NL8102376A

NL8102376A - Werkwijze en inrichting voor het vormen van een houder.

Info

Publication number: NL8102376A
Application number: NL8102376A
Authority: NL
Original assignee: Plm Ab
Priority date: 1980-05-29
Filing date: 1981-05-14
Publication date: 1981-12-16
Also published as: FR2483313B1; HK45488A; DE3121422A1; AU7118081A; US4540544A; BE888996A; DK155578C; CH653607A5; MX159300A; NO811758L; US4615925A; FR2483313A1; AU553740B2; US4467929A; DK155578B; US4701121A; IT8167710A0; ES8301752A1; IT1144571B; GB2141662A

Description

-1-

Werkwijze en inrichting voor het vormen van een houder.

De uitvinding heeft betrekking op een werkwijze en inrichting om uitgaande van een buisvormig uitgangsproduct uit polyaetheentherephthalaat of daarmee te vergelijken materiaal een houder te vonten/ waarbij het uitgangsproduct volgens de 5 uitvinding in axiale richting wordt uitgestrekt/ zodat het uitgangsproduct bij toepassing van polyetheenterephthalaat minstens drie maal zo lang wordt, teneinde een voorbewerkt vorm-stuk te verkrijgen waarvan het materiaal een profiellengte bezit, die in boofdzaak gelijk aan of groter is dan de profiel-10 lengte van die delen van de houder, welke met de uitgerekte delen van het voorbewerkte vormstuk overeenkomen, waarna het voorbewerkte vormstuk tot aan de vormfcemperatuur wordt verwarmd en in de vorm van de houder wordt ongevormd.

Bij het vervaardigen van houders uit thermoplastische 15 kunststof, waarbij de stevigheid en de stabiliteit van het materiaal door de qp het materiaal uitgeoefende richtende werking toenemen, wordt er naar gestreefd dat een zo groot mogelijk deel van het houderlichaam uit gericht materiaal bestaat. Het materiaal wordt door een uittrekmethode gericht, waarbij door materiaal dat 20 volgens twee assen is uitgerekt het best behandelde resultaat van de ter beschikking staande hoeveelheid materiaal wordt geboden. Doch in bijzonder is het echter bij flesvormige houders moeilijk cm de gedeelten in de hals en de uitmonding en in bepaalde gevallen ook de in het midden gelegen gedeelten van de 25 bodem uit te rekken en een hierdoor veroorzaakt richten van het materiaal te bewerkstelligen.

In de Zweedse octrooiaanvrage Nr. SE 8004003-3 is beschreven hoe door middel van een mechanische werkwijze, waarbij een voorbewerkt vormstuk door een of meer dan ëén trékring wordt gevoerd, 30 waardoor de wanddikte van het voorbewerkte vormstuk wordt verminderd en daardoor ook de uitwendige diameter van het voorbewerkte voorstuk, 81 0 23 7 6 -2- \ voorbewerkte vormstuk, een axiaal richten van het materiaal van het voorbewerkte vormstuk kan worden bereikt. Het is gebleken dat de beste richtende werking wordt bereikt, wanneer het materiaal van het voorbewerkte vormstuk direct voor het rBi^rekken een 5 temperatuur vertoont, die in of onder het bereik van de glasamzet-temperatuur (TG) van het materiaal is gelegen. Het voorbewerkte en axiaal gerichte vormstuk, dat door middel van de beschreven werkwijze wordt verkregen, is mechanisch stabiel, en de hieraan aansluitende bewerking voor het amvormen van het uitgerekte 10 voorbewerkte vormstuk in de vorm van een houder moet dientengevolge hieraan worden aangepast.

Met polyetheentherephthalaat kunnen bijzonder gunstige mechanische eigenschappen worden bereikt, wanneer het materiaal voor het uitrekken van het voorbewerkte vormstuk minstens tot 15 ongeveer drie maal de oorspronkelijke afineting er van wordt uitgerekt. In samenhang hiermee treedt gemakkelijk een "te ver uitrekken" van het materiaal op, hetgeen met zich mee brengt, dat het voorbewerkte vormstuk bij het verwarmen op de vormtemperatuur van het materiaal van dit voorbewerkte vormstuk krimpt, zodat 20 deze een lengte verkrijgt, die met de lengte overeenkomt, welke bij een uitrekken over een afmeting van ongeveer drie maal de oorspronkelijke afineting zou zijn verkregen.

Bij het cmvormen van een zoals boven beschreven axiaal uitgerekt voorbewerkt vormstuk in een houder ontstaan moeilijkheden 25 in de vorm van in het materiaal optredende breuken, wanneer pogingen worden ondernomen cm dit later nog aan een rekbewerking in een mate te onderwerpen, waaraan het materiaal bij het boven beschreven axiaal richten van het voorbewerkte vormstuk was onderworpen. Bij het amvormen van het vormstuk tot de houder 30 wordt er dientengevolge naar gestreefd, het axiale uitrekken van het voorbewerkte vormstuk te beperken en de omvormbewerking in hoofdzaak zodanig uit te voeren, dat het 'uitrekken van het materiaal in de richting van de omtrek van het voorbewerkte vormstuk wordt bewerkstelligd.

35 Bij bepaalde toepassingen wordt een zodanige combinatie 8102376 • * -3- van lengte en diameter van de houders gevraagd, dat er met behulp van de bekende technische methode geen mogelijkheid bestaat cm een dergelijke houder te vervaardigen, hetgeen wordt veroorzaakt doordat het materiaal van het voorbewerkte vormstuk 5 bij het cravormen tot een houder in te grote mate in de axiale richting van het voorbewerkte vormstuk wordt uitgerekt.

Dit probleem treedt bij een houder met een betrekkelijk grote diameter in verhouding tot de lengte van de houder op.

Houders met dergelijke verhoudingen van de afmetingen komen 10 dikwijls bij flessen voor, waarvan de inhoud minder dan 0,5 liter bedraagt.

De uitvinding heeft betrekking op een houder, alsmede op een werkwijze en een inrichting voor het vormen van de houder, waarbij de genoemde problemen zijn geëlimineerd. De uitvinding 15 zal in bijzonder voor de toepassing van polyetheenterephthalaat worden beschreven, dat in het vervolg door PET zal worden aangeduid, doch van de uitvinding kan ook bij toepassing van vele andere thermoplastische kunststoffen van het type worden gebruik gemaakt, dat polyester of polyamide bevat.

20 Voorbeelden van dergelijke, andere soorten materiaal zijn polyhexamethyleen-adipamide, polycaprolactam, polyhexamethyleen-sebacamide, polyaetheen-2,6- en 1,5-naph.thalaat, polytetramethyleen- 1,2-dioxydebenzoaat en oopolymeren van aetheenterephthalaat, ethyleenisophthalaat en andere soortgelijke polymeren.

25 Volgens de uitvinding wordt het materiaal van een buis vormig uitgangsproduct uit PET over een lengte uitgerekt, die minstens drie maal de oorspronkelijke afmeting bedraagt, teneinde een voorbewerkt vormstuk van een lengte te verkrijgen, de afmetingen van de toekomstige houder is aangepast. De lengte 30 in axiale richting van het uitgerékte materiaal van het voorbewerkte vormstuk komt overeen net of is groter dan de profiellengte van die delen van de houder, die het uitgerékte materiaal na het ontvormen van het voorbewerkte vormstuk in de houder op zichzelf bezit. fetVT°Dewerkte vormstuk wordt vervolgens tot op de vorm-35 temperatuur verwarmd en bijvoorbeeld in een blaasvorm in de houder 81 0 2 3 7 6 -4- ί 5 omgevormd. Daar het voorbewerkte vörmstuk een lengte bezit, die groter dan die van de toekomstige houder en dientengevolge ook groter dan de inwendige holte van de blaasvorm is, is het niet mogelijk om het verwarmde voorbewerkte vörmstuk zonder bijzondere 5 maatregelen in de blaasvorm onder te brengen. Volgens de uitvinding vindt het ontvormen van het voorbewerkte vörmstuk tot de houder bij een over het geheel genomen constante lengte van de omtrek van het materiaal volgens een axiale doorsnede door het lichaam plaats die tijdens het stapsgewijze ontvormen van het voorbewerkte 10 vörmstuk tot de houder ontstaat, hetgeen door het stapsgewijze verminderen van de axiale lengte van het betreffende lichaam wordt bewerkstelligd.

Volgens een bij voorkeur toegepaste uitvoeringsvorm van de uitvinding bezit het materiaal direct voor het uittrekken in 15 axiale richting van het voorbewerkte uitgangsstuk een temperatuur, die in of bij voorkeur onder het bereik van de glasanzettemperatuur (TG), van het materiaal is gelegen.

Bij voorkeur wordt het buisvormige uitgangsstuk op een wijze uitgerekt, waarbij dit door één of meer dan één trekring 20 wordt gevoerd, waardoor de wanddikte van het uitgangsstuk bij een gelijktijdige vermindering van de buitenste ontrek van het uitgangsstuk wordt gereduceerd.

Bij een uitvoeringsvorm, waarbij de houder een bijzonder hoge vormbestendigheid bij een hogere temperatuur vertoont, wordt 25 het uitgangsstuk zodanig gekozen, dat de omtrekslengte van het voorbewerkte vörmstuk bij het verwarmen tot op de amvorm-temperatuur volgens een doorsnede in axiale richting van het voorbewerkte vörmstuk op een waarde wordt gereduceerd, die niet kleiner is dan de omtrekslengte volgens een axiale doorsnede 30 door de uiteindelijk te verkrijgen houder.

Volgens een bepaalde uitvoeringsvorm van de uitvinding wordt de bodem van de blaasvorm tijdens het cmvormen van het voorbewerkte vörmstuk tot de houder in axiale richting van dit voorbewerkte vörmstuk naar de uitmonding van dit vörmstuk 35 verschoven, zodat deze een stand inneemt, welke voor de uit- 8102376 φ * -5- eindelijke inwendige vorm van de blaasvorm bepalend is.

Volgens een verdere uitvoeringsvorm van de uitvinding bevat een in het midden gelegen materiaalgedeelte in de bodem van het voorbewerkte vormstuk een gevormde en/of een verminderde 5 wanddikte, hetgeen het gevolg is van de omstandigheid van dit materiaalgedeelte tussen de bodem van de blaasvorm en een in de inwendige ruimte van het voortbewerkte vormstuk aangebrachte doom wordt ingeklemd.

Volgens een bij voorkeur toegepaste inrichting volgens 10 de uitvinding kunnen.', minstens twee en bij voorkeur drie voxm-onderdelen uit een stand worden bewogen, waarin door deze vorm-onderdelen tezamen een inwendig vormvlak van de blaasvorm wordt gevormd. Door twee vormonderdelen worden vonrihelften gevormd, die op de gebruikelijke wijze worden geopend en gesloten om de 15 blaasvorm te vormen. Door het derde vormonderdeel wordt het bodsn-gedeelte van de blaasvorm gevormd, dat in axiale richting van de blaasvorm kan worden verschoven, zodat de inwendige holte van de blaasvorm hierdoor kan worden veranderd.

Verder is in het inwendige van het voorbewerkte vormstuk 20 een doom aangebracht om dit vormstuk in het uitmondingsgedeelte ervan tegen twee halve aandrijf ringen te bevestigen en in het inwendige van het vormstuk een overdruk te kunnen bewerkstelligen.

Vervolgens een bepaalde uitvoeringsvorm van de uitvinding is de inwendige doom door middel van een vormvlak afgesloten, 25 die bij de vorm van het bodemgedeelte van de blaasvorm past.

Wanneer dit bodemgedeelte zich in een bovenste stand bevindt, werkt de doom hierbij met dit bodemgedeelte samen cm een in het midden gelegen bodemgedeelte van het voorbewerkte vormstuk te vervormen en/of de dikte van dit bodemgedeelte te reduceren.

3Q Volgens een verdere uitvoeringsvorm van de uitvinding is in het bodemgedeelte van de blaasvorm een centraal vormonderdeel aangebracht, dat net betrekking tot de warmte tot de rest van het bodemgedeelte is geïsoleerd. In dit centrale vormonderdeel zijn kanalen voor het transport van vloeistof aangebracht om de 35 temperatuur van de vormvlakken van het centrale vormonderdeel te 8102376 -6- kunnen regelen. Ook de rest van het bodemgedeelte is van kanalen voor hét transport van'vloeistof voorzien en voor het regelen van de temperatuur van de overige vormvlakken van dit bodemgedeelte. Op dezelfde wijze zijn de overige vormonderdelen, 5 evenzo als de doom en de halve aangrijpringen van kanalen met een dienovereenkomstig doel voorzien.

Een houder volgens de uitvinding bezit een halsgedeelte met axiaal gericht materiaal en een houderlichaam, dat biaxiaal is gericht, doch bij voorkeur met uitzondering van een in het 10 midden gelegen bodemgedeelte in het houderlichaam. De verhouding tussen de materiaaldikte van het houderlichaam en de materiaaldikte van het halsgedeelte is ongeveer gelijk aan de verhouding tussen de straal van dit halsgedeelte en de straal van het houderlichaam in elk vlak, dat loodrecht 15 op de axiale richting van de houder staat.

Volgens een bij voorkeur toegepaste uitvoeringsvorm van de. uitvinding bestaat het in het midden gelegen materiaalgedeel-te in de bodem van het houderlichaam en/of de uitmondingskanten van de houder uit materiaal, dat door warmte is gekristalliseerd, 20 alsmede ondoorzichtig en vomibestendig is.

De uitvinding zal thans aan de hand van de fig. nader worden toegelicht.

Fig. 1 geeft een langsdoorsnede door een blaasvorm weer, waarbij in deze blaasvorm een in axiale richting uitgerekt en 25 voorbewerkt vormstuk is aangebracht en het bodemonderdeel van de blaasvorm in een onderste stand staat, fig. 2 geeft een dienovereenkomstige langsdoorsnede tijdens het omvormen van het voorbewerkte vormstuk weer, waarbij het bodemonderdeel in de richting van het uitmondingsgedeelte van 30 het voorbewerkte vormstuk beweegt, fig. 3 geeft een dienovereenkomstige langsdoorsnede weer, waarbij het bodanonderdeel in zijn bovenste stand staat, en het voorbewerkte vormstuk in de houder is omgevormd, en fig. 4 geeft een volgens de uitvinding vervaardigde houder 35 weer.

81 0 2 3 7 6 -7- * ·

In de fig. 1-3 zijn twee vormhelften 10a, b te zien, die in de richting van de pijlen A, B in en uit een stand kunnen worden bewegen, die in de fig. is afgébeeld. De vonrihelften werken met een derde vormonderdeel samen, waardoor tezamen een 5 blaas vorm 12 wordt gevormd, waarbij door het derde vormonderdeel het bodemonderdeel 11 van de blaasvorm wordt gevormd. Met behulp van niet af geheelde aandri j forganen kan het bodemonderdeel vanuit een onderste stand (fig. 1) in een bovenste stand (fig. 3) worden verschoven. In de bovenste stand doet het bodemonderdeel samen 10 met de vormhelften dienst cm de samengestelde blaasvorm te vormen.

Het bodemonderdeel is van een centraal vormonderdeel 17 voorzien, dat net betrekking tot de warmte ten opzichte van de rest van het bodemonderdeel is geïsoleerd. In het centrale vormonderdeel is een aantal kanalen 18 voor het transport van 15 vloeistof aangebracht. In het overige gedeelte van het bodan-onderdeel zijn kanalen 19 met een dienovereenkomstig doel aangebracht, evenzo als de kanalen 30 in de vonrihelften.

Verder zijn aansluitend aan de bovenste gedeelten van de vonrihelften aangrijporganen 13a, b aangebracht, die met een 20 doom 15 samenwerken cm een uitmondingsgedeelte 22 van een VoorbevrerkfcV°ntf$'lTOst te houden. Ook in deze aangrijporganen bevinden zich kanalen 31 voor het transport van vloeistof teneinde de temperatuur van deze organen te kunnen regelen.

De doom 15 bezit een lengte, die bij de bovenste stand 25 van het bodemonderdeel 11 past, zodat in de bovenste stand van het bodemonderdeel tussen het onderste vormvlak 16 van de doom en het centrale vormonderdeel 17 van het bodemonderdeel een tussenruimte met een vorm en een dikte wordt gevormd, welke bij de gewenste vorm en dikte van de gevormde houder past.

30 Verder is de doom van een hoofdkanaal 14 voor een onder druk staand medium voorzien, dat via de zijkanalen 33 naar het omtreksvlak van de doom en daardoor in de inwendige holle ruimte van het voorbewerkte vormstuk 20 stroomt.

Bij de afbeelding volgens fig. 1 van het voorbewerkte 35 vormstuk is dit in de blaasvorm aangebracht, waarbij het in het 8102376

· V

-8- mldden gelegen materiaalgedeelte 24 van de bodem van het voorbewerkte vormstuk. tegen het bodemonderdeel 11 van de blaasvorm aansluit.

In fig. 3 is een gevormde houder 21 te zien en in fig. 2 een lichaam 22, waardoor het voorbewerkte vormstuk tijdens het 5 omvormen tot de houder 21 wordt afgèbeeld.

In fig. 4 is een gedetailleerde afbeelding van een houder volgens de uitvinding gegeven. De houder bezit een halsgedeelte 25 met een bovenste gedeelte, waardoor een uitmondingskant 22 wordt gevormd. Het eigenlijke houderlichaam 26 bezit in het 10 bodemdeel er van een in het midden gelegen materiaalgedeelte 24. In de fig. worden door de verwijzingstekens r^ respectievelijk d^ de straal respectievelijk de dikte van het materiaal van het halsgedeelte weergegeven, terwijl door de verwijzingstekens r respectievelijk d de straal respectievelijk de materiaaldikte van 15 het houderlichaam in een willekeurig vlak worden aangeduid, dat loodrecht op de axiale richting van de houder staat.

De materiaaldikte d varieert in het houderlichaam met betrekking tot de straal r van het houderlichaam op zodanige wijze dat de verhouding tussen de materiaaldikte d van het houderlichaam 20 en de materiaaldikte d^ van het halsgedeelte ongeveer gelijk is aan de verhouding tussen de straal r^ van het halsgedeelte en de straal r van het houderlichaam. Het halsgedeelte bestaat uit axiaal gericht materiaal en het houderlichaam uit biaxiaal gericht materiaal.

25 Volgens een bij voorkeur toegepaste uitvoeringsvorm be staat het in het midden gelegen materiaalgedeelte 24 en/of de uitmondingskant 22 uit materiaal, dat door warmte is gekristalliseerd, alsmede ondoorzichtig en vormbestendig is.

Bij de toepassing van de uitvinding wordt een buisvormig 3Q uitgangsstuk. in axiale richting uitgerékt doordat dit uitgangs-stuk door één of meer dan één üekring wordt gevoerd, waardoor de wanddikte van het uitgangsstuk onder een gelijktijdige vermindering van de buitenomtrek van het uitgangsstuk wordt gereduceerd. Direct voor het ^uitrekken bevindt zich het materiaal 35 van het uitgangsstuk op een temperatuur, die in of bij voorkeur 8102376 * * -9- omder het bereik van de glasomzettenperatuur (TG) van het materiaal is gelegen.

Het tijdens het uitrekken van het uitgangsstuk gevormde voorbewerkte vormstuk 20 wordt na het verwarmen tot de vormtem-5 peratuur in de blaasvorm 20 aangebracht. De doom 15 wordt tot in zijn stand in de inwendige ruimte van het voorbewerkte vormstuk gevoerd, waarbij hierdoor tegelijkertijd de uitmonding 22 van het voorbewerkte vormstuk tegen het aangrijporgaan 13 wordt vastgezet. Het bodemonderdeel 11 van de blaasvorm bevindt zich 10 hierbij in zijn onderste stand. De kanalen 18, 19, 30, 31 worden door een warm medium doorstroant cm de temperatuur van de hieraan aangrenzende vormvlakken van de blaasvorm te kunnen regelen en cm bij voorkeur de aanlegvlakken van het aangrijporgaan 13 tegen de uitmonding 22 van het voorbewerkte vormstuk te kunnen verwarmen.

15 Hieraan aansluitend wordt de inwendige ruimte van het voor bewerkte vormstuk met behulp van een drukmedium onder druk geplaatst, waarbij tegelijkertijd het bodemonderdeel 11 van de blaasvorm in de richting van het uitmondingsgedeelte van het voorbewerkte vormstuk wordt verplaatst, dit wil zeggen in de fig. gezien naar boven, 20 Hierbij -zet het voorbewerkte vormstuk ut en neemt de axiale lengte er van (zie fig. 2) tegelijkertijd af, waardoor het materiaal van het voorbewerkte vormstuk in hoofdzaak slechts in de richting langs de omtrék van het voorbewerkte vormstuk wordt uitgerekt. Wanneer het bodemonderdeel van de blaasvorm in zijn 25 bovenste stand (fig. 3) is gekomen, zijn ook alle materiaalgedeelten van het voorbewerkte vormstuk dxr raddelvan het drukmedium in een aanliggende stand tegen de binnenste vormvlakken van de blaasvorm gevoerd en is het voorbewerkte vormstuk tot de houder 21 ongevormd.

Bij bepaalde toepassingsvoorbeelden wordt de inwendige druk 30 in de gevormde houder gedurende een bepaalde tijd in stand gehouden, zodat hierdoor een zéker aanliggen tegen de blaasvorm wordt gewaarborgd. De vormvlakken van de blaasvorm bezitten dan een temperatuur, die in een bereik van 110-180°C is gelegen en bij voorkeur in een bereik van 130-150°C, waardoor mogelijke door het aanliggen 35 veroorzaakte inwendige spanningen in het materiaal worden opgeheven 8102376 · «* .....

-10- en tegelijkertijd een bepaalde thermische kristallisatie van het materiaal plaats vindt. Op deze wijze wordt de vorm van de houder mechanisch gestabiliseerd en kan de houder zonder een noemenswaardige vormverandering opnieuw tot op de temperatuur 5 worden verwarmd, waarbij de thermische stabilisering heeft plaats gevonden.

Wanneer Ket thermisch stabiliseren van de houder is beëindigd, worden de vormhelften geopend, wordt het bodemonderdeel van de blaasvorm naar een onderste stand verschoven en wordt 10 de gevormde houder uit de blaasvorm genomen.

Bij bepaalde toepassingen vindt vervolgens een afkoelen van het materiaal van het voorbewerkte vormstuk plaats, en dientengevolge van het in midden gelegen bodemgedeelte van de houder, dit wil zeggen van het materiaal dat in het gegeven geval tussen 15 het vormvlak van de doorn 15 en het centrale vormonderdeel 17 van het bodemonderdeel 11 van de blaasvorm is omgevormd en/of waarvan de dikte is gereduceerd. Op deze wijze ontstaat een houder, waarvan het in het midden gelegen bodemgedeelte uit amorf materiaal bestaat. Bij andere toepassingsvoorbeelden wordt het materiaal 20 op dienovereenkomstige wijze als boven beschreven als veevolg op de thermische stabilisering van de houder op een wijze verwarmd, dat het vormvlak 16 van de doom 15 een temperatuur verkrijgt, waarin het amorfe materiaal kristalliseert, waarbij deze temperatuur bij voorkeur in het bereik van 130-160°c is gelegen.

25 Hierbij wordt het in het midden gelegen bodemgedeelte van de houder in het bereik van het materiaal ongevormd, waarbij dit materiaal thermisch is gekristalliseerd, alsmede ondoorzichtig is en een stabiele vorm bezit.

Bij bepaalde toepassingen, wanneer de eisen met betrekking 30 tot de vormbestendigheid van de gevormde houder bi j een hogere temperatuur niet zo streng zijn, wordt het materiaal van het voorbewerkte vormstuk tijdens het cmvormen ook in axiale richting van dit vormstuk uitgerekt. Dit uitrekken vindt hierbij echter slechts in geringe mate plaats en mag bij PET slechts met een 35 verlenging van maximaal 30% van het materiaal overeenkomen.

De axiale uitrekverhouding wordt volgens de uitvinding door de 8102376 -11- lengte van de verticale verplaatsing van het bodemonderdeel 11 van de blaasvorm geregeld.

De uitvinding is in het bovenstaande aan de hand van een blaasvorm beschreven, waarvan het bodemonderdeel tijdens 5 het omvormen van het onbewerkte vormstuk tot de houder in de axiale richting van de blaasvorm werd verschoven. Het zal duidelijk zijn dat de uitvinding niet uitsluitend tot deze beschreven uitvoeringsvorm is beperkt, doch de uitvindingsgedachte kan als zodanig ook bijvoorbeeld met behulp van een blaasvorm met een 10 v^fcbodemonderdeel worden uitgevoerd, waarbij de halve aangrijp-ringen tezamen met de doom gedurende het omvormen van het voorbewerkte vormingsstuk in axiale richting van de blaasvorm warden verschoven.

Een houder volgens de uitvinding vertoont in het gedeelte 15 van de hals 25 een in het bereik van circa 10-30% gelegen kristallisatie en met betrekking tot het houderlichaam 26 een in het bereik van circa 10-40% gelegen kristallisatie.

Bij de uitvoeringsvorm, waarbij het centrale vormonderdeel 17 van het in het midden gelegen bodemgedeelte 24 op een temperatuur 20 wordt gehouden, die geen of slechts een geringe thermisch bepaalde kristallisatie (voor PET lager dan 1(50°C) met zich mee brengt, ontstaat een in het midden gelegen, amorf bodemgedeelte 24 met een kristallisatie van minder dan 10% en bij voorkeur minder dan 5%. In het geval dat het materiaal door het centrale 25 vormonderdeel 17 op de kristdUsatibtenperatuur (voor (PET Ongeveer 140°C) wordt gehouden, ontstaat een in het midden gelegen materiaalgèbied, dat gekristalliseerd is, alsmede ondoorzichtig en uitgesproken vormbestendig is en dat aan een kristallisatie van meer dan circa 10% beantwoord. Hetzelfde geldt op dien-30 overeenkomstige wijze voor de kristallisatie bij de kant van de uitmonding 22, die van de omstandigheid afhankelijk is of deze tot in het hierboven aangegeven temperatuurbereik van de doom 15 en/of van de aangrijporganen 13a, b is afgekoeld of verwarmd.

35 De boven gegeven kristallisatiewaarcbi hébben betrekking op de theorie, die in de publicatie "Die Makromolékulare Chemie" 81 0 2 3 7 6

·* V

-12- 176, 2459-2465 (1975) is beschreven.

8102376

Claims

1. Fles- of doosvormige houder uit polyetheenterephthalaat of een daarmee te vergelijken thermoplastische kunststof, waarbij de houder een halsgedeelte en een houderlichaam met een in het midden gelegen materiaalgedeelte in de bodem van het houder-5 lichaam bezit, met het kenmerk, dat het halsgedeelte (25) en bij voorkeur het hoofddeel daarvan, en het houderlichaam (26) bij voorkeur met uitzondering van het genoemde in het midden gelegen materiaalgedeelte (24) uit materiaal bestaan, dat een t axiale gerichtheid vertoont, welke bij polyetheenterephthalaat 10 met een ongeveer drievoudige mono-axiale uitrekking overeenkomt, waarbij het materiaal van het houderlichaam bovendien een verdere gerichtheid vertoont, die dwars op de axiale gerichtheid is gericht en bij polyetheenterephthalaat met een dwarsgerichte uitrekverhouding van hoogstens circa de drievoudige waarde 15 overeenkomt.

2. Houder volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de verhouding tussen de materiaaldikte (d) van het houderlichaam en de materiaaldikte (d^) van het dunste gedeelte van het halsgedeelte of in het gedeelte van de hals die in hoofdzaak 20 slechts een mono-axiale gerichtheid bezit, ongeveer gelijk is aan de verhouding tussen de straal (r^) van het halsgedeelte en de straal (r) van het houderlichaam in elk vlak, dat loodrecht op de lengteas van de houder staat.

3. Houder volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, 25 dat het in het midden gelegen materiaalgedeelte (24) en/of de uitmonding (22), van de houder uit materiaal bestaat, dat door warmte is gekristalliseerd, alsmede ondoorzichtig en vonrfoestendig is of uit amorf materiaal bestaat.

4. Houder volgens één van de voorafgaande conclusies 30 1-3, met het kenmerk, dat het materiaal in het halsgedeelte (25) een kristallisatie in het bereik van circa 10-30% en bij voorkeur van circa 10-25% vertoont, en dat het uitgerekte materiaal van het het houderlichaam (26) een kristallisatie iai bereik van circa 10-40% en bij voorkeur van circa 10-35% vertoont, waarbij ten 35 hoogste 13% van de gehele kristallisatie van het uitgerekte 8102376 » v· -14- materiaal in het halsgedeelte of van het houderlichaam door middel van een warmtebehandeling is verkregen, en dat het in het midden gelegen bodemgedeelte (24) van de houder een kristallisatie van meer dan circa 10% vertoont, of dat dit in het midden gelegen 5 bodemgedeelte naar keuze in hoofdzaak uit amorf materiaal met een kristallisatie van minder dan 10% bestaat.

5. Werkwijze voor het vervaardigen van een houder volgens een van de voorafgaande conclusies 1-4, gekenmerkt doordat het uitgangsstük van polyetheenterephthalaat in de axiale richting \ 10 van dit uitgangsstuk over een afire ting wordt uitgerékt, die t minstens circa het drievoudige van de beginwaarde ervan bedraagt, teneinde .een voorbewerkt vormstuk (20) te verkrijgen, waarvan de lengte zodanig bij de afmetingen van de te verkrijgen houder passen, dat de lengte over de omtrek van een doorsnede in de 15 axiale richting door het uitgerékte, voorbewerkte vormstuk met de lengte langs de omtrek overeenkomt of groter dan deze lengte is, die het uitgerekte materiaal van een axiale doorsnede van de uiteindelijke houder bezit, alsmede doordat het voorbewerkte vormstuk (20) op een vormtemperatuur wordt verwarmd, die boven 20 de glasomzettemperatuur (TG) is gelegen, en doordat het vormstuk onder het in het geheel genomen constant houden van de lengte langs de ontrek van het materiaal in een axiale doorsnede door . het lichaam (23). welk gedurende het stapsgewijze cmvormen van het voorbewerkte vormstuk tot de houder ontstaat, in deze houder 25 wordtf gevormd, hetgeen door het stapsgewijs verkorten van de axiale lengte van het genoemde lichaam wordt bereikt.

6. Werkwijze volgens conclusie 5, gekenmerkt doordat het materiaal van het uitgangsstuk direct voor het uitrekken in de axiale richting van dit uitgangsstuk een temperatuur bezit, 30 die in of bij voorkeur onder het bereik van de glasomzettempera-tuur (TG) van dit materiaal is gelegen.

7. Werkwijze volgens conclusie 5 of 6, gekenmerkt doordat het buisvormige uitgangsstuk in de axiale richting wordt uitgerékt, doordat uitgangsstuk door één of meer dan één trékring wordt 35 gevoerd, waardoor de wanddikte van het uitgangsstuk onder een 8102376 -15- gelijktijdige vermindering van de buitenomtrek van dit uitgangsstuk wordt gereduceerd.

8. Werkwijze volgens één van de voorafgaande conclusies 5-7/ met het kenmerk/ dat het voorbewerkte vormstuk (20) in 5 een blaasvorm tot de houder (21) wordt ongevormd en voor het invoeren in deze blaasvorm (12) op een temperatuur wordt verwarmd, die boven het bereik van de glasonzettemperatuur (TG) is gelegen, waarbij de lengte langs de omtrek van het voorbewerkte vormstuk in een doorsnede in de axiale richting van het voorbewerkte 10 vormstuk op een waarde wordt verkleind, die niet onder de lengte langs de cmtrek van een axiale doorsnede van de uiteindelijke houder ligt.

9. Werkwijze volgens conclusie 8, gekenmerkt doordat het bodemonderdeel (11) van de blaasvorm bij het amvormen van het 15 voorbewerkte vormstuk (20) tot de houder (21) in axiale richting van dit voorbewerkte vormstuk in de richting van de uitmonding van dit vormstuk wordt geschoven cm te bereiken dat hierdoor een bovenste stand wordt ingenomen, welke met de uiteindelijke vorm van de blaasvorm (12) en zodoende ook met de uiteindelijke 20 vorm van de in de blaasvorm tot stand komende houder overeenkomt.

10. Werkwijze volgens conclusie 8 of 9, gekenmerkt doordat een in het midden gelegen materiaalgedeelte (24) in de bodem van het voorbewerkte vormstuk wordt omgevormd en/of een verminderde wanddikte verkrijgt, doordat het materiaalgedeelte tussen het 25 bodanonderdeel (11)_ van de blaasvorm en een doom (15) wordt ingeklemd, die in de inwendige ruimte van het voorbewerkte vormstuk is aangebracht.

11. T/ferkwijze volgens één van de voorafgaande conclusies 5-10, gekenmerkt doordat de gevormde houder door het in stand 30 houden van een inwendige druk tegen de vornwanden van de blaasvorm wordt aangehouden, waarbij het materiaal van de houder door de toevoer van warmte vanuit de blaasvorm in een kristallisatie-toestand komt, die verder dan de door het richten van het materiaal bewerkstelligde structuur gaat, en waarbij door deze toevoer van 35 warmte bovendien de door het richten opgetreden inwendige 8102376 -16- spamingen worden opgeheven.

12. Inrichting om volgens de in conclusie 5, 9, 10 of 11 beschreven werkwijze een axiaal uitgerekt, voorbewerkt vorrastuk in een houder om te vormen, waarbij minstens twee vormonderdelen in en uit een stand kunnen worden bewogen, waarin door deze 5 vormonderdelen tezamen met een inwendig vormvlak een blaasvorm wordt gevormd, met het kenmerk, dat door één der vormonderdelen (11) het bodemonderdeel van de blaasvorm en zodoende ook de bodem van het vormvlak wordt gevormd, die vanuit een onderste en stand (fig. 1) ',in en uit een bovenste stand (fig. 3) kan worden 10 bewogen, waarbij de inwendige hoogte van de blaasvorm volgens de axiale richting hiervan in de onderste stand met de axiale lengte (s^) van het voorbewerkte vormstuk overeenkomt teneinde het invoeren van dit voorbewerkte vormstuk in de blaasvorm . mogelijk te maken, terwijl de inwendige hoogte (S2) van de blaas-15 vorm in de bovenste stand kleiner is dan de axiale lengte van het voorbewerkte vormstuk, waarbij door het genoemde bodemonderdeel (11) in de bovenste stand tezamen met de overige vormonder-del'en (10a, b) het vormvlak wordt gevormd, waartegen het voorbewerkte vormstuk in de gedaante van de houder wordt omgevormd. 20

13. Inrichting volgens conclusie 12, met het kenmerk, dat de blaasvorm (12) van een inwendige doom (15) is voorzien, die een afsluitend vormvlak (16) bezit, welke bij de vorm van het bodemonderdeel (11) van de blaasvorm past teneinde ter plaatse van dit bodemonderdeel in de bovenste stand er van door het 25 samenwerken van dit bodemonderdeel met het genoemde vormvlak (16) een in het midden gelegen bodemgedeelte van het voorbewerkte vormstuk om te vormen en/of de dikte van dit bodemgedeelte te verkleinen.

14. Inrichting volgens conclusie 12 of 13, met het kenmerk, 30 dat het bodemonderdeel (11) van de blaasvorm van een centraal vormonderdeel (17) is voorzien, dat thermisch ten opzichte van het overige bodemonderdeel (11) is geïsoleerd, alsmede dat dit centrale vormonderdeel van kanalen (18) voor het transport van vloeistof voor het regelen van de temperatuur van de vormvlakken 35 van het centrale vormonderdeel (17) is voorzien en dat het 81 0 2 3 7 6 -17- bodemonderdeel (11) verder ook van kanalen (11) voor het transport van vloeistof voor het regelen van de temperatuur van de resterende vonnvlakken van het bodemonderdeel is voorzien.

15. Inrichting volgens één van de voorafgaande conclusies 5 12-14, met het kenmerk, dat de vormonderdelen (10a, b) waardoor de zij- en uitmondingsgedeelten van de blaasvorm worden gevormd, van kanalen (30) voor het transport van vloeistof voor het regelen van de temperatuur van de vonnvlakken van de genconde vormonderdelen (10a, b) zijn voorzien.

16. Houder in hoofdzaak als omschreven in de beschrijving en/of af geheeld in de figuren.

17. Inrichting voor het vormen van een houder in hoofdzaak zoals beschreven in de beschrijving en/of afgebeeld in de figuren.

18. Werkwijze in hoofdzaak zoals beschreven in de beschrijving 15 en/of weergegeven in de voorbeelden. 81 0 23 7 6