Opis patentowy opublikowano: 30.08.1977 85126 MKP C07c 35/12 Int. Cl.2 C07C 35/12 a Twórca wynalazku: Uprawniony z patentu: Haarmann und Reimer GmbH, Holzminden (Re¬ publika Federalna Niemiec) Sposób otrzymywania optycznie czynnych d- i l-izomerów mentolu, neomentolu i izomentolu Przedmiotem wynalaaku jest sposób otrzymywa¬ nia optycznie czynnych d- i l-izomerów mentolu, neomentolu i izomentolu.Znane sa sposoby wytwarzania mentolu, noemen- tolu i izomentolu na drodze syntetycznej. Otrzy¬ mane produkty sa mieszaninami odmian d i 1 o wlasciwosciach gorszych niz czyste lizomery. Np. mieszanina d- i 1-mentolu z powodu zawartosci odmiany d ma wyraznie gorsze wlasciwosci niz 1-mentol znajdujacy -sie w stanie naturalnym w olejku miety pieprzowej.Wydzielenie optycznych izomerów mozna prze¬ prowadzic, np. przez frakcjonowana krystalizacje soli optycznie czynnych amin, takich jak cyncho- nina, brucyna, strychnina, efedryna l-(alfa-nafty- lo)-etyloamina z wodoroftalanem lub wodoroszcza- wiainem 1-mentylu ewentualnie z odpowiednimi po¬ chodnymi d,l-meomentyle. Caly proces rozdziele¬ nia obejmuje wytworzenie soli z optycznie czynna amina, rozdzielenie obu soli diastereoizomeru kwa¬ snego estru na drodze krystalizacji, rozlozenie soli d- lub 1- kwasnego estru na optycznie czynne estry i zmydlenie do postaci d- lub 1-.Wymieniony sposób jest sposobem wieloetapo¬ wym i wymaga stosowania trudnowytwarza!nyeh optycznie czynnych zasad, jako zwiazków pomoc¬ niczych, a ponadto, z uwagi na stosowanie, np. 1-mentolu w srodikach spozywczych, uzyiwikach i kosmetykach wymaga bardzo dokladnego usu¬ niecia stosowanych do rozszczepiania zasad, które nie sa obojetne pod wzgledem fizjologicznymi. Ze wzgledu na podane trudnosci przy otrzymywaniu w 9kali technicznej optycznie czynnych izomerów mentolu, neomentolu i izomentolu trzeba wycho¬ dzic zawsze z naturalnych surowców, np. przy otrzymywaniu 1-mentolu lub neomentolu z olej¬ ku miety pieprzowej zawierajacego 1-mentol lub d-neomentol lub z optycznie czynnego cytronelallu otrzymanego z olejku cyitronellowego. Wymienione surowce naturalne maja w zaleznosci od pocho¬ dzenia zmienny sklad i zmienna jakosc.Stwierdzono, ze optycznie czynne d- i 1-izomery mentolu, neomentolu oraz izomentolu mozna otrzy¬ mac w sposób polegajacy na tym, ze mieszanine d,l-izomerów odpowiedniego zwiazku estryfikuje kwasem benzoesowymi zawierajacym jeden lub kil¬ ka podstawników w pierscieniu ilub kwasem szes- ciowodorobenzoesowym i przesycony roztwór lub przechlodzony stop d,l-estru zaszczepia sie kry¬ sztalami odmiany d lub 1 tego estru wywolujac selektywna krystalizacje jednego z antypodów op¬ tycznych, po czym otrzymany w ten sposób ester • odmiany d lub 1 zmydla sie w znany sposób.W sposobie wedlug wynalazku .stosuje sie korzy¬ stnie oprócz estrów kwasu benzoesowego lub szesciowbdorobenzoesowego równiez estry jedno- lub kilku podstawionych kwasów benzoesowych, w których karbocyikliczny pierscien zawiera jako podstawniki grupy alkoksylowe, korzystnie zawie¬ rajace do 4 atomów wegla, grupy nitrowe, atomy 85126a 85126 4 chlorowców, np. fluoru, chloru, bromu, lub rod¬ niki alkilowe, korzystnie zawierajace 1—4 atomów wegla ewentualnie podstawione atomami chlorow¬ ców, np. rodnik trójehloromety Iowy lub trójfluoro- metylowy. Szczególnie korzystnie stosuje sie d,l- -ester kwasu benzoesowego, szesciowodorobenzoe- sowego, 4-metylobenzoesowego, 3,5-dwunitrobenzo- esowego i 4-metoksy- lub 4-etoksybenzoesowego.Przy wydzielaniu mentolu szczególnie korzystnie stosuje sie d,l-ester kwasu benzoesowego, szescio- wodorobenzoesowego, 4^metylobenzoesowego, 3,5- -dwunitrobenzoesowego lub 4-etoksybenzoesowego; przy wydzielaniu neomentolu d,l-ester kwasku 4- -m-etylobenzoesowego, 3,5Hdwunitrobenzoesowego lub 4-metoksybenzoesowego; przy wydzielaniu izo- mentolu korzystnie przechodzi sie przez ester kwa¬ su 4-metoksybenzoesowego lub 3,5-dwynitrobenzo- esowego.Zmydlenie estru w celu otrzymania d- lub 1-izo- imeru prowadzi sie w znany sposób, np. wedlug sposobu podanego w J.Soc. Chem. Ind. (1934) stro¬ ny 52 T—53 T. Przeestryfikowanie d,l-mentolu prowadzi sie w znany sposób, np. wedlug Beistein Handbuch der Organiischen Chemie, 4 wydanie, tom 9 (1926) str. Iil5 dla wytwarzania estru lmen- tylowego kwasu benzoesowego i \om 9 (uzupelnie¬ nie 3) <1970) strona 408 dla wytwarzania estru d-neomentylowego kwasu benzoesowego.Dla wykonania sposobu wedlug wynalazku na¬ lezy najpierw otrzymac nasycony roztwór d,l-estru w temperaturze lezacej ponizej temperatury top¬ nienia racematu, korzystnie w temperaturze 0— —20°C. Jako rozpuszczalnik stosuje sie weglowo¬ dory, np. lekka benzyne, benzyne pralnicza, hek¬ san, cykloheksan, benzen, toluen, etery, np. ester etylowy, dwuizopropylowy, dioksan, czterowodoro- furan, ketony, np. aceton, metyloetyloketon, dwu- etyloketon, 'metylopropyloketon, metylobutyloke- ton, dwu-n-propyloketon, metyloizopropyloketon lub alkohole, np. metanol, etanol, n-propanol, izo- propanol, butanol, alkohole amylowe lub hesanole 0 lancuchu prostym lub rozgalezionym, alkohol benzylowy i cykloheksanol oraz mieszaniny poda¬ nych rozpuszczalników. Korzystnie stosuje sie ben¬ zyne, metanol, etanol lub aceton.Nasycony roztwór uwolniony od osadu ogrzewa sie o 2°C, przy czym znikaja ewentualnie obecne zarodki krystalizacji, i dzieli sie na dwie równe czesci. Nastepnie roztwory doprowadza sie do sta¬ nu slabego przesycenia, przy którym jeszcze nie nastepuje samoczynne tworzenie sie zarodków. Po¬ czym roztwory chlodzi sie do temperatury leza¬ cej ponizej 1—3°C, temperatury nasycenia i za¬ szczepia sie w jednej szarzy krysztalami odmiany 1 i w drugiej krysztalami odmiany d. Z przesy- sonego roztworu krystalizuje wtedy ester menty- lowy tej odmiany optycznie czynnej, której kry¬ sztaly wprowadzono do zaszczepienia. Krysztaly z obu szarz mozna wydzielic z lugów macierzy¬ stych w znany sposób, mp. przez odsaczenie, lub odwirowanie. Lugi macierzyste laczy sie, ogrzewa i stosuje do rozpuszczenia nastepnej partii race¬ matu, po czym zateza sie roztwór i postepuje jak powyzej.Rozdzielenie mozna tez przeprowadzic przez za¬ szczepienie estrem I- lub d- mentylowym stopu przechlodzonego o 1—3°C. Przewaznie jednak przy rozdzielaniu stosuje sie rozpuszczalnik.Rozdzielanie estru d,l-mentylu mozna przepro¬ wadzic i w sposób ciagly lub periodyczny. Sposób ciagly mozna przeprowadzic w aparaturze przed¬ stawionej na rysunku. W mieszalniku (1) o pojem¬ nosci 500 litrów zaopatrzonych w wezownice chlo¬ dzace (2) przygotowuje sie nasycony roztwór estru d,l-mentylu, przechodzacy nastepnie przez kosz sitowy (3), który zatrzymuje wieksza czesc stalej substancji i z którego pobieraja przesaczona ciecz dwie pompy doznajace (4) i (5).Obie pompy nastawione sa na pobieranie takiej samej ilosci substancji i tlocza strumienie cieczy przez filtry swiecowe (6) i (7) w których oddziela sie pozostale krysztaly, do wymiennika ciepla (8), rzajac stan slabego nienasycenia. Znikaja zarodki krysztalów które ewentualnie przeszly przez filtr.W nastepnym wymienniku ciepla (9) oba strumie¬ nie roztworu chlodzi sie do temperatury ponizej 1—3°C temperatury nasycenia i podaje dwoma strumieniami do mieszalników (11) lub (12) o obje¬ tosci po 250 litrów, zaopatrzonych w chlodnice wezowe (10) wzglednie (13), utrzymanych w tem¬ peraturze doplywajacych roztworów. W mieszal¬ niku nastepuje .selektywna krystalizuja odmian 1 ilub d z przesyconych roztworów w wyniku doda¬ nia krysztalów zaszczepiajacych estru 1- lubd-men- tylowego. Z krystalizatorów tych (11) lub (12) roz¬ twory sa przepompowywane przez kosze sitowe (14) lub (15), zatrzymujace krysztaly, dwiema pom¬ pami dozujacymi (16) lub (17) nastawionymi na takie same ilosci przetlaczania. Pompy dozujace (16) i (17) tlocza o tyle mniej od pomp (4) i (5) o ile wzrasta objetosc roztworów w krystaliza- torach powodowana iloscia zdyspergowanyoh kry¬ sztalów. W ten sposób osiaga sie stale stezenie roztworu.Strumienie plynace z pomp dozujacych (16) i (7) laczy sie, w wymienniku ciepla (18) doprowadza sie ponownie do temperatury aparatu do rozpu¬ szczenia (1) i zawraca do tego aparatu, w którym roztwór ponownie nasyca sie znajdujacym sie tam jako osad estrem d,l-mentylowym, którego ilosc uzupelnia sie ciagle lub od czasu do czasu. Z dna krystalizatorów (11) i (12) odbiera sie za pomoca naczyn miarowych (19) i (20) lub ciagle za pomoca pomp do brei zawiesiny krysztalów, które oddziela sie, np. przez odwirowanie. Lugi macierzyste za¬ wraca sie do aparatu do rozpuszczania (1), .po' ich uprzednim polaczeniu i ogrzaniu do temperatury utrzymywanej w aparacie. Krysztaly estru 1- lub d-imentylowego otrzymane w sposób periodyczny ilub ciagly i otrzymany z nich przez zmydlenie 1- lub d-mentol sa optycznie czyste.Przyklad I. W mieszalniku zaopatrzonym w wezownice chlodzaca chlodzi sie 220 litrów ben¬ zyny do temperatury 3°C. Nastepnie, mieszajac, dodaje sie staly benzoesan d,l-mentylu w ilosci 'wystarczajacej (okolo 350 kg) tak, aby jego mala ilosc pozostala nierozpuszczona. Z roztworu nasy¬ conego w temperaturze 3°C odszacza sie nieroz- puszczony benzoesan mentylu i ogrzewa sie do 40 45 50 55 0015116 temperatury <3flooto 5°C, przy czym znikaja ewen¬ tualnie obecne zarodki krysztalów* Nastepnie roz¬ twór dzieli sie na dwie czesci i wprowadza sie do dwóch mieszailników zaopatrzonych w wejzownice chlodzace i chlodzi sie do temperatury 0°C. Jeden mieszalnik zaszczepia sie okolo 5 kg benzoesanu 1-mentyiu a drugi taka sama iloscia krysztalów benzoesanu d-mentyhi. Po jednogodzinnym mie¬ szanki krystalizacja jest zakonczona, krysztaly wy¬ dziela sie z lugu "macierzystego przez odwirowa¬ nie i przemywa sie chlodna benzyna. Otrzymuje sie po okolo 19 kg benzoesanu d- i 1-mentyilu. Po kg zatrzymuje sie do zaszczepienia nastepnej szarzy. Z pozostalej dlosci otrzymuje sie przez zmy- dlenie d- lub 1-mentol. Lugi macierzyste z obu krystalizacji laczy sie i w aparacie do rozpusz¬ czenia traktuje sie 28 kg stalego 'benzoesanu men- ty-ki i ponownie nasyca sie w temperaturze 3°C.Przyklad II. Ciagly sposób rozdzielenia pro¬ wadzony w aparaturze przedstawionej na rysun¬ ku. W mieszalniku (Do pojemnosci 500 litrów za¬ opatrzonym w wezownice chlodzace (2) znajduje sie nasycony w temperaturze 3°C roztwór benzo¬ esanu d,1-mentylu w benzynie oraz nadmiar sta¬ lego benzoesanu, d,l-orientylu, który uzupelnia sie ciagle lub okresowo tak aby roztwór zawsze byl nasycony. Roztwór odciaga sie za pomoca pomp dozujacych (4) i (5) z kosza sitowego (3) zatrzy¬ mujacego prawie cala substancje stala. Obie pom¬ py przetlaczaja z taka sama wydajnoscia 250 1 na godzine odpowiednio przez filtry swiecowe (6) lub (7), w których oddziela sie zarodki krysztalów, do wymiennika ciepla (8), w którym oba strumienie ogrzewaja sie od temperatury 3°C do temperatury °C, przy czym rozpuszczaja sie zarodki kryszta¬ lów, które przeszly przez filtr i roztwór staje sie nienasycony. W drugim wymienniku ciepla (9) chlodzi sie oba strumienie roztworów do tempe¬ ratury 0°C i w tej temperaturze podaje sie do dwóch mieszalników (11) i (12) o pojemnosci po 250 litrów, utrzymywanych w temperaturze 0°C za pomoca chlodnic wezowych (10) i (13), zawie¬ rajacych krysztaly zaszczepiajace benzoesanu 1- -mentylu, wzglednie benzoesanu d-mentylu.Ilosc krysztalów zaszczepiajacych winna byc dosc znaczna, tak aby krystalizacja przebiegala mozliwie szybko i wynosi okolo 200—300 g na litr objetosci rozpuszczalnika. Z krystalizatorów tych pompy dozujace (HG) i (17) przetlaczaja roztwory przez kosze sitowe (14) lub (15), które zatrzymuja krysztaly. Pompy dozujace (16) i (17) nastawia sie na przetlaczanie po okolo 100 litrów/godz. mniej niz pompy dozujace (4) i (5). W ten sposób obje¬ tosci roztworów w obu krystailizatorach rosna w tym samym stopniu co ilosci zawieszonych krysz¬ talów, zatem ich ilosc na 1 litr pozostaje stala.Strumienie przesylane przez pompy dozujace (16) i (17) laczy sie w wymienniku ciepla (18) ogrzewa sie ponownie do temperatury 3°C i przekazuje z powrotem do aparatu do rozpuszczenia (1), gdzie ponownie nastepuje nasycanie benzoesanem d,l- -mentyhi. Prawie co godzine odbiera sie z krysta¬ lizatorów (11) i (12) za pomoca naczyn miarowych (19) lub (20) po 60 litrów zawiesiny krysztalów, po czym krysztaly wydziela sie z lugu macierzystego przez odwirowanie. Lugi macierzyste, po ich ogrza¬ niu w wymienniku ciepla (18) do temperatury 3°C, podaje sie z powrotem do aparatu do rozpuszcze¬ nia (1). Otrzymane estry krystaliczne przemywa * sie chlodna benzyna. Na godzine odbiera sie po okolo 15 kg benzoesanu d- i 1-mentylu. Odbiera¬ nie zawiesiny krysztalów z krystalizatorów (11) i (12) mozna prowadzic w sposób ciagly, np. za pomoca pomp do brei. Przez zmydJenie estru d- 1° Hub 1-mentylu otrzymuje sie optycznie czysty d- lujb 1-mentol.Przyklad III. W dwóch mieszalnikach stapia sie po 100 kg benzoesanu, d,l-mentylu przez ogrza¬ nie do temperatury 30°C i nastepnie chlodzi sie do temperatury 25°C. Do stopów wprowadza sie, mieszajac, po 5 kg krysztalów benzoesanu d- lub 1-mentyki i po 1 godzinnym mieszaniu krysztaly te wydziela sie ze stopu przez odwirowanie i prze¬ mywa chlodnym metanolem. Otrzymuje sie po * okolo 6,5 kg krysztalów benzoesanu d-lub 1-men¬ tylu, z których przez zmydlenie otrzymuje sie optycznie czysty d- lub 1-mentol. Stop otrzymany po odwirowaniu krysztalów 1-benzoesanu mentylu zawiera nadmiar benzoesanu d-mentylu (lub od- 29 wrotnie). W dalszym toku procesu stop ten ogrze¬ wa sie do temperatury 30°C, wykrystalizowany skladnik uzupelnia sie swiezym benzoesanem men- tylu i zaszczepia krysztalami benzoesanu d- lub 1-mentylu.Przyklad IV. W mieszalniku zaopatrzonym w wezownice chlodzi 300 litrów benzyny do tem¬ peratury 10°C. Nastepnie wprowadza sie, miesza¬ jac, staly szesciowodorobenzoesan, d,l-cnentylu w iilosci okolo 520 kg, tak aby pozostala tylko mala 38 nierozpuszczona resztka. Roztwór nasycony w tem¬ peraturze 10°C saczy sie i ograewa do tempera¬ tury okolo 12°C, przy czym obecne zarodki krysta¬ liczne przechodza do roztworu. Nastepnie roztwór przeprowadza sie do innego mieszalnika zaopa- *o trzosnego w wezownice i po ochlodzeniu roztworu do temperatury 9°C zaszczepia kie go 5 kg szescio- wodorobenzoesanu 1-mentylu. Po okolo 2 godzin¬ nym mieszaniu krystalizacja jest zakonczona i kry¬ sztaly wydziela sie z lugu macierzystego przez ** odwirowanie i przemywanie chlodna benzyna.Krysztaly po wysuszeniu waza okolo 22 kg z tego kg pozostawia sie do zaszczepienia nastepnej szarzy.Lugi macierzyste doprowadza sie w innym mie¬ so Bzalnilku do temperatury 9°C w sposób analogicz¬ ny wywoluje sie krystalizacje przez zaszczepienie kg szesciowodorobenzoesanu d-mentylu. Nastep¬ nie z otrzymanych krysztalów otrzymuje Mia przez zmydlenie estru d- lub 1-mentylowego optycznie «* czysty d-lub 1-mentol. Lug macierzysty ponownie nasyca sie w temperaturze 10°C szasciowodorofcen- zoesanem d,l-mentyilu i proces powtarza sie.Przyklad V. W dwóch mieszalnikach miesza sie po 87 kg 4-metylobenzoesanu d^-mentylu (oie- «• ista ciecz trudna do skrystalizowania) i 13 kg me¬ tanolu i chlodzi do temperatury —7°C. Jeden mie¬ szalnik zaszczepia sie 5 kg 4H»etyWbenzoesanu d-mentylu a drugi 5 kg 4Hm*tydofoenzoesfrnu 1- -mentylu. Po jednogodzinnym mieszaniu wydziela * sie krysztaly z lugu macierzystego przez odwiro-7 85126 8 wanie i przemywa chlodnymi metanolem. Otrzy¬ muje sie po okolo 7 kg (krysztalów d-estru i 1-estru. Przez zimydlenie estrów otrzymuje sie optycznie czysty d- lub 1-mentol.Przyklad VI. We dwóch mieszalnikach roz¬ puszcza sie po 80 kg 4-etofcsyben'zoesanu d,l-men- tylu w 120 kg toluenu, i roztwór chlodzi sie do temperatury —2°C. Oba mieszalniki zaszczepia sie odpowiednio po 5 kg krysztalów 4-etyloksybenzo- esanu d-, luib 1-rnientyG/u i po W2 godziinnym mie¬ szaniu wydziela sie krysztaly z lugu macierzystego przez odwirowanie. Po przemyciu chlodnym me¬ tanolem otrzymuje sie okolo 7,0 kg 4-etoksybenzo- esanu d- luib lnmentylu, który zmydla sie do optycznie czystego d- lub lHmentolu.Przyklad VII. W dwóch mieszalnikach roz¬ puszcza sie w temperaturze 25°C po 21,4 kg 3,5- -dwuniitrobenzoesanu, dyl^mentylu w 178,6 kg ace¬ tonu i roztwór chlodzi sie do temperatury 15°C.Nastepnie zawartosc mieszalników zaszczepia sie po 5 kg krysztalów 3,i5-dwunitrobenzoesaniu d- lub lnmentylu. Po l112 godzinnym mieszaniu wydziela sie krysztaly z lugu macierzystego przez odwiro¬ wanie i przemywa chlodnym metanolem. Otrzy¬ muje sie po okolo 7 kg 3y5-dwunitrobenzoesanu d- lub lnmentylu i przez ich zmydlenie otrzymuje sie optycznie czysty d- lub 1-mentol.Przyklad VIII. W mieszalniku zaopatrzo¬ nym w uklad chlodzacy rozpuszcza sie 50 czesci wagowych 4-metylobenzoesanu d,l-neomentylu w 50 czesciach wagowych acetonu i chlodzi sie do temperatury 14,7°C. Roztwór zaszczepia sie 2,5 cze¬ sciami wagowymi 4-metylobenzoesanu d-neomen- tylu, nastepnie chlodzi sie do temperatury 13,8°C i miesza jeszcze przez 20 minut, po czym wy¬ dziela sie krysztaly z lugu macierzystego przez odwirowanie. Po przemyciu chlodnym metanolem otrzymuje sie okolo 7,5 czesci wagowych 4-mety¬ lobenzoesanu d-neomentylu. Po zmydleniu estru otrzymuje sie optycznie czysty d^neomentol.Analogicznie otrzymuje sie, przez zaszczepienie lugu macierzystego 4-metylobenzoesanem 1-neo- mentyilu, czysty optycznie 1-neomentol.Przyklad IX. W mieszalniku zaopatrzonym w urzadzenie chlodzace chlodzi sie do temperatu¬ ry 2,5°C 80,2 kg prawie nasyconego roztworu skla¬ dajacego sie z 13 czesci wagowych 4-metylobenzo¬ esanu d,l-neomentylu i 87 czesci wagowych meta¬ nolu i traktuje sie 300 g 4Tmetoksybenzoesanu d-neomentylu. Miesza sie przez okolo 50 minut obnizajac w tym czasie temperature do —3,5°C.Wytracone krysztaly odsacza sie, otrzymujac 1,23 kg 4-metoksybenzoesanu d-neomentylu. Przez zmy¬ dlenie estru otrzymuje sie optycznie czysty d-neo- mentol.W sposób analogiczny, przez traktowanie roz¬ tworu 4Hmetoksybenzoesanu d,l^neomentylu kry¬ sztalami 4-metoksybenzoesanu 1-neomentylu, otrzy¬ muje 1-neomentol.Przyklad X. W mieszalniku zaopatrzonym w urzadzenie chlodzace rozpuszcza sie 5 g 3,5- -dwunitrobenzoesanu d,l-neomentylu w 33 g ace¬ tonu i traktuje sie 0,5 g 3,5-dwunitrobenzoesanu d-neomentylu, nastepnie chlodzi sie do tempera¬ tury 16,9°C i miesza sie przez V2 godziny. Wytraco¬ ne krysztaly odsacza sie otrzymujac 1,145 g 3,5- -dwunitrobenzoesanu d-neomentylu. W sposób ana¬ logiczny otrzymuje sie 3,5-dwunitrobenzoesan 1- -neomentylu traktujac roztwór 0,5 g 3,5-diwunitro- benzoesanu 1-neomentylu. Przez zmydlenie estru otrzymuje sie optycznie czysty d- lub 1-neomentol.Przyklad XI. Do ogrzewanego mieszalnika wprowadza sie 31,0 czesci wagowych prawie na¬ syconego roztworu skladajacego sie z 78,4% wa- gowych 4Hmetoksybenzoesanu d,l-izomentylu i 21,6% wagowych metanolu i w temperaturze 50°C zaszczepia sie 0,05 czesci wagowej 4-meto¬ ksybenzoesanu d-izomerotylu. Nastepnie chlodzi sie przez 1 godzine do temperatury 45°C, przy czym n wytraca sie w postaci krystalicznej 4-metoiksyiben- zoesan d-izomentylu. Wytracone krysztaly oddzie¬ la sie i przemywa chlodnym metanolem. Otrzy¬ muje sie 0,65 czesci wagowej 4Hmetoksybenzoesa- nu d-izomentylu, z którego przez zmydlenie w znany sposób otrzymuje sie optycznie czysty d-izo- mentol.W sposób analogiczny otrzymuje sie przez za¬ szczepienie lugu macierzystego 4Hmetoksybenzoesa- tiu 1-izomentylu optycznie czysty 1-izonientol.Przyklad XII. W ogrzewanym aparacie za¬ opatrzonym w mieszadlo i chlodnice zwrotna roz¬ puszcza sie 43,5 g 3,5-dwunitrobenzoesanu dyl-izo- mentylu w 6,5 g goracego toluenu. Roztwór ten zaszczepia sie w temperaturze 105°C 0,5 g 3,5-dwu- 80 nitrobenzoesanu d-izomentylu, nastepnie chlodzi sie w ciagu % godziny, mieszajac, do temperatury 103°C. Przy chlodzeniu wytraca sie w postaci kry¬ stalicznej 5$ g 3,5-dwunitrobenzoesanu d-izomen¬ tylu, który odsacza sie. Z tak otrzymanego 3,5- -dwunitrobenzoesaiiu d-izomentyilu otrzymuje sie przez zimydlenie optycznie czysty d-izomentol.W sposób analogiczny otrzymuje sie przez za¬ szczepienie 3,5-dwunitrobenzoesanem 1-izomentylu czysty optycznie 1-izomentol. 40 Przyklad XIII. W mieszalniku zaopatrzonym w urzadzenie chlodzace rozpuszcza sie 55 g ben¬ zoesanu d,l-neomentylu w 45 g metanolu i zasz¬ czepia sie w temperaturze —1.3,5°C 0,6 g benzoesa¬ nu d-neomentylu. Nastepnie chlodzi sie do tem- 45 peratury —14°C i miesza sie przez 35 minut, przy czym wytraca sie 5,6 g benzoesanu d-neomentylu, który oddziela sie. Przez zmydlenie otrzymuje sie optycznie czysty d-neomentol.W sposób aanlogiczny otrzymuje sie 1-neomen- 5o tol przez zaszczepienie benzoesanem 1-neomenty¬ lu lugu macierzystego lub roztworu pierwotnego i nastepnie zmydlenie otrzymanej frakcji krysta¬ licznej.Przyklad XIV. W mieszalniku zaopatrzonym 55 w urzadzenie chlodzace rozpuszcza sie 31 g sze¬ sciowodorobenzoesanu, d,l-neomentylu w 69 g me¬ tanolu i zaszczepia sie w temperaturze 14°C 0,35 g stalego szesciowodorobenzoesanu d-neomentylu. Na¬ stepnie chlodzi sie do temperatury 13°C i miesza 60 w ciagu 25 minut. Wytraca sie przy tym 2,9 g sze- sciobenzoesanu d-neomentylu, który odsacza sie.Przez zimydlenie szesciowodorobenzoesanu d-neo¬ mentylu otrzymuje sie optycznie czysty d-neomen¬ tol. w W sposób analogiczny przez zaszczepienie lugu9 85126 macierzystego lub roztworu pierwotnego szescdo- wodiorobenzoesanem 1-neomentylu i zmydlenie otrzymanej frakcji krystalicznej otrzymuje sie 1-neomentol. PL