Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do od¬ czytu nosnika zapisu, na którym jest przechowy¬ wana informacja, na przyklad informacja wizyj¬ na i/lub foniczna, przy wykorzystaniu struktury informacyjnej, odczytywanej optycznie, wykona¬ nej w postaci sciezek. Urzadzenie tego rodzaju zawiera zródlo promieniowania, uklad obiektywo¬ wy dla przepuszczania promieniowania, doprowa¬ dzanego ze zródla promieniowania do detekcyjne¬ go ukladu informacyjnego, reagujacego na pro¬ mieniowanie, droga poprzez nosnik zapisu. Uklad detekcyjny urzadzenia przetwarza wiazke odczy¬ towa, tworzaca przez zródlo promieniowania i mo¬ dulowana przez strukture informacyjna, na sygnal elektryczny. Ponadto urzadzenie to ma detekcyj¬ ny uklad skupiajacy, który jest przylaczony do obwodu elektronicznego dla wytwarzania sygnalu sterowania i korygowania ogniskowania ukladu obiektywowego wzgledem powierzchni odczytywa¬ nej czesci sciezki.Skupiajacy uklad detekcyjny jest rozumiany jako uklad detekcyjny, reagujacy na promienio¬ wanie, przy czym ten uklad wytwarza sygnal elektryczny, który jest wskazaniem odchylenia miedzy plaszczyzna ogniskowania ukladu obiekty¬ wowego, a powierzchnia odczytywanej czesci sciezki. .Urzadzenie takie jest miedzy innymi znane ze zgloszenia patentowego dokonanego w Holandii 2 za nr PHN.6295. Opisany w nim nosnik zapisu przechowuje, na przyklad, program telewizji ko¬ lorowej. Struktura informacyjna jest zbudowana ze sciezeK spiralnych, w których sa liczne wgle- 5 bienia wyciskane w nosniku zapisu, przy czym informacja o luminancji jest zawarta w czestotli¬ wosci wglebien, natomiast informacje o chromi¬ nancji i fonii sa zawarte w dlugosciach wglebien.Wiazka odczytowa jest skupiana na strukturze 10 informacyjnej w postaci plamki promieniowania, która ma wymiary rzedu wielkosci wymiarów wglebien. Podczas ruchu wzglednego nosnika za¬ pisu i wiazki odczytowej, wspomniana wiazka od¬ czytowa jest modulowana zgodnie z przechowy- 15 wana informacja. Informacyjny detektor promie¬ niowania przetwarza modulacje wiazki odczytowej na sygnal elektryczny. Ten sygnal jest natomiast poddany obróbce w ukladzie elektronicznym dla przystosowania go..do wprowadzenia do odbiorni- 20 ka telewizji kolorowej.Uklad obiektywowy w urzadzeniu odczytowym ma duza aperture liczbowa oraz mala glebie ostro¬ sci. Zgodnie z tym trzeba zawsze miec ostre ogni¬ skowanie na strukturze informacyjnej. Odchylenia 25 wartosci miedzy potrzebnym polozeniem plasz¬ czyzny ogniskowania, a aktualnym polozeniem tej plaszczyzny, jakie moga byc powodowane przyr kladowo przez bledy w polozeniu nosnika zapisu lub przez zwichrowanie nosnika zapisu, albo wi- 80 bracje elementów urzadzenia odczytowego, musza 108352108352 byc stale wykrywane, a ogniskowanie trzeba stale korygowac wzgledem podstawy.W urzadzeniu wedlug holenderskiego zgloszenia patentowego nr PHN.6295 wygrywa sie bledy ogniskowania za pomoca osobnej wiazki ognisko¬ wania. Ta wiazka wyprowadzana z wiazki odczy¬ towej, przechodzi uklad obiektywowy ukosniepo- przeczniex i jest stosunkowo waska. Wiazka ogni¬ skowania, która jest odbijana od nosnika zapisu, jest ogniskowana za pomoca ukladu obiektywo¬ wego do postaci plamki promieniowania w pla¬ szczyznie dwóch detektorów promieniowania. Sto¬ pien symetrii plamki promieniowania wzgledem detektorów daje wskazanie stopnia zogniskowania wiazki odczytowej na strukturze informacyjnej.Ponadto poza elementami optycznymi potrzebny¬ mi dla wykonywanego odczytu, znane urzadzenie potrzebuje pomocnicze elementy optyczne dla wy¬ krywania bledów ogniskowania.Celem* wynalazku jest opracowanie urzadzenia odczytowego, w , którym bledy ogniskowania sa wykrywane za pomoca minimalnej ilosci dodat-N kowyeh elementów optycznych.Urzadzenie wedlug wynalazku wyróznia,sie tym, -" ze detekcyjny uklad ogniskowania jest utworzo¬ ny z dwóch detektorów promieniowania, które sa rozstawione w polu dalekim struktury infor¬ macyjnej po jednej stronie plaszczyzny, wyzna¬ czonej osia optyczna ukladu obiektywowego oraz normalna doMinii srodkowej odczytywanego od¬ cinka sciezki. Detektory te sa rozmieszczone sy¬ metrycznie -wzgledem linii, która przebiega rze¬ czywiscie poprzecznie wzgledem kierunku sciezki.Wyjscia detektorów sa polaczone zarówno do ukladu odejmowania jak i do ukladu sumowania, a wyjscia ukladu sumowania i ukladu odejmowa¬ nia sa polaczone do pierwszego i drugiego wejscia obwodu mnozacego. Jedno z polaczen miedzy ob¬ wodem sumowania i obwodem mnozacym, oraz miedzy obwodem odejmowania i obwodem mno¬ zacym ma uklad przesuwania fazy.Ponadto uklad mnozacy jest polaczony do ukla¬ du filtru, który przepuszcza tylko te czestotliwo¬ sci, które sa mniejsze od czestotliwosci jaka od¬ powiada dwukrotnej wartosci sredniej przestrzen¬ nej czestotliwosci struktury informacyjnej w kie¬ runku sciezki, przy czym sygnal sterowania dla korekcji ogniskowania jest odbierany na wyjsciu ukladu filtru.Sformulowanie „detektory sa rozstawione w da¬ lekim polu struktury informacyjnej" nalezy rozu¬ miec, ze te detektory sa umieszczone w plaszczy¬ znie, na której rózne rzedy dyfrakcyjne wiazki odczytowej, tworzone struktura informacyjna, sa wystarczajaco rozdzielone; to jest znajduja sie w plaszczyznie, która jest oddalona wystarcza¬ jaco od obrazu struktury informacyjnej, tworzo¬ nej ukladem obiektywowym.Sformulowanie: „linia, która przebiega rzeczy¬ wiscie w kierunku sciezki, lub rzeczywiscie prze- Diega poprzecznie do kierunku sciezki" nalezy rozumiec, ze rzutowanie tej linii na strukture informacyjna jest odpowiednio równolegle, albo poprzeczne do kierunku sciezki.W wynalazku przyjeto za podstawe rozpozna¬ lo 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 nie, ze przy odczytywaniu struktury informacyj¬ nej, która zachowuje sie jak dwuwymiarowa siat¬ ka dyfrakcyjna, bledy ogniskowania powoduja dodatkowe przesuniecia fazy miedzy wiazka po¬ mocnicza rzedu zerowego a wiazkami pomocni¬ czymi .wyzszego rzedu. We wspomnianym polu dalekim te przesuniecia fazowe sa widoczne jako wzór linii interferencyjnych, których okres prze¬ strzenny jest determinowany stopniem zognisko¬ wania. Bledy ogniskowania sa wykrywane wy¬ lacznie za pomoca odpowiednio rozstawionych detektorów, bez dodatkowych elementów optycz¬ nych albo wiazki dodatkowej. W rozwiazaniu we¬ dlug wynalazku suma sygnalów detektorów jest umywana jako sygnal wzorcowy dla wyprowadze-- nia sygnalu sterujacego dla korekcji v ognisko¬ wania.Sygnal, który daje miare bledów ogniskowania oraz sygnal wzorcowy, sa wyprowadzane za po¬ moca tych samych elementów. Zaleta tego pole¬ ga na tym, ze te sygnaly sa poddawane mozli¬ wym zaklóceniom zasadniczo jednakowo w ukla¬ dzie odczytowym, szczególnie szumom optycznym lub wibracjom elementów. Dzieki sposobowi w jaki te sygnaly sa poddane obróbce, a mianowi¬ cie droga poprzez tak zwana detekcje synchro¬ niczna, otrzymywany sygnal sterowania dla ko¬ rekcji ogniskowania jest niezalezny od wspomnia¬ nych zaklócen. Ponadto inna zaleta polega na tym,, ze wynalazek mozna wykorzystywac bez ograniczania sie do jednej specyficznej glebokosci fazowej struktury informacyjnej. Glebokosc fazo¬ wa oznacza róznice w fazie miedzy wiazka po¬ mocnicza rzedu zerowego a wiazkami pomocni¬ czymi rzedu pierwszego wytwarzanymi obszarami informacyjnymi albo wglebieniami struktury in¬ formacyjnej. Rozwiazanie wedlug wynalazku mo¬ ze byc - takze wykorzystywane do odczytu tak zwanych struktur czarno-bialych, albo struktur, amplitudowych, których glebokosc fazowa mozna przyjmowac w radianach. - Bledy ogniskowania mozna wykrywac za pomo¬ ca dwóch detektorów rozstawionych w dalekim • polu struktury informacyjnej. Jednakze w takim przypadku suma sygnalów detektorowych nie jest uzyta jako odniesienie dla wyprowadzania / sygna¬ lu sterujacego ogniskowanie. W zaproponowanym poprzednio urzadzeniu otrzymuje sie sygnal pra¬ du stalego dla sterowania, przy czym ten sygnal jest uzyskany za pomoca dwóch detektorów.W tym ostatnim urzadzeniu dla dynamicznego wykrywania bledów ogniskowania, odczytywany odcinek sciezki oraz plamka odczytowa powinny poruszac sie wzgledem siebie wzajemnie okreso¬ wo i poprzecznie do kierunku sciezki. IJla tego celu trzeba przystosowac nosnik zapisu i urza¬ dzenie odczytowe. Sygnaly wskazujace bledy ogni¬ skowania i sygnal odniesienia wzorcowy sa wte¬ dy wyznaczane róznymi sposobami W proponowanym poprzednio urzadzeniu od¬ czytowym, wiazka pomocnicza pierwszego rzedu, która jest uginana w kierunku poprzecznym dp kierunku sciezki, zamiast w kierunku sciezki, jest wykorzystywana do wykrycia bledów ogniskowa¬ nia. x108352 6 Nastepna zaleta urzadzenia wedlug wynalazku jest, ze umieszczenie detektorów w czesci lewo¬ stronnej lub prawostronnej czynnej zrenicy wyj¬ sciowej nie jest krytyczne. Zasadniczo nie trzeba rozstawiac detektorów symetrycznie wzgledem tak zwanej „linii neutralnej". Pojecie -*- czynna zre¬ nica wyjsciowa — jest rozumiane lacznie jako aktualna |renica wyjsciowa ukladu obiektywowe¬ go oraz obraz tej zrenicy wyjsciowej. Taki/obraz mozna uformowac, jezeli sama zrenica wyjsciowa nie jest latwo dostepna. Pojecie: „linia neutralna" zostanie dalej objasnione.Stosowanie do innej wlasciwosci urzadzenia we¬ dlug wynalazku wymiar detektorów w kierunku czynnym sciezki jest zasadniczo mniejszy od sred¬ nicy czynnej zrenicy wyjsciowej ukladu obiekty¬ wowego. Przykladowe wykonanie umozliwia wy¬ krywanie stosunkowo duzych bledów ogniskowa¬ nia.Urzadzenie wedlug wynalazku, za ponioca któ-. rego mozna wykrywac zarówno duze jak i male bledy ogniskowania z duza dokladnoscia, wyróz¬ nia sie tym, ze kazdy z detektorów jest podzielony na dwa pod-detektory oraz, ze wyjscia zewnetrz¬ nych pod-detektorów sa polaczone droga poprzez laczniki, uruchamiane wyprowadzanym sygnalem sterowania, a wyjscia wewnetrznych pod-detek¬ torów sa,polaczone bezposrednio do wejsc ukladu sumowania i ukladu odejmowania. , ^ Urzadzenie wedlug wynalazku takze wyróznia sie tym, ze detektory maja ksztalt trójkatów rów¬ noramiennych o podstawie ustawionej czynnie po¬ przecznie do kierunku sciezki. Umozliwia to je¬ dnoznaczne wyprowadzanie sygnalu sterowania dla szerokiego zakresu bledów ogniskowania.Urzadzenie wedlug wynalazku i waskimi detek¬ torami wyróznia sie tym, ze detektory sa rozsta¬ wiane na obrzezu czynnej zrenicy wyjsciowej.Wtedy detekcyjny uklad ogniskowania staje sie przydatny do odczytu nosnika zapisu, w którym przestrzenna czestotliwosc obszarów informacyj¬ nych jest poddawana istotnym zmianom.Przedmiot wynalazku uwidoczniono w przykla¬ dzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia przyklad wykonania urzadzenia we¬ dlug wynalazku, fig. 2, 2a, 6a, 6b, 7, 8a, 8b, lOa i lOb przedstawiaja mozliwe postacie ukladu de¬ tekcyjnego promieniowania, zastosowanego w urza¬ dzeniu wedlug wynalazku, oraz przedstawiaja takze jak sa, przetwarzane sygnaly, doprowadzane przez ten uklad, a fig. 3, 4 i 5 objasniaja zasade wynalazku.Na fig. 1 jest przedstawiony nosnik zapisu 1 o ksztalcie dysku w przekroju wzdluz promienia.Przyjmuje sie, ze struktura informacyjna ma wla¬ sciwosc odbijania promieniowania. Sciezki infor¬ macyjne sa oznaczone przez 3. Zródlo promienio¬ wania 6, przykladowo laser helowo-neonówy* emi¬ tuje wiazke odczytowa b. Ta wiazka b jest od¬ bijana ód zwierciadla 9 w kierunku do ukladu obiektywowego 11, który jest schematycznie przed¬ stawiony w postaci pojedynczej soczewki. Droga wiazki odczytowej b ma pomocnicza soczewke] 7, która zapewnia, ze wiazka odczytowa wypelnia zrenice ukladu obiektywowego. W ten sposób 10 15 20 25 30 35 40 45 *0 55 80 plamka promieniowania o wymiarach minimal¬ nych jest rzutowana na plaszczyzne 2 struktury informacyjnej.Wiazka odczytowa zostaje odbita od struktury informacyjnej, a kiedy nosnik zapisu zostaje obró- . eony wokól trzpienia 5, który jest 4przesuniety poprzez srodkowy otwór 4, to- zostaje ona zmo¬ dulowana czasowo wedlug informacji jaka jest przechowywana w odczytywanej Sciezce. Zmodu¬ lowana wiazka odczytowa ponownie przechodzi poprzez uklad obiektywowy i zostaje odbita przez zwierciadlo 9 w kierunku wiazki, która jest emi¬ towana przez zródlo. Droga promieniowania wiaz¬ ki odczytowej obejmuje elementy, Wykorzystywa¬ ne do rozdzielenia dróg/ jakimi , przechodzi od¬ czytowa wiazka zmodulowana i odczytowa wiazka niezmodulowana.Przykladowo takimi elementami moga byc ze¬ staw podzialowych pryzmatów, reagujac^fch na X polaryzacje, oraz plytka —. Dla prostoty przy- 4 jeto na fig. 1, ze wspomniane srodki sa zastapio¬ ne pól-przezroczystym zwierciadlem 8. To /zwier¬ ciadlo 8 odbija czesc zmodulowanej wiazki od¬ czytowej do informacyjnego detektora promienio¬ wani^ 12. Na wyjsciu tego detektora jest wypro¬ wadzony sygnal Si. Sygnal Si jest dekodowany w znany sposób, a nastepnie w przypadku, kiedy na nosniku zapisu znajduje sie program telewizyjny, ten program odtwarza sie za pomoca tradycyjne¬ go odbiornika telewizyjnego.Elementy ""optyczne struktury .informacyjnej sa bardzo male. Na przyklad, szerokosc sciezki wy¬ nosi 0,5 firn, odstep miedzy sciezkami 1,2 \im oraz przecietny okres przestrzenny wglebien odpowied¬ nio 3 [im dla okraglego dyskowego nosnika zapi¬ su, na którym jest przechowany 30-minutowy program ^telewizyjny w obrebie pierscienia o Sred¬ nicy wewnetrznej1 12 cm i srednicy zewnetrznej 27 cm.Dla uzyskania mozliwosci odczytu tak malych detali trzeba zastosowac uklad obiektywowy o stosunkowo duzej aperturze liczbowej (np. 0,45).Jednakze taki uklad obiektywowy ma mala gle¬ bie ostrosci, co stanowi przyczyne,~ze trzeba wiaz¬ ke zawsze ostro ogniskowac na strukturze infor¬ macyjnej. - Dla uzyskania mozliwosci wykrycia bledów % ogniskowania, ustawia sie dwa dodatkowe detek¬ tory 13 i 14, 'dodatkowo do detektora 12. Na fig^2 te detektory sa przedstawione w Widoku z góry.Poczatek ukladu wspólrzednych OXY znajduje sie na osi optycznej ukladu obiektywowego. Os X i os, Y biegna odpowiednio równolegle do kierun¬ ku wzdluznego i poprzecznie do kierunku wzdluz¬ nego odczytywanego odcinka sciezki.Przykladowo rozmieszcza sie detektory 13 i 14 w plaszczyznie U, na której gest tworzony obraz zrenicy wyjsciowej ukladu obiektywowego za po- \ moca pomocniczej soczewki 23. Dla prostoty na fig. 1 linia przerywana pokazano tylko obraz (a' punktu a tej zrenicy wyjsciowej. Mozna takze ustawiac detektory 13 i 14 w innej plaszczyznie^ pod warunkiem, £e pod-wiazki, które sa uginane * w róznych rzedach przez strukture informatycz-108352 8 na, sa wystarczajaco rozdzielone w tej plaszczyz¬ nie.Na fig. 2 przedstawiono ponadto, " ze sygnaly wyjsciowe detektorów 13 i 14 sa doprowadzone do ukladu odejmowania 15. Wyjscie tego ukladu 5 jest polaczone do pierwszego wejscia ukladu mno¬ zacego 18. Za pomoca ukladu sumowania 16, sy¬ gnaly wyjsciowe detektorów 13 i 14 sa sumowane i poprzez uklad 17 przesuwania fazy, który prze¬ suwa faze tego sygnalu o 90°, sygnal wypadkowy 10 zostaje doprowadzony do drugiego wejscia mno¬ zacego ukladu 18. Sygnal wyjsciowy tego ukla- ^ du 18 jest doprowadzany do dolnoprzepustowego filtra 19,. Na,wyjsciu tego filtra otrzymuje sie po¬ trzebny sygnal sterowania Sf, co dalej bedzie oma- wiane.Obecnie zostana omówione zasady fizyczne wy¬ nalazku. Struktura informacyjna nosnika zapisu, skladajaca sie ze sciezek, które z kolei maja wie¬ le obszarów i obszarów posrednich, przy czym 2Q przykladowo obszarami sa wglebienia, moze byc uwazana jako dwuwymiarowa siec dyfrakcyjna.Ta siec dzieli wiazke odczytowa b na wiazke po¬ mocnicza rzedu zerowego, na liczne wiazki po¬ mocnicze pierwszego rzedu oraz na liczne wiazki 2& pomocnicze wyzszego rzedu. Czesc promieniowania wiazek pomocniczych przechodzi poprzez zrenice ukladu obiektywowego 11 i jest koncentrowana w plaszczyznie obrazu struktury informacyjnej.W tej plaszczyznie obrazu indywidualne rzedy dy- frakcyjne nie sa rozdzielone. Jednakze w plasz¬ czyznie zrenicy wyjsciowej ukladu obiektywowego, albo w plaszczyznie, w której jest uformowany obraz tej zrenicy wyjsciowej, te rzedy dyfrakcyj¬ ne sa mniej wiecej rozdzielone. Na fig. 3 przed- stawiono sytuacje w plaszczyznie zrenicy wyjscio¬ wej.Okrag kola 20 ze srodkiem 23 na fig. 3 przed¬ stawia przekrój poprzeczny wiazki pomocniczej b rzedu zerowego b (0,0) w plaszczyznie zrenicy 40 wyjsciowej. Okregi 21 i 22 przedstawiaja odpo¬ wiednio przekroje poprzeczne wiazek pomocni¬ czych b (+1,0) i b (^1,0), które sa ugiete w kierunku wzdluznym odczytywanego odcinka sciez¬ ki. Os X i os Y na fig. 3 odpowiadaja osi X 45 i osi Y na fig. 2. Odstep d od srodków 24 i 25 1 do osi Y jest wyznaczany przez— przy czym p P oznacza miejscowy okres wglebiefi w kierunku sciezki, a X oznacza dlugosc fali odczytowej wiaz- 50 ki b.Dla wyprowadzenia bledu ogniskowania wyko¬ rzystuje sie zmiany fazy miedzy wiazkami po¬ mocniczymi rzedu pierwszego, które sa uginane w kierunku sciezki a wiazka pomocnicza rzedu 55 zerowego.W obszarach, przedstawionych na fig. 3 jako zakreskowane, wiazki pomocnicze rzedu pierwsze¬ go b (+1,0) i b (—1,0) zachodza czesciowo na wiazke pomocnicza rfcedu zerowego b (0,0), przy 60 czym wystepuje interferencja; Róznica fazy wia¬ zek pomocniczych b (+1,0) i b (—1,0) wzgledem wiazki pomocniczej b (0,0) zmienia sie zaleznie od wysokiej czestotliwosci dzieki ruchowi plamki odczytowej w kierunku sciezki, a przy niskiej 65 czestotliwosci zaleznie od bledu ogniskowania.W wyniku tego powstaja zmiany natezenia na na¬ kladajacych sie obszarach, przy czym te zmiany mozna wykryc za pomoca detektorów 13 i 14.Kiedy srodek plamki odczytowej schodzi sie ze srodkiem wglebienia, otrzymuje sie specyficzna wartosc róznicy fazowej i|j miedzy wiazka po¬ mocnicza rzedu pierwszego a wiazka /pomocnicza rzedu* zerowego. Wartosc róznicy fazowej o|j za¬ lezy od ksztaltu struktury informacyjnej, glów¬ nie od glebi fazowej wglebien. Kiedy plamka od¬ czytowa przechodzi od pierwszego wglebienia do drugiego wglebienia, to przykladowo faza wiazki pomocniczej rzedu pierwszego b (+1,0) wzgledem wiazki pomocniczej rzedu zerowego powieksza sie ciagle o 2jt. Wobec tego mozna przyjac, ze kiedy plamka odczytowa przesuwa sie w kierunku sciezki, to faza wiazki pomocniczej rzedu pierw¬ szego wzgledem wiazki pomocniczej rzedu zero¬ wego zmienia sie o cot. Tutaj co oznacza czasowa czestotliwosc, która jest wyznaczana czestotliwo¬ scia przestrzenna wglebien w odczytywanym od¬ cinku sciezki oraz predkoscia, z jaka plamka od¬ czytowa przesuwa sie na tym odcinku sciezki.Róznica fazy miedzy wiazka b (0,0), a wiazka¬ mi b (+1,0), b (—1,0) w obszarach nakladania na fig. 3 jest wyznaczona postacia struktury infor¬ macyjnej oraz takze stopniem zogniskowania plamki odczytowej na powierzchni struktury in¬ formacyjnej. Zostanie to omówione w nawiaza¬ niu do fig. 4.Nu fig. 4 czesc sciezki 3 jest przedstawiona w przekroju wzdluznym. Przyjmuje sie przyklado¬ wo, ze wiazka odczytowa jest ogniskowana na plaszczyznie, która „znajduje sie w odleglosci Az od plaszczyzny sciezki. Ze wzgledu na ten blad ogniskowania,' otrzymuje sie dodatkowa róznice dlugosci drogi miedzy wiazka b (0,0), a wiazka¬ mi b (+1,0) i b (—1,0). Pokazano jedynie glówne promienie tych wiazek. Dla kierunku oznaczone¬ go katem a z glównym promieniem wiazki b (0,0), otrzymuje sie wartosc róznicy dlugosci drogi mie¬ dzy wiazka b (0,0), a wiazka b (+1,0) z nastepu¬ jacego wzoru: AW = Az'COsa — Az*cos(p — a) Dla malej wartosci kata a oraz dla malej róz¬ nicy katowej (|3 — a) róznica dlugosci drogi z do¬ brym przyblizeniem, tj. z dokladnoscia dó trze¬ ciego rzedu, równa sie: \ albo: AW = Az[l-^--/l^ AW = AzJ- (p- 2a) 2 Przesuniecie fazowe, powodowane przez rozogni- skowanie w kierunku pod katem a z osia optycz¬ na ukladu obiektywowego, jest wtejly: AW Az cpAz = 2ji —-— = 2x A, A. (f-) Przesuniecia fazowe (pAz jest funkcja kata a dla szczególnej wartosci bledu ogniskowania Az. Dla kazdego polozenia w zrenicy wyjsciowej, róznica fazowa qAz jest wyznaczana odlegloscia od tego108352 10 polozenia do osi Y. Dla polozen rozmieszczonych na tych dwóch liniach, których odleglosc katowa P od osi Y jest —, róznica fazowa miedzy wiazka 2 pomocnicza rzedu pierwszego a wiazka pomocni¬ cza rzedu zerowego wynosi cp (cpAz = 0) oraz jest niezalezna od wartosci bledu ogniskowania. Te dwie linie mozna nazwac „liniami neutralnymi".Na fig. 3 jedna z tych linii jest oznaczana przez ln.Na fig. 5 przedstawiono calkowita róznice fa¬ zowa # miedzy wiazka pomocnicza b (0,0), a*wiaz- ka. pomocnicza b (+1,0). jako funkcje polozenia, w wymiarze katowym a4 w zrenicy wyjsciowej dla szczególnej wartosci bledu ogniskowania Az.Polozenie linii, która jest równolegla *do osi Y i przebiega posrodku miedzy detektorami 13 i 14, jest oznaczona przez a0. Srodki detektorów 13 i 14 sa wtedy umieszczone w polozeniach a0 _ Aa oraz nia a0 jest przedstawiona przez cpQ, róznica fazo¬ wa dla polozenia aQ — Aa bedzie nastepujaca: < ( Az gdzie Acp wyznacza sie z wzoru A(p = 2jt (3Aa.A.UHiady linii interferencyjnych znajduja sie na nakladajacych sie powierzchniach, przedstawio¬ nych na fig. 3. Okres przestrzenny ukladu linii interferencyjnych jest okreslony wielkoscia bledu ogniskowania, tj. dla duzej wartosci Az okres prze¬ strzenny "jest maly. Dzieki szybkiemu • przeszuki¬ waniu wglebien w odczytywanym ocjcinku sciezki przez plamke odczytowa uklad linii interferencyj¬ nych przesuwa sie z wielka czestotliwoscia. Wte¬ dy znak przesuwania ukladu linii interferencyj¬ nych jest wyznaczony przez znak bledu ognisko¬ wania Az.Róznica fazowa miedzy wiazkami pomocniczy¬ mi, które interferuja w miejscu, gdzie sa detek¬ tory 13 i 14, jest przedstawiona wzorem: $'lS = ty + COt + CpQ ~ A(p $'i4 = ty + cot + cpo + Acp Zalezne od czasu sygnaly wyjsciowe detektorów 13 i 14 moga byc przedstawione wzorami: Sis = A cos (ty + cot + S14 = A cos (ty + cot + cpo + Acp) Sygnal wyjsciowy obwodu obejmowania 15 (na fig. 2) jest wtedy nastepujacy: Sis = B sin (ip + cot + cpo) sin Acp 10 15 20 25 sygnale Si5. Sygnaly sumy mozna przedstawic nastepujaco: Sie = C cos (ty + cot + cpo) [1 + m(cos Acp)] Tutaj m dla bledów ogniskowania niezbyt du¬ zych jest stala mniejsza od jednosci, wobec czego jezeli Az nie jest zbyt duze znak Si6 nie moze ulec zmianie. SygnaJ Sm jest doprowadzany do ukladu 17 przesuwania fazy, który przesuwa faze o wartosc 90°, przy czym otrzymuje sie: Si7 = D sin (i|j + cot + cpo) [1 + m cos (Acp)] W ukladzie mnozacym 18 sygnaly Si5 i Si7 sa mnozone przez siebie, przy czym otrzymuje sie: Sis = E sin2 (ty + cot + cp0) sin (Acp) [1 + m cos (Acp)] To mozna napisac nastepujaco: r i i Sis = E [1 + m cos (Acp)] •sin (Acp) •I cos 2 (ty + cot + cpo) I -Po przejsciu przez uklad filtru, który przepusz¬ cza jedynie czestotliwosci mniejsze od 2co, otrzy¬ muje sie przy tym sygnal: Sf = K (Acp) sin (Acp), przy czym K (Acp= E [1 + m cos (Acp)] 30 60 Na fig. 2 przedstawiono, ze sygnaly wyjsciowe detektorów 13 i 14 sa takze sumowane ze soba wzajemnie w obwodzie 16. W sygnalach Su i Su czlony cot maja ten sam znak, natomiast znak czlonu Acp w sygnale Si8 jest przeciwny do tego czlonu, zawartego w sygnale Si4. . Jako wynik otrzymuje sie zmiane sumy sygnalów Su i Si4, powodowana bledami ogniskowania, o znacznie mniejszej wartosci od zmiany odpowiedniej w 65 oraz pozostaje dodatnim dla bledów ogniskowa¬ nia, które nie sa zbyt duze.Stosownie do tego sygnal Sf stanowi nieparzy¬ sta funkcje Acp i wobec tego takze nieparzysta funkcje bledu ogniskowania Az, przy czym za pomoca opisanego ukladu detektorowego oraz opi¬ sanego przetwarzania sygnalów mozna wykryc wartosc i kierunek sygnalu ogniskowania. Sygnal 35 Sf wykorzystuje ^ie do korygowania ogniskowa¬ nia w znany sposób, na przyklad przez przesu¬ wanie ukladu obiektywowego w kierunku osio¬ wym.Uklad 17 przesuwania fazy jest przedstawiony 40 na fig. 2. Ten uklad moze^ byc ukladem róznicz¬ kujacym. Jednakze zaleca sie, aby uklad-przesu¬ wania fazy mial postac tak zwanej synchronizacji fazowej.Na fig. 2a przedstawiono zasade takiej petli. 45 Oscylator 26 doprowadza funkcje kosinusoidalna na swoje wyjscie 27, a funkcje sinusoidalna na swoje wyjscie 28. Wyjscie 27 jest polaczone do pierwszego wejscia komparatora czestotliwosci 29, w którym czestotliwosc oscylatora 26 jest porów¬ nywana z czestotliwoscia sygnalu cos (cot), które¬ go faza ma byc przesunieta o wartosc 90°. Sygnal wyjsciowy komparatora czestotliwosci jest do¬ prowadzany zwrqtnie do oscylatora, wobec czego czestotliwosc tego oscylatora staje sie równa cze¬ stotliwosci sygnalu cos (cot). Funkcja sinusoidalna o potrzebnej czestotliwosci co jest wtedy otrzymy¬ wana ha wyjsciu 28 oscylatora.Poza tym, ze nastepuje uginanie w kierunku wzdluznym odczytywanego odcinka sciezki, to po¬ nadto promieniowanie wiazki odczytowej jest takze uginane w kierunkach poprzecznie do tego kierunku wzdluznego, a takze w*kierunkach ukos¬ nych. W ten sposób wiazki pomocnicze rzedów (0, +1) i (0, —1) sa takze otrzymywane za pomo¬ ca struktury sieciowej poprzecznie do kierunku 50 55.108 352 li sciezki, oraz odpowiednio wiazki pomocnicze rzedu: (+1, +1); (-1, +D; (-1, -1) oraz (+1, — 1). Na fig. 3 zaznaczono strzalkami kierunki wiazek pomocniczych. Poniewaz detektory 13 i 14 sa rozstawione po obydwu stronach osi X, te ich sygnaly wyjsciowe nie sa poddawane oddzialy¬ waniu podwiazek b (0, ll) i b (0, —1). Kierunki linii ukladów interferencyjnych, które sa powo¬ dowane wiazkami pomocniczymi, uginanymi w kierunkach ukosnych, sa w polozeniach ukosnych wzgledem detektorów. Wplyw ostatnio wymienio¬ nych ukladów interferencyjnych na sygnaly Su i Sw jest wobec tego usredniany.Struktura "• informacyjna ugina- takze promie¬ niowanie wiazki odczytowej w wyzszych rzedach od rzedów pierwszych. Jednakze energia promie¬ niowania w wyzszych rzedach dyfrakcyjnych jest stosunkowo mala, a katy dyfrakcji wyzszego rze¬ du sa takie, ze tylko mala czesc wiazek pomoc¬ niczych wyzszego rzedu pada w obrebie zrenicy ukladu obiektywowego. Z tego powodu wplyw wiazek pomocniczych wyzszego rzedu mozna* po¬ minac.Stosownie do tego co powyzej powiedziano okres przestrzenny ukladu linii inteferencyjnych okresla sie z bledfc ogniskowania Az. Im wiekszy staje sie ten blad, tym mniejszy jest wspomnia¬ ny okres przestrzenny. Poprzednio wyzej przyje¬ to, ze B i C, w wyrazeniu na SiB, Si6, sa stalymi.Jednakze w rzeczywistosci B i C zmieniaja sie sin x wedlug funkcji dla detektorów prostokat- 1Z 10 15 20 25 nych, przy czym x" wyznacza sie z wyrazenia k ~—, w którym 1 oznacza szerokosc detektora 35 prostokatnego a q oznacza okres przestrzenny ukladu linii interferencyjnych. Jezeli blad ognis¬ kowania Az staje sie tak duzy.ze okres q ukladu interferencyjnego staje sie równy szerokosci 1, znak wielkosci B zostaje odwrócony na przeciw¬ ny. Faza wyprowadzanego sygnalu sterowania zmienia sie wtedy o 180° i powstaje zagrozenie, ze ogniskujacy serwomechanizm sterujacy * zacznie dzialac z niewlasciwym kierunkiem sterowania.Sygnaly wyjsciowe detektorów 13 i 14 sa sumo¬ wane dla wyprowadzenia sygnalu Si6 tak, aby uzyc detektora dwukrotnie szerszego od tego jaki jest uzywany dla wyprowadzenia sygnalu S«.Wspomniane odwracanie znaku wystapi konsek¬ wentnie po raz pierwszy dla sygnalu Si6.Wobec tego jest zalecane wykonywanie detek¬ torów mozliwie waskich. W tym przypadku jest takze mozliwym otrzymywanie wlasciwego sy¬ gnalu sterujacego ogniskowaniem dla wiekszych bledów ogniskowania jakie moga wystepowac kie- 'dy uklad obiektywowy poczatkowo przesuwa sie do nosnika zapisu, albo w przypadku zderzenia o aparat odczytowy. - Zastosowanie waskich detektorów ma ponadto inna jeszcze zalete, ze te dwa detektory moga byc ustawiane blisko obrzeza czynnej zrenicy wyjsciowej. To ma istotne znaczenie, kiedy nos¬ niki zapisu, w których wystepuja wysokie czesto¬ tliwosci przestrzenne obszarów informacyjnych w 65 40 45 50 55 60 strukturze informacyjnej maja byc odczytywane zadawalajaco.Stopien w jakim wiazki pomocnicze b (+1,0) i b (—1,0) zachodza na siebie wraz z wiazka po¬ mocnicza b (0,0) jest wyznaczany czestotliwoscia przestrzenna obszarów informacyjnych w kierun¬ ku sciezki. Na fig. 3 srodki 24 i 25 okregów 21 i 22 sa umieszczone prawie na krawedzi okre¬ gu 20, który przedstawia czynna zrenice wyjscio¬ wa.Stosownie do tego fig. 3 przedstawia sytuacje, w której czestotliwosc przestrzenna w sciezce od¬ czytywanej jest- w przyblizeniu równa polowie czestotliwosci odciecia. mKiedy wzrasta czestotli¬ wosc przstrzenna, wiazki pomocnicze rzedu pierw¬ szego b ( + 1,0) i b (—1,0) zostana ugiete o wiekszy kat (3. Przy specyficznej wartosci czestotliwosci przestrzennej obszarów informacyjnych, odpowia¬ dajacej wartosci czestotliwosci odciecia optyczne¬ go ukladu odczytowego, nie bedzie wystepowac juz zadne nakladanie sie wiazek pomocniczych rzedu pierwszego z wiazka pomocnicza rzedu ze¬ rowego. Wtedy nie bedzie mozna juz wykryc in¬ formacji.Poniewaz do wykrywania bledów ogniskowania sa uzywane dwa detektory, które sa rozstawione po jednej stronie osi Y, czestotliwosc odciecia dla detekcji bledów ogniskowania jest mniejsza od czestotliwosci odciecia dla aktualnego odczytu in¬ formacji. Czestotliwosc odciecia dla detekcji ogni¬ skowania jest uzyskana kiedy detektor 13 .ma po¬ lozenie czesciowo poza obszarem nakladania sie wiazek pomocniczych b (+1,0) i b (0,0) (patrz dla porównania iig. 6a). Czestotliwosci przestrzenne obszarów informacyjnych, dla których wystepuje ta sytuacja, sa mniejsze w przypadku jak stosun¬ kowo szerokie detektory sa uzywane, od odpo¬ wiednich wartosci w przypadku zastosowania wa¬ skich detektorów, które maja polozenie najblizej obrzeza zrenicy wyjsciowej (patrz dla porównania fig. 6a i 6b). Odleglosc detektorów do krawedzi zrenicy, a zatem szerokosc detektorów, jest wy¬ znaczana najwieksza czestotliwoscia przestrzenna obszarów informacyjnych, która wystepuje w od¬ czytywanym nosniku zapisu. Jezeli maksymalna czestotliwosc przestrzenna jest stosunkowo mala, detektory moga miec stosunkowo duza szerokosc.Wtedy mozna dzielic kazdy z detektorów na'dwa* pod-detektory, jak to przedstawiono na fig. 7.Jak wyzej wspomniano detektory powinny byc waskie, jezeli maja byc wykryte wieksze bledy ogniskowania. Dla wykrycia mniejszych bledów ogniskowania jest zalecane ze wzgledu na doklad¬ nosc detekcji, aby uzywac detektorów, które sa mozliwie jak najszersze. W ukladzie na fig. 7, przelaczniki 31 i 32 sa otwarte, kiedy sa mierzone wieksze bledy ogniskowania, wobec czego sygnaly jedynie od waskich pod-detektorów 13' i 14' sa doprowadzane do ukladu odejmowania 15 i ukla¬ du sumowania 16. Kiedy mierzony blad ognisko¬ wania staje sie mniejszy od specyficznej wartosci, przelaczniki 31 i 32 zamykaja sie, a sygnaly z pod-detektorów 13' i 13" sa sumowane, jak równiez odpowiednio sa sumowane sygnaly z pod- -detektorów 14' i 14", wobec czego bledy ognisko-V / 13 wania sa wykrywane szerokimi detektorami 13 i 14. Nastepnie sygnaly z detektorów. 13 i 14, al¬ bo pod-detektorów 13' i 14', sa przetwarzane w podobny sposób jak opisane w nawiazaniu do fig. 2.Jak poprzednio stwierdzono, wartosci B i C w wyrazeniach na Sls i Si6 zmieniaja sie wedlug sin x funkcji dla detektorów prostokatnych, x N wobec czego przy wiekszych bledach ogniskowa¬ nia znak moze byc odwrócony na przeciwny.Mozna zapobiegac- takiemu odwróceniu znaku przez wykonanie detektorów w ksztalcie trójkat¬ nym jak to pokazano na fig. 8, Przy zastosowaniu trójkatnych detektorów, wspólczynniki Bi C zmie- (sin x \2 — I , wobec czego nie wystapi odwrócenie znaku, natomiast otrzymuje sie wlasciwy sygnal sterujacy ogniskowaniem rów¬ niez dla szerokiego- zakresu wartosci bledów ogni¬ skowania. Nastepnie szerokosc detektorów nie jest juz wyznaczana w takim przypadku oczekiwany¬ mi wartosciami bledów ogniskowania.Jednakze dla wyprowadzenia zadawalajacego sygnalu sterujacego ogniskowaniem w szerokim zakresie czestotliwosci przestrzennej obszarów in¬ formacyjnych w strukturze informacyjnej trzeba, aby detektory nadal byly mozliwie jak najwezsze oraz powinny byc ustawiane najblizej obrzeza czynnej zrenicy Wyjsciowej jak to przedstawiono na fig. 8a. Zastosowanie waskich detektorów prz^ obrzezu zrenicy umozliwia takze odczytywanie, struktury informacyjnej o malych czestotliwos¬ ciach przestrzennych. Dolna granica wartosci cze¬ stotliwosci przestrzennych jaka jeszcze moze byc wykrywana zostaje uzyskana, jezeli wiazki pomoc¬ nicze b(+l,0)M b(—1,0) nakladaja sie na siebie w miejscu ustawienia detektorów 13 i 14#. Oczy¬ wiscie kiedy zastosuje sie/ waskie detektory przy krawedzi zrenicy, to ta dolna granica bedzie niz¬ sza niz w przypadku zastosowania szerokich de¬ tektorów.Jezeli natomiast zostana zastosowane trójkatne detektory, to one moga byc podzielone (patrz fig. 8b) w ten sam sposób jak przedstawiono na fig. 7 dla przypadku detektorów prostokatnych.Bledy centrowania plamki odczytowej wzgledem odczytywanej sciezki mozna wykryc przy wyko¬ rzystaniu takiej samej zasady jak omówiono po¬ przednio wyzej w niniejszym opisie dla detekcji bledów ogniskowania. Mozna utworzyc zestaw kombinowany w urzadzeniu odczytowym z ukla¬ dów detekcji bledów centrowania i detekcji ble¬ dów ogniskowania jak to przedstawiono dla trój¬ katnych detektorów na fig. 9.Kazdy z detektorów 13 i 14 na fig. 2 zostal zastapiony odpowiednio dwoma detektorami 40, 41 oraz 42, 43^ . - Dla wyznaczania bledów centrowania, zostaly zastosowane sygnaly wyjsciowe detektorów x40 i 42 i doprowadzone do ukladu sumujacego 45, natomiast sygnaly wyjsciowe detektorów 41 i 43 sa odpowiednio doprowadzane do obwodu sumu¬ jacego 46. Sygnaly wyjsciowe ukladów 45 i 46 sa wzajemnie od siebie odejmowane w obwo- 352 14 dzie 47, natomiast sa sumowane w obwodzie 48.Na^wyjsciu ukladu sumujacego 48 otrzymuje sie wtedy sygnal wzorcowy, którego faza zostaje przesunieta o 90° w obwodzie 49 przesuwania" 5 fazy. W obwodzie 50 sygnal wzorcowy o przesu¬ nietej fazie jest mnozony przez sygnal otrzymany z ukladu odejmowania 47. Sygnal wypadkowy zo¬ staje doprowadzony do filtra dolnoprzepustowe¬ go 51, na wyjsciu którego otrzymuje sie potrzeb- 0 ny sygnal sterujacy Sr dla korygowania centro¬ wania plamki odczytowi wzgledem odczytywanej sciezki.Dla wyznaczania bledów ogniskowania, sygnaly wyjsciowe detektorów 40 i 41 sa sumowane ze - ' soba wzajemnie w obwodzie 52y a wyjsciowe sy¬ gnaly detektorów 42 i 43 sa sumowane ze soba v wzajemnie w obwodzie 53. Sygnaly wyjsciowe ukladów 52 i 53 sa przetwarzane w podobny spo¬ sób jak sygnaly wyjsciowe detektorów 13 i 14 na j fig. 2. Elementy 54* 48, 49, 55 i 56 na fig. 9 maja wtedy takie sarne funkcje jak elementy 15, 16, 17, 18 i 19 na fig. 2.Na fig. 1 przedstawiono, ^ ze wykorzystuje sie osobny detektor informacyjny dla odczytu infor¬ macji na nosniku zapisu. Alternatywnie mozna 9 &dla odczytu uzyc detektorów 13. i 14 na fig. 1, 2, 6a, 6b oraz 7, albo detektorów 40, 41, 42 i 43 na ¦ fig. 9. Sygnal wyjsciowy ukladu ^sumujacego 16 lub 48 powinien wtedy byc takze doprowadzany do ukladu dekodera, a potem przykladowo prze¬ tworzony na wizyjny sygnal za pomoca odbiorni¬ ka telewizyjnego.Ze*wzgledu na zadawalajacy stosunek wartosci sygnalu do szumu w sygnale informacyjnym za¬ leca sie jednakze, gby obszar detektora informa- * cyjnego równal sie co najmniej przekrojowi po¬ przecznemu wiazki odpowiadajacemu wiazce, po¬ mocniczej rzedu zerowego. Jezeli detektor infor¬ macyjny jest takze umieszczony^ w czynnej zre¬ nicy wyjsciowej ukladu obiektywowego, to zlozo¬ ny uklad detekcyjny jest taki jak przedstawiono na fig. lOa. Uklad detekcyjny ma jeden okragly detektor z,dwoma czesciami Dj i*Dc, reagujacy¬ mi na promieniowanie i oddzielonymi od jsiebie.Czesc Dc moze byc dalej podzielona na dwie lub cztery oddzielone czesci., jak przedstawiono na fig. 8b i 9, przy czym jest wykorzystana do wy.- znaczania sygnalów sterujacych ogniskowania i centrowania., Dla wyznaczania sygnalu informacyjnego Si, sy¬ gnal sumy z czesci detekcyjnej Dc jest korzystnie s dodawany do sygnalu z czesci detekcyjnej Di.W ukladzie przedstawionym na fig. lOa sygnaly sa sumowane w obwodzie 60. Alternatywnie jest . mozliwym podzial czesci detekcyjnej Di na dwie oddzielne czesci D'i i D"i jak przedstawiono na fig. IOb. Sygnal informacyjny Si jest nastepnie otrzymywany najpierw za pomoca sumowania sy¬ gnalu sumy z czesci detekcyjnej Dc do sygnalu . z czesci detekcyjnej D"i w ukladzie sumowania 61- Nastepnie sygnal wypadkowy jest odejmowany od sygnalu doprowadzanego z czesci detekcyjnej D'l w ukladzie odejmowania 62. Sygnaly z lewostron¬ nej i prawostronnej czesci zrenicy wyjsciowej jest korzystnym dodawac w przypadku odczyty-15 wania struktury informacyjnej o duzej glebi fa¬ zowej (na przyklad jt radianów), natomiast w przypadku struktury informacyjnej o mniejszej glebi fazowej jest korzystnym te sygnaly z czesci lewostronnej i prawostronnej zrenicy wyjsciowej odejmowac od siebie wzajemnie.Czesci detekcyjne Di (na fig. lOa) oraz D'i i D"A (na fig. lOb) maja stosunkowo duze powierzchnie.W przypadku odczytu struktur informacyjnych o duzych czestotliwosciach przestrzennych obsza¬ rów informacyjnych, te c^sci detekcyjne powinny miec stosunkowo mala wartosc pojemnosci. Ko¬ rzystnie jest zastosowac dla tych czesci tak zwa¬ ne fotodiody PIN, które maja mala wartosc po- • jemnosci na jednostke powierzchni.Wynalazek zostal omówiony za pomoca przy¬ kladów wykonania dla okraglego nosnika zapisu o ksztalcie dysku i majacego strukture informa¬ cyjna odbijajaca promieniowanie. Jest wiadomym, ze mozna za pomoca urzadzenia wedlug wyna¬ lazku odczytywac takze nosniki zapisu przepusz¬ czajace promieniowanie. Nosnik zapisu nie musi byc okragly, ani miec ksztalt- dysku, natomiast moze byc uksztaltowana jako tasmowy nosnik za¬ pisu ze zbiorem sciezek informacyjnych. Odnos¬ nie struktury informacyjnej nalezy pamietac, ze^ - jedynym wymaganiem jest, aby ta struktura mo¬ gla byc odczytywana za pomoca srodków optycz¬ nych. Wspomniana struktura moze byc struktura fazowa taka jak struktura wglebien, struktura czarno-biala, albo przykladowo struktura magne¬ tooptyczna. Oprócz programu telewizyjnego, nos¬ nik zapisu moze przykladowo równiez przechowy¬ wac informacje danych cyfrowych dla komputera.Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do odczytu nosnika zapisu, na którym jest przechowywana informacja, przykla¬ dowo wizyjna i/lub foniczna, w strukturze infor¬ macyjnej, odczytywanej optycznie, w postaci scie¬ zek, zabierajace zródlo promieniowania, uklad obiektywowy dla przepuszczania promieniowania, otrzymywanego ze zródla promieniowania, do in¬ formacyjnego detekcyjnego ukladu promieniowania droga przez nosnik zapisu, przy czym ten uklad detekcyjny przetwarza wiazke odczytowa, dopro¬ wadzana ze zródla promieniowania i zmodulowa¬ na przez strukture informacyjna na sygnal elek¬ tryczny, ponadto urzadzenie ma detekcyjny uklad ogniskowania, który jest polaczony do ukladu elektronicznego dla wytworzenia sygnalu steruja¬ cego do korygowania ogniskowania ukladu obiek¬ tywowego wzgledem powierzchni odczytywanego odcinka sciezki, znamienne tym, ze detekcyjny uklftd ogniskowania jest utworzony przez dwa de¬ tektory promieniowania, które sa ustawione w dalekim polu struktury informacyjnej po jednej stronie plaszczyzny wyznaczonej osia optyczna ukladu obiektywowego i normalna do linii srod¬ kowej odczytywanego odcinka sciezki, przy czym detektory sa rozstawione symetrycznie wzgledem linii, która efektywnie przechodzi poprzecznie do kierunku sciezki, ponadto wyjscia detektorów sa polaczone do obwodu odejmowania i do obwodu 3- 352 16 sumowania, nastepnie wyjscia ukladu sumowania i ukladu odejmowania sa polaczone do pierwsze¬ go i drugiego wejscia ukladu mnozacego, przy czym jedno z polaczen miedzy ukladem sumowa- 5 nia, a ukladem mnozacym oraz miedzy ukladem odejmowania, a ukladem mnozacym ma uklad przesuwania fazy, ponadto uklad mnozacy jest polaczony do ukladu filtra, który przepuszcza je¬ dynie czestotliwosci, które sa nizsze od czestotli- 10 wosci, która odpowiada dwukrotnej wartosci sred¬ niej czestotliwosci przestrzennej struktury infor¬ macyjnej w kierunku sciezki, przy czym sygnal sterowania dla korygowania ogniskowania jest odbierany na wyjsciu ukladu filtru. 15 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, * ze wymiary detektorów w uzytecznym kierunku sciezki sa zasadniczo mniejsze od srednicy czyn¬ nej zrenicy wyjsciowej ukladu obiektywowego. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze kazdy z dwóch detektorów jest podzielony na dwa pod-detektory, przy czym wyjscia zewnetrz¬ nych pod-detektorów sa polaczone droga poprzez laczniki uruchamiane wyprowadzanym sygnalem sterowania, a wyjscia wewnetrznych pod-detek¬ torów sa polaczone bezposrednio do wejsc ukla¬ du sumujacego i do ukladu odejmowania. - 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze posiada detekcyjny uklad centrowania, który jest polaczony do ukladu elektronicznego dla wy¬ prowadzenia. sygnalu sterowania dla korekcji cen¬ trowania wiazki odczytowej wzgledem odczyty¬ wanego odcinka sciezki, przy czym urzadzenie zawiera cztery detektory promieniowania, które sa rozstawione w indywidualnych kwadratach wy- obrazalnego ukladu wspólrzednych X—Y, którego os (X) ma polozenie efektywne wzdluz kierunku sciezki, a odpowiednio os (Y) ma polozenie efek¬ tywne poprzecznie do kierunku sciezki, ponadto wyjscia detektorów, umieszczonych w pierwszym i w czwartym kwadracie sa polaczone do drugie¬ go ukladu sumowania, -natomiast wyjscia detek¬ torów, umieszczonych w drugim i w trzecim kwa¬ dracie, sa polaczone do trzeciego ukladu sumuja¬ cego, a ponadto wyjscia detektorów, umieszczo¬ nych w pierwszym i w drugim kwadracie sa po¬ laczone do czwartego ukladu sumujacego, nato¬ miast wyjscia detektorów, umieszczonych w trze¬ cim i w czwartym kwadracie, sa polaczone 'do piatego ukladu sumujacego, przy czym sygnaly wyjsciowe drugiego i trzeciego ukladu sumuja¬ cego sa doprowadzane do wspomnianego ukladu elektronicznego dla wyprowadzenia sygnalu ste¬ rowania dla korekcji ogniskowania, natomiast sy¬ gnaly wyjsciowe czwartego i piatego ukladu su¬ mujacego sa doprowadzane do odpowiedniego - ukladu elektronicznego dla wyprowadzenia syg¬ nalu sterowania do korekcji centrowania wiazki odczytowej wzgledem odczytywanego odcinka sciez¬ ki. 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze detektory maja ksztalt równoramiennych trój¬ katów, których podstawy uzytecznie sa ustawione poprzecznie do kierunku sciezki. 6. Urzadzenie wedlug zastrz. 5, znamienne tym, ze wysokosc detektorów trójkatnych jest zasadni-108352 17 czo mniejsza od srednicy czynnej zrenicy wyjscio¬ wej. 7. Urzadzenie wedlug zastrz. 5, znamienne tym, ze kazdy z trójkatnych detektorów jest podzielony na dwa pod-detektory o ksztalcie równoramien¬ nych trójkatów, przy czym wyjscia* zewnetrznych pod-detektorów sa polaczone droga poprzez lacz¬ niki uruchamiane wyprowadzanym sygnalem ste¬ rowania, natomiast wyjscia wewnetrznych pod- -detektorów sa polaczone bezposrednio do wejsc ukladu sumowania i ukladu odejmowania. 8. Urzadzenie wedlug zastrz. 2 albo 6, znamien¬ ne tym, ze detektory sa rozstawione na obrzezu czynnej zrenicy wyjsciowej. 9. Urzadzenie wedlug zastrz. 8, znamienne tym, ze w dalekim polu struktury informacyjnej jest umieszczony jeden scalony detektor promieniowa¬ nia o obszarze co najmniej równym przekrojowi poprzecznemu nieugietej wiazki pomocniczej, przy czym ten detektor ma obszary, które sa oddzie¬ lone od pozostalego wiekszego obszaru detektora, 18 10 15 20 a te obszary tworza detektory dla ukladu detek¬ cyjnego ogniskowania i centrowania, a ponadto urzadzenie zawiera szósty uklad sumujacy, do któ¬ rego doprowadza sie sygnal sumy ze wspomnia¬ nych obszarów oraz sygnal z wiekszego obszaru detektora, przy czym odczytowy sygnal informa¬ cyjny jest odbierany na wyjsciu tego ukladu su¬ mujacego. 10. Urzadzenie wedlug zastrz. 9, znamienne tym, ze wspomniany wiekszy obszar detektora sklada sie z dwóch pod-obszarów, przy czym linia gra¬ niczna jest efektywnie poprzeczna do kierunku sciezki i przecina os optyczna ukladu obiektyw¬ nego, a drugi uklad odejmowania, ma doprowa¬ dzany sygnal wyjsciowy z szóstego ukladu sumu¬ jacego wraz z sygnalem otrzymanym z pod-ob- szaru, który jest umieszczony po drugiej stronie linii granicznej wzgledem wspomnianych obsza¬ rów, przy czym odczytowy sygnal informacyjny pojawia sie na wyjsciu drugiego ukladu odejmo¬ wania.Fig.2a108352 bM/M) *1) b(-H,+ 1) bC-1,0) b(0,0) b(+1,0) Fig. 4 2Ay o<0-Aoc V-=c Fig. 5 Fig.8a108352 ivJnifrrL ! 13- u —x 31TTTT 32 1P -16 ^17 l_.D-D- J^ H?H 19 'bf I 50 51 Sr Fig. 9 A 20" X^ Dc 60 Fig.lOa 14 Fig.lOb PL