Przedmiotem wynalazku jest hydrauliczny mechanizm udarowy, przeznaczony z korzyscia dla wiertarek do kamienia, skladajacy sie z obudowy przystosowanej do podlaczenia do niej narzedzia udarowego, z tloka przystosowanego do wykonywania ruchów posuwisto-zwrotnych w cylindrycznej przestrzeni znajdujacej sie wewnatrz tej obudowy oraz z wspólosiowego z tym tlokiem tulejowego zaworu rozdzielczego, przystosowanego do wykonywarna w komorze zaworowej ruchów posuwisto-zwrotnych i sluzacego do zmiany kierunku ruchów tloka.W dalszym ciagu opisu wyrazenia takie jak „u dol ^ , „pod'* i „dolny" okreslaja ten koniec mechanizmu, do którego jest podlaczone narzedzie udarowe, a takie (kreslenia, jak „u góry", „ponad" i „górny" odnosza sie do przeciwnego mu konca mechanizmu. Ponadto slowo „kanal" jest w tekscie zwykle uzyte w liczbie pojedyn¬ czej, nawet wówczas, gdy dotyczy ono ukladu, skladajacego sie z kilku takich samych kanalów.Hydrauliczne mechanizmy udarowe tego typu byly ostatnio wytwarzane przez szereg wytwórni, dzieki nizszym kosztom zastosowania cieczy pod cisnieniem w porównaniu ze sprezonym powietrzem. Jedna z niedo¬ godnosci tych-urzadzen udarowych jest trudnosc wzajemnego zsynchronizowania ruchów tloka i zaworu roz¬ dzielczego w tyci i przypadkach, w których ruchy te steruja zarazem odprowadzeniem cieczy pod cisnieniem z przestrzeni cylindrycznej do kanalu wylotowego i doprowadzeniem swiezej cieczy pod cisnieniem do tejze przestrzeni, Celem wynalazku jest wyeliminowanie tych niedogodnosci.Wedlug wynalazku cel ten osiagniety zostal w ten sposób, ze dolna krawedz tloczka przedluzenia tloka otwiera polaczenie wspomnianej komory górnej za kanalem doprowadzajacym ciecz pod cisnieniem poprzez kanal wywiercony w obudowie nieco wczesniej, zanim górna krawedz wlasciwego tloka zamknela polaczenie tej górnej komory z kanalem odplywowym.*' Ponizej zostanie opisany szczególowiej przyklad postaci wykonania mechanizmu udarowego wedlug wyna¬ lazku, na podstawie zalaczonego rysunku, na którym fig. 1 przedstawia w przekroju osiowym i czesciowym2 94933 widoku mechanizm udarowy wedlug wynalazku, gdy tlok znajduje sie przy koncu suwu roboczego, fig. 2 zas - mechanizm udarowy, pokazany w podobny sposób jak na fig. 1, lecz na którym tlok jest na poczatku suwu roboczego.Tlok 27, skladajacy sie z tloczyska 5, tloka wlasciwego 4 i jego przedluzenia 18, jest osadzony w cylin¬ drycznej wewnetrznej przestrzeni obudowy 1, wewnatrz której moze on wykonywac ruchy posuwisto-zwrotne.Wspomniana cylindryczna przestrzen sklada sie z przestrzeni usytuowanej pod tlokiem wlasciwym 4 i zwanej w dalszym ciagu opisu komora dolna 8 oraz z przestrzeni usytuowanej nad tlokiem wlasciwym 4, zwanej w dal¬ szym ciagu opisu komora górna 10. Na górnym koncu wspomnianego przedluzenia znajduje sie tloczek 33.Wykonujac ruchy posuwisto-zwrotne, tlok 27 uderza o narzedzie 2. W przypadku gdy narzedzie 2 nie znajduje sie na swoim miejscu, tlok 27 zostaje zatrzymany w komorze amortyzacyjnej 21, zamykanej przez tlok wlasci¬ wy 4, gdy ten ostatni znajduje sie w swym najnizszym polozeniu, a jego ruch zostaje zatrzymany wskutek wzrostu cisnienia w komorze amortyzacyjnej.Komora 17, w której umieszczony jest tloczek 33 przedluzenia 18, stanowi polaczenie górnej komory 10 z kanalem wlotowym 9 poprzez kanal 26 wtedy, gdy tlok 27 zbliza sie do swego górnego zwrotnego punktu.Poprzez mechanizm udarowy przeprowadzona jest rurka przeplukujaca 23, która doprowadza ciecz przeplukuja¬ ca do wlasciwego otworu w narzedziu 2. Koncówka 24 sluzy do podlaczenia przewodu nadcisnieniowego, doprowadzajacego ciecz pod cisnieniem do mechanizmu, koncówka 25 zas sluzy analogicznie do podlaczenia przewodu odplywowego. Poczynajac od koncówki 24, rozciaga sie wewnatrz obudowy kanal wlotowy 9, prowa-. dzacy do dolnej komory 8, górnej komory 10 i zasobnika nadcisnieniowego 19. Zasobnik ten kompensuje przeplywy cieczy i zmiany cisnienia.Kanal wlotowy 9 jest stale polaczony z komora dolna 8, a poprzez zawór rozdzielczy - równiez i z komo¬ ra górna 10. Róznice srednic tloka 27 sa tak dobrane, ze dolna powierzchnia czolowa tloka wlasciwego, pozostajaca stale pod dzialaniem nadcisnienia, jest mniejsza od jego górnej czolowej powierzchni, do której doplyw cieczy pod cisnieniem jest zamykany, wzglednie otwierany przez zawór rozdzielczy 7 i przez przedluze¬ nie 18 tloka. Gdy komora górna 10 jest pod cisnieniem, tlok 27 porusza sie do dolu. Natomiast gdy ta komora jest polaczona z kanalem odplywowym, tlok porusza sie do góry.Zawór rozdzielczy 7 typu tulejowego, porusza sie w komorze 6, która jest usytuowana w obudowie 1 dookola przestrzeni cylindrycznej 8, 10, w której porusza sie tlok wlasciwy 4 i której ta komora 6 jest rozszerze¬ niem. Miedzy komora dolna 8 i komora 6 zaworu rozdzielczego znajduje sie przewezenie 28, którego cylindry¬ czna wewnetrzna powierzchnia stanowi czesc powierzchni cylindrycznej przestrzeni 8, 10 obejmujacej tlok wlasciwy 4.Czesc komory 6 usytuowana ponizej zaworu rozdzielczego 7, polaczona jest z komora dolna 8 za posred¬ nictwem rowków 13 tloka wlasciwego wtedy, gdy tlok 27 znajduje sie dostatecznie nisko. Zawór rozdzielczy 7 ma otwory 15 i 16, które w okreslonych odstepach czasu znajduja sie naprzeciw kanalów wylotowych 1 la i 1 Ib.W chwili gdy zawór rozdzielczy 7 znajduje sie dostatecznie wysoko, jak pokazano na fig. 2, ciecz moze przeply¬ wac z komory górnej 10, poprzez otwór 15 wykonany w zaworze rozdzielczym 7, do kanalu wylotowego 1 la.Wymiary powierzchni czolowych górnego konca 12 i dolnego konca 14 zaworu rozdzielczego 7 sa tak dobrane, ze wtedy gdy komora 6 jest pod dolnym koncem zaworu rozdzielczego 7 polaczona poprzez rowki 13 z bedaca pod cisnieniem dolna komora 8, sila wywierana przez to cisnienie na dolna powierzchnie czolowa 14 zaworu rozdzielczego, powoduje ruch tego zaworu ku górze. Dzieje sie tak dlatego, ze górna powierzchnia czolowa 12 zaworu rozdzielczego jest mniejsza niz jego dolna powierzchnia czolowa 14, podczas gdy cisnienie jednostkowe jest na obydwu tych powierzchniach jednakowe.Z chwila gdy tlok 27 przesunal sie niemal az do swojego górnego punktu zwrotnego, rozdzielczy zawór 7 zas jest w swym górnym polozeniu, rowki 13 tloka wlasciwego 4 lacza komore 6 zaworu rozdzielczego, poprzez otwory 16 tego zaworu, z kanalem odplywowym 1 Ib. Zanim to nastapilo, polaczenie pomiedzy dolna komora 8 a komora 6 zaworu rozdzielczego zostalo odciete przez tlok wlasciwy 4, przy wspóldzialaniu z przewezeniem 28 obudowy 1 / usytuowanym pomiedzy dolna komora 8 i komora 6 zavvoru rozdzielczego. Z chwila polaczenia komory 6 zaworu rozdzielczego z kanalem odplywowym 1 Ib, cisnienie w komorze 6 spada, a cisnienie wlotowe dzialajace na górna powierzchnie czolowa 12 zaworu rozdzielczego 7, przesuwa ten Ostatni ku dolowi.Na fig. 1 pokazano polozenie, w którym tlok 27 wlasnie uderzyl narzedzie 2 i zaczyna poruszac sie z powrotem do góry. Zawór rozdzielczy 7 zostal wlasnie zatrzymany w swym skrajnym górnym polozeniu przez komore amortyzacyjna 20. Doplyw cieczy pod cisnieniem do górnej komory 10 jest calkowicie odciety, nato¬ miast odplyw poprzez otwór 15 do kanalu odplywowego 1 la jest otwarty. Cisnienie w dolnej komorze 8 powoduje ruch tloka 27 do góry. Komora 6 zaworu rozdzielczego polaczona jest zdolna komora 8 poprzez rowki 13 tloka 27.94 933 3 Ruch powrotny tloka jest poczatkowo ruchem przyspieszonym, dopóki ciecz zawarta w komorze górnej 10 odplywa poprzez kanal 1 la do kanalu odplywowego 3. Przyspieszenie to maleje, a nastepnie ruch tloka zaczy¬ na zwalniac, z chwila gdy górna krawedz 29 tloka wlasciwego 4 zaczyna dlawic przeplyw do kanalu odplywo¬ wego 11 a, wskutek czego cisnienie w komorze górnej 10 zaczyna wzrastac. W celu nie dopuszczenia do jego wzrostu znacznie powyzej sredniego cisnienia panujacego w ukladzie nadcisnieniowym mechanizmu udarowego, tloczek 33 przedluzenia 18 tloka odslania przelot komunikacyjny 26, laczacy komore górna 10 z kanalem wlotowym 9 na krótko przed tym, zanim tlok wlasciwy 4 zamknal calkowicie polaczenie z kanalem 1 la.Otwarcie polaczenia z kanalem wlotowym nastepuje z chwila, gdy dolny koniec 30 tloczka 33 przedluze¬ nia 18 tloka 27 mija dolna krawedz 32 kanalu 26, a wspomniane polaczenie z kanalem lla zostaje zamkniete w chwili gdy górna krawedz 29 tloka wlasciwego 4 tloka 27 dochodzi do górnej krawedzi 31 otworu 15.Z chwila zamkniecia kanalu lla, nastepuje koniec fazy odplywu cieczy do kanalu odplywowego 3 i szybkosc tloka zaczyna malec. Ciecz wypchnieta przez tlok podczas jego ruchu przeplywa przelotem komunikacyjnym 26 do kanalu wlotowego 9 i gromadzi sie w zasobniku 19.W czasie ruchu tloka 27 do góry, musi byc zapewniona mozliwosc wyplywu cieczy z komory górnej 10.W przypadku znanych dotychczas rozwiazan postaci tloka, mozliwosc te mozna osiagnac tylko przez to, ze zawór rozdzielczy 7 musi zawsze rozpoczynac swój ruch do dolu na krótko przed zamknieciem otworu 15 przez tlok wlasciwy 4, w chwili gdy ten ostatni dochodzi do swej górnej pozycji. W przypadku tloków konwencjonal¬ nych, zgranie ze soba w czasie tych dwóch dzialan jest niezmiernie trudne.Dzieki zastosowaniu przedluzenia 18 tloka w sposób wyzej opisany, wada ta zostala wyeliminowana.Dzieki wynalazkowi, zawór rozdzielczy 7 moze pozostawac nieruchomy, nawet gdy przeplyw cieczy z komory górnej 10, poprzez kanaly 26 i 9 do zasobnika 19 nadcisnienia zaczyna sie nieco przed koncem przeplywu z tejze górnej komory 10 do kanalu Ma.Na fig. 2 tlok 27 pokazany jest w polozeniu tuz przed rozpoczeciem swego ruchu do dolu. Poczatkowo, komora górna 10 jest zasilana poprzez kanal 26 i przestrzen 17 usytuowana okolo przedluzenia tloka, a zarazem poprzez komore pierscieniowa, odslonieta przez zawór rozdzielczy 7. Z chwila gdy tlok 27 przesunal sie do dolu na dostateczna odleglosc, dolna krawedz 30 tloczka 33 przedluzenia odcina polaczenie górnej komory 10 z kanalem doplywowym 9 poprzez kanal 26. Zawór rozdzielczy 7 zostaje zatrzymany w swym dolnym poloze¬ niu w komorze 6, odgrywajacej w tym przypadku role komory amortyzacyjnej. Podczas swego ruchu do dolu, tlok 27, na krótko przed uderzeniem o narzedzie 2, otwiera polaczenie dolnej komory 8 z komora 6 zaworu rozdzielczego, poprzez rowki 13. Cisnienie w komorze 6 wzrasta, powodujac ruch zaworu rozdzielczego 7 do góry. Polaczenie kanalu wlotowego 9 z komora górna 10 jest wtedy zamkniete, a otwór 15 znajduje sie naprze¬ ciw kanalu odplywowego lla. Zawór rozdzielczy 7 jest zatrzymany w komorze amortyzacyjnej 20, w polozeniu /pokazanym na fig. 1.Korzysci plynace z wynalazku sa nastepujace.Cisnienie w komorze górnej 10 nie moze nigdy wzrosnac na tyle by moglo to zaszkodzic dzialaniu mechanizmu. Zawór rozdzielczy 7 moze dzieki wynalazkowi rozpoczac swój ruch do dolu w chwile po calkowi¬ tym zamknieciu kanalu 1 la, gdyz za to kanal 26 jest juz dostatecznie otwarty.Na poczatku suwu roboczego komora górna 10 jest zasilana poprzez dwa kanaly, to jest poprzez kanal 26 i poprzez komore pierscieniowa, odslonieta przez otwór rozdzielczy 7. Dzieki temu komora górna 10 zostaje napelniona szybko, a straty cisnienia sa niewielkie.Mechanizm udarowy dziala nawet wtedy, gdy zawór rozdzielczy 7 jeszcze nie odslonil doplywu do górnej komory 10, a suw roboczy juz sie zaczal, gdyz zamiast tego doplyw do komory górnej 10 jest otwarty poprzez kanal 26. Rezultatem takiego ukladu wedlug wynalazku jest ta znaczna korzysc, ze zawór rozdzielczy moze sie otwierac wolniej, dzieki czemu wzrost cisnienia w komorze 6 staje sie bardziej równomierny i zostaja wyelimino¬ wane duze skoki cisnienia w kanale odplywowym 3. Praca mechanizmu staje sie spokojniejsza, a jego sprawnosc wzrasta. W opisanej sytuacji ruch zaworu rozdzielczego 7 moze zostac zwolniony przez przydlawienie kanalu 16.Powyzej opisano budowe i dzialanie mechanizmu udarowego wedlug wynalazku, na podstawie konkretne¬ go przykladu. Jest jednak rzecza oczywista dla kazdego fachowca, ze mozliwe sa rózne postacie wykonania przedmiotu wynalazku, pozostajace w obrebie zakresu ochrony. PL