brano pod uwagę uszkodzenia i rozwój wszystkich nadziemnych części roślin. Ocenę przeprowadzono w skali procentowej (100% działania = wszystkie rośliny zginęły; 50% działania = 50% roślin i zielonych części roślin zginęło; 0% działania = nie stwierdzono działania = jak na nietraktowanym poletku kontrolnym). Wartości oceny z 4 poletek uśredniono.

Porównanie wykazało, że kompozycje według wynalazku wykazują silniejsze, a częściowo znacznie silniejsze działanie chwastobójcze niż suma działań pojedynczych herbicydów (E^A). Działa_C nie w badanych odstępach czasu przewyższało wartości oczekiwane według Colby'ego (E^C) (patrz ocena w przykładzie 1), co wskazuje na synergizm. Rośliny zbóż nie zostały uszkodzone na skutek traktowania chwastobójczymi środkami lub zostały uszkodzone tylko nieznacznie.

Skróty podane w tabelach:

g sc/ha = gramy substancji czynnej (100% substancji czynnej) na hektar

E^A = suma chwastobójczego działania przy nanoszeniu pojedynczo _C

E^C = wartość oczekiwana według Colby'ego (patrz ocena w tabeli 1)

PL 212 668 B1

T a b e l a 2:

Działanie chwastobójcze w zbożu w próbie polowej (pszenica)

Substancja czynna/substancje czynne	Dawka¹) g sc/ha	Działanie chwastobójcze²) (%) przeciw Lamium purpureum
(A1.2)	330	35
200	8
(B2.1)	3	75
(A1.2) + (B2.1)	200 + 3	88 (EA = 83)
(B4.1.1)	15	68
(A1.2) + (B4.1.1)	200 + 15	86 (EA = 73)

Skróty w tabeli 2:

¹⁾ = Nanoszenie w stadium 4. liścia ²⁾ = Ocena w 28 dni po naniesieniu (A1.2) = glufosynat amonowy (B2.1) = metsulfuron metylowy (B4.1.1) = tribenuron metylowy

T a b e l a 3:

Działanie chwastobójcze w zbożu w próbie polowej (pszenica)

Substancja czynna/substancje czynne	Dawka¹) g sc/ha	Działanie chwastobójcze^2} (%) przeciw Galium aparine
	300	0
(A1.2)	200	0
	100	0
(B4.1.2)	20	75
(A1.2) + (B4.1.2)	200 + 20	88(EA=75)

Skróty w tabeli 3:

¹⁾ = Nanoszenie w stadium 4. liścia ²⁾ = Ocena w 28 dni po naniesieniu (A1.2) = glufosynat amonowy (B4.1.2) = amidosulfuron

T a b e l a 4:

Działanie chwastobójcze w zbożu w próbie polowej (pszenica)

Substancja czynna/ substancje czynne	Dawka¹) g sc/ha	Działanie chwastobójcze²) (%) przeciw Lolium multiflorum
	500	78
(A1.2)	330	15
	200	0
(B1.2.6)	7,5	25
(A1.2) + (B1.2.6)	330 + 7,5	55 (EA = 40)

Skróty w tabeli 4:

¹⁾ = Nanoszenie w stadium 3. liścia ²⁾ = Ocena w 27 dni po naniesieniu (A1.2) = glufosynat amonowy (B1.2.6) = flupirsulfuron

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Zastosowanie kompozycji herbicydów do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach zbóż, oprócz upraw ryżu i kukurydzy, znamienne tym, że kompozycja herbicydów zawiera synergicznie skuteczną ilość (A) jednego lub większej liczby herbicydów o szerokim spektrum działania wybranych spośród związków o wzorze (A1) w którym Z oznacza grupę -OH lub ugrupowanie peptydu o wzorze -NHCH(CH3)CONHCH-(CH3)COOH lub

-NHCH(CH3)CONHCH[CH2CH(CH3)2]COOH, ich estrów i soli, oraz (B) herbicydu wybranego z grupy obejmującej (B1) flupirsulfuron, (B2) metsulfuron, triasulfuron, chlorosulfuron i sulfosulfuron oraz (B4) herbicydy o działaniu selektywnym w zbożach przeciw szkodliwym roślinom jednoliściennym i dwuliściennym, działające poprzez liście, z grupy obejmującej (B4.1) tribenuron, amidosulfuron, tifensulfuron i prosulfuron a uprawy zbóż tolerują te zawarte w kompozycjach herbicydy (A) i (B), ewentualnie w obecności środków zabezpieczających.
2. Zastosowanie według zastrz. 1, znamienne tym, że jako substancję czynną (A) stosuje się glufosynat lub jego sól.
3. Zastosowanie według zastrz. 1, znamienne tym, że jako substancję czynną (A) stosuje się glufosynat amonowy.
4. Zastosowanie według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienne tym, że jako herbicyd (B) stosuje się sól sodową flupirsulfuronu metylowego.
5. Zastosowanie według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienne tym, że jako herbicyd (B) stosuje się metsulfuron.
6. Zastosowanie według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienne tym, że jako herbicyd (B) stosuje się triasulfuron.
7. Zastosowanie według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienne tym, że jako herbicyd (B) stosuje się chlorosulfuron.
8. Zastosowanie według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienne tym, że jako herbicyd (B) stosuje się sulfosulfuron.
9. Zastosowanie według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienne tym, że jako herbicyd (B) stosuje się tribenuron.
10. Zastosowanie według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienne tym, że jako herbicyd (B) stosuje się amidosulfuron.
11. Zastosowanie według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienne tym, że jako herbicyd (B) stosuje się tifensulfuron.
12. Zastosowanie według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienne tym, że jako herbicyd (B) stosuje się prosulfuron.
13. Zastosowanie według zastrz. 1-12, znamienne tym, że kompozycja herbicydów zawiera inne substancje czynne środków ochrony roślin.
14. Zastosowanie według zastrz. 1-13, znamienne tym, że kompozycje herbicydów zawierają znane substancje pomocnicze stosowane w ochronie roślin lub substancje pomocnicze stosowane do formułowania.
15. Sposób zwalczania szkodliwych roślin w tolerujących uprawach zbóż, znamienny tym, że herbicydy z kompozycji herbicydów zdefiniowanej w zastrz. 1-14, razem lub oddzielnie nanosi się przedwschodowo lub powschodowo albo przedwschodowo i powschodowo na rośliny, części roślin, nasiona roślin lub glebę uprawną.

PL 212 668 B1
16. Preparat chwastobójczy, znamienny tym, że zawiera kompozycję jednego lub większej liczby herbicydów (A) określonych w zastrz. 1 albo 2 albo 3 oraz herbicydu wybranego z grupy (B) obejmującej (B1') flupirsulfuron, oraz (B2') sulfosulfuron, oraz ewentualnie zwykłe substancje pomocnicze stosowane w ochronie roślin lub substancje pomocnicze stosowane do formułowania.
17. Preparat chwastobójczy według zastrz. 16, znamienny tym, że jako składnik (B) zawiera flupirsulfuron.
18. Preparat chwastobójczy według zastrz. 16, znamienny tym, że jako składnik (B) zawiera sulfosulfuron.