Przedmiotem wynalazku jest srodek barwiacy do barwienia na kolor brazowy wyrobów wló¬ kienniczych z mieszaniny o skladzie 67# wlókien poliestrowych i 33# wlókien celulozowych.Dotychczas wyroby wlókiennicze z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33 barwiono na kolor brazowy glównie sposobem dwuetapowym. Sposób ten polegal na zabarwieniu w pierwszym etapie skladnika poliestrowego mieszaniny wlókienniczej wybranymi barwnikami zawiesinowymi, przede wszystkim metoda napawania, suszenia i dogrzewania. Nastepnie sklad¬ nik celulozowy dobarwiano w drugim etapie, stosujac miedzy innymi, glównie w przypadku jas¬ nych, pastelowych odcieni brazowych, leukoestry barwników kadziowych, najczesciej w tzw. metodzie nitrytowej, przy uzyciu azotynu sodowego i kwasu siarkowego.Sposób dwuetapowy wymagal duzej precyzji w jakosciowym doborze barwników w poszczegól¬ nych etapach barwienia, dodatków do kapieli barwiacej, jak równiez scislego przestrzega¬ nia technicznych parametrów barwienia. Sposób ten byl ponadto malo ekonomiczny ze wzgledu na z reguly wieksze niz w jednoetapowym zuzycie energii i wody oraz dlugotrwaly cykl bar¬ wienia. Nawet nieznaczne bowiem odchylenia poszczególnych parametrów procesu od zalozonych, trudne do unikniecia w warunkach przemyslowych, powodowaly brak reproduktywnosci poszcze¬ gólnych partii barwionych wyrobów wlókienniczych oraz niejednolitosó zabarwienia skladników mieszaniny wlókienniczej• Celem wynalazku jest otrzymanie srodka barwiacego do barwienia wyrobów wlókienniczych z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33 na kolor brazowy, któryby zapewnial uzyskanie jednolitych i równomiernych wybarwien obydwu rodzajów wlókien sposobem jednoeta- powym-dwustopniowym, umozliwiajacym zmniejszenie zuzycia energii i wody oraz skrócenie cyklu barwienia.Cel ten osiagnieto, wytwarzajac srodek barwiacy wedlug wynalazku zawierajacy 13-20 czes¬ ci wagowych technicznego barwnika o wzorze ogólnym 1, w którym V oznacza atom wodoru lub atom chloru lub atom bromu lub grupe cyjanowa lub grupe metylosulfonowa. Z oznacza grupe2 x 132 734 nitrowa, U oznacza atom wodoru lub grupe metylowa, X oznacza grupe alkilowa, CnH2n+1 dla n oznaczajacego liczbe calkowita od 1 do 4 lub grupe hydroksyetylowa lub grupe acetylowa lub grupe acetyloetylowa, Y oznacza grupe hydrokayetylowa lub grupe cyjanoetylowa lub gru¬ pe acetyloetylowa, 14-24 ,czesci wagowych technicznego barwnika o wzorze ogólnym 2, w któ¬ rym X oznacza grupe aminowa lub grupe metyloaminowa lub grupe fenyloaminowa, X oznacza grupe wodorotlenowa lub grupe aminowa lub grupe fenyloaminowa, X oznacza atom wodoru lub grupe aminowa lub grupe wodorotlenowa, X oznacza atom wodoru lub grupe aminowa lub grupe wodorotlenowa, Y jest równe lub rózne od Y i oznacza atom wodoru lub 1-3 atomów bromu lub grupe hydroksyfenylowa lub grupe metoksyfenylowa lub ich wzajemne mieszaniny oraz 61-68 czesci wagowych technicznego barwnika bedacego barwiacym na kolor brazowy leukoestrem bar¬ wnika kadziowego, szczególnie barwnika o wzorze 5.Oprócz substancji barwiacych srodek barwiacy wedlug wynalazku ewentualnie zawiera nie¬ wielkie ilosci znanych srodków natluszczajacych, dyspergujacych, zwilzajacych i nastawia¬ jacych, takich jak: kwasy tluszczowe z dodatkiem emulgatora, sole skondensowanych sulfo- kwasów aromatycznych, pochodna estru kwasu bursztynowego, siarczan sodowy, wodorotlenek sodowy, które to srodki nie maja zadnego wplywu na sposób barwienia i wlasciwosci uzytkowe wybarwien.Barwnik o wzorze ogólnym 1, którego podstawniki zostaly omówione powyzej zabarwia na kolor czerwony skladnik poliestrowy w wyrobie wlókienniczym z mieszaniny wlókien poliestro¬ wych i celulozowych 67/33, dajac na tym wlóknie odpornosci wybarwien: swiatlo 5-6°, woda 4-5°, pranie 4°, pot 4°, tarcie 4-5°, sublimacja 4°, przy czym 8° dla swiatla, a 5° dla po¬ zostalych wskazników oznacza odpornosc najwyzsza.Barwnik o wzorze ogólnym 2, którego podstawniki zostaly omówione powyzej zabarwia na kolor niebieski skladnik poliestrowy w wyrobie wlókienniczym z mieszaniny wlókien poliestro¬ wych i celulozowych 67/33, dajac na tym wlóknie odpornosci wybarwien: swiatlo 5°, woda 4°, pranie 4°, pot 4°, tarcie 4°, sublimacja 3-4°.Barwnik, bedacy barwiacym na kolor brazowy leukoestrem barwnika kadziowego, szczegól¬ ni* barwnik o wzorze 5 zabarwia na kolor brazowy zarówno skladnik celulozowy jak i polie¬ strowy w wyrobie wlókienniczym z mieszaniny tych dwóch rodzajów wlókien 67/33, lecz w róznej intensywnosci, dajac na tych wlóknach odpornosci wybarwien, odpowiednio: swiatlo 5-6° /50/, woda 4-5° /4-5% pranie 4-5° /4% pot 4° /4% tarcie 3-4° /3% sublimacja 3-4° /3-4% przy czym 8 dla swiatla, a 5° dla pozostalych wskazników oznacza odpornosc najwyzsza, zas cyfra w nawiasie dotyczy kazdorazowo skladnika poliestrowego.Nieoczekiwanie okazalo sie, ze srodek barwiacy wedlug wynalazku zawierajacy jako kompo¬ nenty odpowiednio dobrane ilosciowo barwniki o wzorach ogólnych: 1 i 2 oraz zawierajacy bar¬ wnik bedacy barwiacym na kolor brazowy leukoestrem barwnika kadziowego, szczególnie barwnik o wzorze 5 zabarwia wyroby wlókiennicze z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33 w sposób jednolity i równomierny, metoda jednoetapowa-dwustopniowa, przy czym wskaz¬ niki odpornosci wybarwien na wyrobie z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33 przewyzszaja wskazniki uzyskane skladnikami srodka barwiacego na poszczególnych rodzajach wlókien-ekladników, gdyz wynosza: swiatlo 6°, woda 5°, pranie 4-5°, pot 4-5°, tarcie 4-5°, sublimacja 4°. Powyzsze nieoczekiwane efekty techniczne nie wynikaja z wlasciwosoi technicz¬ nych skladników srodka barwiacego i wskazuja na synergizm dzialania.Ponadto, zastosowanie do barwienia wyrobów z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulo¬ zowych 67/33 srodka barwiacego wedlug wynalazku umozliwilo wprowadzenie metody jednoetapo¬ wej -dwustopniowej, dzieki czemu skrócono cykl barwienia oraz zmniejszono zuzycie wody i energii.Srodkiem barwiacym wedlug wynalazku barwi sie w sposób ciagly jednoetapowy-dwustopniowy wyroby z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33, napawajac je w pierwszej ka¬ pieli, zawierajacej srodek barwiacy zdyspergowany w wodzie, w obecnosci dyspergatora oraz srodka pomocniczego o dzialaniu przeciwmigracyjnym, a nastepnie, po wyzeciu, suszac w tempe- ' raturze 100-130°C i dogrzewajac w czasie 45-90 sekund w temperaturze 215-205°C. f drugiej kapieli nastepuje napawanie w pierwszym przedziale pralnicy szerokosciowej pracujacej równiez132 734 3 sposobem ciaglym roztworem wodnym o temperaturze 20-25°C zawierajacym odpowiednie ilosci azotynu sodowego i kwasu siarkowego, po czym w dalszych przedzialach pralnicy szerokoscio¬ wej nastepuje wywolanie barwnika w temperaturze 80°C, w kapieli zawierajacej azotyn sodowy i mocznik, a nastepnie plukanie, neutralizacja w roztworze sody o temperaturze 70-80°C, pranie na goraco w roztworze mydla lub srodka pomocniczego o dzialaniu pioracym i ponowne plukanie, poczatkowo w goracej, a nastepnie w zimnej wodzie. Uzyskuje sie jednolicie i rów¬ nomiernie zabarwiony na kolor brazowy wyrób wlókienniczy z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33, przy czym wybarwienie odznacza sie wysokimi wskaznikami odpornosci uzytkowych, które wynosza: swiatlo 6°, woda 5°, pranie 4-5°, pot 4-5°, tarcie 4-5°, subli- macja 4°.Ponizej podano przyklad sporzadzenia srodka barwiacego wedlug wynalazku: Przyklad. 16,50 czesci wagowych technioznego produktu w koncentracji 100/100 za¬ wierajacego barwnik o wzorze 3 miesza sie z 19,25 czesciami wagowymi technicznego produktu w koncentracji 100/100 zawierajacego barwnik o wzorze 4 oraz 64,25 czesciami wagowymi tech¬ nicznego produktu w koncentracji 100/100 zawierajacego barwnik o wzorze 5. Calosc uciera sie i homogenizuje w przystosowanych do tego celu urzadzeniach, np. mieszalniku suohych prosz¬ ków typu Nautamiz. Otrzymany srodek barwiacy stosuje sie do barwienia na kolor brazowy spo¬ sobem jednoetapowym-dwustopniowym wyrobów z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33. Uzyskane wybarwienia odznaczaja sie dobra równomiernoscia oraz wysokimi wskaznikami odpornosci uzytkowej: swiatlo 5°, woda 5°, pranie 4-5°, pot 4-5°, tarcie 4-5°, sublimacja 4°« Zastrzezenie patentowe Srodek barwiacy do barwienia na kolor brazowy wyrobów z mieszaniny wlókien poliestro¬ wych i celulozowych, znamienny tym, ze zawiera 13-20 czesci wagowych technicz¬ nego barwnika o wzorze ogólnym 1, w którym V oznacza atom wodoru lub atom chloru lub atom bromu lub grupe cyjanowa lub grupe metylosulfonowa, Z oznacza grupe nitrowa, U oznacza atom wodoru lub grupe metylowa, X oznacza grupe alkilowa C H«. dla n oznaczajacego liczbe calko¬ wita od 1 do 4 lub grupe hydroksyetylowa lub grupe acetylowa lub grupe acetyloetylowa, Y o- znacza grupe hydroksyetylowa lub grupe cyjanoetylowa lub grupe acetyloetylowa, 14-24 czesci wagowych technicznego barwnika o wzorze ogólnym 2, w którym X oznacza grupe aminowa lub 2 grupe metyloaminowa lub grupe fenyloamina, X oznacza grupe wodorotlenowa lub grupe aminowa lub grupe fenyloaminowa, X oznacza atom wodoru lub grupe aminowa lub grupe wodorotlenowa, X oznacza atom wodoru lub grupe aminowa lub grupe wodorotlenowa, Y jest równe lub rózne 2 od Y i oznacza atom wodoru lub 1-3 atomów bromu lub grupe hydroksyfenylowa lub grupe meto- ksyfenylowa lub ich wzajemne mieszaniny oraz 61-68 czesci wagowych technicznego barwnika be¬ dacego barwiacym na kolor brazowy leukoestrem barwnika kadziowego, szczególnie barwnika o wzorze 5, przy czym techniczne barwniki ewentualnie zawieraja znane srodki natluszczajace, dyspergujace, zwilzajace i nastawiajace, takie jak: kwasy tluszczowe z dodatkiem emulgatora, sole skondensowanych sulfokwasów aromatycznych, pochodna estru kwasu bursztynowego, siarczan sodowy i wodorotlenek sodowy.WZÓT 1 X* i! XL Wzór 2,132 734 CL N^yN=N-A-N xCHjrCH£-CN VCH^CHL-0-CO-CH3 Wzór 3 Br (U) Wzór ^ KaOjSO Ka035O HN Na03SO I I MaGSA I KaOv50 ó No 0.5 O HN NaO.50 Wzór 5 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 100 zl PL