Przedmiotem wynalazku jest sposób ostrzenia narzedzi do obróbki skrawaniem, pracujacych przez wciecieimaja¬ cych przynajmniej jedno ostrze tnace przechodzace przez srodek, pracujacych w sposób przerywany lub ciagly ta¬ kich jak: glowice frezarskie, frezy skrzydelkowe, wiertla z plaskim czolem, noze i innenarzedzia uzywane do obrób¬ ki metali i stopów, drewna i zwiazków zywicznych, jak równiez sposób zamontowania ichna ostrzarce. Przedmio¬ tem wynalazkujestrówniez urzadzeniedo ostrzenia narze¬ dzi od obróbki skrawaniem, pracujacych przez wciecie i majacych przynajmniej jedno ostrze tnace przechodzace przez srodek.Znany jest na przyklad z niemieckiego zgloszenia OS 1427484 sposób ostrzenia narzedzi do obróbkiskrawaniem na ostrzarce uniwersalnej, sluzacej do ostrzenia promieni na frezach, z zastosowaniem przyrzadu mocujacego, który moze sie przemieszczac wraz ze stolem pionowo, poziomo • i prostopadle do osi sciernicy. Obrót wahliwy przyrzadu mocujacego odbywa sie na przegubach w taki sposób, ze tylko jedna os wydaje sie przecinac os ostrzonego narze¬ dzia, ale nie w srodkowej plaszczyznie poziomej sciernicy.Obrabiarka ta nie pozwala na obróbke plaszczyzny, ani na wytyczenie przejscia zeba przez scin, a wiecniepozwala na wykonanie w jednym przejsciu ostrzenia skrzydelka z przejsciem przez scin i z dokladnym zaznaczeniem tego scina.Znany jest równiez z niemieckiego zgloszenia OS 1577457 sposób mocowania oprawki narzedziowej do ostrzenia narzedzi takich jak frezy nasadkowe albo wier¬ tla krete. I w tym przypadku jest to przyrzad uniwersalny stosowany w cyklu ciaglym. Oprawka wedlug tego zglosze¬ nia obraca sie wahliwie wokól osi suportu razem z glowica, a suport moze sie obracac wahliwie wokól osi poziomej, prostopadlej do osi glowicy, przy czym os pozioma jest sztywno polaczona z plyta bazowa zamocowana na stole o przesuwie poziomym. Obrabiarka ta takze nie pozwala na osiagniecie rezultatów, jakie byly przedmiotem poszu¬ kiwan w rozwiazaniu wedlug niniejszego rozwiazania technicznego.Kolejny znany sposób ostrzenia narzedzi pochodzi z amerykanskiego opisu patentowego nr 3 039 244, który dotyczy ostrzarki uniwersalnej z glowica mocujaca narze¬ dzie i z mozliwoscia przemieszczania sie na wrzecionie obracajacym sie w plaszczyznie pionowej i poziomej oraz przyjmowaniem róznych polozen katowych w stosunku do sciernicy. Na ostrzarce wedlug tego opisu patentowego mozna ostrzyc frezy i wiertla jednakze bez mozliwosci podcinania w jednym przejsciu plaszczyzny tnacej zebów frezów oraz z uksztaltowaniem ostrego scina.Znane sa wreszcie ostrzarki szwajcarskie (f-my Chris- ten) do ostrzenia wiertel, które jakkolwiek maja wahliwa oprawke narzedziowa, to nie umozliwiaja ostrzenia ich w jednym przejsciu z dokladnym zaznaczeniem scina.Celem wynalazku jest opracowanie sposobu, który po- 9074490744 3 zwoli na ostrzenie narzedzi do obróbkiskrawaniem pracu¬ jacych przez wciecie w jednym przejsciu i bez zmiany polozenia narzedzia ostrzonego w przyrzadzie z duza do¬ kladnoscia.Cel ten zostal osiagniety w taki sposób, ze ostrzone narzedzie mocuje sie w oprawce narzedziowej i w czasie trwania operacji ostrzenia wprawia sie ja wraz z przyrza¬ dem w ruch wahliwy wokól pierwszej osi geometrycznej znajdujacej sie na przedluzeniu srodkowej plaszczyzny poziomej sciernicy, zbieznej z druga osia geometryczna, wspólna dla oprawki narzedziowej i ostrzacego narzedzia z tym, ze druga osgeometryczna nastawia sieprzezkatowa zmiane polozenia oprawki narzedziowej w plaszczyznie przechodzacej przez pierwsza os geometryczna dzieki ob¬ róceniu sie wokól trzeciej osi prostopadlej do pierwszej osi geometrycznej i przechodzacej przez punkt przeciecia tych zbieznych osi. Dzieki wahliwym ruchom sprowadza sie narzedzie w pierwszepolozenie, w którym jego os znajduje sie w plaszczyzniepionowej ijestnachylona wstosunkudo srodkowej plaszczyzny poziomej sciernicy pod katem ujemnym, równym katowi przylozenia obrabianego narze¬ dzia. Przez przesuniecie podluzne przyrzadukoniec narze¬ dzia doprowadza sie do zetkniecia zobracajaca siescierni¬ ca w celu wykonania czynnosci szlifowania plaszczyzny kata przylozenia. W nastepnym obrocie wahliwym przy¬ rzadu wokól pierwszej osi geometrycznej o okreslony kat, sprowadza sie narzedzie w drugie polozenie, dzieki obroto¬ wi wahliwemu przyrzadu z oprawka narzedziowa mocuja¬ ca ostrzone narzedzie, nadajacemu nowe polozeniekatowe temu narzedziu w celu dokonania czynnosci szlifowania plaszczyzny kata natarcia, która przechodzi przez scin narzedzia. Wprowadza sie narzedzie w trzecie polozenie w kolejnym obrocie wahliwym przyrzadu wokól pierwszej osi geometrycznej, ale w kierunku przeciwnym jak dla polozenia drugiego - o kat zblizony do kata w polozeniu drugim. Osi narzedzia nadaje sie polozenie w plaszczyznie srodkowej, poziomej sciernicy, która to os tworzy zadany kat z jej przednia powierzchnia. Koniec narzedzia dopro¬ wadza sie do zetkniecia z przednia powierzchnia sciernicy przez przesuniecie wzdluzne przyrzadu dla nalezytego podciecia i usytuowania scina przez zeszlifowanie plasz¬ czyzny która przecina plaszczyzne kata przylozenia we¬ dlug linii tworzacej z krawedzia ostrza kat nie przekracza¬ jacy 90° i majacy swój wierzcholek w osi narzedzia.Celem wynalazku jest takze wykonanie urzadzenia do ostrzenia narzedzi do obróbki skrawaniem pracujacych przez wciecie.Urzadzenie wedlug wynalazku ma tarcze podzialowa zamocowana na wahliwej osi poziomej, wspólpracujaca z pierwszym ukladem wyznaczania i zamocowania osi w zadanym polozeniu i z wrzeciennikiem oprawki narze- Hziowej, w której zamocowane jest ostrzone narzedzie, przy czym, wahliwy suport ma podluzna plyte przesunieta poprzecznie w stosunku do wahliwej osi i posiadajaca os obrotowa glowicy oprawki narzedziowej oraz os prostopa¬ dla do wahliwej osi dla przemieszczenia glowicy o okreslo¬ ny kat w plaszczyznie równoleglej do podluznej plyty, przy czym podluzna plyta jest przesunieta w taki sposób, aby wspólna os geometryczna narzedzia i oprawki narzedzio¬ wej we wszystkich polozeniach katowych oprawki narze¬ dziowej i os geometryczna obrotu wahliwego suportu, byly zbiezne w punkcie C przez który przechodzi równiez os geometryczna osi obrotu oprawki narzedziowej, przy czym glowica oprawki narzedziowej jest ponadto sprzegnieta z wahliwa osia przez uklad blokujacy glowice w zadanym 4 polozeniu katowym z tym, ze przyrzad jest usytuowany obrotowo we wrzecienniku oprawki narzedziowej. Tarcza podzialowa sztywno polaczona pozioma osia wahliwa su¬ portu wahliwego, ma otwory na obwodzie, w które wcho- s dzi kolek dzwigni wahajacej sie na osi stalego suportu.Plyta podluzna suportu wahliwego jest równolegla do poziomej osi wahliwej, a glowica wrzeciennika oprawki narzedziowej stanowi równiez plyteprzesuwna katowo na plycie podluznej. Plyta podluzna suportu wahliwego ma wyciecie po luku okregu o dlugosciodpowiadajacej katowi 45° i w srodku znajdujacym sie na osi geometrycznej osi * obrotu glowicy wrzeciennika oprawki narzedziowej, w które wchodzi znany rygiel blokujacy glowice.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia widok boczny konca narzedzia z fig. 2, pokazujacego plaszczyzne ograniczona w srodku krawedzi tnacej, fig. 2- rzut pionowy konca narzedzia o dwóch krawedziach, po¬ kazujacy plaszczyzne tworzaca kat przylozenia i plasz- czyzne krawedzi tnacej, fig 3 przedstawia schematycznie w rzucie pionowym urzadzeniewedlug wynalazkunastole ostrzarki, w polozeniu ksztaltowania plaszczyzny krawe¬ dzi tnacej, fig. 4 - jest widokiem bocznym urzadzenia pokazanego na fig. 3 patrzac wedlug strzalki IV, fig. 5 - pokazuje koniec narzedzia zuzytego przed ostrzeniem, fig. 6 - stanowi widok z przodu sciernicy z narzedziem do ostrzenia w polozeniu tworzenia plaszczyzny kata natar¬ cia, której fig. 7 jest widokiem bocznym, fig. 8 przedstawia ten sam widok czolowy z narzedziem w polozeniu tworze- nia plaszczyzny kata ostrza, którego fig. 9 jest widokiem bocznym, fig. 10 przedstawia ten sam widok czolowy z narzedziem w polozeniu tworzenia plaszczyzny ograni¬ czajacej scin, którego fig. 11 jest widokiem z boku, a fig. 12 - widokiem z przodu.Narzedzie ostrzone sposobem wedlug wynalazku, fig. 1 i 2 i majace na przyklad dwa ostrza tnace 1,2, mapierwsza plaszczyzne 3, która tworzy kat przylozenia d z krawedzia ostrza 4. Druga plaszczyzna 5 plaszczyzny kata natarcia przechodzi przez punkt C* na osi geometrycznej Y-Y' 40 narzedzia, a trzecia plaszczyzna 6 ogranicza w punkcie C krawedz ostrza 4.Urzadzenie 7 wedlug wynalazku przedstawione na fig. 3 i 4, umieszczone jest na stole 8 ostrzarki, zawierajacej sciernice 9. Stól 8 z urzadzeniem moze sie przesuwac 45 wzdluznie przed sciernica w kierunku strzalek f albo poprzecznie równolegle do osi obrotu sciernicy.Urzadzenie posiada suport staly pionowy 10, w którym umieszczona jest wahliwa ospozioma 11 wahliwego supor¬ tu 12, os geometryczna X-X',znajduje sie na przedluzeniu 50 srodkowej powierzchni poziomej sciernicy 9.Suport wahliwy 12 posiada plyte 13 przesunieta równo¬ legle do osi 11, w której zamocowana jest os obrotu 14, na której moze sie wahac katowo równolegle do plyty 13, glowica 15 wrzeciennika oprawki narzedziowej 16, w któ- 55 rej umocowane jest narzedzie do ostrzenia 17. Plyta 13 posiada w poblizu swojej krawedzi w polozeniu przeciw¬ nym do osi obrotu 14, wyciecie 18 po luku kola o dlugosci odpowiadajacej katowi 45°, którego srodek znajduje sie na osi geometrycznej Z-Z', osi obrotu 14. 60 Uklad oznaczenia przedstawionyschematyczniepozwa¬ la zamocowac narzedzie we wrzecienniku w kazdym zada¬ nym polozeniu. Rygiel blokujacy 27 pozwala zamocowac glowice 15 w kazdym zadanym polozeniu katowym.Os geometryczna X-X*poziomej osi wahliwej 11 suportu 65 wahliwego 12 i os geometryczna Y-Y'oprawki narzedzio-90744 wej 16 i narzedzia do ostrzenia 17 zbiegajasie w punkcie C, przez który przechodzi równiez os geometryczna ZZ', osi obrotu 14, wrzeciennika oprawki narzedziowej 16, znarze¬ dziem do ostrzenia 17.Tarcza podzialowa 20 ukladu oznaczania jest sztywno zamocowana do osi wahliwej 11 i posiada pewna ilosc otworów 21i, 212,213 na obwodzie tarczy.Kolek 22 bloku¬ jacysuport 19 jest sztywnopolaczonyz koncem dzwigni 23, obracajacej sie na osi 24 wspornika stalego 19, a os ta jest prostopadla do osi 11 suportu wahliwego 12. Dzwignia 23 posiada na drugim swoim koncu przycisk odryglowujacy . Sprezyna umieszczona po stronieprzeciwnej przycisku pozwala na przechylanie dzwigni 23 blokujac w poszcze¬ gólnych otworach 21i, 212, 213 wahliwy suport w odpo¬ wiednim polozeniu.Otwory sa umieszczone na obwodzie tarczy 20 w ten sposób, ze pierwszy otwór 211 odpowiada pierwszemu polozeniu suportu wahliwego 12, w którymjest szlifowana plaszczyzna 3 narzedzia, tworzaca kat przylozenia.W drugim otworze 212 odpowiadajacym polozeniu szli¬ fowania plaszczyzny 5 krawedziostrza, otwór 212 znajduje sie na przyklad o 90° od otworu 212(dzadany kat przyloze¬ nia) w kierunku strzalki f (fig. 4).Trzeci otwór 213 odpowiada polozeniu szlifowania pla¬ szczyzny 6 ograniczajacej w punkcie C* krawedz ostrza 4.Koncówka 28 na suporcie wahliwym 12 umieszczona w plaszczyznie pionowej przechodzacej przez &s obrotu X-X utrwala polozenie tej osi w stosunku do sciernicy 9.Koncówka 28 moze byc z powodzeniem wykonana w po¬ staci diamentu do wyrównywania sciernicy i pozwala ustawic zderzak wózka poprzecznego stolu, nie przedsta¬ wionego, ograniczajacego jego droge.Sposób dzialania urzadzenia jest nastepujacy. Umiesz¬ cza sie najpierw ostrzone narzedzie 17 w oprawce narze¬ dziowej 16 w ten sposób, ze czesc zuzyta albo do ostrzenia 17a przenosi o odleglosc m punkt C przeciecia sie osi, która to odleglosc okresla srodek C narzedzia naostrzonego (fig.5).Nastepnie przystepuje sie do trzechnastepujacychczyn¬ nosci., W pierwszej czynnosci na przyklad szlifowania plasz¬ czyzny 3 tworzacej kat przylozenia ciecia zwalnia sie najpierw kolek 22 przyciskiem 25 ukladu wskaznikowego i sciskajac sprezyne 26, obraca sie nastepnie tarcze 20 w kierunku strzalki f (fig. 4), azeby doprowadzic otwór 21 pod kolek 22. Skoro przycisk 25 jest zwolniony, kolek 22 jest umieszczony przez dzialanie sprezyny 26 na dzwignie 23 w otworze 21i i suportobracajacy sie jest unieruchomio¬ ny. Doprowadza sie os Y-Y* narzedzia 17, przez ruch wahliwyoprawkinarzedziowej 16 na osi obrotu 14, w polo¬ zenie C podzialki b. Narzedzie 17 znajduje sie wówczas w polozeniu z fig. 6 i 7, a os YY* znajduje sie wówczas ,w plaszczyznie pionowej i tworzy z plaszczyzna srodkowa pozioma A-A' kat d równy zadanemu katowi przylozenia.Przez przesuniecie wzdluzne wspornika 10 na stole 8, doprowadza sie koniec narzedzia do styku z przednia krawedzia 9a sciernicy 9, azeby zewentualnymi przesunie¬ ciami poprzecznymi dojsc do szlifowania plaszczyzny 3 narzedzia, tworzac jego kat przylozenia, azdo stykuwózka poprzecznego, nie pokazanego, z ogranicznikiem.W czynnosci szlifowania plaszczyzny 5 krawedzi ostrza zwalnia sie na nowo kolek 22 ukladu oznaczania i obraca sie tarcza 20 w kierunku przeciwnym do strzalki f, w ten sposób, azeby wprawic kolek 22 do otworu 212, przesuwa 6 sie katowo os Y-Y'narzedzia o zadany kat b (np. 45°) przez ruch wahliwy oprawki narzedziowej 16 dookola osi 14.Narzedzie 17 znajduje sie wówczas w polozeniu jak na fig. 3, 4 i 8, 9. Os Y-Y' znajdujaca sie w plaszczyznie pionowej jest nachylona o kat e= 90 - b w stosunku do plaszczyzny poziomej srodkowej A - A* sciernicy 9. Wyko¬ nuje sie wówczas szlifowanie plaszczyzny 5 doprowadza¬ jac koniec narzedzia 17 najpierw do czesci przedniej scier¬ nicy 9 i przesuwajac urzadzenie 7 wzdluz sciernicy. Kat e ma na celu okreslenie wystarczajacej powierzchni kon¬ taktu z tarcza scierna, która zweza sie ku srodkowi narze¬ dzia.Ostatnia czynnoscia jest szlifowanie plaszczyzny 6 two¬ rzacej w srodku narzedzia granice krawedzi ostrza i której przeciecie z plaszczyzna 3 z pierwszej czynnosci tworzy zadany kat z krawedzia ostrza 4, której wierzcholek znaj¬ duje siewsrodkuC\ Osiaga sieten cel, po zwolnieniu kolka 22, z otworu 213 tarczy podzialowej 20, jak to opisano powyzej.Po wykonaniu tej czynnosci obraca sie tarcze 20 o zada¬ ny kat w kierunku strzalki f na fig. 4. Polozenie katowe b osi narzedzia na wahliwym wsporniku jest bliskie jej polozeniu w drugiej czynnosci opisanej powyzej.Jaktoprzedstawiono na fig. 10 i 12 narzedzie 17 znajduje sie wówczas w plaszczyznie srodkowej poziomej A - A' sciernicy tworzac kat f, oznaczony przez plaszczyzne YY* narzedzia 17 z plaszczyzna pionowa krawedzi czynnej 9a sciernicy 9. Doprowadza sie koniec narzedzia 17 do styku z krawedzia czynna sciernicy i przesuwa sie urzadzenie 7 podluznie, azeby uformowac plaszczyzne 6. Ogranicznik nie przedstawiony na stole 8 ogranicza to przesuniecie.Trzypowyzsze operacje moga byc wykonane wporzadku innym jak opisany zostal powyzej, pod warunkiem, ze koniec szlifowania mialby miejsce w momencie kiedy os X- X*urzadzenia 7 przechodzi przez pionowa plaszczyzne pracy krawedzi 9a sciernicy 9, co uzyskuje sie najlatwiej poslugujac sie ogranicznikiem, nie przedstawionym, na wózku poprzecznym stolu ostrzarki wyskalowanym dzieki koncówce 28 na suporcie wahliwym 12. 40 Nalezy zanotowac, ze wykonanie plaszczyzny 5 krawe¬ dzi ostrza jest ulatwione, jezeli poprzednio zostala wyko¬ nana plaszczyzna 6.Azeby wykonac ostrzenie ewentualnych innych krawe¬ dzi narzedzia 17, wystarczy przy pomocy ukladu oznacze- 45 nia wrzeciennika oprawki narzedziowej 16, obrócicnarze¬ dzie 17 dookola swojej osi o kat odpowiadajacy liczbie krawedzi i wykonywac nastepnie dla dwóch pierwszych czynnosci wymienionych powyzej szlifowanie kata przylo- * zenia i krawedzi ostrza. 50 Zaden demontaz narzedzia nie jest wykonywany pod¬ czas wszystkich operacji szlifowania narzedzia. Uzyskuje sie w ten sposób bardzo duza dokladnosc w okresleniu srodka przez trzy plaszczyzny szlifowania. 55 , PL