Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych pochodnych tiazolinyloketobenzimidazolu o dzialaniu przeciwwirusowym.Nowe tiazolinylobenzimidazole sa objete wzorem ogólnym 1, w którym Ri oznacza grupe fenylowa, Z oznacza grupe acyloksyiminowa o 1—4 atomach wegla a podstawnik o wzorze Ri-C(=Z)- znajduje sie w pozycji 5 lub 6.Liczba przypadków zachorowan na wywolane przez wirusy choroby górnych dróg oddechowych jest ogromna. Szacunkowo, jedynie w Stanach Zjednoczonych jest blisko miliard przypadków za¬ chorowan rocznie. Przeprowadzone w Anglii ba¬ dania [Tyrell i Bynoe, Lancet, 76 (1966)] wykazaly, ze 74% chorych osób, bylo zakazonych rhinowiru- sami. Poniewaz zidentyfikowano nie wiecej niz 80 szczepów rhinowirusów, niemozliwe staje sie zna¬ lezienie praktycznej szczepionki przeciwko rhino- wirusom. W zwiazku z tym, chemoterapia wydaje sie bardziej skuteczna.Przydatnosc zwiazków chemicznych do hamowa¬ nia wzrostu wirusów in vitro okresla sie bez trudu za pomoca badania hamowania wzrostu ly- sinek wirusowych, podobnie jak to opisal Siminoff w Applied Microbiology, 9 (1)\ 66 (1961).Pewne tiazolinylowe pochodne benzimidazoli przedstawiono w nastepujacych zródlach literatury technicznej: w opisie patentowym Stanów Zjed¬ noczonych Ameryki 3 749 717 opisano 1-tiazolinylo¬ benzimidazole' podstawione w pozycji 2 grupe hete- 10 15 20 2S 30 rocykliczna, uzyteczne jako srodki przeciwzapalne i przeciwrobacze; w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki 3 825 537 opisano 1-tiazoli- nylo-2-aminobenzimidazole, uzyteczne jako srodki przeciwzapalne i przeciwrobacze; w opisie paten¬ towym Stanów Zjednoczonych Ameryki 3 833 574 opisano sposób wytwarzania 1-tiazolinylobenzimi- dazolinonów-2, które sa uzytecznymi srodkami przeciwzapalnymi; w Derwent 26199 W/16 opisano l-tiazolinylo-2-fenylobenzimidazole, uzyteczne jako srodki przeciwrobacze.Dotychczas tnie bylo znane przeciwwirusowe dzia¬ lanie tiazolinylobenzimidazoli.Obecnie stwierdzono, ze wytwarzane sposobem wedlug wynalazku nowe pochodne tiazolidyloketo- benzimidazolu znajduja zastosowanie jako srodki hamujace wzrost wirusów, zwlaszcza rhinowiru¬ sów, wirusów poliomyelitis, wirusów Coxsackie, Echo, Mengo i wirusów grypy.Sposobem wedlug wynalazku nowe farmakolo¬ gicznie uzyteczne pochodne benzimidazolu o wzorze ogólnym 1, w którym wszystkie symbole maja wyzej podane znaczenie wytwarza sie na drodze reakcji i zwiazku o ogólnym wzorze 2, w którym Z' oznacza atom tlenu a Ri ma wyzej podane zna¬ czenie z chlorowcoetyloizotiocyjanianem o ogólnym wzorze X-(CH2)2-NCS, w którym X oznacza atom chloru lub bromu, w obecnosci zasady takiej jak wodorek sodowy, metanolan sodowy lub III-rzed.- -butanolan potasowy. W rozpuszczalniku takim jak 108 038 * 4108 038 3 czterowodorofuran, toluen lub dwumetoksyetan otrzymujac zwiazek o wzorze 4, w którym Z' ozna¬ cza" atom tlenu, który nastepnie poddaje sie reakcji z hydroksyloamina, po czym otrzymany zwiazek o wzorze 1, w którym Z oznacza grupe hydroksy- iminowa acyluje sie bezwodnikiem lub mieszanym bezwodnikiem z wytworzeniem zwiazku o wzorze 1, w którym Z oznacza grupe acyloksyiminowa o 1—4 atomach wegla.Nowe pochodne tiazólinyloketobenzimidazolu, znajduja zastosowanie do hamowania wzrostu pewnych wirusów w organizfnach ssaków, takich jak rhinowirusy, wirusy poiiomyelitis, Goxsackie, Echo, Mengo i wirusy grypy. W procesie wedlug wynalazku sól o wzorze 3 tautomerycznej pochod¬ nej benzrmMa*olug o wzorze 2 poddaje sie re¬ akcji z cnlbrowboetyloizotiocyjanianem o wzorze X-(CH22-NCS, ktciry moze byc ewentualnie pod- stewio.ny ;w lancuchu weglowym grupami metylo- ; wymi,-przy. czym |Ri i Z' we wzorach 2 i 3 maja poprzednio podane znaczenie, zas X oznacza atom chloru lub bromu i otrzymuje sie zwiazek o wzo¬ rze 4, odpowiadajacy zwiazkowi o wzorze 1, w którym Z oznacza atom tlenu. Proces ten ilustruje schemat 1.Okreslenie „tautomeryczna odmiana benzimida¬ zolu" oznacza zwiazek benzimidazólowy o wzorze 2, który moze byc podstawiony atomem wodoru, przy którymkolwiek z atomów azotu. Reagent benzimi¬ dazólowy niepodstawiony przy atomie azotu i za¬ wierajacy podstawnik o wzorze R,'i-C(=Z)- w polo¬ zeniu 5 pierscienia benzenowego na odpowiednia odmiane tautomeryczna, z która znajduje sie w stanie równowagi i w której podstawnik ten wy¬ stepuje w polozeniu 6. Mieszanine izomerów mozna okreslic, numerujac obie alternatywne pozycje jako 5(6). Konsekwencja tautometrii jest fakt, ze tautomeryczna 5(6)-podstawiona sól benzimidazolu o wzorze 3, reagujac z chlorowcoetyloizotiocyjania- nem o wzorze X-(CH2)2-NCS, daje w rezultacie mieszanine izomerycznych 5- lub 6-podstawionych tiazolinylobenzimidazoli o wzorze 4, które okresla sie dalej jako zwiazki 5(6)-podstawione.Definicje stosowane w opisie maja nastepujace znaczenie. Okreslenie „grupa alkilowa o 1—3 ato¬ mach wegla" oznacza grupe alifatyczna o lancuchu prostym lub rozgalezionym o 1—3 atomach wegla, taka jak metylowa, etylowa, propylowa i izopro- pylowa. Okreslenie „grupa alkilowa o 1—2 atomach wegla" zawiera sie w definicji okreslenia „grupa alkilowa o 1—3 atomach wegla". Okreslenie „grupa acylokisyiminowa" oznacza grupe acyloksyiminowa o 1—4 atomach wegla, taka jak formyloksyiminowa, acetoksyiminowa, propionyloksyiminowa, butyrylo- ksyiminowa oraz izobutyryloksyiminowa. Okresle¬ nie „grupa acylowa o 1—4 atomach wegla" oznacza grupe acylowa o 1—4 atomach wegla taka jak formylowa, acetylowa, propionylowa oraz butyry- lowa.Okreslenie „grupa tiazolinylowa" lub „grupa tiazolinylowa-2" oznacza rodnik 4,5-dwuwodoro- tiazolu przylaczony pozycja 2 do atomu azotu w zwiazku o wzorze 1, oznaczonego Ni.Zwiazki o wzorze 4 odpowiadajace zwiazkom o 10 15 wzorze 1, w którym Z oznacza atom tlenu, wy¬ twarza sier przeprowadzajac najpierw odpowiednio podstawiony reagent benzimidazólowy o wzorze 2, w jego sól o wzorze 3 za pomoca zasady takiej jak wodorek metalu, na przyklad wodorek sodowy lub potasowy, amidek metalu, na przyklad amidek so¬ dowy, alkoholan metalu alkalicznego, na przyklad metanolan sodowy, etanolan potasowy-lub buta- nolan sodowy i podobnych zasad. Tworzenie anionu mozna przeprowadzac w róznych aprotycznyeh roz¬ puszczalnikach takich jak weglowodory aroma¬ tyczne, na przyklad, benzen, toluen lub ksylen, albo etery takie jak eter etylowy, eter dwume- tylowy glikolu etylenowego lub czterohydroiuran, w temperaturze w zakresie od okolo 0°C do okolo 150°C w ciagu 1—24 godzin. Pozadany jest nie¬ znaczny nadmiar zasadowy. Molowy stosunek re¬ agenta benzimidazolowego do zasady moze wahac sie od okolo 1:1 do 1 : 2. 20 Anion benzimidazolu o wzorze 3, poddaje sie reakcji z alifatycznym chlorowcoetyroizotiocyjania- nem o wzorze X-(CH2)-CJCS; otrzymujac przejsciowy tiomocznik, który in situ podlega wewnatrz- czasteczkowemu alkilowaniu przy atomie siarki, 25 tworzac produkt 1-tiazolinylobenzimidazolowy o" wzorze 4. Stosunek molowy reagenta benzimidazo¬ lowego o wzorze 2 do chlorowcoetyloizotiocyja- nianu o wzorze X-(CH2)2-NCS wynosi od 1:1 do 1: 1,5. Reakcje przeprowadza sie w ciagu 1—24 30 godzin, w zakresie temperatury 25—150°C. Spo¬ soby i warunki wytwarzania pochodnych 1-tiazoli- nylobenzimidazolu sa analogiczne do przedstawio¬ nych w opisach patentowych Stanów Zjednoczo¬ nych Ameryki 3 749 717 i 3 825 537. 31 Produkty tiazolinylobenzimidazolowe izoluje sie w znany sposób, taki jak saczenie i zatezanie prze¬ saczu w celu wywolania krystalizacji. Alterna¬ tywnie, z mieszaniny reakcyjnej oddestylowuje sie 40 rozpuszczalnik i sucha pozostalosc poddaje dzia¬ laniu odpowiedniego rozpuszczalnika takiego jak aceton lub metanol w celu oddzielenia i usuniecia substancji nierozpuszczalnych. Z roztworu zawie¬ rajacego produkt oddestylowuje sie rozpuszczalnik 45 w celu ulatwienia krystalizacji produktu lub cal¬ kowicie oddestylowuje sie rozpuszczalnik w celu uzyskania drugiej pozostalosci, która na przyklad ponownie krystalizuje sie z metanolu. Nastepnie zwiazek benzimidazólowy izoluje sie za pomoca saczenia lub wirowania.W wyniku reakcji tautomerycznego anionu o wzorze 3 z chlorowcoetyloizotiocyjanianem o wzo¬ rze X-(CH22-NCS uzyskuje sie zwykle mieszanine 5(6)izomerów tiazolinylobenzimidazolu w stosun- 51 ku 1 : 1. Mieszanine 5(6)-izomerów rozdziela sie za pomoca krystalizacji frakcjonowanej lub za pomoca chromatografii kolumnowej. Zwykle z roztworu mieszaniny w pierwszej kolejnosci krystalizuje izomer 6. Poszczególne izomery, za wyjatkiem po- 60 chodnych 5(6)-benzoilowych lub 5(6)-podstawionych benzoilowych lub ich pochodnyeh, mozna jedno-, znacznie charakteryzowac za pomoca ich widm ma¬ gnetycznego rezonansu jadrowego, w zakresie ab- ey sorpcji protonów fenylowych (7,0—8,3 ppm).108 038 5 6 Azotowe pochodne zwiazków ketobenzimidazolo- wych sa zwiazkami o wzorze 1, w którym Z (ozna¬ cza atom azotu przylaczony do atomu wegla grupy karbonylowej. Zwiazki te wytwarza sie w reakcji odpowiedniego l-tiazolinylo-2-podstawionego-5(6)- -ketobenzimidazolu z hydroksyloamina, ewentu¬ alnie w postaci soli, prowadzonej zwykle stosowa¬ nymi sposobami. Jesli grupa ketonowa (karbony- Iowa) niezbyt chetnie reaguje z odczynnikiem kar- bonylowym, to zwiazek z grupa karbonylowa mozna aktywowac przez protonowanie w warunkach kwa¬ sowych. Po przeprowadzeniu protonowania latwo zachodzi tworzenie podwójnego wiazania pomiedzy atomami wegla i azotu.Atom azotu lacznie z jego podstawnikami ozna¬ cza sie w grupie o wzorze Ri-C= Z jako Z i nazywa zgodnie z nazwa reagenta karbonylowego z którego pochodzi wymieniona grupa.Reagent karbonylowy podstawnik Z nazwa pod- stawnika Z hydroksyloamina =N-OH hydroksyloimiiio Zwiazki o wzorze 1, w którym Z oznacza grupe acyloksyiminowa o 1—4 atomach wegla mozna wy¬ twarzac na drodze reakcji zwiazku o wzorze 1, w którym Z oznacza grupe hydroksyiminowa o (wzorze =N-OH, z bezwodnikiem kwasu octowego, propionowego lub maslowego. Jesli zwiazek z grupa hydroksyiminowa poddaje sie reakcji z mie¬ szanym bezwodnikiem kwasu mrówkowego i octo¬ wego, to otrzymuje sie produkt bedacy pochodna formyloksyiminowa, w której wzorze Z oznacza grupe o wzorze =N-0-CHO. Hydroksyiminowa pochodna o wzorze 1 mozna poddawac reakcji z jednym równowaznikiem bezwodnika kwasu o 1—4 atomach wegla w celu przeprowadzenia selektyw¬ nego O-acylowania i uzyskania produktu o wzo¬ rze 1, w którym Z oznacza grupe acyloksyiminowa o 1—4 atomach wegla. Na przyklad, jesli l-(tiazoli- nylo)-2(-2-amino-5(6)-(a-hydroksyiminobenzylo)ben- zimidazol poddaje sie reakcji z jednym równowaz¬ nikiem bezwodnika octowego, to otrzymuje sie jednoacylowany produkt, to znaczy l-(tiazolinylo- -2)-2-amino-5(6) - (a-acetoksyiminobenzylo) benzimi- dazol.Najkorzystniejsze wlasciwosci wykazuja pochod¬ ne azotowe zwiazków o wzorze 1, w którym Z oznacza grupe acyloksyiminowa o 1—1 atomach wegla. 6-izomery wykazuja korzystniejsze dzialanie w porównaniu z 5-izomerami.Dla fachowca, jest zrozumiale, ze korzystne prze¬ ksztalcenie chemiczne mozna przeprowadzac w do¬ wolnych etapach syntezy produktu. Na przyklad w pierwszej kolejnosci mozna przeprowadzac che¬ miczna modyfikacje reagenta benzimidazolowegc prowadzaca do otrzymania zadanych podstawników i nastepnie otrzymany pólprodukt poddawac reakcji z odpowiednim chlorowcoetyloizotiocyjanianem w celu wytworzenia produktu tiazolinylobenzimidazo- lowego. Sposobem alternatywnym, w pierwszej ko¬ lejnosci mozna wytwarzac zwiazek 1-tiazolinylo- benzimidazolowy a nastepnie modyfikowac go che¬ micznie w celu uzyskania pozadanego produktu koncowego. Poniewaz wprowadzenie podstawTnika tiazolinylowego do zwiazku benzimidazolowego wymaga przeprowadzenia reakcji z zasada, to ko¬ rzystne sa takie pochodne benzimidazolu, które jako podstawniki zawieraja grupy niewrazliwe na dzialanie zasady.Wyjsciowe ketobenzimidazole mozna wytwarzac z odpowiednich zwiazków o-fenylenodwua mino¬ wych, sposobami znanymi w chemii benzimidazoli.Na przyklad, w belgijskim opisie patentowym 93 791, przedstawiono sposób wytwarzania keto- -o-fenylenodwuamin o wzorze 5, w którym Ri oznacza grupe fenyIowa. Przedstawiony w tym opisie sposób obejmuje amonolize i redukcje ke¬ tonu 4-chlorowco-3-nitrofenylowego, otrzymanego w wyniku reakcji Friedel-Craftsa chlorku 4-chlo- iowco-3-nitrobenzoilowego z odpowiednim weglo¬ wodorem lub chlorowcobenzenu z odpowiednim chlorkiem kwasowym, z nastepnym nitrowaniem ukladu aromatycznego. Alternatywnie, ketobenzi¬ midazole mozna wytwarzac z acetonilidu przez acylowanie metoda Friedel-Craftsa, przy uzyciu odpowiedniej pochodnej kwasu fenylooctowego lub benzoesowego. Nastepnie uzyskany 4-ketoacetanilid poddaje sie nitrowaniu wytwarzajac 2-nitro-4- -ketoacetanilid, który z kolei hydrolizuje sie, otrzy¬ mujac 2^nitro-4-ketoaniline. Nitroaniline poddaje sie katalitycznemu uwodornieniu wytwarzajac 4-keto-o-fenylenodwuamine, która nastepnie pod¬ daje sie reakcji z bromocyjanem, otrzymujac od¬ powiednie 2-amino-5(6)-ketobenzimidazol.Pochodne 2-aminobenzimidazolowe mozna wy¬ twarzac .przez cyklizacje odpowiednich o-fenyleno¬ dwuamin w obecnosci bromocyjanu, przeprowadzo¬ nej sposobem opisanym przez Buttle i wspólpra¬ cowników w Biol. Chem. J. 32, 1101 (1938) oraz w brytyjskim opisie patentowym 551524. Wytwa¬ rzania róznych benzimidazoli przedstawiono w The Chemistry of Heterocyclic Compounds, Imidazole and Lts Derivatives (Weissberger, Intersciece Pu¬ blisher Co., New York, 1953).Wyjsciowe chlorowcoetyloizotiocyjaniany o wzorze X-(XH2)2-NCS, ewentualnie podstawione grupami metylowymi latwo wytwarza sie z odpowiednich chlorowcoalkiloamin o wzorze X-(CH2)2-NH2 i tio- fcsgenu, co przedstawiono na schemacie 2. Inne sposoby wytwarzania chlorowcoetyloizotiocyjania- nów o wzorze X-(CH2)2-NCS opisano w monografii Houben-Weyla, Methoden Der Organischen Chemie tem 9 (G, Thieme Verlay Stuttgart 1955). Do przy¬ kladowych chlorowcoetyloizotiocyjanianów, które mozna stosowac w sposobie wedlug wynalazku na¬ leza zwiazki o nastepujacych wzorach: SCN-(CH2)2-Br i SCN-(CH2)2-C1.Do korzystnych zwiazków posrednich stosowa¬ nych w sposobie wedlug wynalazku naleza l(-tia- zolinylo-2)-2-amino-5(6) -ketobenzimidazole, zawie¬ rajace grupe o wzorze Ri-CO-, w którym Ri ozna¬ cza grupe fenylowa.Zwiazki o wzorze ogólnym 1, charakteryzuja sie szerokim zakresem dzialania przeciwwirusowego.Sa one szczególnie aktywne w hamowaniu wzrosti nie tylko wirusów typu Echo, Mengo, Coxsackie (A9, 21 B5), poliomyelitis (typy I, II, III) lub rhi- nowirusów (25 szczepów), lecz hamuja równiez wzrost róznych typów wirusów grypy takich jak Ann Arbor, Maryland, B, Massachusetts B, Hong- -Kong A, Pr-8a, oraz Taylor C (typy A, B). Przy- 10 15 M 25 30 35 40 45 .50 55 60108 038 8 datnosc zwiazków o wzorze 1, do hamowania wzrostu róznych wirusów w próbach in vitro, wy¬ kazuje sie latwo stosujac test hamowania wzrostu lysinek wirusów, podobny do opisanego przez Siminoffa w Applied Microbiology 9U), 66—72, (1961). Specyficzne badania szczególowo opisano nizej.Metody badan. Komórki nerkowe koczkodana (BSC-1) lub komórki Hela (5—3) hoduje sie w kolbach Falcona o pojemnosci 25 ml w tempera¬ turze 37°C w pozywce 199 z dodatkiem 5% zinak- tywowanej plodowej surowicy bydlecej (FBS), penicyliny w ilosci 150 jednostek (1 ml i strepto¬ mycyny w ilosci 150 mikrogramów/1 ml. Po wy¬ tworzeniu sie zlewajacej pojedynczej fazy, ciekla pozywke usuwa sie i do kazdej kolby dodaje 0,3 ml odpowiednio rozcienczonego wirusa (typu Echo, Mengo, Coxsackie, poliomyelitis lub rhinowirusa).Po absorpcji trwajacej 1 godzine w temperaturze pokojowej, powierzchnie zakazonych wirusem ko¬ mórek pokrywa sie pozywka skladajaca sie z 1 czesci 1% Ionagaru Numer 2 i 1 czesci pozywki 19& o podwójnym stezeniu, zawierajacej FBS, penicy¬ line i streptomycyne, zawierajaca lek w stezeniach: 100, 50, 25, 12, 6, 3 i 0 mikrogramów/mililitr(kg/ml).Kolbe nie zawierajaca leku traktuje sie w badaniu jako odnosnik.Podstawowe roztwory tiazolinylobenzimidazoli o wzorze 1, przygotowuje sie w dwumetylos^ulf©tlen¬ ku i stezenie zwiazku aktywnego w tych roztwo¬ rach wynosi 104 mikrograma/ml. Kolby inkubuje sie w temperaturze 37°C w ciagu 72 godzin w przy¬ padkach stosowania wirusów typu polio, Coxsac- kie, Echo i Mengo, oraz w ciagu 120 godzin w tem¬ peraturze 32°C w przypadku stosowania rhinowi- rusów. Wirusy grypy takie jak Ann Arbor, Mary¬ land B, Massachusetts B, Hong Kong A, PrT8a, oraz Taylor (typy A, B) inkubuje sie w tempera- 10 15 25 30 35 turze 37°C w ciagu 72 godzin, przy uzyciu komórek MDCK (komórki psiej nerki Madin-Darby). Lysinki obserwuje sie na tych obszarach, które zostaly zarazone wirusem i na których wirus namnazal sie w komórkach. Do kazdej kolby dodaje sie 10% formaliny i 2% octanu sodowego, w celu dezakty- wowania wirusa i przytwierdzenia warstwy komórek do powierzchni kolby. Lysinki wirusa, niezaleznie od wielkosci zlicza sie po zabarwieniu komórek fio¬ letem krystalicznym. Liczbe lysinek w danej kolbie porównuje sie sie z ich liczba w kolbie porów¬ nawczej, odpowiednio dla kazdego stezenia leku.Aktywnosc badanego zwiazku okresla sie jako pro¬ cent zmniejszenia liczby lysinek, lub procent ha¬ mowania. Ewentualnie jako miare aktywnosci mozna przyjac stezenie leku okreslone symbolem L.50 oznaczajace 50% hamowanie tworzenia sie lysinek.Wyniki przedstawiono w odniesieniu do hamo¬ wania wzrostu wirusa Polio typ I, ze wzgledu ra to, ze wirus ten jest latwy w hodowli i za jego pomoca uzyskuje sie logiczne wyniki badan. Jed¬ nakze potwierdzono równiez aktywnosc zwiazków o wzorze 1 przeciwko innym kulturom wirusów takich jak Coxsackie (A9, A21, B5), echo (szczepy 1—4), Mengo, rhinowirusy (25 szczepów), Polio (typy I, II, III) wirusy grypy takie jak Ann Arbor, Maryland B, Massachusetts B, Hong-Kong A, Pr-8a i Taylor C (typy A, B). Wyniki badan róznych po¬ chodnych tiazolinylobenzimidazolu przedstawiono w zalaczonej tablicy. W kolumnie pierwszej tablicy podano numery poprzednio przedstawionych przy¬ kladów chemicznych, w kolumnie drugiej podano izomer w polozeniu 5(6) odpowiedniego zwiazku o wzorze 1, zas w kolumnach od trzeciej do dzie¬ siatej podano procent zmniejszenia liczby lysinek wirusa przy stezeniu leku w zakresie 0,75—100 mikrogramów/mililitr(^g/ml.).Tablica Hamowanie wzrostu lysinek wirusa Polio typ I za pomoca l-(tiazolinylo-2)-2-amino-5(6)-podstawio- nych-benzimidazoli Numer przykladu I III IV Izomer* 5(6) 5(6) 5(6) Stezenie leku (^ag/ml) 100 100 100 umiar¬ kowa¬ nie tok¬ syczny 50 100 100 slabo toksycz-| ny 25 100 100 slabo toksycz¬ ny 12 6 100 100 100 100 100 100 100 100 100 1,5 78 100 100 0,75 20 100 100 3 * — cyfry 5(6) oznaczaja mieszanine izomerów Zwiazki 1-tiazolinylobenzimidazolowe badano zarówno w postaci czystych izomerów jak i w po¬ staci izomerycznej mieszaniny. Obydwa izomery hamuja wzrost wirusów, jednak izomer 6 zwykle Wykazuje wieksza aktywnosc niz izomer 5. w Zwiazki o wzorze 1 wedlug wynalazku sa przy¬ datne hamowania wzrostu szeregu wirusów po dodaniu do pozywki, w której wirusy wzrastaja.Zwiazki o wzorze 1 mozna stosowac w roztworze wodnym, korzystnie z dodatkiem srodka powierz-0 108 038 10 chniowo-czyrrnego, do odkazania powierzchni na których wystepuja wirusy poliomerlitis, Coxsackie, rhinowirusy oraz wirusy grypy. Do powierzchni takich naleza szklane naczynia szpitalne, powierz¬ chnie robocze szpitali i podobne obszary przygoto¬ wywania pozywienia.Ponadto zwiazki o wzorze 1 mozna podawac doustnie nie cieplokrwistym zwierzetom i ludziom w dawkach 1—300 mg/kg wagi ciala. W razie po¬ trzeby podawanie mozna powtarzac okresowo.Zgodnie z ogólnie przyjeta praktyka zwiazek prze- ciwwirusowy podaje sie co cztery do szesciu godzin.Zwiazki o wzorze 1 korzystnie stosuje sie w kombinacji z jedna lub wieksza iloscia substancji pomocniczych, dobranych odpowiednio do sposobu podawania. Tak wiec, w przypadku podawania doustnie zwiazek aktywny miesza sie z farmaceu¬ tycznymi rozcienczalnikami lub nosnikami takimi jak laktoza, sacharoza, maka skrobiowa, celulo¬ za, talk, stearynian magnezowy, tlenek magnezowy, siarczan wapniowy, sproszkowana guma akacjowa, zelatyna, alginian sodowy, benzoesan sodowy, oraz kwas stearynowy. Preparaty takie mozna formo¬ wac w postaci tabletek lub zamykac w kapsulkach w celu ulatwienia podawania. Poza tym zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku mozna podawac pozajelitowo.Zwiazki te mozna równiez mieszac z plynami i podawac w postaci kropli do nosa lub w postaci rozpylanej do nosa.Sposób wedlug wynalazku jest blizej wyjasniony w przykladach, które ilustruja sposoby wytwarza¬ nia substancji wyjsciowych, zwiazków posrednich oraz zwiazków o wzorze 1.Przyklad I. Wytwarzanie l-(tiazolinylo-2)- -2-amino-5(6) -podstawionych-benzimidazoli (sposób ogólny). 5 milimoli (140) mg) wodorku sodowego w postaci 50% zawiesiny w oleju mineralnym trzykrotnie przemywa sie n-pentanem usuwajac roztwór prze¬ mywajac za pomoca dekantacji. Przemyty wodorek sodowy zawiesza sie w 5 ml dwumetyloformamidu "w warunkach bezwodnych. Piec milimoli odpo¬ wiedniego 2-amino-5(6)-podstawionego benzimida- zolu rozpuszcza sie w 25 ml eteru dwumetylowego glikolu etylenowego lub w mieszaninie eteru dwu¬ metylowego glikolu etylenowego i dwumetylofor¬ mamidu w stosunku 15:1) i, mieszajac, wkrapla sie do zasadowej zawiesiny. Mieszanie kontynuuje sie w ciagu kilku godzin w temperaturze pokojo¬ wej do zakonczenia tworzenia sie anionu. Nastep¬ nie do roztworu anionu, mieszajac, wkrapla sie 5 milimoli chloroetyloizotiocyjanianu w dwumety- loformamidzie i mieszanie kontynuuje sie w ciagu nocy, po czym z mieszaniny reakcyjnej calkowicie oddestylowuje sie rozpuszczalnik pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc umieszcza sie w octanfe etylu i saczy. Przesacz przemywa sie woda i suszy.Otrzymany l-(tiazolinylo-2)-2-amino-5(6)-podsta- wiony-benzimidazol odzyskuje sie za pomoca calko¬ witego lub czesciowego usuwania rozpuszczalnika.Produkt oczyszcza sie za pomoca krystalizacji z odpowiedniego rozpuszczalnika takiego jak octan etylu, chloroform, metanol lub ich mieszanina.W opisany sposób z odpowiedniego 2-aminobenzi- midazolu podstawionego w polozeniu 5(6) odpo¬ wiednia grupa benzoilowa wytwarza sie nastepu¬ jace zwiazki: l-(tiazolinylo-2)-2-amino-5(6) - benzoilobenzimida- zol, wydajnosc 680 mg (8,3%) z 6,4 g (27 milimoli) 2-amino-5(6)-benzoilobenzimidazolu.Analiza elementarna:dla zwiazku o wzorze suma¬ rycznym C17H15N4OS i ciezarze czasteczkowym 323; obliczono: C=63,34%, H=4,38%, N=17,38%, S=9,93% znaleziono: C=63,14%, H=4,19°/o, N=17,08%, S =9,72% Izomer 5 ma temperature topnienia 225—226°C a izomer 6 ma temperature topnienia 232—234°C.Przyklad II. 300 g (1,52 mola) 4-aminobenzo- fenonu porcjami dodaje sie, mieszajac, do roztworu 250 ml bezwodnika octowego w 250 ml benzenu.Temperatura mieszaniny reakcyjnej wzrasta do 70°C. Calosc miesza sie w ciagu nocy. Wytracony produkt saczy sie, przemywa benzenem i suszy.Otrzymuje sie 333,8 g (91,5%) 4-acetamidobenzofe- nonu o temperaturze topnienia 150—152°C [w lite¬ ratura! (Chem. Abst. 55, 18651) podano tempera¬ ture #pnienia 155°C], Miesza sie 230 g (0,1 mola) 4-acetamidobenzofe- nonu, 50 ml bezwodnika octowego i 20 ml kwasu octowego i do tej mieszaniny wkrapla roztwór 90% kwasu azotowego (15 ml), 10 ml kwasu octowego i 0,2 g mocznika. Calosc utrzymuje sie w tempe¬ raturze okolo 50°C w celu przeprowadzenia nitro¬ wania, przy czym mieszanie kontynuuje sie dotad az mieszanina stanie sie bardzo gesta. Gesta za¬ wiesine wylewa sie do lodu, odsacza nierozpusz¬ czalny produkt i otrzymuje 17,7 g (62,5% wydaj¬ nosci) 4-acetamido-3Hnitrobenzofenonu.Analiza elementarna: dla zwiazku o wzorze su¬ marycznym C15H13N2O4 i ciezarze czasteczkowym 284,27; obliczono: C=63,38%, H=4,26°/o, N=9,85%, 0=22,51%; znaleziono: C=63,57%, H=4,03°/o, N=9,90%, 0=22,27%. 10 g 4-acetamido-3-nitrobeaizofenoinu dodaje sie porcjami do 40 ml kwasu siarkowego. Temperature mieszaniny reakcyjnej reguluje sie za pomoca lazni wodnej. Mieszanie kontynuuje sie w ciagu 45 minut, po czym mieszanine reakcyjna ostroznie wylewa do lodu. Wytracony produkt odsacza sie, otrzymujac 4-amino-3-nitrobenzofenon.Analiza elementarna: dla zwiazku o wzorze su¬ marycznym C13H10N2O3 i ciezarze czasteczkowym 243,23; obliczono: C=64,16%, H=4,16%, N=11,56%, O = 19,81%, znaleziono: C=64,10%, H=4,00%, N= 11,37%, 0=19,72%. 50 g 4-amino-3-nitrobenzofenonu poddaje sie w temperaturze pokojowej uwodornieniu w 945 ml czterohydrofuranu w obecnosci 15 g niklu Raneya pod cisnieniem 2,7 atmosfery fizycznej (2,74:10* dyn/cm2). W ciagu 4 godzin absorbuje sie wodór w ilosci trzech równowazników. Nastepnie odsacza sie katalizator, zas z przesaczu pod zmniejszonym cisnieniem calkowicie oddestylowuje rozpuszczalnik.11 108038 22 Btala pozostalosc poddaje sie chromatografii na zelu krzemionkowym, otrzymujac 43,6 g (100% wy¬ dajnosci) 3,4-dwuaminobenzofenonu. 0,2 mola, 42,4 g 3,4-dwuaminobenzofenonu roz¬ puszcza sie w 100 ml metanolu i miesza z jednym litrem wody. Nastepnie do mieszaniny reakcyjnej dodaje sie porcjami 0,2 mola (21,8 g) bromocyjanu.Reakcje kontynuuje sie w ciagu nocy. Mieszanine reakcyjna saczy sie i przesacz zobojetnia do war¬ tosci pH = 7,00 stezonym roztworem amoniaku.Wytracony produkt odsacza sie, przemywa woda, i suszy pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 31 g (68,5% wydajnosci) 2-amino-5(6)-benzoiloben- zimidazolu.Analiza elementarna: dla zwiazku o wzorze su¬ marycznym C14H11N3O i ciezarze czasteczkowym 237,2, obliczono: C=70,87°/o, H=4,67°/o, N= 17,71%, znaleziono: C=70,88%, H=4,60n/o, N= 17,48%. * 2-amino-5(6)-benzoilobenzimidazol poddaje sie teakcji sposobem przedstawionym w przykladzie I, otrzymujac l-(tiazolinylo-2)-2-amino-5(6)-benzoilo- benzimidazol, identyczny z produktem uzyskanym sposobem opisanym w przykladzie I.Przyklad III. 5 milimoli, 1,61 g 1-itiazolinyio- -2)-2-amino-5(6)-benzoilobenzimidazolu,l,0 g chlo¬ rowodorku hydroksyloaminy i 200 ml metanolu ogrzewa sie w ciagu 12- godzin w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna. Z mieszaniny re¬ akcyjnej oddestylowuje sie polowe rozpuszczalnika na lazni parowej. Otrzymana mieszanine rozciencza sie 100 ml roztworu buforowego o wartosci pH=7,00.Wytracony produkt oddziela sie, otrzymujac 650 mg (40 wydajnosci) l-(tiazolinylo-2)-2-amino-5(6)-(a- -hydroksyiminobenzylo) benzimidazolu.Aanaliza elementarna: dla zwiazku o wzorze su¬ marycznym C16H15N5OS i ciezarze czasteczko¬ wym 325, obliczono: C=60,52%, H-4,48%, N=20,76%, znaleziono: C=60,13%, H=4,40%, N=20,37%.Izomer 6 ma temperature topnienia okolo 210— 212°C.Przyklad IV. 300 mg (1 milimol) l-(tiazoli- nylo-2)-2-amino-5(6)-(a-hydroksyiminobenzylo)-ben- zimidazolu otrzymanego sposobem opisanym w przykladzie III dodaje sie, mieszajac, do 4,4 ml dwumetyloformamidu. Do otrzymanego roztworu dodaje sie 54 mg (1 milimol) metanolanu sodowego.Roztwór o barwie zóltej miesza sie, dodaje sie do 5 niego 102 mg (1 milimol) bezwodnika octowego i calosc miesza w ciagu 10 minut. Do otrzymanego roztworu dodaje sie 52 ml wody i 50 ml roztworu buforowego o wartosci pH=7,00. Utworzony osad odsacza sie, otrzymujac 274 mg (83%) l-(tiazoli- 10 ^nylo-2)-2-amino-5(6)-«-acetoksyiminobenzylo) ben¬ zimidazolu o wartosci jonu masowego m/e = 379.Izomer 6 ma temperature mieknienia 130°C i tem¬ perature topnienia okolo 149—155°C. 15 Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania nowych pochodnych tia- zolinyloketobenzimidazolu o ogólnym wzorze 1, w którym Ri oznacza grupe fenylowa, Z oznacza grupe acyloksyiminowa o 1—4 atomach wegla a 20 podstawnik o wzorze Ri-C(=Z)- znajduje sie w pozycji 5 lub 6, znamienny tym, ze zwiazek o ogól¬ nym wzorze 2, w którym Z' oznacza atom tlenu a Ri ma wyzej podane znaczenie poddaje sie re¬ akcji z chlorowcoetyloizotiocyjanianem o ogólnym 25 wzorze X-(CH2)2-NCS, w którym X oznacza atom chloru lub bromu, w obecnosci zasady takiej, jak wodorek sodowy, metanolan sodowy lub Illrzed,- -butanolan potasowy, w rozpuszczalniku takim jak czterowodorofuran, toluen lub dwumetoksyetan, 30 otrzymujac zwiazek o wzorze 4, w którym Z; ozna¬ cza atom tlenu a Ri ma wyzej podane znaczenie, który nastepnie poddaje sie reakcji z hydroksylo¬ amina, po czym otrzymany zwiazek o wzorze 1, w którym Z oznacza grupe hydroksyiminowa acy- 35 luje sie bezwodnikiem lub mieszanym bezwodni¬ kiem z wytworzeniem zwiazku o wzorze 1, w któ¬ rym Z oznacza grupe acyloksyiminowa o 1—4 atomach wegla. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze 40 2-amino-5(6)-benzoilobenzimidazol poddaje sie re¬ akcji z wodorkiem sodowym i /ff-chloroetyloizotio- cyjanianem, a nastepnie z chlorowodorkiem hydro¬ ksyloaminy i z bezwodnikiem octowym i otrzy¬ muje sie l-(tiazolinylo-2)-2-amino-5(8)-a-acetoksy- 45 iminobenzylo)-benzimidazol.108 038 Z [I R,-C $JH, *ó Wzór 1 0 ^.^NH2 -Na M/zóf 5 Z1 H z' l 0 tfr* - | Wzór3 X(CH^ NCS Z' R.-C tl5~NH2 Wiór 4 Schemat 1 rcri X-(CH,),-lJH,^^-SCN-(CHiVx Schemat 2 PL