PL167239B1

PL167239B1 - Srodek grzybobójczy PL PL PL PL PL

Info

Publication number: PL167239B1
Application number: PL91292229A
Authority: PL
Inventors: Ruth Kueng; Dominique G G Driant
Original assignee: Ciba Geigy Ag; Rohm & Haas
Priority date: 1990-11-02
Filing date: 1991-10-30
Publication date: 1995-08-31
Also published as: NZ240427A; DE59108364D1; RU2041627C1; UA26908C2; MD371C2; PT99395A; BR9104752A; ES2097200T3; EP0485330A3; JP3168472B2; GR3021753T3; IL99911A0; FI97853C; FI915118L; EP0727142B1; ZA918704B; DE59109148D1; CA2054666A1; IL99911A; AU8696591A

Abstract

Srodek grzybobójczy na osnowie dwóch sklad- ników-substancji czynnych, zawierajacy znany nos- nik, znamienny tym, ze w synergicznym stosunku wagowym a):b) równym od 1:1 do 1:10 zawiera a) jako jeden skladnik czynny 4-(4-chlorofenylo)-2- fenylo-2-[(1H-1,2,4-triazolilo-1)-metylo]-butyryo nitryl o wzorze 1, badz jedna z jego soli addycyjnych z kwasem lub jeden z jego metalokompleksów, i b) jako drugi skladnik czynny cis-4-[3-(4-III-rz.-buty- lofenylo)-2-metylopropylo]-2,6-dwumetylomorfo line o wzorze 2 badz jej sól addycyjna z kwasem lub l-[3-(4-III-rz.-butylofenylo)-2-metylopropylo]-pi perydyne o wzorze 3 badz jej sól addycyjna z kwa- sem. W zór 1 Wzór 2 W zór 3 PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest środek grzybobójczy na osnowie dwóch składników-substancji czynnych, zawierający znany nośnik i nadający się m.in. do zwalczania grzybów, zwłaszcza zwalczania chorób roślin, np. przez aplikowanie na liściach, w glebie i w zaprawach.

Środek według wynalazku wyróżnia się tym, że w synergicznym stosunku wagowym

a) :b) równym od 1:1 do 1:10 zawiera a) jako jeden składnik czynny 4-(4-chlorofenylo)-2-fenylo-2-[(1H-1,2,4-triazolilo-1)-metylo]-butyryonitryl o wzorze 1, bądźjedną zjego soli addycyjnych z kwasem lub jeden z jego metalokompleksów, i b) jako drugi składnik czynny cis-4-[3-(4-HI-rz.-butylofenylo)-2-metylopropylo]-2,6-ddwunetylomorfołinę o wzorze 2 bądź jej sól addycyjną z kwasem lub l-[3[(4-ΠI[rŁ(butylofenylo)-2-metylopropylo]-piperydynę o wzorze 3 bądź jej sól addycyjną z kwasem.

Składnik a) jest znany pod kodową nazwą RH-7592. Jego syntezę i grzybobójcze właściwości opisano w europejskim opisie EP nr 0251775.

Składnik b) o wzorze 2 jest znany pod nazwą handlową Fenpropimorph, a składnik

b) o o,7oro^e 3est znanypod nazwąąandlowąFenpropidin. Ich syntnte i grzybobójcze właściwości są opisane w ogłoszeniowym opisie Republiki Federalnej Niemiec DE-OS nr 2752135.

Nieoczekiwanie stwierdzono, że grzybobójcze działanie mieszaniny substancji czynnych według wynalazku jest znacznie silniejsze niż suma działań pojedynczych substancji czynnych. Występuje zatem nieoczekiwane, synergi^nie wzmożone działanie, a nie tylko uzupełnienie działania, jakiego można byłoby spodziewać się po zmieszaniu dwóch substancji czynnych. Mieszanina substancji czynnych według wynalazku stanowi przeto wzbogacenie skarbnicy techniki.

Jeżeli substancje czynnne w mieszaninach substancji czynnych według wynalazku występuj ą w określonych stosunkach wagowych, to efekt senergicmy ukazuje się szczególnie wyraziście. Jednakże stosunki wagowe substancji czynnych w tych kompozycjach substancji czynnych można, zależnie od stosowania, zmieniać w dość dużym zakresie. Na ogół na 1 część wagową substancji czynnej o wzorze 1 przypada 1-10 części wagowych, korzystnie 1-8 części wagowych substancji czynnej o wzorze 2 lub 3. Odpowiada to stosunkowi wagowemu składnika a) do składnika b) równemu od 1:1 do 1:10. Szczególnie korzystnymi są mieszaniny, w których na 1 część wagową substancji o wzorze 1 przypada 1-8 części wagowych substancji czynnej o wzorze 2 lub 3, zwłaszcza o stosunku a):b) równym od 1:1 do 1:8, w szczególności równym od 1:1 do 1:4. Jako przykłady szczególnie odpowiednich w praktyce stosunków zmieszania a):b) należy podać 1:1,5; 1:2,5; 1:2; 1:3. Dla soli addycynych z kwasami bądź dla metalokompleksów tych substancji wchodzą w rachubę odpowiadające im stosunki ilościowe.

16*7239

Jako kwasy, które można stosować do wytwarzania soli o wzorze 1, 2 lub 3, należy wspomnieć: kwasy chlorowcowodorowe, takie jak kwas bromowodorowy i kwas chlorowodorowy, nadto kwas fosforowy, kwas azotowy i kwas siarkowy, dalej mono-, dwu i trójfunkcyjne kwasy karboksylowe i hydroksykarboksylowe, takie jak kwas mrówkowy, bursztynowy, octowy, glikolowy, fumarowy, mlekowy, szczawiowy, propionowy, sorbowy, trójchlorooctowy, cytrynowy, poza tym kwasy sulfonowe, takie jak kwas benzenosulfonowy, naftalenodwusulfonowy-1,5 i p-toluenosulfonowy oraz (tio) sacharyna.

Metalokompleksy składają się z osnowej cząsteczki organicznej i z nieorganicznej lub organicznej soli metalu, np. z halogenków, azotanów, siarczanów, fosforanów, octanów, trójfluorooctanów, propionianów, winianów, sulfonianów, salicylanów, benzoesanów, itp. soli pierwiastków z drugiej grupy głównej, takich jak glin, cyna lub ołów, oraz pierwiastków z pierwszej po ósmą grupe poboczną, takich jak mangan, chrom, żelazo, kobalt, nikiel, miedź, cynk itd. Korzystnymi są pierwiastki z grup pobocznych okresu 4. Metale te mogą przy tym występować w różnych, im należnych wartościowościach.

Kompozycje substancji czynnych według wynalazku i ich soli addycyjnych z kwasami wykazują działanie grzybobójcze u roślin i odpowiednio do tego mogą znaleźć zastosowanie do zwalczania grzybów w rolnictwie i ogrodnictwie. Nadają się one zwłaszcza do zahamowania wzrostu lub do zniszczenia grzybów fitopatogennych na częściach roślin, np. na liściach, łodygach, korzeniach, kłębach, owocach lub kwiatach, i na materiale siewnym oraz grzybów szkodliwych, występujących w glebie.

Mieszaniny substancji czynnych według wynalazku nadają się zwłaszcza do zwalczania klasy Ascomycetes (Erysiphe graminis, Uncinula necator, Venturia, Sphaerotheca pannosa. Erysiphe betae) i Basidiomycetes, do której zaliczają się rdzawe czynniki chorobotwórcze, takie jak czynniki z rodzajów Puccinia, Uromyces i Hemileia (zwłaszcza Puccinia recondita, Puccinia striiformis, Puccinia graminis, Puccinia coronata, Uromyces fabae, Uromyces appendiculatus, Hemileia vastatrix). Nadto kompozycje substancji czynnych według wynalazku działają przeciwko Fungi imperfecti z rodzajów Helminthosporium (np. Helminthosporium oryzae, Helminthosporium teres, Helminthosporium sativum, Helminthosporium tritici-repentis), Alternaria (np. Alternaria brassicola, Alternaria brassicae), Septoria (np. Septoria avenae), Cercospora (np. Cercospora beticola), Ceratocystis (np. Cerato cystis ulmi), Pyricularia (np. Pyricularia oryzae i Mycosphaerella fijiensis).

Kompozycje substancji czynnych według wynalazku w szczególności nadają się również do zwalczania szczepów grzybów, które wytworzyły pewną odporność na substancje czynne z klasy triazoli.

Na otwartej przestrzeni wprowadza się do stosowania dawki 75-1000 g mieszaniny substancji czynnych korzystnie na 1 hektar i na traktowanie. Do zwalczania grzybów w zaprawianiu nasion stosuje się korzystnie dawki 0,01-1,0 g mieszaniny substancji czynnych na 1 kg nasion. Zgodnie z sensem dane te ogólnie obowiązują dla roślinnego materiału do rozmnażania, a więc też na 1 kg sadzonek, kłębów, ukorzenienia, itd.

Grzybobójcze mieszaniny według wynalazku odznaczają się działaniem układowym, kuracyjnym i zapobiegawczym.

Mieszaniny substancji czynnych według wynalazku można sporządzać w postaci różnorodnych środków, np. roztworów, zawiesin, emulsji, koncentratów emulsyjnych i preparatów proszkowych. Takie środki grzybobójcze są objęte zakresem wynalazku. Grzybobójcze środki według wynalazku odznaczają się tym, że zawierają one skuteczną ilość substancji RH-7592 i substancję Fenpropimorph lub Fenpropidin bądź sole addycyjne z kwasami lub metalokompleksy tych substancji czynnych w odpowiednich proporcjach, oraz substancje wspomagające sporządzenie preparatu. Celowo środki te zawierają co najmniej jedną z następujących substancji wspomagających sporządzanie preparatu: stałe nośniki; rozpuszczalniki bądź ośrodki dyspergujące; środki powierzchniowo czynne (zwilżacze i emulgatory); dyspergatory (bez działania powierzchniowo czynnego); i innego rodzaju dodatki, takie jak np. stabilizatory.

Jako nośniki stałe wchodzą zasadniczo w rachubę: naturalne substancje nieorganiczne, takie jak kaolin, glinki, ziemia okrzemkowa, talk, bentonit, kreda, np. kreda pławiona, węglan magnezowy, wapień, kwarc, dolomit, attapulgit, montmoryllonit i diatomity; syntetyczne substancje nieorganiczne, takie jak wysokodyspersyjna krzemionka, tlenek glinowy i krzemiany; substancje organiczne, takie jak celuloza, skrobia, mocznik i żywice syntetyczne; oraz substancje nawozowe, takie jak fosforany i azotany, przy czym takie nośniki mogą występować np. jako granulaty lub proszki.

Jako rozpuszczalniki bądź środki dyspergujące wchodzą zasadniczo w rachubę: związki aromatyczne, takie jak toluen, ksyleny, wyżej zalkilowane benzeny i alkilonaftaleny; chlorowane związki aromatyczne i chlorowane węglowodory alifatyczne, takie jak chlorobenzeny, chloroetyleny i chlorek metylenu; węglowodory (cyklo)alifatyczne, takie jak cykloheksan i parafiny, np. frakcje ropy naftowej; alkohole, takie jak butanol i glikol oraz ich etery i estry; ketony, takie jak aceton, metyloetyloketon, metyloizobutyloketon, izoforon i cykloheksanon; i silnie polarne rozpuszczalniki bądź środki dyspergujące, takie jak dwumetyloformamid, N-metylopirolidon i sulfotlenek dwumetylowy, przy czym takie rozpuszczalniki bądź środki dyspergujące wykazują korzystnie temperaturę zapłonu co najmniej 30°C i temperaturę wrzenia co najmniej 50°C, oraz woda. Do rozpuszczalników bądź środków dyspergujących zaliczają się też tak zwane skroplone rozrzedzalniki lub nośniki gazowe. Są to takie produkty, które w temperaturze pokojowej i pod normalnym ciśnieniem są gazami. W przypadku zwilżania wodą jako rozpuszczalnikiem można też stosować np. rozpuszczalniki organiczne jako współrozpuszczalniki.

Substancje powierzchniowo czynne (zwilżacze i emulgatory) mogą być związkami niejonowymi, takimijak produkty kondensacji kwasów tłuszczowych, alkoholi tłuszczowych i tłuszczopodstawionych fenoli z tlenkiem etylenu; estry lub etery kwasu tłuszczowego z cukrami lub alkoholami wielowodorotlenowymi; produkty otrzymane z cukrów lub wielowodorotlenowych alkoholi na drodze kondensacji z tlenkiem etylenu; kopolimery blokowe tlenku etylenu i tlenku propylenu; albo tlenki alkilodwumetyloamin.

Substancje powierzchniowo czynne mogą też stanowić związki anionowe, takie jak mydła; alkilowe estry siarczanów, np. siarczan dodecylowo-sodowy, siarczan oktadecylowosodowy i siarczan cetylowo-sodowy; alkilosulfoniany, aiylosułfoniany i aMłoaiyloujlfoniany, takie jak alkilobenzenosulfoniany, np. dodecylobenzenosulfonian wapniowy i butylonaftalenosulfoniany; i kompleksowe alkilosulfoniany, np. produkty amidowej kondensacji kwasu oleinowego z N-metylotauryną i sulfonian sodowy bursztynianu dwuoktylowego.

Substancje powierzchniowo czynne mogą wreszcie być związkami kationowymi, takimi jak chlorki alkilodwumetylobenzyloamoniowe, chlorki dwualkilodwumetyloamoniowe, chlorki alkilotrójmetyloamoniowe i etoksylowane czwartorzędowe chlorki amoniowe.

Jako dyspergatory (bez działania powierzchniowo czynnego) wchodzą zasadniczo w rachubę; sodowe i amoniowe sole kwasu ligninosulfonowego, sole sodowe kopolimerów bezwodnik maleinowy/dwuizobutylen, sodowe i amoniowe sole sulfonowanych produktów polikondensacji naftalenu z formaldehydem, sodowe sole polimerycznych kwasów karboksylowych i ługi posiarczynowe.

Jako dyspergatory, które zwłaszcza nadają się jako zagęszczacze bądź środki przeciw osadzaniu się, można stosować np. metylocelulozę, karboksymetylocelulozę, hydroksyetylocelulozę, polialkohol winylowy, alginiany, kazeiniany i albuminę krwi.

Przykładami odpowiednich stabilizatorów są środki wiążące kwas, np. epichlorohydiyna, etery fenylowoglicydowe i sojowe związki epoksydowe; przeciwutleniacze, np. estry kwasu galusowego i butylohydroksytoluen; pochłaniacze nadfioletu, np. podstawione benzofenony, estry kwasu dwufenyloakrylowego i estry kwasu cynamonowego; oraz dezaktywatory, np. sole kwasu etylenodwuaminoczterooctowego i glikole polialkilenowe.

Grzybobójcze środki mogą, obok mieszaniny według wynalazku, zawierać także inne substancje czynne, np. dalsze środki grzybobójcze [czynne składniki c) lub d)], środki owadobójcze i roztoczobójcze, środki bakteriobójcze, regulatory wzrostu roślin i substancje nawozowe. Takie środki mieszane nadają się do rozszerzenia zakresu działania lub do innego wywierania korzystnego wpływu na wzrost roślin.

Grzybobójcze środki według wynalazku, zależnie od ich rodzaju, na ogół zawierają 0,0001-95% wagowych mieszaniny substancji czynnych według wynalazku. W koncentra167 239 tach stężenie substancji czynnej zazwyczaj mieści się w górnym zakresie podanego wyżej przedziału stężeniowego. Te postacie preparatów można następnie za pomocą jednakowych lub różnych substancji wspomagających sporządzonej preparatu rozcieńczać do stężenia substancji czynnej, które nadaje się do praktycznego użytkowania, a takie stężenie mieści się zwykle w niższym zakresie podanego wyżej przedziału stężeniowego. Koncentraty emulsyjne zawierają na ogół 5-95% wagowych, korzystnie 25-85% wagowych, mieszaniny substancji czynnych według wynalazku. Jako postacie użytkowe wchodzą w rachubę m.in. gotowe do użytku roztwory, emulsje i zawiesiny, nadające się przykładowo jako brzeczki opryskowe. W takich brzeczkach opryskowych stężenia mogą np. zawierać się w zakresie 0,0001-20% wagowych. W postępowaniu b.wysokostężeniowym (Ultra-Low-Volume) można sporządzać brzeczki opryskowe, w których stężenie substancji czynnej wynosi 0,5-20% wagowych, natomiast sporządzone w postępowaniu wysokostężeniowym (Low-Volume) i w niskostężeniowym (High-Volume) brzeczki opryskowe wykazują korzystnie stężenie substancji czynnej rzędu 0,02-1,0% wagowych bądź 0,002-0,1% wagowych.

Grzybobójcze środki według wynalazku można wytwarzać w ten sposób, że mieszaninę substancji czynnych według wynalazku miesza się z substancjami wspomagającymi sporządzanie preparatów.

Wytwarzanie tych środków można przeprowadzać na znanej drodze, np. na drodze starannego zmieszania tych substancji czynnych ze stałymi nośnikami, na drodze rozpuszczenia lub przeprowadzenia w stan zawiesiny w odpowiednich rozpuszczalnikach lub ośrodkach dyspergujących, ewentualnie wobec stosowania substancji powierzchniowo czynnychjako zwilżaczy lub elmulgatorów albo stosowania dyspergatorów, na drodze rozcieńczenia rozpuszczalnikami lub ośrodkami dyspergującymi już uprzednio sporządzonych koncentratów emulsyjnych itd.

W przypadku środków proszkowych można substancje czynne zmieszać ze stałym nośnikiem, np. drogą wspólnego zmielenia; albo można stały nośnik impregnować roztworem lub zawiesiną substancji czynnych i następnie usuwać rozpuszczalnik lub ośrodek dyspergujący poprzez odparowanie, ogrzewanie lub odsysanie pod zmniejszonym ciśnieniem. Dodając substancje powierzchniowo czynne bądź dyspergatory można takie środki proszkowe uczynić łatwo zwilżanymi wodą, tak więc można je przeprowadzić w wodne zawiesiny, które nadają się np. jako środek opryskowy.

Mieszaniny substancji czynnych można też zmieszać z substancją powierzchniowo czynną i stałym nośnikiem w celu utworzenia proszku zwilżalnego, któryjest dyspergowalny w wodzie, albo można je zmieszać ze stałym, wstępnie zgranulowanym nośnikiem w celu sporządzenia produktu w postaci granulatu.

Na życzenie można mieszaniny substancji czynnych według wynalazku rozpuścić w nie mieszającym się z wodą rozpuszczalniku, takim jak alicykliczny keton, który celowo zawiera rozpuszczony emulgator, tak więc roztwór ten w przypadku dodania do wody działa samoemulgująco. W innym przypadku można te mieszaniny substancji czynnych zmieszać z emulgatorem i następnie mieszaniny tę rozcieńczyć wodą do żądanego stężenia. Przy tym można te mieszaniny substancji czynnych rozpuścić w rozpuszczalniku i następnie zmieszać z emulgatorem. Taką mieszaninę również można wodą rozcieńczyć do żądanego stężenia. Na drodze tej otrzymuje się koncentraty emulsyjne bądź gotowe do użytku emulsje.

Stosowanie środków według wynalazku może następować według aplikacyjnych metod rozpowszechnionych w ochronie roślin bądź w rolnictwie. Sposób zwalczania szkodliwych grzybów wyróżnia się tym, że chronione miejsce wzrostu roślin lub chroniony materiał roślinny, np. rośliny, części roślin lub nasiona, traktuje się skuteczną ilością mieszaniny substancji czynnych według wynalazku bądź środka według wynalazku.

Przykłady I - VII, niżej podane, dotyczą sporządzania preparatów.

Przykład I. Koncentrat emulsyjny (EC)

Fenpropimorph 375 g/lltr

RH-7592 50 g/lltr

N-metylopirolidon (współrozpuszczalnik) 100 glltr polietoksylowany nonylofenol (emulgator niejonowy) 50 glltr

167 239

240 {glitr 40 {glitr {glitr 25 ggltr do 1000 mt.

{glitr 50 {glitr 50 {glitr 50 {glitr 50 {glitr 25 {glitr do 1000 mi.

25% wagowych 25% wagowych 215*% wagowych 4% wagowe 4% wagowe 17% wagowych.

dodecyiobenzenosuifoman wapniowy (emuigator anionowy) 25 {glitr mieszanina aikilobenzenów (rozpuszczainik) do 1000 mi.

Tego rodzaju koncentraf można rozcieńczyć wodą do posraci brzeczki użyfkowej, nadającej się do dyktowania iiści, gleby iub części rośiin.

Przykład II. Koncentrał emuisyjny (EC)

Fenpropidin

RH-7595

N-metylopirotidon (współrozpuszczainik) poiietoksyiowany izotridekanol (emuigator niejonowy) dcdecyiobenzencsulfonian wapniowy (emuigator anionowy) ortan izoheksyiowy (rozpuszczainik)

Wszystkie składniki rozpuszcza się w warunkach mieszania, przy czym słabe ogrzewanie przyspiesza proces rozpuszczania.

Przykład III. Koncentrar emuisyjny (EC)

Fenpropimorph

Fenpropidin

RH-7595

N-metyicpirolidon (współrozpuszczainik) pclietoksylowany nonylofenoi (emuigator niejonowy) dcdecyiobenzencsuifonian wapniowy (emuigator anionowy) mieszanina aikilonaftaienów (rozpuszczainik)

Wynikowe rcztwcry według przykładów I - III można emuigować w wodzie, drzymując gotowe do użytku brzeczki opryskowe o żądanym rozcieńczeniu. Rozrwory rakie stosuje się do ochrony rośiin iub części rośiin (matoriał siewny, sadzonki, kłęby bd.) przed porażeniem grzybem.

Przykład IV. Proszek zwiiżainy (WP)

Fenpropimorph

RH-7595 uwodniony kwas krzemowy (nośnik krzemowy) poiietoksyiowany nonyiofenoi (zwiiżacz) poiikarboksyian sodowy (dyspergator) węgian wapniowy (subsrancja obojętoa, nośnik)

W ceiu sporządzenia togo proszku zwilżalnego miesza się w pierwszym procesie roboczym Fenpropimorph i poiietoksyiowany nonyiofenoi i w mieszarce proszkowej nadyskuje na umieszczony kwas krzemowy.

Nasrępnie domieszkowuje się daisze składniki i drobno mieie w np. dezyntegratorze.

Wynikowy proszek zwiiżainy po rozmieszaniu w wodzie daje subreiną zawiesinę o żądanym rozcieńczeniu, która nadaje się jako gotowa do użytku brzeczka opryskowa, np. do zaprawiania rośiinnego mareriału do rozmnażania, rakiegojak kłęby rośiin, ukorzenienie i ^istoienie sadzonek iub jak nasiona rośiin.

Przykład V. Proszek zwiiżainy (WP)

Fenpropimorph

Fenpropidin

RH-7595 iigninosuifonian sodowy dwuizobutylonaftalenosulfonian sodowy erer giikoiu polietylenowego z okryiofenoiem (7-8 moii denku eryienu) wysokodyspersyjny kwas krzemowy kaoiin

11% wagowych 25% wagowych 10% wagowych 5% wagowych 6% wagowych

2% wagowe

10% wagowych 277% wagowych

167 239

50% wagowych 20% wagowych 55% wagowych 5% wagowych 10% wagowych 100% wagowych.

Przykład VI. Proszek zwihżdny (WP)

Fenpropimorph

Fenpropidin

RH-7592 siarczan laurylowo-sodowy dwuizobutylonaftalenosulfonian sodowy wysokodyspersyjny kwas krzemowy

Substancje czynne z przykładów V i VI starannie miesza się w odpowiednim młynie dokładnie miele się. Otrzymuje się proszek zwilżalny, który wodą można rozcieńczać do dowolnego żądanego stężenia.

Przykład VII. Środek do opylania

Fenpropimorph 6*% wagowych

RH-7592 2*% wagowe kaolin 870% wagowych wysokodyspersyjny kwas krzemowy 55% wagowych.

Gotowy do użytku środek do opylania otrzymuje się w ten sposób, że substancję czynną miesza się z nośnikiem i miele w odpowiednim młynie.

Podany niżej przykład VIII omawia bliżej właściwości biologiczne środka według wynalazku.

Przykład VIII. Test wzrostu grzybni z Helminthosporium repentis-tritici.

a) Metoda

Ten szczep grzyba hoduje się na podłożu ziemniak-dekstroza-agar (PDA) w ciągu 7 dni w temperaturze 08°C wobec 06 godzin symulowanego naświetlania światłem słonecznym dziennie, przy czym podłoże zawiera jedną lub obie substancje czynne lub jest wolne od substancji czynnej (sprawdzian). W tym celu każdą z substancji czynnych o wzorze 0 i 2 rozpuszcza się w czystym etanolu i odpowiednio do żądanych stosunków ilościowych miesza i rozcieńcza się. Następnie określoną ilość dodaje się w temperaturze 50°C do ciekłego ośrodka PDA i starannie miesza. Sporządza się środowiska agarowe o stężeniach substancji czynnej 3; 0; 0,3; 0,0; 0,03 i 0,00 mg (substancji czynnej) AS/litr. Stężenie etanolu w środowisku wynosi jednolicie 0,0%.

To ciekłe środowisko hodowlane wlewa się następnie do płytek Petri’ego (o średnicy 9 cm) i w punkcie środkowym zaszczepia wałeczkiem agarowym (o średnicy 5 mm), który wycięto z 7-dniowej hodowli grzyba. Zaszczepione płytki inkubuje się w ciemności w komorze klimatycznej w ciągu 5 dni w temperaturze 08°C. Każdą próbę prowadzi się w 3 bądź 4 powtórzeniach.

b) Ocena

Po upływie okresu inkubowania określa się średnicę kolonii. Działania grzybobójcze według Abbott’a przekształca się w wartości probitowe (C.I. Bliss, Ann. Appl. Biol. 22,034-067 (0935)) i wobec logarytmów stężeń fungicydu wprowadza do zależności dawka/działanie. Za pomocą wykresu probit-log krzywa dawka/działanie przekształca się w prostą (D.L. Finney 0970 Probit analysis, 3-cie wyd., Cambridge, UK: Cambridge University Press). Liniową regresję i wartości ED-50 (skuteczne dawkowanie) określa się z tych prostych.

c) Obliczanie współczynników synergicznych (SF) substancji grzybobójczych w mieszaninie.

Teoretyczne działanie (EDth) mieszaniny można obliczyć za pomocą równania Wadley’a (Wadley, F.M. (0945), The evidence required to show synergistic action of insecticides and a short cut in analysis. ET-223, U.S. Department of Agriculture, strona 8; Wadley, F.M. (0967), Experimental Statistics in Entomology, Waszyngton, USA: Graduae School Press, U.S.D.A.), jeśli wartości-ED poszczególnych składników tej mieszaniny są znane:

a + b

ED-50 (thh =- b +

ED-50_a

ED-50_b przy czym a, b oznaczają proporcje tych fungicydów w mieszaninie.

167 239

Iloraz z teoretycznie obliczonego działania (EDts) i faktycznie zaobserwowanego działania (ED0b) mieszaniny daje w rezultacie współczynnik synergiczny (SF):

SF = ED-/s)(oD) ’ j^vetH'^ug którego występuje dla:

SF > 1,2 synergiczne współdziałanie;

0,5 < SF < 1,2 sumaryczne współdziałanie;

SF < 0,5 antagonistycH^ współdziałanie.

Według V. Gisi’ego i współpracowników (Gisi, U., Binder, H., Rimbach, E. (1985), Synergistic inZeyacZions of fungjcides with different modes of action. Trans.Br.mycol.Soc. 85 (2), 299-306) oraz według Y. Levy’ego i współpracowników (Levy, Y. i inni (1986), The joint action of fungicides in mixture: comparison of two methods of synergy calculation. Bulletin OEPP 16,651-657 (1986)) wartości SF większe niż 1,0 wskazują już na synergiczne współdziałanie.

Granice współczynnika synergicznego określonej mieszaniny wyznacza się za pomocą odchylenia standardowego zaobserwowanych wartości-ED. Wartości-SF większe od 1,2 dają synergizm statystycznie wyraźny.

d) Wyniki z substancją czynną o wzorze 1 i substancją czynną o wzorze 2 Tabela 1

Aktywności poszczególnych składników i mieszaniny (ED-50)

Próba nr Substancp·^^^ czynna	1	2	3
o wzorze 1	2,7	3,5	2,2
o wzorze 2	2,3	1,7	0,9
wzór 1: wzór 2=1:1	1,6	1,5	0,6
SF z wartościami ED-50	1,6	1,5	2,1

e) Wyniki z substancją czynną o wzorze 1 i substancją czynną o wzorze 3

Tabela 2

Aktywności poszczególnych składników i mieszaniny (ED-50)

Próba nr Substancja^. czynna	1	2	3	4
o wzorze 1	2,7	3,5	2,9	2,2
o wzorze 3	2,5	1,8	1,4	2,2
wzór l:wzór 3=1:1	1,9	1,7	0,9	0,7
SF wartości ED-50	1,4	1,4	2,1	3,1

f) Komentarz

Wartości z tabel 1 i 2 wskazują dla każdej z trzech bądź czterech niezależnie biegnących prób, że grzybobójcze działanie zarówno mieszaniny substancji czynnej o wzorze 1 i substancji czynnej o wzorze 2 jak i mieszaniny substancji czynnej o wzorze 1 i substancji czynnej o wzorze 3 doznaje wyraźnego wzmocnienia, tj. występuje synergicmie wzmożone działanie. Jak widać, działania te są w każdym razie odtwarzalne.

167 239

Podobne wyniki osiąga się przeciwko Altemaria brassicae, Helminthosporium oryzae, Rhizoctonia solani i Fusarium culmorum.

Również niżej podany przykład IX omawia bliżej właściwości biologiczne środka według wynalazku.

Przykład IX. Badanie pojedynczych działań substancji o wzorze 1, 2 i 3 oraz mieszanin substancji o wzorach 1 i 2 i o wzorach 1 i 3 przeciwko Erysiphe graminis na pszenicy.

Rośliny pszenicy odmiany Kanzler hoduje się na standardowej ziemi w doniczkach kwiatowych o średnicy 6 cm (około 15 roślin w doniczce) w warunkach cieplarnianych. Na początku testu rośliny mają 7 dni. Stosowanymi substancjami grzybobójczymi są: związek o wzorze 1 (o nazwie handlowej Fenbuconazol), związek o wzorze 2 (o nazwie handlowej Fenpropimorph) i związek o wzorze 3 (o nazwie handlowej Fenpropidin). Preparaty rozcieńcza się wodą do odpowiedniego stężenia. Traktowanie grzybobójcze i inokulację przeprowadza się w siódmym dniu. Stosuje się stężenia od 0,016 do 50 mg AS (substancji czynnej)/litr. Inkubowanie trwa w ciągu 7 dni. Następnie w procentach określa się chorą powierzchnię liścia. Grzybobójcze oddziaływania wzajemne określa się według równania Wadley’a i ocenia. Wyniki zestawiono w niżej podanej tabeli 3.

Tabela 3.

Próba	Substancja czynna	ED-50(ob)	ED-50(th)	SF	Uwagi
1	wzór 1	0,73
2	wzór 2	1,57
3	wzór 3	4,07
4	w.l:w.2=l:3	0,5	1,22	2,44	synergizm
5	w.1:w.2=1:5	0,6	1,32	2,20	synergizm
6	w.1rw.2=1:10	0,4	1,42	3,55	synergizm
7	w.1.-w.3=1:3	1,6	1,99	1,24	synergizm
8	w.1.-w.3=1:5	2,0	2,41	1,20	synergizm
9	w. 1rw.3=1:7	0,8	2,59	3,24	synergizm

Przy stosunkach zmieszania od 1:1 do 1:10 osiąga się przeciwko mączniakowi właściwemu zbóż wyraźnie zwiększony efekt synergicznego działania.

167 239

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 1,00 zł.

Claims

Zastrzeżenie patentowe

Środek grzybobójczy na osnowie dwóch składników-substancji czynnych, zawierający znany nośnik, znamienny tym, że w synergicznym stosunku wagowym a):b) równym od 1:1 do 1:10 zawiera a) jakojeden składnik czynny 4-(4-chlorofenylo)-2-fenylo-2-[(1H-1,2,4-triazolilo-l)-metylo]-butyryonitryl o wzorze 1, bądź jedną z jego soli addycyjnych z kwasem lub jeden z jego metalokompleksów, i b) jako drugi składnik czynny cis-4-[3-(4-III-rz.-butylofenylo)-2-metylopropylo]-2,6-dwumetylomorfolinę o wzorze 2 bądź jej sól addycyjną z kwasem lub l-[3-(4-III-rz.-butylofenylo)-2-metylopropylo]-piperydynę o wzorze 3 bądź jej sól addycyjną z kwasem.