PL150843B1

PL150843B1 - Method of obtaining azoniaspironortropanol esters

Info

Publication number: PL150843B1
Application number: PL1986263216A
Authority: PL
Priority date: 1985-12-27
Filing date: 1986-12-23
Publication date: 1990-07-31
Also published as: HU201930B; NL193184C; SE8605531L; AT397962B; CH677793A5; PT84022A; KR930000113B1; IT1198263B; KR870005998A; YU46038B; PT84022B; HUT43060A; NL193184B; ATA339286A; GB2184726A; AU6698586A; GB8630809D0; FR2598417B1; IT8622877A0; GB2184726B

Description

RZECZPOSPOLITA OPIS PATENTOWY 150 843 POLSKA

URZĄD

PATENTOWY

RP

Patent dodatkowy do patentu nr--Zgłoszono: 86 12 23 (P. 263216)

Pierwszeństwo: 85 12 27 Republika

Federalna Niemiec

Zgłoszenie ogłoszono: 88 04 14

Int. Cl.⁵ C07D 487/20 C07D 491/20

Opis patentowy opublikowano: 1991 01 31

Twórca wynalazku: —

Uprawniony z patentu: Dr. Madaus GmbH u. Co.,

Kolonia (Republika Federalna Niemiec)

Sposób wytwarzania estrów azoniaspironortropanolu

Wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania nowych estrów azoniaspironortropanolu, stanowiących składniki środków farmaceutycznych o działaniu leczącym astmę i broncholitycznym.

Istnieją między innymi trzy główne możliwości leczenia schorzeń uwarunkowanych astmatycznie i oskrzelowych: kortyzon lub kortyzosteroidy, sympatykomimetyki i parasympatykolityki. Jak wiadomo kortyzosteroidy są obciążone poważnymi działaniami ubocznymi, np. zakaźność. Sympatykomimetyki mają również znaczne symptomatyczne działanie uboczne, jak np. częstoskurcz. Parasympatykolityki odznaczają się z jednej strony dobrym udziałem sukcesów, szczególnie przy zastosowaniach miejscowych, przy brakujących albo niewielkich działaniach ubocznych, z drugiej strony są te wyniki terapeutyczne na podstawie różnego działania obrazów schorzenia niejednolite i niepewne. Stan techniki opisano tutaj w pozycjach literatury: Keighley J. F. (1966), Jatrogenic asthma associated with adrenergic aerosols, Ann. intern, med. 65,985 i Speizer F. E. et al (1968), Observations on recent increase in mort a lity from asthma, Br. med. J. 1,355.

Wiadomo również, że niektóre pochodne azoniaspironortropanu mają właściwości spazmolityczne, por. opis patentowy DE nr 1 194422 lub Arzneimittelforschung 17, 714-719 (1967). Te związki były jednak dotąd stosowane tylko w zakresie moczowo-płciowym.

Zachodzi potrzeba stworzenia nowego leku na astmę i broncholityku o parasympatykolicznym charakterze działania bez systematycznego działania towarzyszącego, to znaczy bez współudziału regulacji krążenia przy niezawodnym działaniu.

Zadaniem wynalazku jest polepszenie leczenia cierpień astmatycznych i schorzeń w zakresie oskrzelowym. Zadanie to rozwiązano przez opracowanie sposobu wytwarzania estrów azoniaspironortropanolu o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza jeden z następujących rodników:

a) rodnik alkilenowy o ogólnym wzorze 6, w którym R₃ oznacza atom wodoru albo grupę alkilową, benzylową, arylową, alkoksylową i n oznacza liczbę całkowitą 1-4,

b) rodnik alkenylowy o ogólnym wzorze 7, w którym R4 i Rs, które mogą być jednakowe lub różne, oznaczają atom wodoru albo rodnik alkilowy albo alkenylowy, i n oznacza liczbę całkowitą 1-4.

150 843

c) rodnik azaalkilenowy o ogólnym wzorze 8, w którym Re oznacza atom wodoru, grupę aiKiiową, alkoksykarbonylową albo acylową i n oznacza liczbę całkowitą 2-4,

d) rodnik oksaalkilenowy o ogólnym wzorze 9, w którym n oznacza liczbę całkowitą 2-4,

e) rodnik epoksyalkilenowy o wzorze 10,

f) rodnik o-fenylenowy o ogólnym wzorze 11,

g) rodnik peri-naftylenowy o ogólnym wzorze 12, i

h) rodnik 2,3-chinoksalinenowy o ogólnym wzorze 13, przy czym we wzorach f) - h) rodniki X i Y niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru albo rodnik alkilowy albo alkoksylowy.

Ri i R2, które mogą być jednakowe albo różne, oznaczają atom wodoru albo chlorowca albo rodnik alkilowy, alkoksylowy, alkoilowy, cykloheksylowy, fenylowy, alkilofenylowy, alkoksyfenylowy, chlorowcofenylowy, tienylowy albo furylowy, przy czym zawarte w wymienionych rodnikach grupy alkilowe zawierają 1-6 atomów węgla i mogą być proste albo rozgałęzione, i A^e oznacza anion chlorkowy lub bromkowy.

Wytwarzanie pochodnych azoniaspironortropanu przeprowadza się zwykle według załączonego schematu. W tym schemacie R' oznacza resztę kwasu karboksylowego i A oznacza aminową grupę ochronną.

Utleniające odmetylowanie tropiny do nortropiny (etap a) jest opisane przez S. P. Findley'a w J. Am. Chem. Soc. 75, 3204 (1953). Ten sposób, który przeprowadza się za pomocą przesyconego roztworu tropiny w temperaturze 15°C i przy czasie reakcji wynoszącym 4-7 dni, nie daje się jednakże przeprowadzić w skali technicznej, ponieważ w tych warunkach reakcji potrzebne do reakcji stężenie tropiny nie może być trwale utrzymane, ponieważ tropina wytrąca się spontanicznie i zostaje usunięta z dalszej reakcji. Również homogenizacja wytrąconej tropiny, np. przez homogenizator Inline, nie przyniosła zauważalnej poprawy.

Znane jest również przeprowadzanie odmetylowania przez wymianę grupy metylowej przez grupę N-alkoksykarboksylową i następną hydrolizę alkoksykarbaminianu (J. C. Kirn, Org. Prep. Proc. Int., 9,1-4 (1977). W przypadku 8-etoksykarbonylotropiny najlepsza znaleziona w literaturze wydajność nortropiny wynosi 16%, w odniesieniu do tropiny (G. Kraiss, K. Nador, Tetr. Lett., 1971, str. 7-8). Później doniesiono nawet, jakoby kwaśne albo alkaliczne rozszczepianie 8etoksykarbonylotropiny nie było możliwe (T. A. Monzka, J. D. Matiskella, R. A. Partyka, Tetr, Lett., 1974, str. 1325-1327).

Nieoczekiwanie znaleziono obecnie, że estry azoniaspironortropanolu można wytwarzać z dobrą wydajnością, jeśli odmetylowanie tropiny przeprowadza się w obecności Ci-C3-chloroalkanu, który zawiera grupę CCI3, tak otrzymaną nortropinę alkiluje się za pomocą dwuhalogenków w obecności amin i odpowiedni azoniaspiro- związek estryfikuje się przez reakcję z imidazolidem kwasowym w obecności katalizatora.

Sposób wytwarzania estrów azoniaspironortropanolu o ogólnym wzorze 1, w którym R, R1, R2 i A^y mają wyżej podane znaczenie, polega według wynalazku na tym, że przeprowadza się;

a) odmetylowanie tropiny do nortropiny,

b) reakcję nortropiny z dwuhalogenkami do odpowiednich azoniazwiązków, i

c) estryfikację azoniazwiązków, w ten sposób,że:

A) przeprowadza się odmetylowanie tropiny o wzorze 2, albo stosując Ci-Ce-chloroalkan, który zawiera co najmniej jedną grupę CCI3, w obecności środka utleniającego w zasadowym roztworze wodnym, albo tropinę poddaje się reakcji z estrem kwasu chloromrówkowego w obojętnym rozpuszczalniku w obecności środka wiążącego kwas do 8-alkoksykarbonylonortropiny i tę hydrolizuje się w roztworze wodnym za pomocą zasady,

B) tak otrzymaną nortropinę o wzorze 3 doprowadza się do reakcji w dipolowo aprotycznym rozpuszczalniku ze związkiem o ogólnym wzorze 14, w którym A i R mają wyżej podane znaczenie, w obecności drugorzędowej albo trzeciorzędowej aminy w temperaturze pokojowej w ciągu jednego do kilku dni, i

C) tak otrzymany związek o ogólnym wzorze 4, w którym R i A^mają wyżej podane znaczenie, estryfikuje się w bezwodnym, dipolowo aprotycznym rozpuszczalniku z imidazolidem o ogólnym wzorze 5, w którym R1 i R2 mają mają wyżej podane znaczenie, w obecności katalizatora.

150 843 3

W powyższych rodnikach n może być jednakowe albo różne. Korzystnie w powyższych iodnikach n wybiera się tak, aby uzyskać pierścień 5- albo 6-członowy.

Przykłady dla rodnika R stanowią rodniki o wzorach 15, 16, 17, 18, 19 i 20.

W ramach niniejszego wynalazku rodniki alkilowe (włącznie z tymi w grupach alkoksy-, acylo-, alkiloaminowych itp.) mogą być prostołańcuchowe albo rozgałęzione, zawierać 1-18 atomów węgla, korzystnie 1-6 i najkorzystniej 1-4 atomy węgla. Odpowiednie rodniki stanowią np. metyl, etyl, n-propyl, i-propyl, n-butyl, heksyl, lauryl, stearyl. Korzystne rodniki acylowe stanowią acetyl albo benzoil.

D) w przypadku, gdy rodnik R zawiera jedno albo kilka olefinowych wiązań podwójnych w pierścieniu azoniowym po przejściu etapów B i/albo C, te nienasycone związki poddaje się uwodornieniu w polarnym rozpuszczalniku za pomocą katalizatora metalu szlachetnego do odpowiednich związków nasyconych, przy czym otrzymuje się związek o ogólnym wzorze 1, w którym R ma znaczenie jak a).

Etap A. Ten etap sposobu umożliwia odmetylowanie tropiny również w skali technicznej i daje nortropinę w porównaniu ze stanem techniki ze znacznie wyższą wydajnością. Można przy tym stosować dwa warianty procesu, mianowicie utleniające odmetylowanie i metodę karbaminianową.

Zalety metody utleniającej polegają na zastosowaniu Ci-C3-chloroalkanu z co najmniej jedną grupą CCI3, który jest drobno zdyspergowany w fazie wodnej.

Odpowiednie chloroalkany stanowią np. 1,1,1-trójchloroetan i 1,1,1-trójchloropropan, korzystnie chloroform. Ilość chloroalkanu wynosi 1-10% objętościowych, korzystnie 1-5% objętościowych i najkorzystniej 2-4% objętościowych.

Do odmetylowania można zastosować każdy zwykle do tego celu stosowany środek utleniający, korzystnie jednak stosuje się sześciocyjanożelazian-III potasu.

Sposób można przeprowadzać w szerokim zakresie temperatur, np. w zakresie 0°C-100°C, korzystnie stosuje się jednak temperaturę 20-30°C. Po zakończeniu reakcji produkt ekstrahuje się w przeciwprądzie, korzystnie za pomocą rozpuszczalnika użytego do odmetylowania.

Metoda utleniająca daje znaczną oszczędność czasu w porównaniu ze znanym sposobem, co zwiększa dodatkowo opłacalność sposobu według wynalazku.

Korzystnie stosuje się jednak metodę karbaminianową. W tym celu doprowadza się tropinę do reakcji w obojętnym rozpuszczalniku z 4- do 6-krotnym nadmiarem estru kwasu chloromrówkowego, na ogół ester etylowy kwasu chloromrówkowego. Jako rozpuszczalnik stosuje się przy tym korzystnie chlorowany węglowodór, w szczególności chloroform. Reakcję przeprowadza się w uóecności środka wiążącego kwas, korzystnie węglanu albo wodorowęglanu metali alkalicznych. Stosuje się podwyższoną temperaturę, korzystnie w zakresie 40-80°C. Tak otrzymaną 8alkoksykarbonylonortropinę po znacznym oddestylowaniu rozpuszczalnika hydrolizuje się za pomocą zasady w roztworze wodnym. Jako zasadę stosuje się korzystnie wodorotlenek potasu albo sodu, korzystnie w 16- do 20-krotnym nadmiarze.

Nortropinę ekstrahuje się z wodnego roztworu reakcyjnego, jak opisano wyżej dla odmetylowania utleniającego.

Według sposobu etapu A można uzyskać nortropinę, w szczególności metodą karbaminianową, prawie z ilościową wydajnością.

Etap B. Otrzymaną w etapie A surową nortropinę można zastosować w etapie B bez dalszego oczyszczania, dla którego według stanu techniki potrzebna jest 48-godzinna ciągła ekstrakcja i krystalizacja z eterem dwuetylowym. Znaleziono mianowicie nieoczekiwanie, że obecna jeszcze w surowej nortropinie jako zanieczyszczenie tropina w warunkach reakcji etapu B nie ulega czwartorzędo waniu.

Przydatne do czwartorzędowania nortropiny rozpuszczalniki stanowią N,N-dwumetyloformamid, chloroform albo chloroform/acetonitryl. Za pomocą dwuhalogenków w obecności drugorzędowych albo trzeciorzędowych amin otrzymuje się po jedno- do kilkudniowej reakcji w temperaturze pokojowej odpowiednie azoniaspirozwiązki w czystej postaci i z dużą wydajnością. Korzystnie proces przeprowadza się w bezwodnym roztworze i stosuje nortropinę, aminę i dwuhalogenek w stosunku molowym 1:2:4. Jak już wspomniano produkt otrzymywany z dobrą wydajnością ma wysoką czystość tak, że można zrezygnować z dalszej operacji oczyszczania.

150 843

Drugorzędowe aminy przydatne do tej reakcji stanowią np. dwumetyloamina, dwuetyloamina, dwuizopropyloamina, dwucykloheksyloamina itp. Odpowiednie trzeciorzędowe aminy stanowią trójmetyloamina, trójetyloamina, pirydyna, chinolina itp. Korzystna jest dwuetyloamina.

Etap C. Zarówno otrzymane z etapu B azoniaspirozwiązki jak również imidazole kwasu karboksylowego są na ogół źle rozpuszczalne w stosowanych zwykle do tego rodzaju reakcji bezwodnych, dipolowo aprotycznych rozpuszczalników, takich jak aceton, acetonitryl, dwumetyloformamid, czterowodorofuran lub tp. Jeśli próbuje się związane z tym problemy przezwyciężyć w zwykły sposób przez podwyższenie temperatury reakcji, to wynikające z tego produkty są zanieczyszczone wysoką zawartością produktów ubocznych. W szczególności imidazolidy kwasu karboksylowego, które mają niechronioną grupę hydroksylową, reagują w podwyższonej temperaturze same ze sobą.

Obecnie znaleziono nieoczekiwanie, że reakcję związku o ogólnym wzorze 4 z imidazolidem kwasu karboksylowego o ogólnym wzorze 5 można przeprowadzić w obecności odpowiedniego katalizatora również w wyżej wymienionych bezwodnych , dipolowo aprotycznych rozpuszczalnikach, doprowadzając składniki reakcji do reakcji w zawiesinie. Zaleta tego sposobu polega na tym, że wolna grupa hydroksylowa w imidazolidach kwasu karboksylowego nie musi być chroniona i że produkt reakcji wytrąca się z wyżej wymienionych rozpuszczalników i dlatego może być wydzielony w prostej postaci. Produkt reakcji nie jest, jak należałoby oczekiwać, zanieczyszczony przez jeden z doprowadzonych do reakcji w postaci stałej reagentów. Poza tym reakcja przebiega w tak łagodnych warunkach, że nie zachodzą żadne reakcje fragmentowania i eliminowania, które należałoby wytłumaczyć obecnością czwartorzędowej grupy amoniowej. Dlatego nie mogą też powstać odpowiednie produkty uboczne.

Najkorzystniejszym katalizatorem dla tego sposobu okazała się 4-(dwumetyloamino)pirydyna. Ten związek stosuje się w ilości 1-30 mol%, w odniesieniu do imidazolidu kwasu benzilowego, korzystnie 5-10 mol%.

Jako rozpuszczalniki stosuje się wymienione już wyżej, bezwodne, dipolowo aprotyczne rozpuszczalniki. Reakcję przeprowadza się w podwyższonej temperaturze, korzystnie 60-80°C.

Wytwarzanie stosowanych w tej reakcji imidazolidów kwasu karboksylowego przeprowadza się w znany sposób przez reakcję Ν,Ν-karbonylodwuimidazolu z odpowiednimi kwasami karboksylowymi w suchym dwuchlorometanie.

Etap D. Ponieważ podczas czwartorzędowania według etapu B (za pomocą podstawionych przy wiązaniu podwójnym dwuhalogenków, np. za pomocą cis-l,4-dwuchlorobutenu, osiąga się znacznie większą szybkość reakcji, jak np. z 18 dni do 1 godziny, może być korzystne do wytwarzania związków o ogólnym wzorze 1, w którym R ma znaczenie rodnika jak a), np. soli benziloiloksynortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowych, wybranie drogi przez odpowiednie związki nienasycone z następującym uwodornieniem, albo po przejściu etapu B) albo etapów B) i C).

Uwodornienie związków nienasyconych przeprowadza się w polarnym rozpuszczalniku takim jak woda albo z alkoholem o 1-4 atomach węgla, szczególną postacią wykonania jest tutaj metanol, w obecności katalizatora metalu szlachetnego dwutlenku platyny albo palladu na węglu aktywnym.

Przy zastosowaniu nienasyconego halogenku stosuje się przy czwartorzędowaniu znacznie mniejszy nadmiar dwuhalogenków. Korzystny wstępnie określony stosunek molowy nortropina, amina i dwuhalogenek 1:2:4 przy etapie B) można wówczas sprowadzić do 1 : 2 : 2.

Związki o ogólnym wzorze 1, w którym R, Ri, R₂ i A^mają wyżej podane znaczenie, mają doskonałe właściwości spazmolityczne. Środki farmaceutyczne zawierają przynajmniej jeden ze związków otrzymanych sposobem według wynalazku, ewentualnie razem z farmaceutycznymi nośnikami i/albo substancjami dodatkowymi.

Przykłady związków otrzymanych według wynalazku stanowią:

1. Chlorek trospium [chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowy, temperatura topnienia: 258-263°C (rozkład); FD-MS: ^m/_e — 392 (kation cząsteczki), IR (KBr): γ = 3150; 1753; 1498; 1452; 747 cm’¹;

2. Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-r-(3'-piroliniowy), temperatura topnienia: 267°C; FD-MS: ^m/_e = 390 (kation cząsteczki), IR (KBr): y= 1722; 1595; 1490; 1445; 741 cm^-1;

150 843 5

3. Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-2'-izoindoliniowy; temperatura topnienia: 263-265°C, FD-MS: ^m/_e“440 (kation cząsteczki), IR (KBr): / = 1740; 757; 745; 703cm¹;

4. Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-4'-morfoliniowy, temperatura topnienia: 225°C (rozkład); FD-MS: ^m/_e = 408 (kation cząsteczki), IR (KBr): / = 3410; 3183; 1731; 1492; 703 cm'¹;

5. Bromek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyno[3',4'-b]-chinoksaliniowy; temperatura topnienia: 205°C (rozkład); FD-MS: ^m/_e = 492 (kation cząsteczki), IR (KBr): γ — 3375; 1730; 1504; 763 cm’¹;

6. Bromek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-2'-(2'-aza-3H-fenaleniowy); temperatura topnienia: 322°C (rozkład); FD-MS: ^m/_e — 490 (kation cząsteczki), IR (KBr): γ = 3428; 3240; 1738; 1603; 1497 cm'¹;

7. Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-(4'-metylo)-piperydyniowy; temperatura topnienia: 256-259°C; FD-MS: ^m/_e = 420 (kation cząsteczki), IR (KBr): y = 1735 cm^-1

8. Chlorek 3a-(4,4'-dwufluoro)-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowy, temperatura topnienia: 242-245°C; FD-MS: ^m/_e = 428 (kation cząsteczki), IR (KBr): /=1508; 1603; 1733 cm'¹;

9. Chlorek 3a-(4,4'-dwumetylo)-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowy; temperatura topnienia: 275°C; FD-MS: ^m/_e = 420 (kation cząsteczki), IR (KBr): /=1508; 1612; 1718 cm^-1;

10. Chlorek 3cr-(4,4'-dwu-n-butyloksybenziloiloksy)-nortropan-8-spiro-r-pirolidiniowy; FDMS: 7_e = 536 (kation cząsteczki), IR (KBr): /=1508; 1580; 1608; 1734 cm^-1.

Następujące przykłady wyjaśniają bliżej wynalazek.

Przykład I. Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-r-pirolidyniowy.

Etap A. Odmetylowanie tropiny do nortropiny. W mieszalniku o pojemności 3001 z nasadzoną chłodnicą zwrotną rozpuszcza się 1,9 tropiny (97%), odpowiednio 1,843 kg czystej substancji, odpowiednio 13 moli) w 2401 chloroformu i wprowadza mieszając 5,7 g proszku wodorowęglanu sodu i 5,31 chloromrówczanu etylu (>98%, odpowiednio 6,0 kg, odpowiednio 55,7 moli). Ogrzewa się się do wrzenia i następnie dalsze 2 godziny pod chłodnicą zwrotną. Postęp reakcji śledzi się za pomocą chromatografii cienkowarstwowej (żel krzemionkowy 60; dwumetyloformamid/dwuetyloamina/etanol/octan etylu: 5 : 10 : 30 : 60).

Sączy się jeszcze gorącą mieszaninę i oddestylowuje chloroform. Do pozostałości dodaje się roztwór 18 kg wodorotlenku potasu (85%) w 90 ml wody. Ogrzewa się do wrzenia i potem jeszcze dalsze 9 godzin pod chłodnicą zwrotną. Oziębiony roztwór ekstrahuje się następnie za pomocą kolumny Karr'a chloroformem. Warunki ekstrakcji: fazę „niezmienną stanowi faza lekka (roztwór ługu potasowego), który jest transportowany z prędkością około 141/h. Fazę dyspergowaną stanowi faza ciężka (chloroform), którą przenosi się z prędkością około 35-401/h. Częstotliwość wstrząsania: 200 suwów/min. Temperatura: 26-28°C.

W ten sposób utworzoną nortropinę ekstrahuje się prawie ilościowo z roztworu ługu potasowego. Po odciągnięciu rozpuszczalnika stosuje się surowy produkt bez dalszego oczyszczania w etapie B. Otrzymuje się 1,876 kg nortropiny o zawartości 87% (HPL Ομ Bondapack kolumna Cw; eluent: metanol/woda: 1 : 9 z PIC-B7). Odpowiada to 1,632 kg czystej nortropiny, odpowiednio wydajność 98%.

Etap B: Chlorek 3cr-hydroksy-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowy. Skład mieszaniny reakcyjnej należy odnieść do czystej nortropiny. Stosunek molowy nortropina : dwuetyloamina : 1,4-dwuchlorobutan musi być dokładnie 1:2:4.

Rozpuszcza się otrzymaną z etapu A surową nortropinę (1,186 kg, odpowiednio 1,632 kg czystej substancji, odpowiednio 12,85 moli) w 521 Ν,Ν-dwumetyloformamidu i dodaje się 2,6651 dwuetyloaminy (1,876 kg; 2,5, 7 moli) i 5,7361 1,4-dwuchlorobutanu (6,528 kg; 51,4 moli). Pozostawia się mieszaninę reakcyjną w ciągu 18 dni w temperaturze pokojowej. Wydzielone kryształy odsącza się, przemywa niewielką ilością suchego acetonitrylu i suszy w suszarce próżnicowej w temperaturze 50°C. Otrzymuje się 2,25 kg (80% w odniesieniu do tropiny zastosowanej w pierwszym etapie) czystego produktu o temperaturze topnienia 250°C.

Etap C. Chlorek trospium (chlorek 3cr-benzoiloksy-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowy). a) Imidazolid kwasu benzilowego. Z wyłączeniem wilgoci powietrza rozpuszcza się 1,944 kg

N,N-karbonylodwuimidazolu (12 moli) w 19,21 suchego dwuchiorometanu. Mieszając dodaje się w

150 843 temperaturze 15-20°C w ciągu 6 min. 2,736 kg suchego kwasu benzilowego (12 moli). Miesza się w viągu 1 h w temperaturze pokojowej. Przy tym kwas benzilowy przechodzi najpierw do roztworu, wkrótce potem zaczyna się wydzielać imidazolid kwasu benzilowego w postaci stałej. Odsącza się i przemywa za pomocą 0,81 suchego dwuchlorometanu. Otrzymuje się 2,4 kg imidazolidu kwasu benzilowego.

b) Wytwarzanie związku tytułowego. W mieszalniku o pojemności 3001 przeprowadza się w zawiesinę 1,3 kg otrzymanego według etapu B związku w 2301 absolutnego acetonitrylu i ogrzewa do temperatury 78°C. Do tego dodaje się roztwór 74,0 g 4-(dwumetyloamino)-pirydyny w 21 absolutnego acetonitrylu. Do tego dodaje się w trzech porcjach w odstępie po 30 min. w temperaturze 78°C zawiesinę 2,086 kg imidazolidu kwasu benzilowego w 9,01 absolutnego acetonitrylu. Następnie miesza się w temperaturze 78°C, dotąd aż do pierwszego dodania imidazolidu kwasu benzilowego zostanie osiągnięty ogólny czas reakcji wynoszący 4h. Oziębia się do temperatury 20°C i miesza dalej w ciągu nocy. Utworzoną zawiesinę odsącza się i przemywa niewielką ilością acetonitrylu. Pozostałość jak również otrzymany przez zatężenie ługu macierzystego dalszy produkt (ogółem 2,14 kg) przekrystalizowuje się z izopropanolu. Otrzymuje się 1,78 kg (70%) czystego produktu o temperaturze topnienia 258-263°C (rozkład).

FD-MS: ^m/_e = 392 (kation cząsteczki). IR (KBR): / = 3150, 1735, 1498, 1452, 747 cm^-1.

Przykład II. Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-(3'-piroliniowy).

Etap B. Chlorek 3a-hydroksy-nortropan-8-spiro-l'-(3'-piroliniowy). Do roztworu 635 mg (5 mmoli) nortropiny w 9,5 ml Ν,Ν-dwumetyloformamidu wprowadza się 1,05 ml dwuetyloaminy (10 mmoli) i 1,05 ml (10 mmoli) cis-l,4-dwuchlorobutenu-2. Po upływie 1 godziny odsącza się czysty krystaliczny produkt. Do ługu macierzystego dodaje się octan etylu aż do rozpoczynającego się zmętnienia, aby otrzymać dalszy produkt. Kryształy odsącza się i przemywa niewielką ilością acetonu. Wydajność: 984 mg (91%). Temperatura topnienia: 204°C.

FD-MS: ^m/_e— 180 (kation cząsteczki). IR (KBR): / = 3250, 1621 cm'¹.

¹ H-NMR (90 MHz, D₂O, wartości γ w odniesieniu do TSP = 0): δ = 1,7-2,7 (8H; H-2, H-4, H-6, H-7), 3,92 (2 H, H-l, H-5), 4,05 (1 Η, H-3), 4,14 i 4,31 (po 2 H, H-2' i H-5'), 5,90 (2 Η, H-3', H-4').

Etap C. Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-r-(3'-piroliniowy). 530 mg (2,4 mmoli) chlorku 3a-hydroksy-nortropan-8-spiro-l'-(3'-piroliniowego) przeprowadza się w zawiesinę w 353 ml absolutnego acetonu i miesza z 14 mg (0,12 mmoli) 4-dwumetyloaminopirydyny i 678 mg (2,4 mmoli) imidazolidu kwasu benzilowego w autoklawie w ciągu 23 h w temperaturze 70°C. Produkt krystalizuje przy oziębianiu do temperatury pokojowej z mieszaniny reakcyjnej. Odsącza się i przemywa niewielką ilością acetonu. Wydajność: 650 mg (62%). Temperatura topnienia: 267°C. FD-MS: ^m/_e = 390 (kation cząsteczki). IR (KBR): /=1722, 1595, 1490, 1445, 741 cm'¹.

¹H-NMR (90 MHz, D₂O, wartości γ w odniesieniu do TSP = 0): 1,3-2,7 (8 H; H-2, H-4, H-6, H-7), 3,85 (2 H, H-l, H-5), 4,09 i 4,37, (po 2 H; H-2' i H-5', 5,24 (1 H, H-3), 5,95 (2H;H-3',H-4'), 7,44 (10 H; aromatyczne protony kwasu benzoilowego).

Etap D. Przeprowadzanie chlorku 3ćr-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-(3'-piroliniowego) w chlorek 3a-benzoiloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowy). 500 mg chlorku 3a-benziloksynortropan-8-spiro-l'-(3'-piroliniowego) rozpuszcza się w 15 ml metanolu i po dodaniu czubka łopatki dwutlenku platyny pod ciśnieniem normalnym i w temperaturze 25°C poddaje się uwodornieniu aż do zakończenia pobierania wodoru. Uwodornienie przeprowadza się w znormalizowanej aparaturze, jaką przedstawiono np. w Houben-Weyl, Methoden der Organischen Chemie, 4 wydanie, tom IV/lc, Georg Thieme Verlag Stuttgart, New York, 1980, str. 33-39. Po odsączeniu platyny wysusza się pod zmniejszonym ciśnieniem. Reakcja jest według spektroskopii¹ H-NMR ilościowa. Przekrystalizowanie przeprowadza się w sposób przedstawiony w przykładzie I, etap C.

Przykład III. Chlorek 3cr-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-2'-izo-indoliniowy.

1) Chlorek 3cr-hydroksy-nortropan-8-spiro-2'-izoindoliniowy. 1,27 g (10 mmoli) nortropiny rozpuszcza się w 7 ml chloroformu i dodaje się 1,46 g (20 mmoli) dwuetyloaminy i 7 g (40 mmoli) l,2-bis-(chlorometylo)-benzenu. Klarowny roztwór reakcyjny pozostawia się zamknięty w ciągu 24 h w temperaturze pokojowej. Następnie zatęża się do połowy i dodaje octan etylu, aby wprowadzić krystalizację. Kryształy odsącza się, przekrystalizowuje z izopropanolu/octanu etylu. Wydajność: 1 g (38%). FD-MS: ^m/_e = 230 (kation cząsteczki). IR (KBR): γ = 3168, 757, 742 cm^-1.

150 843

Ί ¹H-NMR (250 MHz, D₂O, wartości <5 w odniesieniu do TSP = 0): 2,09 (2H; H-6a, II7a);2,40-2,67 (4Η; H-2, H-4) 2,59 (2H; H-6b, H-/b), 4,03 (2H, H-l, H-5), 4,24 (1 Η, H-3), 4,82 i 4,99 (4H; H-l' i H-3'), 7,47 (4H, Η-4'do H-7').

2) Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-2'-izo4ndoliniowy. 1,33 g (5 mmoli) chlorku 3a-hydroksy-nortropan-8”Spiro-l'-izo-indoliniowego przeprowadza się w zawiesinę w 210 ml absolutnego acetonitrylu i ogrzewa do temperatury 78°C. Mieszając wprowadza się najpierw 62 mg (0,5 mmola) 4-dwumetyloaminopirydyny, następnie w ciągu 2,5 h porcjami 3,2 g (11,5 mmoli) imidazolidu kwasu benzilowego. Miesza się dalej w ciągu 5,5 h w temperaturze 78°C, następnie oziębia się do temperatury 22°C i miesza dalej w ciągu nocy. Roztwór zatęża się do 1/4 objętości i produkt przez dodanie octanu etylu doprowadza do krystalizacji. Wydajność: 1,3 g (54%). Temperatura topnienia: 263-265°C. FD-MS: ^m/_e = 440 (kation cząsteczki). IR (KBR): /=1740, 757, 745, 703 cm'¹.

¹H-NMR (90 MHz, D₂O, wartości δ w odniesieniu do TSP = 0): 1,57 (2H; H-6a, H-7a),2,03 (2 Η; H-2, H-4a), 2,07 (2H; H-6b, H-7b), 2,70 (2H, H-2b, H-4b), 3,86 (2H, H-l, H-5), 4,69 i 4,96 (4H, H-l' i H-3'), 5,32 (1 H, H-3), 7,40-7,51 (14Η; H-4' do H-7' i aromatyczne protony kwasu benzilowego).

Przykład IV. Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-4'-morfoliniowy.

1) Chlorek 3cr-hydroksy-nortropan-8-spiro-4'-morfoliniowy. Do roztworu 7,2 g (56,6 mmoli) nortropiny i 70 ml chloroformu wprowadza się mieszając 11,8 ml (113,2 mmoli) dwuetyloaminy i 26,6 ml (226,5 mmoli) 2,2'-dwuchlorodwuetyloeteru. Klarowny roztwór reakcyjny pozostawia się w ciągu 3 dni zamknięty w temperaturze pokojowej. Wydzieloną mieszaninę olej-kryształ homogenizuje się i przekrystalizowuje w ciągu nocy w temperaturze 0°C. Kryształy odsącza się, przemywa niewielką ilością chloroformu i suszy w ciągu 2 h pod zmniejszonym ciśnieniem w temperaturze 40°C. Przez zatężenie ługu macierzystego i obróbkę octanem etylu uzyskuje się dodatkową substancję. Wydajność: 12,5 g (95%). Temperatura topnienia: 274-276°C (rozkład). FD-MS: ^m/_e= 198 (kation cząsteczki). IR (KBR): y = 3320, 892 cm¹.

¹H-NMR (250 MHz, D₂O, wartości <5 w odniesieniu do TSP = 0): 2,00 (2H; H-6a, H7a);2,22—2,62 (6H; H-2, H-4, H-6b, H-7b), 3,50 i 3,65 (4H; H-2' i H-6'), 4,01 i 14,08 (4H; H-2' i H-6'), 4,18 (1 H, H-3), 4,22 (2H; H-l i H-5).

2) Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-4'-morfoliniowy). 7,5 g (32 mmoli) chlorku 3cr-hydroksy-nortropan-8-spiro-4'-morfoliniowego przeprowadza się w zawiesinę w 650 ml absolutnego acetonitrylu i dodaje 0,587 g (4,8 mmoli) 4-(dwumetyloamino)-pirydyny. W temperaturze 79°C mieszając dodaje się 26 g (92,8 mmoli) imidazolidu kwasu benzilowego porcjami w ciągu 3 h. Pozostawia się mieszaninę reakcyjną w ciągu 7 dni w temperaturze pokojowej i następnie odsącza się czysty krystaliczny produkt. Kryształy suszy się w ciągu 2 h w temperaturze 40°C pod zmniejszonym ciśnieniem. Wydajność: 8,4g (60%). Temperatura topnienia: 225°C (rozkład). FD MS: ^m/_e = 408 (kation cząsteczki). IR (KBR): y = 3410, 3183, 1731, 1492, 703cm¹.

¹II-NMR (250 MHz, D₂O, wartości <5 w odniesieniu do TSP = 0): 1,51 (2H; H-6a, H-7a); 2,00-2,67 (4 H; H-2a, H-4a,H-6b, H-7b) 2,63 (2 H; H-2b, H-4b), 3,38 i 3,64 (4 H, H-2' i H-6'), 3,99 i 4,04 (4H; H-3' i H-5'), 4,09 (2H, H-l, H-5), 5,30 (1 H; H-3), 7,46 (10H, aromatyczne protony kwasu benzilowego).

Przykład V. Bromek 3cr-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyno-[3',4'-b]-chinoksaliniowy.

1) Bromek 3a-hydroksy-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyno-[3',4'-b]-chinoksaliniowy. Do roztworu złożonego z 5,57 g (43,6 mmoli) nortropiny i 100 ml chloroformu wprowadza się mieszając 4,58 ml (43,6 mmoli) dwuetyloaminy i 13,85 g (43,6 mmoli) 2,3-bis-(bromometylo)-chinoksaliny. Mieszaninę reakcyjną, która ogrzała się, oziębia się do temperatury 20°C, przy czym produkt otrzymuje się w postaci krystalicznej. Odsącza się, przemywa chloroformem i suszy w ciągu 22 h w temperaturze 55°C pod zmniejszonym ciśnieniem. Wydajność: 11,1 g (71%). Temperatura topnienia: 283°C (rozkład). FD-MS: ^m/e = 282 (kation cząsteczki). IR (KBR): γ — 3345,1504, 773 cm”¹.

¹H-NMR (250 MHz, D₂O, wartości <5 w odniesieniu do TSP = 0): 2,21 (2H; H-6a, H-7a); 2,53-2,89 (6H; H-2, H-4, H-6b, H-7b), 4,29 (2H; H-l i H-5), 4,31 (1 H, H-3), 5,21 i 5,41

150 843 (po 2 H, H-2' i H-5'), 7,94-8,05 (2H; chinoksalino-o-protony), 8,11-8,22 (2H; chinoksalino-mprotony).

2) Bromek 3ff-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyno-[3',4'-b]-chinoksaliniowy. 5g bromku 3a-hydroksy-nortropan-8-spiro-1 '-pirolidyno-[3',4'-b]-chinoksaliniowego przeprowadza się w zawiesinę w 130 ml suchego dwumetylosulfotlenku i 100 ml suchego acetonitrylu. Po dodaniu 0,26 g (2,09 mmoli) 4-dwumetyloaminopirydyny ogrzewa się do temperatury 78°C. Silnie mieszając dodaje się w odstępach po 30 min. 7,74 g (27,8 mmoli) imidazolidu kwasu benzilowego w trzech porcjach. Miesza się w ciągu dalszych 2,5 h w temperaturze 78°C. Mieszaninę reakcyjną oziębia się do temperatury 20°C i sączy. Pozostałość po sączeniu odrzuca się. Przesącz zatęża się przy około 0,2 mbarów do sucha. Pozostałość ekstrahuje się za pomocą 500 ml wrzącego izopropanolu i sączy na gorąco. Odrzuca się pozostałość po sączeniu. Przesącz zatęża się do 200 ml. Produkt krystalizuje w temperaturze pokojowej w ciągu nocy. Odsącza się, przemywa zimnym izopropanolem i suszy w ciągu 2 h w temperaturze 55°C pod zmniejszonym ciśnieniem. Wydajność: 3,5 g (44%). Temperatura topnienia: 205°C (rozkład). FD-MS: ^m/_e = 492 (kation cząsteczki). IR (KBR): γ — 3375,1730, 1504, 763 cm^-1.

¹H-NMR (250 MHz, CDCl3/CD3OD=3 :1, wartości δ w odniesieniu do TMS = 0): 1,78 (2 H; H-6a, H-7a); 2,08 (2 H; H-2a, H-4a) 2,20 (2 H; H-6b, H-7b), 2,85 (2 H, H-2b i H-4b), 4,23 (2 Η; Η-1, H-5), 4,62 (4H, H-2', H-5'), 5,35 (1H; H-3), 7,30-7,48 (10 H, protony kwasu benzilowego), 7,84-7,97 (2 H, chinoksalin-o-protony), 8,07-8,22 (2 H; chinoksalin-m-protony).

Przykład VI. Bromek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-2'-(2'-aza-3H-fenaleniowy).

1) Do roztworu złożonego z 1,62 g (12,7 mmoli) nortropiny i 75 ml Ν,Ν-dwumetyloformamidu wprowadza się mieszając 1,53ml (12,7 mmoli) dwuetyloaminy i 4g (12,7 mmoli) 1,8-bis(bromometylo)-naftalenu. Z lekko ogrzanej mieszaniny reakcyjnej wykrystalizowuje produkt w ciągu 2 h. Odsącza się, przemywa niewielką ilością Ν,Ν-dwumetyloformamidu i suszy w ciągu 2 h w temperaturze 55°C pod zmniejszonym ciśnieniem. Wydajność: 3,5 g (76%). Temperatura topnienia: 330°C (rozkład). FD-MS: ^m/_e = 280 (kation cząsteczki). IR (KBR): / = 3410,1604,1512 cm^-1.

¹ H-NMR (250 MHz, CDC1₃/CD₃OD=3 : 1, wartości δ w odniesieniu do TMS = 0): 2,02 (2 H; H-6a, H-7a); 2,39-2,85 (6 H; H-2, H-4, H-6b, H-7b) 3,92 (2 H; H-l, H-5), 4,28 (1 Η, H-3), 5,01 i 5,16 (4H; Η-Ί i H-3'), 7,51-7,64 (4H; H-5', H-6', H-7', H-8'), 7,93 (2H; H-4', H-9').

2) Bromek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-2'-(2'-aza-3H-fenoleniowy). 2,95 g (8,2 mmoli) bromku 3cr-hydroksy-nortropan-8-spiro-2'-(2'-aza-3H-fenoleniowego) przeprowadza się w zawiesinę w 1660 ml suchego acetonitrylu i 160 ml suchego Ν,Ν-dwumetyloformamidu. Po dodaniu 152 mg (1,2 mmoli) 4-dwumetyloaminopirydyny ogrzewa się do temperatury 78°C. Silnie mieszając dodaje się w odstępach po 30 min 4,56 g (16,4 mmoli) imidazolidu kwasu benzilowego w trzech porcjach. Miesza się dodatkowo w ciągu 2,5 h w temperaturze 78°C i następnie mieszaninę reakcyjną zatęża się do połowy. Wytrącony surowy produkt odsącza się w temperaturze 20°C i przeprowadza w zawiesinę w metanolu. Część nierozpuszczalną w metanolu odsącza się i odrzuca. Przesącz zatęża się aż do rozpoczynającej się krystalizacji produktu. Po krystalizacji w ciągu nocy w temperaturze pokojowej odsącza się i suszy w ciągu 2h w temperaturze 55°C pod zmniejszonym ciśnieniem. Wydajność: 2,1 g (42%). Temperatura topnienia: 322°C (rozkład). FD-MS: ^m/_e —490 (kation cząsteczki). IR (KBR): / = 3428, 3240, 1738, 1603, 1497 cm¹.

¹ H-NMR (250 MHz, CDCl₃/CD₃OD-3 : 1, wartości <5 w odniesieniu do TMS = 0): 1,75 (2 H; H-6a, H-7a), 1,94 (2 H; H-2a, H-4a), 2,20 (2 H; H-6b, H-7b), 2,80 (2 H, H-2b i H-4b), 3,85 (2 Η; Η-1, H-5), 4,93 i 5,19 (po 2 H, H-l', H-3'), 5,45 (1 H; H-3), 7,31-7,46 (10 H, proton kwasu benzilowego), 7,47-7,67 (4H; H-5', H-6', H-7', H-8'), 7,93 (2H; H-4', H-9').

W analogiczny sposób otrzymuje się dalsze związki o wzorze 1.

Przykład VII. Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l-'(4'-metylo)-piperydyniowy.

1) Chlorek 3a-hydroksy-nortropan-8-spiro-l'-(4'-metylo)-piperydyniowy. 7,62 g (0,06 moli) nortropiny rozpuszcza się w 200 ml absolutnego Ν,Ν-dwumetyloformamidu. Po wymieszaniu 8,76 g (0,12 moli) dwuetyloaminy i 37,18g(0,24 moli) l,5-dwuchloro-3-metylopentanu mieszaninę reakcyjną pozostawia się zamkniętą w ciągu 18 dni w temperaturze pokojowej. Wydzielone kryształy odsącza się, przemywa małą ilością acetonitrylu i suszy w suszarce próżniowej w tempera150 843 turze 50°C. Otrzymuje się 7,84g (53%) czystego produktu. Temperatura topnienia: 290°C (rozkład). FD-MS: ^m/_e = 210 (kation cząsteczki). IR (KBR): y = 3l90cm'¹.

¹ H-NMR (250 MHz, D2O, wartości δ w ppm, w odniesieniu do TSP = 0): 1,01 (m; 3H; CH3); 1,37-2,02 (m; 7H; H-6a, H-7a, H-3', H-4', H-5'); 2,20-2,52 (m; 5H; H-2a, H-4a, H-6b, H-7b, OH); 2,60 i 2,67 (2 X t; 2H; H-2b i H-4b); 3,10,3,20,3,63 i 3,74 (4 X m; 4H; H-2' i H-6'), 3,76 i 4,24 (2 X rn; 2H; H-l i H-5); 4,19 (t; 1H; H-3).

2) Chlorek 3a-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-l'-(4'-metylo)-piperydyniowy. 7,37 g (30 mmoli) chlorku 3ćr-hydroksy-nortropan-8-spiro-l-'(4'-metylo)-piperydyniowego przeprowadza się w zawiesinę w 650 ml absolutnego acetonitrylu i mieszając ogrzewa do temperatury 78°C. W tej temperaturze wprowadza się, mieszając, najpierw 587 mg (4,8 mmoli) 4-(dwumetylo-amino)pirydyny, następnie w ciągu 2 godzin 13,35 g (48 mmoli) imidazolidu w 4 w przybliżeniu jednakowych porcjach. Miesza się jeszcze dalej w ciągu 1,5 godziny w temperaturze 78°C i pozostawia następnie mieszaninę reakcyjną w ciągu nocy bez mieszania do oziębienia do temperatury pokojowej. Odsącza się krystaliczny produkt i przemywa dodatkowo niewielką ilością acetonu. Surowy krystalizat przekrystalizowuje się z suchego izopropanolu. Czyste kryształy suszy się w ciągu 2 godzin w temperaturze 40°C pod zmniejszonym ciśnieniem. Wydajność: 9,56 g (70%) jako 1 : 1 mieszany krystalizat z izopropanolem. Temperatura topnienia: 256-259°C. FD-MS: ^m/_e = 420 (kation cząsteczki). IR (KBR): y= 1735 cm^-1.

¹H-NMR (250 MHz, D2O, wartości δ w ppm, w odniesieniu do TSP = 0): 0,98 (m; 3H; CH3); 1,30-1,65 (m; 4H; H-6a, H-7a, Η-3'a, Η-5'a); 1,65-2,03 (m; 7H; H-2a, H-4a, H-6b, H-7b, Η-3'b, H-4', Η-5'b); 2,52 i 2,72 (m; 2H; H-2b, H-4b); 3,02,3,19,3,47,3,72 (t, t; d, d; 4H; H-2' i H-6'), 3,62 i 4,10 (m, m; 2H; H-l i H-5); 5,30 (t; 1H; H-3), 7,40-7,50 (m; 10H; protony aromatyczne).

Przykład VIII. Chlorek 3a-(4,4'-dwufluoro)-benziloilo-ksynortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowy.

2,17 g (0,01 moli) chlorku 3ff-hydroksy-nortropan-8-spiro- 1-pirolidyniowego wprowadza się z 2,02 g (0,01 moli) soli sodowej kwasu heptano-1-sulfonowego przy jednoczesnym ogrzewaniu do roztworu w 500 ml absolutnego acetonitrylu. Po oziębieniu do temperatury 25-27°C odsącza się przy wyłączeniu wilgoci od osadu chlorku sodu. Roztwór zadaje się 0,125 g 4-(dwuetyloamino)pirydyny, przenosi do naczynia reakcyjnego, które jest połączone z mieszalnikiem Choba, w którym wytwarza się imidazolid kwasu 4,4'-dwufluorobenzilowego. Ta kolba z mieszadłem jest wyposażona w 2 wkraplacze. W jednym wkraplaczu umieszcza się 2,64 g (0,01 moli) kwasu 4,4'-dwufluoro-benzilowego (wytwarzanie analogicznie do W. Rothweiler, Dt. OL 2 034 943 z dnia 14.07.1970), rozpuszczonego w 100 ml absolutnego acetonitrylu. W drugim wkraplaczu umieszcza się roztwór 2,43 g (0,015 moli) Ν,Ν-karbonylo-dwuimidazolu w 150 ml absolutnego acetonitrylu. Pozwala się wpływać z każdego z obydwóch roztworów jednocześnie, mieszając, około 1/4 objętości do kolby z mieszadłem, następnie miesza się dalej w ciągu 15 minut i przeprowadza powstały roztwór imidazolidu przy ścisłym wyłączeniu wilgoci do naczynia reakcyjnego, w którym roztwór heptanosulfonianu 3a-hydroksynortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowego miesza się w temperaturze pokojowej. To postępowanie powtarza się jeszcze trzykrotnie dotąd, aż wszystkie reagenty zostaną połączone. Następnie ogrzewa się w ciągu 2 godzin do wrzenia pod chłodnicą zwrotną, potem w ciągu nocy oziębia się do temperatury pokojowej.

Mieszaninę reakcyjną wysusza się w wyparce rotacyjnej pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość oczyszcza się chromatograficznie na kolumnie z żelem krzemionkowym (np. żel krzemionkowy 60, 0,063-0,200 mm, Merck nr 7734). Faza ruchoma: 1,2-dwuchloroetan : kwas octowy : metanol: woda, 57:23:13:7 (v, v, v, v-objętościowo). Wydajność: 870mg(14%)heptasulfonianu 3a-(4,4'-dwufluoro)-benziloiloksynortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowego. Po przejściu kolumny, która jest wyładowana silnie zasadowym wymieniaczem jonów w postaci chlorku (np. Lewatit ® MP500), otrzymuje się związek tytułowy. Surowy produkt przekrystalizowuje się z izopropanolu, przemywa octanem etylu i suszy w temperaturze 40°C pod zmniejszonym ciśnieniem do stałego ciężaru. Wydajność: 470 mg jako 1 : 1 mieszaniny krystalizat z izopropanolem. Temperatura topnienia: 242-245°C. FD-MS: ^m/_e = 428 (kation cząsteczki). IR (KBr): γ = 1508,1603,1733 cm¹.

¹ H-NMR (250 MHz, D2O, wartości <5 w ppm, w odniesieniu do TSP = 0): 1,44-1,57 (m; 2H; H-6a, H-7a), 2,00-2,20 (m; 8H; H-2a,H-4a, H-6b, H-7b, H-3', H-4'); 2,57 i 2,64 (2 X m; 2H; H-2b i H-4b); 3,38 i 3,60 (2 X m; 4H; H-2' i H-5'), 3,73 (m; 2H; H-l i H-5); 5,27 (t; 1H; H-3), 7,19 i 7,42 (2 X m; 8H; protony aromatyczne).

150 843

Przykład IX.Chlorek3a-(4,4'-dwumetylo)-benziloilo-ksynortropan-8-spiro-r-pirolidyniowy.

Postępuje się według przykładu VIII, jednak w miejsce kwasu 4,4'-dwufluorobenzilowego jako substancję wyjściową stosuje się kwas 4,4'-dwumetylobenzilowy (wytwarzanie analogicznie do J. G. Cannon; J. Org. Chem. 25,959-962 /1969/). Wydajność: 1,68 g. Temperatura topnienia: 275°C. FD-MS: ^m/_e = 420 (kation cząsteczki). IR (KBr): y= 1508, 1612 (słabe), I7l8cm¹.

¹H-NMR (250 MHz, D2O, wartości 6 w ppm, w odniesieniu do TSP = 0): 1,47-1,51 (m; 2H; H-6a, H-7a), 1,79-2,21 (m; 8H; H-2a, H-4a, H-6b, H-7b, H-3', H-4'); 2,33 (s; 6H; 2XCH₃), 2,48-2,66 (m; 2H; H-2b, H-4b), 3,34 i 2,58 (2X m; 4H; H-2' i H-5'), 3,67 (m; 2H; H-l, H-5), 5,23(t; 1H, H-3), 7,20- 7,31 (m; 8H; protony aromatyczne).

Przykład X. Chlorek 3a-(4,4'-dwu-n-butylobenziloiloksy)-nortropan-8-spiro-l'-pirolidyniowy.

Postępuje się według przykładu VIII, jednak zamiast kwasu 4,4'-dwufluorobenzilowego jako substancję wyjściową stosuje się kwas 4,4'-dwu-n-butyloksybenzilowy (wytwarzanie analogicznie do J. G. Cannon, J. Org. Chem. 25,959-962 /1960/). Wydajność: 240 mg kryształów rozpływających się w temperaturze pokojowej. FD-MS: ^m/_e = 536 (kation cząsteczki). IR (KBr): y = 1508, 1580 (słabe), 1608, 1734 cm^-1.

¹H-NMR (250 MHz, CDCI3, wartości <5 w ppm, w odniesieniu do TMS = 0): 0,96 (t; 6H; 2 X CH₃ z n-butyloksy); 1,47 (t, q; 4H; 2 X CH₃ z n-butyloksy), 1,53-1,63 (m; 2H; H-6a, H-7a), 1,76 (t, t; 4H; 2 X CH₂ z n-butyloksy), 1,80-2,30 (m; 8H; H-2a, H-4a, H-6b, H-7b, H-3', H-4'), 2,62-2,77 (m; 2Η; H-2b, K-4b), 3,65 i 3,99 (2 X m; 4H; H-2' i H-5'), 3,694 (t; 4H; 2 X CH₂ z n-butyloksy), 4,16 (m; 2H; H-l, H-5), 5,28 (t; 1H; H-3), 6,84 i 7,25 (2Xd; 8H; protony aromatyczne).

Przykład XI.Chlorek 3a-(4-n-butyloksybenziloiloksy)-nortropan-8-spiro-1 '-pirolidyniowy.

Postępuje się według przykładu VIII, jednak w miejsce kwasu 4,4'-dwufluorobenzilowego stosuje się jako substancję wyjściową kwas 4-n-butyloksybenzilowy (wytwarzanie analogicznie do C. D. Shacklett i H. A. Smith, J. Am. Chem. Soc. 75, 2654-2657 /1953/). Wydajność: 250 mg. Temperatura topnienia: 206°C. FD-MS: ^m/_e = 464 (kation cząsteczki). IR (KBr): y= 1512, 1609, 1742 cm^-1.

¹H-NMR (250 MHz, CDCI3, wartości δ w ppm, w odniesieniu do TMS = 0): 0,97 (t; 3H; CH3 z n-butyloksy); 1,50 (t, q; 2H; CH₂ z n-butyloksy), 1,56-1,64 (m; 2H; H-6a, H-7a), 1,77 (t, t; 2H; CH₂z n-butyloksy), 1,84-2,45 (m; 8H; H-2a, H-4a, H-6b, H-7b, H-3', H-4'), 2,65-2,85 (m; 2H; H-2b, H-4b), 3,58 i 3,95 (2 X m; 4H; H-2' i H-5'), 3,95 (t; 2H; CH₂ z n-butyloksy), 4,08 (m; 2H; H-l, H-5), 5,30 (t; 1H; H-3), 6,84 (d) i 7,26-7,37 (m; 9H; protony aromatyczne).

Substancje otrzymane sposobem według wynalazku stosuje się jako środki farmaceutyczne np. w drodze inhalacji, aplikacji doustnej, dożylnej itp. w postaci np. aerozolu, roztworu, tabletek, czopków itp.

Przykłady galenowe.

1) . Tabletki. 40 mg estru azoniaspironortropanolu według przykładów chemicznych, 20 mg laktozy, 30 mg skrobi, 0,5 mg stearynianu magnezu, 74,5 mg celulozy mikrokrystalicznej.

2) . Czopek. 120 mg estru azoniaspironortropanolu według przykładów chemicznych, 2 mg Aerosil 200 (kwas krzemowy), 2278 mg Witespol (modyfikowane trójglicerydy nasyconych roślinnych kwasów tłuszczowych).

3) . Roztwór do iniekcji dożylnej. 20mg estru azoniaspironortropanolu według przykładów chemicznych, 4,6 mg jednowodzianu kwasu cytrynowego, 14,8 mg 2-wodzianu cytrynianu Na, ad 2 ml.

4) . Roztwór do wlewu dożylnego. 500 mg estru azoniaspironortropanolu według przykładów chemicznych, 130 mg jednowodzianu kwasu cytrynowego, 370 mg 2-wodzianu cytrynianu sodu, ad 50 ml.

150 843

5). Postać opóźniona: tabletki dyfuzyjne na kapsułkę z twardej żelatyny.

Bez Z dawki początkowej dawką początkową

Kuleczki cukru	150 mg	150 mg
Ester azoniaspironortropanolu
według przykładów chemicznych .	80mg	WSÓOmg
Hydroksypropyloceluloza
(Klucel)	10 mg	8 mg
Estry akrylanów lub metakrylanów:
Endragit RL	2 mg	2 mg
Endragit RS	8 mg	8 mg
Poliglikol etylenowy 8000	lmg	lmg
Talk	5 mg	5 mg

WS20mg Klucel 2 mg

6. Postać opóźniona: tabletka podstawowa. 80 mg estru azoniaspironortropanolu według przykładów chemicznych, 120 mg laktozy, 15 mg etylocelulozy, 20 mg skrobi, 2 mg stearynianu magnezu, 3 mg poliglikolu etylenowego 8000.

7. Postać opóźniona: tabletka 2-warstwowa z dawką początkową.

	1 warstwa	2 warstwa
	Tabletka	Dawka
	opóźniona	początkowa
Ester azoniaspironortropanolu	60 mg	20 mg
Laktoza	90 mg	10 mg
Etyloceluloza	12 mg	—
Skrobia	15 mg	15 mg
Stearynian magnezu	1.5 mg	0,3 mg
Poliglikol etylenowy 8000	2 mg	—
Celuloza mikrokrystaliczna	—	37,2 mg

8. Dozowany aerozol do inhalacji. Receptura dla dawki/wtrysk: 0,1 mg estru azoniaspironortropanolu według przykładów chemicznych, 0,02 mg Span 85 (reszty kwasu sorbitanomono- i trójtłuszczowego, bazujące na kwasie oleinowym), 10μ1 Frigen 11 (trójchlorofluorometan), 40μ\ Frigen 12 (dwuchlorodwufluorometan).

9. Dozowany płyn rozpylany do nosa. Receptura dla dawki/wtrysk: 2 mg estru azoniaspironortropanolu według przykładów chemicznych, 90μ\ fizjologicznego roztworu soli kuchennej. Testowano spazmolityczne działanie związków 2,3,4,5,6 według wynalazku z przykładów II, III, IV, V, VI. Jako znany związek porównawczy zastosowano chlorek Tropsium (związek 1 z przykładu I). Doświadczenie przeprowadzono na izolowanym jelicie szczura.

Materiał zwierzęcy. Gatunek zwierzęcia: szczur. Szczep zwierzęcia: Wistar. Pochodzenie: Mus rattus AG, Brunnthal. Płeć: żeńska i męska. Ciężar ciała: 150-250 g. Czas przyzwyczajania: 1 tydzień. .

Chów zwierząt. Pomieszczenie: zamknięty budynek, nie klimatyzowana przestrzeń z przydatnymi dojazdy miejscami klatek. Temperatura: 20±2°C. Względna wilgotność powietrza: 50±10%. Oświetlenie pomieszczenia: światło dzienne, dodatkowo oświetlenie rurkami neonowymi w rytmie dzień/noc od 7.00 do 18.00 godziny. Klatki: klatki Makrolon typ 4, obsadzone każda po 10 szczurów, ściółka z trocin. Pasza: ssniff” - Standardfutter Versuchstierdiaten - GmbH, 4770 Soest, ad libitum. Woda pitna: woda wodociągowa z butelek z tworzywa sztucznego z rurkami do picia ze stali szlachetnej ad libitum.

Substancje, dawki. Substancje próbne: związki z przykładów I-VI. Rozpuszczalnik: A. demin. Stężenie: 1,185 X10”^{8 9} g/ml zawartość naczynia do kąpieli (wobec karbacholu). Objętość aplikacji: 0,25 ml. Czas działania przed dawką spasmodicum: 3 min. Ogólny czas działania: 8 min.

150 843

Dalsze substancje. Oznaczenie: chlorowodorek karbamoilocholiny (Karbacholu). Fa Merck, Darmstadt, art. nr 500 940. Wzór sumaryczny: C6H15CIN2O2. Rozpuszczalnik: A. demin. Stężenia: 4X10’⁹g/ml zawartość naczynia do kąpieli: 2X10^_8g/ml jak wyżej; 1 X 10 ⁷g/ml j. w.; 5X 10’⁷g/ml j. w.; 2,5 X 10’⁶g/ml j. w; 1,25 X 10^_5g/ml j. w; 6,25 X 10’⁵g/ml j. w. Objętość aplikacji: 0,2 ml. Czas działania 5 min.

Roztwór odżywczy według Ringer'a o następującym składzie: NaCl = 9,000 g E. Merck, Darmstadt, KCL = 0,210 g jak wyżej, NaHCOe — 0,500g j. w., CeH^OeXH₂O = 0,500g j. w., CaCl₂XH₂O = 0,318gj. w.

Przeprowadzenie doświadczenia. Szczura uśmierca się przez uderzenie w kark. Wzdłuż linii środkowej otwiera się jamę brzuszną, pobiera kawałek ileum o długości 10 cm, natychmiast przeprowadza do fizjologicznie temperowanego roztworu odżywczego i następnie in toto przepłukuje ostrożnie za pomocą 10 ml strzykawki 2 razy roztworem odżywczym w celu usunięcia zawartości jelita. Do następującego doświadczenia oddziela się dwa kawałki jelita o długości 2 cm i pozostały kawałek jelita przechowuje się w lodówce. Dwa kawałki jelita uwalnia się w roztworze odżywczym od ewentualnie jeszcze przylegającej tkanki. Do jednego końca przywiązuje się pętlę wykonaną z nitki jedwabnej do umocowania kawałka jelita w kąpieli organu, podczas gdy przy drugim końcu umieszcza się dłuższą nitkę z zaciskiem przyłączeniowym do zamocowania do dźwigni piszącej. Kawałek organu zawiesza się potem w naczyniu do kąpieli, napełnionym roztworem odżywczym i „przeperełkowanym karbogenem, i obciąża 0,5 g. Po 30 min fazy spokoju można rozpocząć doświadczenie.

Jako pierwszy ustala się stosunek dawki - działania spasmodicum. Badany roztwór wstrzykuje się za pomocą wstrzykawki tuberkulinowej z nasadzoną igłą jednorazową do cieczy do kąpieli. Odpowiednio do wstrzykiwanej objętość zawsze przedtem w celu dokładnego zachowania zawartości kąpieli pobiera się roztwór odżywczy. Wybiera się stężenia, które w odstępach geometrycznych o czynnik 5 wykazują efekty skurczowe powyżej 10% do 100%, przy czym efekt 100% należy rozumieć jako stężenie graniczne, którego przekroczenie nie wywołuje większego efektu. Stężenie graniczne stosuje się jako wielkość odniesienia i efekty niższych stężeń odnosi się do tej 100% wartości. Całkowitą krzywą stężenia-działania ustala się na kawałku jelita.

Czas oddziaływania spasmodicum na organ wynosi 5 min, potem zawartość naczynia do kąpieli wymienia się przez płukanie i dołącza się fazę spokoju (bez dodawania substancji) wynoszącą 30 min.

Po ustaleniu stosunku stężenia-działania spasmodicum poddaje się zbadaniu antagonistyczną siłą działania testowanej substancji. W tym celu badaną substancję wstrzykuje się w stałym stężeniu 3 min przez dodaniem spasmodicum do zawartości naczynia do kąpieli. Dołączony do tego przebieg doświadczenia odpowiada już opisanemu: dodanie spasmodicum w rosnących stężeniach, 3 razy płukanie, 30 min fazy spokoju. Zależnie od efektu zmienia się stężenia badanej substancji, przy czym na stężenie przeprowadza się dziesięć doświadczeń.

Analizy i przyrządy. Aparatura badawcza składa się z zamocowanej poziomo, cylindrycznej osłony szklanej o długości około 66 cm, - z kurkami wlotowymi i wylotowymi na końcach -, w którą są wtopione dwie spirale do wstępnego ogrzewania, które są z zewnątrz zaopatrzone w króćce dopływowe i z których każdy wchodzi do naczynia do kąpieli zamykanego u dołu przez kurki, objętość 25 ml. Z ultratermostatu firmy „Colora“ pompuje się cyrkulująco ogrzaną do temperatury 34°C Aqua demin. przez osłonę szklaną tak, że znajdujący się w spiralach wstępnego ogrzewania i naczyniach do kąpieli roztwór odżywczy jest równomiernie ogrzany. Prowadzi się go w miarę potrzeby z wyżej stojącej butli zasobnikowej przez system węży do spirali wstępnego ogrzewania. Przy dnie naczyń do kąpieli znajdują się rury gazowania do ciągłego „przeperełkowania roztworu odżywczego karbogenem (95% O₂ i 5% CO₂), przy których ramionach w dolnej trzeciej części wtopione są haki szklane, na których zawiesza się przygotowane kawałki jelita przy jednym końcu, podczas gdy drugi koniec swoją długą nitką jest związany z metalową dźwignią piszącą do opisania MP. Wreszcie na dźwigni piszącej nastawia się obciążenie i pisak czołowy dźwigni przykłada się do papieru MP na bębnie piszącym (0 200 mm) kymografu. Papier MP jest nawijany podczas doświadczenia ze stołowego korpusupętlicowego nabęben. Przesuw papieru wynosi2,62 m X min^-1.

150 843

Szerokość pisma można regulować przez generator MP z wbudowanym potencjometrem. Dla lepszego przepływu prądu przykłada się dodatkowo walec kontaktowy do papieru MP, który jest połączony z gniazdkiem uziemienia generatora MP.

Zapisy na papierze MP utrwala się po zakończeniu doświadczenia za pomocą specjalnego natrysku utrwalającego.

Wszystkie przyrządy potrzebne do rejestracji sprowadzono z firmy Braun, Melsungen.

Ocena. Dla kążdego stężenia w g/ml tworzy się arytmetyczne wartości średnie i ich standardowe odchylenia (X+S) efektów kurczowych.

Wyniki. 50% kurcz osiągnięto za pomocą samego karbacholu (ślepa próba) przy stężeniu 4,3 XI O'⁸ g/ml.

Przy zastosowaniu wyżej wymienionych działających spazmolitycznie substancji testowych w stężeniu 1,18 X 10^-8 g/ml potrzebne były do wywołania 50% spazmu stężenia karbacholu około 10⁶ g/ml.

Przykłady galenowe.

1. Roztwór do inhalacji. Receptura: chlorek Trospium 0,100 g, 1-wodzian kwasu cytrynowego 0,470 g, 2-wodzian cytrynianu trójsodowego 0,530 g, chlorek sodu 0,645 g, woda do celów iniekcji 100,0 ml.

Wytwarzanie: Substancje rozpuszcza się kolejno w wodzie. Następnie przeprowadza się jałowe sączenie i napełnianie do pojemników chronionych przed światłem. Wartość pH roztworu odpowiada około 4,2.

2. Aerozol dozowany. Receptura: chlorek Trospium 0,030 g, trójchlorofluorometan/dwuchlorodwufluorometan ad 15,0 ml.

Wytwarzanie: Chlorek Trospium zmielony do wielkości ziarna poniżej 5 pm przeprowadza się jednorodnie w zawiesinę w oziębianym, ciekłym gazem napędowym i przy temperaturze około 45-50°C napełnia do zwykłych pojemników do aerozolu. Zawór dobiera się tak, aby przy jednym wytrysku wydzielało się 0,1 mg chlorku Trospium.

W celu potwierdzenia skuteczności substancji czynnych otrzymanych sposobem według wynalazku przeprowadza się prowokacje inhalacyjne za pomocą działającego cholinergicznie aerozolu u żywej świnki morskiej.

Antagonizuje się przy tym 3 X 10”⁷ moli/kg”¹ substancji czynnej spowodowane przez aerozol chlorku acetylo-/3-metylocholiny astmatyczne utrudnienie oddychania 15 minut po aplikacji środotrzewnowej. Działanie terapeutyczne substancji otrzymanych sposobem według wynalazku jest wyraźnie silniejsze niż równomolowe dawki substancji odniesienia takich jak atropina i izoproterenol.

Metoda. Materiał zwierzęcy. Gatunek zwierzęcia: świnka morska. Szczep zwierzęcia: Pirbrigt wbite. Pochodzenie: zakup Lippische Versuchstierzucht Hagemann GmbH u. Co., 4923 Extertal 1. Pleć: męska. Ciężar ciała: około 500-700 g. Czas przyzwyczajenia: powyżej 8 dni.

Chór zwierząt. Pomieszczenie: budynek masywny, chór konwencjonalny. Temperatura pomieszczenia: 22+2°C. Wilgotność powietrza: 50-60% wilgotność względna. Oświetlenie pomieszczenia: sztuczny rytm 12 godzin. Klatki: dolna część Makrolon i pokrycie z siatki drucianej z pojemnikami na paszę i wodę; ściółka: bedding (ssniff ®) firma ssniff-Versuchstierdiaten GmbH, 4770 Soest. Pasza: Altromin ®-MS Altrogge Spezialfutterwerk, Lage/Lippe ssniff ®-MS-dieta i siano. Woda do picia: woda wodociągowa ad libitum.

Substancje badane. Chlorek Trospium = MP194 = chlorek 3cr-benziloiloksy-nortropan-8spiro-P-pirolidyniowy. Chlorek Dehydrotrospium = WG 71 = chlorek 3cr-benziloiloksy-nortropan-8-spiro-1 '(3'-piroliniowy).

Substancje, dawki, rodzaj aplikacji. Substancja badana. Oznaczenie: chlorek Trospium MP194 (ciężar cząsteczkowy = 428). Ładunek: 9045. Dawka: 3Χ10”⁷ moli ml^-1 kg^-1. Rodzaj aplikacji: śródotrzewnowo. Oznaczenie: chlorek Dehydrotrospium WG71 (ciężar cząsteczkowy = 426). Ładunek: 840720. Dawka: 3 X 10”⁷ moli ml^-1 kg^-1. Rodzaj aplikacji: śródotrzewnowo.

Substancja odniesienia. Oznaczenie: Atropin HC1 (Serva; ciężar cząsteczkowy = 325,8). Dawka: 3X 10”⁷ moli ml^-1 kg^-1. Rodzaj aplikacji: śródotrzewnowo. Oznaczenie: Izoproterenol (Fluka; ciężar cząsteczkowy = 247,72). Dawka: 3Χ10”⁷ moli ml^-1 kg”¹. Rodzaj aplikacji: śródotrzewnowo.

150 843

Dalsze substancje. Oznaczenie: chlorek acetylo-8-metylocholiny (Sigma; ciężar cząsteczkowy = 195,7).

Stężenia: 0,0316 gX 100 ml”¹ aqua bidest. 0,0562 gX 100 ml”¹ aqua bidest. 0,lgXl00ml~¹aqua bidest. 0,178 gX 100 ml”¹ aqua bidest. 0,316gX 100 ml”¹ aqua bidest. 0,562 gX 100 ml”¹ aqua bidest. Rodzaj aplikacji: 0,5 ml min”¹ na inhalację.

Grupowanie: Przydzielenie do grup: przypadkowe. Liczba zwierząt na grupę: 10. Podział grup: w miarę możliwości bierze się do doświadczenia w jednym dniu zwierzęta grupy doświadczalnej i kontrolnej.

Przeprowadzenie doświadczenia. Przewidziane do doświadczenia świnki morskie po ich trwającym co najmniej 8 dni czasie przyzwyczajania wystawia się dwukrotnie na działanie aerozolu 0,1% roztworu chlorku acetylo-/ł-metylocholiny, ponieważ zwierzęta według doświadczenia podczas pierwszych obydwóch inhalacyjnych prowokacji reagują z wyraźniejszymi zakłóceniami oddychania niż przy następnych (adaptacja). Jeśli przy obydwóch fazach inhalacji zaobserwuje się niewrażliwość (brak zakłócenia oddychania) wobec wyłożenia, to wyłącza się te zwierzęta z właściwego doświadczenia.

W celu prowokacji aerozolowej przenosi się świnki morskie pojedynczo do komory inhalacyjnej (por. 3. 6.), w której rozpyla się 0,5 ml roztworu w minucie za pomocą specjalnej dyszy (firma Rhema, Hofheim) jako aerozol kropelkowy. Zależnie od stężenia substancji czynnej jak również ewentualnie przeprowadzonej obróbki wstępnej ekspozycja aerozolowa prowadzi do bardziej albo mniej wyraźnej duszności, do napadów kaszlu i wreszcie do asfiksji i nieprzytomności w dołączeniu do różnie silnych drgawek toniczno-klonicznych. Za pomocą stopera (firmy Hanhart) rejestruje się czas od początku inhalacji aż do wystąpienia stanu duszności; zwierzęta usuwa się niezwłocznie z komory inhalacyjnej i przychodzą do siebie z reguły w ciągu najkrótszego czasu (odzyskanie świadomości i normalizacja oddychania). Jeśli nie wystąpi w ciągu 180 sec duszność, inhalacja zostaje przerwana.

W celu przedstawienia działania ochronnego substancji odniesienia i substancji badanych poddaje się zwierzęta w doświadczeniu 15 min przed początkiem inhalacji obróbce wstępnej odpowiednio do ich ciężaru ciała za pomocą tych samych substancji (zwierzęta kontrolne odpowiednio za pomocą izotonicznego roztworu NaCl) i poddaje działaniu logarytmicznie stopniowanych stężeń aerozolu chlorku acetylo-/ł-metylocholiny. Na dzień doświadczenia bada się jedno stężenie aerozolu; odstęp między pojedynczymi prowokacjami aerozolowymi wynosi co najmniej 1 tydzień.

Analizy i przyrządy. Komora inhalacyjna stanowi specjalnie do tego celu sporządzony pojemnik ze szkła „plexiglas“, którego wieko można zaryglować szczelnie dla powietrza za pomocą uszczelnienia gumowego i zamknięć naprężających. Wymiary wewnętrzne komory wynoszą 285 X 190 X 180 mm co odpowiada objętości około 9,751. Specjalna dysza (zam. nr 504104 firma Rhema, Hofheim) jest umocowana w wolnym miejscu pokrywy i zapewnia równomierne zasilanie istniejącej objętości komory aerozolem. Roztwór prowokacyjny odprowadza się do dyszy przez pompę infuzyjną (firma Braun, Melsungen) (0,5 ml/min) i tam rozpyla przy nadciśnieniu 180 kPa z dołączonej ciśnieniowej butli gazowej (syntetyczne powietrze, wolne od kW). Prowokacje aerozolowe przeprowadza się ze względów bezpieczeństwa pod wyciągiem.

Ocena. Dla każdej z badanych substancji (badanie, odniesienie, kontrola) przy każdorazowo badanych stężeniach substancji czynnej stosuje się do obliczenia ECso procentową część zwierząt reagujących dusznością.

ECso jak również należących do tego interwał konfidencji (p>95%) wyznacza się z prostych regresji Probit zaopatrzonych we współczynniki ciężaru wartości procentowe (p. wyżej) po dostosowaniu prostych według metody Maximum-Likelihood (10 powtórzeń). Oprócz tego bada się dostosowanie prostych do obserwowanych danych za pomocą testu Chiquadrat. Do oceny jest do dyspozycji handlowy program obliczeniowy (firma Olivetti).

Przechowywanie. Protokóły doświadczeń pozostają w laboratorium i są przechowywane w oznaczonych segregatorach.

Wyniki. Badane substancje: chlorek Trospium jak również chlorek Dehydrotrospium wykazują po aplikacji dootrzewnowej wyraźny efekt broncholityczny przy cholinergicznie indukowanych kurczach oskrzeli na żywych świnkach morskich. Średnie efektywne stężenie (ECso) chlorku

150 843 acetylo-j8-metylocholiny w areozolowanym roztworze wynosi u zwierząt kontrolnych W=0,00054 (tablica I). Po wstępnej obróbce za pomocą chlorku Trospium lub chlorku Dehydrotrospium odpowiednie EC50 wynosi W=0,00286 lub W = 0,00173 (tablica II i III).

Jako substancje odniesienia zastosowano atropinę i izoproterenol.

Dla atropiny lub izoproterenolu wyznacza się średnie efektywne stężenia substancji prowokacyjnej wynoszące W = 0,00138 lub W = 0,00145 (tablica IV i V).

Na załączonym rysunku fig. 1 przedstawia średnie efektywne stężenie ECso substancji prowokacyjnej 15 minut po aplikacji i. p. MP 194, WG 71, atropiny i izoproterenolu.

Tabela I

Substancja kontrolna: NaCl (W = 0,009)

Rodzaj aplikacji: dootrzewnowy Dawka: 1 ml kg^-1

Substancja czynna: chlorek acetylo-jS-metylocholiny Rodzaj aplikacji: przez inhalację (aerozol)

Stężenie: (podane poniżej)

Data doświadczenia	Stężenie substancji czynnej W	Liczba zwierząt	Analiza probit zaobserwowana	Reakcja % obliczona
testowanych	reagujących
19.04.85	0,000316	10	2	20,00	22,79
27.03.85	0,000562	10	5	50,00	52,35
26.04.85	0,000750	10	7	70,00	67,81
03.04.85	0,001000	10	9	90,00	80,64
03.05.85	0,001780	10	9	90,00	95,26

Test na liniowość: x² = 1,2629 (FG = 3)

Można przyjąć liniowość (a>0,05)

Wynik analizy probit. Średnie efektywne stężenie substancji czynnej EC50: W = 0,000539. Interwał konfidencji (P = 0,95): 0,000855.

Tabela II

Substancja próbna: chlorek trospium

Rodzaj aplikacji: dootrzewnowy

Dawka: 3 X 10⁷ mol · ml^-1 · kg^-1.

Substancje czynne: chlorek acetylo-j3-metylocholiny Rodzaj aplikacji: przez inhalację (aerozol)

Stężenie: podane poniżej.

Data doświadczenia	Stężenie substancji czynnej _ W	Liczba zwierząt	Analiza probit zaobserwowana	Reakcja % obliczona
testowanych	reagujących
27.03.85	0,000562	10	0	2,50^x	5,46
03.04.85	0,001000	10	1	10,00	15,03
03.05.85	0,001780	10	5	50,00	32,00
19.04.85	0,003160	10	5	50,00	53,87
26.04.85	0,005620	10	7	70,00	74,66

^x korekta według BLISS.

Test na liniowość: x — 2,0313 (FG = 3).

Można przyjąć liniowość (a>0,05).

Wynik analizy probit.

Średnie efektywne stężenie substancji czynnej EC50: W = 0,00286. Interwał konfidencji (P = 0,95): 0,00147-0,00557.

150 843

Tabela III.

Substancja próbna: chlorek dehydrotrospium. Rodzaj aplikacji: dootrzewnowy.

Dawka: 3X 10”⁷ mol ml^-1 kg^-1.

Substancja czynna: chlorek acetylo-j3-metylocholiny. Rodzaj aplikacji: przez inhalację (aerozol).

Stężenie: podane niżej.

Data doświadczenia	Stężenie substancji czynnej _ W	Liczba zwierząt	Analiza probit zaobserwowana	Reakcja % obliczona
testowanych	reagujących
10.05.85	0,001000	10	3	30,00	38,74
03.05.85	0,001780	9	6	66,67	50,60
19.04.85	0,003160	10	6	60,00	62,35
26.04.85	0,005620	10	7	70,00	73,08

Test na liniowość: x² = 1,3234 (FG = 2). Wynik analizy probit.

Liniowość można przyjąć (aX),05). Średnie efektywne stężenie substancji czynnej ECso : W = 0,00173.

Interwał konfidencji (P = 0,95): 0,00031-0,00972.

T a b e 1 a IV

Substancja odniesienia: chlorek atropiny. Rodzaj aplikacji: dootrzewnowy.

Dawka: 3 X10”⁷ mol ml^-1 kg^-1.

Substancja czynna: chlorek acetylojS-metylocholiny. Rodzaj aplikacji: przez inhalację (aerozol).

Stężenie: podane niżej.

Data doświadczenia	Stężenie substancji czynnej — W	Liczba zwierząt	Analiza probit zaobserwowana	Reakcja % obliczona
testowana	reagująca
27.03.85	0,000562	10	3	30,00	38,93
03.04.85	0,001000	10	6	60,00	45,98
03.05.85	0,001780	9	5	55,56	53,16
19.04.85	0,003160	10	5	50,00	60,20
26.04.85	0,005620	10	7	70,00	66,95

Test na liniowość: x² = 1,6245 (FG = 3). Liniowość można przyjąć (cr^0,05).

Wynik analizy probit. Średnie efektywne stężenie substancji czynnej EC50 : W = 0,00138.
Interwał konfidencji (P = 0,95): 0,00022-0,00888. Substancja odniesienia: izoproterenol. Rodzaj aplikacji: dootrzewnowy. Substancja czynna: chlorek acetylo-j3-metylocholiny.	Tabela V Dawka: 3X 10”⁷ mol ml^-1 kg^-1. Rodzaj aplikacji: per inhalationem (aerozol). j Stężenie: podane niżej.
Data	Stężenie	Liczba zwierząt	Analiza probit	Reakcja %
doświadczenia	W	testowana reagująca	zaobserwowana	obliczona
10.05.85	0,001000	9 3	33,33	36,21
03.05.85	0,001780	8 5	62,50	57,88
19.04.85	0,003160	9 7	77,78	77,28
26.04.85	0,005620	9 8	88,89	90,30

Test na liniowość: x² = 0,1240 (FG = 2).

Liniowość można przyjąć (a^0,05).

Wynik analizy probit.

Średnie efektywne stężenie substancji czynnej EC50 : W = 0,00145.

Interwał konfidencji (P = 0,95): 0,00050-0,00426.

Ocena. Badane substancje chlorek trospium i dehydrotrospium są porównywalne lub przewyższają 15 min po aplikacji dootrzewnowej pod względem ich skuteczności broncholitycznej zupełnie klasyczny parosympatykolit atropinę i /3-sympatomimetyk izoproterenol (fig. 1). Z obliczeń każdorazowych średnich efektywnych stężeń chlorku acetylo-/J-metylocholiny, który jest potrzebny do wywołania duszności, można stwierdzić silniejsze działanie badanych substancji, w szczególności chlorku trospium, w porównaniu z substancjami odniesienia.

150 843 17

W celu zbadania swoistości receptora związków otrzymanych sposobem według wynalazku trzeba przedstawić swoistość przeciwdziałania cholinergicznego.

Wzorcem jest tutaj pomiar skuteczności antycholinergicznej na wyizolowane spirale tchawicy (świnki morskie).

Stosuje się chlorek3er-benziloiloksy-nortropan- 8-spiro-l'-pirolidyniowy = chlorek trospium = MP 194 jako substancję próbną. Jako substancję porównawczą stosuje się bromek ipratrotium.

1. Zestawienie. MP 194 jest skuteczne konkurencyjnie przeciwdziałająco na wyizolowanych spiralach tchawicy świnki morskiej w porównaniu z chlorkiem acetylojS-metylocholiny. Przy tym jego siła oddziaływania dorównuje substancji odniesienia bromkowi ipratropium, przy czym zwykłe działanie uboczne chlorku ipratropium zależnie od rodzaju aplikacji i dawkowania (patrz Rotę Listę 1985, nr 09015) są znacznie zmniejszone albo nie występują.

2. Powstawanie zagadnienia. Należy zarejestrować działanie antycholinergiczne MP 194 w porównaniu z substancją odniesienia bromkiem ipratropium na wyizolowanych spiralach tchawicy świnki morskiej.

3. Metoda. 3. 1. Materiał zwierzęcy. 3. 1. 1. Rodzaj zwierzęcia: świnki morskie. 3. 1. 2. Szczep zwierzęcy: Pirbrigt White. 3. 1.3. Pochodzenie: firma Hageman GmbH u. Co, 4923 Extertal L, 3.

1.4. Płeć: męska. 3. 1.5. Ciężar ciała około 500 g. 3. 1. 6. Czas przyzwyczajania: >8 dni.

3. 2. Chów zwierząt. 3. 2. 1. Pomieszczenie. 3. 2. 2. Temperatura pokojowa: 22±2°C. 3. 2. 3. Względna wilgotność powietrza: 50±15%. 3. 2. 4. Oświetlenie pomieszczenia: sztuczny rytm jasno/ciemno i w interwale 20 h. 3. 2. 5. Klatki dla zwierząt: dolna część z makrolonu i pokrycie z siatki drucianej ze zbiornikiem na paszę i na wodę. Ściółka: ssniff® bedding (Versuchstierdiaten GmbH, 4770 Soest). 3.2.6. Pasza: ssniff® dieta dla świnek morskich. 3.2.7. Woda do picia: woda wodociągowa ad libitum.

3. 3. Substancje, dozowanie, rodzaj aplikacji. 3. 3.1. Substancja próbna (antagonista próbny). Oznaczenie: MP 194 (chlorek trospium) (ciężar cząsteczkowy 428). Wsad: 9045. Rozpuszczalnik: Tyrode. Stężenie kąpieli: 1 X 10”⁹ M/ml roztworu kąpieli, 3,16 X ⁹ M/ml roztworu kąpieli, 1 X 10^-8 M/ml roztworu kąpieli. Objętość aplikacji: 50//1/28 ml roztworu kąpieli, łącznie. 3. 3.3.2. Roztwór Tyrode jako pożywka.

Skład	Nr art.	Mmoli/l	Roztwór macierzysty	Ml roztworu macierzystego na 1 roztworu Tyrode
NaCl	6404	139,2	58,00 g/1 (lmolowy)	139,2 ml
KC1	4936	2,7	74,56 g/1 (lmolowy)	, 2,7 ml
CaCl₂X2H₂O	2382	1,8	147,00 g/1 (lmolowy)	1,8 ml
MgCl₂ X 6H₂O	5833	0,245	99,62 g/1 (lmolowy)	0,49 ml
NaHCO₃	6329	11,9	21,00 g/1 (0,25 molowy)	47,6 ml
NaH₂PO₄XH₂O	6346	0,4	4,00 g/1 (0,03 molowy)	15,6ml
CeHi₂O6	8342	5,5	-	i,0g

Aqua bidest. ad 1000 ml. Wszystkie zastosowane substancje uzyskuje się z firmy Merck, Darmstadt. Każdorazowo podany nr art. odpowiada numerowi zamówienia w katalogu Merck'a.

Chlorek wapnia jest hygroskopijny; roztwór macierzysty musi być dlatego miareczkowany za pomocą Chlor-o-Counter'a (Marius-Chlor-o-Counter, firma Kipp u. Zonen, 6242 Schónberg/Taunus).

Przy zmieszaniu różnych roztworów macierzystych należy brać pod uwagę, że wapń z wodorowęglanem i fosforanem wytrąca się wówczas, gdy stykają się roztwory o wysokim stężeniu. Unika się tego, jeśli najpierw rozcieńczy się 1,8 ml roztworu macierzystego CaCk za pomocą około 100 ml aqua bidest., pozostały roztwór macierzysty w kolbie pomiarowej uzupełnia się już w znacznej mierze za pomocą aqua bidest. i dopiero wówczas dodaje się roztwór wapnia.

3. 4. Ugrupowanie. 3. 4. 1. Przydzielenie do grup: przypadkowe. 3. 4. 2. Liczba preparatów, -grupy substancji próbnych: n = 4 (1X1O⁹M), n = 2 (3,16 X 10⁹M), n = 2 (1X1O~⁸M), n = 4 (1Χ10^-7 M). Grupy substancji odniesienia:n — 4 (IX 10”⁹ Μ), n = 2 (3,16 X 10”⁹ Μ), n = 2 (1 X 10“⁸ Μ), n = 4 (1 X 10⁷ M).

150 843

3.5. Przeprowadzenie doświadczenia. Świnkę morską ogłusza się przez uderzenie w kark. Następnie całą Trachea, począwszy od Laryn aż do Bifurcatio tracheae wypreparowywuje się z grubsza, wydziela i przeprowadza do temperowanego (37°C) i karbogenizowanego roztworu Tyrode. Po odpreparowaniu możliwie w znacznym stopniu otaczającej tkanki łącznej nacina się preparat za pomocą delikatnych nożyczek spiralnie pod kątem około 45° i rozdziela na dwa odcinki o jednakowej wielkości. Po zważeniu obydwa preparaty zaopatruje się dystalnie i dosiebnie w jedwabną nitkę. Jedna służy do wiązania preparatu za pomocą pętli przy dnie naczynia do kąpieli, drugą łączy się przez haczyk z transducerem powyżej naczynia do kąpieli.

Następnie preparaty, odpowiednio do skali, naciąga się z około 80mN i równoważy 50-100 min. Podczas fazy równoważenia roztwór odżywczy odnawia się w naczyniach do kąpieli w odstępie 15 minut. Skoro ustabilizuje się napięcie mięśniowe wypoczynkowe, następuje kumulacyjne dodawanie agonistu, przy czym dodawanie następnego wyższego stężenia następuje dopiero, gdy nie daje się już rozpoznać dalszego zwiększenia skurczu (plateau). Po osiągnięciu maksymalnej wysokości stężenia kończy się kumulacyjne dodawanie agonistu i płucze kilkakrotnie. Po dalszej fazie równoważenia (patrz wyżej) powtarza się kumulatywne dodawanie agonistu, tym razem w obecności antagonisty badanego lub antagonisty odniesienia.

3. 6. Analizy i przyrządy. 3. 6. 1. Część perfuzyjna składa się z kąpieli narządu mającej kształt L, w której pustej przestrzeni (długie ramię) przebiega podwójna spirala szklana, przez którą doprowadza się roztwór odżywczy do właściwego naczynia do kąpieli (pojemność 28 ml; krótkie ramię). To naczynie do kąpieli jest podzielone na dwie komory, które są jednak jeszcze połączone między sobą przez dwa połączenia poprzeczne. Tak zaopatrzenie narządu w karbogen (karbogen: 95% O₂, 5% CO2) można przeprowadzić pośrednio, z mniejszej (tylnej) z obydwóch komór, przez co narząd nie wisi bezpośrednio w dopływie karbogenu, co umożliwia między innymi dokładniejsze rejestrowanie reakcji narządu. Wpuszczone komory jak również doprowadzające spirale szklane temperuje się przez oddzielny obieg cieczy z zewnątrz do temperatury 37°C. To temperowanie naczynia do kąpieli przeprowadza się za pomocą ultratermostatu „Colora“ typ K (Colora Messtechnik GmbH, Dusseldorf), który służy jako termostat i pompa. Aby mieć w razie potrzeby do dyspozycji zawsze gotowy do użytku roztwór odżywczy, powyżej kąpieli narządu umieszczony jest zasobnik o podwójnych ścianach, w którym roztwór odżywczy jak również temperowany i karbogenizowany. Przez kurek szklany i wąż polipropylenowy jest on połączony z podwójną spiralą szklaną we wnętrzu kąpieli narządu.

3. 6. 2. Do części pomiarowej i rejestrującej zalicza się tranducer (Statham-Universal-Zelle UC-2; Hugo Sachs, Elektronik KG, 7801 Hugstetten). Za pomocą zawieszonego ciężarka wytwarza się na transducerze siłę 40 mN, która jako sygnał elektryczny przez kabel łączący dociera do wzmacniacza mostkowego. Wzmocnienie reguluje się mostkowo tak, że założonej sile odpowiada stała wartość na skali lub analogowa wartość na papierze milimetrowym aparatu rejestrującego (zależnie od wzmocnienia patrz niżej). Po zamocowaniu narządu preparat naciąga się aż do podwójnego znaku, odpowiednio 80 mN. Połączony ze wzmacniaczem aparat rejestrujący (firma Hellige, Freiburg/Breisgau) rejestruje wszystkie sygnały analogowe na termoczułym papierze z podziałką milimetrową. Przy tym reguluje się wzmocnienie aparatu rejestrującego tak, że sile rozciągającej ciężarka (40 mN) przy transducerze odpowiada wychylenie wskazówki 4 cm. (Cechowanie: siła wytworzona za pomocą ciężaru =4 cm).

3. 7. Ocena. Kumulacyjne dodawanie agonistu prowadzi na wyizolowanych spiralach tchawicy do zależnego od dawki zwiększenia siły skurczu, która jest rejestrowana na analogowym aparacie rejestrującym proporcjonalnie (cechowanie). Z tych protokołów analogowych wykonuje się ilościową ocenę kumulacyjnych krzywych działania dawek według metody Van Rossum, 1963 (Van Rossum, J. M. Cumulative dose-response curves. II. Techniąue for making of dose-response curves in isolated organs and the evaluation of drug parameters. Arch. int. Pharmacodyn. 143, 299-330 /1963/). W tym celu najpierw absolutne dane pomiarowe (w [mm]) za pomocą maksymalnego efektu (Εαγπ lub Εαπιβ), który ustala się jako 100%, przeprowadza się wartości procentowe. Za pomocą nieliniowej regresji wyznacza się z tych danych dla każdego pojedynczego preparatu stosunek molowych stężeń agonistu (ilorazAx), które są potrzebne, aby osiągnąć dokładnie połowę maksymalnego efektu w obecności lub nieobecności antagonisty próbnego lub antagonisty odnie150 843 sienią o stężeniu molowym. [B] (-log [B] = pA_x). Za pomocą wzoru pA₂ = pA_x + log (x — 1) (Ariens et Schild, 1957) [Schild, H. O.: pA, a new scalc for measurement of drug antagonism. Brit. J. Pharmacol. 2,189(1947); Ariens E. J., J. M. VanRossum:pDx,pAxandpDxvaluesintheanalysis of pharmacodynamics, Arch. int. Pharmacodyn. 110, 275-300 (1957)] wyznacza się ujemny dziesiętny logarytm molowego stężenia antagonisty (pA₂), w którym x odpowiada wartości 2, to znaczy przy zastosowaniu antagonisty w odpowiednim stężeniu molowym trzeba podwoić stężenie antagonisty, aby osiągnąć taki sam efekt jak bez działania antagonisty. Jakość antagonizmu (konkurencyjny/niekonkurencyjny) bada się statystycznie za pomocą porównania maksymalnego efektu przy nieobecności (Εαιπ) i obecności (Εαγπβ) antagonisty próbnego lub antagonisty odniesienia (test t z układem parami). Na zakończenie bada się różnicę P_pA₂±s między antagonistą próbnym i antagonistą odniesienia na znamienność (test t dwóch niezależnych prób losowych).

4. Wyniki. MP 194 i bromek Ipratropium wykazują na wyizolowanych spiralach tchawicy świnek morskich porównywalny zależny od dawki antagonizm wobec agonisty cholinergicznego chlorku acetylo-/5-metylocholiny (fig. 2). Wyznaczona dla MP 194 wartość pA₂±s wynosząca 9,26+0,29 nie różni się istotnie od wartości pH₂±s dla bromku ipratropium wynoszącej 9,31 ±0,39 (tablica VI).

Jakość antagonizmu jest konkurencyjna zarówno w przypadku MP 194 jak również w przypadku bromku ipratropium na podstawie porównania między maksymalnymi efektami w nieobecności i obecności każdorazowego antagonisty (tablica VI).

5. Ocena. Badanie ilustruje wyraźne działanie przeciwcholinergiczne MP 194 na wyizolowanych spiralach tchawicy świnki morskiej i uzupełnia tym samym wcześniejsze badania skuteczności na żywym zwierzęciu. Wynik modelu in vitro pozwala do tego na wniosek, że MP 194 pod względem siły działania dorównuje substancji odniesienia bromkowi ipratropium (por. wartości pA₂). Ponadto na podstawie badania można przyjąć konkurencyjny cholinergiczny antagonizm obydwóch substancji (por. Εαπιβ/Εαπι).

Tabela VI

	MP194	Bromek ipratropium
PpA2+s	9,26+0,29	9,31+0,39
E_AmB/EAm±S	1,09+0,22	1,10+0,24

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania estrów azoniaspironortropanolu o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza jeden z następujących rodników:

a) rodnik alkilenowy o ogólnym wzorze 6, w którym R3 oznacza atom wodoru albo grupę alkilową, benzylową, arylową albo alkoksylową i n oznacza liczbę całkowitą 1 do 4,

b) rodnik alkenylowy o ogólnym wzorze 7, w którym R4 i R5, które mogą być jednakowe albo różne, oznaczają rodnik alkilowy albo alkenylowy, i n oznacza liczbę całkowitą 1 do 4,

c) rodnik azaalkilenowy o ogólnym wzorze 8, w którym R6 oznacza atom wodoru, grupę alkilową, alkoksykarbonylową albo acylową i n oznacza liczbę całkowitą 2 do 4,

d) rodnik oksaalkilenowy o ogólnym wzorze 9, w którym n oznacza liczbę całkowitą 2 do 4,

e) rodnik epoksyalkilenowy o wzorze 10,

i) rodnik o-fenylenowy o ogólnym wzorze 11,

g) rodnik peri-naftylenowy o ogólnym wzorze 12, i

h) rodnik 2,3-chinoksalinenowy o ogólnym wzorze 13, przy czym we wzorach f) do h) rodniki X i Y niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru albo rodnik alkilowy albo alkoksylowy, R1 i R₂, które mogą być jednakowe albo różne, oznaczają atom wodoru albo chlorowca albo rodnik alkilowy, alkoksylowy, alkoilowy, cykloheksylowy, fenylowy, alkilofenylowy, alkoksyfenylowy, chlorowcofenylowy, tienylowy albo furylowy, przy czym zawarte w wymienionych rodnikach t / • Π grupy alkilowe zawierają 1-6 atomów węgla i mogą być proste albo rozgałęzione, i A^oznacza anion chlorkowy albo bromkowy, przez

a) odmetylowanie tropiny od nortropiny,

b) reakcję nortropiny z dwuhalogenkami do odpowiednich azoniazwiązków, i

c) estryfikację azoniazwiązków, znamienny tym, że

A) odmetylowanie tropiny o wzorze 2 przeprowadza się, albo stosując Ci-C3-chloroalkan, który zawiera przynajmniej jedną grupę CCI3, w obecności środka utleniającego w zasadowym roztworze wodnym, albo tropinę poddaje się reakcji z estrem kwasu chloromrówkowego w obojętnym rozpuszczalniku w obecności środka wiążącego kwas do 8-alkoksykarbonylonortropiny i tę hydrolizuje się w roztworze wodnym za pomocą zasady,

B) tak otrzymaną nortropinę o wzorze 3 doprowadza się do reakcji w dipolowo aprotycznym rozpuszczalniku ze związkiem o ogólnym wzorze 14, w którym A i R mają wyżej podane znaczenie, w obecności drugorzędowej albo trzeciorzędowej aminy w temperaturze pokojowej w ciągu jednego do kilku dni, i

C) tak otrzymany związek o ogólnym wzorze 4, w którym R i A^mają wyżej podane znaczenie, estryfikuje się w bezwodnym, dipolowo aprotycznym rozpuszczalniku za pomocą imidazolidu o ogólnym wzorze 5, w którym R1 i R₂ mają wyżej podane znaczenie, w obecności katalizatora,

D) i w przypadku, gdy rodnik R zawiera jedno albo kilka olefinowych wiązań podwójnych w pierścieniu azoniowym po przejściu etapów B) i/albo C), te nienasycone związki poddaje się uwodornieniu w polarnym rozpuszczalniku za pomocą katalizatora metalu szlachetnego do odpowiednich związków nasyconych, przy czym otrzymuje się związek o ogólnym wzorze 1, w którym R ma znaczenie rodnika jak w a).
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w etapie A, pierwszy wariant, odmetylowanie przeprowadza się za pomocą sześciocyjanożelazianu-III, chloroformu i NaOH.
3. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w etapie A, pierwszy wariant, stosuje się 1— do 5—krotną molową ilość chloroalkanu, w odniesieniu do tropiny.
4. Sposób według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienny tym, że stosuje się temperaturę reakcji w etapie A, pierwszy wariant, wynoszącą 20—30°C.
5. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w etapie A drugi wariant przeprowadza się w chloroformie w obecności wodorowęglanu metalu alkalicznego.
6. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym,że w etapie B stosuje się stosunek nortropina:amina.dwuhalogenek wynoszący 1:2:4.
7. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że jako katalizator w etapie C stosuje się

4-N,N—dwumetyloaminopirydynę.
8. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w etapie B jako aminę stosuje się dwuetyloaminę.
9. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w etapie C jako dipolowo aprotyczny rozpuszczalnik stosuje się acetonitryl.
10. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w etapie B jako dipolowo aprotyczny rozpuszczalnik stosuje się dwumetyloformamid albo acetonitryl i/albo chloroform.
11. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w etapie D uwodornienie przeprowadza się w wodzie albo w alkoholu o 1-4 atomach węgla i za pomocą dwutlenku platyny albo palladu na węglu aktywnym.
12. Sposób według zastrz. 11, znamienny tym, że jako polarny rozpuszczalnik stosuje się metanol.

FiG 1

SPiRALA TCHAWiCY (MS):MP194US ACH

100

60jn 40o <r * 20 to /T^y'·

K /7-9 / -8 ł-7 LOG (Μ P) ' i ; i ( M+/-SEM l t ' I ¹ i ' ' ' ' ¹ A

-7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 LOG(ACETYLCHOLiNA)

FiG, 2

SPiRALA TCHAWiCY (MS): IPRA. US ACH

100·

80-S? 60?

n 40 o ct * 20ł /

G // /

K//-9.--8 | 7 LOG (IPRA) ©

/7

Ί/ / M+/-SEM

L l- ¹ l * L ^ł L ¹—I—¹—l

-Ί -6 -5 -4 -3 -2 -1 LOG (ACETYLCHOLiNA)

FiG. 3

WZÓR 4

OH

N=\ I i^n-c-c-r₂

H I ^ZO R_}

WZÓR 5

Ro

Θ A® \

OH

O Ri

WZ0R 1

WZÓR 2

OH

WZÓR 3, (CH₂)_n-CH- (CH₂)_nWZ0R 6

R,

Rr

C= C'

-(CH

2'n (CHJ

2'n

WZÓR 7 ?6 ’ (CH^-N-fCH^

WZÓR 8 (CHzJp O-(CH₂)_n

WZÓR 9

-CH-,- CH — CH-CH.

V ² (CH 2^2 “CH- (CH?)? I ^{z z}ch₃

WZÓR 10

WZÓR 16 ch₂-ch=ch- ch₂WZOR 17

-ch₂-c= ch-ch₂WZÓR 11 ch₃-c

CH

CHWZOR 18 (ch₂)₂-n- (ch₂)₂Η albo - COCH3

WZÓR 19

WZÓR 13 a-r— A (01¾ -O-(CH₂)₂WZOR 14

WZÓR 20

- (CH₂) z WZÓR 15

1 CA «/Π

OH etap c I estrytikacja j

O®

C-R’ δ

etap c ’ alkilowanie

SCHEMAT

O-C-R

II o

Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 100 egz. Cena 3000 zł