NL8004298A

NL8004298A - Werkwijze voor het vormen van een metalen buis, in het bijzonder voor warmtewisselaars, en warmtewisselaar, voorzien van zodoende gevormde buizen.

Info

Publication number: NL8004298A
Application number: NL8004298A
Authority: NL
Original assignee: Valeo
Priority date: 1979-07-26
Filing date: 1980-07-25
Publication date: 1981-01-28
Also published as: ES493595A0; BR8004635A; ES252209Y; SU1223830A3; IT8068177A0; SE446436B; IT1166471B; FR2462215A1; GB2056330A; AR223054A1; AU6077880A; ES252209U; SE8005286L; FR2462215B1; RO81366A; RO81366B; PL126340B1; CS226414B2; HK16584A; US4467511A

Description

if -4 VO 753

Werkwijze voor het vormen van een metalen buis, in het bijzonder voor warmtewisselaars, en warmtewisselaar, voorzien van zodoende gevormde buizen,

De uitvinding heeft betrekking op een werkwijze voor het vormen van een metalen buis, in het bijzonder voor warmtewisselaars, zoals een radiator, die deel uitmaakt van een koelkringloop van een motor van een automobiel of een wisselaar, die deel uitmaakt van 5 een installatie voor het verwarmen en/of beheersen van het klimaat van het inwendige van het voertuig.

De uitvinding heeft meer in het bijzonder betrekking op warmtewisselaars, waarin een vloeistof of een fluïdum voor het verwarmen of het koelen circuleert in buizen, die zijn voorzien van rib-10 ben of andere middelen voor thermische wisseling met een luchtstro- ming, die de buizen omspoelt, en waarvan de einden voor het mogelijk maken van de circulatie van de vloeistof of het fluïdum uitmonden in althans een verzamelkamer, begrensd door een "waterkast”, en een waterkamer, gevormd door een gatenplaat voor de afgedichte doorgang 15 van de einden van de buizen.

Bij het merendeel van dergelijke warmtewisselaars, die gewoonlijk worden gebruikt, hebben de buizen een cirkelvormige dwarsdoorsnede, waarbij de gaten van de platen cirkelvormig zijn voor het zodoende mogelijk maken van het met de gatenplaten samenvoegen 20 van de einden van de buizen.

Voorgesteld is echter buizen te gebruiken met een langwerpige dwarsdoorsnede teneinde hun raakvlak te vergroten met lucht, die de buizen omspoelt, zonder de aërodynamische weerstand van de wisselaar te vergroten, en voor het met platen met cirkelvormige gaten 25 kunnen samenvoegen van dergelijke buizen, vormen van de einden van de buizen, zodat deze van een langwerpige dwarsdoorsnede naar een cirkelvormige dwarsdoorsnede aan het einde gaan.

Deze vorming van einden van de buizen met een lichaam met 8004298 - 2 - een langwerpige dwarsdoorsnede verschaft eveneens voordelen op andere gebieden, b.v. wanneer buizen met een langwerpige dwarsdoorsnede zijn bestemd om te worden verbonden met buizen met een cirkelvormige dwarsdoorsnede., zoals dit b.v. het geval is in verdampers, welk 5 verbinden plaats vindt door lassen of aanschroeven.

Oe werkwijzen of middelen, gebruikt voor een dergelijke vorming, hebben echter tot nu toe geen bevredigende resultaten gegeven, waarbij zij het in het bijzonder niet mogelijk maken een einde van de buis te verkrijgen, waarvan de rand en het uitwendige oppervlak 10 geometrische eigenschappen vertonen, die voldoende nauwkeurig zijn om een verbinding mogelijk te maken met een andere buis, of een afdichting te verzekeren van de samenvoeging van de buis met een gatenplaat, op een even eenvoudige en doeltreffende wijze als bij toepassing van buizen met over hun gehele lengte een cirkelvormige 15 dwarsdoorsnede.

De uitvinding heft dit nadeel op.

De uitvinding heeft als onderwerp een werkwijze voor het vormen van althans een einde van de buis zodat dit van een langwer-, pige dwarsdoorsnede naar een cirkelvormige dwarsdoorsnede gaat, 20 welke werkwijze is gekenmerkt door twee fasen, tijdens één waarvan het einde van de buis wordt onderworpen aan een radiale samendruk-king, en tijdens de andere waarvan een stempel met kracht in de eindopening wordt gedreven, van welke stempel de diameter gelijk is aan die, welke is gewenst voor het inwendige oppervlak van het einde 25 van de buis, welke bewerking gelijk is aan een buizenwalsbewerking.

Vastgesteld is, dat door het werken in twee fasen, zoals hiervoor beschreven, door twee eenvoudige bewerkingen uitgekomen wordt op een buis, waarvan het lichaam de gewenste langwerpige dwarsdoorsnede heeft bewaard voor de goede warmtewisseling, en waar-30 van het einde een uitwendig oppervlak heeft, dat een cirkelvormige gedaante vertoont, die voldoende nauwkeurig is om een samenvoegen mogelijk te maken met een plaat met cirkelvormige vaten, en bovendien met een afdichting, die even goed is als voor een buis met een cirkelvormige dwarsdoorsnede over zijn gehele lengte, en dit 35 alles zelfs indien de samenvoeging wordt onderworpen aan krachten, 8004298 « - 3 - zoals die, welke worden veroorzaakt door trillingen en drukveranderingen van de vloeistof, die nadelig kunnen zijn voor de afdichting.

Eveneens is vastgesteld, dat met deze werkwijze in twee fasen het tussengedeelte van de buis tussen het lichaam met de lang-5 werpige dwarsdoorsnede en het einde met de cirkelvormige dwarsdoor snede, een lengte kan hebben, die tot een minimum waarde is verkleind, in de orde van 0,2-maal de diameter van het einde met de / cirkelvormige dwarsdoorsnede, waardoor het verwezenlijken mogelijk is van een warmtewisselaar, waarbij de opstaande rand van een ge-10 bruikelijke waterkamer of gatenplaat in directe aanraking is met een ribbe voor thermische wisseling,'zonder dat het nodig is een hinderlijk en voor de thermische wisseling onnodig tussenstuk aan te brengen tussen de waterkamer en de eerste ribbe.

Bij een voorkeursuitvoeringsvorm wordt de fase, gedurende 15 welke het einde van de buis wordt onderworpen aan een radiale samen- drukking, het eerst uitgevoerd, welke samendrukking wordt geleid volgens de grote as van de langwerpige dwarsdoorsnede, en zodoende dit einde tot een dwarsdoorsnede brengt, die de cirkelvormige dwarsdoorsnede nadert. , 20 Het is eveneens mogelijk zodanig te werk te gaan, dat de aan een buizenwalswerking gelijke werking het eerst wordt uitgevoerd.

0e resultaten zijn bevredigender naarmate de uitrekking van de gemiddelde omtrek van de dwarsdoorsnede van de buis tijdens de fase gelijk aan een buizenwalsbewerking, groter is, welke uitrekking 25 natuurlijk niet de elasticiteitsgrens mag overschrijden van het me taal, waaruit de buis bestaat.

De uitvinding voorziet eveneens in een buis met een langwerpige dwarsdoorsnede voor een warmtewisselaar, welke buis is gekenmerkt doordat de verhouding tussen de grootste en de kleinste afme-30 tingen van de buis tussen 1,5 en 2,5 liggen.

Vastgesteld is, dat het eerbiedigen van deze voorwaarde het tot een optimum opvoeren mogelijk maakt van de warmtewisseling tussen de vloeistof, die circuleert in de buizen, en de lucht, die de buis in dwarsrichting omspoelt evenwijdig aan de richting van de 35 grootste afmeting van zijn dwarsdoorsnede.

8004298 - 4 -

De uitvinding wordt nader toegelicht aan de hand van de tekening, waarin:

Fig.l een werktuig toont voor het uitvoeren van een fase van de onderhavige werkwijze: 5 Fig.la een doorsnede is volgens de lijn Ia-Ia in fig.2 van / een andere toestand van het werktuig;

Fig.2 een doorsnede is volgens de lijn II-II in fig.la;

Fig.3 een doorsnede is volgens de lijn III-III in fig.2;

Fig.4 een werktuig toont, waarmee een andere fase van de on-10 derhavige werkwijze wordt uitgevoerd;

Fig.5 een doorsnede is volgens de lijn V-V in fig.4;

Fig.S een doorsnede is van een gedeelte van een warmtewisselaar; .

Fig.7 een doorsnede is volgens de lijn VII-VII in fig.6; 15 Fig.5 een aan fig.4 gelijk werktuig toont voor het uitvoeren van een variant van de werkwijze;

Fig.9 het einde toont van het werktuig volgens fig.3, welk einde in een buis is gebracht;

Fig.10 een doorsnede is volgens de lijn X-X in fig.8; 20 Fig.ll een doorsnede is volgens de lijn XI-XI in fig.8;

Fig.12 een doorsnede is van het werktuig volgens fig.8, dat op hetzelfde moment wordt toegepast als een tweede werktuig voor het uitvoeren van de laatste fase van de variant van de werkwijze;

Fig.13 een doorsnede is volgens de lijn XIII-XIII in fig.12; 25 Fig.14 een aan fig.8 gelijk aanzicht is van nog een andere variant van het werktuig;

Fig.15 een doorsnede is volgens de lijn XV-XV in fig.14;

Fig.16 een doorsnede is volgens de lijn XVI-XVI in fig.14; en 30 Fig.17 schematisch de dwarsdoorsnede toont van een buis, die gunstig is voor het toepassen van de uitvinding.

Uitgaande van een buis t met een recht ovale dwarsdoorsnede 2 tfig.l], die een grote as 3 en een loodrecht ópstaande kleine as 4 vertoont, en waaraan ribben 20^, 20^* enz. Cfig.6 en 7] zijn be-35 vestigd, wordt het einde van de buis samengedrukt met behulp van 80 0 4 2 98 # 4 - 5 - een werktuig met twee kaken 6, 7, die gelijke, tegenover elkaar liggende, werkzame oppervlakken 8 en 9 vertonen, die elk een half-cilindrische cirkelvormige dwarsdoorsnede hebben, en waarvan de beschrijvende lijnen evenwijdig zijn aan de as van de buis· De straal 5 van elk dezer halfcilindrische oppervlakken is iets groter dan de straal van het uitwendige oppervlak, dat moet worden verkregen voor het einde van de buis.

Met het oog op het vormen van een trechtervormige verbinding met een kleine lengte tussen het einde 5 en het lichaam 5a van de 10 buis 1, welk lichaam de ovale dwarsdoorsnede moet behouden, verto nen de werktuigen B en 7 elk een afschuining of trechtervormige verwijding, reap·. 10 en 11.

Deze afschuining of trechtervormige verwijding wordt als volgt gevormd Cfig.3}: de kaken 6 en 7 begrenzen in de stand, waar-15 in zij bij elkaar zijn gebracht, onder de afschuiningen 10 en 11 een cilinder met een as 12 Cfig.Ia3, samenvallende met de as van de buis. Onder het projecteren op een vlak loodrecht op deze as, wordt Cfig.33 een ovaal 2a getekend, overeenkomende met het uitwendige oppervlak van de buis, evenals de cirkel 5b, overeenkomende met de 20 oppervlakken 8 en 9, welke cirkel 5b twee bogen 5c en 5d vertoont in de ovaal 2a, en twee bogen 5e en 5f buiten de ovaal 2a. De bogen 5e en 5f komen overeen met de oppervlakken 8 en 9 over de gehele lengte of hoogte van het werktuig, waarbij de afschuiningen daarentegen in deze projectie overeenkomen met de boogkrcmmen 2b en 2c tus-25 sen de ovaal 2a en de cirkel 5b.

De kaken 6 en 7 worden in aanraking gebracht met het uitwendige oppervlak van de buis op de einden 13 en 14 (fig.l) van zijn grote as 3, en worden bij elkaar gebracht evenwijdig aan deze grote as in de -richting van de pijlen f^ en f2* De buis wordt zodoende 30 vernauwd evenwijdig aan de as 3 en verwijd in de loodrechte rich ting waarbij zijn dwarsdoorsnede bij de uitgang van deze eerste fase van de werkwijze de algemene vorm heeft van een cirkelvormige ring Cfig.la].

Een stempel 16 Cfig.4] met een cirkelvormige dwarsdoorsnede 35 en een afgeknot kegelvormig einde 17 en een werkzaam cilindrisch ge- 8004298 - 6 - dselte 18 met een cirkelvormige dwarsdoorsnede, waarvan de diameter groter is dan die van het inwendige oppervlak van de ring, verkregen aan de uitgang van de eerste fase van de werkwijze, wordt vervolgens met kracht in de opening 5 gebracht voor het door uitzetten 5 aanpassen daarvan aan een cirkelvormige cilindrische gedaante, d.w.z.

door het vergroten van de omtrek.

Oe werkwijze wordt uitgevoerd opdat de gemiddelde omtrek van het einde 5 na deze laatste fase van de werkwijze groter is, bij 10 voorkeur althans 1%, dan de gemiddelde omtrek van de ovale dwars doorsnede. De werkwijze wordt echter uitgevoerd, opdat op geen enkel moment de elasticiteitsgrens van het metaal, waaruit de buis bestaat, wordt overschreden. Eveneens wordt zodanig te werk gegaan, dat de diameter van het uitwendige oppervlak van het zodoende ver-15 vormde einde, kleiner is dan de lengte van de grote as van het uit wendige vlak van de ovale dwarsdoorsnede, zodat schouders 21 en 22 Cfig.5 en 7] worden gevormd, die aanslagen vormen voor de ribbe 20r

De lengte 1 Cfig.23 waarover de verkregen buis geleidelijk 2Q van een langwerpige dwarsdoorsnede overgaat naar een cirkelvormige dwarsdoorsnede kan voldoende kort zijn, kleiner dan 0,2-maal de grote as van de langwerpige dwarsdoorsnede of 0,5-maal de kleine as van deze langwerpige dwarsdoorsnede, opdat warmtewisselaars kunnen worden verwezenlijkt (fig.6 en 7) met gebruikelijke waterkasten, 25 bestaande uit platen 24 met cirkelvormige gaten 25 zonder plaatsing van een tussenstuk tussen de ópstaande rand of kant 34 van de water-kast en de laatste ribbe 20^ van de bundel.

Thans wordt verwezen naar de fig.8 - 13, die betrekking hebben op een variant van de werkwijze, beschreven aan de hand van de 30 fig.l - 5.

Volgens deze variant wordt eerst een werking uitgevoerd gelijk aan een buizenwalsbewerking met behulp van een werktuig 40 (fig.8) waarbij na deze bewerking een radiale samendrukking wordt uitgeoefend op het uitwendige oppervlak van het einde van de buis 35 met behulp van een ring 41 (fig.12).

De stempel 40 heeft een cilindrisch lichaam 42 met een cir- 8004298 - 7 -

Kelvormiga dwarsdoorsnede, waarvan de uitwendige diameter gelijk is aan de gewenste inwendige diameter voor het einde 5 van de buis, en een afgeknot kegelvormig einde 43, waarvan de cirkelvormige onderkant 44 een diameter heeft, die ten hoogste gelijk is aan de klein-5 ste afmeting volgens de as 4 van het inwendige oppervlak van de buis in zijn gedeelte met de ovale dwarsdoorsnede Cfig.93.

De. axiale lengte 1' van het gedeelte 43 is in dezelfde orde van grootte als de lengte 1 van de trechtervormige verwijding van de kaken 6 en 7 (fig.2), d.w.z. dat als de lengte van het gedeelte 10 tussen het lichaam en het einde van de buis na het toepassen van de werkwijze. Zodoende maken de buizen, die het gevolg zijn van het uitvoeren van deze tweede werkwijze, het verkrijgen mogelijk van een warmtewisselaar,, die gelijk is aan die, welke is weergegeven in de fig.6 en 7.

15 De stempel 40 wordt met kracht over een bepaalde lengte in het einde van de buis i gebracht. De stempel wordt vervolgens in deze stand gehouden, waarna rond het zodoende vervormde einde door verschuiven axiaal een ring 41 wordt gedrukt, die een inwendig cilindrisch cirkelvormig oppervlak 45 heeft, waarvan de inwendige 20 diameter gelijk is aan de gewenste uitwendige diameter voor het ein de van de buis. De ring eindigt bij zijn onderste gedeelte in een afschuining of trechtervormige verwijding 46 met een hoogte 1’.

De uitwendige diameter van deze ring is in hoofdzaak gelijk aan de afmeting van de buis 1 volgens zijn grote as 3. De afschuining 46 25 wordt op een soortgelijke wijze bepaald als de afschuiningen 10 en 11 van de kaken 6 en 7 (fig.33.

Deze werkwijze maakt het eveneens mogelijk een warmtewisselaar te verkrijgen van de soort, zoals weergegeven in de fig.6 en 7, d.w.z. een wisselaar, waarbij de opstaande rand van een gebruike-30 lijke waterkamer direct in aanraking is met een eindribbe, waardoor de toepassing van een hinderlijk en voor de warmtewisseling onnodig tussenstuk wordt voorkomen.

Thans wordt verwezen naar de fig.14 - 16, die een stempel 50 tonen met een kop 51 en een lichaam 52. De kop 51 heeft in dwars-35 doorsnede de vorm van een ovaal 80 met twee toppen 61 en 82 volgens 8004298 - θ - de grote as 3a, welke toppen diametraal tegenover elkaar liggen op een cirkel 53 Cfig.15] met een diameter, die gelijk is aan de gewenste diameter voor het inwendige oppervlak van het einde van de buis, en die twee andere toppen Θ3 en 84 heeft volgens zijn kleine 5 as 4a, samenvallende met de toppen van de ovaal 54, overeenkomende met het inwendige oppervlak van het lichaam van de buis.

Het lichaam 52 is een cilinder met een cirkelvormige dwarsdoorsnede, waarvan de diameter gelijk is aan de gewenste diameter vóór het inwendige oppervlak van het einde van de buis.

10 De lengte van de kop 51 is althans gelijk aan de lengte van het einde 5 met de cirkelvormige dwarsdoorsnede, welk einde moet worden verkregen.

Voor het uitvoeren van deze variant van de werkwijze, wordt de kop 51 van de stempel 5Θ zodanig in het einde van een buis 1 ge-15 bracht, dat de kleine as 4a samenvalt met de kleine as 4, en dat de grote as 3 samenvalt met de as 3a over de gewenste lengte voor het einde 5, waarna de stempel 50 rond zijn as 50a wordt gedraaid en de buis stil blijft staan, hetgeen het mogelijk maakt aan het einde van de buis een vorm te geven, die een cilinder benadert met 20 een cirkelvormige dwarsdoorsnede. Na het stilzetten van het draaien wordt de stempel opnieuw in de hoekstand geplaatst, die de stand is, weergegeven door fig.15, en zodanig doorgedrukt, dat zijn lichaam 52 het vormen van het einde van de buis afmaakt, waarbij de kop 51 dus niet de werking heeft van het vormen van het lichaam van 25 de buis, in het inwendige waarvan de kop zich bevindt, maar een leiwerking voor het werktuig in de buis.

Het uitwendige oppervlak van de buis wordt vervolgens gevormd met de ring 41 Cfig.12 en 13], waarbij de stempel 50 gedurende deze tweede fase van de werkwijze in het inwendige van de buis blijft.

30 Deze variant maakt het eveneens mogelijk een warmtewisselaar te verkrijgen van de soort, zoals weergegeven in de fig.6 en 7, d.w.z. een wisselaar, waarbij de ópstaande rand van een gebruikelijke waterkast direct in aanraking is met een eindribbe, waardoor de toepassing van een hinderlijk en voor de warmtewisseling onnodig 35 tussenstuk wordt voorkomen.

800 4 2 98 - 9 -

Teneinde betere resultaten te verkrijgen met de voorgaande vormwerkwijze, voorziet de uitvinding, dat het lichaam van de buis 1 een ovale dwarsdoorsnede heeft, die als volgt onder verwijzing naar fig.17 kan worden bepaald.

5 Twee cirkels 60 en 61 worden getekend met dezelfde straal en met de middelpunten 62 en 63 op een onderlinge afstand op een lijn 64, die loopt volgens de grootste afmeting van de dwarsdoorsnede van het lichaam van.de buis 1, waarbij de afstand, die deze middelpunten scheidt, duidelijk groter is dan de diameter van elk 10 der cirkels 60, 61. Vervolgens worden twee cirkelbogen 65, 66 als raaklijnen getekend aan de cirkels 60, 61 aan weerszijden van de lijn 64, waarbij hun middelpunten 68, 69 zich op de middelloodlijn 70 bevinden van het segment, dat de punten 62 en 63 verbindt, en symmetrisch zijn ten opzichte van dit segment, en de stralen van 15 deze cirkels duidelijk groter zijn dan de stralen van de cirkels 60 en 61.

De grote as met de lengte b van de zodoende verkregen kromme, en de kleine loodrechte as met de lengte a hebben een verhouding — tussen 1,5 en 2,5, zodat de warmtewisseling tussen de vloeistof, 20 die circuleert in de buis 1, en de lucht, dis de buizen omspoelt, bij voorkeur evenwijdig aan de lijn 54, optimaal is.

De hiervoor beschreven werkwijze met twee fasen voor een aantal uitvoeringsvormen wordt gelijktijdig uitgevoerd op de einden van alle buizen van een warmtewisselaar, waaraan ribben zijn gemon-25 teerd, maar voorafgaande aan het monteren van de waterkamer met de plaat van rubber en dergelijke, die de waterkamer en de waterkast bedekt.

De gaten 25 van de waterkamer 24 zijn buiten de verzamelka-mer 36 begrensd door cilindrische kragen 26 (fig.6 en 7]. De water-30 kamer of gatenplaat 24 is in de kamer 36 bedekt door een vel 27 van rubber en dergelijke, dat gaten 28 heeft in lijn met de gaten 25 en begrensd door hulzen 29, die een geheel vormen met het vel 27 en een gedeelte 30 omvatten met een korte lengte, welk gedeelte uit-• steekt naar de kamer 36, evenals een gedeelte 31 met een grotere 35 lengte, gevoerd in de kragen 26 en eindigende in een kraal 32, die 8004298 - 10 - bij da verbinding daarvan met het gedeelte 31 een rand 33 vormt, die Komt aan te liggen tegen de eindkant van de Kraag 26.

0e rand 34 van de metalen plaat 24, welke rand uitsteekt naar het uitwendige van de verzamelkamer, vormt de bodem van een 5 groef, waarin een stuiking 35 is opgenomen van het rubberen vel 27.

Voor het bevestigen van de waterkamers 24 met hun rubberen vel 27 aan de einden van de buizen, worden de hulzen 29 voorgespannen, waarbij de diameter van hun inwendige oppervlak in de vrije toestand kleiner is dan de diameter van het uitwendige oppervlak 10 van de einden van de buizen, en worden de einden van de buizen door de waterkamers geleid totdat aan elke zijde de opstaande randen 34 in aanraking zijn met een eindribbe 20^. De voorspanning wordt vervolgens afgelaten, waarna stempels of dorens Cniet weergegeven) gelijktijdig in de einden van de buizen worden gebracht voor het 15 tot stand brengen van een nieuwe buizenwalsbewerking opdat het ein de 5 een verwijding 5f heeft, waarvan de uitwendige diameter iets groter is dan de inwendige diameter van de kraag 26 teneinde de waterkamer 24 samengevoegd te houden met betrekking tot de buizen 1. De- aanraking tussen de opstaande rand 34 en de eindribbe 20^ draagt 20 eveneens bij tot deze samenvoeging.

De onderhavige werkwijzen kunnen natuurlijk eveneens worden toegepast in het geval, dat de afdichting van elk der einden van de buizen ter hoogte van de waterkamer niet wordt verzekerd door een enkele dichting maar door een aantal dichtingen.

25 De beschreven werkwijze kan eveneens worden toegepast in het geval, dat het in de dichting of dichtingen brengen van de buizen ter hoogte van de waterkamer plaats vindt door het met kracht aanzetten,

De onderhavige vorming van het einde van buizen met een lang-30 werpige dwarsdoorsnede maakt eveneens het verzekeren mogelijk van de afdichting ter hoogte van de waterkamer wanneer geen dichtingen worden gebruikt, d.w.z. wanneer het einde van de buizen in directe aanraking is met het metaal van de gatenplaat.

Het volgens de hiervoor beschreven werkwijzen verkrijgen van 35 een cirkelvormige gedaante, die voldoende nauwkeurig is, maakt even- 8004298 - 11 - eens het vergemakkelijken mogelijk van de verbinding door aanschroeven of lassen van het einde van elk der buizen aan andere buizen met eveneens een cirkelvormige dwarsdoorsnede, zoals dit b.v. het geval is in verdampers.

8004298

Claims

1. Werkwijze voor het volgens een cirkslvormige dwarsdoorsnede vormen van het einde van een metalen buis met een langwerpige dwarsdoorsnede, in het bijzonder een ovale, voor een warmtewisselaar, zoals een radiator, die deel uitmaakt van een koelkringloop van de 5 motor van een automobiel of een warmtewisselaar van een installa tie voor het verwarmen en/of beheersen van het klimaat van een dergelijk voertuig, gekenmerkt door twee fasen, tijdens één waarvan het einde van de buis (1) wordt onderworpen aan een radiale samen-drukking (f^, f2! en tijdens de andere waarvan een stempel (16] 10 met kracht in het einde wordt gedreven, van welke stempel de diame ter gelijk is aan de gewenste diameter voor het inwendige oppervlak van het einde van de buis.

2. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de fase van het radiaal samendrukken op de eerste plaats wordt uitgevoerd.

3. Werkwijze volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat het radi aal samendrukken wordt uitgevoerd op het uitwendige oppervlak aan de einden (13, 14] met de grootste afmeting (3] van de langwerpige dwarsdoorsnede van de buis.

4. Werkwijze volgens conclusie 3, met het kenmerk, dat de fase 20 van het radiaal samendrukken (f^, f2] wordt uitgevoerd met behulp- van twee kaken (6, 7], die halfcilindrische holten (8, 9] hebben met dezelfde cirkelvormige dwarsdoorsnede en een diameter, die iets groter is dan de gewenste diameter voor het uitwendige oppervlak van het einde van de buis (1].

5. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de fase van het indrijven van de stempel (40] op de eerste plaats wordt uitgevoerd.

6. Werkwijze volgens conclusie 5, met het kenmerk, dat het uiteindelijke samendrukken op regelmatige wijze rond de buis wordt uit- 30 gevoerd.

7. Werkwijze volgens conclusie 6, met het kenmerk, dat het samendrukken wordt uitgevoerd door het opschuiven van een ring (41] met 8004298 - 13 - een cilindrisch inwendig oppervlak, dat een cirkelvormige dwarsdoorsnede heeft, waarvan de diameter gelijk is aan de gewenste diameter voor het uitwendige oppervlak van het einde van de buis.

8. Werkwijze volgens conclusie 7, met het kenmerk, dat de stem- 5 pel (40] tijdens de verplaatsing van de ring (41] in de buis (1] blijft.

9. Werkwijze volgens conclusie 5, met het kenmerk, dat de stempel (50] een kop (51] omvat met een langwerpige dwarsdoorsnede, waarvan de grootste dwarsafmeting gelijk is aan de gewenste diame- 10 ter voor het inwendige oppervlak van het einde van de.buis, en waar van de kleinste afmeting ten hoogste gelijk is aan de kleinste afmeting van de buis met de langwerpige dwarsdoorsnede, zodat deze kop van de stempel in de buis kan dringen zonder deze te vervormen, en een cilindrisch lichaam (52] met een cirkelvormige dwarsdoor-15 snede, waarvan de diameter gelijk is aan de gewenste diameter voor het inwendige oppervlak van het einde van de buis, welke stempel eerst... in het einde van de buis wordt gebracht zonder dit einde te vervormen, en vervolgens wordt gedraaid rond zijn lengteas (50a) zodat de vorm van het einde van de buis die van een cirkelvormige 20 ring benadert, waarbij het lichaam van de stempel vervolgens, na het tot stilstand brengen van het draaien in een hoekstand van de kop é (51], zodat de kop het lichaam van de buis niet vervormt, met kracht in het einde van de buis wordt gedreven.

10. Werkwijze volgens een der voorgaande conclusies, met het ken- 25 merk, dat de gemiddelde omtrek van de cirkelvormige dwarsdoorsnede van het einde (5] althans 1% groter is dan de gemiddelde omtrek van de langwerpige dwarsdoorsnede van het lichaam van de buis.

11. Werkwijze volgens conclusie 10, met het kenmerk, dat de diameter van het uitwendige oppervlak van het einde van de buis kleiner 30 is dan de grootste dwarsafmeting van het uitwendige oppervlak van het lichaam van de buis.

12. Werkwijze volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het tussengedeelte (21, 22], dat het lichaam van de buis scheidt van zijn einde C5] zich uitstrekt over een lengte die ten 35 hoogste gelijk is aan 0,2-maal de grootste afmeting van de langwer- 8004298 - 14 - pige dwarsdoorsnede van de buis of 0,5-maal de Kleinste afmeting van deze langwerpige dwarsdoorsnede.

13. Werkwijze volgens een der voorgaande conclusies, voor het vervaardigen van een warmtewisselaar, waarbij de einden van de 5 buis zich afdichtend uitstrekken door een waterkamer, gevormd door een plaat met cirkelvormige gaten, met het kenmerk, dat na het vervaardigen van de einden met de cirkelvormige dwarsdoorsnede en de montering van de waterkamer (24) aan de buizen (1), de einden van de buizen opnieuw worden onderworpen aan een buizenwalsbewerking 10 voor het vergroten van hun diameter teneinde een axiale verplaat sing van de buis met betrekking tot de waterkamer te voorkomen.

14. Buis voor warmtewisselaar, welke buis een lichaam heeft, waarvan de dwarsdoorsnede een langwerpige vorm heeft, en cilindrische einden met een cirkelvormige dwarsdoorsnede, gevormd volgens 15 de werkwijze van een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de gemiddelde omtrek van het einde groter is dan de gemiddelde omtrek van de dwarsdoorsnede van het lichaam van de buis.

15. Buis volgens conclusie 14, met het kenmerk, dat de diameter van het uitwendige oppervlak van het einde kleiner is dan de groot- 20 ste dwarsafmeting van de buis in zijn gedeelte met de langwerpige dwarsdoorsnede.

16. Buis volgens conclusie 14 of 15, met het kenmerk, dat de verhouding tussen de lengte van de grote as en die van de kleine as van de langwerpige dwarsdoorsnede tussen 1,5 en 2,5 ligt.

17. Warmtewisselaar met buizen, waarin water voor het verwarmen of het koelen circuleert en die in aanraking zijn met ribben of andere thermische wisselaarmiddelen met esn secundair fluïdum, zoals buitenlucht, en waarvan de einden zich afdichtend uitstrekken door een plaat met cirkelvormige gaten of een waterkamer van een gebrui-30 kelijke soort, die met een waterkast een verzamelkamer begrenst en een opstaande rand heeft, die aan de andere kant van de kamer uitsteekt, met het kenmerk, dat de buizen een lichaam hebben met een langwerpige dwarsdoorsnede, in het bijzonder ovaal, evenals einden met een cirkelvormige dwarsdoorsnede, die zijn gevormd door de werk-35 wijze volgens een der conclusies 1 - 13, en zich afdichtend uitstrek- 8004298 - 15 - ken door de gatenplaat (24), waarvan de opstaande rand (34) in directe aanraking is met de omtrek van de betrokken ribbe (20^). 8 0 0 4 2 98