Opis patentowy opublikowano: 1987 12 15 Int. Cl.4 F1CK 31/44 F10K 35/02 B65D 90/54 Twórca wynalazku Uprawniony z patentu: GESTRA Aktiengesellschaft, Brema (Republika Federalna Niemiec) Zawór do zbiorników Wynalazek dotyczy zaworu do zbiorników, z obudowa zaworowa, umieszczona na zewnatrz zbiornika, czescia zamykajaca, dzwignia wahliwaf sluzaca do uruchamiania czesci zamykajacej, która ma jeden koniec umieszczony na zewnatrz obudo¬ wy zaworowej, oraz z pomocniczym urzadzeniem uruchamiajacym, dzialajacym na dzwignie wah- liwa, który ma organ nastawczy, recznie przesta¬ wiany, skokowo, w kierunku wychylenia dzwigni wahliwej.Zadanie pomocniczego urzadzenia uruchamiaja¬ cego dla zaworów do zbiorników polega zwlaszcza na tym, ze w razie potrzeby moze byc wytworzona wieksza sila otwierajaca od sily glównego urza¬ dzenia uruchamiajacego, aby móc na przyklad ot¬ worzyc unieruchomiona czesc zamykajaca. , W znanych wykonaniach pomocnicze urzadzenie uruchamiajace sklada sie ze sruby dociskowej, przechodzacej przez obudowe zaworowa, która wspólpracuje z koncem dzwigni wahliwej, ulozys- kowanej we wnetrzu obudowy. Uruchomienie na¬ stepuje od strony zaworu oddalonej od zbiornika, latwo dostepnej. Uszczelnienie slizgowe, przewi¬ dziane w przejsciu sruby dociskowej przez obudo¬ we zaworowa tworzy potencjalne miejsce przecie¬ ków, które jest problemem, zwlaszcza przy niebez¬ piecznych materialach ladunkowych. Dalsza nie¬ dogodnoscia jest to, ze pomcenicze urzadzenie uru¬ chamiajace uniemozliwia szybkie zanikniecie. 10 2% 30 2 Zadaniem lezacym u podstaw wynalazku jest stworzenie zaworu do zbiorników, wspomnianego na wstepie rodzaju, którego pomocnicze urzadzenie uruchamiajace nie twórtyloby^potencjalnego miej¬ sca przecieków w obudowie zaworowej, a oprócz tego umozliwialoby szybkie zamkniecie. Jednoczes¬ nie powinno byc utrzymane unieruchomienie za¬ woru od strony oddalonej od zbiornika.Zadanie to zostalo rozwiazane dziejki temu, ze organ nastawczy jest umieszczony na lezacym na zewnatrz koncu dzwigni wahliwej, a w obudowie zaworowej jest umieszczone lozysko podporowe dla organu nastawczego, ruchome poprzeozriie do kie¬ runku wychylenia dzwigni wahliwej, przy czym lozysko podporowe jest przestawne w polozenie przed organem nastawczym oraz w polozenie szyb¬ kiego zamkniecia, przestawione bocznie wobec or^ ganu nastawczego.Cale pomocnicze urzadzenie uruchamiajace znaj¬ duje sie teraz na zewnatrz obudowy zaworu tak, ze nie istnieje niebezpieczenstwo przecieku. Organ nastawczy moze byc uksztaltowany jako czesc kon¬ strukcyjna, wytwarzajaca duza sile dzialania, na przyklad jako sruba, dociskowa, przestawna od strony zaworu oddalonej od zbiornika, która umoz¬ liwia jedynie powolne przestawianie skokowe. Mi¬ mo to w razie potrzeby mozna wykonac szybkie zamkniecie, podczas którego ruchome lozysko pod¬ porowe, na którym opiera sie orgnn nastawczy, porusza sie ze swojego polozenia, v:^póldzialajacego 140 8563 140 856 4 z organem nastawczym, do polozenia szybkiego zamkniecia, zwalniajacego organ nastawczy. Przez to dzwignia wahliwa i czesc zamykajaca pomimo, ze organ nastawczy znajduje sie w polozeniu ot¬ warcia, sa zwolnione z ruchu zamykajacego. Organ nastawczy moze byc pózniej bez pospiechu wyco¬ fany do poozenDa otwarcia.Szczególnie korzystne konstrukcyjnie i funkcjo¬ nalne wykonanie lozyska podporowego jest wtedy, gdy stanowi je zebro kablaka w postaci U*, prze¬ chwytujacego dzwignie wahliwa, a kablak jest ulo¬ zyskowany wycvylmie w obudowie zaworowej swo¬ imi ramionami polaczonymi przez zebro. Przez bocz¬ ne umtiesizczenie lozyska podporowego, mozliwie obok dzwigni wahliwej, uzyskuje sie szczególnie niewielka wysokosc zabudowy. Obciazenie naste¬ puje poprzecznie do osi wychylenia lozyska pod- podpórowego.Dzdeiki temu, ze obudowa zaworowa ma rygiel blokujacy ruch zebra, przesuwany poprzecznie do dzwigni wahliwej, uniemozliwiono w prosty sposób niezamierzone uruchomienie otwarcia pomocnicze¬ go urzadzenia. uruchamiajacego.Szczególnie korzystna postac wykonania, w któ¬ rej uruchamianie rygla jest mozliwe z obydwu stron, osiagnieto przez to, ze rygiel stanowi suwak, który ma boczny nosek blokujacy, z którym wspól¬ pracuje boczny nosek oporowy kablaka.Jednoczesne ryglowania pomocniczego urzadze¬ nia uruchamiajacego oraz dzwigni wahliwej, na która oddzialywuje glówne urzadzenie uruchamia¬ jace zaworu do zbiorników, uzyskano przez to, ze dzwignia wahliwa ma rygiel wychylny, obracalny wokól jej osi wzdluznej, a obudowa zaworowa ma zebro wewnetrzne, stanowiace ogranicznik skoku dla rygla wychylnego, przy czym rygiel styka sie z zebrem. Korzystnie rygiel wychylny sklada sie z tulei z promieniowa podpora, ulozyskowanej na dzwigni wahliwej i posiada ramie uruchamiajace, lezace na przeciwko podpory, a rygiel jest uksztal¬ towany jako plaskownik, który ma otwór dla ra¬ mienia uruchamiajacego.Dzwignia wahliwa przechodza przez obudowe, która jest polaczona na swojej jednej stronie czo¬ lowej z obudowa zaworowa i ma na swojej prze¬ ciwleglej stronie czolowej dwa ramiona nosne dla ulozyskowania kablaka.Celowo obudowa ma pomiedzy swoimi obydwo¬ ma stronami czolowymi zebro wewnetrzne, prze¬ biegajace w kierunku wzdluznym dzwigni wahli¬ wej, tworzace ogranicanik skoku dla rygla wychyl¬ nego, a rygiel jest ulozyskowany pomiedzy oby¬ dwoma stronami bocznymi obudowy, przy czym od strony czolowej obudowy wystaje nosek blokujacy.W celu umozliwienia cofania rygla wychylnego jest on zaopatrzony w co najmniej jedna sprezyne powrotna. Aby umozliwic wycofanie kablaka do polozenia szybkiego zamkniecia jest on zaopatrzo¬ ny w co najmniej jedna sprezyne powrotna.Urzadzenie ryglujace o szczególnie nieznacznej wysokosci zabudowy uzyskano przez to, ze na dzwigni wahliwej jest ulozyskowany rygiel wy¬ chylny obracalny wokól jej osi wzdluznej, a w obudowie zaworowej jest przewidziany ogranicz¬ nik skoku dla rygla wychylnego i, ulozyskowany poprzecznie do dzwigni wahliwej, rygiel w postaci suwaka, blokujacy ruch kablaka, a rygiel ma wi¬ delki wlaczajace z dwoma ramionami wlaczajacy¬ mi, przebiegajacymi w kierunku wychylenia dzwi- s gni wahliwej, przy czym rygiel wychylny jest u- mieszczony pomiedzy obydwoma ramionami i za¬ wiera dwa boczne noski wlaczajace, umieszczone przestawnie wobec osi wzdluznej dzwigni wahli¬ wej, z których kazdy jest zwrócony do jednego z obydwu ramion.Takie uksztaltowanie pozwala na umieszczenie nosków wlaczajacych rygla wychylnego pomiedzy ramionami suwaka, które ze swojej strony sa u- mieszczone takze w przestrzeni potrzebnej dla swo¬ bodnego przechylania dzwigni wahliwej. Potrzebna wysokosc zabudowy jest wiec szczególnie niezna¬ na. Rygiel wychylny swoimi obydwoma noskami wlaczajacymi, jest prowadzony do polozenia ryglo¬ wania z niewielkim luzem pomiedzy ramionami wlaczajacymi suwaka. Dzieki temu jest mozliwe bardzo dokladne wychylanie rygla wychylnego w polozenie ryglowania.Rygiel wychylny jest tak uksztaltowany i ulozysko¬ wany obrotowo, ze jego punkt ciezkosci znajduje sie ponizej osi obrotu. Przez te cechy rygiel wy¬ chylny posiada juz sam w sobie tendencje do co¬ fania w polozeniu ryglowania. Rygiel wychylny ma dwie powierzchnie boczne, ograniczajace ruch wychylny, zwrócone do ramion wlaczajacych, któ¬ re — patrzac od strony nosków wlaczajacych — sa umieszczone w odstepie od osi wzdluznej dzwi¬ gni wahliwej. Za pomoca powierzchni bocznych, ograniczajacych ruch wychylny rygla, które docho¬ dza do styku z ramionami wlaczajacymi w poloze¬ niu odryglowania rygla wychylnego, jest w szcze¬ gólnie prosty sposób dokladnie ustalone polozenie ryglowania.Celowo zebro poprzeczne, laczace obydwa ramio¬ na wlaczajace rygla, znajduje sie przed ryglem wychylnym, co stwarza mozliwosc umieszczenia zebra poprzecznego szczególnie blisko dzwigni wa¬ hliwej, a mimo tego zrealizowanie wystarczajaco duzej odleglosci powierzchni ograniczajacych ruch rygla wychylnego od osi wzdluznej dzwigni wahli¬ wej.Korzystnie rygiel ma co najmniej na swoim jed¬ nym koncu, lozysko ustalajace, w którym jest ulo- zyskowama ruchomo osiowo dzwignia uruchamia¬ jaca, a dzwignia uruchamiajaca ma, z obydwu stron lozyska ustalajacego zderzak i zabierak. Rygiel ulozyskowany w obudowie, mocowanej do obu¬ dowy zaworowej, ma ogranicznik skoku, z którym w polozeniu ryglowania rygla wychylnego styka sie dzwignia uruchamiajaca, co pozwala na dokla¬ dne ustalenie polozenia ryglowania rygla.Samoczynny powrót rygla do polozenia ryglowa¬ nia, przy zwolnieniu dzwigni uruchamiajacej, uzys¬ kano przez umieszczenie pomiedzy lozyskiem usta¬ lajacym a zderzakiem sprezyny powrotnej. Korzy¬ stne ryglowanie kablaka uzyskano przez jego za¬ opatrzenie w co najmniej jeden nosek blokujacy.W innym uksztaltowaniu przedmiotu wynalazku organ nastawczy ma cieglo, które jest ruchome wychylnie wokól osi, ulozyskowanej na ramiicnach kab.aka i przebiegajacej poprzecznie do kierunku 15 20 25 90 35 40 50 K 60140 856 5 6 wychylenia dzwigni wahliwej i ma na swoim jed¬ nym koncu hak, a dzwignia wahliwa ma na zew¬ natrz obudowy zaworowej srodek zaczepowy dla haka, który stanowi sworzen poprzeczny, przecho^ dzacy przez dzwignie wahliwa, a hak jest uksztal¬ towany jako widelkowy hak podwójny, umieszczo¬ ny z obydwu stron dzwigni wahliwej.Organ nastawczy moze byc wiec uksztaltowany korzystnie jako sruba rozciagana, przestawialna od stromy zaworu oddalonej od zbiornika, powoli przestawna skokowo, wytwarzajaca wysoka sile dzialania. Pomimo tego mozliwie szybkie zam¬ kniecie pomocniczego urzadzenia uruchamiajacego nastepuj 3 przez wychylenie i dzieki temu odha¬ czenie organu nastawczego od dzwigni wahliwej.Sworzen poprzeczny w prosty sposób uniemozli¬ wia przekrecanie nie tylko dzwigni wahliwej ale takze organu nastawczego wokól osi wzdluznej.Celowo na osi jest ulozyskowana dwuramienna dzwignia, w której na jednym koncu jest umiesz¬ czone cieglo, a jej drugi koiniec jest uksztaltowany jako uchwyt, z tym, ze sworzen poprzeczny jest umieszczony przestawnie w kierunku wzdluznym dzwigni wahliwej wobec osi ciegla.Cechy te przynosza zalete, ze juz przy uwal¬ nianiu organu nastawczego nastepuje samoczynne wylaczenie szybkiego zamkniecia. Specjalne reczne odhaczanie organu nastawczego nie jest potrzebne.W obudowie zaworowej jest umieszczony rygiel ruchomy poprzecznie do kierunku wychylenia dzwi¬ gni wahliwej, który posiada nosek blokujacy, wspól¬ pracujacy z uchwytem oraz z wolnym koncem dzwigni uruchamiajacej. Pozwala to na ryglowanie organu nastawczego i ewentualnie jednoczesnie takze dzwigni wahliwej. Rygiel jest uksztaltowany jako rygiel przesuwny, slizgajacy sie po dwóch prowadnicach o osiach ulozyskowanych przed le¬ zacym na zewnatrz wolnym koncem dzwigni wah¬ liwej w obudowie zaworowej, z tym, ze prowadnice dla rygla i os dla ciegla sa umieszczone w ramionach kablaka w postaci U, które sa polaczone przez zebro, przez które przechodzi dzwignia wahliwa.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia zawór do zbiorników w widoku z bo¬ ku w czesciowym przekroju, w polozeniu zamknie¬ cia, fig. 2 — pomocnicze urzadzenie uruchamiajace i urzadzenie ryglujace zaworu z fig. 1 w polozeniu zamkniecia, fig. 3 — urzadzenie ryglujace z fig. 2 w przekroju III—III w polozeniu zaryglowania, fig. 4 - urzadzenie ryglujace z fig. 2 w przekroju III—III w polozeniu odryglowania i w polozeniu otwarcia, wykrój pomocniczego urzadzenia urucha¬ miajacego, z fig. 2, w widoku z góry w polozeniu ryglowania, fig. 5 — wykrój zablokowanego pomo¬ cniczego urzadzenia uruchamiajacego z fig. 2 w widoku z góry, fig. 6 — wykrój pomocniczego urzadzenia uruchamiajacego z fig. 2 w widoku z góry w polozeniu styku, fig. 7 — drugie wykonanie pomocniczego urzadzenia uruchamiajacego i urza¬ dzenia ryglujacego zaworu zbiornika, w polozeniu zamkniecia i w przekroju VII—VII, fig. 8 — po¬ mocnicze urzadzenie uruchamiajace i urzadzenie ryglujace z fig. 7 w widoku z góry, w polozeniu - ryglowania, fig. 9 — urzadzenie ryglujace z fig. 7 w przekroju x—x, w polozeniu ryglowania, fig. 10 — urzadzenie ryglujace z fig. 7 w przekroju x—x, w polozeniu odryglowania, fig. 11 — inne wyko¬ nanie pomocniczego urzadzenia uruchamiajacego s i urzadzenia ryglujacego w polozeniu zamkniecia, pomocnicze urzadzenie uruchamiajace nie jest za¬ czepione, a fig. 12 — pomocnicze urzadzenie uru¬ chamiajace i urzadzenie ryglujace z fig. 11; po- rnocniicze urzadzenie uruchamiajace jest w zacze- io pieniu.Na figurze 1 dno 1 blizej nie przedstawionego zbiornika posiada otwór przeplywowy 2. W zbior¬ niku jest umieszczone gniazdo zaworowe 3 i z nim wspólpracujaca czesc zamykajaca 4 do sterowania u otworem przeplywowym 2. Sprezyna zaworowa 5 obciaza czesc zamykajaca 4 w kierunku zamyka¬ nia. Na zewnatrz dna 1 jest zamocowana obudowa zaworowa 6. Ona zawiera wspornik lozyskowy 7 dla dzwigni wahliwej 8, której jeden koniec wys- 20 taje do obudowy zaworowej 6 i wspólpracuje z czescia zamykajaca 4, podczas gdy drugi koniec jest umieszczony poza obudowa zaworowa 6 i prze¬ chodzi przez obudowe 9. Wspornik lozyskowy 7 posiada obrotowy nosnik 10, który utrzymuje 25 dzwignie wahliwa 3 a na jego czi-.-5.pie 11 jest u- mieszczona dzwignia uruchamiajaca 12 jako glów¬ ne urzadzenie zaworu.Obudowa 9, kwadratowa w swoim zarysie, po¬ siadajaca na dwóch stronach czopowych (fig. 2) 30 otwory przelotowe 13, 14 dla dzwigni wahliwej 8, przylega jedna strona czolowa do wspornika lo¬ zyskowego 7 i jest zamocowana za pomoca srub 15 do obudowy zaworowej 6. Na swojej drugiej stronie czolowej obudowa 9 ma ramiona nosne 16, 35 umieszczone z obydwu boków dzwigni wahliwej 8.Na tych ramionach nosnych 16 jest ulozyskowa- ny na czopie 20, przebiegajacym poprzecznie do kierunku wychylenia dzwigni wahliwej 8, kablak 17 w postaci U, majacy wystajace do dolu ramiona 40 18.Zebro 21 kablaka 17, laczace ramiona 18, dziala jako lozysko podporowe dla organu nastawczego 22, uksztaltowanego jako sruba dociskowa, dzia¬ lajaioa od dolu na dzwignie wahliwa 8 wychylana 45 w kierunku wychylenia 19. Zebro 21 ma na swoim jednym boku uchwyt 23, a na drugim boku, zwró¬ conym do obudowy 9 widelkowy nosek oporowy 24. Nosek oporowy 24 wspólpracuje z noskiem blo¬ kujacym 25 rygla 26, uksztaltowanego jako suwak, io wystajacym bocznie z otworu przelotowego 13. Ry¬ giel 26 jest ulozyskowany pomiedzy obydwoma stro¬ nami czolowymi obudowy 9 (fig. 3). Do obydwu konców rygla 26, wystajacych z obudowy 9, za¬ czepione sa drazki uruchamiajace 27, 28. 55 Wewnatrz obudowy 9 znajduje sie rygiel wy- chylny 29, skladajacy sie z tulei 30, ulozyskowanej na dzwigni wahliwej 8, promieniowej podpory 31 oraz przeciwleglego promieniowego ramienia uru¬ chamiajacego 32. Ramie uruchamiajace 32 wysta- 60 je przez otwór zabierakowy 33 rygla 26 oraz prze¬ chodzi przez otwór 34 w obudowie 9. Naprze¬ ciwko otworu 34 obudowy 9 znajduje sie zebro wewnetrzne 35, przebiegajace w kierunku wzdluz¬ nym dzwigni wahliwej 8, jako ogranicznik skoku n dla podpory 31. Sa jeszcze przewidziane dwie wza-7 140 856 8 jemnie przeciwdzialajace sprezyny powrotne 36, 37 (fig. 3 i 4), zaczepione do ramienia uruchamiaja¬ cego 32 rygla wychylnego 29 oraz sprezyna pow¬ rotna 38 (fig. 5 i 6) oddzialywujaca na kablak 17.Jezeli zawór do zbiornika jest zamkniety i za¬ ryglowany (fig. 1 do 3 i fig. 5), to Tygiel 26 i je¬ dnoczesnie takze rygiel wychylny 29 znajduja sie w swoim polozeniu srodkowym lub zaryglowania.Podporo 31 rygla wychylnego 29 lezy wtedy swoim wolnym koncem ponad zebrem wewnetrznym 35 (fig. 2 i 3). Niezamierzone otwarcie zaworu przez dzwignie uruch: .niajaca 12 jest dzieki temu pew¬ nie uniemo-Uiwiocie.Kablak 17 znajduje sie, dzieki sprezynie powro¬ tnej 38, w swoim wychylonym do tylu polozeniu szybkiego zamkniecia (fig. 2 i 5). Lezace jeden przed dfugdm noski 24, 25 uniemozliwiaja nadmier¬ ne wychylanie kablaka 17. Zebro 21 przyjmuje przez to, wobec organu nastawczego 22, bocznie przestawione polozenie. Organ nastawczy 22 moze byc wtedy gleboko wkrecony w dzwignie wahliwa 8. Wystaje on wtedy swobodnie przez otwór wi¬ delkowy noska oporowego 24. Z powodu niewlas¬ ciwego polozenia na zebrze 21 nie moze byc wiec wywolana na dzwigni wahliwej 8 zadna sila ot¬ wieraj aioa tak, ze równiez przez organ nastawczy 22, przewidziany jako pomocnicze urzadzenie uru¬ chamiajace, nie jest mozliwe otwarcie zaworu.Przed otwarciem zaworu nalezy przeprowadzic odryglowanie. W tym celu rygiel 26, za pomoca jednego z obydwu drazków uruchamiajacych 27, 28, które umozliwiaja w sposób wybiórczy odry¬ glowanie z jednej lub drugiej strony zbiornika, jest odciagany ze swojego polozenia srodkowego, poprzecznie do dzwigni wahliwej 8. Pomiedzy drazkami uruchamiajacymi 27, 28 a ryglem 26 ist¬ nieje wpolozeniu ryglowania tak duzy skok jalowy, ze przy ciagnieniu przez jeden drazek uruchamia¬ jacy na przyklad 28 skok rygla 26 nie jest utrud¬ niony przez dzwignie uruchamiajaca 27 (porównaj fig. 3 i 4). Przy odciaganiu rygla 26 przez dzwignie uruchamiajaca 28 nosek oporowy £4 uwalnia nosek blokujacy 25". Jednoczesnie rygiel wychylny 29 jest obracany przez ramie uruchamiajace 32, wbrew sile sprezyny powrotnej 36, wokól osi wzdluznej dzwigni wahliwej 8. Przez to podpora 31 wychyla sie bocznie" obok zebra wewnetrznego 35 tak, ze dzwignia wahliwa 8 wychyla sie w dól (fig. 4) i dzieki temu czesc zamyikajaca 4 moze byc przes¬ tawiona w polozenie otwarcia. Przestawienie to jest mozliwe przez glówne urz^dienie uruchamia¬ jace, mianowicie dzwignie uruchamiajaca 12.W razie potrzeby otwarcie moze nastapic przez pomocnicze urzadzenie uruchamiajace w postaci organu nastawczego 22. W tym celu kablak 17 ód- ryglowany, wbrew sile sprezymy powrotnej 38, przez uchwyt 23, jest wychylany tak daleko i przy¬ trzymywany, ze zebro 21 znajduje sie ponad or¬ ganem nastawezyni "22 (fig. 6). Mozna teraz organ nastawczy 22 wkrecic gleboko w dzwignie wahliwa 8. Organ nastawczy 22 swoim jednym koncem do¬ chodzi do podpaifcia na zebrze 21 kablaka 17 i wte¬ dy wywoluje przy dals.zym wkrecaniu otwarcie czesci zamykajacej 4. Przez uksztaltowanie organu nastawcTfigo 22 jako sruby dociskowej moze byc wytworzona sila -otwierania a przez to na przyklad zamarznieta w zbiorniku czesc zamykajaca 4 moze byc podniesiona w polozenie otwarcia.Jezeli zawór ponownie zamknie sie to uchwyt 5 23 luzuje sie i kablak 17 pod dzia^niem sprezyny powrotnej 38 przekreca sie wtedy z powrc.tem w swoje polozenie szybkiego zamkniecia. Ewentualnie kablak 17 moze byc takze wtedy recznie wychy¬ lony z?, pomoce uchwytu 23. D^:e;ki temu. oirgan iq nastawczy 22 dochodzi do podparcia na zebrze 21 tak, ze dzwignia wahliwa 8 i czesc zamykajaca 4, pod dzialaniem sprezyny zaworowej 3 powiraca szybko w polozenie zamkniecia (fig. 2 i 5). Nas¬ tepnie organ nastawczy 22.jest ponownie wkrecany 15 z powrotem w swoje polozenie otwarcia (fig. 2).Chociaz organ nastawczy 22 pozwala jedynie na wzglednie powolny ruch skokowy moze byc' wiec wykoirzystany takze do szybkiego zamkniecia.Drazek uruchamiajacy 28 rygla 26 moze byc po- 20 nownie przesuwany w polozenie ryglowania nie tylko zaraz po zamknieciu zaworu ale takze bez¬ posrednio po jego otwarciu. W tym ostatnim przy- - padku 'zebro wewnetrzne 35 przeszkadza poprzez rygiel wychylny 29 cofaniu sie rygla 26 do jego 25 polozenia ryglowania. Jezeli jednak czesc zamyka¬ jaca 4 i jej dzwignia wahliwa 8 ma ponownie wrócic w swoje polozenie zamkniecia to rygiel wychylny 29 uwalnia zebro wewnetrzne 35. Nas¬ tepnie pod wplywem sprezyny powrotnej 36 prze- 30 kreca sie on w swoje polozenie ryglowania zabie¬ rajac jednoczesnie rygiel 28 (fig. 3), a nosek blo¬ kujacy 25 powraca ponownie przed nosek Oporowy 24 (fig. 5).Dodatkowo do sprezyn powrotnych 36, 37 na . 35 ryglu wychylnym 29 w razie potrzeby moga byc przewidziane dalsze sprezyny powrotne (nie przed¬ stawione) obciazajace rygiel 26.W innym przykladzie wykonania pomocniczego urzadzenia uruchamiajacego i urzadzenia rygluja- 40 cego wedlug fig. 7 do 10, obudowa 56 przylega swoja sciana czolowa do wspornika lc dyskowego 7 i jest zamocowana za pomoca srub 15 do obu¬ dowy zaworowej 6. Obudowa 58 ma z obydwu stron dzwigni wahliwej 8 dwie scianki 57 pola- 45 czone przez zebro poprzeczne 58. W sciankach 57 jest ulozyskowany na czopie 23 kablak 17 w pos¬ taci U. Kablak 17 jest obciazony dwoma sprezy¬ nami powrotnymi 38 i ma na swoich obydwu ra¬ mionach noski blokujace 59. 50 Pomiedzy wspornikiem lozyskowym 7 a kabla- kiem 17 jest ulozyskowany rygiel 63 w postaci su¬ waka przesuwnego w obudowie 56 poprzecznie do dzwigni wahliwej 8. Na swoich obydwu koncach, wystajacych bocznie z obudowy 56, rygiel 63 ma jj lozyska ustalajace 61 dla dzwigni uruchamiajacych 62. Dzwignie uruchamiajace 62 sa z obj^dwu stron wyposazone w zderzak 63 oraz zabierak 64. Na dzwigniach uruchamiajacych 62 sprezyny powrotne 65 sa umieszczone pomiedzy lozyskiem ustalajacym ^ 61 a zderzakiem 63 sasiadujacym z obudowa 56.W obudowie 56 rygiel 69 ma widelki wlaczajace 66, które posiadaja "dwa ramiona 'Wlaczajace 67, rozciagajace sie w kierunku' wychylenia 19 z oby¬ dwu stron, blisko dzwigni wahliwej 8, polaczone 55 zebrem poprzecznym 74. Pomiedzy nimi znajduje140 856 9 10 sie rygiel wychylmy 68, ulozyskowany obrotowo na dzwigni wahliwej 8. Rygiel wychylmy 83 ma podpore 69, j która wspólpracuje z nastawnym ogranicznikiem skoku 70 na zebrze poprzecznym 58. Rygiel wahliwy 68 posiada dwa boczne noski 5 wlaczajace 71, zwrócone do ramion wlaczajacych 67 i przestawione do dolu wobec osi wzdluznej 72 dzwigni wahljwej 8. Zwezajacy sie do góry ry¬ giel wychylmy 63 ma postac trapezu. Jego powie¬ rzchnie boozne 73 zwrócone do ramion wlaczaja- 10 cych 67, na swojej czesci, umieszczone w odstepie powyzej osi wzdluznej 72, sluza przy tym jako opór ograniczajacy wychylenie. Punkt ciezkosci ry¬ gla wychylnego 38 znajduje sie przy tym ponizej osi wzdluznej 72, która jednoczesnie tworzy os obrotu 15 dla rygla wychylila jo 68.Zebro poprzeczne 74 rygla 63, laczace obydwa ramiona wlaczajace 67, przebiega od strony czola przed ryglem wychylnym 68. Zebro poprzeczne 74 moze dzieki temu przebiegac bezposrednio przed 2« dzwignia wychylna 8, a mimo to pozostawia dla rygla wychylnego 68 od góry wystarczajaca przes¬ trzen dla swobodnego ruchu.Urzadzenie ryglujace wymaga wdec wzglednie niewielkiej wysokosci zabudowy. Jezeli zawór do 25 zbiornika jest zamkniety i zaryglowany (fig. 7 do 9), to rygiel 60 a jednoczesnie takze rygiel wychylny 68 znajduje sie w swoim polozeniu srodkowym i ryglowania. Podpora 69 rygla wychylnego 68 lezy wtedy swoim dolnym koncem ponad ograniczni- 30 kiern skoku 70 (fig. 9). Przed noskami blokujacy¬ mi 59 leza ramiona wlaczajace 67 i uniemozliwia¬ ja duze wychylenie kablaka 17.Po odryglowaniu rygiel 60 jest w sposób wybiór¬ czy odciagany, przez dzwignie uruchamiajaca 62, 35 wbrew sile obydwu sprezyn powrotnych 65, po¬ przecznie do dzwigni wahliwej 8, ze swojego po¬ lozenia srodkowego w jedna strone, na przyklad na prawo. Sprezyny powrotne 65 pozwalaja lozy¬ sku ustalajacemu 61 na taki skok wzgledny wobec 40 nieruchomej dzwigni uruchamiajacej 62, gdyz nie przeszkadza to ryglowi 60 w jego skoku (porównaj fig. 9 i 10).Przy odciaganiu rygla 60 uwalnia sie jedno ra¬ mie wlaczajace 67, rygiel wlaczajacy 68 jest obra- 45 cany przez noski wlaczajace 71 wokól osi wzdluz¬ nej 72 dzwigni wahliwej 8. Ten ruch w polozeniu odryglowania (fig. 10) jest ograniczony przez to, ze dodatkowo do nosków wlaczajacych 67 takze po¬ wierzchnia boczna 73 ograniczajaca wychylenie, 50 dochodzi do styiku z ramieniem wlaczajacym 67 rygla 60. Podpora 69 wedruje wtedy z boku, obok ogranicznika skoku 70 tak, ze dzwignia wahliwa 8 jest wychylona do tylu i dzieki temu czesc za¬ mykajaca 4 moze byc przestawiona w polozenie ot- 55 warcia.Noski wlaczajace 71 i powierzchnia boczna 73, ograniczajaca wychylenie sie w kierunku wychy¬ lenia 19 umieszczone w takim odstepie od osi wzdluznej 72, ze moze byc wywolany przez nosek co wlaczajacy 71, za pomoca ramion wlaczajacych 67, ciagly wystarczajaco duzy moment wychylenia, a w polozeniu odryglowania przez powierzchnie bo¬ czna 73, ograniczajaca wychylenie, takze odpowied¬ ni moment przeciwny na ryglu wychylnym 68. 65 Do zaryglowania wystarcza zwolnienie dzwigni uruchamiajacej 62 odciaganej w jedna strone. Je¬ zeli dzwignia wahliwa 8 jest ponownie wychylona daleko w swoje polozenie wyjsciowe, to obie spre¬ zyny powrotne 65 cofaja rygiiel 60 ponownie w jej polozenie ryglowania. Przez swój wlasny moment powrotny i ewentualnie dzialanie drugiego noska wychylnego 71, rygiel wychylny 68 przechyla sie w swoje polozenie ryglowania (fig. 9). Dzieki temu podpora 69 lezy ponownie przed ogranicznikiem skoku 73. Jednoczesnie ramie wlaczajace 67 rygla 6!3 dociera przed nosek blokujacy 59 kablaka 17 (fig. 8).Rygiel 60 i rygiel wychylny 68 przyjmuje stale dokladnie swoje polozenie ryglowania. Jego usta¬ lanie przebiega jak nastepuje: najpierw rygiel 60 jest przesuwany w polozenie ryglowania (fig. 9) i tam utrzymywany. Konce dzwigni uruchamiaja¬ cych 62 za pomoca zabieraków ciagnacych 63 przy¬ legaja pod dzialaniem sprezyn powrotnych 65 do scian 57 obudowy 56. Sciany 57 dzialaja zatem jako ogranicznik skoku dla dzwigni uruchamia¬ jacych 62. Potem zabderak skokowy 64 jest prze¬ suwany od zewnatrz przed lozysko ust/alajace 61 rygla 60 i ustalany na dzwigniach uruchamiajacych 62. Polozenie ryglowania jest wiec dokladnie usta¬ lone przez srodki ograniczajace ruch 57, 61, 63, 64.Ewentualne róznice w silach obydwu sprezyn po¬ wrotnych 65 naprezonych pomiedzy zabierakami 64 i lozyskami ustalajacymi 61, nie maja zadnego zaklócajacego wplywu na polozenie ryglowania* W innymi pomocniczym urzadzeniu uruchamia¬ jacym i urzadzeniu ryglujacym wedlug fig. 11 i 12, kablak 39 w postaci U jest polaczony swoim zeb¬ rem 40 w taki sam sposób jak obudowa 9 z obu¬ dowa zaworowa 6. Pomiedzy obydwoma ramionami 41 kablaka 39 wystaje koniec dzwigni wahliwej 8, znajdujacy sie na zewnatrz obudowy zaworowej 6. Na obydwu ramionach 41 sa ulozyskowane po¬ przecznie, do dzwigni wahliwej 8 i jej kierunku wychylenia 19 trzy osie 42, 43, 44.Na osi 44 jest ulozyskowana dwuramienna dzwi¬ gnia 45, której jeden koniec jest uksztaltowany jako uchwyt 46, podczas gdy jej drugi koniec, zwrócony do zebra 49, niesie tuleje 47 (fig. 11).W niej jest ulozyskowane cieglo 48, uksztaltowane jako sruba, przestawialria skokowo' w kierunku wychylenia 10 dzwigni wachliwej 8. Na jednym koncu cieglo 48 ma widelkowy hak podwójny 49, który wystaje z obydwu stron dzwigni wahliwej 8.Dzwignia wahliwa 8 zawiera sworzen poprzecz¬ ny 50, który w kierunku do wolnego konca dzwi¬ gni wahliwej 8 jest umieszczony przestawnie wo¬ bec osi 44.Na osiach 42, 43, znajdujacych sie z obydwu stron przed dzwignia wahliwa 8, jest ulozyskowa¬ ny slizgowo rygiel cieglowy 51, który posiada no¬ sek blokujacy 52, wspólpracujacy nie tylko z wol¬ nym koncem dzwigni wahliwej 8, ale takze jedno¬ czesnie z uchwytem 46.Przy zamknietym, zaryglowanym stanie zaworu do zbiornika, nosek blokujacy 52 podpiera osadzony koniec dzwigni wiahliwej 8 a jednoczesnie znajduje sie u dolu, bezposrednio pod uchwytem 46. Hak podwójny 49 przylega do tulei 47. Dzwignia wah~140 856 11 12 liwa 8 i dzwignia uruchamiajaca 12, a takze dzwi¬ gnia 45 wraz z haikiem podwójnym 49 sa zablo¬ kowane przed uruchomieniem.W celu odryglowania rygiel cieglowy 51, przez jeden z obydwu drazków uruchamiajacych 27, 28, ewentualnie wbrew sile, nie przedstawionych, spre¬ zyn powrotnych na osiach 42, 43 jetst poruszany poprzecznie do dzwigni wahliwej 8. Nastepnie za¬ wór w zbiciroilku moze tyc otwarty, na przyklad przez dzwignie uruchamiajaca 12. Przy ruchu ot¬ warcia sworzen poprzeczny 50 wychyla sie, ponad zuikosowaniem 53 haka podwójnego 4$, wokól osi 44. Jest zattem mozliwy swobodny ruch otwarcia dzwigni wahliwej 8.Jezeli sila otwarcia, wywolana prizez dzwignie uruchamiajaca 12 nie wystarcza, na przyklad przy blokowaniu czesci zamykajacej 4 przez warstwe lodu, utworzona na dnie zbiornika, to moze byc wytworzona przez cieglo 48, sluzace jako pomoc¬ nicze urzadzenie uruchamiajace, znacznie wyzsza sila. W tym celu od strony zaworu, oddalonej od zbiornika, wytaeca sie do dolu nakretke 54 na wolnym koncu ciegla 48. Potem odryglowana dzwi¬ gnia 45 jest przekrecana zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, cieglo 48 wysuwa sie z tulei 47 i przez wychylenie powrotne dzwigni 45 hak podwójny 49 zaczepia o obydwa konce sworz¬ nia poprzecznego 50 (fig. 12).Przez nakretke 54 i cieglo 48 moze byc wtedy wywolana na dzwigni wahliwej 8 wzglednie wyso¬ ka sila otwierania i czesc zamykajaca 4 moze byc przestawiona w polozenie otwarcia* Z powodu przestawienia osi symetrii sworznia poprzecznego 50 i osi 44 powstaje, pnzy ciagnieniu do dolu dzwi¬ gni wahliwej 8, na dzwigni 45 moment obrotowy* dzialajacy w kierunku ruchu wskazówek zegara, który jest podtrzymywany na uchwycie 46. To moze zdarzyc sie przez reczne podtrzymywanie uch¬ wytu 46 lub przy cysternach, takze przez polacze¬ nie uchwytu 46, z nie przestawionymi hakami do szyn* Jezeli uchwyt 46 zostanie zwolniony, dzwignia 45 wychyla sie na podstawie wspomnianego mo¬ mentu obrotowego w kierunteu obrotu wskazówek zegara i haik podwójny 49 slizga sie po sworzniu poprzecznym 50. Nastepuje natychmiastowe szyb¬ kie zamkniecie zaworu zbiornika. Hak podwójny 40 wraz z cieglem 48 obniza sie do tulei 47. Na¬ kretka 54 moze byc ponownie wkrecona do polo¬ zenia otwarcia, pokazanego na fig. 11.Praez nie pokazana sprezyne powrotna, dziala¬ jaca na dzwignie 45 lub przez odpowiedni rozdzial ciezaru w dzwigni 45 jest osiagniete, ze ona wraz z cieglem 48 i hakiem podwójnym 49 pozostaje w stanie nieobciazonym i jest wychylana do swojego polozenia zaryglowania (fig. 10), okreslonego przez ogranicznik 55 na kablaku 39. Ryglowanie moze nastapic teraz przez rygiel cieglowy 51. PL