NL8003102A - Buisvormig voorvormstuk van thermoplastische kunststof, en werkwijze voor het vervaardigen daarvan. - Google Patents

Description

'*r *

Buisvormig voorvormstuk van thermoplastische kunststof, en werkwijze voor het vervaardigen daarvan.

De uitvinding heeft betrekking op een buisvormig voorvormstuk van thermoplastische kunststof, geschikt voor het aansluitend omvormen tot een houder door een blaaswerkwijze, alsmede op een werkwijze en een inrichting voor het vervaardigen daarvan.

5 Bij een buis worden door een axiale strekwerkwijze en een blaaswerk wijze toekomstige mondingsdelen en delen van aangrenzende halsge-deelten bij twee met elkaar verbonden buisstukdelen, tot voorvorm-stukken gevormd, waarbij de delen in de overgang tussen de twee mondingsdelen van elkaar worden gescheiden om twee gescheiden buis-10 stukdelen te vormen, die na het sluiten aan een einde daarvan en een aansluitende nabehandeling voor het verschaffen van benodigde afsluitvlakken aan het andere einde daarvan, elke een buisvormig voorvormstuk vormen.

Bij een van de bij de vervaardiging van houders van 15 thermoplastische kunststof toegepaste produktie werkwijzen, worden gewoonlijk voorvormstukken genoemde buisstukken voor houders vervaardigd van afgesneden delen van geëxtrudeerde lange buizen van amorfe thermoplast. Aan een einde worden de afgesneden stukken zodanig gevormd, dat zij het toekomstige mondingsdeel van de houder 20 vormen, waarbij zij aan het tegenover liggende einde worden gesloten.

De uitvinding heft bepaalde nadelen op, die volgens de bekende techniek zijn verbonden met de hiervoor aangegeven vervaar-digingswerkwijze.

25 De uitvinding is in het bijzonder geschikt voor toepassing 800 31 02 2 bij de vervaardiging van houders van thermoplastische kunststof, van de polyester, of polyamide soort. Voorbeelden van dergelijke materialen zijn polyetheentereftalaat, polyhexametheen-adipamide, polycaprolactam, polyhexametheen-sebacamide, polyetheen-2,6- en 5 1,5-naftalaat, polytetrametheen-1,2-dioxybenzoaat en copolymeren van etheentereftalaat, etheenisoftalaat en andere soortgelijke polymeren. De beschrijving van de uitvinding heeft hierna in hoofdzaak betrekking op polyetheentereftalaat, dat verder wordt aangeduid als PET, waarbij de uitvinding echter niet is beperkt tot alleen 10 de toepassing van dit materiaal noch een van de hiervoor aangegeven materialen, maar ook voor vele andere thermoplastische kunststoffen kan worden toegepast.

Voor een beter begrip van de probleemstelling en de uitvinding worden hierna enkele kenmerkende eigenschappen beschreven 15 van het polyester-polyetheentereftalaat. Uit de literatuur, bij voorbeeld "Properties of Polymers" door D.W. van Krevelen, Elsevier Scientific Publishing Company, 1976, is bekend, dat de eigenschappen van het materiaal bij een oriëntering van amorf polyetheentereftalaat, worden veranderd. Enkele van deze veranderingen zijn weerge-20 geven in de diagrammen, figuur 1*t.3 en ik.k op de bladzijden 51? en 319 i'n het boek "Properties of Polymers". De in de hierna volgende bespreking gebruikte aanduidingen komen overeen met de aanduidingen in het genoemde boek.

PET kan evenals vele andere thermoplastische kunststoffen, 25 door strekken van het materiaal worden georiënteerd. Gewoonlijk vindt dit strekken plaats bij een temperatuur boven de glas over-gangstemperatuur Tg van het materiaal. Door de oriëntering worden de sterkte eigenschappen van het materiaal verbeterd. Uit de literatuur blijkt, dat bij de thermoplast PET, een verhoging van de 30 rekverhouding^A-, dat wil zeggen het quotiënt tussen de lengte van het gestrekte materiaal en de lengte van het niet gestrekte materiaal, ook een verhoging van de verbeteringen meebrengt van de materiaaleigenschappen. Bij een verhoging van de rekverhouding-Λ_van ongeveer 2 tot enigszins boven 3 maal, zijn bijzonder grote ver-35 anderingen van de materiaaleigenschappen aanwezig. Hierbij wordt de 800 3 1 02 e * 3 sterkte in de oriënteringsrichting opmerkelijk verbeterd, waarbij tegelijkertijd de dichtheid ƒ , evenals de kristalliniteit Xc toeneemt, en de glas overgangstemperatuur Tg wordt verhoogd. Uit het diagram op bladzijde 317 blijkt, dat het materiaal na het strekken, 5 waarbij J\_ de waarde 3t1 aanneemt, een kracht per oppervlakte een heid weerstaat, die overeenkomt met o= 10, en dit bij een zeer kleine rek, waarbij de rek bij _/\j= 2,8 aanzienlijk groter is. Hierna wordt veelal het begrip ’’stap" gebruikt om een oriënteringsverloop aan te duiden, dat wordt bereikt door een strekken of een dikteverminder-10 ing van althans ongeveer driemaal, en waarbij de hiervoor aangegeven opmerkelijke verbeteringen van de materiaaleigenschappen optreden.

De hiervoor aangegeven diagrammen tonen veranderingen, die worden verkregen bij het monoaxiaal oriënteren van het materiaal.

Bij het biaxiaal oriënteren worden soortgelijke gevolgen verkregen 15 in beide oriënteringsrichtingen. De oriëntering vindt in de regel plaats door het achter elkaar strekken.

Verbeterde materiaaleigenschappen, overeenkomende met die, welke bij de hiervoor bepaalde ’•stap'* worden verkregen, worden ook verkregen wanneer een amorf materiaal tot vloeien wordt gestrekt 20 en het materiaal voor het vloeien een temperatuur heeft, die beneden de glas overgangstemperatuur Tg ligt. Bij een trekstaaf ontstaat in het vloeigebied een diameter vermindering met ongeveer het drievoudige. Bij het trekken wordt het vloeigebied onafgebroken tot in het amorfe materiaal verplaatst, waarbij gelijktijdig het materiaal, 25 dat reeds de vloeitoestand heeft doorgemaakt, de trekkrachten van de proefstaaf opneemt zonder bijkomende, blijvende rek.

Bij flessen zijn bepaalde, uitwendige mondingsdiameters met de daarbij behorende schroefdraad, genormaliseerd, waardoor bij de tegenwoordig bekende techniek bij de toepassing van de in de 30 aanhef beschreven vormingswerkwijze, de grootste diameter wordt bepaald, die bij vorm geblazen houderlichamen kan worden toegelaten.

De gronden hiervoor worden hierna nder besproken. Ten einde bij de tot voorvormstukken om te vormen buisstukken een amorf uitgangsmateriaal te verkrijgen, moet het materiaal na het extruderen, bij 35 de geëxtrudeerde buizen, waarvan de buisstukken worden afgesneden, 800 3 1 02 k snel worden afgekoeld tot beneden de glas overgangstemperatuur Tg.

Bij een bovenmatig grote wanddikte heeft het materiaal niet het voldoende warmtegeleidingsvermogen om de vereiste snelle afkoeling van het middengedeelte van de wand mogelijk te maken, zodat het in 5 het midden liggende materiaal wordt gekristalliseerd en opaak wordt.

Derhalve ligt de grootst mogelijke wanddikte van de geëxtrudeerde buizen theoretisch gezien beneden ongeveer 9 mm· In de praktijk wordt echter in de regel met wanddikten gewerkt van minder dan k mm. Bij het blaasvormen van een voorvormstuk met bovenmatig dik wandmateri-10 aal ontstaan namelijk moeilijkheden door de afkoeling van het materiaal gedurende het eigenlijke blazen en voordat het materiaal de vormwand bereikt. De geblazen houder wordt niet langer glashelder maar verkrijgt ondoorzichtige, witte gedeelten. Ten einde bij het vormblazen houders te verkrijgen met het vereiste weerstandsvermogen 15 tegen belastingen en doordringing van de houderwand,mag de wanddikte van de gerede houder niet beneden een bepaalde waarde komen. Volgens de bekende techniek is bovendien een vermindering van de buitendiameter van de buis bij het vormen van het mondingsdeel van het voorvormstuk, niet mogelijk. Hieruit volgt, dat de gewenste mondings-20 diameter van de vormgeblazen houder maatgevend is voor de diameter van het voorvormstuk en zodoende voor de maximale diameter van het vormgeblazen houderlichaam. Bij behoefte aan flessen voor een grote inhoud, worden deze volgens de bekende techniek in axiale richting na het bereiken van de maximum mogelijke diameter, verlengd. Afge-25 zien van het nadeel van een bepaalde instabiliteit, betekent de verlenging een onbevredigende toepassing van de materiaal hoeveelheid in het houderlichaam, omdat de versiet materiaal hoeveelheid per volume eenheid opslagruimte groter is dan bij een toepassing van zowel een diameter als een lengte van het houderlichaam op de 30 feitelijke volume behoefte, noodzakelijk zou zijn. Het onnodig grotere oppervlak van de houder leidt bovendien tot een dienovereenkomstige stijging van de totale kooldioxide doordringing bij het bewaren van koolzuur bevattende dranken.

Ten einde de materiaaleigenschappen van het materiaal op 35 de beste wijze te benutten, wordt getracht de diameter van de delen 800 3 1 02 5 van het voorvormstuk, welke delen na het blazen het eigenlijke houderlichaam vormen, een waarde te geven, die meebrengt, dat het materiaal in het vormgeblazen houderlichaam de gewenste oriëntering aanneemt. Bij houders van PST wordt getracht het materiaal in 5 samenhang met het vormblazen biaxiaal zodanig te strekken, dat het produkt van de strekkingen ongeveer het negenvoudige bedraagt.

Uit het voorgaande blijkt, dat volgens de bekende techniek de materiaal hoeveelheid in het mondingsdeel niet wordt bepaald door de berekende belastingen, maar door de maximale diameter van het 10 houderlichaam. Dit leidt in de regel tot een aanzienlijk materiaal- overschot in het mondingsdeel.

Bij bij voorbeeld een fles van PET met een inhoud van 1 liter, kan volgens de bekende techniek het mondingsdeel tot 25-30?^ van de gehele materiaalhoeveelheid bevatten. Afgezien van de ones-15 thetische overbemeting van het mondingsdeel, ontstaat door deze omstandigheid ook een materiaalverspilling, die bij de massaproduktie van voorwerpen van betekenis is.

Bij de tegenwoordig toegepaste techniek bestaan het mondingsdeel en aangrenzende halsdelen uit niet georiënteerd, dat 20 wil zeggen amorf materiaal. Dit betekent, dat het materiaal in het mondingsdeel met inbegrip van de aangrenzende halsdelen andere eigenschappen heeft dan het houderlichaam. Bij houders van bij voorbeeld PET heeft het materiaal in het mondingsdeel een glas overgangs-temperatuur Tg van 71°C, waarbij de glas overgangstemperatuur bij 25 het materiaal in het houderlichaam ongeveer 81°C bedraagt. Hieruit blijkt, dat het materiaal in het mondingsdeel bij een lagere temperatuur week wordt dan het materiaal in het houderlichaam.

Het is reeds bekend om door koud-vervormen van het mondingsdeel van het buisstuk, materiaal van het mondingsdeel naar 30 beneden te verplaatsen in de gedeelten van het buisstuk, die later de wandgedeelten van het houderlichaam vormen. Op deze wijze wordt een bepaalde aanpassing bereikt van de materiaal hoeveelheid in het mondingsdeel aan de toekomstige belastingen, waarbij echter tussen het eigenlijke houderlichaam en het mondingsdeel, halsgedeelten 35 worden gevormd, waar het materiaal minder dan driemaal wordt gestrekt.

800 3 1 02 6

Deze halsgedeelten bestaan zodoende bij de gevormde houder uit onvoldoende georiënteerd materiaal, waarbij tegelijkertijd de wanddikte ongewenst groot is. Deze techniek is beschreven in de Zweedse octrooiaanvrage 7802362-9.

5 Volgens de Franse octrooiaanvrage 7^396^+8 is de techniek bekend om een aan een einde afgesloten, buisvormig uitgangsstuk, dat aan het andere einde is voorzien van een omkraling voor het vastzetten van het uitgangsstuk in een aansluitend blaasorgaan, en waarbij het buisvormige uitgangsstuk na een bepaalde omvorming tot 10 een houder wordt geblazen, door spuitgieten te vormen. Materiaal in het buisvormige deel van het uitgangsstuk wordt bij een temperatuur boven de glas overgangstemperatuur Tg in radiale richting uitgezet om zodoende het mondingsdeel van de houder te vormen. Een op de beschreven wijze gevormde houder heeft een mondingsdeel en een hals-15 gedeelte, waarbij het materiaal aan een zeer kleine rek en zodoende oriëntering is onderworpen, zodat de reeds aangegeven nadelen met betrekking tot de mondingsdelen van de bekende houders, ook bij deze houder aanwezig zijn.

De in de Franse octrooiaanvrage beschreven uitvinding heeft 20 bovendien het nadeel, dat slechts een deel van de materiaalinhoüd in het door spuitgieten gevormde, buisvormige uitgangsstuk bij de omvorming van het uitgangsstuk tot een gerede houder, wordt toegepast. Voldoende is de opmerking, dat de materiaalverliezen, die hierbij optreden, bij de massaproduktie van voorwerpen een economisch 25 nadeel vertegenwoordigen.

Door het Duitse "Offenlegungsschrift” 2.5^0.930 is een werkwijze bekend, waarbij een buisvormig uitgangsstuk van PET wordt omgevormd tot een houder, en waarbij de houderwand bestaat uit een materiaal, dat bij voorbeeld meer dan 1,5 maal is gestrekt. Het 30 bodemdeel van de houder bestaat uit amorf, niet georiënteerd materi aal, waarbij de halsgedeelten van de houder bestaan uit materiaal, dat slechts in geringe mate is georiënteerd. Door het verwarmen en daardoor veroorzaakte kristallisatie wordt de sterkte van het materiaal in de niet georiënteerde gebieden verbeterd, welke gebieden 35 tegelijkertijd ondoorzichtig worden. Een combinatie van de hiervoor 800 3 1 02 7 aangegeven technieken leidt verder tot een niet gewenste over-bemeting van de halsgedeelten van de houder, waarbij deze tevens slechtere eigenschappen hebben dan het materiaal in het eigenlijke houderlichaam.

5 Door de uitvinding wordt een uitgangsstuk verkregen, dat de mogelijkheid biedt, dat bij een uit het uitgangsstuk gevormde houder zowel het mondingsdeel als de halsgedeelten en het houderlichaam bestaan uit materiaal, dat is aangepast aan de optredende belastingen, en waarbij het materiaal in de genoemde delen op zo-10 danige wijze in bevredigende mate is georiënteerd, dat het materiaal althans in axiale richting meer dan driemaal is gestrekt.

Hierdoor wordt het voordeel verkregen van een verhoogde glas overgangstemperatuur Tg bij alle genoemde delen van de houder. Dit betekent, dat alle genoemde delen dezelfde warmteverdraagzaamheid 15 hebben, hetgeen een groot voordeel is in vergelijking met de houders, die volgens de bekende techniek worden gevormd, en die, althans voor wat betreft houders met in hoofdzaak heldere en doorzichtige materialen, halsgedeelten en mondingsdelen hebben, die sterker reageren op een warmtebelasting dan het eigenlijke houderlichaam.

20 De uitvinding maakt verder de vervaardiging mogelijk van een houder met een kleine mondingsdiameter, waarbij de lengte en de diameter van het houderlichaam zodanig zijn afgestemd op het opslag-volume van de houder, dat de kleinst mogelijke materiaalhoeveelheid per volume eenheid opslagruimte wordt verschaft.

25 De uitvinding biedt bovendien de mogelijkheid om uit het ruwe stuk een houder te vormen met een willekeurige vorm bij het halsdeel, waarbij bovendien het houdermateriaal in het mondingsdeel en in het halsdeel is georiënteerd en een kristalliniteit heeft van meer dan 105$, hetgeen is bereikt, doordat het materiaal in voldoende 30 mate is gestrekt, bij voorbeeld bij houders van PET door strekken in axiale richting met meer dan het drievoudige. Volgens de bekende techniek is het tot nu toe niet mogelijk een dergelijke oriëntering te bereiken zonder het mondingsdeel en de halsgedeelten van de houder uit in hoofdzaak niet georiënteerd materiaal te doen bestaan, waarbij 35 de halsgedeelten zo snel mogelijk overgaan in georiënteerde gedeelten 800 3 1 02 V- 8 van het houderlichaara, en de wanddikte met althans het drievoudige is verminderd. Door deze vormgeving wordt getracht om de grootte van het gebied bij het halsdeel met in hoofdzaak amorf materiaal en een kleine oriëntering en zodoende lagere glas overgangstemperatuur Tg, 5 te verkleinen.

Volgens de uitvinding wordt een buis van thermoplastische kunststof tussen twee van elkaar gescheiden inkleminrichtingen ingeklemd. Het materiaal in het gebied tussen de twee inkleminrichtingen wordt in axiale richting van de buis gestrekt, doordat de 10 inkleminrichtingen in de richting uit elkaar worden verschoven. Bij de toepassing van PET vindt een strekken plaats met althans het drievoudige.

Volgens een uitvoeringsvorm wordt het materiaal in de buis gestrekt wanneer het materiaal zich bevindt op een temperatuur boven 15 de glas overgangstemperatuur Tg, waarbij het materiaal bij een andere uitvoeringsvorm in koude toestand wordt gestrekt, waarmee wordt bedoeld, dat het materiaal bij het begin van het strekken zich op een temperatuur bevindt beneden de glas overgangstemperatuur Tg. Bij het strekken "in koude toestand" wordt het materiaal ge-20 strekt tot vloeien.

Na het strekken worden althans de middengedeelten van het gestrekte materiaal bij een temperatuur boven de glas overgangstemperatuur Tg tegen een vorm geblazen voor het vormen van bij voorbeeld schroefdraad en in voorkomende gevallen, delen van aangrenzen-25 de halsgedeelten bij twee tegen elkaar aanliggende toekomstige mondingsdelen.

Daarna wordt de buis in de overgang tussen de twee toekomstige mondingsdelen doorgesneden. Elk der twee gescheiden buis-stukken, die hierbij ontstaan, vormen na het afsluiten aan een einde 30 en het eventueel nabehandelen voor het bereiken van de vereiste afsluitvlakken aan het andere einde, een buisvormig voorvormstuk.

Bij gekozen uitvoeringsvormen wordt het materiaal voorafgaande aan het axiaal strekken verwarmd tot een temperatuur boven de glas overgangstemperatuur Tg of gaat een blaaswerkwijze vooraf 35 aan het strekken, waarbij het verwarmde materiaal ten behoeve van 800 3 1 02 9 het vergroten van de diameter van het gebied* wordt onderworpen aan een bepaalde uitzetting.

Bij een andere uitvoeringsvorm worden de mondingsdelen van de voorvormstukken door het gelijktijdig axiaal strekken en het 5 blazen ten behoeve van een radiale uitzetting van het verwarmde materiaal, gevormd.

Bij bepaalde toepassingsvoorbeelden heeft het verwarmde materiaalgebied een zodanig temperatuurprofiel, dat één of meer ringvormige gebieden een temperatuur hebben, die boven de tempera-10 tuur van het aangrenzende materiaal ligt met 3-20°C, bij voorkeur 10-15°C. Bij de materiaalgebieden met een hogere temperatuur begint het eigenlijke trekken of strekken.

Bij de toepassing van de uitvinding, waarbij het materiaal in de buis bij het begin van het axiaal strekken van het materiaal, 15 een temperatuur heeft, die beneden de glas overgangstemperatuur Tg ligt, wordt het trekken of strekken volgens een gekozen uitvoering ingeleid met behulp van drukkrachten. Deze worden bij voorbeeld bereikt door een ring, die de buis omsluit, en waarbij het inwendige oppervlak van de ring door vermindering van de inwendige diameter 20 tot aanliggen tegen het uitwendige oppervlak van de buis wordt gebracht.

Bij het axiaal strekken van het materiaal wordt de uitwendige diameter van de buis verminderd. Door de uitvinding is het derhalve mogelijk een voorvormstuk te vervaardigen, waarvan het 25 mondingsdeel een uitwendige diameter heeft, die beneden de uitwendige diameter ligt van de buis.

Bij een inrichting voor het uitvoeren van de werkwijze wordt een reeks strek- en blaasinrichtingen aangetroffen, welke inrichtingen elk zijn voorzien van twee inkleminrichtingen, die op 30 een bepaalde onderlinge afstand zijn aangebracht· De inkleminrichtingen zijn aangebracht voor het inklemmen van een buis, waarbij de beide inkleminrichtingsstellen zodanig zijn aangebracht, dat zij in verhouding naar elkaar en uit elkaar kunnen worden verschoven. De aanligvlakken van de inkleminrichtingen tegen de buis zijn gekoeld.

35 Voor het verwarmen van het materiaal in de buis tussen de inklem- 800 3 1 02 10 inrichtingsstellen, evenals van de blaasvormen, waartegen het verwarmde materiaal wordt geblazen, zijn aangepaste inrichtingen aanwezig. Verder omvat de inrichting organen voor het sluiten van de twee einden van de buis voorafgaande aan het blazen, evenals or-5 ganen voor de toevoer van een overdruk in de op deze wijze gevormde, gesloten holle ruimte. Bij bepaalde uitvoeringsvoorbeelden is ook een cilindervormige stang axiaal aangebracht in de buis. Tenslotte is nog een orgaan aanwezig voor het in twee, bij voorkeur gelijke delen scheiden van de buis.

10 Bij een uitvoeringsvorm zijn de inkleminrichtingen voor het draaien van de buis rond de eigen hartlijn daarvan, aangebracht. Op deze wijze wordt de verwarming van het materiaal in het gebied tussen de twee inkleminrichtingstellen evenals de deling van de buis in twee gelijke delen, vergemakkelijkt.

15 Bij het vormen van een buisstuk wordt de buis tussen de twee inkleminrichtingsstellen vastgezet, waarna deze in de richting uit elkaar worden verschoven, bij bepaalde uitvoeringsvoorbeelden nadat het materiaal tussen de twee inkleminrichtingsstellen eerst op het gewenste temperatuurprofiel is verwarmd, en bij bepaalde toe-20 passingsgevallen bij het gelijktijdig radiaal uitzetten van het materiaal in de buis of nadat een eerste radiaal uitzetten van het materiaal in de buis heeft plaatsgevonden. De verschuivingslengte in verhouding tot de lengte van de delen van de buis, waarvoor het materiaal wordt gestrekt, wordt bij PET zodanig gekozen, dat het 25 materiaal bij de axiale oriëntering een kristalliniteit bereikt van althans 10$. In voorkomende gevallen wordt de cilindervormige stang voorafgaande aan het strekken van het materiaal in de buis gevoerd. Bij bepaalde toepassingsvoorbeelden is de stang verwarmd. Voor het tot stand brengen van het radiaal uitzetten wordt de buis aan de 30 twee einden daarvan afgesloten, waarbij in voorkomende gevallen het materiaal tussen de twee inkleminrichtingsstellen wordt verwarmd, en de gesloten ruimte in de buis onder druk wordt geplaatst, zodat het verwarmde materiaal zodanig uitzet, dat het tegen de vlakken van de vorm komt aan te liggen, bij voorbeeld voor het vormen van de 35 mondingsschroefdraad en aansluitende halsgedeelten. Wanneer het 800 3 1 02 11 materiaal in voldoende mate is afgekoeld voor het bereiken van de vormstabiliteit, wordt de buis in een scheidingsorgaan in twee delen gedeeld· Sik dezer twee delen wordt door omvormen aan een einde afgesloten, en eventueel aan het andere einde, dat wil zeggen 5 het mondingseinde, nabehandeld om de vereiste afsluitvlakken te verschaffen. Zodoende is het voorvormstuk gereed gemaakt·

Overeenkomstig de hiervoor beschreven werkwijze heeft elk trekken met aansluitend doorsnijden, twee buisstukken tot gevolg, die na een bepaalde nabewerking en omvorming elk een uitgangsstuk 10 vormen. Op deze wijze ontstaan geen materiaalverliezen bij de ver vaardiging van voorvormstukken. Natuurlijk kan het bij het trekken gevormde gestrekte materiaal zodanig zijn aangepast, dat het wordt toegepast voor het vormen van uitsluitend een enkel toekomstig mondingsdeel met aangrenzende, toekomstige halsgedeelten. Door de 15 afscheiding van delen van het buisstuk, die niet kunnen worden ge bruikt voor de verdere vervaardiging van het voorvormstuk, leidt dit echter tot ongewenste materiaalverlizen, zodat deze uitvoeringsvorm uitsluitend wordt toegepast in bijzondere gevallen, bij voorbeeld bij de vervaardiging van voorvormstukken, die zijn voorzien 20 voor houders met lange mondings- en halsgedeelten.

De uitvinding wordt nader toegelicht aan de hand van de tekening, waarin: fig. 1 in ruimtelijk aanzicht een strek- en blaasinrichting toont met twee stellen inkleminrichtingen, waarbij de twee inklem-25 inrichtingsstellen van de strekinrichting zich in de stand bevinden voor het opnemen van een buisstuk, fig· 2 een ruimtelijk aanzicht toont van de strek- en blaasinrichting, waarbij de inkleminrichtingen zich in de stand bevinden voor het vastzetten van het buisstuk, 30 fig. 3 een doorsnede toont van de strek- en blaasinrichting tijdens het verwarmen van een middendeel van het buisstuk, fig. k een doorsnede toont van de strek- en blaasinrichting met het vastgezette en gestrekte buisstuk, fig· 5 een doorsnede toont van de strek- en blaasinrichting 35 met onder druk geplaatst inwendig volume van het buisstuk ten 800 3 1 02 12 behoeve van het vormen van de mondingsgedeelten en aangrenzende halsgedeelten, fig. 6 de inrichting toont voor het in twee gescheiden uitgangsdelen verdelen van het buisstuk, 5 fig. 7 schematisch de inrichting toont voor het stapsge wijs vervaardigen van uitgangsdelen voor voorvormstukken, fig. 8 een doorsnede toont van de strek- en blaasinrichting met de inrichting voor het verwarmen van een ringvormig gedeelte van het buisstuk, 10 fig. 9 een doorsnede toont van de strek- en blaasinrichting tijdens het kou^fekken van het buisstuk, fig. 10 een doorsnede toont van de strek- en blaasinrichting na het volledig koudstrekken van het buisstuk, fig. 11 een doorsnede toont van de strek- en blaasinrichting, 15 waarbij de lengte van het axiaal gestrekte gebied is vergroot, fig. 12 een doorsnede toont van een gedeelte van de strek- en blaasinrichting, waarbij het inwendige volume van het buisstuk onder druk is geplaatst, en in het bijzonder de vorming is weergegeven van de aan het mondingsdeel grenzende halsgedeelten, 20 fig. 13 een gereed, buisvormig voorvormstuk toont, dat is gevormd uit een ruw deel volgens figuur 5» en fig. 1*f een gereed, buisvormig voorvormstuk toont, dat is gevormd uit een ruw deel volgens figuur 12.

In de figuren 1 en 2 is een voetstuk te zien, waarop twee 25 geschèiden stellen inkleminrichtingen 20a-b en 21a-b zijn aange bracht. De twee stellen inkleminrichtingen bestaan in beginsel uit een bovenste klemdeel 20a, 21a, en een onderste klemdeel 20b, 21b.

Bij beide stellen inkleminrichtingen is het bovenste deel verschuifbaar tussen een geopende en een gesloten stand. In de gesloten stand 30 zet elk inkleminrichtingenstel een einde vast van een buis 50« De twee inkleminrichtingsstellen kunnen vanuit de uitgangsstanden daarvan (figuur 1) ook in verhouding naar elkaar worden verschoven tot een kleinste afstand (figuur 2), die is afgestemd op de lengte van de buis 5» en vandaar weer terug in de uitgangsstand. In de uitgangs-35 stand neemt het bovendeel de geopende stand in en blijft daarin 800 3 1 02 13 totdat de twee inkleminrichtingsstellen tot de genoemde kleinste afstand naar elkaar zijn verschoven. In deze stand neemt elk bovendeel de gesloten stand in, waarbij een betrekkelijk groot deel van de buis 50 wordt bedekt, en deze tevens wordt omsloten en door de 5 inkleminrichtingsstellen wordt vastgehouden. Met de bovenste delen verder in de gesloten stand worden vervolgens de twee inkleminrichtingsstellen teruggeschoven naar de uitgangsstand. De verschuiving van de bovenste delen 20a, 21a van de twee inkleminrichtingsstellen vindt plaats via de aandrijfinrichtingen 25, 26, 10 waarbij voor de verschuiving van de twee inkleminrichtingsstellen naar elkaar een aandrijfinrichting 2k is aangebracht. De twee bovenste delen glijden in, in de onderste delen aangebrachte groeven 22, 23, waarbij de onderste delen glijden in, in het voetstuk 11 aangebrachte groeven 13a-b.

15 Voor het inbrengen en verwijderen van de buis 50 bij de inkleminrichtingen is een grijper 28 aangebracht. .Vanneer de twee inkleminrichtingsstellen zich op de kleinste onderlinge afstand bevinden, wordt een uit de twee verwarmingskaken 29a-b bestaand verwarmingslichaam in een stand gebracht voor het verwarmen van het 20 middengedeelte van de buis 50. De beweging van de verwarmingskaken vindt1 plaats via een aandri jfinrichting 33 met trek- en drukstangen. In de tekening is een toevoerleiding 31 weergegeven voor het verwarmen van de verwarmingskaken, bij voorbeeld door elektrische energie.

25 In aansluiting op het ene van de twee inkleminrichtings stellen is een cilindervormige vorm- en blaasdoorn 27 aangebracht. Deze doorn wordt via een aandrijfinrichting 39 vanuit en naar een stand bewogen, waarin het cilindervormige deel van de doorn een stuk in de opening reikt van het andere inkleminrichtingenstel. Ook 30 wanneer de twee inkleminrichtingsstellen zich in de uitgangsstanden daarvan bevinden, reikt de doorn in de genoemde opening.

De uitwendige diameter van de doorn en de inwendige diameter van de buis 50 zijn zodanig op elkaar afgestemd, dat de doorn in de buis kan worden geleid. Verder is de doorn voorzien van een 35 rij openingen 40, welke openingen leiden naar een holle ruimte in 800 3 1 02 14 het inwendige van de doorn, welke holle ruimte is verbonden met een leiding 32 voor een drukmedium.

Aan de afzonderlijke aandrijfinrichtingen 2^, 25, 26, 33 en 39 wordt via de leidingen 30a, b, c, e, (de drukleiding 30d is 5 in de tekening niet weergegeven) drukmedium toegevoerd.

In figuur 3 zijn de twee stellen inkleminrichtingen 20a-b, 21a-b weergegeven in de stand voor de kleinste afstand tussen de stellen. In de tekening is bovendien de genoemde holle ruimte kZ te zien in de doorn 27, verder een afdichting ^1 tussen het ene 10 einde van de buis 50 en het stel inkleminrichtingen 21a-b en een afdichting 3^ tussen het andere einde van de buis 50 en het stel inkleminrichtingen 20a-b. Verder is een afdichting 35 te zien tussen de doorn 27 en het stel inkleminrichtingen 20a-b. Een uitlaatklep 36 is aangebracht in de onderste inkleminrichting 21b. Op deze wijze 15 wordt een gesloten ruimte gevormd voor de drukbelasting door de openingen ^+0 bij de doorn 27.

In figuur ^ zijn de twee stellen inkleminrichtingen bij een onveranderd vasthouden van de omsloten delen van de buis 50, terug in de uitgangsstand daarvan verschoven weergegeven. In de 20 figuur is te zien, dat de doorn 27 verder in het stel inklem inrichtingen 21a-b reikt. Een middengebied 51 van de buis 50 is in axiale richting gestrekt en heeft een kleinere wanddikte dan de rest van de buis.

In figuur 5 is het middengebied 51 tegen een vorm 57a-b 25 geblazen. Het vormgevende oppervlak van de vorm komt overeen met de vorm van twee naar elkaar gerichte mondingsdelen 52a-b bij de houders, die uit de buisstukken moeten worden gevormd, die zich in de vervaardigingsfase bevinden.

Figuur 6 toont de doorn 27 in de uitgangsstand daarvan.

30 Een scheidingsschijf 58 bevindt zich in de stand voor het delen van de buis 50 bij de overgang tussen de twee gevormde mondingsdelen 52a-b.

Figuur 7 toont een draaischijf 7, die kan draaien rond een legering 12. In aansluiting op de draaischijf is een reeks 35 standen A-U aangegeven. Voor elke stand is op de draaischijf een 800 3 1 02 15 voetstuk 11 aangebracht met bijbehorende stellen inkleminrichtingen, aandrijfinrichtingen, buisvormige doorn, verwarmingsinrichting, enzovoorts volgens de figuren 1-2. Bij de standen is de betrokken arbeidsgang schematisch weergegeven door de stand van de doorn, de 5 verwarmingskaken, de stellen inkleminrichtingen, enzovoorts.

Figuur 8 toont een bij voorkeur voor het zogenoemde koud trekken van de buis aangepaste uitvoeringsvorm. Tussen de twee stellen inkleminrichtingen is een ringvormig verwarmingslichaam 38 aangebracht. Door dit lichaam verkrijgen de middengedeelten van de 10 buis 50 een verhoogde temperatuur over een ringvormig gebied.

De figuren 9-10 hebben betrekking op het koud trekken van de buis 50· In figuur 9 is het vormen begonnen van een in het midden liggend, gestrekt gebied 55» waarbij in figuur 10 het totale in het midden liggende, gestrekte gebied 5^ is gevormd.

15 De figuren 11 en 12 sluiten aan op een variant, waarbij het in het midden liggende gebied 51a van de buis 50 langer is dan bij de hiervoor beschreven uitvoeringsvorm. De figuren tonen slechts het ene van de twee stellen inkleminrichtingen. Figuur 11 toont de stand na het volledig trekken van de buis, waarbij figuur 12 het 20 middengebied 51a (figuur 11) weergeeft na het vormblazen tegen een uitwendige vorm 59· Het vormgevende oppervlak van de uitwendige vorm komt overeen met de vorm van twee naar elkaar gerichte mondingsdelen (slechts het ene 52a is in de figuur weergegeven) en delen van de aangrenzende, toekomstige halsgedeelten 60a van de 25 houders, die uit de buisstukken moeten worden gevormd, die zich in de vervaardigingsfase bevinden. Sen gebied 56 met de grootste diameter bij de gevormde, toekomstige halsgedeelten heeft bij voorkeur een diameter, die althans het drievoudige bedraagt van de oorspronkelijke diameter van de buis.

30 In de figuren 13 en 1*t worden gerede, buisvormige voor- vormstukken weergegeven, waarbij het voorvormstuk volgens figuur 13 is gevormd uit een in figuur 5 weergegeven buisstuk, en het voorvormstuk volgens figuur 1^ uit een in figuur 12 weergegeven buisstuk. De voorvormstukken hebben aan een einde een mondingsdeel 62a, b met 35 aansluitende halsgedeelten 63a, b. Aan het andere einde hebben de 800 3 1 02 16 voorvormstukken een afsluiting 61a, b. Tussen de afsluiting 61a, b en de halsgedeelten 63a, b is een buisvormige gedeelte 6ka, b te zien.

Bij de vervaardiging van een onderhavig voorvormstuk wordt 5 een buis 50 met behulp van de grijper 28 in de in figuur 1 weerge geven stand gebracht. De twee stellen inkleminrichtingen 20 en 21 worden met behulp van de aandrijfinrichting 2k in de richting naar elkaar verschoven, totdat de twee einden van de buis tegen de afdichtingen en *f1 aanliggen. De bovenste inkleminrichtingen 10 worden met behulp van de aandrijfinrichtingen 25» 26 in de gesloten stand daarvan gebracht, waarbij de buis 50 aan de twee einden daarvan wordt vastgehouden en tegelijkertijd over een naar verhouding groot deel wordt omsloten. Deze toestand is weergegeven in figuur 2. De doorn 27 is in deze fase reeds naar keuze vooraf in de stand 15 geplaatst, die is weergegeven in figuur 3· De verwarmingskaken 29 worden in de verwarmingsstand gebracht en blijven daar net zo lang als nodig is voor het verwarmen van het materiaal in de middengedeelten van de buis op een temperatuur beneden de glas overgangs-temperatuur Tg. Het aandrijforgaan 2h verschuift dan de twee stellen 20 inkleminrichtingen in de richting uit elkaar, waarbij de midden gedeelten van de buis onder een gelijktijdige vermindering van de buiswand zodanig worden gestrekt, dat de buis het in figuur weergegeven uiterlijk krijgt. De strekken bedraagt bij voorkeur althans het drievoudige, zodat ook de diktevermindering het drievoudige 25 bedraagt. De doorn 27 bevindt zich gedurende het gehele trekken in het inwendige van de buis binnen het gestrekte gebied, waardoor wordt voorkomen, dat het gestrekte gebied een ongewenst kleine diameter aanneemt.

De gesloten ruimte in het inwendige van de buis wordt 30 belast met druk, waarbij het materiaal in het betrokken gebied uitzet tot aanligging tegen de uitwendige vorm 57. Hierbij worden de toekomstige mondingsdelen en delen van de aansluitende halsgedeelten bij twee met elkaar verbonden buisstukken gevormd tot voorvormstukken. Bij aanraking van de oppervlakken van de uitwendige 35 vorm wordt het materiaal in de buis afgekoeld, zodat het in vorm 800 3 1 02 17 stabiel wordt. De uitwendige vorm wordt bij een gelijktijdig terugbewegen van de doorn 27 in de uitgangsstand daarvan, geopend, waarbij een scheidingsschijf 28 de buis in de overgang tussen de twee toekomstige mondingsdelen deelt. Hierbij ontstaan twee ge-5 scheiden buisdelen, die door omvormen aan een einde worden gesloten en door een nabehandeling aan het andere einde de benodigde afsluit-vlakken krijgen. Op deze wijze wordt een buisvormig voorvormstuk verkregen, zoals dit is weergegeven in figuur 13·

De uitvoering van de uitrusting voor het sluiten van het 10 ene einde alsmede voor de eventuele nabehandeling van het mondings- deel, is in de tekening niet weergegeven, maar kan volgens een willekeurige reeds bekende en toegepaste techniek plaatsvinden. Gewoonlijk vindt het sluiten plaats, doordat het materiaal aan een einde van de buis wordt verwarmd tot een temperatuur tot boven de 15 glas overgangstemperatuur Tg, waarna het einde in axiale richting tegen een in beginsel bolvormige schaal wordt gedrukt, die het weekgemaakte materiaal samendrukt en het einde afsluit. De grijper 28 verwijdert vervolgens de twee gevormde buisstukken uit de produktieuitrusting, nadat de twee stellen inkleminrichtingen de 20 voorvormstukken hebben vrijgegeven. Aansluitend wordt het hiervoor beschreven werkwijze verloop herhaald.

De hiervoor beschreven vervaardiging vindt plaats volgens een voorkeursuitvoeringsvorm met behulp van de in figuur 7 weergegeven inrichting. In de stand A wordt de buis toegevoerd aan de 25 twee stellen inkleminrichtingen, waarbij in de stand B de twee stellen inkleminrichtingen in de richting naar elkaar worden verschoven, waarbij tegelijkertijd de doorn in de buis wordt geleid, in de stand C-E het middengebied van de buis wordt verwarmd en in de stand F het verwarmen wordt onderbroken. In de stand B-H worden de 30 middengedeelten van de buis gestrekt, waarbij in de stand I de uit wendige vormen in de vormstand gaan, in de stand J de inwendige ruimte van de buis met druk wordt belast en tot de toekomstige mondingsdelen met aansluitende halsgedeelten wordt gevormd. In de stand K worden de uitwendige vormen geopend, waarbij in de stand L 35 de doorn teruggaat in de uitgangsstand daarvan. De stand M is een 800 3 1 02 18 koelstand voor het stabiliseren van de vorm van de buis of ook een reservestand, waarbij in de stand N de deling plaatsvindt van de buis in twee buisstukken. In de stand O worden de twee toekomstige mondingsdelen verwarmd voor een eventuele nabehandeling, waarbij 5 in de stand P deze delen hun uiteindelijke vorm krijgen. In de stand R hebben de inrichtingen voor de nabehandeling van de mondingsdelen weer de uitgangsstand daarvan,ingenomen, waarna in de stand F de buisstukken in de richting naar elkaar worden verschoven om in de stand T het aanzetten van de grijper en in de stand IJ het 10 openen van de inkleminrichtingen mogelijk te maken, zodat de ver vormde vormdelen uit de produktie uitrusting volgens figuur 7 kunnen worden verwijderd. De grijperinrichting verplaatst de buisstukken hierbij bij voorkeur naar inrichtingen voor het sluiten van het ene einde daarvan. Dergelijke inrichtingen kunnen onafhankelijk zijn 15 aangebracht van de in deze alinea beschreven inrichting of daartoe behoren.

In het laatste geval moet deze worden voorzien van nog een aantal standen.

3ij het koud trekken van het middengebied van de buis 20 wordt het materiaal voorafgaande aan het- trekken over een ringvormig gebied binnen het middengebied verwarmd met behulp van een ringvormig verwarmingslichaam 38 (figuur 8). Dit verwarmingslichaam is bij voorkeur uitgevoerd voor het verwarmen van het middengebied tot aan één van de stellen inkleminrichtingen. Ten einde de ver-25 schuivingsrichting van het bij het trekken optredende vloeien te sturen, wordt het materiaal direkt naast het ringvormige verwarmde gewoonlijk afgekoeld in de richting, waarin het vloeien zich niet mag voortplanten. Bij de uitvoeringsvormen, waarbij al het materiaal vein de buis tussen de twee stellen kaken moet worden gestrekt, wordt 30 de benodigde koeling verkregen door de gekoelde kaken. Bij andere uitvoeringsvormen worden ringvormige koelinrichtingen toegepast, die in beginsel op dezelfde wijze zijn aangebracht als de ver-warmingsinrichting 38.

Bij het warm trekken van het middengebied van de buis 35 komen bij bepaalde toepassingsvoorbeelden één of meer ringvormige 800 3 1 02 19 verwarmingslichamen tot toepassing om het gewenste temperatuurprofiel in het middengebied van de buis voorafgaande aan het trekken daarvan, tot stand te brengen. Hierbij bestaan de ringvormige verwarmingslichamen veelal uit gebieden met een verhoogde tempera-5 tuur in de verwarmingskaken 29«

Bij het koud trekken van het materiaal in het middengebied van de buis treedt een vloeien van het materiaal eerst op in het ringvormige gebied, dat is verwarmd door het ringvormige verwarmings-lichaam 38. Bij het verder strekken van het middengebied van de 10 buis verplaatst het gebied voor het vloeien van het materiaal zich in de richting naar het andere stel inkleminrichtingen, zie figuur 9, zodat na een voltooid strekken een gestrekt middengebied is gevormd, waarvan het uiterlijk in figuur 10 is weergegeven. Bij het koud trekken heeft het middengebied geen neiging tot vermindering 15 van de inwendige diameter van de buis zolang het strekken wordt begrensd tot ongeveer het drievoudige. Bij deze uitvoeringsvorm is het zodoende niet nodig om de doorn 27 de stand daarvan in de buis voorafgaande aan het eigenlijke strekken te laten innemen. De figuren 11-12 tonen een uitvoeringsvorm, waarbij het gestrekte 20 middengebied een grotere lengte heeft dan volgens de tot nu toe beschreven uitvoeringsvormen. Bij de drukbelasting van het inwendige van de buis worden naast de twee toekomstige mondingsdelen ook delen van aangrenzende halsgedeelten gevormd, waarbij deze een grotere diameter krijgen dan het eigenlijke mondingsdeel. Hierbij wordt het 23 toekomstige halsgedeelte bij voorkeur zodanig ver gevormd, dat de grootste diametertoename althans het drievoudige bedraagt. Dit geeft het voordeel, dat een naar verhouding in vorm stabiel halsgedeelte wordt gevormd, dat bij het aansluitend verwarmen in samenhang met het vormen van het overige deel van de houder slechts in geringe 30 mate wordt beïnvloed. Het uiterlijk van een voorvormstuk, dat uit een gedeeltelijk in figuur 12 weergegeven buisstuk is gevormd, is te zien in figuur 1*t.

In de voorgaande beschrijving is weergegeven op welke wijze de buisstukken worden gevormd door het scheiden van de getrokken en 35 gevormde buis» Bij een voorkeursuitvoeringsvorm vindt het scheiden 800 3 1 02 20 vein de buisstukken van elkaar plaats met behulp van één of meer scheidingsschijven, die onder druk rond het omtreksvlak draaien van de gevormde buis bij de overgang tussen de twee toekomstige mondings-delen· 5 In de voorgaande beschrijving is vooropgesteld, dat de verwarming van de middengedeelten van het materiaal van de buis plaatsvindt door verwarmingskaken. Ten einde een zo regelmatig mogelijke verwarming van het materiaal te bereiken, moet de buis bij voorkeur in verhouding tot het verwarmingslichaam draaien. Ten einde 10 dit mogelijk te maken, worden de inkleminrichtingen veranderd, eventueel met kegelvormig aangebrachte legers en met verwarmingskaken, die rond de buis kunnen draaien.

Voor het geval, dat de middengedeelten van de buis bij een uitgangstemperatuur moeten worden getrokken, die beneden de 15 glas overgangstemperatuur Tg ligt, vindt na het trekken een ver warmen plaats van het materiaal op een temperatuur boven de glas overgangstemperatuur Tg, waarna het toekomstige mondingsdeel en delen van de aangrenzende halsgedeelten worden gevormd.

Het is duidelijk, dat veranderingen en verbeteringen 20 kunnen worden aangebracht zonder buiten het kader van de uitvinding te treden.

800 3 1 02

Claims (14)

1. Buisvormig voorvormstuk van thermoplastische kunststof van de polyester- of polyamide soort, bij voorkeur van polyetheen-tereftalaat, waarbij het voorvormstuk aan een einde een mondingsdeel 5 heeft met aansluitende halsgedeelten, aan het andere einde een bij voorkeur bolvormige afsluiting en tussen de twee einden een buisvormig gedeelte, en het afgesloten einde en het buisvormige gedeelte in hoofdzaak bestaan uit amorf, niet georiënteerd materiaal met een kristalliniteit van minder dan 5%t met het kenmerk, dat het 10 mondingsdeel (62) met aansluitende halsgedeelten (63) van het voorvormstuk (60) in hoofdzaak in axiale richting van het voorvormstuk is georiënteerd door een wanddiktevermindering van althans het drievoudige en in voorkomende gevallen een bepaalde, althans voor het mondingsdeel bij voorkeur kleiner oriëntering heeft in de 15 omtreksrichting van het voorvormstuk, waarbij de kristalliniteit van het materiaal in het mondingsdeel en in de aansluitende halsgedeelten maximaal 50$ bedraagt en bij voorkeur waarden aanneemt tussen 10$ en 20$.

2. Voorvormstuk volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat 20 het materiaal in de aan het mondingsdeel grenzende halsgedeelten in axiale richting van het voorvormstuk door een verdunning van de uitgangsdikte van het materiaal met althans het drievoudige en in de omtreksrichting van het voorvormstuk door een strekken bij een blaaswerkwijze met het materiaal op een temperatuur beneden de glas 25 overgangstemperatuur (Tg) is georiënteerd, waarbij de kristallini teit maximaal 30$ bedraagt, en bij voorkeur waarden aanneemt tussen 10$ en 35$.

3. Voorvormstuk volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, dat in het mondingsdeel (62) de door het oriënteren onstane 30 kristalliniteit maximaal 20$ bedraagt, en bij voorkeur waarden aan neemt tussen 10$ en 17$· k. Voorvormstuk volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat in de aansluitende halsgedeelten (63) van het mondingsdeel, de door de oriëntering ontstane kristalliniteit 35 maximaal 3^$ bedraagt, en bij voorkeur waarden aanneemt tussen 12$ 800 3 1 02 en 30¾.

3. Werkwijze voor het vervaardigen van een buisvormig voorvormstuk volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het materiaal in een aantal gebieden, bij voorkeur alleen in 5 een middengebied van een buis (50) door strekken in axiale richting van de buis een aanzienlijk verminderde materiaaldikte aanneemt, waarbij de vermindering bij polyetheentereftalaat althans het drievoudige bedraagt, het materiaal in hoofdzaak in axiale richting van het toekomstige voorvormstuk (60a, b) zodanig wordt georiënteerd, 10 dat het materiaal in één van de georiënteerde gebieden (511 5*0 op een temperatuur boven de glas overgangstemperatuur (Tg) wordt verwarmd en in radiale richting van de buis tot aanligging tegen vormwanden (57a, 57h) voor het vormen van het mondingsdeel (62a,b) met aansluitende halsgedeelten (63a, b) van het betreffende voorvorm-15 stuk wordt uitgezet, het materiaal op een temperatuur beneden de glas overgangstemperatuur wordt afgekoeld, en het materiaal in één of beide einden van de buis op een temperatuur boven de glas overgangstemperatuur wordt verwarmd en wordt omgevormd voor het vormen van de afsluiting (61a, 61b) van het betreffende voorvormstuk.

6. Werkwijze volgens conclusie 5» met het kenmerk, dat bij de radiale uitzetting van het materiaal twee in richting naar elkaar liggende mondingsdelen (52a,b) met aansluitende halsgedeelten bij twee toekomstige voorvormstukken (βθ) worden gevormd, en de buis na het afkoelen op een temperatuur beneden de glas over-25 gangstemperatuur (Tg) bij de overgang tussen de twee toekomstige mondingsdelen voor het vormen van twee gescheiden buisstukdelen, wordt doorgesneden, waarbij de buisstukdelen na een eventuele nabehandeling voor het vervaardigen van benodigde afsluitvlakken aan de mondingsdelen elk een buisvormig voorvormstuk (60) vormen. 30 7· Werkwijze volgens conclusie 5 of 6, met het kenmerk, dat het materiaal in het of de voor het axiaal strekken voorziene gebieden voorafgaande aan het strekken van het materiaal in axiale richting van de buis wordt verwarmd op een temperatuur boven de glas overgangstemperatuur (Tg).

8. Werkwijze volgens de conclusies 5 of 6, met het kenmerk, 800 3 1 02 dat het materiaal in het of de voor het axiaal strekken voorziene gebieden voorafgaande aan het strekken van het materiaal wordt verwarmd op een temperatuur boven de glas overgangstemperatuur (Tg), en het strekken van het materiaal in axiale richting van de buis en 5 het radiaal uitzetten voor het vormen van het toekomstige mondings- deel van het betrokken voorvormstuk, in hoofdzaak gelijktijdig plaatsvindt of dat als alternatief het radiaal uitzetten voorafgaande aan het axiaal strekken wordt ingeleid.

9. Werkwijze volgens conclusie 5 of 6» met het kenmerk, 10 dat het materiaal in het of de voor het axiaal strekken voorziene gebieden voorafgaande aan het strekken een uitgangstemperatuur heeft, die blijvend beneden de glas overgangstemperatuur (Tg) ligt van het materiaal, bij voorkeur kamertemperatuur, en dat bij het strekken het materiaal tot vloeien wordt gebracht, althans in een ringvormig 15 gebied, dat zich in axiale richting van de buis verschuift bij een gelijktijdige aanzienlijke vermindering van de dikte van de buis-wand.

10. Werkwijze volgens een der conclusies 5» 7» 8 of 9» met het kenmerk, dat het of de voor het axiaal strekken voorziene 20 gebieden één of meer ringvormige gebieden hebben, waarvan de tempera tuur met 3-20°C, bij voorkeur 10-15°C boven de temperatuur ligt van het aangrenzende materiaal, of dat als alternatief het materiaal van de ringvormige gebieden wordt onderworpen aan een uitwendige druk, waarbij bij het axiaal strekken van het materiaal het vloeien 25 in het gebied of de gebieden met verhoogde temperatuur en in de door de druk belaste gebieden begint.

11. Werkwijze volgens een der conclusies 5-10» met het kenmerk, dat bij het radiaal uitzetten van het materiaal in het gebied (51, 5h) met een verminderde materiaaldikte, halsgedeelten 50 (63b) worden gevormd, waarvan de strekking in de omtreksrichting van het materiaal meer dan het tweevoudige bedraagt,

12. Werkwijze volgens een der conclusies 5-11» met het kenmerk, dat deze toepassing vindt bij thermoplastische kunststof van de polyester- of polyamide soort, bij voorbeeld polyetheenteref- 35 talaat, polyhexametheen-adipamide, polycaprolactam, polyhexametheen- 800 3 1 02 2k sbacamide, polyetheen-2,6 en 1,5-naftalaat, polytetrametheen-1,2-dioxybenzoaat en copolymeren van etheentereftalaat, etheenisoftalaat en andere polymeren.

13. Inrichting voor het toepassen van de werkwijze volgens 5 een der conclusies 5-12, gekenmerkt door twee van elkaar gescheiden stellen inkleminrichtingen (20a, b; 21a, b) voor het door elk stel vasthouden van een einde van een buis (50), waarbij de twee stellen inkleminrichtingen via een aandrijfinrichting (2^) in de richting uit en naar elkaar kunnen worden bewogen voor het strekken van het 10 materiaal in de buis bij het bewegen in de richting uit elkaar, en materiaalgebieden (51) worden gevormd met een verminderde materiaal-dikte, door een blaasdoorn (27) en een vorm (57, 59) die met de twee stellen inkleminrichtingen (20, 21) samenwerken voor het uitzetten van materiaal in het gebied met de verminderde wanddikte voor 15 het vormen van het mondingsdeel (52) en de aangrenzende halsgedeel- ten van het toekomstige voorvormstuk tegen vormwanden van de vorm, door een inrichting (58) voor het scheiden van het toekomstige mondingsdeel van aangrenzende, onbelangrijke materiaalgedeelten of een aangrenzend, toekomstig mondingsdeel bij een ander toekomstig 20 voorvormstuk, en door inrichtingen voor het verwarmen van het materiaal op een temperatuur boven de glas overgangstemperatuur (Tg) en het omvormen van het verwarmde materiaal voor het sluiten van het toekomstige voorvormstuk aan een einde. 1k, Inrichting volgens conclusie 13, gekenmerkt door een 25 inrichting (29) voor het op een temperatuur boven de glas overgangs temperatuur (Tg) verwarmen van het voor het axiaal strekken voorziene materiaal voorafgaande aan het strekken daarvan.

15. Voorvormstuk in hoofdzaak zoals in de beschrijving beschreven en in de tekening weergegeven.

16. Werkwijze in hoofdzaak zoals in de beschrijving beschreven en in de tekening weergegeven.

17. Inrichting in hoofdzaak zoals in de beschrijving beschreven en in de tekening weergegeven. 800 3 1 02 Verbetering van errata in de beschrijving behorende bij de octrooiaanvrage no. 80.03102 Ned. voorgesteld door aanvrager d.d. 10 september 1980 M I II I I I I M I· —II· ||·ΜΜΙΙ·»ΜΜΙ1»*·»» ——W1——M——^ — — — «—«»»» — — ——W»—· — —» — — Wijzigingenblad behorende bij o.a.no. 80.03102 Ned, Blz. 21, regel 2k : "beneden" vervangen door "boven" 8003102 '