PL152020B1

PL152020B1 - Fungicidal specific

Info

Publication number: PL152020B1
Application number: PL1988272697A
Authority: PL
Inventors: Kusaba Tomoyuki; Shinsugi Kazue; Katoh Tsuguhiro; Meki Naoto; Sugano Masayo; Teramae Tomohiro; Oguri Yuki; Uematsu Tarnon
Original assignee: Sumitomo Chemical Co
Priority date: 1987-05-26
Filing date: 1988-05-26
Publication date: 1990-10-31
Also published as: PL272697A1; BR8802563A; DE3851004D1; EP0292937A1; EP0292937B1; DE3851004T2; ES2061556T3; US4918089A

Description

RZECZPOSPOLITA OPIS PATENTOWY 152 020 POLSKA

Patent dodatkowy do patentu nr -Zgłoszono: 88 05 26 (P. 272697)

Int. Cl.⁵ A01N 43/78

URZĄD

PATENTOWY

RP

Pierwszeństwo: 87 05 26 dla zastrz. 1 Japonia 88 02 03 dla zastrz. 2 Japonia 88 03 23 dla zastrz. 3 Japonia

Zgłoszenie ogłoszono: 89 05 02

CZYTELBIA

OGÓLNA

Opis patentowy opublikowano: 1991 05 31

Twórcy wynalazku: Tomoyuki Kusaba, Kazue Shinsugi, Tsuguhiro Katoh, Naoto Męki, Masayo Sugano, Tomohiro Teramae, Yukio Oguri, Tamon Uematsu

Uprawniony z patentu: Sumitomo Chemical Company, Limited,

Osaka (Japonia)

Λ

Środek grzybobójczy

Przedmiotem wynalazku jest środek grzybobójczy, zawierający amidowe pochodne triazolilu o ogólnym wzorze 1.

Znane są rolnicze środki grzybobójcze, takie jak kaptan, kaptafol i dwutiokarbaminiany, służące do zwalczania chorób roślin wywoływanych przez fitopatogenne grzyby, takie jak Pythiaceae i Peronosporaceae. Jednakże prawie wszystkie z tych środków wykazują działanie profilaktyczne, a ich działanie lecznicze jest słabo zaznaczone. Takie grzybobójcze działanie nie wystarcza do zwalczania chorób roślin, gdy środek stosuje się po wykiełkowaniu fitopatogennych grzybów. Jest to niekorzystne, gdyż w zależności od okoliczności konieczne jest stosowanie środków grzybobójczych już po nieznacznym wykiełkowaniu grzybów. Dlatego też istnieje duże zapotrzebowanie na środki grzybobójcze o działaniu profilaktycznym i silnym działaniu układowym, a zatem o działaniu leczniczym. Jest to szczególnie istotne przy zwalczaniu chorób roślin, których objawy występują bardzo szybko, np. chorób wywoływanych przez Peronosporales. Ostatnio wprowadzono na rynek metalaxyl (to jest N-(2,6-dwumetylofenylo)-N-(metoksyacetylo)alaninian metylu), który wykazuje znakomite działanie układowe i dobre działanie lecznicze. Jednakże wkrótce po wprowadzeniu metalaxylu do handlu organizmy rozwinęły odporność na jego działanie, a zatem jego właściwości lecznicze nie mogły być w pełni ocenione.

Znane były dotychczas związki amidowe użyteczne jako fungicydy i/lub herbicydy. W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4432784 ujawniono amidy zawierające podstawiony pierścień benzenowy, furanowy, tiofenowy lub pirydynowy, zaś w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4515959 i 4552887 amidowe pochodne podstawionego benzenu, furanu i tiofenu. Z europejskiego zgłoszenia patentowego o nr A-O 174088 znane są pochodne amidowe zawierające pierścień benzenowy podstawiony w pozycji 4, zaś japońskie zgłoszenie patentowe nr A-103 067/1987 ujawnia związki zawierające pierścień tiazolowy podstawiony alkilem, alkenylem, alkoksy alk iłem, cykloalkilem, chlorowcoalkilem lub chlorowcoalkenylem. Jednakże skuteczność tych znanych związków przeciw chorobom roślin nie jest wystarczająca,

152 020 szczególnie przeciw chorobom powodowanym przez takie fitopatogenne grzyby jak Peronosporales (np. mączniak rzekomy, zaraza ziemniaczana). Skuteczność tych związków w działaniu układowym jest także zbyt niska, a dodatkowo wykazują one znaczną fitotoksyczność.

Nieoczekiwanie okazało się, że wad znanych związków opisanych w wyżej wspomnianych źródłach literaturowych nie wykazują pewne nowe pochodne amidowe stanowiące substancję czynną środka grzybobójczego według wynalazku.

Środek grzybobójczy według wynalazku zawiera substancję czynną i obojętny nośnik lub rozcieńczalnik, a cechą tego środka jest to, że jako substancję czynną zawiera co najmniej jedną pochodną amidową o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ i R² niezależnie oznaczają atom wodoru lub grupę Ci-C3-alkilową, a R³ oznacza grupę furylową-2, furylową-3, tienylową-2 lub tienylową-3.,

Szczególnie korzystne ze względu ną siłę działania są związki o wzorze la, w którym R²oznacza grupę metylową lub etylową, a R³ oznacza grupę tienylową-2 lub tienylową-3, a zwłaszcza związki o wzorze lb, w którym R³ ma wyżej podane znaczenie.

Związki o wzorze 1, a szczególnie związki o wzorze lb, wykazują znakomite profilaktyczne i lecznicze działanie grzybobójcze, nie wykazując przy tym znaczącego stopnia fitotoksyczności.

Nowe pochodne amidowe o ogólnym wzorze 1 wytwarza się drogą reakcji halogenku kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 2, w którym R¹ i R² mają wyżej podane znaczenie i aminonitrylu o ogólnym wzorze 3, w którym R³ ma wyżej podane znaczenie, stosując reaktywne postacie tych związków.

Typowe sposoby realizacji wyjaśniono szczegółowo poniżej.

Wariant A. Halogenek kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 4, w którym R¹ i R² mają wyżej podane znaczenie, a X oznacza atom chlorowca (np. chloru, bromu), poddaje się reakcji z aminonitrylem o wzorze ogólnym 3 lub jego solą.

Zazwyczaj reakcję prowadzi się w temperaturze od około -30°C do 50°C, korzystnie od około 0°C do temperatury pokojowej, przez okres od około 30 minut do 24 godzin, korzystnie w ciągu około 1-8 godzin, zwykle w obecności zasady. Przykładami zasad są trzeciorzędowe aminy (np. pirydyna, 4-dwumetyloaminopirydyna, trójetyloamina, Ν,Ν-dwumetyloanilina, trójbutyloamina, N-metylomorfolina), nieorganiczne zasady (np. wodorotlenek sodowy, wodorotlenek potasowy, węglan wapniowy, wodorek sodowy), itd. Na 1 równoważnik halogenku kwasu karboksylowego o wzorze ogólnym 4 można stosować około 1-2 równoważników acetonitrylu lub jego soli i około 1-3 równoważników zasady. Jako zasadę można także stosować aminonitryl o wzorze 3. Można ewentualnie stosować rozpuszczalnik, taki jak alifatyczne węglowodory (heksan, heptan, ligroinę, eter naftowy), aromatyczne węglowodory (np. benzen, toluen, ksylen), chlorowcowęglowodory (np. chloroform, czterochlorek węgla, dwuchloroetan, chlorobenzen, dwuchlorobenzen), etery (np. eter etylowy, eter izopropylowy, dioksan, tetrahydrofuran, eter metylowy glikolu etylenowego), ketony (np. aceton, keton metylowoetylowy, keton metylowoizobutylowy, izoforon, cykloheksanon), estry (np. mrówczas etylu, octan etylu, octan butylu, węglan dwuetylowy), związki nitrowe (np. nitrometan, nitrobenzen), nitryle (np. acetonitryl, izobutylonitryl), amidy kwasowe (np. formamid, Ν,Ν-dwumetyloformamid, Ν,Ν-dwumetyloacetamid), związki siarki (np. dwumetylosulfotlenek, sulfolan), itd. Można używać także wody jako rozpuszczalnika, gdy stosuje się nieorganiczne zasady, z wyjątkiem wodorku sodu. Wymienione rozpuszczalniki można używać pojedynczo lub w mieszaninach.

Po zakończeniu reakcji mieszaninę reakcyjną można poddać dalszej obróbce znanym sposobem, np. przez przemycie wodą, oddzielenie i zatężenie organicznej warstwy i ewentualnie oczyszczenie otrzymanych produktów. Do oczyszczania można zastosować chromatografię lub rekrystalizację.

Wariant B. Kwas karboksylowy o ogólnym wzorze 2 poddaje się reakcji z N,N'-tionylodwuimidazolem o wzorze 5, a następnie powstały acyloimidazol o ogólnym wzorze 6, w którym R¹ i R²mają wyżej podane znaczenie, poddaje się reakcji z aminonitrylem o ogólnym wzorze 3 lub jego solą.

Początkowy i następny etap reakcji prowadzi się zwykle bez wydzielania acyloimidazolu o wzorze 6, ponieważ nie jest on dostatecznie trwały. Reakcję można prowadzić w temperaturze od około -30°C do 50°C, korzystnie od 0°C do temperatury pokojowej, przez okres od około 30 minut do 24 godzin, korzystnie w ciągu 1-8 godzin. Na 1 równoważnik kwasu karboksylowego o wzorze 2 stosuje się zwykle 1 równoważnik Ν,Ν'-tionylodwuimidazolu o wzorze 5 i 2-3 równoważników

152 020 3 aminonitrylu o wzorze 3. Można stosować ewentualnie rozpuszczalniki wymienione w wariancie A, lecz należy unikać wody.

Po zakończeniu reakcji, mieszaninę reakcyjną można poddać dalszej obróbce znanym sposobem, np. przez przemycie wodą, oddzielenie i zatężenie warstwy organicznej i ewentualnie oczyszczenie produktów. Do oczyszczania związków można zastosować chromatografię lub rekrystalizację.

Niektóre z kwasówkarboksylowych o wzorze 2 i halogenków kwasowych o wzorze 4 są znane, a inne można otrzymać sposobami opisanymi w literaturze. Np. kwasy 2,4-dwupodstawione tiazolokarboksylowe-5 są opisane w Ann., 250, 257 (1889), a chlorek 2,4-dwupodstawionego tiazolo-5-karbonylu jest opisany w J. Chem. Soc., 601 (1945). Podobnie, metoda otrzymywania N,N-tionylodwuimidazolu jest opisana w Angew. Chem., 73,26 (1961).

Aminonitryl o wzorze 3 wytwarza się łatwo w reakcji odpowiedniego aldehydu z amoniakiem i cyjankiem potasowym lub sodowym, według reakcji Streckera.

Związki amidowe o wzorze 1 zawierają asymetryczny węgiel, a zatem mają dwa optyczne izomery.

W tabeli 1 przedstawiono reprezentatywne związki o wzorze 1 stanowiące substancje czynne środka według wynalazku. W tabeli tej związkom przyporządkowano kolejne numery, za pomocą których będą identyfikowane w dalszej części opisu.

Tabela 1 Związki o wzorze 1

Związek nr	R¹	R²	R*	Właściwości fizyczne
1	2	3	4	5
1	metyl	metyl	furyl-2	t.t. 108-109°C
2	metyl	metyl	furyl-3	t.t. 94-96°C
3	metyl	metyl	tienyl-2	t.t. 127,5-128,5°C
4	metyl	metyl	tienyl-3	t.t. 94-95°C
5	metyl	etyl	furyl-2	t.t. 125-126°C
6	metyl	etyl	tienyl-2	t.t. 137-138°C
7	metyl	n-propyl	tienyl-2	t.t. 125-126°C
8	metyl	n-propyl	furyl-2	tt. 122-123°C
9	metyl	izopropyl	tienyl-2	Ή-NMR d(CDds>. 1,26 (6H,d, J=6Hz), 2,62 (3H,s), 3,70 (1H, sep, J=6Hz), 6,35 (1H, d, J = 8Hz), 6,8-7,1 (4H, m)
10	etyl	metyl	tienyl-2	t.t. 100-101°C
11	etyl	etyl	tienyl-2	t.t. 129-130°C
12	H	etyl	tienyl-2	t.t. 130-131°C
13	H	etyl	furyl-2	t.t. 102-103°C
14	metyl	etyl	tienyl-3	t.t. 115-116°C

Jak już wspomniano, pochodne amidowe o wzorze 1 stanowiące substancję czynną środka według wynalazku wykazują doskonałe właściwości grzybobójcze. Działają profilaktycznie, leczniczo i układowo w przypadku szeregu chorób roślin wywoływanych przez fitopatogenne grzyby. Typowymi przykładami takich chorób są mączniak rzekomy warzyw i rzepy japońskiej (Peronospora brassicae), mączniak rzekomy szpinaku (Peronospora spinaciae), mączniak rzekomy tytoniu (Peronospora tabacina), mączniak rzekomy ogórka (Pseudoperonospora cubensis), mączniak rzekomy winorośli (Plasmopara viticola), mączniak rzekomy wiązówki (Plasmopara nivea), mokra zgnilizna jabłek, truskawek i chińskiego żółtokorzenia (Phytophthora cactorum), zgnilizna pomidorów i ogórków (Phytophthora capeici), mokra zgnilizna ananasów (Phytophthora cinnamomi), zaraza ziemniaczana na ziemniakach, pomidorach i bakłażanach (Phytophthora infestans), zgnilizna tytoniu, bobu i czosnku dętego (Phytophthora nicotianae var, nicotianae), zgorzel szpinaku (Phythium sp.), zgorzel siewek ogórków (Phythium aphanidermatum), zgorzel korzeni pszenicy (Phythium sp.), zgorzel siewek tytoniu (Phythium debaryanum), zgorzel siewek soi (Phythiu» ąphanidermatum, P. debaryanum, P. irregulare, P. myiotylum, P. ultimam), itd.

152 920

Związki amidowe o wzorze 1, gdy stosuje się je jako substancję czynną środków grzybobójczych według wynalazku, występują w postaci preparatów, takich jak koncentraty do emulgowania, proszki do zawiesin, zawiesiny, proszki lub granulaty, itp. Takie preparaty można otrzymywać przez zmieszanie co najmniej jednego ze związków amidowych o wzorze 1 z odpowiednimi stałymi lub ciekłymi nośnikami lub rozcieńczalnikami i, jeżeli jest to niezbędne, z odpowiednimi substancjami pomocniczymi (np. środkami powierzchniowo czynnymi, środkami zwiększającymi przyczepność, dyspergatorami, stabilizatorami) w celu poprawienia dyspergowalności i innych właściwości substancji czynnej. ·.'

Do stałych nośników lub rozcieńczalników należą mające postać drobnych proszków lub granulatów: ił kaolinowy, ił atapulgitowy, bentonit, glina bielona, pirofilit, talk, ziemia okrzemkowa, kalcyt, sproszkowane łodygi kukurydzy, sproszkowane skorupy orzecha włoskiego, mocznik, siarczan amonowy, syntetyczny uwodniony dwutlenek krzemu, itp. Do ciekłych nośników lub rozcieńczalników należą aromatyczne węglowodory (np. ksylen, metylonaftalen), alkohole (np. izopropanol, glikol etylenowy, cellosolw), ketony (np. aceton, cykloheksanon, izoforon), oleje roślinne (np. olej sojowy, olej z nasion bawełny), dwumetylosulfotlenek, acetonitryl, woda, itd.

Do środków powierzchniowo czynnych, stosowanych dla ułatwienia emulgowania, dyspergowania lub rozprzestrzeniania należą anionowe i niejonowe środki powierzchniowo czynne, takie jak alkilosiarczany, alkiloarylosulfoniany, dwualkilosulfobursztyniany, fosforany eterów polioksyetylenoalkiloarylowych, produkty kondensacji kwasu naftalenosulfonowego i formaldehydu, polioksyetylenowane etery alkilowe, kopolimery blokowe polioksyetylenu i polioksypropylenu, estry sorbitanu i kwasów tłuszczowych, estry polioksyetylenosorbitanu i kwasów tłuszczowych, itd. Do substancji pomocniczych stosowanych w preparatach należą lignosulfoniany, alginian sodowy, polialkohol winylowy, guma arabska, CMC (karboksymetyloceluloza), PAP (wodorofosforan izopropylu), itd.

W celu uzyskania efektów grzybobójczych zwykle stosuje się związki amidowe o wzorze 1 w dawce 0,01-50 g, a korzystnie 0,05-10 g/10² ha.

Zawartość substancji czynnej w środku grzybobójczym według wynalazku wynosi zwykle 0,01-99,9% wagowyeh, a korzystnie 1-90% wagowyeh.

Tak sporządzone preparaty można stosować w postaci handlowej jeżeli jest to granulat lub proszek do opylania, względnie rozcieńczone wodą, przy stężeniu substancji czynnej 0,0001-0,5% wagowyeh, a korzystnie 0,0005-0,2% wagowyeh.

Związki amidowe o wzorze 1 można stosować w mieszaninie z innymi środkami grzybobójczymi w celu wzmocnienia ich działania. Można je także stosować w połączeniu z innymi insektycydami, nematocydami, herbicydami, mitycydami, regulatorami wzrostu roślin, nawozami, itd.

Działanie grzybobójcze środka według wynalazku zawierającego jako substancję czynną związki amidowe podane w tabeli 1 wykazano w następujących próbach, w których jako związki porównawcze stosowano związki podane w tabeli 2.

Dane szacunkowe wyrażono jako procentowe zwalczenie choroby: przy czym 100% oznacza brak zarażenia, 0% oznacza, że roślina jest całkowicie zarażona w porównaniu z rośliną kontrolną.

Tabela 2 Związki porównawcze

Symbol związku	Wzór związku	Uwagi
t	2	3 !
A	. wzór 7	znany z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4432784
B	wzór 8	znany z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4432784
C	wzór 9	znany z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych

Ameryki nr 4515959

152 826

1	2	3
D	wzór 10	znany z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4515959
E	wzór 11	znany z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4432784
F	wzór 12	znany z japońskiego zgłoszenia patentowego nr 181743/87

Próba 1. Działanie profilaktyczne wobec zarazy ziemniaczanej na ziemniakach (Phytophthora infestans).

Doniczkę z tworzywa sztucznego napełniono glebą piaszczystą i zasiano w niej nasiona ziemniaka (odmiany Danshaku), a następnie rośliny hodowano przez 40 dni w cieplarni.

Badanemu związkowi nadano postać proszku do zawiesin sporządzonego zgodnie z przykładem I i po rozcieńczeniu go wodą do założonego stężenia opryskano dokładnie sadzonki badanych roślin, po czym zarażono je przez naniesienie zawiesiny zarodników, Phytophthora infestans. Sadzonki pozostawiono na noc w temperaturze 20°C i w wilgoci. Badane rośliny hodowano dalej przez 5 dni oświetlając je i obserwując. Wyniki próby zamieszczono w tabeli 3.

Próba 2. Działanie lecznicze wobec zarazy ziemniaczanej na ziemniakach (Phytophthora infestans).

Doniczkę z tworzywa sztucznego napełniono glebą piaszczystą i zasiano w niej nasiona ziemniaka (odmiany Danshaku), a następnie rośliny hodowano przez 40 dni w cieplarni. Sadzonki badanych roślin zarażono przez naniesienie zawiesiny zarodników Phytophthora infestans i pozostawiono przez noc w temperaturze 20°C i w wilgoci. Badanemu związkowi nadano postać proszku do zawiesin sporządzonego zgodnie z przykładem I i po rozcieńczeniu go wodą do założonego stężenia opryskano dokładnie sadzonki badanych roślin. Rośliny hodowano dalej przez 5 dni oświetlając je i obserwując. Wyniki próby zamieszczono w tabeli 3.

Próba 3. Działanie profilaktyczne wobec zarazy ziemniaczanej na pomidorach (Phytophthora infestans).

Doniczkę z tworzywa sztucznego napełniono glebą piaszczystą i zasiano w niej pomidory (odmiana Ponte Rosa), a następnie hodowano je przez 20 dni w cieplarni. Badany związek w postaci proszku do zawiesin sporządzonego zgodnie z przykładem I, rozcieńczono wodą do założonego stężenia i opryskano nim sadzonki w stadium 2 lub 3 liścia, po czym zarażono je przez naniesienie zawiesiny zarodników Phytophthora infestans i pozostawiono na noc w temperaturze 20°C i w wilgoci. Badane rośliny hodowano dalej przez 5 dni, oświetlając je i obserwując. Wyniki próby zamieszczono w tabeli 3.

Próba 4. Działanie lecznicze wobec zarazy ziemniaczanej na pomidorach (Phytophthora infestans).

Doniczkę z tworzywa sztucznego napełniono glebą piaszczystą i zasiano w niej pomidory (odmiana Ponte Rosa), a następnie hodowano je przez 20 dni w cieplarni. Sadzonki badanych roślin w stadium 2 lub 3 liścia zarażono przez naniesienie zawiesiny zarodników Phytophthora infestans i pozostawiono przez noc w temperaturze 20°C i w wilgoci. Badany związek w postaci proszku do zawiesin sporządzonego zgodnie z przykładem I, rozcieńczono wodą do założonego stężenia i opryskano nim sadzonki. Rośliny hodowano dalej przez 5 dni oświetlając je i obserwując. Wyniki próby zamieszczono w tabeli 3.

Próba 5. Działanie profilaktyczne wobec mączniaka rzekomego winorośli (Plasmopara yiticola).

Doniczkę z tworzywa sztucznego napełniono glebą piaszczystą i zasiano w niej winorośl (odmiana Berry-A), którą następnie hodowano przez 50 dni w cieplarni. Badany związek w postaci proszku do zawiesin sporządzonego zgodnie z przykładem I rozcieńczono wodą do założonego stężeni» i opryskano sadzonki badanych roślin w stadium 6 do 7 liścia, po czym zarażono je przez naniesienie zawiesiny zarodników Plasmopara yiticola i pozostawiono na noc w temperaturze 20°C i w wilgoci. Badane rośliny hodowano dalej przez 8 dni, oświetlając je i obserwując. Wyniki próby tamieszcSńloWtabeH 3. *

152 020

Próba 6. Działanie lecznicze wobec mączniaka rzekomego winorośli (Plasmopara viticola).

Doniczkę z tworzywa sztucznego napełniono glebą piaszczystą i zasiano winorośl (odmiana Berry-A), a następnie hodowano je przez 50 dni w cieplarni. Sadzonki badanychroślin w stadium 6 lub 7 liścia zarażono przez naniesienie zawiesiny zarodników Plasmopara yiticola i pozostawiono przez noc w temperaturze 20°C i w wilgoci.Badany związek w postaci proszku do zawiesin sporządzonego zgodnie z przykładem I, rozcieńczono wodą do założonego stężenia i opryskano badane rośliny. Rośliny hodowano dalej przez 8 dni, oświetlając je i obserwując. Wyniki próby zamieszczono w tabeli 3.. .

Próba 7. Działanie profilaktyczne wobec mączniaka rzekomego ogórków (Pseudoperonaspora cubensis).

Doniczkę z tworzywa sztucznego napełniono glebą piaszczystą i zasiano w niej nasiona ogórka (odmiana Sagamihanjiro), a następnie hodowano przez 14 dni. Badany związek w postaci proszku do zawiesin sporządzonego zgodnie z przykładem I, rozcieńczono wodą do założonego stężenia i opryskano badane rośliny, po czym zarażono je przez naniesienie zawiesiny zarodników Pseudoperonospora cubensis i pozostawiono na noc w temperaturze 20°C i w wilgoci. Badane rośliny hodowano dalej przez 5 dni oświetlając je i obserwując. Wyniki próby zamieszczono w tabeli 3.

Próba 8. Działanie lecznicze wobec mączniaka rzekomego ogórków (Pseudoperonospora cubensis).

Doniczkę z tworzywa sztucznego napełniono glebą piaszczystą i zasiano w niej nasiona ogórka (odmiana Sagamihanjiro), a następnie hodowano je przez 14 dni. Sadzonki badanych roślin zarażono przez naniesienie zawiesiny zarodników Pseudoperonospora cubensis i pozostawiono je na noc w temperaturze 20°C i w wilgoci. Badany związek w postaci proszku do zawiesin sporządzonego zgodnie z przykładem I rozcieńczono wodą do założonego stężenia i opryskano badane rośliny. Rośliny hodowano dalej przez 8 dni oświetlając je i obserwując. Wyniki próby zamieszczono w tabeli 3.

Tabela 3

Wyniki prób biologicznych 1-8

Związek nr	Ziemniak Stężenie (ppm) Działanie Działanie profilaktyczne lecznicze	Pomidory Działanie Działanie profilaktyczne lecznicze	Winorośl Działanie Dnnłaaie profilaktyczne lecznicze	Ogórek Dyialanię Działanie profilaktyczne lecznicze
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1	100	100	100	100	100	100	100	100	100
	50	75	70	80	70	75	70	85	80
2	100	100	100	100	100	100	100	100	100
	50	75	70	75	70	75	70	80	80
3	100	100	100	100	100	100	100	100	100
	50	80	80	80	80	80	80	90	90
4	100	100	100	100	100	100	100	100	100
	50	80	80	80	80	80	80	90	90
5	100	100	100	100	100	100	100	100	100
	50	100	75	100	70	100	70	80	80
6	100	100	100	100	100	100	100	100	100
	50	100	100	100	100	100	100	100	100
7	100	100	-	100	-	100	-	100	-
	50	70	-	70	-	70	-	80	-
8	100	100	-	100	- .	100	-	100	-
	50	70	-	70	-	• 70	-	80	-
9	100	100	-	100	-	100	-	100	-
	50	-	-		-	. -	-	-	-
10	100	100	-	100	-	100	-	100	-
	50	70	-	70	-	70	-	80	-
11	100	100	-	100	-	100	-	100	- .
		70	-	70	-	70	-	80	-
14	100	100	100	100	100	100	100	100	100
	50	100	100	100	100	100	100	100	100

152 020

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
A	100	0	0	0	0	0	0	0	0
B	100	0	0	0	0	0	0	0	0
C	100	15	0	20	0	10	0	20	0
D	100	15	0	20	0	10	0	20	0
E	100	0	0	0	0	0	0	0	0
F	100	100	100	100	100	100	100	100	100
	50	70	70	75	70	70	70	75	75

Próba 9. Test z nasyceniem gleby w przypadku zarazy ziemniaczanej na pomidorach (Phytophthora infestans).

Doniczkę z tworzywa sztucznego napełniono glebą piaszczystą i zasiano w niej nasiona pomidorów (odmiana Ponte Rosa), a następnie hodowano je przez 20 dni. Gdy sadzonki były w stadium 2 lub 3 liścia, badany związek w postaci koncentratu do emulgowania sporządzonego zgodnie z przykładem IV rozcieńczono wodą do założonego stężenia i podlano glebę, po czym pozostawiono rośliny na noc w cieplarni. Badane rośliny zarażono przez naniesienie zawiesiny zarodników Phytophthora infestans i pozostawiono na noc w temperaturze 20°C i w wilgoci. Rośliny hodowano dalej przez 5 dni oświetlając je i prowadząc obserwacje działania profilaktycznego. Wyniki próby zamieszczono w tabeli 4.

Tabela 4

Związek nr	Stężenie (g/10”²ha)	Działanie profilaktyczne
1	10	100
2	10	100
3	10	100
4	10	100
5	10	100
6	10	100
14	10	100
A	100	0
B	100	40
E	100	45

Próba 10. Fitotoksyczność.

Sadzonki winorośli (odmiana Berry A), pomidorów (odmiana Ponte Rosa) i ogórków (odmiana Sagamihajiro) opryskano preparatem badanego związku w postaci proszku do zawiesin sporządzonego zgodnie z przykładem I i rozcieńczono wodą do założonego stężenia. Badane rośliny hodowano przez 2 tygodnie w szklarni i obserwowano fitotoksyczność. Fitotoksyczność badano wizualnie i oceniano w skali 0-5, zależnie od stopnia uszkodzenia. 5 wskazuje na brak wzrostu rośliny wskutek ostrej fitotoksyczności. Wyniki próby zamieszczono w tabeli 5.

Tabela 5

Związek nr	Stężenie składnika aktywnego (PPn>)	Fitotoksyczność
Pomidor	Ogórek	Winorośl
1	2	3	4	5
1	1000	0	0	0
2	1000	0	0	. 0
3	1000	0	0	0
4	1000	0	0	0
5	1000	0	0	0
6	1000	0	0	0
7	1000	0	0	0
8	1000	0	0	0
9	1000	0	0	0
10	1000	0	0 ;	0
11	1000	0	0	0
14	1000	0	0	0

152 020

1	2	3	4	5
A	1000	5	4	4
	500	4	3	3
B	1000	5	4	4
	500	4	3	3
C	500	5	5	5
F	1000	4	3	4
	500	3	2	3

Wynalazek ilustrują poniższe przykłady I-V, zaś przykłady VI-XIII ilustrują wytwarzanie nowych pochodnych amidowych stanowiących substancję czynną środka według wynalazku. Wszystkie numery związków określono jak w tabeli 1, o ile nie podano inaczej w przykładach I-V wszystkie części podano jako części wagowe.

Przykład I. Zmieszano 50 części dowolnego ze związków o wzorze 1 oznaczonych w tabeli 1 numerami 1 do 14,3 części lignosulfonianu wapniowego, 2 części laurylosulfonianu sodowego i 45 części syntetycznego uwodnionego dwutlenku krzemu i dokładnie sproszkowano, otrzymując proszek do zawiesin.

Przykład II. Zmieszano 25 części dowolnego ze związków o wzorze 1 oznaczonych w tabeli 1 numerami 1 do 14, 3 części jednooleinianu polioksyetylenosorbitanu, 3 części CMC i 69 części wody i dokładnie sproszkowano, do uzyskania rozmiarów cząstek mniejszych niż 5μιη. Otrzymano zawiesinę.

Przykład III. Zmieszano 2 części dowolnego ze związków o wzorze 1 oznaczonych w tabeli 1 numerami 1 do 14, 88 części iłu kaolinowego i 10 części talku i dokładnie sproszkowano, otrzymując proszek.

Przykład IV. Zmieszano 20 części dowolnego ze związków o wzorze 1 oznaczonych w tabeli 1 numerami 1 do 14,14 części eteru polioksyetylenostyrylowofenylowego, 6 części dodecylobenzenosulfonianu wapniowego i 60 części ksylenu, otrzymując koncentrat do emulgowania.

PrzykładV. Zmieszano 2 części dowolnego ze związków o wzorze 1 oznaczonych w tabeli 1 numerami 1 do 14,1 część syntetycznego uwodnionego dwutlenku krzemu, 2 części lignosulfonianu wapniowego, 30 części bentonitu i 65 części iłu kaolinowego, dokładnie je sproszkowano w obecności wody i otrzymano granulat.

Przykład VI. Wytwarzanie związku nr 1. Do roztworu 2,72 g (40 mmoli) imidazolu w 60 ml bezwodnego tetrahydrofuranu wkroplono 1,20 g (10 mmoli) chlorku tionylu, cały czas mieszając i stosując chłodzenie lodem. Po doprowadzeniu mieszaniny do temperatury pokojowej dodano w jednej porcji 1,57 g (10 mmoli) kwasu 2,4-dwumetylotiazolokarboksylowego-5 i mieszanie kontynuowano przez 30 minut. Otrzymano 5-imidazolilo-karbonylo-2,4-dwumetylotiazol. Do mieszaniny wkroplono roztwór 1,46 g (12 mmoli) 2-(furylo-2)-aminoacetonitrylu w bezwodnym tetrahydrofuranie, stosując chłodzenie lodem, a następnie otrzymaną mieszaninę mieszano przez 1 godzinę w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji usunięto tetrahydrofuran pod zmniejszonym ciśnieniem. Do pozostałości dodano wody i produkt wyekstrahowano octanem etylu. Warstwę octanu etylu przemyto dwukrotnie wodą, wysuszono nad bezwodnym siarczanem magnezu i zatęźono pod zmniejszonym ciśnieniem do otrzymania surowych kryształów. W wyniku rekrystalizacji z etanolu otrzymano 2,0 g 2-(2,4-dwumetylotiazolokarbonamido-5)-2-(furylo-2)acetonitrylu w postaci bezbarwnych kryształów o temperaturze topnienia 108-109°C. Wydajność wynosiła 74%.

Przykład VII. Wytwarzanie związku nr 2. Do roztworu 1,46g (12 mmoli) 2-(furylo-3)aminoacetonitrylu i 1,20 g (12 mmoli) trójetyloaminy w 30 ml tetrahydrofuranu dodano powoli roztwór 1,75 g (10 mmoli) chlorku 2,4-dwumetylotiazolo-5-karbonylu w 10 ml tetrahydrofuranu, stosując chłodzenie lodem. Następnie mieszaninę doprowadzono do temperatury pokojowej i mieszano ją dalej przez 3 godziny. Usunięto rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem, a do pozostałości dodano wody, a następnie przeprowadzono ekstrakcję octanem etylu. Warstwę octanu etylu przemyto dwukrotnie wodą, wysuszono bezwodnym siarczanem magnezu i zatęźono pod zmniejszonym ciśnieniem do otrzymania surowego oleju. Olej oczyszczono na kolumnie chromatograficznej zawierającej żel krzemionkowy (eluent : n-heksan : octan etylu = 2 : 1

152 020 9 objętościowo) i otrzymano 1,93 g 2-(2,4-dwumetylotiazolokarbonamido-5)-2-(furylo-3)acetonitrylu w postaci bezbarwnych kryształów. Wydajność wynosiła 74%.

Przykład VIII. Wytwarzanie związku nr 3. Do roztworu 2,27g (40 mmoli) imidazolu w 60ml bezwodnego tetrahydrofuranu wkroplono l,20g (10 mmoli) chlorku tionylu prowadząc przez cały czas mieszanie i chłodzenie lodem. Po doprowadzeniu mieszaniny do temperatury pokojowej dodano w jednej porcji 1,57 g (10 mmoli) kwasu 2,4-dwumetylotiazolokarboksylowego-5 i całość mieszano przez dalsze 30 minut.Do mieszaniny wkroplono roztwór 1,65 g (12 mmoli) 2-(tienylo-2)-aminoacetomtrylu w bezwodnym tetrahydrofuranie w trakcie chłodzenia lodem i mieszanie kontynuowano w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę. Po zakończeniu reakcji tetrahydrofuran usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, a do pozostałości dodano wody i produkt wyekstrahowano octanem etylu. Warstwę octanu etylu przemyto dwukrotnie wodą, wysuszono nad bezwodnym siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem do otrzymania surowego oleju. Olej oczyszczono na kolumnie chromatograficznej zawierającej żel krzemionkowy (eluent: n-heksan: octan etylu=2:1 objętościowo), a otrzymane surowe kryształy przekrystalizowano z mieszaniny n-heksanu i octanu etylu, otrzymując 1,80 g 2-(2,4-dwumetylotiazolokarbonamido-5)-2-(tienylo-2)acetonitrylu w postaci bezbarwnych kryształów o temperaturze topnienia 127,5-128,5°C. Wydajność wynosiła 65%.

Przykład IX. Wytwarzanie związku nr 4. Do roztworu 2,72 g (40 mmob) imidazolu w 60 ml bezwodnego tetrahydrofuranu wkroplono 1,20 g (10 mmob) chlorku tionylu prowadząc przez cały czas mieszanie i chłodzenie lodem. Po doprowadzeniu mieszaniny do temperatury pokojowej dodano w jednej porcji 1,57 g (10 mmob) kwasu 2,4-dwumetylotiazolokarboksylowego-5 i całość mieszano przez dalsze 30 minut.Do mieszaniny wkroplono 1,65 g (12 mmob) 2-(tienylo-3)aminoacetonitrylu w bezwodnym tetrahydrofuranie w trakcie chłodzenia lodem. Mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę. Po zakończeniu reakcji usunięto tetrahydrofuran pod zmniejszonym ciśnieniem, a do pozostałości dodano wody i produkt wyekstrahowano octanem etylu. Warstwę octanu etylu przemyto dwukrotnie wodą, wysuszono nad bezwodnym siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem do surowego oleju. Olej oczyszczono na kolumnie chromatograficznej zawierającej żel krzemionkowy (eluent: n-heksan: octan etylu=2:1 objętościowo) i uzyskano surowe kryształy, które przekrystalizowano z mieszaniny n-heksanu i octanu etylu. Uzyskano l,95g 2-(2,4-dwumetylotiazolokarbonamido-5)-2-(tienylo-3)acetonitrylu w postaci bezbarwnych kryształów o temperaturze topnienia 94-95°C. Wydajność wynosiła 70%.

Przykład X. Wytwarzanie związku nr 5. Do roztworu 2,72 g (40 mmob) imidazolu w 60 ml bezwodnego tetrahydrofuranu wkroplono 1,20 g (10 mmoli) chlorku tionylu prowadząc przez cały czas mieszanie i chłodzenie lodem. Po doprowadzeniu mieszaniny do temperatury pokojowej dodano w jednej porcji 1,71 g (10 mmoli) kwasu 2-metylo-4-etylotiazolokarboksylowego-5 i mieszano przez dalsze 30 minut.Do mieszaniny wkroplono roztwór l,46g (12 mmob) 2-(furylo-2)aminoacetonitrylu w bezwodnym tetrahydrofuranie, stosując chłodzenie lodem, i mieszano w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę. Po zakończeniu reakcji tetrahydrofuran usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, a do pozostałości dodano wody i wyekstrahowano produkt octanem etylu. Warstwę octanu etylu przemyto dwukrotnie wodą, wysuszono nad bezwodnym siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem do otrzymania surowego oleju. Olej oczyszczono na kolumnie chromatograficznej zawierającej żel krzemionkowy (eluent: n-heksan: octan etylu=2:1 objętościowo) i uzyskano surowe kryształy, które przekrystalizowano z mieszaniny n-heksanu i octanu etylu. Uzyskano 1,58 g 2-(2-metylo-4-etylotiazolokarbonamido-5)-2-(furylo2)acetonitrylu w postaci bezbarwnych kryształów o temperaturze topnienia 125-126°C. Wydajność wynosiła 57%.

Przykład XI. Wytwarzanie związku nr 6. Do roztworu 2,72 g (40mmoli) imidazolu w 60 ml bezwodnego tetrahydrofuranu wkroplono 1,20 g (10 mmoli) chlorku tionylu stosując przez cały czas mieszanie i chłodzenie lodem. Po doprowadzeniu mieszaniny do temperatury pokojowej dodano w jednej porcji 1,65 g (10 mmoli) kwasu 2-metylo-4-etylotiazolokarboksylowego-5 i mieszano przez dalsze 30 minut. Następnie do mieszaniny wkroplono roztwór 1,65 g (12 mmoli)

2-(tienylo-2)-aminoacetonitrylu w bezwodnym tetrahydrofuranie stosując chłodzenie lodem i mieszano w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę. Po zakończeniu reakcji usunięto tetrahydrofuran pod zmniejszonym ciśnieniem, a do pozostałości dodano wody i produkt wyekstrahowano octa10

152 020 nem etylu. Warstwę octanu etylu przemyto dwukrotnie wodą, wysuszono nad bezwodnym siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem do otrzymania surowego oleju. Olej oczyszczono na kolumnie chromatograficznej zawierającej żel krzemionkowy (eluent: n-heksan : octan etylu = 2:1 objętościowo) i uzyskano surowe kryształy, które przekrystalizowano z mieszaniny n-heksanu i octanu etylu. Uzyskano l,74g 2-(2-metylo)-4-(etylotiazolokarbonamido-5)-2(tienylo-2)acetonitrylu w postaci bezbarwnych kryształów o temperaturze topnienia 137-138°C. Wydajność wynosiła 60%.

Przykład XII. Wytwarzanie związku nr 7. Do roztworu 2,72g (40 mmoli) imidazolu w 60 ml bezwodnego tetrahydrofuranu wkroplono 1,20 g (10 mmoli) chlorku tionylu stosując przez cały czas mieszanie i chłodzenie lodem. Po doprowadzeniu mieszaniny do temperatury pokojowej dodano w jednej porcji 1,85 g (10 mmoli) kwasu 2-metylo-4-n-propylotiazolokarboksylowego-5 i mieszano przez 1 godzinę.Następnie wkroplono roztwór 1,65 g (12 mmoli) 2-(tienylo-2)-aminoacetonitrylu w bezwodnym tetrahydrofuranie stosując chłodzenie lodem i mieszano w temperaturze pokojowej przez 3 godziny. Po zakończeniu reakcji usunięto tetrahydrofuran pod zmniejszonym ciśnieniem, a do pozostałości dodano wody i produkt wyekstrahowano octanem etylu. Warstwę octanu etylu przemyto dwukrotnie wodą, wysuszono nad bezwodnym siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem do otrzymania surowego oleju. Olej oczyszczono na kolumnie chromatograficznej zawierającej żel krzemionkowy (eluent: n-heksan : octan etylu = 2:1 objętościowo) i uzyskano surowe kryształy, które przekrystalizowano z mieszaniny n-heksanu i octanu etylu. Uzyskano 1,61 g 2-(2-metylo-4-n-propylotiazolokarbonamido-5)-2-(tienylo-2)acetonitrylu w postaci bezbarwnych kryształów o temperaturze topnienia 125-126°C. Wydajność wynosiła 53%.

Przykład XIII. Wytwarzanie związku nr 9. Do roztworu 2,72g (40 mmoli) imidazolu w 60 ml bezwodnego tetrahydrofuranu wkroplono 1,20 g (10 mmoli) chlorku tionylu cały czas mieszając i chłodząc lodem. Po doprowadzeniu mieszaniny do temperatury pokojowej dodano w jednej porcji 1,85 g (10 mmoli) kwasu 2-metylo-4-izopropylotiazolokarboksylowego-5 i mieszano przez 1 godzinę. Następnie do mieszaniny wkroplono roztwór 1,65 g (12 mmoli) 2-(tienylo-2)aminoacetonitrylu w bezwodnym tetrahydrofuranie stosując chłodzenie lodem i mieszano w temperaturze pokojowej przez 3 godziny. Po zakończeniu reakcji usunięto tetrahydrofuran pod zmniejszonym ciśnieniem, a do pozostałości dodano wody i produkt wyekstrahowano octanem etylu. Warstwę octanu etylu przemyto dwukrotnie wodą, wysuszono nad bezwodnym siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem do otrzymania surowego oleju. Olej oczyszczono na kolumnie chromatograficznej zawierającej żel krzemionkowy (eluent: n-heksan: octan etylu = 2:1 objętościowo). Uzyskano 1,49 g 2-(2-metylo-4-izopropylotiazolokarbonamido-5)-2(tienylo-2)acetonitrylu w postaci lepkiego oleju. Wydajność wynosiła 49%.

¹H-NMR <5 (CDCla): 1,26 (6H, d, J = 6Hz), 2,62 (3H, s), 3,70 (IH, sep, J = 6Hz), 6,35 (IH, d, J = 8Hz), 6,8-7,1 (4H, m).

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Środek grzybobójczy zawierający substancję czynną i obojętny nośnik lub rozcieńczalnik, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera co najmniej jedną pochodną amidową o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ i R² oznaczają grupy metylowe, a R³ oznacza grupę furylową-2, furylową-3, tienylową-2 lub tienylową-3, ewentualnie w postaci optycznie czynnego izomeru.
2. Środek grzybobójczy zawierający substancję czynną i obojętny nośnik lub rozcieńczalnik, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera co najmniej jedną pochodną amidową o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ i R² niezależnie oznaczają atom wodoru lub grupę C1-C3alkilową, a R³ oznacza grupę furylową-2 lub tienylową-2, przy czym gdy R¹ oznacza grupę metylową, to wówczas R² oznacza atom wodoru lub grupę etylową lub propylową, a gdy R²oznacza grupę metylową, to wówczas R¹ oznacza atom wodoru albo grupę etylową lub propylową, ewentualnie w postaci optycznie czynnego izomeru.

152 020 11
3. Środek grzybobójczy zawierający substancję czynną i obojętny nośnik lub rozcieńczalnik, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera co najmniej jedną pochodną amidową o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ i R² oznaczają niezależnie atom wodoru lub grupę C1-C3alkilową, a R³ oznacza grupę furylową-3 lub tienylową-3, przy czym, gdy R¹ oznacza grupę metylową, to wówczas R² oznacza atom wodoru albo grupę etylową lub propylową, a gdy R²oznacza grupę metylową, to wówczas R¹ oznacza atom wodoru albo grupę etylową lub propylową, ewentualnie w postaci optycznie czynnego izomeru.

^S^CONH-CH-R³

R²' cn onh-ch-r²'

Wzór 1a

S^CONH-CH-R³'

Wzórlb ^rL\ jl

Wzór 1 ^NyC₂H_{5 CN}

CN h₂n-ch-r³

Wzór 3 'S^COOH

Wzór 5 rW

R

S-^CO-lCy

Wzór 7

X CN <^CONH-Cf+ę^

CONHCH N j

Wzór 9 ^O^CONH-ĆH^ę^

Wzór 11

Wzór 12

Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 100 egz.

Cena 3000 zł