***i Twórca wynalazku: Uprawniony z patentu: Sumitomo Chemical Company Limited, Osaka (Japonia) Srodek chwastobójczy Przedmiotem wynalazku jest srodek chwasto¬ bójczy zawierajacy jako substancje czynna mie¬ szanine estru 0-metylo-0-/3-metylo-6-nitrofenylowe- go/ kwasu N-IIrzed. butyloamidotiofosforowego (oznaczonego dalej jako zwiazek A) lub estru 0- -etylo-0-/3-metylo-6-nitrofenylowego/ kwasu N-II rzed. butyloamidoitiiofosiforowego (oznaczonego da¬ lej jako zwiazek B) oraz sym-triazyny o wzorze ogólnym 1 w którym Ri oznacza atom chloru, gru¬ pe metoksylowa lub grupe metylotiolowa, a R2 i R3 oznaczaja grupe etylowa lub izopropylowa, przy czym mieszanina ta daje znaczny efekt syner- getyczny.Symetrina, jeden z herbicydów stosowanych na plantacjach ryzowych odznacza sie wybitnym dzia¬ laniem na szerokolistne chwasty takie jak Mono- chorina viaginalis Presl, Linderna pyxidaria, Rota- la indica Koehne, lecz z drugiej strony daje maly efekt chwastobójczy w stosunku do chwastów tra¬ wiastych a poza tym jest malo skuteczna na chwa¬ sty wieloletnie takie jak np. Cyperus serotinus, Sa- gittaria pygmaea, Scirpus Juncoides.Zwiazki A i B wykazuja szczególnie wysoka aktywnosc chwastobójcza w stosunku do chwastów trawiastych np. chwastnica jednostronna (Echino- chloa crus-galli), lecz mala aktywnosc w stosunku do chwastów szerokolistnych (np. Monochoria via- ginalis Presl, Linderna pyxidaria, Rotala indica Koehne) bardzo wyrosnietych, a ponadto wykazu¬ ja male efekty chwastobójcze w stosunku do chwa- 80 stów wieloletnich (np. Cyperus serotinus, Sagit- taria pygmaea, Sciripus Juncoides).Obecnie stwierdzono, ze kazda mieszanina za¬ wierajaca jeden ze zwiazków triazyny i zwiazek A lub B wykazuje olbrzymia aktywnosc chwasto¬ bójcza w stosunku zarówno do szerokolistnych chwastów jak i chwastów trawiastych, a szczegól¬ nie polaczone zwiazki chwastobójcze maja wybitna aktywnosc w stosunku do chwastów wieloletnich, które nie sa zwalczane przez stosowane indywi¬ dualnie symetrine, zwiazek A lub zwiazek B.Z zasady, zwiazek chwastobójczy który nie za¬ bija wszystkich chwastów o których mowa, nie jest dostatecznie ekonomiczny. Np. jesli pewien ro¬ dzaj chwastów przezyje, to rozmnozy sie i wyrza¬ dzi szkode w zbozu, obnizajac o 50% efekt ekono¬ miczny stosowania zwiazku chwastobójczego.Zgodnie z powyzszym pozadane jest, aby srodki chwastobójcze mialy szeroki zakres dzialania chwa¬ stobójczego pozwalajacy niszczyc rózne rodzaje chwastów. Pozadane jest otrzymanie takich herbi¬ cydów, które beda wysoko efektywne nawet wte¬ dy, jesli beda stosowane w dowolnym czasie, a wiec chodzi o takie srodkr chwastobójcze które maja szeroki okres stosowania.Zwiazki A i B bedace zwiazkami fosforoorganicz¬ nymi i jednymi ze skladników srodków chwasto¬ bójczych wedlug wynalazku, wykazuja powazne efekty chwastobójcze na wzrost wiekszosci chwa¬ stów jesli stoisuje sie je przed wzejsciem tych 85 37885 378 4 chwastów. Stosowalnie ich jednak po wizejsciu chwastów powoduje oslabienie efektu chwastobój¬ czego równolegle ze wzrostem chwastów szczegól¬ nie ostro zmniejszajac ten efekt na chwasty szero- kolistne i zwezajac zakres dzialania chwastobój¬ czego. Z tego powdu zwiazki te posiadaja waski okres ich stosowalnosci. Chociaz badano rózne mie¬ szanki tych zwiazków z róznymi innymi zwiazkami chwastobójczymi dla unikniecia powyzszych wad, to jednak wiekszosc kombinacji wykazuje tylko zwykly efekt dodatkowy lub efekt równowazny.Tylko kombinacja z 2-metylotio-4,6-bis/etyloamino/- -s^trazyma (dalej okreslona w skrócie jako sym- .joafrtriaft), .daje dobre rezultaty. Badajac nastepnie p&hbfirieS lymmetrihy, stwierdzono, ze mieszaniny ze zwiazkiem sym-triazyny o podanym poprzednio wzorze ogólnym, podobnie do mieszaniny z sym- ¦mfeffflfsf^maja zadziwiajacy chwastobójczy efekt herbicydalny synergetyczny. Przykladami takich zwiazków sym-triazyny sa: 2-chloro-4, 6-bis/etylo- amino/-s-triazyna, 2-chloro-4, 6-bis-/izopropyloami- no/-s-triazyna, 2-metylotio-4, 6-bis/etyloamino/-s- triazyna, 2-metylotio-4,6-bis/iz!0(p(ropyloamino/-s- -triazyna, 2-metylotio-4-etyloamino-6-izopropylo- amino-s-trazyna, 2-metoksy-4-etykiamino-6-izopro- pyloamino-s-trazyma i podobne.Te sym-triazyny omówiono w japonskich opisach patentowych Nr nr 9799/1960, 16600/1960 i 10799/1961 i znane sa jako zwiazki chwastobójcze. Ich charak¬ terystyczne cechy dzialania to wysoka skutecznosc przy stosowaniu przy wschodzeniu, chwastów, wy¬ soka skutecznosc w stosunku do chwastów szero- kolistnych i nieco mniejsza skutecznosc na chwasty Graminaceae, powolne dzialanie itd.Rezultaty przy stosowaniu mieszaniny symme¬ triny i zwiazków A lub B pokazane sa w przykla¬ dzie. Zgodnie z tymi wynikami srodek skladajacy sie z symmetriny, i zwiazku A lub B wykazuje zarówno doskonala aktywnosc chwastobójcza jak i mala fitotoksycznosc na plantacjach ryzu. Dlatego omówione srodki maja najlepsze cechy jako sro¬ dek chwastobójczy. 18 dnia po obsadzeniu ryzem pola ryzowego pole to traktowano nizej podana mieszanina skladników, a po 30 dniach oceniono skutecznosc dzialania srodka chwastobójczego.Otrzymane wyniki zestawiono w Tablicy 1. 80 85 Wartosc ocze¬ kiwana ze srodka mie¬ szanego (%) Wartosc otrzymana je¬ dynie ze srod¬ kiem X (%) X Wartosc otrzymana je¬ dynie ze srod¬ kiem Y (°/o) 100 jest wieksza niz wartosc obserwowana dla srodka mieszanego, to istnieje efekt synergetyczny. Zgod¬ nie z tym wzorem, przy stosowaniu 8 g/ar zwiaz- io ku A i 4 g/ar symmetriny np. 27 X 57 * wartosc oczekiwana = ~ = 15f/o 100 wartosc otrzymana = 5Vo 45 i stad wartosc oczekiwana jest wieksza niz wartosc obserwowana. Takze stosujac mieszanine 8 g/ar zwiazku B i 4 g/ar symmetriny wartosc oczekiwa¬ na = 13% jest wieksza niz wartosc obserwowa¬ na = 4%. Na tej podstawie przyjeto, ze istnieje ewidentny efekt synergetyczny. Takze w ekspery¬ mentach herbicydalnych z chwastami na polach wyzej polozonych ewidentny efekt synergetyczny obserwowano szczególnie wtedy gdy chwasty trak¬ towano srodkami chwastobójczymi w czasie ich wzrastania.Chociaz przyczyna tego efektu synergetycznego nie jest calkowicie znana to prawdopodobnie w przypadku traktowania chwastów przed ich wzej- sciem fosforoorganiczny zwiazek A lub B, który jest jednym ze skladników srodka wedlug wyna¬ lazku ma silny efekt chwastobójczy nie selektyw¬ ny dla wszystkich chwastów. Przyjmuje sie jed¬ nakze, ze podczas wzrostu chwastów, chwasty od¬ porne oslabiaja skutecznosci dzialania srodka, a sym-triazyna zmniejsza te ich odpornosc przez zmniejszenie potrzebnej do tego energii. W ten spo¬ sób uzycie mieszaniny tych dwóch rodzajów zwiaz¬ ków, daje silny efekt synergetyczny.Jak wyjasniono powyzej, mieszaniny zwiazków A lub B i symtriazyny wykazuja znaczny efekt synergetyczny na wskutek wzmocnienia efektu chwastobójczego odpowiednich komponentów. Ten efekt synergetyczny nie wzmacnia samego tylko efektu chwastobójczego, lecz takze zwieksza zakres Tablica 1 Ilosc uzytej symmetriny (skladnik aktywny) wg/ar 4 2 0 Waga suchych pozostalych chwastów z gleby traktowanej herbicydami do wagi chwastów z gleby nieóbrabianej (%) Ilosc uzytego zwiazku A (skladnik aktywny) g/ar 8 % 27 4 12% 33 48 0 57% 72 100 Ilosc uzytego zwiazku B (skladnik aktywny) g/ar 8 4% 9 22 4 9% 28 ' 41 0 57% 72 100 Wyniki analizowane metoda Colby opisana w 15 tomie Chwastów na stronie 20—22. W metodzie tej przyjmuje sie, ze jesli oczekiwana wartosc obliczona ze wzoru: 65 dzialania chwastobójczego i odpowiedni okres trak¬ towania, skraca czas potrzebny do zniszczenia chwa¬ stów oraz zwieksza selektywnosc w stosunku do zbóz a nie chwastów przez zmiane stosunku mie-85 378 szania. Dzieki temu srodek wedlug wynalazku jest bardzo uzyteczny z punktu widzenia rolnictwa.Obszary na których mozna stosowac srodki chwastobójcze wedlug wynalazku obejmuja pola ryzowe i pola iinnydh roslin zbozowych,.fasoli, ja¬ rzyn, sady ,'darnie, pola sadzonek róznych - drzew i obszary nie uprawne przy czym w dowolnym z tych miejsc mieszanki chwastobójcze wedlug wy¬ nalazku wykazuja wspaniala aktywnosc chwasto¬ bójcza.Srodek chwastobójczy wedlug wynalazku mozna stosowac w formie granulek, zwilzalnych proszków, zdolnych do emulgowania koncentratów, drobnych kulek, pylów itd. Odpowiedni stopien zmieszania dwóch rodzajów zwiazków wynosi 1 czesc wagowa zwiazku A lub B na 0,1—5,0 czesci wagowych sym-triazyny o wzorze 1.Jako stale nosniki przy otrzymywaniu mieszanek stosuje sie np. talk, bentonit, glinke, kaolin, ziemie okrzemkowa, wermikulit, wapno gaszone itd. Ciek¬ lymi nosnikami sa np. benzen, alkohole, aceton, ksy¬ len, metylonaftalen, dioksan, cykloheksanon itd. a emulgatorami sa np, alkilosiarczany, alkilosulfo- niany, etery * glikolu polietylenowego, etery alko¬ holi wielowodorotlenowych itd.Nizej podane przyklady ilustruja wynalazek.Przyklad I. 20 czesci wagowych zwiazku A, czesci wagowych 2-chloro-4, 6-bis/etyloamino/-s- -triazyny, 5 czesci wagowych srodka powierzchnio¬ wo czynnego takiego jak acetyloaryloester poliety¬ lenowy i 65 czesci talku uciera sie dokladnie i^ miesza otrzymujac zwilzalny proszek.Przlklad II. 20 czesci wagowych zwiazku B, czesci wagowych 2-metylotio-4, 6-bis/izopropylo- amino/-s-trazyny, 10 czesci srodka aktywnego-ete- ru glikolu polietylenowego, 25 czesci wagowych cy¬ kloheksanu i 40 czesci wagowych ksylenu miesza sie dokladnie, otrzymujac zdolny do zemulgowania koncentrat.Przyklad III. 7 czesci wagowych zwiazku B, 1,5 czesci wagowych 2-metylotio-4, 6-bis/etyloami- no/-s-trazyny, 5,5 czesci wagowych soli ligniny . z kwasem sulfonowym, 86 czesci wagowych gliny rozciera sie dokladnie i miesza, a nastepnie do¬ kladnie rozrabia z woda. Mieszanine przerabia sie w granulki a nastepnie suszy otrzymujac srodek zgranulowany.Przyklad IV. Betonowy garnek o wymiarach 50 X 50 cm umieszcza sie na wolnym powietrzu i napelnia gleba z pola ryzowego, dodaje wody dla otrzymania gleby podobnej do prawdziwego pola ryzowego. W glebie tej sadzi sie flance ryzu o 5 lisciach. 15 dnia po wysadzeniu glebe zalana woda traktuje sie granulkami otrzymanymi wedlug przy¬ kladu III w ilosci 300 g/ ar. 30 dnia po tym pro¬ cesie chwasty wyrywa sie i ocenia sucha wage.Stosunek suchej wagi do wagi suchych chwastów z gleby nie traktowanej srodkiem chwastobójczym podano w tablicy 2. Chwastami wystepujacymi na¬ turalnie sa: Echinochoa crusgalli Beauv., Monoch- rina vaginalis Presl, Dopatrium jarfceum Ham., Ro- tala indeca Koehne, Lindernia pyxidaria L., Cype¬ rus compressus L., Eleocharis acicularis R Br., i podobne.Oceniona skutecznosc i fitotoksycznosc oznaczone liczbami od 0 do 10 jak pokazano ponizej: Dzialanie na rosliny 0 podobnie jak w glebie nie traktowanej srodkiem chwastobójczym 1—2 bardzo slabo 3—4 slabo —6 srednio 7—6 silnie 9—10 bardzo silnie 40 W tablicy 2 zwiazki sym-triazyny oznaczono ta¬ kimi samymi liczbami jak podano poprzednio przy wyliczaniu tych zwiazków." Przyklad V. Betonowy garnek o wymiarach 50 cm X 50 cm umieszcza sie na wolnym powietrzu i napelnia gleba z pola ryzowego, dodajac wody dla otrzymania gleby podobnej jak na prawdziwym polu ryzowym. Nastepnie w glebie tej flancuje sie czterolistne okresowe flance ryzu, trzy- lub cztero¬ listne okresowe flance Cyperus serotinus, Sagitta- ria pygmaea i Sepipus Juceides, a ponadto zasa¬ dzone bulwy Sagittaria Pygmaea i Cyperus seroti- Tablica 2 Zwiazki testowane oraz ich ilosci zwiazek symtriazyny (1), 3 g+A, (1), 3 g +B, (1). 3 g (3), 4 g+A, (3), 4 g+B, (3), 4 g (4), 4 g+A, (4), 4 g+B, (4), 4 g (6), 4 g+A, (6), 4 g+B, (6), 4 g A, B, LS/ L J .g g g g g g g g g g zwiazek A lub B Fitotoksycznosc dla ryzu 2 2 3 o- 0 0 1 1 1 2 2 2 0 • - 0 Efektywnosc herbicydalna na: Chwastnica jednostronna 2 2 2 2 7 7 Chwasty szerokolistne 6 6 9 9 6 9 9 6 3 3S5 378 Tablica 3 Zwiazki testowane oraz ich ilosci 1 zwiazek symtriazyny (1), 3 g+A, (1), 3 g+B, (1), 3 g (3), 4 g+A, (3), 4 g+B, (3), 4 g (6), 4 g+A, (6), 4 g+B, (6), 4 g A, B, zwiazek A lub B g g g g g g g g Fitotoksycz¬ nosc dla ryzu 3 2 4 0 0 0 3 3 3 0 0 Efektywnosc herbicydalna na: Cyperus serotinus 8 7 0 9 8 0 8 7 0 1 1 Sagit taria pigmeae 8 8 2 8 8 2 8 8 2 1 0 Sepipus Juncoides 8 7 0 9 9 0 8 8 0 1 1 nus 12 dnia po zaflancowaniu ryzu, zalana woda glebe traktuje sie granulkami otrzymanymi wedlug przykladu III w ilosci 300 g/ar. 30 dni po tej ope¬ racji chwasty wyrwano i oceniono sucha wage chwastów. Stosunek tej wagi do wagi suchego chwastu z gleby wie traktowanej srodkiem chwa¬ stobójczym podano w tablicy 3. Ocene przepro¬ wadzono jak poprzednio. PL