Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do ste¬ rowania sila pociagowa i polozeniem zaczepu dla ciagników z zawieszanymi narzedziami.Jest rzecza znana, ze gdy ciagnik jest wyposa¬ zony w trzypunktowy, podnoszony silownikiem wieloczlonowy zaczep narzedzia, to pozadane jest jednoczesne stosowanie róznych ukladów sterowa¬ nia ruchem tego zaczepu. Dwa najczesciej stoso¬ wane rodzaje ukladów sterowania to uklad stero¬ wania sila pociagowa i uklad sterowania piono¬ wym polozeniem zaczepu.Przy stosowaniu wylacznie ukladu sterowania polozeniem dla ustalenia pozadanego polozenia trzypunktowego zaczepu wzgledem plaszczyzny po¬ ziomej wyznaczonej ciagnikiem, ustawia sie odpo¬ wiednio dzwignie sterowania polozeniem wysyla¬ jaca impuls wykonawczy powodujacy podniesienie lub opuszczenie zaczepu. W tym przypadku sto¬ suje sie uklad sprzezenia zwrotnego polozenia, który zatrzymuje ruch- zaczepu po osiagnieciu po¬ zadanego polozenia, które zostaje utrzymane do momentu zmiany polozenia dzwigni przez kie¬ rowce.Gdy ciagnik posiada tylko uklad sterowania sila pociagowa wówczas jest on wyposazony w czujnik okreslajacy sile pociagowa, polaczony z mechanizmem do podnoszenia narzedzia, gdy sila pociagowa wzrasta i do obnizenia narzedzia gdy sila pociagowa maleje.Stwierdzono, ze w znanych ukladach w wielul 10 15 20 25 3d sytuacjach poszczególne z wymienionych ukladów skasowane pojedynczo nie daja calkowicie zado¬ walajacych wyników. Znane sa wiec rozwiazania w których stosuje sie lacznie uklady sterowania sila pociagowa i polozeniem. W jednym ze znanych rozwiazan uklad sterowania polozeniem sluzy wy¬ lacznie do kasowania impulsu sterowania sila po¬ ciagowa w przypadku gdy impuls Sily pociagowej powoduje zbytnie obnizenie narzedzia wzgledem ciagnika. W innym znanym rozwiazaniu polozenie narzedzia moze byc sterowane ukladem sterowa¬ nia polozeniem, ukladem .sterowania sila pociago¬ wa lub lacznie oboma tymi ukladami, w którym to przypadku impuls zwrotny polozenia oslabia impuls zwrotny pochodzacy z ukladu sterowania sila pociagowa. Stwierdzono tez, ze moze byc ko¬ rzystne oslabienie impulsu zwrotnego sily pocia¬ gowej w zmiennym stopniu.W znanych rozwiazaniach konstrukcyjnych sto¬ sowano juz uklad sprzezenia zwrotnego do osla¬ biania sygnalu zwrotnego pochodzacego od sily pociagowej. Przykladem takiego rozwiazania jest qpis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 918 527. W tej konstrukcji do oslabienia prze¬ kazywanego impulsu zwrotnego sily pociagowej zastosowano impuls zwrotny polozenia, który jest przekazywany przez drazek, wahliwe ramie, lacz¬ nik i element przegubowy.W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 2 864 295 przedstawiono uklad, w któ- 113 1323 rym sprzezenie zwrotne polozenia moze byc zasto¬ sowane do oslabienia impulsu zwrotnego ciagu w zakresie od 0 do 100%. W rozwiazaniu tym nie przewidziano jednak takiego niezaleznego sterowa¬ nia sila pociagowa i/lub polozeniem, w którym sterowanie polozeniem moze byc wykorzystane do zapewnienia okreslonego poziomu narzedzia w cza¬ sie dzialania sterowania sila pociagowa.W jeszcze innym rozwiazaniu, przedstawionym w austriackim opisie patentowym nr 256 531, uklad sprzezenia zwrotnego sily pociagowej jest urucha¬ miany za pomoca mechanizmu dzwigniowego ste¬ rujacego polozeniem trójpunktowego zaczepu i za pomoca mechanizmu sily pociagowej, i oddzialy- wuje na polozenie dzwigni, wspólpracujacej z za¬ worem sterowania w celu uruchomienia silownika hydraulicznego, wspólpracujacego z walem mecha¬ nizmu dzwigniowego. W rozwiazaniu tym uklad sprzezenia zwrotnego sily pociagowej nie jest jed¬ nakze uruchamiany w sposób selektywny.Celem wynalazku jest skonstruowanie takiego urzadzenia do sterowania sila pociagowa i polo¬ zeniem zaczepu ciagnika, w którym uklad sprze¬ zenia zwrotnego polozenia oddzialywuje_jw sposób selektywny na uklad sprzezenia zwrotnego sily pociagowej.Urzadzenie do sterowania sila pociagowa i po¬ lozeniem zaczepu dla ciagników z zawieszanymi narzedziami, wyposazone w mechanizm dzwignio¬ wy, reagujacy na impuls sygnalowy dla zapew¬ nienia pozadanej sily pociagowej i polozenia za¬ czepu, reczne dzwignie sterowania sila pociagowa i polozeniem zaczepu, uklad sprzezenia zwrotnego sily pociagowej sterowany mechanizmem czujniko¬ wym sily pociagowej i uklad sprzezenia zwrotne¬ go polozenia sterowany czujnikiem, wspólpracuja¬ cym z krzywka przytwierdzona do walu polaczo¬ nego z mechanizmem dzwigniowym, wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze wspólpra¬ cujacy z krzywka czujnik jest przesuwny pomie¬ dzy polozeniem, w którym tlumi dzialanie ukladu sprzezenia zwrotnego sily pociagowej, a poloze¬ niem w którym nie tlumi tego dzialania, gdy natrafia na cylindryczna powierzchnie nieczynna krzywki, która przebiega wspólosiowo do walu i która poprzez powierzchnie srodkowa przechodzi w cylindryczna powierzchnie niewspólosiowa wzgledem walu, przy czym czujnik wspólpracu¬ jacy z krzywka jest przesuwny równolegle do osi walu.Przejscie cylindrycznej powierzchni nieczynnej w cylindryczna powierzchnie niewspólosiowa wzgledem walu jest bezstopniowe.Dzwignia czujnika jest wyposazona w nagwin¬ towany otwór, w który jest wkrecona nagwinto¬ wana czesc walka dla realizowania osiowego prze¬ suwu czujnika wzgledem walu.Wspólpracujace z czujnikiem powierzchnie krzywki przechodza w kierunku obwodowym w powierzchnie wspólosiowa wzgledem walu, do której przylega czujnik wówczas, gdy narzedzie jest uniesione maksymalnie ku górze.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 *132 4 przedstawia schematycznie zaczep sluzacy do la¬ czenia narzedzi z ciagnikiem w którym to zacze¬ pie zastosowano urzadzenie do sterowania wedlug wynalazku, fig. 2 — mechanizm dzwigniowy slu- 5 zacy do ustawiania zaczepu wzgledem ciagnika, pokazany w przekroju wykonanym przez czesc ciagnika, fig. 3 — przekrój wzdluz linii 3—3 na fig. 2, fig. 4 — czesc mechanizmu dzwigniowego w widoku z góry, fig. 5 — przekrój wzdluz linii io 5—5 na fig. 4, fig. 6 — przekrój wzdluz linii 6—6 na fig. 2, a fig. 7 — urzadzenie do sterowania wedlug wynalazku w widoku perspektywicznym.Zastosowane w ponizszym opisie okreslenia prawej strony i lewej strony odnosza sie do ciag- 15 nika widzianego od tylu, w kierunku jazdy. Okre¬ slenia tyl i przód odnosza sie do tylu i przodu ciagnika. Okreslenia kierunku zgodnego i przeciw¬ nego ruchowi wskazówek zegara odnosza sie do ciagnika widzianego z lewej strony, w kierunku 20 ciagnika.Na figurze 1 przedstawiono ciagnik 1 polaczony z pólzawieszonym narzedziem takim jak plug 3, za pomoca znanego trzypunktowego zaczepu zawiera¬ jacego dolne laczniki ciagnace 5 i górny lacznik 25 7. Przednie konce laczników 5 i 7 sa przegubowo przymocowane do ciagnika, przy czym dolne lacz¬ niki ciagnace moga byc podnoszone i opuszczane za pomoca laczników podnoszacych 9, których gór¬ ne konce sa polaczone z ramionami podnoszacymi 30 11 przymocowanymi do walu 16. Ramiona podno¬ szace moga byc podnoszone i opuszczane hydrau¬ licznym silnikiem jednostronnego dzialania skla¬ dajacym sie z cylindra 13 i tloka 14. Zespól hy¬ drauliczny 13, 14 jest polaczony przewodem hy- 35 draulicznym 44 ze sterowanym impulsami zawo¬ rem V przedstawionym na fig. 2 i 7. Zawór jest polaczony przewodem 42 z pompa, a przewodem 46 ze zbiornikiem cieczy. Zawór posiada tloczek przesuwajacy sie pomiedzy polozeniem srodko- 40 wym i polozeniami lewym i prawym. Gdy tloczek zaworu znajduje sie w prawym polozeniu, wów¬ czas ciecz kierowana jest z przewodu wlotowego 42 do cylindra 13 w celu podniesienia dolnych laczników ciagnacych 5. Gdy tloczek znajduje sie 45 w lewym polozeniu, wówczas ciecz zostaje odpro¬ wadzona z cylindra przewodem odprowadzajacym 46, co pozwala na opuszczenie laczników ciagna¬ cych. Gdy tloczek znajduje sie w srodkowym po¬ lozeniu, wówczas ciecz w cylindrze jest zamknie- 50 ta, co powoduje utrzymywanie laczników ciagna¬ cych w nadanym im polozeniu. Tloczek zaworu posiada wystajacy poprzecznie na zewnatrz popy- chacz 41, naciskany w kierunku na prawo spre¬ zyna 56 w celu utrzymania nacisku prawego kon¬ ca popychacza 41 na jedno ramie dzwigni kato¬ wej 43.Ciagnik posiada pulpit sterowniczy 10, umie¬ szczony po prawej stronie siedzenia 4 kierowcy. g0 Pulpit sterowniczy wyposazony jest w dwie reczne dzwignie 12, z których tylko jedna jest przedsta¬ wiona na rysunku, sluzace do sterowania sila po¬ ciagowa i polozeniem zaczepu. Dodatkowo, na ze¬ wnatrz ciagnika umieszczona jest obrotowa galka 65 135, uzywana do zmiany stosunku impulsów sprze- r113 132 * zenia zwrotnego. Dzwignia sterowania sila pocia¬ gowa 12 jest stosowana do ustalania potrzebnej sily pociagowej wywieranej na ciagnik przez na¬ rzedzie. Powoduje ona wyslanie impulsu wyko¬ nawczego do zaworu w celu spowodowania opu¬ szczenia lub podniesienia laczników ciagna¬ cych 5.Na przyklad jezeli dzwignie sterowania sila po¬ ciagowa 12 przesunie sie do przodu, to do zaworu zostanie wyslany sygnal wzrostu sily pociagowej, skutkiem czego ciecz w zespole cylindra 13, 14 zo¬ stanie spuszczona, a narzedzie zostanie obnizane.Zastosowano równiez uklad sprzezenia zwrotnego sily pociagowej powodujacy ustawienie tloczka zaworu w polozeniu srodkowym, po uzyskaniu po¬ zadanej sily pociagowej. Uklad sprzezenia zwrot¬ nego powoduje tez przestawianie zaworu w przy¬ padku zmiany sily pociagowej w celu podniesie¬ nia lub opuszczenia narzedzia. W celu niedopu¬ szczenia do nadmiernego przesuniecia narzedzia, z ukladem sprzezenia zwrotnego sily pociagowej polaczony jest uklad sprzezenia zwrotnego polo¬ zenia w celu selektywnego oslabiania sygnalu sprzezenia zwrotnego sily pociagowej, przy czym sila impulsu zwrotnego polozenia moze byc zmie¬ niana za pomoca galki 135. Przesuwajac dzwignie 12 sterowania polozeniem do przodu kierowca po¬ woduje przekazanie impulsu wykonawczego do zaworu w celu obnizenia dolnych laczników ciag¬ nacych. Mechanizm sprzezenia zwrotnego poloze¬ nia powoduje przestawienie zaworu do polozenia srodkowego po uzyskaniu pozadanego polozenia.Sterowanie sila pociagowa i polozeniem zaczepu moze byc stosowane niezaleznie jedno od drugiego lub tez lacznie.Gdy stosuje sie sterowanie laczne, to sterowa¬ nie polozeniem zapewnia, ze narzedzie nie moze byc obnizone poza ustalony poziom. Oznacza to, ze uklad sterowania polozeniem kasuje impuls ukladu sterowania sila pociagowa w przypadku, gdy ten ostatni zamierza opuscic laczniki ciagu ponizej polozenia nastawionego ukladem sterowa¬ nia polozeniem. Zastosowano tez odcinajace urza¬ dzenie dla jazdy transportowej, ustawiajace zawór w polozeniu neutralnym. Po ustawieniu odpowied¬ niego polozenia transportowego, w którym laczni¬ ki zostaly podniesione^ urzadzenie to kasuje syg¬ naly ukladów sterowania polozeniem lub sila po¬ ciagowa. Poniewaz urzadzenie dziala wylacznie na skutek impulsu powodowanego stanem uniesienia narzedzia i wywieranego na inna czesc ukladu, wiec nie przewidziano do tego celu specjalnej, recznej dzwigni sterowania.Na figurze 2 przedstawiono mechanizmy stero¬ wania zaworem, czesciowo umieszczone w obudo¬ wie posiadajacej podstawe 15 czyli jej glówna czesc, która ma duzy tylny otwór 19 przykryty odlaczalna pokrywa 17 przymocowana sruba¬ mi 18.Jak wspomniano poprzednio, zawór jest uru¬ chamiany popychaczem 41, którego zewnetrzny koniec wspólpracuje z dzwignia katowa 43 zamo¬ cowana przegubowo na stalym walku 45 przymo- 10 15 90 25 38 35 40 45 50 55 katowej 43 jest przymocowane do przegubu kulo¬ wego na jednym z konców lacznika 47, którego drugi koniec jest zamontowany za pomoca prze¬ gubu kulowego do konca jednego z ramion dru¬ giej dzwigni katowej 49 zamontowanej obrotowo na biegnacym poprzecznie stalym walku 51. Ruch drugiej dzwigni katowej 49 powoduje odpowied¬ nie przesuniecie dzwigni katowej 43 i popychacza 41. Na drugim ramieniu drugiej dzwigni katowej 49 znajduje sie sruba regulacyjna 54 posiadajaca zaokraglona powierzchnie 54a naciskajaca na plas¬ ka powierzchnie czolowa 53b pogrubionej czesci 53a drazka sterowniczego 53. Dzialajaca poprzez dzwignie katowe 43, 49 sprezyna 56 normalnie utrzymuje wzajemny kontakt powierzchni 54a i* 53b za wyjatkiem przypadku, gdy odcinajace urzadzenie dla jazdy transportowej kasuje sygna¬ ly sily pociagowej i polozenia, przekazywane po¬ przez drazek sterowniczy 53.Sruba regulacyjna 54 sluzy do regulowania zmian tolerancji polaczenia pomiedzy dzwignia sterowania sila pociagowa 12 a tylnym koncem drazka sterowniczego 53. W przednim polozeniu dzwigni sterowania polozeniem 12, sruba 54 regu¬ luje^ sie ustawienie tloczka zaworu w polozeniu neutralnym, gdy dzwignia 12 sily pociagowej znaj¬ duje sie w okreslonym polozeniu posrednim. Re¬ gulacja ta jest normalnie wykonywana w wytwór¬ ni i na ogól kierowca ciagnika nie musi juz usta¬ wiac sruby regulacyjnej. Regulacje wykonuje sie po odkreceniu sruby 112 pokrywy 17 i wsuniecia srubokreta przez nagwintowany otwór, do którego jest wkrecona sruba 112.Urzadzenie odcinajace dla jazdy transportowej sluzace do ustawienia maksymalnie wysokiego po¬ lozenia laczników ciagnacych, zawiera trzecia dzwignie katowa 103 obracana dookola osi stale¬ go walka 102. Do dzwigni katowej 103 jest przy¬ mocowane wkrecanym czopem 100 oczko znajdu¬ jace sie na jednym koncu lacznika 104. Oczko znajdujace sie na drugim koncu lacznika 104 jest zamocowane do czopa przegubu kulowego na dru¬ giej dzwigni katowej 49. Na drugim ramieniu trze¬ ciej dzwigni katowej 103 umieszczony jestr regu¬ lowany ogranicznik w postaci nastawnej sruby 105.Nastawna sruba 105 moze byc nastawiana w celu zmieniania maksymalnego, górnego polozenia lacz¬ ników ciagnacych. W tym celu pokrywa 17 posia¬ da nagwintowany otwór z wkrecana do niego sruba 110. Po wyjsciu sruby 110,. do otworu moze byc wsuniety srubokret w celu ustawienia sruby nastawnej 105. Zastosowano tez czujnik polozenia transportowego sluzacy do porównywania rzeczy¬ wistego polozenia laczników ciagnacych z pozada¬ nym, najwyzszym polozeniem, ustalonym ustawie¬ niem sruby nastawnej 105 i przestawiania zaworu do polozenia srodkowego po osiagnieciu maksy¬ malnie podniesionego polozenia narzedzia. Czujnik zawiera czwarta dzwignie katowa 107, obracana na stalym walku 102. Dolna powierzchnia jednego z ramion czwartej dzwigni katowej moze wcho¬ dzic w kontakt ze sworzniem 109, umieszczonym w wystepie 87 krzywki 86, zamontowanej na wale cowanym do pokrywy 17. Drugie ramie dzwigni 65 16 za pomoca elementów mocujacych 90. Przy7 obracaniu walu przeciwnie do ruchu wskazówek zegara w celu podniesienia laczników ciagnacych 5 sworzen 109 styka sie z sasiadujacym ramieniem czwartej dzwigni katowej 107, powodujac jej obrót w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara.Gdy czwarta dzwignia katowa 107 jest obracana w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zega¬ ra, wówczas powierzchnia 111 drugiego jej ramie¬ nia zetknie sie z jednym koncem sruby nastawnej 105, powodujac zgodny z ruchem wskazówek zega¬ ra obrót trzeciej dzwigni katowej 183. Zgodny z ruchem wskazówek zegara ohrót trzeciej dzwig¬ ni katowej 103 powoduje przestawienie tloczka i popychacza na lewo za posrednictwem laczni¬ ków 104 i 47 oraz dzwigni katowej 43. Po wyko¬ naniu tych ruchów druga dzwignia katowa 49 zo¬ stanie równiez obrócona w kierunku ruchu wska¬ zówek zegara, odsuwajac zaokraglona powierzch¬ nie 54a od powierzchni czolowej 5Sb drazka ste¬ rowniczego 53. Widac z tego, ze urzadzenie odcina¬ jace dla jazdy transportowej kasuje kazdy sygnal wysylany z ukladów sterowania, polaczonych z drazkiem sterowniczym 53.Oba uklady sily pociagowej i polozenia, przeka¬ zuja do zaworu rózne sygnaly za posrednictwem drazka sterowniczego 53. Pogrubiona tylna czesc koncowa 53a drazka sterowniczego jest zamonto¬ wana slizgowo w posiadajacym otwór wsporniku 52, którego prawy koniec jest przymocowany do podstawy obudowy 15. Srodkowa czesc drazka sterowniczego 53 jest czesciowo otoczona sprezyna 55, której tylny koniec naciska na prz&dni koniec pogrubionej czesci 53a, a przedni koniec naciska na tylny koniec tulei 60. Przedni _ koniec tulei 60 naciska stale na czop 58 zamontowany w górnym koncu dzwigni widelkowej 57. Przednie przedlu¬ zenie 79 drazka sterowniczego 53 posiada staly kolnierz 81, który moze tez naciskac na czop 58 po przeciwnej stronie niz tuleja 60. Sciskana spre¬ zyna 55 normalnie odpycha drazek sterujacy 53 do tylu. Gdy drazek sterowniczy 53 znajduje sie jedynie pod wplywem ukladu sterowania sila po¬ ciagowa, wówczas jest on zawsze w polozeniu przedstawionym na fig. 6. Jednakze, gdy drazek sterowniczy 53 znajduje sie pod wylacznym wply¬ wem ukladu sterowania polozeniem, to moze byc on przesuniety wzgledem czopa 58 w celu spowo¬ dowania scisniecia sprezyny 55 i odsuniecia kolnie¬ rza 81 od czopa 58.W nastepujacym ponizej opisie ukladu sterowa¬ nia sila pociagowa zaklada sie, ze dzwignia stero¬ wania polozeniem 12 jest w pelni przesunieta do przodu, co powoduje dolne polozenie zaczepu. * W celu przekazania impulsu wykonawczego ste¬ rowania sila pociagowa za posrednictwem drazka 53, dzwignia 12 sterowania sila pociagowa zostaje recznie przesunieta do polozenia srodkowego.Dzwignia sterowania sila pociagowa 12 jest pola¬ czona z kolyska 67 za pomoca lacznika 65, które¬ go tylny koniec jest przymocowany przegubowo do górnego konca ramienia 63. Ramie 63 jest za¬ mocowane na walku 61, którego czesc srodkowa jest zamontowana obrotowo w podstawie obudo¬ wy 15. Lewy koniec walka 61 jest zamocowany L3 132 8 w otworze wykonanym w prawej nodze 22 kolys¬ ki 67. Kolyska posiada lewa noge 25 posiadajaca otwór obrotowo zamontowany na walku 62. Lewy koniec walka 62 jest zamocowany obrotowo w le- 5 wej nodze kolyski, a jego prawy koniec 120 jest zamocowany obrotowo w tulei 123 zamocowanej do srodkowej nogi 23 kolyski 67. Walki 61 i 62 maja wspólna os 59. Nalezy zauwazyc, ze obrót ramienia 63 powoduje obrót kolyski 67 dookola io osi 59. Dolny walek obrotowy 24 biegnie pomie¬ dzy nogami 23 i 22 i jest polozony pod osia 59, jak to pokazano na fig. 2. W dolnej czesci rucho¬ mej, ksztaltki 20 zamocowany jest górny walek obrotowy 21, na którym zamocowany jest dolny 15 koniec dzwigni widelkowej 57 oraz ramie 29 trzy- ramiennej krzywki' 28. Ramie 30 krzywki naciska na przednia krawedz tej czesci czopa 58, która wystaje z lewej strony dzwigni widelkowej 57.Trzecie ramie 31 krzywki 28 naciska na górna po- 20 wierzchnie rolki 36, polaczonej z przesuwnym pio¬ nowo pretem 37 czujnika sily pociagowej, który moze miec dowolna, znana konstrukcje i który powoduje pionowe przesuniecie preta 37 do góry, gdy sila pociagowa zmniejsza sie, i w dól gdy sie 25 zwieksza. Uklad laczacy rolke 36 z przesuwanym pionowo pretem 37 oznaczony ogólnie 32 zawiera obrotowa tuleje 33, zamocowana na przeciwleg¬ lych sobie, wspólosiowych czopach 34, zamocowa¬ nych odpowiednio w nogach 23 i 25 kolyski 67. 30 Do obrotowej tulei 33 sa przymocowane wystaja¬ ce na zewnatrz ramiona 70 i 69. Zewnetrzny ko¬ niec lewego ramienia 69 tulei jest polaczony z górnym koncem przesuwanego preta 37 za po¬ moca czopa 71 przegubu kulowego. Górny koniec 35 prawego ramienia 70 tulei jest polaczony z rolka 36 za posrednictwem usytuowanego pod katem prostym Walka 35.Jak to wynika z fig. 5 i 7, jezeli lacznik 65 zo- 40 staje przesuniety do przodu, to do zaworu V zo¬ stanie wyslany impuls wykonawczy zmniejszenia sily pociagowej, za posrednictwem obrotu kolyski 67. Kolyska 67 spowoduje z kolei przesuniecie do tylu ruchomej ksztaltki 20 z polozenia A w kie- 45 runku polozenia B oznaczonych na fig. 5, a to w nastepstwie powoduje przesuniecie drazka ste¬ rowniczego 53, który przesunie tloczek zaworu na lewo. Pozwoli to na opuszczenie narzedzia. Po za¬ glebieniu sie narzedzia w glebie i zwiekszeniu sie 50 sily pociagowej, czujnik sily pociagowej powodu¬ je przesuniecie preta 37 do dolu. Czujnik sily po¬ ciagowej, dzialajacy poprzez rolke 36, krzywke 28, czop 58 i drazek sterowniczy 53, dziala jako uklad sprzezenia zwrotnego mogacy przekazywac syjma- 55 ly sprzezenia zwrotnego sily pociagowej do zawo¬ ru. Gdy sila pociagowa wzrasta, wówczas krzyw¬ ka 28 jest obracana w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara dookola górnego walka obrotowego 21 i przesuwa czop do przodu. Skut- to kiem tego, po uzyskaniu pozadanej sily pociago¬ wej zawór zostaje ustawiony w polozeniu neutral¬ nym.Stwierdzono, ze poslugiwanie sie impulsem sprzezenia zwrotnego pochodzacego wylacznie od es sily pociagowej jest czesto niekorzystne i dlatego9 przewidziano nastawny uklad sprzezenia zwrotne¬ go polozenia sluzacy do selektywnego tlumienia sygnalu sprzezenia zwrotnego sily pociagowej. Me¬ chanizm ten zawiera krzywke 86, czujnik 121, 122 w postaci rolki 122 zamontowanej na dzwigni 121 z przymocowana tuleja 124, posiadajaca wewnetrz¬ ny gwint 125. Tuleja 124 wspólpracuje z nagwin¬ towana czescia 62a walka 62. Oddalony od rolki 122 koniec dzwigni 121 posiada poprzeczna tuleje 127, w której umieszczony jest slizgowo pret 129, którego czesc polozona na prawo od tulei 127 jest zamocowana do zewnetrznego konca dzwigni 131.Drugi koniec dzwigni 131 jest przymocowany do zewnetrznej powierzchni tulei 123, zamontowanej obrotowo na srodkowej nodze 23. Na prawym koncu preta 129, wystajacego z prawej strony dzwigni 131, zamontowany jest obrotowo jeden koniec lacznika 27. Dolny koniec lacznika 27 jest przegubowo polaczony z przednim koncem ramie¬ nia 26, którego tylne ramie jest zamocowane do ruchomej ksztaltki 20.Dzialajaca poprzez dzwignie katowe 43 i £9, lacznik 47, drazek sterowniczy 53, czop 58, krzyw¬ ke 28, ruchoma ksztaltke i opisany powyzej uklad — sprezyna 56 dociska rolke 122 do powierzchni krzywki 86. Z powyzszego wynika w sposób oczy¬ wisty, ze obrócenie przymocowanej do walka 62 galki 135 powoduje poprzeczne przesuniecie dzwig¬ ni 121 i folki 122 wzgledem powierzchni krzyw¬ ki 86.Jak przedstawiono na fig. 3 i 4, lewy koniec walka 62, przechodzacy przez otwór 133 obudowy 15, otoczony jest sprezyna spiralna 137 opierajaca sie o miseczke 138 umieszczona w sasiedztwie we¬ wnetrznej powierzchni 139 obudowy 15. Drugi ko¬ niec sprezyny spiralnej 137 opiera sie o nakretke 141, otaczajaca walek i umieszczona od wewnetrz¬ nej strony galki 135. Zewnetrzny obwód nakretki 141 posiada gwint 143, wkrecany w odpowiedni gwint 144 w obudowie. Wewnatrz zamocowanej w obudowie nakretki 141, moze byc obracany wa¬ lek 62 za pomoca galki 135 w celu ustawienia dzwigni 121 w róznych polozeniach poprzecznie wzdluz powierzchni krzywki 86, jak to pokazano jako polozenia A—A i B—B na fig. 3, linia osiowa.Wedlug niniejszego wynalazku, krzywka 86 po¬ siada specjalnie wyprofilowana powierzchnie umieszczona na lewo od wystepu 87. Wewnetrzna powierzchnia krzywki 86 posiada wspólna krzy¬ wizne z zewnetrzna powierzchnia 115 walu 16, przy czym krzywka jest zamocowana odpowiedni¬ mi elementami mocujacymi 90. Powierzchnie krzywki stanowi biegnaca poprzecznie powierzch¬ nia 116, wspólosiowa w stosunku do walu 16, od¬ sadzone cylindryczne powierzchnie 114 i 119 oraz srodkowa powierzchnia 117. Cylindryczna po¬ wierzchnia 114 jest wspólosiowa z walem 16 i mo¬ ze byc traktowana jako przedluzenie poprzecznej powierzchni • 116. Druga cylindryczna powierzchnia ^ 119 jest zatoczona z miejsca polozonego poza osia walu 16 takim samym promieniem. Promieniowo osadzona srodkowa powierzchnia 117 przebiega pomiedzy powierzchniami 114 i 119. W korzystnej i 132 10 postaci, srodkowa powierzchnia 117 ma przekrój kolowy o promieniu takim samym jak promien powierzchni 114 i 119, jednak srodkowy punkt kazdego zwiekszajacego sie przekroju powierzchni 5 117 zmienia swoje polozenie od punktu polozone¬ go na osi powierzchni 114 do punktu polozonego na osi powierzchni 119.Mechanizm sterowania polozeniem i zwiazany z nim uklad sprzezenia zwrotnego sa polaczone 10 z drazkiem sterowniczym 53 za pomoca dzwignio¬ wego lacznika 83, którego^ srodkowa czesc jest przymocowana do konca przedniego przedluzenia 79 drazka sterowniczego 53 za pomoca posrednie¬ go sworznia 92. Górny koniec dzwigniowego lacz- 15 nika 83 jest przegubowo polaczony do przedniego konca lacznika 85 sprzezenia zwrotnego za pomo¬ ca sworznia 84.Tylny koniec lacznika 85 sprzezenia zwrotnego jest przegubowo przymocowany do wystepu 87 20 krzywki 86 za pomoca sworznia 88. Z dzwignio¬ wym lacznikiem 83 polaczona jest dzwignia ste¬ rowania 12 za pomoca lacznika 101, którego tylny koniec jest przymocowany przegubowo do górne¬ go konca ramienia 99 zamocowanego na obroto- 25 wym walku 97. Srodkowa czesc obrotowego walka 97 przechodzi przez prawa sciane obudowy 15 i podtrzymuje skierowane do dolu ramie 95, do którego dolnego konca jest przymocowany swo- rzen 93 wchodzacy w podluzny otwór 91, wykona- 30 ny w przednim koncu lacznika 89. Tylny koniec lacznika 89 jest przegubowo polaczony z dolnym koncem dzwigniowego lacznika za pomoca sworz¬ nia 82.Gdy kierowca ciagnika zamierza uruchomic je¬ dynie uklad sterowania polozeniem, wówczas prze¬ suwa dzwignie 12 sterowania sila pociagowa do przodu. Powoduje to przesuniecie czopa 58 do tylu, zetkniecie sie przedniego konca podluznego otworu 91 z czopem 93 i odsuniecie stalego kolnierza 81 od kontaktu z czopem 58. Powoduje to scisniecie sprezyny 55. Przesuniecie dzwigni 12 sterowania polozeniem do przedniego polozenia spowoduje teraz przesuniecie sworznia 93 do tylu. Sprezyna 45 56 utrzymuje przedni koniec podluznego otworu 91 w kontakcie ze sworzniem 93, wiec ruch ten spowoduje przesuniecie do tylu tylnego konca drazka sterowniczego 53, dzieki czemu zawór po¬ woduje spuszczenie cieczy z zespolu cylindra ny¬ so draulicznego 13, 14. Po spuszczeniu cieczy z cylin¬ dra, wal sterowania 16 obróci sie zgodnie z ru¬ chem wskazówek zegara do momentu, w którym uklad sprzezenia zwrotnego przestawi dzwigniowy lacznik 83 do polozenia, w którym zawór zostanie 55 znowu ustawiony w polozeniu srodkowym, a ciecz zostanie zamknieta w cylindrze. Zmiana sily po¬ ciagowej nie wplywa na powyzsze dzialanie, po¬ niewaz ruchy czopa 58 nie wplywaja na polozenie pogrubionej czesci 53a drazka sterowniczego, bo «• jest on utrzymywany w stalym polozeniu przez kontakt przedniego fconca podluznego otworu 91 _ ze sworzniem 93.Gdy kierowca ciagnika chce uruchomic jedynie uklad sterowania sila pociagowa, wówczas posu- •• wa dzwignie 12 sterowania polozeniem calkowicie113 132 11 12 do przodu, powodujac odsuniecie sworznia 93 od przedniego konca podluznego otworu 91. W tych warunkach, drazek sterowniczy 53 bedzie zawsze wysuniety na pelna dlugosc, a impulsy wykonaw¬ cze ukladu sterowania sila pociagowa beda prze- 5 kazywane przez kolyske 67 za posrednictwem czo¬ pa 58 do zaworu do momentu, w którym wystapi przeciwdzialanie ukladu sprzezenia zwrotnego sily pociagowej poprzez pret 37, rolke 36 i do czopa 58 przez trzyramienna krzywke 28. Kierowca moze 10 selektywnie oslabiac impuls sprzezenia zwrotnego sily pociagowej, jednak nie wtedy gdy narzedzie znajduje sie nad ziemia..Jezeli impuls sprzezenia zwrotnego sily pociago¬ wej zostal oslabiony w zakresie ruchu zaczepu, 15 w trakcie którego narzedzie jest podnoszone nad poziom ziemi, wówczas dzialanie zaczepu jest opózniane, poniewaz sygnaly ukladu sprzezenia zwrotnego polozenia, dochodzace do ukladu sprze¬ zenia zwrotnego sily pociagowej poprzez krzywke 20 86 i rolke beda powodowac obnizanie zaczepu.Gdy zas narzedzie znajduje sie nad poziomem zie¬ mi i nie powstaja zadne impulsy zwrotne, dola¬ czajace sie do impulsu pochodzacego od dzwigni sterowania sila pociagowa, wówczas rolka 122 sty- 25 ka sie z poprzeczna powierzchnia 116 krzywki.Impuls sprzezenia zwrotnego sily pociagowej moze byc oslabiany stopniowo. Rolka 122 moze byc przemieszczona poprzecznie z polozenia w któ¬ rym kontaktuje sie z powierzchnia 114, w trakcie ruchu narzedzia zaglebionego w ziemi, do poloze¬ nia w którym styka sie ona z powierzchnia 119 krzywki. Gdy rolka toczy sie po powierzchni 114 krzywki to nie oslabia impulsu pochodzacego od sily pociagowej.Przy pracy w silnie pofaldowanym terenie jest rzecza niezbedna, aby zaczep odpowiednio silnie reagowal na zmiany sily pociagowej. Jednak w normalnych warunkach korzystne jest okreslo- 4Q ne sprzezenie zwrotne sily pociagowej, a zatem wówczas kiedy rolka 122 biegnie po powierzch¬ niach 117 lub 119. Gdy ma to miejsce, wówczas uklad laczników polaczony z rolka oslabia impuls zwrotny sily pociagowej. Przykladowo, gdy sila pociagowa zwieksza sie, wówczas przesuwany pio¬ nowo pret 37 zostaje przesuniety do dolu, co po¬ woduje towarzyszacy temu ruch do przodu draz¬ ka sterowniczego 53, powodujacy ustawienia za¬ woru w polozeniu, w którym zespól cylindra 13, 50 14 podnosi laczniki zaczepu. W miare obrotu walu 16 podczas podnoszenia laczników, rolka 122 zetknie sie z powierzchnia 117 lub 119 krzywki odchylajac dzwignie 121 w kierunku ruchu wska¬ zówek zegara. Spowoduje to obrót ruchomej 55 ksztaltki 20 w tym samym kierunku i przesunie¬ cie drazka sterowniczego 53 do tylu. Jezeli prze¬ suniecie do dolu preta 37 przyjac za impuls dodat- 30 35 ni, to obrót dzwigni 121 spowoduje impuls ujemny.Oba te impulsy zostaja zsumowane. Suma obu tych impulsów bedzie stale stanowila wartosc do¬ datnia lecz mniejsza od wartosci pochodzacej wy¬ lacznie od ruchu preta 37.Sprzezenie zwrotne polozenia powoduje wiec oslabienie, ale nie skasowanie impulsu. Skasowa¬ nie zwrotnego impulsu sily pociagowej wystapi przy braku zmiany w wykonawczym impulsie cia¬ gu, gdy sila pociagowa ponownie uzyskuje okreslo¬ na wartosc, ustawiona wstepnie za pomoca dzwigni sterowania sila pociagowa.Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do sterowania sila pociagowa i po¬ lozeniem zaczepu dla ciagników z zawieszanymi narzedziami, wyposazone w mechanizm dzwignio^ wy, reagujacy na impuls sygnalowy dla zapew¬ nienia pozadanej sily pociagowej i polozenia za¬ czepu, reczne dzwignie sterowania sila pociagowa i polozeniem zaczepu, uklad sprzezenia zwrotnego sily pociagowej sterowany mechanizmem czujni¬ kowym sily pociagowej i uklad sprzezenia zwrot¬ nego polozenia sterowany czujnikiem, wspólpracu¬ jacym z krzywka przytwierdzona do walu pola¬ czonego z mechanizmem dzwigniowym, znamien¬ ne tym, ze wspólpracujacy z krzywka (86) czujnik (121, 122) jest przesuwny pomiedzy polozeniem, w którym tlumi dzialanie ukladu sprzezenia zwrotnego sily pociagowej, a polozeniem w któ¬ rym nie tlumi tego dzialania, gdy natrafia na cylindryczna powierzchnie nieczynna (114) krzyw¬ ki (86), która przebiega wspólosiowo do walu (16) i która poprzez srodkowa powierzchnie (117) prze¬ chodzi w cylindryczna powierzchnie (119) nie- wspólosiowa wzgledem walu (16), przy czym czuj¬ nik (121, 122) wspólpracujacy z krzywka (86) jest przesuwny równolegle do osi walu (16). 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze przejscie cylindrycznej powierzchni nieczynnej (114) w cylindryczna powierzchnie (119) niewspól- osiowa wzgledem walu (16) jest bezstopniowe. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 2, znamien¬ ne tym, ze dzwignia (121) czujnika (121, 122) jest wyposazona w nagwintowany otwór, w który jest wkrecona nagwintowana czesc (62a) walka (62) dla realizowania osiowego przesuwu czujnika wzgledem walu (16). 4. Urzadzenie Wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze wspólpracujace z czujnikiem (121, 122) po¬ wierzchnie (114, 117, 119) krzywki (86) przechodza w kierunku obwodowym w powierzchnie (116) wspólosiowa wzgledem walu (16), do której przyle¬ ga czujnik (121, 122) wówczas, gdy narzedzie jest uniesione maksymalnie ku górze.113 132 21 ' ii « " a113 132 T^.6 X'^' ar-" ¦ ^ - ss, " ¦• ZGK 5, Btm. zam. 9159 — 90 egz.Cena 45 zl PL