TR201600034T1 - Sondaj dizisi bileşenlerinin yönlendirilmesine ilişkin aygıt ve kaya sondaj takımı. - Google Patents

Abstract

Bir kaya sondaj takımındaki (1) sondaj dizisi bileşenlerinin (8,8', 8") idare edilmesine yönelik, bir sondaj dizisi bileşenini döndürmek ve çalıştırmak üzere düzenlenen ve bir besleme çubuğunda (2) ileri geri hareket edecek şekilde desteklenen bir döndürme aygıtını (4) kapsayan bir yönlendirme aygıtı olup, burada yönlendirme aygıtı, sondaj dizisi bileşenlerinin bir kaya sondaj takımının bir sondaj dizisi konumuna (A) takılıp çıkarılmasına yönelik bir vasıtayı kapsamaktadır.

Description

TARIFNAME SONDAJ DIZISI BILESENLERININ YÖNLENDIRILMESINE ILISKIN AYGIT VE KAYA SONDAJ TAKIMI Bulusun Alani Bulus, bir kaya sondaj takimindaki sondaj dizisi bilesenlerinin yönlendirilmesine iliskin, sondaj dizisi bilesenlerini döndürmek ve çalistirmak üzere düzenlenen ve bir besleme çubugu üzerinde ileri geri hareket edecek sekilde desteklenen bir döndürme aygitini kapsayan bir yönlendirme aygitina iliskin olup, burada yönlendirme aygiti, sondaj dizisi bilesenlerinin bir kaya sondaj takiininin bir sondaj dizisi konumuna takilip çikarilmasina yönelik bir vasitayi kapsamaktadir. Bulus ayni zamanda, böylesi bir yönlendirme aygitiyla donatilmis bir kaya sondaj takimina iliskindir.

Bulusla Ilgili Bilinen Hususlar Kesif amaçli karot sondaji genellikle kaya sondaj takimlari vasitasiyla gerçeklestirilmekte olup, burada sondaj dizisi bilesenleri etkin sondaj dizisi konuinuna getirilerek, bir Vinç vasitasiyla sondaj deligine indirilmekte ve sondaj deliginden çikarilmaktadir. Vinç teli, bir kaldirma basligi vasitasiyla en üstteki sondaj dizisi bilesenlerine tespit edilmektedir. Karot sondaj isleminin amaci incelenecek bir kaya karotunun sondaj la çikarilmasi oldugundan, boru seklinde sondaj dizisi bilesenleri kullanilmaktadir. Sondaj dizisinin, sondaj uçlarinin degistirilmesi amaciyla sik sik yapildigi gibi kaldirilmasi sirasinda, boru dizisi birim birim kaldirilmakta, böylelikle de münferit borular, bir alt boru tutucuyla birlikte sondaj takiminin bir döndürme aygitinin yardimiyla birbirinden ayrilmaktadir.

Sondaj dizisinden çikarilacak bir borunun nihai olarak saliverilmesi günümüzde en azindan kismen kullanicilar tarafindan manuel olarak gerçeklestirilmekte olup, bu islem, borunun son olarak sökülmesini ve kaldirilarak bir boru haznesinin alanina yönlendirilmesini kapsamaktadir.

Sondaj dizisinin indirilmesi sirasinda, çalisma asamalari, boru seklindeki yeni sondaj dizisi bilesenlerinin, sondaj dizisiyle ayni hizaya getirilerek kullanici tarafindan birbirine takilacaklari bir konuma birbiri ardina kaldirilmalari seklinde tersine gerçeklestirilmektedir.

Bu çalisma asamalari kullanici açisindan zahmetli olup, kullanicinin kaldirmadan ve sikismadan kaynakli yaralanmalara maruz kalmasi göz ardi edilemez bir riski içermektedir.

Karot sondaji sik sik, örnegin, 1000 - 2000 m sondaj boyu gibi çok büyük derinliklerde gerçeklestirilmektedir. Çalisan sondaj ucunun asinmaya maruz kalmasi dolayisiyla, nispeten sikça degistirilmesi gerekmekte olup, bu yüzden, sondaj dizisinin tamaminin sondaj deliginden çikarilmasi, sondaj dizisi bilesenlerine ayrilacak sekilde sökülmesi, asinmis sondaj ucunun çikarilarak yenisiyle degistirilmesi gerekmekte, bundan sonra sondaj dizisi delige yeniden indirilebilmektedir. Bunun akabinde, sondaj ucunun tekrar degismesi gerekene dek ek bir mesafe delinebilmekte, bu islem böylece devam etmektedir. Sondaj sirasinda, sondaj islemi esnasinda ufalanan kaya malzemesinin uzaklastirilinasina yönelik yikama sivisi saglamak üzere, sondaj dizisinin en üst ucuna bir yikama sivisi muylusu baglanmaktadir.

Bulusun Amaci ve En Önemli Özellikleri Bulusun bir amaci, yukarida bahsedilen türde, yukarida anilan sorunlari ele alan ve kismen çözen bir aygitin saglanmasidir.

Bu, yukaridakine uygun bir aygitla, yönlendirme aygitinin, besleme çubugundan yanal olarak uzanirken besleme Çubuguyla bir açi yapacak sekilde düzenlenen ve boylamsal kilavuzu kapsayan bir kilavuz çubugunu kapsamasi, diger uç bölgesi bir kaldirina basligiyla birbirine kenetlenecek sekilde düzenlenmis sondaj dizisi bilesenlerinin bir ilk uç bölgesinin kistirilmasina yönelik eksen etrafinda dönebilir sekilde düzenlenen bir kilavuz kiskaci kapsayan bir kiskaç mekigin boylamsal kilavuz boyunca yer degistirebilir sekilde çalistirilmasi, kiskaç mekiginin bir çalistirma çarkini, kilavuz çubugundaki bir çalistirma güzergahiyla birlikte çalismak üzere çalistirmaya yönelik bir çalistirma motor tasimasi ve çalistirma çarkinin, kiskaç mekiginin boylamsal kilavuz boyunca esasen serbestçe hareket etmesine olanak tanimak üzere sökülebilir olmasi suretiyle saglanmaktadir.

Kiskaç mekigin çalistirilmasi için bir zincir veya benzeri yerine, bir çalistirma çarkinin kullanilmasi, daha fazla esneklik saglamaktadir ve birçok sinirlama getiren sabit uzunluk gibi dezavantajlari tasimamaktadir.

Bunun yerine, bulusa uygun çözüm, çalistirma islemini boyutsuz kilmakta olup, burada bu, kilavuz çubugunun gerektigi kadar uzatilmasinin, sadece çalistirma motoruna giden besleme hattina yönelik düzenekte basit degisiklikler yapilmasi suretiyle inümkün olmasi anlamina gelmektedir. Kiskaç mekigine giden hatlar (örnegin hidrolik hortumlar) kilavuz çubugu uzatildigi takdirde uzatilabilmektedir.

Kiskaç mekigi destekleyen kilavuz çubugu, besleme çubugunun yaninda duracak sekilde monte edilmekte olup, bu, bulusun, sondaj takimini asiri karmasik kilmaksizin kullanisli olmasini saglamaktadir. Çalistirma çarkinin, kiskaç mekiginin boylamsal kilavuz boyunca esasen serbest bir hareketine olanak tanimak üzere sökülebilir olmasiyla, kiskaç mekigine, bir sondaj dizisi bileseninin bir sondaj dizisi konumuna takildigi veya buradan çikarildigi bir islemin belli bölümleri sirasinda, tamamen kaldirma telindeki gerilmeye bagli olarak kumanda edilebilmesine olanak taninmaktadir. Bu durumda, çalistirma motoruyla kaldirma vincinin birbiriyle iliskili çalistirilmasi gerekmeyecektir. Kilavuz kiskacin sondaj dizisi bileseninin alt uç kismini kistirmasi dolayisiyla, bilesenin hareketleri, asiri hareketlerin önlenecegi sekilde yeterince kontrol altinda tutulacaktir. Bu durumda, kiskaç mekigi hareketlerinin belli bölümler sirasinda, çalistirma motoru istenen konumlara gerekli gücü ve kilavuzlugu saglamaya ayrilmis olacaktir.

Bulusa uygun düzenek vasitasiyla, bir sondaj dizisi bileseninin bir kaldirma teli araciligiyla kaldirilarak sondaj dizisi konumuna getirildigi süreç sirasindaki, hem de, bir sondaj dizisi bileseninin kaldirilarak sondaj dizisi konumundan çikarildigi süreç sirasindaki idare kolaylasmaktadir.

Tercihen çalistirma çarki, çalistirma güzergahinin, örnegin, kilavuz çubugu üzerinde, sürtünmeyi artirici yüzey yapilari olan veya olmayan düzlemsel yüzey gibi uygun bir sekli olabilmesine vasita olan bir çarktir. Çarkin uygun sekilde, doldurulmus bir halka olmasi, kauçuk benzeri daha yumusak bir malzemeden bir göbegi kapsamasi mümkünse de, pnömatik bir çark da olabilmektedir. Çalistirma çarki, Örnegin, kilavuz çubugu boyunca konumlandirilmis bir disli çubuk mekanizinasiyla birbirine geçen bir disli çark da olabilmektedir.

Tercihen, çalistirma çarkinin çalistirma güzergahina karsi temas basinci, örnegin, yagmur kosullarindaki düsük sürtünmeyi telafi etmek üzere, temas basincinin artirabilecegi sekilde ayarlanabilmektedir. Çalistirma çarkinin, söz konusu çalistirma güzergahiyla birbirinden ayrilmak suretiyle baglantisinin kesilebilir olmasi tercih edilmektedir. Bu, manevra ettirilebilir bir saft baglantisiyla saglanabilmekteyse de, en çok tercih edilen durum, çalistirma çarkinin, bir güç birimi vasitasiyla kiskaç mekiginin bir gövdesine göre hareket edebilen bir tutucu tarafindan desteklenmesidir. Bu çözüm, hem bu baglantiya, hem de basinç degisikligine olanak tanimaktadir. En çok tercih edileni, tutucunun, kiskaç mekiginin ana kismiyla tutucunun arasinda etkiyen hidrolik bir silindir seklindeki bir güç birimi vasitasiyla bir pivot ekseninin etrafinda dönebiliyor olmasidir.

Boylamsal kilavuzun, kilavuz çubugunda boylainasina düzenlenmis olan ve yanlara dogru farkli yönlere bakan kilavuz seritlerini kapsamasi, kiskaç mekiginin ise, kilavuz seritleriyle birlikte çalisan kilavuz vasitalarini kapsamasi tercih edilmektedir. Bu çözüm, az sürtünmeyle, iyi, güvenilir ve dengeli bir yönlendirme saglamaktadir. Kilavuz vasitalarinin kilavuz silindirleri olmasi tercih edilmektedir. Ancak alternatif olarak, kizakli kilavuzlar da kullanilabilmektedir.

Kilavuz kiskaç tercihen, kiskaç mekiginin bir ana bölümüne göre eksen etrafinda dönebilen bir kolda konumlandirilmis olup, sondaj dizisi konumundaki bir sondaj dizisi bileseninin kistirilmasina yönelik bir ilk konumla, bir sondaj dizisi bileseninin bir sevk konumunda kistirilmasina yönelik ikinci bir konumun arasinda uygun sekilde dönmektedir. Ilk konum ayarlanabilir bir konum oldugunda, kolun eksen etrafinda dönme konumu, sondaj takiminin o anda geçerli ayar parametrelerine göre kolaylikla ayarlanabilmektedir.

Ayni zamanda, kilavuz kiskacin, farkli boylardaki sondaj dizisi bilesenlerine uyarlanmak üzere ayarlanabilmesi tercih edilmektedir. Bu, kistirma çeneleriyle kilavuz kiskacin bir karsilama kisini arasindaki boslugun, kistirilmasi planlanan bir sondaj dizisi bileseninin istenilen boyutlarina göre degistirilmesi suretiyle saglanabilmektedir.

Kilavuz çubugunun söz konusu besleme çubuguyla baglantili olarak bir ilk pivot ekseninin etrafinda dönecek sekilde takilabilir olmasiyla, sondaj takiminin ayarlarinin otomatik olarak yapilabilmesi gibi bir fayda saglanmaktadir.

Uygun sekilde, bulusa uygun aygit, sirasiyla bir ilk sondaj dizisi bileseninin bir uç kismiyla ve ikinci bir sondaj dizisi bileseninin bir uç kismiyla kenetlenmek üzere düzenlenmis bir Kiskaç birimi ile salinir kol tarafindan desteklenen sondaj dizisi bilesenlerinin arasindaki dogru hizanin etkili ve emniyetli bir biçimde temin edilmesi amaciyla, bulusa göre, hem bir konumda kiskaç birimine yönelik, hem de sevk konumunda salinir kola yönelik mekanik bir durdurucu olusturacak sekilde düzenlenip yapilan bir kilavuz çubugu saglanmaktadir. Bu ainaçla, kilavuz çubugu uç konumundan, kiskaç biriminin bir salinma ekseninin ve salinir kolun bir salinma ekseninin ilgili bölgesine tespit edilebilmektedir. Bu düzenek, kilavuz çubugun, sondaj takiminin, örnegin bir besleme çubuguna yönelik farkli egimler, sondaj takiminin zemine göre degisik egimleri ve sondaj takiminin parçalarina yönelik farkli dikey konumlar gibi ayarlanan her bir konumunda, hem az çok otomatik olarak söz konusu mekanik durdurucu vasitasiyla referans olusturinasini, hem de az çok otomatik olarak salinir kol tarafindan desteklenen sondaj dizisi bileseninin ucunun kiskaç birimine göre uygun konumlandirilabilmesini saglamaktadir.

Kilavuz çubugunun sondaj takimina, özellikle de besleme çubuguna baglanabilir olmasi tercih edilmekteyse de, sondaj takimindan ve besleme çubugundan bagimsiz konumlandirilmasi da bulusun kapsamina dahildir. Özellikle, kilavuz çubugunun, kiskaç biriminin salinma ekseni olan ilk salinma ekseninin bir bölgesiyle baglantili olarak bir pivot ekseninin etrafinda dönecek sekilde baglanabilir olmasi ve özellikle, ilk pivot ekseninin ilk salinma ekseniyle en azindan esasen es eksenli olmasi tercih edilmektedir. Ayni zamanda, kilavuz çubugunun, salinir kolun salinma ekseni olan ikinci salinma ekseninin bir bölgesiyle baglantili olarak ikinci bir pivot ekseninin etrafinda dönecek sekilde baglanabilir olmasi ve özellikle, ikinci pivot ekseninin ikinci salinma ekseniyle en azindan esasen es eksenli olmasi da tercih edilmektedir. Bu düzeneklerin her biri tek basina, sondaj takiminin konumlandirilmasinin ardindan, hatta sondaj takiminin veya kilavuz çubugunun, sondaj takimindan disa bakan ucuna yönelik destegin (örnegin, hazne gibi) kazara hareket ettirilmesinin ardindan bile, kilavuz çubugunun ve/ veya kilavuz çubuguyla birlikte çalisan, kiskaç birimi ve salinir kol üzerindeki vasitalarin ayarlanmasini kolaylastirmakta, özellikle de hepsi birlikte düsünüldügünde, böylesi bir ayar gereksinimi tamamen bile oradan kaldirabilmektedir.

Ilk konumda, kiskaç birimi, bir ilk sondaj dizisi bileseninin bir uç kismiyla ve ikinci bir sondaj dizisi bileseninin bir uç kismiyla ayri ayri kenetlenmeye yönelik olarak konumlanmaktadir. Ikinci konumda, kiskaç birimi, söz konusu etkin sondaj dizisi konumuna getirilecek veya söz konusu konumdan çikarilacak bir sondaj dizisi bileseninin bir uç kismiyla ayni hizada kenetlenecek sekilde konumlanmaktadir. Uygun sekilde, kilavuz çubugu, baska sebeplerin yani sira, üretimle ilgili sebepler dolayisiyla dogrusal olarak uzanmaktadir.

Bulus ayni zamanda, bir sondaj dizisinin döndürülüp çalistirilmasina yönelik olan ve bir besleme çubugu tarafindan ileri geri hareket edecek sekilde desteklenen bir döndürme aygitini ve yukaridaki bahse uygun bir yönlendirme aygitini kapsayan bir kaya sondaj takimina iliskindir.

Bu noktada bulus, düzenlemeler yoluyla ve ekteki çizimlere atfen daha detayli olarak tarif edilecektir. Çizimlere Yönelik Kisa Açiklamalar Sekil 1 ”de, karot sondajina yönelik, bulusa uygun bir yönlendirme aygitiyla donatilinis olan ve sondaj dizisi bilesenlerine yönelik bir hazneyle baglantisi olan bir kaya sondaj takiminin yandan bir görünümü gösterilmektedir, Sekil 2°de, Sekil l”e denk düsen bir yan görünümü, yönlendirme aygitinin vasitalari bir baska konumdayken gösterilmektedir, Sekil 3a ve b°de yönlendirme aygitina ait bir kiskaç mekiginin iki ayri perspektif görünümü gö sterilmektedir.

Düzenlemelere Yönelik Açiklama Sekil 1 ,de, karot sondajina yönelik bir kaya sondaj takiminin farkli açilarda ayarlanabilen bir besleme çubugu (2) gösterilmektedir. Sondaj takimi, besleme çubugu (2) üzerinde ileri geri hareket edecek sekilde desteklenen bir döndürme aygitini (4) kapsamaktadir. Döndürme aygitinin (4) asagisinda, sondaj dizisinin gerektiginde geçici olarak tutulmasina yönelik bir boru tutucu (5) düzenlenmistir.

Besleme çubugunun (2) yaninda, kaya sondaj takimina basinçli akiskan ve benzerinin ikmal edilmesine yönelik bir güç ve tahrik kümesi (gösterilmemektedir) ve bir kaldirma Vinci (gösterilmemektedir) düzenlenmistir. Kaya sondaj takimina asagida tarif edildigi gibi takilip çikarilacak sondaj dizisi bilesenlerini (kesik çizgiyle (8) gösterilmektedir) barindirmaya yönelik bir hazne (6) düzenlenmistir.

Hazne (6) çesitli yapilarda olabilmekteyse de, Sekil 1°de, örnek olarak, sondaj dizisi bilesenlerinin (8), sondaj dizisi bilesenlerinin (8) alinmasina yönelik olarak yuvarlanarak bir salinir kola (7) dogru getirilebilecegi sekilde egilebilir olan, genel olarak yatay bir tabla olarak gösterilmektedir.

Sekil l°de ayrica, bir kaldirma asamasi sirasinda; besleme çubuguna (2) göre egimli olan bir konumdaki bir sondaj dizisi bileseni noktali çizgiyle (8”) gösterilmektedir.

Sekil l”deki bu çizgiyle (23"), sondaj dizisi bileseninin kaya sondaj takiminin etkin bir sondaj dizisi konumuyla es eksenli konuma gelmesiyle sonlanan kaldirma asamasindaki bir ara konum gösterilmektedir. Kaldirma islemi, sondaj dizisinin en üst bilesenine dis geçirerek takilan bir kaldirma basligi (25) (bkz. asagida) vasitasiyla gerçeklestirilmektedir. Bu islem sirasinda kaldirma basligi ise, besleme çubugunda (gösterilmemektedir) en üstteki bir tel çarkindan geçerek ikinci bölümüyle, besleme çubuguna (2) esasen paralel olacak sekilde güç ve çalistirma biriminin bölgesinde düzenlenmis kaldirma vincine (gösterilmemektedir) uzanan bir kaldirma teline (gösterilmemektedir) baglanmaktadir.

Ayrica, Sekil lade, bir kiskaç birimi (11) tarafindan kistirilan ve bir sondaj dizisi konumundaki bir sondaj dizisi bileseninin (8') bir uç kismina dile geçirilen bir kaldirma Sekil l”de ayrica, söz konusu uç kismin, bu sondaj dizisi bileseninin (8') etkin bir sondaj dizisi konumu (A) olacagi sekilde döndürme aygitindan (4) çikinti yaptigi gösterilmektedir.

Sondaj dizisi bileseninin (8°), basliktaki (25) denk düsen erkek vida disiyle birbirine geçmeye yönelik bir disi vida disi bulunmaktadir.

Ek bir ikinci sondaj dizisi bileseninin (8”) ilk sondaj dizisi bilesenine (8”) sondaj dizisinin müteakiben sondaj deliginin içerisine indirilmek üzere uzatilmasi amaciyla birlestirilmesi, esasen, bir kaldirma basliginin dis geçirerek takilmasina yönelik usule denk düsmektedir (bkz. asagida).

Kiskaç birimi (1 1) Sekil 17de, kiskaç birimi (1 1) tarafindan bir kistirma konumunun belirlendigi ve söz konusu etkin sondaj dizisi konumuyla (A) es eksenli olan bir kistirma konumu ekseni (G) (bkz. Sekil 1”deki kesik çizgi) bulunan bir ilk konumda gösterilmektedir.

Bu sekilde ayrica, desteklenen bir sondaj dizisi bileseninin (8) yukariya dogru salindirilmis bir sevk konumunda salinir kola (7) bir durdurucu saglamak üzere düzenlemis olan bir kilavuz çubugu (19) daha detayli olarak gösterilmektedir. Ayrica, kilavuz çubugu (19) kiskaç birimine (11), kiskaç biriminin ikinci konumunda bir durdurucu saglamaktadir. Bir sondaj dizisi bileseninin desteklenmesine yönelik oluk seklindeki destek ögeleri (7') sayisiyla gösterilmektedir.

Kiskaç birimi (11), bir salinma birimi (18) tarafindan desteklenmekte olup, söz konusu salinina birimi, sondaj takimina baglidir ve kiskaç birimini (1 1), Sekil 1`de gösterilen konumla (bir ilk konum) ve asagida tarif edilen, disari dogru salinmis bir konumun (ikinci bir konumu) arasindaki bir ilk salinma ekseninin (A1) etrafinda salinacagi sekilde desteklemektedir. Kiskaç birimi (1 1) bu basvurunun konusu olmadigindan burada detayli olarak tarif edilmemektedir.

Bir baska sondaj dizisi bileseninin konumda (A) (Sekil 1”deki kaldirma basliginin (25) yerine) mevcut olanin yukarisindaki bir konuma getirilmesinden sonra, sondaj dizisi bilesenleri döndürme vasitasi kullanilarak birlestirilmekte, bundan sonra da, ek yeri son olarak mutat biçimde döndürme aygiti (4) vasitasiyla sikistirilmaktadir. Bu noktada, sondaj dizisi kaldirma telini gevseterek indirilebilinektedir (Birlestirme dogal olarak, sondaj dizisi sondaj deliginden indirildigindeki gibi gerçeklestirilmektedir).

Bunu takiben, sondaj dizisi Sekil 1”de gösterilen konuma indirilmekte, bu suretle, bir sonraki sondaj dizisi bileseni, bir uç kismi döndürme aygitindan (4) çikinti yapacak ve kaldirma basligi (25) bu sondaj dizisi bileseninin yukarisinda olacak sekilde, (8') ile gösterilen konuma ulasmis olmaktadir. Bu kaldirma basligi bu noktada sondaj dizisinden çikarilacakt ir.

Kaldirma basligi (25) mafsalli bir aygit oldugundan, en altta, sondaj dizisi bilesenine yöneltilen, serbest ucunda erkek bir vida disiyle donatilmis bir kenetlenme bölümü ve en üstte, bir kaldirma teliyle yukarida tarif edildigi gibi birlikte çalismaya yönelik bir kaldirma gözüyle donatilmis bir kaldirma bölümü olmak üzere karsilikli dönebilen iki bölümü bulunmaktadir.

Sekil 2°de, söz konusu salinma biriminin (18) salinarak, kiskaç birimini (11), desteklenen kaldirma basligiyla (25) birlikte, kistirma konumunun, söz konusu hazneye (6) baglanan salinir kol (7) tarafindan desteklenen bir sondaj dizisi bileseniyle (8) birlikte çalismak üzere hizalandigi ikinci konuma getirdigi gösterilmektedir. Kiskaç biriminin (1 1) bu belirlenen konumunu, söz konusu ikinci konumda kiskaç biriminin (11) salinma hareketine yönelik mekanik bir durdurucu olusturan kilavuz çubugu (19) temin etmektedir. Burada bu noktada, kaldirma basligi, kiskaç biriminin saliverilmesinin ardindan, kaldirma teli vasitasiyla serbestçe kaldirilabilecek olan sondaj dizisi bilesenine (8) dis geçirerek takilacaktir.

Sekil 2”de ayni zamanda, salinir kolun (7) ikinci bir salinma ekseninin (A2) etrafinda salinarak sevk konumuna çiktigi gösterilmekte olup, burada, denk düser sekilde, kilavuz çubugu (19) salinir kolun (7) sevk konumunda salinma hareketine yönelik mekanik bir Kilavuz çubugu (19), tahrikle yeri degistirilebilen kiskaç mekigine (40) yönelik boylamsal bir kilavuzla (42) donatilmistir. Pivotun (43), sondaj dizisi konumunu ve sevk konumunu kapsayan ayni düzlemde salininaya olanak tanimak üzere, ilk ve ikinci salinma eksenleriyle (A1 ve A2) esasen paralel bir pivot ekseni bulunmaktadir.

Kilavuz kiskaç, söz konusu sondaj dizisi bileseninin (8) kistirilmasmin ardindan, sondaj dizisi bileseninin serbest ucunu, kaldirma islemi sirasinda hareketini kontrol altinda tutmak ve bu serbest ucu, takimdaki sondaj dizisi konumuyla (A) ayni hizaya getirmek üzere yönlendirecek sekilde düzenlenmistir. Etkin haldeki kilavuz kiskaç bir sondaj dizisi bilesenini kistirinisken kiskaç inekigi çalistirildiginda, kilavuz kiskacin kendi dönüsüne kumanda edilmeksizin dönme hareketini takip etmesi saglanmis olmaktadir. Ancak, yönlendirme amaciyla, bir sondaj dizisi bileseninin kistirilmasina yönelik olarak, hem Sekil 2”de gösterildigi gibi en dis konumda, hem de, besleme çubuguna bitisik iç konumda dogru konuma gelmek üzere, kilavuz kiskacin pivotun (43) ekseni etrafinda dönüsüne etkin bir biçimde kumanda edilmesi gerekmektedir. Bu, kiskaç mekiginin kilavuz kiskaca (41) yönelik bir dönüs tahrik düzenegi ile donatilmasiyla uygun sekilde saglanmakta olup, söz konusu dönüs tahrik düzenegi, iki uç konumun arasinda yukaridaki gibi çalisan hidrolik bir silindir veya haddizatinda bilinen herhangi baska bir tahrik düzenegi seklinde olabilmektedir.

Yine Sekil 2”ye atfen, kiskaç mekiginin (40) kilavuz kiskaciyla (41) birlikte, kaldirilmasi amaçlanan sondaj dizisi bileseninin (8) ilk uç kismini kistirmak üzere kilavuz çubugunun en distaki bir ilk konumundaki ilk konumda (kesintisiz çizgilerle) oldugu gösterilmekte olup, sondaj dizisi bileseninin diger uç kismi, söz konusu kaldirma Vinciyle birlikte çalismaya yönelik olarak kaldirma basligiyla veya benzeriyle dis geçmeli olarak kenetlenmeye yöneliktir.

Ara bir konumda, Sekil 1 ve 2"de kesik çizgilerle (40”) referans numarasiyla belirtilen kiskaç mekigi, sondaj dizisi bilesenini (8") yönlendirirken gösterilmektedir.

Ayni zamanda, Sekil 21de, kesik çizgilerle (40”) referans numarasiyla belirtilen kiskaç mekigi, kilavuz çubugunun besleme çubuguna (2) yakin ikinci bir iç konumundaki ikinci bir konumda gösterilmektedir. Burada, kiskaç mekigi, kilavuz kiskaçla (41) birlikte, söz konusu kistirilmis sondaj dizisi bilesenlerini sondaj dizisi konumu bölgesinde ayni hizaya getirecek sekilde düzenlenmistir. Normalde, böylesi bir hizalama islemi, normalde besleme çubugunda düzenlenen ve bir sondaj dizisi bileseninin varan alt ucunun yönlendirilmesine yönelik olarak ileri geri hareket edebilen bir hizalama aracina (burada gösterilmemektedir) karsi gerçeklestirilebilmektedir.

Sekil 3a ve b°de, kiskaç mekigi (40), kilavuz çubugunda (19) boylamsal kilavuz (42) boyunca tahrikle yeri degistirilebilir sekilde daha büyük ölçekli olarak gösterilmektedir.

Kiskaç mekigi, bir sondaj dizisi bileseninin bir ilk uç kisminin yönlendirilmesine yönelik olarak pivot (43) etrafinda dönecek sekilde düzenlenen bir kilavuz kiskaci (41) kapsamaktadir. Kiskaç mekigi (40) ayrica, kilavuz çubugu ( 19) üzerinde bir çalistirma güzergahiyla (46) birlikte çalisan bir çalistirma çarkinin (44) çalistirilmasina yönelik bir çalistirma motorunu (45) tasiinaktadir. Çalistirma çarki (44), bir güç birimi (48) vasitasiyla kiskaç mekiginin (40) bir gövdesine göre yeri degistirilebilen çerçeve seklinde bir tutucuyla (47) desteklenmektedir. Tutucu (47) bir eksenin (49) etrafinda dönmekte olup, bu suretle, çalistirma çarkinin çalistirma güzergahindan ayrilmasina ve güç birimine saglanan statik basincini“ çalistirma basincinin degistirilmesi suretiyle çalistirma çarkinin çalistirma güzergahina karsi temas basincinin degistirilebilmesine olanak taninmaktadir. Ayirma, kiskaç mekiginin boylamsal kilavuz boyunca esasen serbest hareket edebilinesine olanak tanimaktadir. Gösterilen düzenlemeye uygun çalistirma çarki, esasen yassi bir çalistirma güzergahina karsi etkiyen pnömatik bir çarktir. Sekil 3a”da gösterildigi gibi, çalistirma güzergahi, çalistirma Çarkiyla Çalistirma güzergahinin arasindaki sürtünmenin artirilmasina yönelik olarak degisken yükseklikteki kisa yassi kisimlardan olusan bir yüzey yapisiyla donatilmistir.

Kilavuz çubugunun, kilavuz çubugu üzerinde düzenlenmis, farkli yönlerde boylamsal, yanlara bakan kilavuz seritleri seklinde boylamsal bir kilavuzu (42) vardir. Kiskaç mekigi, kilavuz seritleriyle birlikte çalisan, kilavuz seritlerinin her bir yanina geçen ve kilavuz çubugunun boylamsal yönünden bakildiginda birbiriyle aralikli olan takim halinde kilavuz merdanesi çiftleri (50) seklinde bir kilavuz vasitasini kapsamaktadir.

Kilavuz kiskaç (41), bir iç kol kismiyla (51) bir pivot piini (43) üzerinden baglanan bir dis kol kismini (52) kapsayan bir kolda konumlanmakta, iç kol kismi ise, saft (49) üzerinden, kiskaç mekiginin bir ana kismiyla eksen etrafinda döner sekilde baglanmaktadir. Bu eksen (49), tutucunun (47) etrafinda döndügü eksenle ayni eksense de, tutucuyla (47)iç kol kisminin (51) hareketlerinin arasinda baska hiçbir baglanti bulunmamaktadir.

Iç kol kismi (51), salinma sinirlayici bir alt durdurucunun (gösterilmemektedir) haricinde serbestçe salinabilmektedir. Ancak“ iç ve dis kol kisimlarinin arasinda, kilavuz kiskacin, sondaj dizisi konumundaki bir sondaj dizisi bileseninin kistirilmasina yönelik bir ilk konumla, sevk konumundaki bir sondaj dizisi bileseninin kistirilmasina yönelik ikinci bir konumun arasinda salinmasini temin etmek üzere etkin olan bir güç birimi (53) bulunmaktadir. Bu, hem kistirilmis bir sondaj dizisi bileseninin takip edilebilmesine, hem de, kilavuz kiskacin (41) güç birimi (53) vasitasiyla yönlendirilebilmesine olanak tanimaktadir. Iç ve dis kol kisimlarinin arasinda, sondaj dizisi konumu olan ilk konumdaki bir sondaj dizisi bileseninin kistirilmasina yönelik olarak kilavuz kiskacin ayarlanmasinda kullanilacak ayarlanabilir bir uç konumu kisitlama aygiti (54) düzenlenmistir. Kilavuz kiskaci kiskaç mekigine baglamak üzere karsilikli eksen etrafinda dönebilen bir iç kolu ve bir dis kolu kapsayan bir kolun oldugu düzenek, kol kisimlari arasindaki pivot baglantinin belli bir derece esneklige olanak taniyabiliyor olmasi dolayisiyla, sistemde yuinusakliga, dolayisiyla da, çalisma sirasinda geçerli olabilecek nispeten büyük kuvvetlerin sönümlenmesine olanak tanidigindan yararli olmaktadir. Böylelikle, kilavuz kiskaçla ve kiskaç mekiginin arasindaki rij id bir baglantidan kaçinilmis olmaktadir.

Kilavuz kiskaç (4`i), farkli boylardaki sondaj dizisi bilesenlerine uyarlanacak sekilde ayarlanabilmektedir. Bu, kistirilmis bir sondaj dizisi bileseninin girdigi boslugu (59) sinirlamak üzere istege göre farkli farkli uygulanan “V, seklinde girintili uçlari (56) bulunan bir ayar plakasi (55) vasitasiyla gerçeklestirilebilmektedir. Bir ayar plakasinin (55) istenilen sekilde nasil uygulanacagina dair bir örnek, ayar plakasinin, birkaç tane sirali delik takimiyla donatilmasi olup, burada, her bir takim kilavuz kiskacin yaninda düzenlenen kilavuz pimleriyle birlikte çalistirildiginda belli bir ayara denk düsmektedir. yönelik bir güç silindirini göstermektedir.

Yine Sekil 1 ve 23ye atfen, kilavuz çubugu, bir ilk pivot eksenine (LI), ilk salinma ekseninin (A1) bir bölgesiyle baglantili olarak, tercihen ilk pivot ekseninin (LI) ilk salinina ekseniyle (A1) es eksenli olacagi sekilde eksen etrafinda dönecek gibi baglanmaktadir. Kilavuz çubugu (19) ayni zamanda, ikinci pivot eksenine (L2), ikinci salinma ekseninin (A2) bir bölgesiyle baglantili olarak, tercihen ikinci pivot ekseninin (L2) ikinci salinma ekseniyle (A2) es eksenli olacagi sekilde eksen etrafinda dönecek gibi baglanmaktadir.

Böylelikle, sondaj takimi kurulurken ve yeniden konumlandirilirken, sondaj takiminin ayarlanmasinin ardindan kilavuz çubuguna yönelik bir destek (örnegin, bir hazne (6) gibi) besleme çubugundan uzaga bakan uçtan zemine raptedildiginde kilavuz çubugu otomatik olarak dogru yönde olacagindan, hem salinir kolun, hem de kiskaç biriminin salinma hareketlerine yönelik istenen durdurma referansi, karmasik ölçme usullerini veya benzerini uygulamaya gerek kalmaksizin kolaylikla saglanmis olmaktadir.

Açikça anlasildigi ve sekillerde gösterildigi gibi, hem salinir kol, hem de kiskaç birimi gösterilen düzenlemede ve kaya sondaj takiminin gösterilen ayariyla, dikey bir düzlemde veya en azindan, sondaj takimindaki sondaj dizisi konumunun (A) bir eksenini kapsayan bir düzlemde veya böylesi bir düzleme paralel olan bir düzlemde salinmakta olup, burada eksenler (A1 ve A2) (esasen) yatay olmaktadir. Besleme çubugunu yana] olarak egim yapacak sekilde konumlandirmak gerektigi takdirde, sirasiyla denk düsen eksen (A1 ve A2) ve (Ll ve L2) egikliginin saglanmasi gerekecektir.

Bu noktada, sondaj dizisi, müteakip sondaj dizisi bileseninin uç kismiyla Sekil l”de gösterilen konuma gelecegi sekilde daha da kaldirilmakta, ardindan, kiskaç birimi (11) devreye girerek, döndürme vasitasi araciligiyla en üstteki sondaj dizisi bilesenini, bir ilk kiskaç takimiyla da müteakip sondaj dizisi bilesenini ("ilk”), en üstteki sondaj dizisi bileseninin kontrollü olarak sökülmesine yönelik olarak çalistirilan döndürme vasitasiyla (14) baglantili olarak, ayni hizaya getirmek amaciyla kistirmaktadir.

Bu noktada, bu sekilde serbest kalan sondaj dizisi bileseni söz konusu kilavuz kiskaç tarafindan kistirilarak kiskaç mekiginin (40) hareketi vasitasiyla besleme çubugundan (2) uzaklastirilarak, alt ucuyla etkin sondaj dizisi konumuna paralel oldugu konumdan çikarilmakta, ayni zamanda kaldirma teli, sondaj dizisi bileseninin nihayet sevk konumuna ulasacagi sekilde kontrollü bir biçimde gevsetilmektedir. Burada sondaj dizisi bileseni ve kaldirma basligi, kaldirma basliginin sökülmesi amaciyla kiskaç biriminin (`11) kiskaçlari vasitasiyla kistirilabilmektedir. Bu noktada, salinir k01 (7) sondaj dizisi bilesenini karsilamak üzere kaldirilmakta ve sökme islemi tamamlandiginda, salinir kol, desteklenen sondaj dizisi bilesenini yükleme konumuna, aktarma biriminin çalismasi boyunca depolanmak amaciyla bir hazneye veya benzerine aktarmak üzere uzaga tasiyacak sekilde indirilebilmektedir. Bundan sonra, islem gereken sayida tekrarlanabilmektedir.

Kilavuz çubugu, söz konusu salinma eksenine yönelik pimlerle ortak ögeler olan pivot pimleri ile takilabilmektedir. Sondaj takimi/ besleme çubugunun ve destek/haznenin her birinin yüz yüze tespiti, vida vasitasiyla, kaynaklayarak vs. düzenlenebilmektedir.

Boylamsal kilavuz, kilavuz çubugundaki bir dis kisimdan, örnegin, bir “H” kesitli bir kiris, Baska yönlendirme çözümleri de bulusun kapsamina dahildir.

Bulusun yönlendirme aygitinin sadelestirilmis bir biçiminde kilavuz çubugu, besleme çubuguyla ve takimla tamamen baglantisiz olacak sekilde yerlestirilebilmektedir. Bu biçimde de, kiskaç mekiginin ana amaçlarini yerine getirmesi mümkün olmaktadir: sondaj dizisine bir sondaj dizisi bileseni ekleme islemi sirasinda bir kaldirma teli vasitasiyla kaldirilan bir sondaj dizisi bileseninin bir alt ucunu yönlendirme ve son olarak sondaj dizisi bilesenini bir sondaj dizisi konumuna yerlestirme, sondaj dizisinden bir sondaj dizisi bileseninin çikarilmasi islemi sirasinda bir sondaj dizisi konumunda olan ve sondaj dizisi konumundan bir kaldirma teli vasitasiyla kaldirilmakta olan bir sondaj dizisi bileseninin bir alt ucunu geri çekerek, alt ucu yönlendirme ve son olarak sondaj dizisi bilesenini bir hazneye veya benzerine yerlestirme.

REFERANS LISTESI 2. Besleme çubugu 4. Döndürme aygiti 6. Hazne 7. Salinir kol 71. Destek ögesi 8. Sondaj dizisi bileseni SI. Dikey sondaj dizisi bileseni 8“. Yönlendirilen sondaj dizisi bileseni 1 1. Kiskaç birimi 18. Salinma birimi 19. Klavuz çubugu . Kaldirma basligi 40. Kiskaç mekigi 40[. Asagidaki kesik çizgiler 40“. Üstteki kesik çizgiler 41. Klavuz kiskaç 42. Boylamsal klavuz 43. Pivot pimi 44. Çalistirma çarki 45. Çalistirma motoru 46. Çalistirma güzergahi 47. Tutucu 49. Saft 50. Klavuz merdanesi çiftleri 51. Iç kol kismi 52. Dis kol kismi 53. Güç birimi 55. Ayar plakasi 56. Girintili uç 57. Kistirma çeneleri 58. Güç silindiri 59. Sondaj dizisi bileseninin girdigi bosluk Al. ilk salinma ekseni A2. Ikinci salinma ekseni Ll. Ilk pivot ekseni L2. Ikinci pivot ekseni SEKIL 3b

Claims (1)

1. ISTEMLER Bir kaya sondaj takimindaki sondaj dizisi bilesenlerinin (8,8', 8") yönlendirilmesine iliskin, bir sondaj dizisi bilesenini döndürmek ve çalistirmak üzere düzenlenen ve bir besleme çubugunda (2) ileri geri hareket edecek sekilde desteklenen bir döndürine aygitini (4) kapsayan bir yönlendirme aygiti olup, burada yönlendirme aygiti, sondaj dizisi bilesenlerinin bir kaya sondaj takiminin bir sondaj dizisi konumuna (A) takilip çikarilmasina yönelik bir vasitayi kapsamaktadir, aygitin özelligi, - yönlendirme aygitinm, besleme çubugundan yana] olarak uzanacak, ayni zamanda da, besleme çubuguna bir açi yapacak sekilde düzenlenen ve boylamsal bir kilavuzu (42) içeren bir kilavuz çubugunu (19) kapsamasi, - diger uç bölgesi bir kaldirma basligiyla kenetlenecek sekilde düzenlenmis olan bir sondaj dizisi bileseninin bir ilk uç bölgesini kistirmak üzere eksen etrafinda döner sekilde düzenlenmis bir kilavuz kiskaci (41) kapsayan bir kiskaç mekiginin (40) boylamsal kilavuz boyunca tahrikle yer degistirebilir olmasi, - kiskaç mekiginin, kilavuz çubugundaki bir çalistirma güzergahiyla (46) birlikte çalismaya yönelik bir çalistirma çarkinin (44) çalistirilmasina iliskin bir çalistirma motorunu (45) tasimasi ve çalistirma çarkinin (44), kiskaç mekigi boylamsal kilavuz (42) boyunca esasen serbestçe hareket edebilmesine olanak tanimak üzere ayrilabilir olmasidir. Istem 1`e uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, çalistirma çarkinin (44), esasen düzlemsel bir çalistirma güzergahina (46) karsi etkiyen bir çark olmasidir. Istem 2sye uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, çalistirma çarkinin (44) çalistirma güzergahina karsi temas basincinin ayarlanabilmesidir. Istem 1 ila 3”ün herhangi birine uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, çalistirma sarkinin (44), söz konusu çalistirma güzergahiyla (46) birbirinden ayrilmak suretiyle baglantisinin kesilebilir olmasidir. Istem 3 veya 4”ün herhangi birine uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, çalistirma çarkinin (44), bir güç biriminin (48) yardimiyla kiskaç mekiginin (40) bir gövdesine göre hareket edebilen bir tutucu (47) tarafindan desteklenmesidir. Istem 1 ila 5`in herhangi birine uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, boylamsal kilavuzun (42), kilavuz çubugunda boyuna düzenlenen ve yanlara dogru farkli yönlere bakan kilavuz seritlerini içermesi ve kiskaç mekiginin (40), kilavuz seritleriyle birlikte çalisan kilavuz vasitalarini (50) kapsamasidir. Istem 1 ila 6”nin herhangi birine uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, kilavuz kiskacin (41), kiskaç mekiginin bir ana kismina göre eksen etrafinda dönebilen bir kolun (52) üzerinde konumlandirilmasidir. Istem Tye uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, eksen etrafinda döner kolun (52), sondaj dizisi konumundaki bir sondaj dizisi bileseninin kistirilmasina yönelik bir ilk konumla, bir sevk konumundaki bir sondaj dizisi bileseninin kistirilmasina yönelik ikinci bir konumun arasinda dönebilmesidir. Istein 8”e uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, ilk konumun ayarlanabilir bir konum olmasidir. Istem 1 ila 9°un herhangi birine uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, kilavuz kiskacin (41), farkli boylardaki sondaj dizisi bilesenlerine uyarlanacak sekilde ayarlanabilmesidir (55). Istem 1 ila 105un herhangi birine uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, kilavuz çubugunun bir uçtan besleine çubugunun bölgesine baglanabilmesidir. Istem ll”e uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, kilavuz çubugunun (19), söz konusu besleme çubuguyla baglantili olarak bir ilk pivot ekseninin (Ll) etrafinda dönecek sekilde baglanabilmesidir. Istem l 1 veya 12,ye uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, sirasiyla bir ilk sondaj bileseninin (8') bir uç kismina ve ikinci bir sondaj dizisi bileseninin (8") bir uç kismina kenetlenmek üzere düzenlenen bir kiskaç birimini (11) kapsamasidir. Yukaridaki istemlerden herhangi birine uygun yönlendirme aygiti olup, özelligi, kilavuz çubugunun (19`) dogrusal uzanmasidir. Bir sondaj dizisinin döndürülüp çalistirilmasina yönelik olan ve bir besleme çubugu (2) tarafindan ileri geri hareket edecek sekilde desteklenen bir döndürme aygitini kapsayan kaya sondaj takimi olup, özelligi, Istem 1 ila 14”ün herhangi birine uygun bir yönlendirme aygitini kapsamasidir.