Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do re¬ gulowania zbieznosci wiazek elektronowych w ki¬ neskopie z wyrzutniami elektronów usytuowanymi w linii prostej.JUklady odtwarzania barw stosowane w odbior¬ nikach telewizji kolorowej zawieraja kineskop, w którym trzy wiazki elektronowe sa modulowane przez sygnaly wizji reprezentujace poszczególne barwy podstawowe. Wiazki te padaja na odpoi- wiednie dla danych barw powierzchnie luminoforu naniesionego na wewnetrzna czesc ekranu kines¬ kopu, w trakcie odchylania omiataja powierzchnie rastra i w rezultacie wytwarzaja obraz barwny na. ekranie.Aby uzyskac wierne odtworzenie obrazu barw¬ nego), wszystkie trzy wiazki musza byc rzeczywi¬ scie zbiezne we wszystkich punktach rastra. Zbiez¬ nosc wiazek z dala od srodka rastra moze byc uzyskana dzieki zastosowaniu ukladu zbieznosci dynamicznej lub wykorzystaniu techniki samo- zbieznosci wiazek, badz tez przez polaczenie obu wyzej wymienionych technik. Bez wzgledu na te, która wersja zostanie wykorzystana dla uzyskania zbieznosci wiazek podczas odchylania, wiazki mu¬ sza byc poddane dzialaniu ukladu zbieznosci sta¬ tycznej, która wystepuje przy braku odchylania wiazek, na srodku ekranu. Uklad zbieznosci sta¬ tycznej jest niezbedny, poniewaz tolerancja przy produkcji zespolów wyrzutni elektronowych oraz tolerancja ulozenia wyrzutni elektronowych w 10 25 30 szyjce kineskopu czesto sa przyczyna powstania statycznej rozbieznosci wiazek.Z opisów patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3725831 i nr 3808570 znany jest zespól zbieznosci statycznej, stosowany w lampach elek¬ tronopromieniowych z wyrzutniami elektronów usytuowanymi w linii prostej. Zespól ten zapewnia wytworzenie czterobiegunowyich i szeseiobiegunp- wych pól magnetycznych do kierowania ruchem dwóch zewnetrznych wiazek elektronowych w kie¬ runku przeciwnym i zgodnym, które nie wplywaja jednak na ruch wiazki srodkowej. Natezenie wy¬ tworzonych pól i kierunek ruchu wiazek sa regu¬ lowane przez obrót pary eleimentów czterobiegumo- wych odpowiednio jeden wzgledem drugiego i w tym samym kierunku wokól szyjki kineskopu, oraz przez podobny ruch elementów szesciobiegu- nowych, których bieguny sa równolegle wzgledem siebie.Za pomoca opisanego urzadzenia mozna w zada¬ walajacy sposób korygowac zbieznosc statyczna trzech wiazek elektronowych „w linii" w kinesko¬ pie kolorowym. Jednak nawet w przypadku za¬ stosowania róznych elementów magnetycznych z biegunami zorientowanymi w sposób wyltwarza- jacy pola magnetyczne o wstepnie okreslonych natezeniach i kierunkach, które umocowane sa na szyjce kineskopu, zmiany wstepnych polozen wiaz¬ ki na ekranie w zaleznosci od kineskopu, uniemoz¬ liwiaja pracownikowi sprawne przeprowadzenie 109 8203 korekcji statycznej zbieznosci Wiazek. Problem ten pojawia sie niezaleznie od tego, czy elementy mag¬ netyczne sa ustawione recznie, czy tez regulowane mechanicznie przez przekladnie napedzane silni¬ kiem, których zeby zazebiaja sie o wspomniane elementy magnetyczne,, przy czym silnik jest re¬ gulowany przez odpowiednie przelaczniki dostepne dla pracownika. Problem ten ma szczególna wage, gdy wiazki sa rozbiezne w niewielkim stopniu, poniewaz nieznaczny ruch elementów magnetycz¬ nych • w nieodpowiednim kierunku moze spowodo¬ wac znacznie wieksze rozbieznosci. Zjawisko to mo nikly z powodu dosc dlugiego czaku operacja .usta¬ wiania, z powodu wystepowania warunków korek¬ cji zbieznosci ponizej optymalnych, lub na skutek 0'bu tych czynników.' { ; Celem wynalazku jest opracowanie urzadzenia do regulowania zbieznosci wiazek elektronowych w kineskopie z wyrzutniami elektronów usytuo¬ wanymi w linii prostej pozbawionego wad dotych¬ czas znanych rozwiazan.Cel wynalazku osiagniety zostal przez to, ze urzadzenie zawiera elementy magnetyczne, z któ¬ rych pierwszy wytwarza pole magnetyczne wstep¬ nie korygujace ruch dwóch zewnetrznych wiazek elektronów. Elementy magnetyczne -drugi i trzeci sa regulowane w celu wytworzenia pól magnetycz¬ nych o zmiennych natezeniach i kierunkach, rktóre * wplywaja na. przesuwanie dwóch" zewnetrznych wiazek elektronowych w kierunku' ~ odpowiednio przeciwnym i zgodnym i w rezultacie uzyskuje sie poprawna zbieznosc trzech wiazek elektronowych.Wykorzystanie urzadzenia wedlug wynalazku umozliwia reczne lub mechaniczne obracanie piers¬ cieni za pomoca odpowiednich wystepów. Pracow¬ nik realizujacy regulacje nie musi szukac wlasci¬ wego kierunku obracania pierscieni, lecz zaczyna od pozycji poczatkowej majac pewnosc, ze wiazki beda przesuwane we wlasciwych kierunkach w celu uzyiskania ich zbieznosci i z powodu wstep¬ nego ukierunkowania,, wiazek, bez wzgledu na to jaki wzór rozbieznosci poczatkowej wytworzony przez pola magnetyczne ustalonego pierscienia cztero- i szesciobiegunowego, tworza wiazki elek¬ tronowe.Przedmiot wynalazku zilustrowany jest przykla¬ dem wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia przekrój systemu odtwarzania obrazu, zawierajacy lampe obrazowa wraz z urzadzeniem do korekcji zbieznosci, bedacym przedmiotem wy¬ nalazku, fig. 2 — urzadzenie do korekcji zbieznosci z fig. 1, fig. 3—10 — ilustracje dzialania poszczegól¬ nych czlonów urzadzenia do koreklcji zbieznosci z fig. 1 i 2.Barwny kineskop przedstawiony na fig. 1,, za¬ wiera balon szklany 11, którego przednia czesc stanowa ekran 12, pokryty od wewnatrz warstwa barwnych luminoforów, nie ukazana na fig. 1.W niewielkiej odleglosci od ekranu 12, wewnatrz kineskopu, znajduje sie maska cieniowa 13 zawie¬ rajaca otwory, przez które przechodza trzy wiazki elektronowe bombardujace luminofor barwny.Wokól szyjki umieszczone jest jarzmo odchylajace, które po doprowadzeniu do niego energii* powo- 820 4 ': duje wytworzenie rastra na ekranie 12 przez toy wiazki elektronowa Zespól 16 wyrzutni eJektomo:. wyeh umieszczony w szyjce kineskopu, wytwarza trzy poziome wiazki elektronowe R,, Gr i B. Obszar ----¦*¦ nad wyrzutnia elektronów wokól szyjka zajmowa¬ ny jest przez, zespól 15 korekcji zbieznosci statycz¬ nej i czystosci kolorów.\ ,, - » ,7, Przedstawiony na lig. 2 zespól kore^Ji r^biezno- sci statycznej i czystosci kolorów zaiwiera ^wydra- io zony element cylindryczny 17, którego srednica wewnetrzna jest dopasowana do szyjki kineskopu^ jak pokazano na fig. 1. Jeden koniec elementu 17 zakonczony jest wystajacym zewnetrznie kolnie¬ rzem 18, drugi koniec jest czesciowo' g&yiffjtowany 15 19 i zawiera kilka oddzielnych wystejpówffifeHerw- szy pierscien magnetyczny 21-jest djD(piys^iwa4yrrdo - elementu 1? i- jest mocowany na stale ^ tik,- aby po zlozeniu nie obracal sie wokól'; eleipentu 17.Cienka podkladka 22 wykonana z odpowiedniego 20 materialu, n,p. z papieru^ oddziela pare czterobie- gunowych pierslcieni magnetycznych 23"C 24 od ., pierscienia ?1. .Czteroibiegunowe pierscienie magne¬ tyczne 23 i 24 moga byc obracane wokól elemen- : tu 17. Inna podkladka 22.odcMela pare szesciobie- » gunowycih pierscieni magnetycznych 25 i 26 ód czteroibiegunowego pierscienia 24. Pierscienie 25 i 26 równiez moga byc obracane wokól elementu 17. Kolejna podkladka 22 oddziela pierwszy niag- r nes'pierscieniowy czystosci kolorów 27 od pierscie¬ ni nia 26 i z kolei pierscien 27 oddzielony jest od drugiego magneisu plerscienióweigb czystosci kolo¬ rów za pomoca nastepnej podkladki 22. Pierscien zamykajacy 29 jest dopasowany do elementu 17 i jest rnakrecany na rgwint 19 w celu ustalenia po- 35 zycji obracanych pierscieni magnetycznych po od* powiednim ich wyregulowaniu. Klamra 30 jest na¬ stepnie nakladana na wystepy 20 w celu mocnego zacisniecia elementu 17 na szyjce kineskopu. Kazdy z pierscieni 23, 24, 25, 26, 27 i 28 posiada przy- 40 najmniej jeden wystajacy bolec uliatlwiajacy ich obrót Z wyjatkiem umocowanego na. stale cztero, i szesciobiegunowego pierscienia 21, pozostale czlony zespolu korekcji zbieznosci statycznej i czy- 45 stosci kolorów sa podobne do zespolów opisanych w poprzednio wymienionych opisach patentowych.Kazdy z pierscieni 23 i 24 posiada pare biegunów S rozmieszczonych po srednicy oraz odlegla od nich o 90° pare przeciwnych biegunów N. Obrót 50 czterobiegunowych pierscieni 23 i 24 wzgledem sie¬ bie powoduje zmiane natezenia czteroibiegunowego pola magnetycznego, zas ich obrót w tym samym kierunku powoduje zmiane kierunku tego pola, co ma na celu odpowiednie korygowanie ruchu wia- 56 zek elektronowych w szyjce kineskopu. Pierscienie 23 i 24 zapewniaja ruch w przeciwnym kierunku dwóch zewnetrznych wiazek elektronowych* nie wplywaja zas na ruch wiazki srodikowej.Pierscienie 25 i 26 zawieraja po trzy bieguny 60 magnetyczne N i S, umieszczone na zmiane i od¬ dalone jeden od drugiego o 60°. Ojbrót pierscieni 25 i 26 wzgledem siebie reguluje natezenie szescio¬ biegunowego pola magnetycznego, zas ich obrót w tym samym kierunku wokól szyjki kineskopu « powoduje zmiane kierunku tego pola magnetycz^109 820 flego.:w szajce* To s^sciobiegunowe pole maigne- czyne zapewnia ruch dwóch zewnetenycih wiazek elektronowych w tym samym kierunku, parzy czym nie wplywa na wiazke srodkowa. : Magnesy pierscieniowe czystosci kolonów 27 i 28 sa "powszechnie stosowane i kazdy z nich posiada par^ wstawionych po srednicy przeciwnych bie¬ gunów'N i S. Obrót pierscieni czystosci kplorów Zt i 23: pcwcduje ruch wszystkich trzech wiazek w tym samym kietunku.Fig, a przedstawia przekrój poprzeczny kinesko¬ pu w widoku od strony ekranu kineskopu w kie¬ runku szyjki. Na przekroju tym widac wyrzutnie elektronowa wytwarzajaca trzy poziome wiazki B, G I R, nastepujace po sobie w kolejnosci pokazac nej na fig. 3 Wzgledem osi poziomej X i pcono- wef Y; ¦¦¦' Fig. 4 przedstawia warunek zbieznosci wiazek na ekranie, kiedy to wiazki zewnetrznie: niebieska y Czerwona sa wspólbiezne ze srodkowa wiazka zielona. Jest to warunek idealny, spelniany przez wiazki wyjtworzone przez idealna wyrzu&nie ele¬ ktronowa precyzyjnie zamocowana w kineskopie.W pTakjty^^nych; przypadkach, jak opisano powy¬ zej, warunek ten nie moze byc zrealizowany z po¬ wodu braku sil zbieznosci statycznej./Typowy przypadek braku zbieznosci wiazek ele¬ ktronowych w srodku ekranu jest przedstawiony na fig. 5, na którym zielona wiazka wystepuje w srodku ekranu, lecz czerwona wiazka jest po¬ wyzej -na prawo, zas niebieska — ponizej na lewo wzgledem wiazki zielonej. Nalezy zrozumiec, ze ty¬ powe wzory rozbieznosci w srodku ekranu przy braku kprekcji zbieznosci statycznej moga byc do¬ wolne,: w zaleznosci od rozbieznosci wiazek. Przez tOi jak opisano powyzej, pracownik przeprowadza¬ jacy, korekcje zbieznosci statycznej nde wie, w któ¬ ra strone nalezy regulowac obrót pierscieni mag¬ netycznych cztero- i szesciobiegunowych.Fig, % i 7 iluptruja wplyw pierwszego nierucho¬ mego zespolu pierscieni magnetycznych 21a i 21b na zwiazki, elektemoiwe. Fig. 6 ukazuje pierscien 21a posiadajacy bieguny N i S usytuowane w przy¬ blizeniu o 45° wzgledem pionowej i poziomej osi odchylania* co pokazano od strony ekranu kine¬ skopu.Celem czterobiegunowego pola magnetycznego wytworzonego przez pierscien 21a jest przesunie¬ cie dwóch zewnetrznych wiazek w przeciwnych kierunkach o wstepnie okreslona odleglosc, kitóra jest wieksza, niz przy rozbieznosci wiazek ukaza¬ nych na fig. 5. Okreslajac jsily dzialajace na wiazki przy uzyciu reguly prawej dloni mozna stwierdzic, ze z pozycji wyjsciowej przedstawionej na fig. 5, czteroibiegunowy pierscien 21a usytuowuje wiazki w sposób przedstawiony na fig. 6. Jak widac, czte- robiegunowe pole magnetyczne spowodowalo na- przemianlegle przemieszczenie sie niebieskiej i czerwonej wiazki w kierunku poziomym.Na fig. 7 przedstawiono wplyw szesciobieguno- wego pola magnetycznego wytworzonego przez nieobracalny szesciobiegunowy pierscien 21 b, któ¬ rego bieguny sa zorientowane wzgledem osi od¬ chylania w sposób przedstawiony na rysunku, ponownie stosujac regule prawej reki mozna 10 u 25 30 31 45 50 55 60 85 okreslic, ze szesciobiegunowe pole powoduje ruch wiazek czerwonej i niebieskiej w tym samym kie¬ runku, a mianowicie na prawo wzgledem wiazki zielonej, co widac przy porównaniu polozen wiazek przedstawionych na fig. 6 i 7. Natezenia p61 czte¬ ro- i szesciobiegunowyeh wytworzone przez piers¬ cienie 21a i 21 b powinno byc tak duze, aby spo¬ wodowac przesuniecie wiazek na prawo i naprze- mianlegle przemieszczenie wiazek czerwonej i nie¬ bieskiej w kierunku poziomym, bez wzgledfu na wielkosc rozbieznosci poczatkowej wiazek, której przyklad przedstawiono na fig. 5. W ten sposób p:ersciernie 21a i 21 b zawsze powoduja wstepnie okreslone przesuniecie wiazek czerwonej i niebies¬ kiej w tym samym kierunku, jak przedstawiono na fig. 7.Chociaz wplyw pól magnetycznych cztero- i szes¬ ciobiegunowych zostal oddzielnie przedstawiony na fig. 6 i 7, nalezy pamietac, ze pierscienie 21a i 21b stanowia razem pojedynczy pielrscien 21, któ¬ ry wykonany zostal nalozonymi na siebie polami magnetycznymi cztero- i szesciobiegunowymi. iWiazki usytuowane jak na fig. 7, sa nastepnie poddawane regulacji zbieznosci statycznej dokony¬ wanej przez urzadzenie przedstawione w wyzej wymienionych patentach. Fig. 8 przedstawia dwa nalozone na siebie OTterobiegunowe pierscienie magnetyczne 23 i 24, Na poczatku pierscienie 23 i 24 byly tak ustawione, ze mozna bylo obracac jeden wzgledem drugiego w sposób przedstawia¬ jacy ustawienie biegunów zaznaczonych kropkowa¬ nymi okregami. Nachodzenie na siebie biegunów N i S obu pierscieni powoduje wzajemne znoszenie sie czterobiegunowych pól magnetycznych. Przy takim polozeniu pierscienie nalezy obracac w prze¬ ciwnych kierunkach, pokazanych strzalkami przy¬ leglymi do wystepów 30 odpowiednich pierscieni, w celu uzyskania polozenia biegunów takiego jak w przypadku niezaznaczonych okregami biegunów N i S z fig. 8. Tak ustawione bieguny powoduja zwiekszenie natezenia Czterobiegunowego pola mag¬ netycznego przesuwajacego wiazkfi czerwona i nie¬ bieska z pozycji zajmowanej przez nie na fig. 7 do pozycji przedstawionej na fig. 8. Nalezy pod¬ kreslic, ze powyzsza regulacja natezenia czterobie¬ gunowego pola magnetycznego przy pomocy bie¬ gunów zorientowanych w spos6b pirzedsitalwiony na fig. 8, zapewnia uzyskanie poziomej zbieznosci wiazek czerwonej i niebieskiej.Nastepny etap korekcji zbieznosci statycznej po¬ lega na jednoczesnym obrocie dwóch czterobiegu¬ nowych pierscieni 23 i 24 w tym samym kierunku w celu przesuniecia wiazek z pozycji zajmowa¬ nych na fig. 9. Przy polozeniu wiazek ukazanym na fig. 8, pierscienie 23 i 24 powinny byc obracane w kierunku zgodnym ze wskazówkami zegara o kat równy polowie kata utworzonego pomiedzy linia laczaca punkty a i c z fig. 8 a osia pozio¬ ma X. Celem obrotu obu pierscieni jest przesunie¬ cie wiazki czerwonej po luku a' poprowadzonym z punktu a, zas wiazki niebieskiej po luku c' po¬ prowadzonym z punktu c. Punkty a i c z fig. 8 odpowiadaja pozycjom wiazek czerwonej i niebies¬ kiej wzdluz ich odpowiednich luków, ^owodujfe ich zbieznosc w punkcie d, gdzie luki a' i c' stykaja109 820 sie. W ten sposób wtiajzki te staja sie zbiezne, co ilustruje fig. 9.Nastepny etap polega na zmianie natezenia i w razie koniecznosci — kierunku, pola magne¬ tycznego szescLobiegunowego, wytwprzonego przez pierscienie 25 i 26, podobnie jak w przypadku pola czterohiegunowego. Celem tych zmiian jest przesu¬ niecie wspólbieznych wiazek czerwonych i niebies¬ kich w tym samym kierunku, wskazanymi strzalka na fig. 10, w celu uzyskania ich zbieznosci z wiaz¬ ka zielona. W rezultacie otrzymuje sie spelnienie warunku zbieznosci trzech wiazek elektronowych, przedstawionego na fig. 4. Poczatkowa pozycja obu szesciobiegunowych plierscieni 25 i 26 nie zostala przedstawiona na rysunkach, byla jednak podobna jak w przypadku pierscieni czterobiegunowych z fig. 8, to znaczy bieguny N jednego pierscienia nachodzily na bieguny S drugiego tak, ze poczat¬ kowo pole szesciobiegunowe nie istnialo.Nalezy podkreslic, ze nachodzace na siebie bie¬ guny powinny byc tak usytuowane, ze dwa górne bieguny powinny tworzyc kait 30° z osda Y. Gdy wiazki czerwone i niebieskie zajmuja pozycje taka jak na fig. 10, nalezy obracac dwoma szescic-ibie- gunowymi pieirscieniianii 25 i 26 w przeciwnych kierunkach wzgledem siebie, az polozenie ich bie¬ gunów bedzie takie, jak na fig. 10. Zapewni to odgpojwiedinii kierunek pola magnetycznego do prze¬ suniecia wspólbieznych wiazek czerwonej i niebies¬ kiej w kierunku zaznaczonym na fig. 10 strzalka, az do momentu uzyskania zbieznosci z wiazka zie¬ lona. Przy konfiguracji wiazek przedstawionej na ftig. 10 wymagajacej tylko przesuniecia wiazek w poziomie, nie jest wymagany obrót obu pierscie¬ ni szesciobieguncwych jednoczesnie.W przedjsitawionym przykladzie, pierscienie czte¬ ro- i szesciobdegunowe 23 do 26 byly obracane w sposób zapewniajacy wytworzenie maksymal¬ nych wartosci natezen pól magnetycznych, w celu zmniejszenia ilosci oddzielnych biegunów przed¬ stawionych na rysunkach. W praktyce stosuje sie obrót cztero- i szesciobiegunowy par pierscieni z pozycji odpowiadajacej brakowi pola magnetyce uegp do pozycji odpowiadajacej niepelnej wartosci maksymalnego pola magnetycznego.Zastrzezenia patentowe I 1. Urzadzenie do regulowania zbieznosci wiazek elektronowych w kineskopie z wyrzutniami elektro¬ nów usytuowanymi w linii prostej, znamiennej tym, ze zawiera pierwisizy uklad wyjtiwarzajacy poile w magnetyczne dla przesuwania wiazek we wstepnie okreslonych kierunkach wzgledem srodkowej wiazki z grupy trzech wiazek,. drugi uklad wytwarzajacy regulowane pole magne¬ tyczne dla uzyskania zbieznosci dwóch zewnetrz- i* nych wiazek, oraz trzeci uklad wytwarzadajcy regu¬ lowane pole magnetyczne do uzyskania zbieznosci dwóch wspólbieznych zewnetrznych wiazek z trze¬ cia wiazka srodkowa. j2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, 2Q ze pierwszy uklad zbieznosci zawiera jeden cztero- biegunowy i jeden szesciobiegunowy element wy¬ twarzajacy pole magneityczne. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze drugi uklad zbieznosci zawiera dwa obracalne 25 czterobiegunowe elementy magnetyczne dla regiu lacji natezenia i kierunku czterobiegunowego pola magnetycznego, natomiast trzeci uklad zbieznosci zawiera dwa obracalne elementy magnetyczne szesciobdegunowe dla regulacji natezenia i kierunku 30 szesciobiegunowego pola magnetycznego. 4. Urzadzenie 1 albo 2 albo 3, znamienne tym, ze pierwszy uklad zbieznosci jest zamocowany w stalej pozycji wzgledem plaszczyzny wiazek na szyjce kineskopu, drugi ukilad zbieznosci jest z&- 35 mocowany na szyjce kineskopu w sposób umozii- wiiajacy regulacje obrotu powodujaca wytworzenie poda magnetycznego majacego na celu przesuwanie dwóch zewnetrznych wiazek w przeciwnych kie¬ runkach, a trzeci uklad zbieznosci jest zamocowa¬ lo ny na szyjce kineskopu w sposób umozliwiajacy regulacje obrotu zapewniajaca wytworzenie pola magnetycznego przesuwajacego dwie zewnetrzne wiazki elektronowe w tym samym kierunku.109 820 30. 30 ll 24 a 2I ?\ Vto Fi n 30- u ai M f] 20 (S "17 18 ¦ ¦ ¦ 2_ • 20 28 2? 30 30 Fig.2.-=X BGR /ty.J. //.*. //.£ n* f/.£. /*/: 1 PL PL