NL9401860A - Luidsprekersysteem met bestuurde richtinggevoeligheid. - Google Patents

Description

Luidsprekersysteem met bestuurde richtinggevoeligheid

De uitvinding heeft betrekking op een luidsprekersysteem omvattend diverse volgens een vooraf bepaald patroon opgestelde, met bijbehorende filters verbonden luidsprekers, welke filters allen een audiosignaal ontvangen en zijn ingericht om zodanige uitgangssignalen aan de respectieve luidsprekers te zenden, dat zij, tijdens bedrijf, een geluidspa-troon met een vooraf bepaalde vorm genereren.

Een dergelijk luidsprekersysteem is bekend uit het Amerikaanse octrooischrift 5.233.664. Het daarin beschreven systeem bevat m luidsprekers en N microfoons, die op vooraf bepaalde afstanden van de luidsprekers zijn opgesteld. Elke luidspreker ontvangt een ingangssignaal van een aparte serieschakeling van een digitaal filter en een versterker. Elk van deze serieschakelingen ontvangt hetzelfde elektrische ingangssignaal, dat in een akoestisch signaal dient te worden omgezet. De digitale filters hebben filtercoëfficiënten die worden aangepast door een besturingseenheid, die onder meer uitgangssignalen van de microfoons ontvangt. De luidsprekers zijn op een vooraf bepaalde wijze opgesteld. Het doel is om een vooraf bepaald akoestisch patroon te kunnen opwekken. Tijdens bedrijf ontvangt de besturingseenheid de uitgangssignalen van de microfoons en past op basis daarvan de filtercoëfficiënten van de digitale filters net zolang aan, totdat het vooraf bepaalde akoestische patroon is bereikt. In de uitvoeringsvormen worden in een lineaire ar-ray, in een matrix-vorm en in een honingraatstructuur opgestelde luidsprekers beschreven.

De richtinggevoeligheid van het bekende luidsprekersysteem kan tot ongeveer 1400 Hz worden bestuurd voor de uitvoeringsvormen met een lineair array en een matrix-opstelling. Voor de honingraatstructuur wordt een bovengrens van ongeveer 1800 Hz opgegeven. Voor veel audiotoepassin-gen is deze bovengrens onvoldoende en het zou gewenst zijn een luidsprekersysteem te verschaffen dat de richtinggevoeligheid kan besturen tot frequenties van ongeveer 10 kHz.

In J. van der werff, "Design and Implementatiön of a Sound Column with Exceptional Properties", 96th Convention of the AES (Audio Engineering Society), February 26 - March 1, 1994, Amsterdam, is een analoog luidsprekersysteem beschreven, waarbij de individuele luidsprekers op niet-equidistante afstanden langs een rechte lijn zijn opgesteld. De onderlinge afstanden tussen de individuele luidsprekers worden berekend aan de hand van het criterium de zij-lobben van het tijdens bedrijf uitgestraalde akoestische patroon op een geschikt laag niveau te houden.

Nabij het akoestische centrum is de dichtheid van het aantal luidsprekers per lengte-eenheid groter dan op afstand daarvan.

Het primaire doel van de onderhavige uitvinding is het verschaffen van een luidsprekersysteem met een bestuurde richtinggevoeligheid over een zo groot mogelijk frequentiegebied.

Een verder doel van de uitvinding is het verschaffen van een luidsprekersysteem waarbij de maximale afwijking van de richtinggevoeligheid zoveel mogelijk constant is over het beoogde frequentiebereik.

Daartoe voorziet de uitvinding in een luidsprekersysteem volgens de hierboven genoemde soort met het kenmerk, dat de luidsprekers een onderlinge tussenafstand hebben, die, voor zover fysiek mogelijk, althans nagenoeg met een logaritmische verdeling overeenstemt, waarbij de minimale tussenafstand wordt bepaald door de fysieke afmetingen van de gebruikte luidsprekers. Door de onderlinge afstand van de luidsprekers niet equi-distant te maken, maar aan te passen aan de frequentievereisten, kan de richtinggevoeligheid tot zeker 8 kHz worden bestuurd. Tevens wordt het zijlobbenniveau gereduceerd. Door een logaritmische verdeling te kiezen wordt de maximale afwijking van de richtinggevoeligheid over het beoogde frequentiebereik zo constant mogelijk gehouden en wordt "spatial alias-ing" bij hogere frequenties tegen gegaan. Primair wordt niet zozeer de vorm van het geluidspatroon als wel de afstraalhoek bestuurd.

Voor de opstellingen zijn er diverse mogelijkheden. Zo kunnen de luidsprekers langs een rechte lijn zijn opgesteld, waarbij de genoemde verdeling zich vanaf een centrale luidspreker in één richting langs die lijn uitstrekt.

Als alternatief kunnen de luidsprekers langs twee rechte lijnstukken zijn opgesteld, waarbij de genoemde verdeling zich vanaf een centrale luidspreker in twee richtingen langs de twee lijnstukken uitstrekt, welke centrale luidspreker zich op een snijpunt van de twee lijnstukken bevindt.

De twee lijnstukken kunnen op een rechte lijn liggen.

Als verder alternatief kunnen de luidsprekers op twee elkaar kruisende lijnen zijn aangebracht of in de vorm van een matrix zijn opgesteld.

Bij voorkeur zijn de luidsprekers identiek.

De luidsprekers kunnen zijn opgesteld in diverse rijen, die ieder zijn geoptimaliseerd voor een specifieke, vooraf bepaalde frequentie-band. De in deze rijen opgestelde luidsprekers kunnen bijvoorbeeld verschillende afmetingen hebben en/of een andere logaritmische verdeling hebben.

De filters kunnen FIR-filters of IIR-filters zijn.

Bij voorkeur zijn de filters digitale filters met vooraf bepaalde filtercoëfficiënten en zijn zij ieder in serie geschakeld net bijbehorende vertraageenheden met vooraf bepaalde vertragingstijden, welke filtercoëfficiënten en vertragingstijden in een geheugen, bijvoorbeeld EPROM, zijn opgeslagen.

Het audiosignaal is bij voorkeur afkomstig van een analoog/-digi-taal-omzetter, die tevens een ingang heeft voor het ontvangen van een met het omgevingsgeluid corresponderend omgevingssignaal. Deze analoog/-digitaal-omzetter kan zijn voorzien van een uitgang voor verbinding met tenminste één afhankelijke nevenmodule.

De uitvinding zal hieronder nader worden toegelicht aan de hand van enkele schematische tekeningen, waarin: figuur 1a een effectieve, genormaliseerde arraylengte toont als functie van de hoekfreguentie bij een verdeling van 3 luidsprekers per octaafband; figuur 1b de afwijking van de openingshoek a toont als functie van de hoekfrequentie bij een verdeling van 3 luidsprekers per octaafband; figuur 2a t/m 2d verschillende opstellingen van luidsprekers in overeenstemming met de onderhavige uitvinding tonen; figuur 3 een schematisch overzicht van een elektronische schakeling toont, die kan worden gebruikt voor het besturen van de luidsprekers; figuur 4 een voorbeeld van een akoestisch patroon toont.

Bij de onderhavige beschrijving wordt gesproken van een array van luidsprekers. Een dergelijk array kan een-dimensionaal (lijn-array) of twee-dimensionaal (vlak) zijn.

Indien het afstralende gedeelte voor iedere frequentiecomponent in een weergegeven geluidssignaal evenredig is met de golflengte van de betreffende frequentiecomponent, dan blijkt het array een frequentie-onaf-hankelijk gedrag te vertonen. Voor een goed begrip van de onderhavige uitvinding zijn twee begrippen van belang: de openingshoek en de af-straalhoek. De openingshoek is per definitie de hoek waarover men een geluidsbron kan draaien zodanig, dat de geluidsdruk niet meer dan 6 dB afneemt ten opzichte van de maximale waarde welke wordt gemeten op een vast punt in een vlak waarin de geluidsbron zich bevindt, en op een afstand die groot is ten opzichte van de fysische afmetingen van deze geluidsbron. Deze hoek is met 'V' in figuur 4 aangeduid, welke figuur hierna nog zal worden besproken. De afstraalhoek is per definitie de hoek S die de symmetrie-as van het afstraalpatroon maakt ten opzichte van een vlak loodrecht op de as waarlangs een een-dimensionaal array is opgesteld, of ten opzichte van een middelloodlijn van het vlak waarin een twee-dimensionaal array is opgesteld (figuur 4). In het geval dat een twee-dimensionaal array wordt toegepast, kunnen voor een afstraalpa-troon twee openingshoeken en twee afstraalhoeken worden gedefinieerd.

Voor de afmetingen van het werkzame gedeelte van een lineair array met een oneindig aantal luidsprekers geldt als functie van de frequentie de volgende betrekking:

Hierin is: l(u) * de effectieve array-afmeting, cO = de geluidssnelheid (meter/sec) k = een evenredigheidsconstante, die een maat is voor de openingshoek α. ω = hoekfrequentie (rad/sec)

Voor het berekenen van de evenredigheidsconstante k kan de volgende vuistregel worden gebruikt:

met: α de gewenste openingshoek in graden.

Deze betrekking voor de evenredigheidsconstante k heeft een nauwkeurigheid van meer dan 90% voor k>1.

Omdat een array in de praktijk niet bestaat uit een oneindig aantal luidsprekers, maar is samengesteld uit een beperkt aantal luidsprekers, wordt de array-afmeting 1(ω) gekwantiseerd. Zoals figuur 1a en 1b laten zien ontstaat daardoor een beperkte resolutie in de openingshoek α. Figuur 1a toont de effectieve arraylengte (logaritmisch) als functie van de hoekfrequentie (logaritmisch 1/3 octaaf) bij een verdeling van drie luidsprekers per octaafband. Figuur 1b toont de afwijking van de openingshoek α als functie van de hoekfrequentie bij een verdeling van drie luidsprekers per octaafband. Uiteraard betreft dit slechts een voorbeeld en is de uitvinding niet beperkt tot drie luidsprekers per octaafband.

Als criterium voor het berekenen van de afstand van luidsprekers geldt het zoveel mogelijk constant houden van de maximale afwijking van de richtinggevoeligheid over het beoogde frequentiebereik. Zoals hieronder zal blijken kan dit worden bewerkstelligd door de gebruikte luidspreker SPO, SP1, SP2, ..., een logaritmische opstelling te verschaffen ten opzichte van een centrale luidspreker SPO. Dit resulteert tevens in een minimalisatie van de afwijking van de openingshoek a en een minimalisatie van het aantal benodigde luidsprekers.

De frequentie-afhankelijke variatie van a is omgekeerd evenredig met het aantal luidsprekers per octaafband en bedraagt theoretisch 50% bij een verdeling van één luidspreker per octaaf. Bij voorkeur wordt in de praktijk gebruik gemaakt van minimaal twee a drie luidsprekers per octaaf.

indien de array-afmeting 1(ω) in één enkele dimensie wordt gekwan-tiseerd met behulp van n stappen per octaafband, dan geldt de volgende betrekking voor de array-afmeting:

Met: em-in = de laagst weer te geven hoekfrequentie (radialen per seconde) waarbij de openingshoek α nog wordt bestuurd; n s aantal luidsprekers per octaafband; nmax = het totale aantal discrete stappen in één enkele dimensie, afhankelijk van het gewenste frequentiebereik.

Bij de waarde i = 0 volgt de maximale fysieke afmeting van het array, welke afhankelijk is van umin en k(e).

De luidsprekerposities zijn afhankelijk van de fysieke configuratie van het array. Deze configuratie kan asymmetrisch of symmetrisch zijn. Bij een asymmetrische configuratie bevindt de centrale luidspreker SPO zich aan één zijde van het array, zoals is getoond in figuur 2a. Voor de afstand l(i) tussen de luidsprekerposities en de centrale luidspreker SPO geldt bovenstaande formule 3, hetgeen overeenkomt met een logaritmische verdeling. Voor de realisatie van een dergelijk array zijn in één dimensie nmax luidsprekers nodig.

Figuur 2b toont een symmetrische opstelling van luidsprekers rondom een centrale luidspreker SPO, die zich in het midden bevindt. Voor de luidsprekers SP1, SP2, SP3, —, geldt de bovenstaande formule 3 vermenigvuldigd met een factor 1/2, terwijl voor de luidsprekers ... SP-3, SP-2, SP-1 formule 3 vermenigvuldigd met een factor -1/2 geldt. Voor de realisatie van de symmetrische opstelling volgens figuur 2b zijn 2.nmax-1 luidsprekers nodig. Het blijkt dat de symmetrische opstelling volgens figuur 2b een betere onderdrukking van het zijlobbenniveau geeft dan de asymmetrische opstelling volgens figuur 2a.

In feite is figuur 2b een combinatie van twee arrayconfiguraties volgens figuur 2a met samenvallende centrale luidsprekers. Deze twee aparte luidsprekerarrays kunnen ook op twee lijnstukken zijn gelegen, die niet in eikaars verlengde liggen.

In plaats van de in figuren 2a en 2b getoonde configuraties, zijn ook twee-dimensionale configuraties mogelijk. Figuur 2c toont een ma-trixopstelling van luidsprekers, waarbij diverse luidsprekerarrays volgens figuur 2b parallel aan elkaar zijn opgesteld. In een dergelijke opstelling zijn nmax hor . nmax vert luidsprekers aanwezig. Hierbij is nmax hor gelijk aan het aantal luidsprekers in de horizontale richting en nmax vert gelijk aan het aantal luidsprekers in verticale richting.

Figuur 2d toont een twee-dimensionale configuratie met een opstelling in de vorm van een kruis. Figuur 2d toont twee luidsprekerarrays volgens figuur 2b die loodrecht op elkaar zijn opgesteld met samenvallende centrale luidspreker SP0,0. In de opstelling volgens figuur 2 zijn er nmax hor + nmax vert - 1 luidsprekers aanwezig.

Uiteraard zijn ook opstellingen langs andere en meer elkaar kruisende lijnen mogelijk. De enige voorwaarde in het kader van de onderhavige uitvinding is, dat de diverse luidsprekers SPi,j zijn opgesteld volgens een logaritmische verdeling, bijvoorbeeld zoals gedefinieerd door bovenstaande formule 3.

In de praktijk hebben de luidsprekers een bepaalde fysieke afmeting. Deze fysieke afmeting bepaalt de minimaal mogelijke onderlinge afstand tussen de luidsprekers. Die luidsprekers die volgens bovenstaande formule 3 op een kleinere onderlinge afstand geplaatst zouden moeten worden dan de fysieke afmeting toelaat, worden in de praktijk tegen elkaar aan geplaatst. Dit leidt tot concessies met betrekking tot de resolutie in het betreffende frequentiegebied. Uiteraard geldt dat de concessies wat betreft de resolutie zo gering mogelijk zijn indien de afmetingen van de luidsprekers zo klein mogelijk worden gekozen. Kleinere luidsprekers hebben echter meestal slechtere eigenschappen wat betreft het vermogen en het rendement. Daarom zal in de praktijk altijd een compromis moeten worden gekozen tussen de kwaliteit van de luidsprekers en de concessies wat betreft de resolutie.

Bij voorkeur dienen alle luidsprekers eenzelfde overdrachtsfunctie te hebben. Derhalve zijn alle luidsprekers in het één-dimensionale of twee-dimensionale array bij voorkeur identiek aan elkaar.

Het is echter ook mogelijk om diverse naast elkaar opgestelde ar-rays te gebruiken voorzien van verschillende luidsprekers, waarbij de afmetingen van de luidsprekers en hun onderlinge posities in de ver schillende arrays zijn geoptimaliseerd voor een specifieke beperkte frequent ieband. in dat geval hoeven geen concessies te worden gedaan aan de resolutie en het vermogen of het rendement. Uiteraard gaat dit ten koste van het benodigde aantal luidsprekers.

Figuur 3 toont een schematisch overzicht van een mogelijke elektrische schakeling voor het aansturen van de luidsprekers. Voor het gemak zijn daarin alleen de luidsprekers SPO, SP1, ..., SPm met bijbehorende elektronica aangegeven. Derhalve correspondeert figuur 3 met het luid-sprekerarray volgens figuur 2a. Soortgelijke elektronische schakelingen gelden echter ook voor andere luidsprekerarrays volgens de uitvinding, bijvoorbeeld volgens de figuren 2b,'2c en 2d.

Iedere luidspreker SPi ontvangt een ingangssignaal van een serie-schakeling van een filter Fi, een vertragingseenheid Di en een versterker Ai. De filters Fi zijn bij voorkeur digitale filters van het FIR-type ("Finite Impuls Response") of van het IIR-type ("infinite Impuls Response"). Indien IIR-filters worden gebruikt, hebben ze bij voorkeur een Bessel-karakteristiek. De coëfficiënten van de filters Fi worden vooraf berekend en opgeslagen in een geschikt geheugen, bijvoorbeeld een EPROM. Dit gebeurt bij voorkeur bij de fabricage van het luidsprekersys-teem. Tijdens bedrijf worden de filtercoëfficiënten van de filters Fi dan niet meer aangepast, zodat dan kan worden afgezien van een elektronische stuureenheid die zou zijn verbonden met de filters Fi en de ver-tragingseenheden Di voor het aanpassen van de filtercoëfficiënten, respectievelijk de vertragingstijden tijdens bedrijf op basis van het door microfoons gemeten geluidspatroon. Toepassing van een dergelijke terugkoppeling met een (hier niet getoonde) stuureenheid en diverse microfoons, zoals bekend is uit bovengenoemd Amerikaans octrooischrift 5.233.664, kan echter wel binnen het kader van de onderhavige uitvinding.

Ook de vertragingstijden voor ieder van de vertragingseenheden Di worden bij voorkeur vooraf tijdens de fabricage berekend en worden opgeslagen in een geschikt gekozen geheugen, bijvoorbeeld in EPROM. Ook deze vertragingstijden worden dan tijdens bedrijf niet meer veranderd.

Ieder van de filters Fi ontvangt een audiosignaal AS via een eerste uitgang Sol van een analoog/digitaal-omzetter ADC. De analoog/digitaal-omzetter ADC ontvangt een eerste analoog ingangssignaal Si1 dat door de luidsprekers SPO, SP1, ..., in een geluidspatroon met een vooraf bepaalde richtinggevoeligheid dient te worden omgezet.

Bij voorkeur is de analoog/digitaal-omzetter ADC eveneens verbonden met een niet getoonde meetschakeling die een tweede ingangssignaal Si2 levert, dat een maat is voor het omgevingslawaai. Afhankelijk van het niveau van het omgevingslawaai (dat wil zeggen de amplitude van het ingangssignaal Si2) past de analoog/digitaal-omzetter ADC op automatische wijze zijn uitgangssignaal So1 aan, zodat het door de luidsprekers SPO, SP1, ..., geproduceerde geluid automatisch aan het omgevingslawaai is aangepast.

De analoog/digitaal-omzetter ADC kan ook worden verbonden met een of meer nevenmodules NM, waarvan er één schematisch in figuur 3 is aangegeven. Via een tweede uitgangssignaal So2 bestuurt de analoog/digitaal-omzetter ADC deze een of meer nevenmodules NM.

Door toepassing van een of meer van dergelijke nevenmodules NM kan het aantal luidsprekers worden uitgebreid. Daartoe bestaan de een of meer nevenmodules NM dan uit een of meer van de luidsprekerconfiguraties volgens figuren 2a, 2b, 2c en/of 2d of varianten daarop, waarbij ieder van de luidsprekers is voorzien van een serieschakeling van een (digitaal) filter, een vertragingseenheid en een versterker, zoals in het bovengedeelte van figuur 3 voor de luidsprekers SPO, SP1, ..., is aangegeven .

Het is echter ook mogelijk om de nevenmodule NM alleen in te richten met diverse parallelle serieschakelingen van een (digitaal) filter, een vertragingseenheid en een versterker, welke serieschakelingen dan op de luidsprekers SPO, SP1, ..., van de hoofdmodule volgens figuur 3 worden aangesloten. Met een dergelijke inrichting kunnen met één luidspre-kerarray diverse afstraalpatronen met verschillende richtinggevoeligheid worden gegenereerd.

Het zal voor de deskundige duidelijk zijn, dat de (digitale) filters Fi, de vertragingseenheden Di en de versterkers Ai niet fysiek afzonderlijke onderdelen hoeven te zijn, maar dat zij kunnen worden gerealiseerd door middel van een of meer digitale signaalprocessoren.

Om een voldoende resolutie wat betreft de afstraalhoek 6 te halen blijkt een resolutie in de tijd van ongeveer 10 microseconden een geschikte waarde te zijn. Daarmee wordt tevens een goede coherentie van de luidsprekers ook bij hogere frequenties gewaarborgd. Dit wordt bereikt door bij de analoog/digitaal-omzetting in de analoog/digitaal-omzetter ADC een bemonsteringsfrequentie van 48 kHz te gebruiken en ook voor de berekening van de filtercoëfficiënten uit te gaan van deze bemonsteringsfrequentie. De vertragingseenheden Di worden gevoed met een bemonsteringsfrequentie van 96 kHz door verdubbeling van de eerstgenoemde bemonsteringsfrequentie. Dit levert een resolutie van 10,4 microseconden op. Uiteraard zijn binnen het kader van de uitvinding ook andere bemon- steringsfrequenties mogelijk..

Een volgens de bovengegeven richtlijnen ontworpen luidsprekerarray heeft een goed gedefinieerde richtinggevoeligheid die grotendeels fre-quentie-onafhankelijk is over een groot frequentiegebied, dat wil zeggen tot tenminste een waarde van 6 kHz. De richtinggevoeligheid blijkt in de praktijk zeer goed te zijn.

Het is ook mogelijk om een luidsprekerarray te ontwerpen volgens de bovenstaande richtlijnen, waarbij het afstraalpatroon niet loodrecht staat op de as waarlangs het luidsprekerarray zich bevindt (of het vlak waarin dat array zich bevindt). Door een geschikte keuze van de filter-coëfficiënten kan de openingshoek α worden geselecteerd, terwijl door instelling van de vertragingstijden een willekeurige afstraalhoek β kan worden bereikt. Aldus kan een geluidspatroon elektronisch worden gericht. Bij gebruik van een een-dimensionale luidsprekerarray is het af-straalpatroon rotatiesymmetrisch ten opzichte van de array-as 2. Bij toepassing van een twee-dimensionaal luidsprekerarray is het afstraalpa-troon spiegelsymmetrisch ten opzichte van het array-vlak. Deze symmetrie kan met voordeel worden gebruikt in situaties waarin de richtinggevoe-ligheid van het geluid dat aan de achterzijde van de luidsprekerarray wordt gegenereerd eveneens dient te worden bestuurd.

Figuur 4 toont tenslotte een voorbeeld van een (gesimuleerd) polair diagram ter illustratie van een mogelijk resultaat van een volgens de uitvinding ontworpen luidsprekerarray. De daarin getoonde openingshoek α is ongeveer 10°, terwijl de afstraalhoek β ongeveer gelijk is aan 30°. De opstelling van de luidsprekerarray die het getoonde patroon genereert, is eveneens schematisch weergegeven. Daarbij is gemakshalve de logaritmische verdeling achterwege gelaten.

Claims (12)

1. Luidsprekersysteem omvattend diverse volgens een vooraf bepaald patroon opgestelde, met bijbehorende filters (Fi, i = 0, 1, 2, m) verbonden luidsprekers (SPi, i = 1, 2, .m), welke filters allen een audiosignaal (AS) ontvangen en zijn ingericht om zodanige uitgangssignalen aan de respectieve luidsprekers (SPi) te zenden, dat zij, tijdens bedrijf, een geluidspatroon met een vooraf bepaalde vorm genereren, met het kenmerk, dat de luidsprekers (SPi) een onderlinge tussenafstand (li) hebben, die, voor zover fysiek mogelijk, althans nagenoeg met een logaritmische verdeling overeenstemt, waarbij de minimale tussenafstand wordt bepaald door de fysieke afmetingen van de gebruikte luidsprekers.

2. Luidsprekersysteem volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de luidsprekers (SPi) langs een rechte lijn zijn opgesteld en de genoemde verdeling zich vanaf een centrale luidspreker (SPO) in één richting langs die lijn uitstrekt.

3. Luidsprekersysteem volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de luidsprekers (SPi) langs twee rechte lijnstukken zijn opgesteld en de genoemde verdeling zich vanaf een centrale luidspreker (SPO) in twee richtingen langs de twee lijnstukken uitstrekt, welke centrale luidspreker zich op een snijpunt van de twee lijnstukken bevindt.

4. Luidsprekersysteem volgens conclusie 3, met het kenmerk, dat de twee lijnstukken op een rechte lijn liggen.

5. Luidsprekersysteem volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de luidsprekers (SPi,j) op twee elkaar kruisende lijnen zijn aangebracht.

6. Luidsprekersysteem volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de luidsprekers (SPi,j met i = ..., -2, -1, 0, 1, 2, ... en j = ..., -2, -1, 0, 1, 2, ...) in de vorm van een matrix zijn opgesteld.

7. Luidsprekersysteem volgens een van de voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de luidsprekers (SPi, SPi,j) identiek zijn.

8. Luidsprekersysteem volgens conclusie 1 met het kenmerk, dat de luidsprekers (SPi) zijn opgesteld in diverse rijen, die ieder zijn geoptimaliseerd voor een specifieke, vooraf bepaalde freguentieband.

9. Luidsprekersysteem volgens een van de voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de filters (SPi) FIR-filters of IIR-filters zijn.

10. Luidsprekersysteem volgens een van de voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de filters (Fi) digitale filters zijn met vooraf bepaalde filtercoëfficiënten en zij ieder in serie zijn geschakeld met bijbehorende vertraageenheden (Di) met vooraf bepaalde vertragingstij-den, welke filtercoëfficiënten en vertragingstijden in een geheugen, bijvoorbeeld EPROM, zijn opgeslagen.

11. Luidsprekersysteem volgens een van de voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het audiosignaal (AS) afkomstig is van een analoog-digitaal-omzetter (ADC), die tevens een ingang heeft voor het ontvangen van een met het omgevingsgeluid corresponderend omgevingssignaal (Si2).

12. Luidsprekersysteem volgens conclusie 11, met het kenmerk, dat de analoog-digitaal-omzetter (ADC) tevens een uitgang (So2) heeft voor verbinding met tenminste één afhankelijke nevenmodule (NM).