PL205316B1 - Środek chwastobójczo czynny, sposób zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych i zastosowanie środka chwastobójczo czynnego do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku są środek chwastobójczo czynny, sposób zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych i zastosowanie środka chwastobójczo czynnego do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych. Wynalazek dotyczy technicznej dziedziny środków ochrony roślin, a zwłaszcza kompozycji herbicyd-odtrutka (kompozycji substancji czynnej ze środkiem zabezpieczającym), które znakomicie nadają się do użycia przeciw szkodliwym roślinom konkurującym z roślinami użytkowymi w ich uprawach.

Kompozycje środków chwastobójczych z grupy inhibitorów dioksygenazy hydroksyfenylopirogronianowej (HPPD), do których należą np. benzoilocykloheksanodion, benzoilopirazol i benzoiloizoksazol, ze środkami zabezpieczającymi są zasadniczo znane. Tak więc w WO 00/30447 i WO 01/17350 opisano kompozycje licznych środków chwastobójczych z grupy inhibitorów HPPD z dużą liczbą środków zabezpieczających o różnorodnej budowie. Opublikowane w tych opisach konkretne kompozycje benzoiloizoksazoli ze środkami zabezpieczającymi nie zawsze jednak wykazują wystarczającą zgodność w uprawach roślin użytkowych.

Obecnie odkryto, że wybrane kompozycje chwastobójczo czynnych benzoiloizoksazoli z określonymi środkami zabezpieczającymi wykazują bardzo dobrą zgodność z roślinami użytkowymi przy jednoczesnej wysokiej skuteczności przeciw niepożądanym szkodliwym roślinom.

Przedmiotem wynalazku jest więc środek chwastobójczo czynny, zawierający mieszaninę

A) chwastobójczo skutecznej ilości związku o wzorze (I)

B) odtruwająco skutecznej ilości jednego lub większej liczby środków zabezpieczających z grupy obejmującej:

PL 205 316 B1

Ο Ο OMe

CH₃ Ο

włącznie z ich stereoizomerami i ich solami dopuszczalnymi w rolnictwie.

Ilość chwastobójczo skuteczna w sensie niniejszego wynalazku oznacza ilość herbicydu, która jest odpowiednia do niekorzystnego oddziaływania na wzrost roślin.

Zgodnie z wynalazkiem ilość odtruwająco skuteczna to ilość jednego lub większej liczby środków zabezpieczających odpowiednia dla co najmniej częściowego przeciwdziałania fitotoksycznemu działaniu herbicydu lub mieszaniny herbicydów na rośliny użytkowe.

Korzystnie w odniesieniu do środka chwastobójczo czynnego według wynalazku stosunek wagowy herbicyd : środek zabezpieczający wynosi od 1 : 100 do 100 : 1.

Korzystnie środek chwastobójczo czynny według wynalazku ponadto zawiera dodatkowy herbicyd.

Korzystniej środek chwastobójczo czynny według wynalazku jako dodatkowy herbicyd zawiera sulfonylomocznik.

Ponadto wynalazek dotyczy sposobu zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych, który charakteryzuje się tym, że nanosi się chwastobójczo skuteczną ilość powyżej określonego środka chwastobójczo czynnego na szkodliwe rośliny, rośliny uprawne, nasiona roślin lub na powierzchnię, na której rośliny rosną.

Korzystnie w sposobie według wynalazku środek zabezpieczający i herbicyd nanosi się w różnym czasie.

Korzystnie w sposobie według wynalazku w etapie obróbki wstępnej nasiona zaprawia się środkiem zabezpieczającym, a w następnym etapie nanosi się herbicyd.

PL 205 316 B1

Korzystnie w odniesieniu do sposobu według wynalazku rośliny są wybrane z grupy obejmującej kukurydzę, pszenicę, żyto, jęczmień, owies, ryż, sorgo, bawełnę i soję.

Korzystnie w odniesieniu do sposobu według wynalazku rośliny są zmienione metodami inżynierii genetycznej.

Ponadto wynalazek dotyczy zastosowania powyżej określonego środka chwastobójczo czynnego do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych.

Związek o wzorze (I) oraz wymienione powyżej środki zabezpieczające obejmują także wszystkie stereoizomery, które wykazują jednakowe topologiczne wiązania pomiędzy atomami i ich mieszaniny. Takie związki zawierają jeden lub większą liczbę asymetrycznych atomów węgla lub podwójne wiązania, które w ogólnych wzorach nie zostały oddzielnie przedstawione. Możliwe stereoizomery określone ich specyficzną postacią przestrzenną, takie jak enancjomery, diastereoizomery oraz izomery Z i E, można otrzymywać zwykłymi sposobami z mieszanin stereoizomerów lub wytwarzać drogą stereoselektywnych reakcji z użyciem stereochemicznie czystych substancji wyjściowych.

Jako substancja chwastobójczo czynna odpowiedni jest związek o wzorze (I) według wynalazku, którego nie można stosować samego lub którego nie można stosować optymalnie w uprawach roślin użytkowych, takich jak zboża, ryż, proso, trzcina cukrowa i/lub kukurydza, ponieważ zbyt silnie uszkadza rośliny uprawne.

Herbicyd o wzorze (I) jest znany np. z EP-A 0 137963, EP-A 0 352543, EP-A 0 418175, EP-A 0 496631 i AU-A 672058. Powyżej wymienione środki zabezpieczające są znane np. z WO 99/19744. Cytowane publikacje zawierają wystarczające dane dotyczące sposobów wytwarzania i materiałów wyjściowych.

Środki zabezpieczające (odtrutki) zmniejszają fitotoksyczne działanie lub zapobiegają fitotoksycznemu działaniu, jakie może wystąpić przy stosowaniu substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) w uprawach roślin użytkowych, bez istotnego osłabienia skuteczności tych substancji chwastobójczo czynnych w stosunku do szkodliwych roślin. Tym samym zakres stosowania tradycyjnych środków ochrony roślin znacznie się rozszerza i obejmuje np. takie uprawy jak pszenica, jęczmień, kukurydza, ryż i inne uprawy, w których dotychczas stosowanie herbicydów nie było możliwe lub ograniczone, to znaczy ich stosowanie było możliwe w niewielkich dawkach przy mniejszym stopniu skuteczności.

Substancję chwastobójczo czynną i wspomniane środki zabezpieczające można stosować razem (jako gotowe preparaty lub w mieszance zbiornikowej), albo w dowolnej kolejności, jedne po drugich. Stosunek wagowy środka zabezpieczającego do substancji chwastobójczo czynnej może się zmieniać w szerokich granicach, korzystnie w zakresie od 1 : 100 do 100 : 1, zwłaszcza od 1 : 10 do 10 : 1. Optymalne ilości substancji chwastobójczo czynnej i środka zabezpieczającego zależą od typu zastosowanej substancji chwastobójczo czynnej lub zastosowanego środka zabezpieczającego, jak również od gatunku traktowanych roślin i można je ustalić w poszczególnych przypadkach z użyciem prostych rutynowych prób wstępnych.

Głównym obszarem dla stosowania kompozycji według wynalazku są przede wszystkim jednoliścienne rośliny uprawne, takie jak przykładowo uprawy kukurydzy i zbóż, (np. uprawy pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa), ryżu, sorga, trzciny cukrowej, a także bawełny i soi, a korzystnie zbóż, ryżu, prosa, trzciny cukrowej i kukurydzy.

Środków zabezpieczających stosowanych według wynalazku można użyć w zależności od ich właściwości do obróbki wstępnej nasion roślin uprawnych (zaprawianie nasion) lub można je nanosić przed siewem do bruzd, albo stosować razem z herbicydami po wzejściu roślin. Nanoszenie przed okresem wzrostu obejmuje zarówno nanoszenie na powierzchnię uprawną przed siewem, jak i nanoszenie na powierzchnię uprawną po siewie, ale przed wzejściem roślin. Korzystne jest wspólne stosowanie z herbicydem. W tym przypadku można stosować mieszanki zbiornikowe lub gotowe preparaty.

Potrzebne dawki nanoszenia środków zabezpieczających mogą się zmieniać w szerokich granicach, w zależności od wskazania i użytej substancji chwastobójczo czynnej, i wynoszą z reguły od 0,001 kg do 5 kg, a korzystnie od 0,005 kg do 0,5 kg substancji czynnej na hektar.

Wynalazek znajduje także zastosowanie w sposobie ochrony roślin użytkowych przed fitotoksycznymi działaniami ubocznymi herbicydu o wzorze (I), zgodnie z którym odtruwająco skuteczną ilość wymienionego powyżej związku zabezpieczającego nanosi się przed, po lub równocześnie z chwastobójczą substancją czynną A o wzorze (I) na rośliny, nasiona roślin lub powierzchnię uprawną.

Zgodna z wynalazkiem kompozycja herbicyd-środek zabezpieczający może być także stosowana do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin znanych lub jeszcze opracowywanych i zmienianych metodami inż ynierii genetycznej. Transgeniczne rośliny wyróżniają się z reguły szczePL 205 316 B1 gólnie korzystnymi właściwościami, np. obok oporności wobec określonych środków ochrony roślin również opornością wobec chorób roślin lub patogenów chorób roślin, takich jak określone owady lub mikroorganizmy, takie jak grzyby, bakterie lub wirusy. Inne szczególne właściwości dotyczą np. jakości plonów pod względem ilości, jakości, trwałości przy przechowywaniu, składu i zawartości konkretnych substancji. Tak więc są znane transgeniczne rośliny z podwyższoną zawartością skrobi lub zmienioną jakością skrobi lub z innym zestawem kwasów tłuszczowych.

Korzystne jest stosowanie kompozycji według wynalazku w znaczących w rolnictwie transgenicznych uprawach roślin użytkowych i ozdobnych, np. w zbożu, takim jak pszenica, jęczmień, żyto, owies, proso, ryż, maniok i kukurydza, a także w uprawach buraka cukrowego, bawełny, soi, rzepaku, ziemniaków, pomidorów, grochu i innych rodzajów warzyw.

Dzięki stosowaniu substancji czynnych według wynalazku w uprawach roślin transgenicznych oprócz działania przeciw szkodliwym roślinom występującego również w innych uprawach, obserwuje się często takie działania, które są specyficzne dla roślin transgenicznych, np. można zwalczać zmienione lub szczególnie szerokie spektrum chwastów, można stosować zmienione dawki nanoszenia, uzyskiwać dobrą możliwość łączenia z herbicydami, na które te uprawy transgeniczne są odporne, jak również wpływać na wzrost i plony transgenicznych roślin użytkowych.

Wymienione powyżej środki zabezpieczające i ich kompozycje z wymienioną chwastobójczo czynną substancją o wzorze (I) mogą być formułowane różnymi sposobami, w zależności od tego jakie parametry biologiczne i/lub fizykochemiczne chce się uzyskać. Odpowiednimi preparatami są na ogół: proszki do zawiesin (WP), koncentraty do emulgowania (EC), proszki rozpuszczalne w wodzie (SP), koncentraty rozpuszczalne w wodzie (SL), stężone emulsje (BW), takie jak olej w wodzie i woda w oleju, roztwory opryskowe lub emulsje, kapsuł ki zawiesinowe (CS), dyspersje na bazie oleju lub wody (SC), suspensjoemulsje, koncentraty emulsyjne, preparaty do opylania (DP), roztwory mieszalne w oleju (OL), zaprawy, granulaty (GR) w postaci mikrogranulatów, granulatów do opylania, granulatów do rozsiewania i granulatów adsorpcyjnych, granulaty do nanoszenia na glebę lub do roztrząsania, granulaty rozpuszczalne w wodzie (SG), granulaty dyspergowalne w wodzie (WG), ultramałoobjętościowe formy użytkowe (ULV), mikrokapsułki lub woski.

Poszczególne typy preparatów są w zasadzie znane i opisane np. w: Winnacker-Kiichler, „Chemische Technologie, tom 7, C. Hauser Verlag Mϋnchen, wyd. 4., 1986, Wade van Valkenburg, „Pesticide Formulations, Marcel Dekker, N.Y., 1973; K. Martens, „Spray Drying Handbook, wyd. 3. 1979, G. Goodwin Ltd. London.

Środki pomocnicze stosowane do formułowania, takie jak substancje obojętne, środki powierzchniowo czynne, rozpuszczalniki i inne substancje pomocnicze, są również znane i opisane np. w Watkins, „Handbook of Insecticide Dust Diluents and Carriers, wyd. 2., Darland Books, Caldwell N.J., H.v. Olphen, „Introduction to Clay Colloid Chemistry; wyd. 2., J. Wiley & Sons, N.Y.; C. Marsden, „Solvents Guide; wyd. 2., Interscience, N.Y. 1963; McCutcheon's „Detergents and Emulsifiers Annual, MC Publ. Corp., Ridgewood N.J.; Sisley and Wood, „Encyclopedia of Surface Active Agents, Chem. Publ. Co. Inc., N.Y. 1964; Schonfeldt, „Grenzflachenaktive Athylenoxidaddukte, Wiss. Verlagsgesell., Stuttgart 1976; Winnacker-Kiichler, „Chemische Technologie, tom 7, C. Hauser Verlag Mϋnchen, wyd. 4., 1986.

Na bazie tych preparatów można wytworzyć kompozycje z innymi substancjami chroniącymi rośliny, takimi jak np. insektycydy, akarycydy, herbicydy, fungicydy, jak również środki zabezpieczające, nawozy i/lub regulatory wzrostu roślin, np. w postaci gotowego preparatu lub mieszanki zbiornikowej.

Proszki do zawiesin są preparatami równomiernie dyspergowalnymi w wodzie, które obok substancji czynnej, substancji rozcieńczającej lub obojętnej zawierają jeszcze jonowe i/lub niejonowe środki powierzchniowo czynne (środki zwilżające, środki dyspergujące), np. polioksyetylowane alkilofenole, polioksyetylowane alkohole tłuszczowe, polioksyetylowane aminy tłuszczowe, alkilobenzenosulfoniany, alkanosulfoniany, siarczany eterów poliglikolu i alkoholi tłuszczowych, ligninosulfonian sodu, 2,2'-dinaftylometano-6,6'-disulfonian sodu, dibutylonaftalenosulfonian sodu, a także oleoilometylotaurynian sodu. Przy wytwarzaniu proszków do zawiesin substancje chwastobójczo czynne poddaje się drobnemu zmieleniu w zwykle do tego celu stosowanych aparatach, takich jak młyny młotkowe, wirnikowe młyny udarowe i strumieniowe młyny powietrzne i równocześnie lub następnie miesza z pomocniczymi środkami do formułowania.

Koncentraty do emulgowania wytwarza się np. przez rozpuszczenie substancji czynnej w rozpuszczalniku organicznym, takim jak np. butanol, cykloheksanon, dimetyloformamid, ksylen lub także w wyżej wrzących węglowodorach, takich jak związki aromatyczne, nasyconych lub nienasyconych

PL 205 316 B1 związkach alifatycznych lub alicyklicznych, albo mieszaniny organicznych rozpuszczalników z dodatkiem jednego lub większej liczby jonowych lub niejonowych środków powierzchniowo czynnych (emulgatorów). Jako emulgatory można np. stosować: sole wapniowe kwasu (C6-C18)-alkiloarylosulfonowego, takie jak dodecylobenzenosulfonian wapnia, lub emulgatory niejonowe, takie jak estry poliglikoli i kwasów tłuszczowych, etery (C6-C18)-alkiloarylowe poliglikoli, etery poliglikoli i alkoholi tłuszczowych, produkty kondensacji tlenku propylenu i tlenku etylenu, polietery alkilowe, estry sorbitanu, takie jak np. estry sorbitanu i kwasów tłuszczowych lub estry polioksyetylenosorbitanu, takie jak estry polioksyetylenosorbitanu i kwasów tłuszczowych.

Preparaty do opylania otrzymuje się przez zmielenie substancji czynnej z dobrze rozdrobnionymi materiałami stałymi, np. talkiem, naturalnymi iłami, takimi jak kaolin, bentonit i pirofilit, lub ziemią okrzemkową.

Koncentraty zawiesinowe mogą być na bazie wody lub oleju. Można je wytwarzać przez zmielenie na mokro w zwykle spotykanych w handlu młynach kulowych i ewentualne dodanie środków powierzchniowo czynnych, takich jak powyżej podano przy innych typach preparatów.

Emulsje, np. typu olej w wodzie (EW), można wytworzyć np. z użyciem mieszadła, młynków koloidalnych i/lub mieszalnika statycznego oraz rozpuszczalnego w wodzie rozpuszczalnika organicznego i ewentualnie środków powierzchniowo czynnych, takich jak podane powyżej dla innych typów preparatów.

Granulaty można wytwarzać albo przez rozpylenie substancji czynnej na chłonnym zgranulowanym materiale obojętnym, albo przez naniesienie koncentratów substancji czynnych wraz ze środkami klejącymi, np. polialkoholem winylowym, poliakrylanem sodu lub olejami mineralnymi, na powierzchnię nośników, takich jak piasek, kaolinity i granulowane materiały obojętne. Odpowiednie substancje czynne można także granulować znanymi sposobami stosowanymi przy wytwarzaniu granulowanych nawozów sztucznych, w razie potrzeby wraz z nawozami. Granulaty dyspergowalne w wodzie wytwarza się zazwyczaj bez użycia materiału oboję tnego, takimi sposobami jak suszenie rozpyłowe, granulacja w złożu fluidalnym, granulacja talerzowa, mieszanie w mieszalnikach przy wysokich szybkościach mieszania i wytłaczanie. Wytwarzanie granulatów metodą talerzową, w złożu fluidalnym, z użyciem wytłaczarki lub metody rozpyłowej opisano np. w „Spray-Drying Handbook wyd. 3., 1979, G. Goodwin Ltd., London; J.E. Browning, „Agglomeration, Chemical and Engineering 1967, str. 147 i dalsze; „Perry's Chemical Engineer's Handbook, wyd. 5., McGraw-Hill, Nowy Jork 1973, str. 8-57.

Inne szczegóły odnośnie formułowania środków ochrony roślin podano np. w G.C. Klingman, „Weed Control as a Science, John Wiley and Sons, Inc., Nowy Jork, 1961, str. 81-96 i J.D. Freyer, S.A. Evans, „Weed Control Handbook, wyd. 5., Blackwell Scientific Publications, Oxford, 1968, str. 101-103.

Preparaty agrochemiczne zawierają na ogół od 0,1 do 99% wag., a zwłaszcza od 0,1 do 95% wag. substancji czynnej wskazanej jako środek zabezpieczający albo mieszaniny herbicyd o wzorze (I) / wyżej wymieniona odtrutka i 1 - 99,9% wag., a zwłaszcza 5 - 99,8% wag. stałej lub ciekłej substancji dodatkowej i 0 - 25% wag., zwłaszcza 0,1 - 25% wag. substancji powierzchniowo czynnej.

Stężenie substancji czynnej w proszkach do zawiesin wynosi np. około 10 do 90% wag., a resztę do 100% wag. stanowią zwykłe składniki preparatu. W koncentratach do emulgowania stężenie substancji czynnej wynosi około 1 do 80% wag. Preparaty pyłowe zawierają 1 do 20% wag. substancji czynnych, a roztwory opryskowe około 0,2 do 20% wag. substancji czynnej. W granulatach dyspergowalnych w wodzie zawartość substancji czynnej zależy częściowo od tego, czy substancja czynna występuje w postaci ciekłej, czy stałej. Na ogół w granulatach dyspergowalnych w wodzie zawartość substancji czynnej wynosi 10 - 90% wag.

Ponadto wymienione preparaty substancji czynnych ewentualnie zawierają zwykłe środki adhezyjne, sieciujące, dyspergujące, emulgujące, zwiększające penetrację, konserwujące i przeciw zamarzaniu oraz rozpuszczalniki, wypełniacze, barwniki i nośniki, środki przeciwpieniące, środki hamujące odparowywanie i środki wpływające na wartość pH lub lepkość.

Jako składnik występujący obok substancji czynnych według wynalazku w preparatach mieszanych lub mieszankach zbiornikowych stosuje się np. znane substancje czynne, takie jak opisane w Weed Research 26, 441-445 (1986) lub „The Pesticide Manual, wyd. 12., The British Crop Protection Council, 2000 i cytowanej tam literaturze. Jako znane z literatury herbicydy, które można stosować z mieszaninami według wynalazku można wymienić następujące substancje czynne (uwaga:

PL 205 316 B1 związki podano albo jako „nazwę zwyczajową według Międzynarodowej Organizacji Standaryzacji (ISO) albo jako nazwę chemiczną, ewentualnie razem z odpowiednim numerem kodu):

acetochlor; acifluorfen; achlonifen; AKH 7088, to znaczy kwas [[[1-[5-[2-chloro-4-(trifluorometylo)fenoksy]-2-nitrofenylo]-2-metoksyetylideno]amino]oksy]octowy i jego ester metyIowy; alachlor; aloksydym; ametryna; amidosulfuron; amitrol; AMS, to znaczy sulfaminian amonu; anilofos; asulam; atrazyna; azafenidyna (DPX-R6447), azymsulfuron (DPX-A8947); azyprotryna; barban; BAS 516 H, to znaczy 5-fluoro-2-fenylo-4H-3,1-benzoksazyn-4-on; benazolina; benfluralina; benfuresat; bensulfuron metylu; bensulid; bentazon; benzofluor; benzoiloprop etylu; benzotiazuron; bialafos; bifenoks; sól sodowa bispirybaku (KIH-2023), bromacyl; bromobutyd; bromofenoksym; bromoksynil; bromuron; buminafos; busoksynon; butachlor; butamifos; butenachlor; butidazol; butralina; butroksydym (ICI-0500), butylat; kafenstrol (CH-900); karbetamid; kafentrazon; CDAA, to znaczy 2-chloro-N,N-di-2-propenyloacetamid; CDEC, to znaczy ester 2-chloroallilowy kwasu dietyloditiokarbaminowego; chlometoksyfen; chloramben; chloransulam metylu (XDE-565), chlorazyfop butylu, chlorobromuron; chlorobufam; chlorofenak; chloroflurekol metylu; chloridazon; chlorimuron etylu; chloronitrofen; chlorotoluron; chloroksuron; chloroprofam; chlorosulfuron; chlorotal dimetylu; chlortiamid; cynidon etylu, cynmetylina; cinosulfuron; kletodym; chlodynafop i jego pochodne estrowe (np. chlodynafop propargilu); chlomazon; chlomeprop; chloproksydym; chlopyralid; kumyluron (JC 940); cyjanazyna; cykloat; cyklosulfamuron (AC 014); cykloksydym; cykluron; cyhalofop i jego pochodne estrowe (np. ester butylowy, DEH-112); cyperkwat; cyprazyna; cyprazol; 2,4-DB; dalapon; desmedifam; desmetryna; dialat; dikamba; dichlobenyl; dichloroprop; dichlofop i jego estry, takie jak dichlofop metylu; dichlosulam (XDE-564), dietatyl; difenoksuron; difenzokwat; diflufenikan; sól sodowa diflufenzopyru (SAN-835H), dimefuron; dimetachlor; dimetametryna; dimetenamid (SAN-582H); dimetazon, 5-(4,6-dimetylopirymidyn-2-ylokarbamoilosulfamoilo)-1-(2-pirydylo)pirazolo-4-karboksylan metylu (NC-330); triazyflam (DEH-112); chlomazon; dimetypina; dimetrasulfuron, dinitramina; dinoseb; dinoterb; difenamid; dipropetryna; dikwat; ditiopyr; diuron; DNOC; eglinazyna etylu; EL 177, to znaczy 5-cyjano-1-(1,1-dimetyloetylo)-N-metylo-1H-pirazolo-4-karboksyamid; endotal; epoprodan (MK-243), EPTC; esprokarb; etalfluralina; etametsulfuron metylu; etydimuron; etiozyn; etofumesat; F5231, to znaczy N-[2-chloro-4-fluoro-5-[4-(3-fluoropropylo)-4,5-dihydro-5-okso-1H-tetrazol-1-ilo]fenylo]etanosulfonoamid; etoksyfen i jego estry (np. ester etylowy, HN-252); etoksysulfuron (z EP 342569) etobenzanid (HW 52); 3-(4-etoksy-6-etylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-1-(2,3-dihydro-1,1-diokso-2-metylobenzo[b]tiofeno-7-sulfonylo)mocznik (EP-A 079 683); 3-(4-etylo-6-metoksy-1,3,5-triazyn-2-ylo)-1-(2,3-dihydro-1,1-diokso-2-metylobenzo[b]tiofeno-7-sulfonylo)mocznik (EP-A 079683); fenoprop; fenoksan, fenoksaprop i fenoksaprop-P oraz ich estry, np. fenoksaprop-P etylu i fenoksaprop etylu; fenoksydym; fenuron; flamprop metylu; flazasulfuron; flufonacet (BAY-FOE-5043) , fluazyfop i fluazyfop-P, florasulam (DE-570) i ich estry, np. fluazyfop butylu i fluazyfop-P butylu; fluchloralina; flumetsulam; flumeturon; flumichlorak i jego estry (np. ester pentylowy, S-23031); flumioksazyna (S-482); flumipropyn; flupoksam (KNW-739); fluorodifen; fluoroglikofen etylu; flupropacyl (UBIC-4243); sól sodowa flupyrsulfuronu metylu (DPX-KE459), flurydon; flurochloridon; fluroksypyr; flurtamon; flutiacet metylu (KIH-9201), fomesafen; fosamina; furyloksyfen; glufosynat; glifozat; halosafen; halosulfuron i jego estry (np. ester metylowy, NC-319); haloksyfop i jego estry; haloksyfop-P (= R-haloksyfop) i jego estry; heksazynon; imazametabenz metylu; imazamoks (AC-299263), imazapir; imazachin i sole, takie jak sól amonowa; imazosulfuron; imazetametapir; imazetapir; jodosulfuron (metylo-4-jodo-2-[3-(4-metoksy-6-metylo1,3,5-triazyn-2-ylo)ureidosulfonylo]benzoesan sodu, WO 92/13845); joksynil; izokarbamid; izopropalina; izoproturon; izouron; izoksaben; izoksapiryfop; karbutylat; laktofen; lenacyl; linuron; MCPA; MCPB; mekoprop; mefenacet; mefluidyd; metamitron; metazachlor; metabenztiazuron; metam; metazol; metoksyfenon; metyldymron; metobenzuron, 2-[3-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)ureidosulfonylo]-4-metanosulfonoamidometylobenzoesan metylu (WO 95/10507); metobromuron; metolachlor;

5- metolachlor, metosulam (XRD 511); metoksuron; metrybuzyna; metsulfuron metylu; MH; molinat; monalid; diwodorosiarczan monokarbamidu; monolinuron; monuron; naproanilid; MT 128, to znaczy

6- chloro-N-(3-chloro-2-propenylo)-5-metylo-N-fenylo-3-pirydazynoamina; MT 5950, to znaczy N-[3-chloro-4-(1-metyloetylo)fenylo]-2-metylopentanoamid; N,N-dimetylo-2-[3-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)ureidosulfonylo]-4-formyloaminobenzamid (WO 95/01344); napropamid; naptalam; NC 310, to znaczy 4-(2,4-dichlorobenzoilo)-1-metylo-5-benzyloksypirazol; neburon; nikosulfuron; nipirachlofen; nitralina; nitrofen; nitrofluorfen; norflurazon; orbenkarb; oryzalina; oksadiargil (RP-020630); oksadiazon; oksazychlomefon (MY-100), oksyfluorfen; oksasulfuron (CGA-277476), parakwat; pebulat; pendimetalina; pentoksazon (KPP-314), perfluidon; fenisofam; fenmedifam; pikloram; piperofos; pirybutikarb; piryfe8

PL 205 316 B1 nop butylu; pretilachlor; primisulfuron metylu; procyjazyna; prodiamina; profluralina; proglinazyna etylu; prometon; prometryna; propachlor; propanil; propachizafop i jego estry; propazyna; profam; propizochlor; propyzamid; prosulfalina; prosulfokarb; prosulfuron (CGA-152005); prynachlor; piraflufen etylu (ET-751), pirazon; pirazosulfuron etylu; pirazoksyfen; pirybenzoksym, pirydat; piryminobak metylu (KIH-6127), pirytiobak (KIH-2031); piroksofop i jego estry (np. ester propargilowy); chinochlorak; chinomerak; chinofop i jego pochodne estrowe, chizalofop i chizalofop-P i ich pochodne estrowe np. chizalofop etylu; chizalofop-P tefurylu i etylu; renriduron; rimsulfuron (DPX-E 9636); S 275, to znaczy 2-[4-chloro-2-fluoro-5-(2-propynyloksy)fenylo]-4,5,6,7-tetrahydro-2H-indazol; sekbumeton; setoksydym; syduron; symazyna; symetryna; SN 106279, to znaczy kwas 2-[[7-[2-chloro-4-(trifluorometylo)fenoksy]-2-naftalenylo]oksy]propanowy i jego ester metylowy; sulfentrazon (FMC-97285, F-6285); sulfazuron; sulfometuron metylu; sulfosat (ICI-A0224); sulfosulfuron (MON-37500), TCA; tebutam (GCP-5544); tebutiuron; tepraloksydym (BAS-620H), terbacyl; terbukarb; terbuchlor; terbumeton; terbutylazyna; terbutryna; TFH 450, to znaczy N,N-dietylo-3-[(2-etylo-6-metylofenylo)sulfonylo]-1H-1,2,4-triazolo-1-karboksyamid; tenylchlor (NSK-850); tiazafluron; tiazopyr (Mon-13200); tidiazymin (SN-124085); tifensulfuron metylu; tiobenkarb; tiokarbazyl; tralkoksydym; trialat; triasulfuron; triazofenamid; tribenuron metylu; trichlopyr; tridifan; trietazyna; trifluralina; triflusulfuron i estry (np. ester metylowy, DPX-66037); trimeturon; tsitodef; wernolat; WL 110547, to znaczy 5-fenoksy-1-[3-(trifluorometylo)fenylo]-1H-tetrazol; UBH-509; D-489; LS 82-556; KPP-300; KPP-421, MT-146, NC-324; KH-218; DPX-N8189; DOWCO-535; DK-8910; V-53482; PP-600; MBH-001.

Przed użyciem preparaty w zwykłych postaciach handlowych, np. proszki do zawiesin, koncentraty do emulgowania, dyspersje i granulaty dyspergowalne w wodzie, rozcieńcza się ewentualnie wodą znanym sposobem. Preparaty pyliste, granulaty do roztrząsania, jak również roztwory opryskowe zazwyczaj nie są przed stosowaniem rozcieńczane obojętnymi substancjami.

W zależ noś ci od warunków, takich jak temperatura, wilgotność, rodzaj stosowanego herbicydu i innych zmienia się wymagana dawka nanoszenia związku o wzorze (I). Może się ona wahać w szerokich granicach np. 0,001 - 10,0 kg/ha lub więcej substancji czynnej, a korzystnie wynosi 0,005 - 5 kg/ha.

Wynalazek objaśniają następujące przykłady:

A. Przykłady preparatów

a) Preparat do opylania otrzymuje się przez zmieszanie 10 części wagowych wymienionego powyżej środka zabezpieczającego lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i wymienionego powyżej środka zabezpieczającego i 90 części wagowych talku jako substancji obojętnej oraz ich rozdrobnienie w młynie udarowym.

b) Łatwo dyspergowalne w wodzie zwilżalne proszki otrzymuje się przez zmieszanie 25 części wagowych wymienionego powyżej środka zabezpieczającego lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i wymienionego powyżej środka zabezpieczającego, 64 części wagowych zawierającego kaolin kwarcu jako substancji obojętnej, 10 części wagowych ligninosulfonianu potasu i 1 części wagowej oleoilometylotaurynianu sodu jako środka zwilżającego i dyspergującego oraz zmielenie całości w młynie palcowym.

c) Łatwo dyspergowalny lub suspendowany w wodzie koncentrat otrzymuje się przez zmieszanie 20 części wagowych wymienionego powyżej środka zabezpieczającego lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i wymienionego powyżej środka zabezpieczającego, z 6 częściami wagowymi oksyetylenowanego alkilofenolu (®Triton X 207), 3 częściami wagowymi oksyetylenowanego izotridekanolu (8 EO) i 71 części wagowych parafinowego oleju mineralnego (zakres wrzenia np. około 255°C do 277°C) i zmielenie całości w rozcierającym młynie kulowym do uzyskania uziarnienia poniżej 5 mikronów.

d) Koncentrat do emulgowania otrzymuje się z 15 części wagowych wymienionego powyżej środka zabezpieczającego lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i wymienionego powyżej środka zabezpieczającego, 75 części wagowych cykloheksanonu jako rozpuszczalnika i 10 części wagowych oksyetylenowanego nonylofenolu jako emulgatora.

e) Granulat dyspergowalny w wodzie otrzymuje się przez zmieszanie części wagowych wymienionego powyżej środka zabezpieczającego lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i wymienionego powyżej środka zabezpieczającego, części wagowych ligninosulfonianu wapnia, części wagowych laurylosiarczanu sodu,

PL 205 316 B1 części wagowych polialkoholu winylowego i części wagowych kaolinu zmielenie całości w młynie palcowym i granulację proszku w złożu fluidalnym przez natryskiwanie wody jako cieczy granulacyjnej.

f) Granulat dyspergowalny w wodzie można także otrzymać gdy części wagowych wymienionego powyżej środka zabezpieczającego lub mieszaniny substancji czynnych złożonej z substancji chwastobójczo czynnej o wzorze (I) i wymienionego powyżej środka zabezpieczającego części wagowych 2,2'-dinaftylometano-6,6'-disulfonianu sodu, części wagowe oleoilometylotaurynianu sodu, część wagową polialkoholu winylowego, części wagowych węglanu wapnia i części wagowych wody podda się homogenizacji i rozdrobnieniu w młynie koloidalnym, a następnie zmiele w młynie kulkowym i otrzyman ą zawiesinę rozpyli się przez dyszę i wysuszy w wież y rozpył owej.

B. Przykłady biologiczne

B.1 Próba przedwschodowa, szklarnia

Nasiona roślin użytkowych umieszczono w doniczkach o średnicy 9 - 13 cm w glebie piaszczysto-gliniastej i przykryto glebą. Herbicydy i środki zabezpieczające sformułowane jako koncentraty emulgujące lub proszki do opylania w postaci dyspersji wodnych lub emulsji naniesiono na powierzchnię przykrywającej gleby, w różnych dawkach, przy dawce nanoszenia wody, w przeliczeniu, 300 - 800 l/ha. Następnie doniczki trzymano w szklarni w optymalnych warunkach dalszego wzrostu roślin. Optyczną ocenę uszkodzeń roślin użytkowych i roślin szkodliwych przeprowadzono 3 - 4 tygodnie po naniesieniu.

Wyniki prób zestawiono w tabeli 2. Podano w niej zmniejszenie w procentach działania fitotoksycznego kompozycji herbicyd-środek zabezpieczający według wynalazku w stosunku do użycia samego herbicydu.

B.2 Próba powschodowa, szklarnia

Nasiona roślin użytkowych umieszczono w doniczkach o średnicy 9 - 13 cm w glebie piaszczysto-gliniastej i przykryto glebą. W stadium trzeciego liścia, to znaczy około trzech tygodni po zasianiu, doświadczalne rośliny potraktowano sformułowanymi herbicydami (dawka nanoszenia 200 g substancji czynnej na 1 ha) i środkami zabezpieczającymi (dawka nanoszenia 100 g substancji czynnej na 1 ha) jako koncentratami emulgują cymi lub proszkami do opylania w postaci dyspersji wodnych lub emulsji nanoszonych na zielone części roślin, w różnych dawkach, przy dawce nanoszenia wody, w przeliczeniu, 300 - 800 l/ha. Następnie doniczki trzymano w szklarni w optymalnych warunkach dalszego wzrostu roślin. Ocenę optyczną uszkodzeń roślin użytkowych i roślin szkodliwych przeprowadzono w 2 - 3 tygodnie po naniesieniu.

Wyniki prób zestawiono w tabeli 3. Podano w niej zmniejszenie w procentach działania fitotoksycznego kompozycji herbicyd-środek zabezpieczający według wynalazku w stosunku do użycia samego herbicydu.

B.3 Przedwschodowa próba polowa

Nasiona roślin użytkowych umieszczono w glebie piaszczysto-gliniastej i przykryto glebą. Herbicydy i środki zabezpieczające sformułowane jako koncentraty emulgujące lub proszki do opylania w postaci dyspersji wodnych lub emulsji naniesiono na górną powierzchnię przykrywają cej gleby, w róż nych dawkach, przy dawce nanoszenia wody, w przeliczeniu, 300 - 800 l/ha. Optyczn ą ocenę szkód w roślinach uprawnych przeprowadzono w 29. dniu po nanoszeniu.

Wyniki prób zestawiono w tabeli 4. Podano w niej zmniejszenie w procentach działania fitotoksycznego kompozycji herbicyd-środek zabezpieczający według wynalazku w stosunku do użycia samego herbicydu.

B.4 Obróbka nasion, przedwzejściowo, próba polowa

Nasiona kukurydzy potraktowano (zaprawiono) różnymi ilościami środka zabezpieczającego, a następnie zasiano w glebie piaszczysto-gliniastej i przykryto glebą . Herbicydy sformułowane jako koncentraty do emulgowania lub proszki do opylania naniesiono na powierzchnię pokrywającej gleby, w róż nych dawkach, przy dawce nanoszenia wody w przeliczeniu 300 - 800 l/ha. Optyczną ocenę szkód w roślinach uprawnych przeprowadzono po 41 dniach (przykłady w tabeli 5) lub po 26 dniach (przykłady w tabeli 6) od zabiegu.

PL 205 316 B1

Wyniki prób zestawiono w tabelach 5 i 6. Podano w nich procentowe zmniejszenie działania fitotoksycznego kompozycji herbicyd-środek zabezpieczający według wynalazku w stosunku do użycia samego herbicydu.

W tabeli 1 podano uż yte herbicydy i ś rodki zabezpieczające.

T a b e l a 1

PL 205 316 B1

T a b e l a 2

Przedwschodowo, próba szklarniowa

Nr	Kompozycja według wynalazku Herbicyd + środek zabezpieczający	Zmniejszenie fitotoksyczności w kukurydzy w %
2.1	H1 + S1	(400 g + 200 g)	64% (odmiana DEA)
2.2	H1 + S2	(400 g + 200 g)	73% (odmiana DEA)
2.3	H1 + S3	(400 g + 200 g)	64% (odmiana DEA)
2.4	H1 + S8	(400 g + 200 g)	76% (odmiana DEA)
2.5	H1 + S9	(400 g + 200 g)	73% (odmiana DEA)
2.6	H1 + S10	(400 g + 200 g)	79% (odmiana DEA)
2.7	H1 + S10	(300 g + 300 g)	68% (odmiana Lorenzo)
2.8	H1 + S11	(300 g + 300 g)	84% (odmiana Lorenzo)
2.9	H1 + S12	(300 g + 300 g)	56% (odmiana Lorenzo)
2.10	H1 + S13	(300 g + 300 g)	37% (odmiana Lorenzo)
2.11	H1 + S14	(300 g + 300 g)	37% (odmiana Lorenzo)
2.12	H1 + S15	(100 g + 100 g)	53% (odmiana Lorenzo)
2.13	H1 + S16	(100 g + 100 g)	77% (odmiana Lorenzo)
2.14	H1 + S17	(80 g + 80 g)	58% (odmiana Lorenzo)

T a b e l a 3

Powschodowo, próba szklarniowa

Nr	Kompozycja według wynalazku Herbicyd + środek zabezpieczający	Zmniejszenie fitotoksyczności w kukurydzy w %
3.1	H1 + S1 (200 g + 100 g)	50% (odmiana DEA)
3.2	H1 + S8 (200 g + 100 g)	67% (odmiana DEA)
3.3	H1 + S10 (200 g + 100 g)	72% (odmiana DEA)

PL 205 316 B1

T a b e l a 4

Przedwschodowo (herbicyd H1, Środek zabezpieczający S8), próba polowa

Nr	Dawka nanoszenia herbicydu [g sc/ha] + środka zabezpieczającego [g sc/ha]	Zmniejszenie fitotoksyczności w kukurydzy w %
4.1	75 + 75	100%
4.2	150+150	64%
4.3	300 + 300	65%

T a b e l a 5

Zaprawianie nasion, przedwschodowo (herbicyd H1, środek zabezpieczający S8), próba polowa

Nr	Dawka nanoszenia herbicydu [g sc/ha] + środka zabezpieczającego [g/kg nasion]	Zmniejszenie fitotoksyczności w kukurydzy w %
5.1	200 + 1	100%
5.2	200 + 4	100%

T a b e l a 6

Zaprawianie nasion, przedwschodowo (herbicyd H1, środek zabezpieczający S10), próba polowa

Nr	Dawka nanoszenia herbicydu [g sc/ha] + środka zabezpieczającego [g/kg nasion]	Zmniejszenie fitotoksyczności w kukurydzy w %
6.1	200 + 0,5	100%
6.2	200 + 1	100%

Zastrzeżenia patentowe

Claims (10)

1. Środek chwastobójczo czynny, znamienny tym, że zawiera mieszaninę A) chwastobójczo skutecznej ilości związku o wzorze (I) i

B) odtruwająco skutecznej ilości jednego lub większej liczby środków zabezpieczających z grupy obejmującej:

PL 205 316 B1 ch₃ o włącznie z ich stereoizomerami i ich solami dopuszczalnymi w rolnictwie.

2. Środek chwastobójczo czynny według zastrz. 1, znamienny tym, że stosunek wagowy herbicyd : środek zabezpieczający wynosi od 1 : 100 do 100 : 1.

3. Środek chwastobójczo czynny według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że ponadto zawiera dodatkowy herbicyd,

4. Środek chwastobójczo czynny według zastrz. 3, znamienny tym, że dodatkowym herbicydem jest sulfonylomocznik.

5. Sposób zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych, znamienny tym, że nanosi się chwastobójczo skuteczną ilość środka chwastobójczo czynnego określonego w zastrz. 1 - 4 na szkodliwe rośliny, rośliny uprawne, nasiona roślin lub na powierzchnię, na której rośliny rosną.

PL 205 316 B1

6. Sposób według zastrz. 5, znamienny tym, że środek zabezpieczający i herbicyd nanosi się w róż nym czasie.

7. Sposób według zastrz. 5, znamienny tym, że w etapie obróbki wstępnej nasiona zaprawia się środkiem zabezpieczającym, a w następnym etapie nanosi się herbicyd.

8. Sposób według zastrz. 5, znamienny tym, że rośliny są wybrane z grupy obejmującej kukurydzę, pszenicę, żyto, jęczmień, owies, ryż, sorgo, bawełnę i soję.

9. Sposób według zastrz. 5, znamienny tym, ż e rośliny są zmienione metodami inżynierii genetycznej.

10. Zastosowanie środka chwastobójczo czynnego określonego w zastrz. 1 do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych.