Przedmiotem wynalazku jest forma na czesc glowicowa pojemnika z tworzywa sztucznego posiadajaca przelotowy, osiowy kanal szyjkowy i uchodzace w ten kanal boczne wloty pomoc¬ nicze, z zewnetrzna czescia formy i wchodzaca w nia, ruchoma osiowo wewnetrzna czescia formy* Znane sa tubki opakowaniowe, których czesc glowicowa jest typu opisanego we wstepie* Szyjka tubki jest przy tym jako czesc prefabrykowana wciskana w glowice tubki tak, ze wchodzi w korpus tubki* Wloty pomocnicze sa polaczone z wnetrzem tubki podobnie jak kanal szyjkowy i sluza do wytwarzania pasma posiadajacego na powierzchni przebiegajace równolegle pa3ki* Jeze¬ li material wypelniajacy tubke w sasiedztwie wlotów pomocniczych ma barwe odmienna niz reszta materialu, paski te moga byc barwne* Poniewaz wloty pomocnicze szyjki tubki tworza zewnetrzne podciecia, znane formy oprócz czesci wewnetrznej tworzacej kanal szyjkowy maja wieloczesciowa czesc zewnetrzna, np* z pro¬ mieniowo ruchomymi szczekami, aby przy wyjmowaniu z formy wtryskowej szyjki tubki zwalniac podciecia* Niezaleznie od kosztów wlasnych produkcji takiej formy znaczne sa równiez naklady na jej obsluge* Ponadto forma taka na skutek stosunkowo szybkiego zuzycia czesci szczekowych ma krót¬ ka zywotnosc* 1n/ytwarzanie takich czesci szyjkowych jest zatem drogie* Zadaniem wynalazku jest opracowanie formy do wytwarzania czesci glowicowych, która nie ma czesci ruchomych promieniowo* Zadanie to rozwiazano wedlug wynalazku przez to, ze zewnetrzna czesc formy ma niedzielona w kierunku obwodowym tuleje, a jednoczesciowa wewnetrzna czesc formy ma trzpien z pierwszym odcinkiem wchodzacym bez luzu w otwór tulei, który to odcinek ma przebiegajace w kierunku wzdluznym rowki oraz z dalszym odcinkiem o przekroju poprzecznym zmieniajacym sie w stosunku do pierwszego odcinka i otworu tulei. /2 138 856 Poniewaz wloty pomocnicze w kanal szyjkowy powstaja tam, gdzie pierwszy odcinek trzpienia wspólpracuje bez luzu z otworem tuleif mianowicie w obszarach obwodowych tego odcinka pomiedzy rowkami oraz poniewaz te obszary obwodowe tworza zeberka przebiegajace przez cala glebokosc wnikania pierwszego odcinka, odpadaja podciecia zewnetrzne i wewnetrzne* Forma daje sie wiec otwierac i zamykac jedynie przez osiowy ruch wzgledny tulei I trzpienia, przy czym równiez wy¬ konana czesc glowicowa mozna wyjac z formy w kierunku osiowymi Forma wedlug wynalazku nadaje sie do stosowania zarówno do wytwarzania czesci szyjkowych w metodzie wtryskowej jak i przy prasowaniu* Wedlug korzystnego przykladu wykonania formy wedlug wynalazku, koniec dalszego odcinka trzpienia osadzony jest w prowadnicy utworzonej z otworu tulei* Na skutek tego, zeberka utwo¬ rzone w pierwszym odcinku pomiedzy rowkami sa odciazane, zwlaszcza przy otwieraniu i zamyka¬ niu formy I zmniejsza sie ich zuzycie przez tarcie* Ponadto korzystne jest, kiedy pierwszy odcinek trzpienia jest stozkowy i wchodzi w czesc otworu tulei o takiej samej stozkowoscl* Dzieki temu mozna zapewnic, ze wloty pomocnicze beda wykonywane kompletnie jeszcze wtedy, gdy pierwszy odcinek bedzie mial zuzyte zeberka* Odpo¬ wiednio do zuzycia, trzpien moze glebiej wchodzic w tuleje az do zlikwidowania powstajacego lu¬ zu pomiedzy pierwszym odcinkiem a odpowiednia czescia otworu tulei* Kiedy przy tym trzpien konca dalszego odcinka oprze sie osiowo w tulei, aby przejac docisk zamykania formy i zapobiec speczenlu zeberek, wówczas przez obróbke tego konca umozliwia sie glebsze wchodzenie* Korzystnie, koniec dalszego odcinka trzpienia utworzony jest przez cylindryczny czop, a prowadnica utworzona jest przez cylindryczna czesc otworu tulei, przy czym glebokosc wchodze¬ nia czopu w cylindryczna czesc otworu jest wieksza niz glebokosc wchodzenia pierwszego odcinka w otwór tulei* Dzieki temu, czop podpiera sie 1 centruje czesc trzpienia wzgledem otworu tulei, przy zamykaniu formy zanim jeszcze pierwszy odcinek wejdzie w otwór tulei* Decydujaca zaleta formy wedlug wynalazku polega na tym, ze umozliwia ona znacznie bar¬ dziej racjonalne wytwarzanie glowic pojemników lub calych pojemników, których szyjka wykonana jest w wymieniony powyzej sposób, o wedlug dalszych cech wynalazku glowico pojemnika wykonywa¬ na jest jednoczesciowe, to znaczy kanal szyjkowy wykonywany jest w tej samej operacji co sama glowica* Inaczej mówiac wedlug tej dalszej cechy wynalazku tuleja i trzpien moga tworzyc czesci formy, która ksztaltuje przykladowo cala glowice tubki, lacznie z czescia szyjkowa, albo Jako prefabrykowana czesc tubki, albo z równoczesnym laczeniem z prefabrykowanym korpusem tubki lub rurka tubki w celu uzyskania gotowej tubki opakowaniowej.Taka tubka opakowaniowa nadaje sie do wytwarzania pasma produktu z materialu wypelniaja¬ cego, który z Jednej strony znajduje sie w rurce tubki, a z drugiej strony w obszarze wlotów pomocniczych i rózni sie np* barwa i/lub stopniem lub rodzajem zapachu, niezaleznie od tego czy róznice zapachu spowodowane sa w produkcji, czy w skladowaniu* wynalazek jest dokladniej opisany na podstawie rysunku, na którym fig* 1 przedstawia for¬ me wedlug wynalazku w przekroju osiowym, a fig. 2 przedstawia w powiekszeniu wycinek z fig* 1* Na fig. 1 przedstawiono matryce 1 i stempel 2 formy* Forma sluzy do wytwarzania glowicy 4 tubki z tworzywa sztucznego z równoczesnym laczeniem tej glowicy z prefabrykowana rurka 5 tubki* Rurka 5 tubki wykonana Jest przy tym albo calkowicie z tworzywa sztucznego, albo z ma¬ terialu laczacego, posiadajacego warstwy tworzywa sztucznego, który ma przykladowo metaliczna warstwe posrednia* Matryca 1 zlozona jest z czesci odsadzeniowej 6 i czesci gwintowej 7, przy czym czesc gwintowa jest ulozyskowana obrotowo w tulei 8 i jest napedzana za pomoca nie pokazanych elementów* Czesc odsadzeniowa 6 jest przymocowana sztywno do tulei* Poprzez czesc gwintowa 7 matrycy 1 rozciaga sie wspólosiowo wzgledem niej trzpien 9, któ¬ ry jest prowadzony przesuwnie we wkladce lozyskowej 10 i ma leb 11 umieszczony w tulei 8* Spre¬ zyna sciskana 12 wsparta na kolpaku 13 umieszczonym na tulei 8 styka sie z lbem 11 i powoduje przesuniecie trzpienia 9 do góry.138 856 3 Tuleja 8 umieszczona Jest w zaznaczonym jedynie stoliku obrotowym 14, który jest poru¬ szany krokowo wokól nie pokazanej osi pionowej* Stolik obrotowy 14 stanowi czesc maszyny do wytwarzania tubek, która ma wiele stanowisk. Na kazdym stanowisku maszyny, na którym forma Jest zamknieta po wprowadzeniu w nia tworzywa sztucznego dla utworzenia glowicy tubki, na kadlubie 15 maszyny umieszczony jest silownik tlokowy 16* Tloczysko 17 tego silownika 16 wspól¬ pracuje z popychaczem 18, który jest sztywno przymocowany do lba 11 trzpienia 9, aby utrzymy¬ wac go w przedstawionym polozeniu. Na figi 1 silownik, pni pneumatyczny, lub jego tloczysko pokazano w polozeniu spoczynkowym, w którym popychacz 18 przymocowany do lba 11 jest zwolnio¬ ny dla obrotu stolika 14.Stempel 2, który wspiera rurke tubki 5, zawiera cylindryczny trzpien 20 polaczony w zna¬ ny, tu nie pokazany sposób ruchowo z obrotowym stolikiem 14 oraz umieszczona na jego wolnym koncu patryce 19, która wspólpracuje z matryca 1. Konstrukcja trzpienia 20 lub stempla 2 moze byc tak wybrana, ze patryca 19 jest stale przyporzadkowana matrycy 1 przy obrocie stolika 14 np. w sposób przedstawiony w opisie zgloszeniowym RFN nr 3 023 415« Patryca 19 wchodzi wraz z rurka tubki 5 w czesc odsadzeniowa 6 matrycy 1 i ogranicza z ta matryca wneke formy 21, któ¬ ra jest wypelniana termoplastycznym tworzywem sztucznym. Przy zamknieciu wneki formy 21 przez osiowy ruch stempla 2 w kierunku do matrycy z tworzywa sztucznego zostaje uformowana przed¬ stawiona czesc glowica tubki 4 1 równoczesnie zostaje zgrzana z rurka tubki za pomoca ciepla zawartego w tworzywie sztucznym. Wchodzenie tworzywa sztucznego we wneke formy moze nastepo¬ wac wtedy, gdy stempel 2 jest oddalony od bezposredniego sasiedztwa z matryca, np* w sposób objasniony w wymienionym juz powyzej opisie ogloszeniowym RFN nr 3 023 415* Wedlug wynalazku zastosowano tuleje, która w przedstawionym przykladzie wykonania utwo¬ rzona jest przez patryce 19* T\ileja taka w przypadku, kiedy nie nalezy wykonywac calej glo¬ wicy tubki, moglaby byc niezalezna od patrycyi Przy wytwarzaniu jednoczesciowej glowicy tubki byloby mozliwe równiez wykonanie patrycy z dwóch (lub wiecej) czesci, przy czym tuleja tworzy wtedy promieniowo wewnetrzny korpus patrycy. tf przedstawionym przykladzie wykonania patryca 19 ma otwór 22; Jak pokazano dokladniej na fig» 2, otwór ten ma czesc stozkowa 23 oraz czesc cylindryczna 24 o zmniejszonej srednicy.Trzpien 9, który przechodzi przez wneke formy 21, wchodzi pierwszym stozkowym odcinkiem 25 w czesc 23 oraz odcinka cylindrycznym 26 przy wolnym koncu w cz^sc 24. Powierzchnia czolowa 27 trzpienia 9 opiera sie przy tym na dnie 28 otworu 22, podczas gdy odcinek 25, którego sto- zkowosc jest nieco mniejsza niz stozkowosc czesci 23, wspólpracuje bez luzu z ta czescia otworu* Sila wywierana w kierunku osiowym na trzpien 9 przejmowana jest jednak przez dno 28.Pomiedzy pierwszym stozkowym odcinkiem 25 a odcinkiem cylindrycznym 26 trzpien 9 ma dal¬ szy równiez stozkowy odcinek 29 i tworzy z czescia 23 otworu v/neke 30. W pierwszym stozkowym odcinku 25 trzpien 9 ma kilka rozmieszczonych równomiernie na obwodzie rowków 31, które prze¬ biegaja osiowo i lacza wneke 30 z wneka formy 21. Inaczej mówiac przy calkowitym zamknieciu formy, tworzywo sztuczne ze zmniejszajacej sie wneki formy 21 przenika poprzez rowki 31 rów¬ niez do wneki 30 i wypelnia te wneke jak równiez rowki.Przy zamykaniu formy, które rozpoczyna sie, kiedy dozowana ilosc tworzywa sztucznego np* w postaci pierscienia zostanie wprowadzona do matrycy 1, trzpien 9 na skutek osiowego ru¬ chu stempla 2 wzgledem matrycy 1 wchodzi w otwór 22* Najpierw cylindryczny odcinek 26 wchodzi przy tym w sprzezenie z czescia cylindryczna 24 poniewaz glebokosc wnikania tego odcinka w czesc 24 jest wieksza niz glebokosc wnikania pierwszego odcinka 25 w czesc 23 otworu 22* Przez takie sprzezenie, trzpien 9 jest centrowany w otworze 22* Kiedy wreszcie powierzchnia czolo¬ wa 27 dojdzie do przylegania do dna 28 otworu, podczas gdy równoczesnie pierwszy odcinek 25 jest w styku z czescia 23 otworu, wówczas znajdujace sie pomiedzy rowkami 31 powierzchnie tego odcinka przejmuja tylko nieznaczne obciazenie. Brak luzu w sprzezeniu pomiedzy odcinkiem a czescia 23 moze byc zatem utrzymywany przez duza liczbe operacji zamykania formy*4 138 856 Poniewaz wstepnie naprezona sprezyna sciskana 12 utrzymuje normalnie trzpien 9 w poloze¬ niu, w którym leb 11 dochodzi do wkladki lozyskowej 10, trzpien ten styka sie swa powierz¬ chnia czolowa 27 z dnem 28 otworu ,22 zanim patryca 19 wejdzie w czesc odsadzeniowa 6* Kiedy stempel 2f podczas ruchu zamykania! formy porusza sie dalej w kierunku matrycy 1, wówczas trzpien 9 przesuwa sie wbrew dzialaniu sprezyny 12* Patryca 19 wchodzaca w czesc odsadzenio¬ wa 6 zaczyna teraz rozdzielac wypórowo znajdujace sie tam tworzywo sztuczne, a mianowicie, z jednej strony do czesci gwintowej 7* Z drugiej strony wypierane tworzywo sztuczne w czesci odsadzeniowej przeplywa do wystajacego poza patryce konca rurki tubki 5 w celu polaczenia sie z nia. Wreszcie wypierane tworzywo sztuczne przenika równiez do rowków 31 lub do wneki 30* Aby cisnienie szybko narastajace na skutek zmniejszenia objetosci wneki formy nie powodowalo przesuniecia trzpienia 9 wbrew dzialaniu sprezyny 12, w ostatniej czesci drogi zamykania stem¬ pla 2 tloczysko 17 przeciwdziala poprzez popychacz 18 temu przesunieciu* Silownik 16 zostaje w tym celu uruchomiony po przejsciu przedstawionej formy na odpowiednie stanowisko, aby tlo¬ czysko 17 przestawialo tlok pod cisnieniem w górne polozenie krancowe i 3ila zamykajaca dzia¬ lajaca na tloczysko 17 jest wprawdzie mniejsza niz sila zamykajaca stempla 2* Stempel 2 moze wiec osiagnac przedstawione polozenie zamkniete przez to, ze trzpien 9 poprzez popychacz 18 poruszy tloczysko o niewielki wymiar do dolu* Z drugiej strony sila zamykajaca jest jednak wystarczajaco duza, aby uniemozliwiac przesuniecie trzpienia 9 pod powstajacym we wnece for¬ my cisnieniem tworzywa sztucznego* W przedstawionym stanie formy z tworzywa sztucznego wprowadzonego w stanie plastycznym we wneke formy 21 powstala glowica tubki 4 zgrzana z rurka tubki 5* Ta glowica tubki zawie¬ ra nie tylko polaczenie z tworzaca rurke tubki czescia odsadzeniowa w ksztalcie scietego stoz¬ ka lecz równiez szyjke gwintowana 32 oraz fartuch 33 wchodzacy do wnetrza tubki* Szyjka gwin¬ towana 32 i fartuch 33 ograniczaja wspólnie osiowo przebiegajacy kanal szyjkowy 34, który z jednej strony poprzez wylot 35 Jest polaczony z wnetrzem tubki* Z drugiej strony wnetrze tubki jest poprzez boczne wloty pomocnicze 36 polaczone z kanalem szyjkowym* Te wloty pomoc¬ nicze sa z rozdzieleniem na obwodzie odcinka 25 utworzone odpowiednio do przestrzeni posred¬ nich pomiedzy .rowkami 31, a mianowicie w kazdym obszarze osiowym wystepuje bez luzów wspól¬ dzialanie z czescia 23 otworu 22. Odpowiednio do rowków 31 w odcinku 25 w kanale szyjkowym 34 wykonane sa wystajace promieniowo do wewnatrz zeberka 37, które rozciagaja sie az w sasiedz¬ two otworu wyjsciowego 38 kanalu szyjkowego 34* Oddzielenie wykonanej glowicy 4 polaczonej z rurka tubki nastepuje przez wycofanie stempla 2 i obrót czesci gwintowej 7 matrycy, tak ze szyjka gwintowana 32 zostaje wykrecona* Zastrzeze ni a patentowe 1* Forma na czesc glowicowa pojemnika z tworzywa sztucznego posiadajaca przelotowy, osio¬ wy kanal szyjkowy i uchodzace w ten kanal boczne wloty pomocnicze, z zewnetrzna czescia formy i wchodzaca w nia, ruchoma osiowo wewnetrzna czescia formy, znamienna- tym, ze zewnetrzna czesc formy ma nie dzielona w kierunku obwodowym tuleje (19)* a jednoczesciowa wew¬ netrzna czesc formy ma trzpien (9) z pierwszym odcinkiem (25), wchodzacym bez luzu w otwór (22) tulei, który to odcinek ma przebiegajace w kierunku wzdluznym rowki (31) oraz z dalszym odcinkiem (26) o przekroju poprzecznym zmieniajacym sie w stosunku do pierwszego odcinka i otworu tulei* 2* Forma wedlug zastrz* 1, znamienna tym, ze koniec dalszego odcinka (26) trzpienia (9) osadzony jest w prowadnicy (24) utworzonej przez otwór (22) tulei.138 856 5 3i Forma wedlug zastrz# 2f znamienna tym, ze pierwszy odcinek (25) trzpie¬ nia (9) jest stozkowy i wchodzi w czesc (23) otworu tuloi o takiej samej lub wiekszej stoz- kowatosci, przy czym trzpien ten koncew (27) dalszego odcinka (26) wsparty jest osiowo w tu¬ lei (19).A* Forma wedlug zastrz. 3f znamienna tym, ze dalszy odcinek (26) trzpie¬ nia (9) utworzony Jest przez cylindryczny czopr n prowadnica utworzona Jest przez cylindrycz¬ na czesc (24) otworu (22) tulei, a ponadto glebokosc wchodzenia czopu w cylindryczna czesc otworu jest wieksza niz glebokosc wchodzenia pierwszego odcinka (25) w btwór tulei* 5i Forma wedlug zastrz* 1, znamienna tym, ze trzpien (9) jest osadzony w matrycy (1)f a tuleja tworzy patryce (19)f przy czym matryca i patryca ograniczaja razem wne¬ ke formy (21), poprzez która przechodzi trzpien i która jest polaczona z wneka (30) utworzo¬ na pomiedzy tuleja a trzpieniem. 6# Forma wedlug zastrz* b% przeznaczona do wytwarzania tubek opakowaniowych, znamienna tym, ze patryca (19) utworzona jest przez czesc koncowa stempla (2), na który nasadzone sa rurki tubek (5)* 7i Forma wedlug zastrz* 5, znamienna tym, ze trzpien (9) jest umieszczony w matrycy (1) przesuwnie wbrew dzialaniu sprezyny (12)* iLl FiS.1 i138 856 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz Cena 130 zl PL PL PL