PL85118B1 - - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest srodek szkodniko¬ bójczy niewodny do stosowania w nadzwyczaj ma¬ lej objetosci w postaci cieklej przez opryskiwa¬ nie, zawierajacy pochodna pirymidyny o ogólnym wzorze 1, w którym R1 oznacza grupe alkilowa, R2 oznacza grupe alkilowa, alkilotiolowa, aminowa lub jedno- albo dwualkiloaminowa, R3 i R4 oznaczaja atom wodoru lub chlorowca lub grupe alkilowa, a X i Y oznaczaja atomy tlenu lub siarki i zawie¬ rajacy rozcienczalnik weglowodorowy, charaktery¬ zujacy sie tym, ze rozcienczalnik zawiera co naj¬ mniej 85% wagowych alifatycznych weglowodorów nasyconych i nie wiecej niz 15% wagowych weglo¬ wodorów aromatycznych i alifatycznych weglowo¬ dorów nienasyconych, przy czym srodek zawiera —90% wagowych pochodnej pirymidyny i 10— —75% wagowych rozcienczalnika weglowodorowe¬ go i laczna zawartosc pochodnej pirymidyny i roz¬ cienczalnika 50—100% wagowych.Jako odpowiednie rozcienczalniki w srodkach szkodnikobójczych fosforoorganicznych stosuje sie weglowodory nienasycone lub weglowodory aroma¬ tyczne, a takze zwiazki organiczne zawierajace ja¬ ko podstawnik atomy chlorowca, grupy wodorotle¬ nowe lub grupy estrowe.W srodkach szkodnikobójczych stosowanych w nadzwyczaj malej objetosci jako rozcienczalniki stosuje sie w szerokim zakresie ciezkie frakcje aromatyczne z destylacji ropy naftowej. Frakcje te maja odpowiednie wlasciwosci rozcienczalnika dla wielu srodków szkodnikobójczych fosforoorga¬ nicznych, jednak uzycie ich czesto powoduje dzia¬ lanie fitotoksyczne w stosunku do roslin trakto¬ wanych fosforoorganicznymi srodkami do stoso¬ wania w nadzwyczaj malej objetosci.Rozcienczalniki skladajace sie glównie z nasy¬ conych weglowodorów alifatycznych nie sa dotych¬ czas stosowane do fosforoorganicznych srodków szkodnikobójczych. Powodem tego jest ogólny po¬ glad wsród fachowców z tej dziedziny, ze zwiazki fosforoorganiczne nie daja sie mieszac z tymi we¬ glowodorami w odpowiednich proporcjach do wy¬ tworzenia srodka szkodnikoibójczego, a zwlaszcza do stosowania w nadzwyczaj malej objetosci.Sposród zwiazków fosforoorganicznych, znanych jako substancje czynne w srodkach szkodnikobój¬ czych, w stosunku do których stwierdzono nie¬ przydatnosc nasyconych weglowodorów alifatycz¬ nych, a nawet szkodliwosc ich stosowania jako roz¬ cienczalnika w srodkach szkodnikobójczych, wy¬ mienia sie zwiazki znane jako Parathion okreslony wzorem 2, Malathion o wzorze 3, Menazon o wzo¬ rze 4, Dimethoate o wzorze 5, Phosphamidon o wzorze 6. Wyzej podane nazwy sa brytyjskimi nazwami standardowymi.W brytyjskim opisie patentowym nr 1019 227 opisano pochodne pirymidyny o ogólnym wzorze 7, w którym R1, R2 i R5 sa takie same lub rózne i oznaczaja rodnik alkilowy lub alkenyIowy o nie wiecej niz 6 atomach wegla, lub R1 i R2 razem 851183 85118 4 z przyleglym atomem azotu tworza rodnik hetero¬ cykliczny, a R3 i R4 oznaczaja atom wodoru, rodnik alkilowy lub alkenylowy o nie wiecej niz 6 atomach wegla, a X oznacza atom tlenu lub siar¬ ki. Wymienione pochodne pirymidyny maja wlasci¬ wosci owadobójcze i grzybobójcze.W brytyjskim opisie patentowym nr 1204 552 opisano nowa pochodna pirymidyny, a mianowicie 0,0-dwumetylofosforotiomian 0-(2-dwuetyloamino-4- -metylo-6-pirymidylu) o wzorze 8. Zwiazek ten, znany pod brytyjska nazwa standardowa jako Pi- rimiphosmethyl, wyróznia sie sposród innych zwiazków o ogólnym wzorze 7 wymienionych w brytyjskim opisie patentowym nr 1019 227 wy¬ jatkowo mala toksycznoscia dla ssaków w stoso¬ waniu doustnym. Dawka smiertelna L. D. 50 tego zwiazku wynosi 2250 mg/kg w stosunku do samic szczurów, a wiec stanowi toksycznosc innego rze¬ du, znacznie nizsza od innych pochodnych pirymi¬ dyny. W celu porównania podano w tabeli 1 tok¬ sycznosc dwóch znanych srodków szkodnikoibój- czych o podobnej strukturze chemicznej.Tabela 1 Nazwa Diazinon Pyrimi- thate Budowa wzór 9 wzór 10 L.D.50 (dla szczurów) 110 mg/kg 125 mg/kg Równiez w brytyjskim opisie patentowym nr 1 205 000 opisano inna nowa pochodna pirymidyny, stanowiaca 0,0-dwuetylofosforotionian 0-(2-dwuety- loamino-4-metylo-6-pirymidylu) o wzorze 11. Zwia¬ zek ten, znany pod nazwa brytyjska standardowa jako Pirimiphosethyl, jest szazagólnie korzystny do zwalczania szkodliwych owadów.Srodki do stosowania w nadzwyczaj malej obje¬ tosci, zawierajace substancje szkodnikobójcze, za¬ zwyczaj stosuje sie z rozcienczalnikiem, takim jak ciezka frakcja aromatyczna z destylacji ropy naf¬ towej, ewentualnie bez rozcienczalnika. Takie srod¬ ki szkodnikobójcze wykazuja w uzyciu duze nie¬ dogodnosci, zwlaszcza wskutek zmiany lepkosci w zaleznosci od temperatury i czesto sa fitotoksy- czne w stosunku do roslin, do których sa stoso¬ wane w celu zniszczenia szkodników. Wplywa to niekorzystnie na wzrost roslin, a jesli rosliny ho¬ dowane sa dla celów zywnosciowych lub wlókien¬ niczych, pomniejsza koncowa wydajnosc produktu zywnosciowego lub wlóknistego.Równiez niekorzystna cecha wynikajaca ze zmiany lepkosci w zaleznosci od temperatury wy¬ mienionych srodków szkodnikobójczych do stoso¬ wania w nadzwyczaj malej objetosci jest powiek¬ szenie sie rozpylonych czastek STOdka ze wzrostem temperatury, co zasadniczo zaklóca stosowanie te¬ go srodka. Niedogodnosc ta wymaga uzycia dodat¬ kowych rozpuszczalników i skladników w celu umozliwienia zastosowania srodka, co powoduje znaczny wzrost kosztów i zlozonosc procesu opry¬ skiwania.Wbrew oczekiwaniom z punktu widzenia utar¬ tych pogladów o niemieszalnosci zwiazków fosfo¬ roorganicznych, stwierdzono niespodziewanie, ze wyzej wymienione i inne pochodne pirymidyny za¬ wierajace [fosfor mieszaja sie w kazdej proporcji z pewnymi rozcienczalnikami weglowodorowymi zawierajacymi wieksza ilosc nasyconych weglowo¬ dorów alifatycznych.Stwierdzono przy tym, ze niedogodnosci wyni¬ kajacych ze zmian lepkosci mozna uniknac przez zastosowanie srodka szkodnikobójczego wedlug wy¬ nalazku, który wyróznia sie od znanych srodków tego typu tym, ze przy zmianach temperatury oto¬ czenia nie zachodzi wieksza zmiana wielkosci roz¬ proszonych czastek, w zwiazku z czym unika sie koniecznosci dostosowania srodka w zaleznosci od temperatury, w jakiej jest on uzyty.Wynalazek obejmuje srodek szkodnikobójczy niewodny do stosowania w nadzwyczaj malej obje¬ tosci w postaci cieklej przez opryskiwanie, zawie¬ rajacy pochodna pirymidyny o ogólnym wzorze 1, w którym R1 oznacza grupe alkilowa, R2 oznacza grupe alkilowa, alkilotiolowa, aminowa lub jedno- albo dwualkiloaminowa, R3 i R4 oznaczaja atom wodoru lub chlorowca lub grupe alkilowa, a X i Y oznaczaja atomy tlenu lub siarki, i zawierajacy rozcienczalnik weglowodorowy, charakteryzuj acy sie tym, ze jako rozcienczalnik zawiera co najmniej 85% wagowych alifatycznych weglowodorów nasy¬ conych i nie wiecej niz 15% wagowych weglowo¬ dorów aromatycznych i alifatycznych weglowodo¬ rów nienasyconych, przy czym srodek zawiera —90% wagowych pochodnej pirymidyny i 10— —75% wagowych rozcienczalnika weglowodorowe¬ go i laczna zawartosc pochodnej pirymidyny i roz¬ cienczalnika 50—100% wagowych, przy czym sro¬ dek moze zawierac inne dodatki, takie jak np. substancje stabilizujace i zwiekszajace przyczep¬ nosc.Jako srodek szkodnikobójczy niewodny do sto¬ sowania w nadzwyczaj malej objetosci okresla sie wedlug wynalazku srodek stosowany bez dalszego rozcienczania o ogólnej objetosci nie przekracza¬ jacej 4,546 1 na okolo 0,4 ha, czyli galon na akr.Równiez stwierdzono, ze nie wystepuje szkodliwe dzialanie fitotoksyiczne, jesli do srodka szkodniko¬ bójczego zawierajacego jako substancje czynna zwiazki fosforowe, np. wyzej wymienione, stosuje sie jako rozcienczalnik mieszanine weglowodorów zawierajacych nie wiecej niz 1,5% wagowych we¬ glowodorów aromatycznych i alifatycznych weglo¬ wodorów nienasyconych i co najmniej 98,5% wa¬ gowych alifatycznych weglowodorów nasyconych.Szczególnie korzystne sa srodki szkodnikobójcze zawierajace co najmniej jedna z pochodnych piry¬ midyny o wzorze 8, 9 lub 11 oraz rozcienczalnik weglowodorowy z wieksza zawartoscia alifatycz¬ nych weglowodorów nasyconych.Jako korzystny rozcienczalnik wymienia sie olej mineralny zawierajacy ponizej 15% wagowych weglowodorów aromatycznych i alifatycznych we¬ glowodorów nienasyconych, np. olej mineralny zna¬ ny pod nazwa olej mineralny „A".Innym korzystnym rozcienczalnikiem w srodku szkódnikobójczym wedlug wynalazku jest miesza¬ la 40 45 50 55 608M1* Mna woglowodorcw z«wii^ad%ca nie wiecej niz 1,5% wagowycto weglowodorów aromatycznych i alifa¬ tycznych weglowodorów nienasyconych i co naj¬ mniej S8^/« wagowych alifatycznych weglowodo¬ rów nasyconych.Sposród korzystnych srodków szkodnikoibójczych wedlug wynalazku wymienia sie srodki zawieraja¬ ce jako substancje czynna pochodna pirymidyny stanowiaca 0,0-dwumetylofosforotionian On(2-dwu- etdoaoikio-4-«netylo-6-pirymidyRylu) o wzorze 8, a jako rozcienczalnik zawierajace mieszanine we¬ glowodorów o nie wiecej niz 1,5% wagowych we¬ glowodorów aromatycznych i alifatycznych weglo¬ wodorów nienasyconych i co najmniej 98,5% wago¬ wych alifatycznych weglowodorów nasyconych.Szczególnie korzystny jest rozcienczalnik zawie¬ rajacy alifatyczne weglowodory nasycone o 9^-11 atomach wegla.Typowym rozcienczalnikiem weglowodorowym stosowanym w srodkach szkodnikobójczych wedlug wynalazku jest rozcienczalnik o skladzie: nasycone weglowodory alifatyczne Cg 11,8% wagowych nasycone weglowodory alifatyczne C^o 55,6% wagowych nasycone weglowodory alifatyczne Cu 31,3% wagowych weglowodory aromatyczne i olefiny 1,3% wagowych Powyzszy rozcienczalnik jest znany pod nazwa „Isopar G'V Srodek szkodnikobójczy wedlug wyna¬ lazku moze zawierac dodatkowo inna substancje szkodnikobójcza oraz inne skladniki, np. rozcien¬ czalnik i inne, w zaleznosci od celu jego zastoso¬ wania.Jako dodatkowe skladniki wymienia sie np, ete¬ ry polihydroksyalkilenoglikolowe, typu stosowanego w 'plynach do hamulców hydraulicznych, wykazu¬ jace korzystny wplyw na rozcienczenie substancji czynnej i zmiane lepkosci srodka szkodmikobój- czego.Z innych dodatków mozna stosowac substancje zwiekszajace przyczepnosc srodka szkodnikobój- czego do powierzchni, na której ma byc srodek ten osadzony i utrzymany w ciagu dluzszego okresu czasu, takie jak olej rycynowy lub polibuteny.Srodki szkodnikobójcze moga zawierac równiez skladniki stabilizujace, np. zwiazek epoksydowy, taki jak epichlorohydryna lub 2,3-epoksypropanol.Srodki szkodnikobójcze do stosowania w nad¬ zwyczaj malej objetosci uzywa sie do opryskiwa¬ nia roslin znanymi urzadzeniami do opryskiwania.Stosuje sie np. urzadzenie do opryskiwania przy uzyciu naziemnego srodka /transportowego recznie prowadzonego lub mechanicznego. Srodki szkodni¬ kobójcze do stosowania w nadzwyczaj malej obje¬ tosci sa szczególnie uzyteczne i korzystnie stoso¬ wane z urzadzen rozpylajacych przymocowanych do lotniczego srodka transportowego, np. do sa¬ molotu lub helikoptera. Do opryskiwania takich terenów jak pola ryzowe, jeziora lub rzeki, brzegi jezior i rzek, stosuje sie wodny srodek transpor¬ towy, np. lódz, poduszkowiec lub inne.Srodek szkodnikobójczy wedlug wynalazku za¬ wiera 25—90% wagowych substancji czynnej fosfo- ao roorganicznej, stanowiacej np. pochodna pi ny o wzorze 8, korzystnie i25—80% wagowych.Oczywiscie, jak wspomniano wyzej, srodki szk nikobójcze wedlug wynalazku moga zawierac 8 datkowo poza pochodna pirymidyny, jeden lub ka zwiazków biologicznie czynnych.Wynalazek ilustruja, lecz nie ograaaiczaja, nd podane przyklady, w których jako pochodna piry* miriyny uzyto zwiazek znany pod standardowa nazwa brytyjska jako Pirimiphos-imethyl (wzór 8).W przykladach I—VI podano sklad srodka szkodni- kobójczego wedlug wynalazku, zawierajacego w ustalonych proporcjach wagowych uzyta substah* cje czynna i odpowiedni rozcienczalnik. Srodki szkodnikobójcze wedlug wynalazku wytwarza sie przez zmieszanie w znany sposób poszczegókiych skladników.Przyklad I.Pirimiphos-methyl 50% „IsoparG" 50% Przyklad II.PMmiphosHmethyl 75% „IsoparG" 28% Przyklad III.Pirimiiphos-merthyl 50% Epichlorohydryna #/» „IsoparG" 48% Przyklad IV.Pirimiphos-methyl 50% „Isopar G" 35% olej rycynowy 35% Przyklad V.Pirimiphos-methyl 50% olej mineralny „A" 45% „Hyvis" (polibuten) 5% Przyklad VI.Pirimiphos-methyl 50% „IsoparG" 40% „Castraulic" (ciecz do hamulców hydraulicznych) io% Przyklad VII. Efekt dzialania srodka szkod- niikobójczego wedlug wynalazku jako srodka owa¬ dobójczego w porównaniu ze srodkiem zawieraja- 45 cym taka sama substancje ozynna, lecz w rozcien¬ czalniku aromatycznym.Srodek szkodnikobójczy o skladzie podanym w przykladzie III porównano z odpowiednim srod¬ kiem zawierajacym jako substancje czynna Piri- so miphos-methyl w postaci zawiesiny w „Aroma- solu T". Obydwa srodki zawieraly 50% wagowych substancji czynnej. Szesciotygodniowe rozsady ka¬ pusty, po usunieciu stozków wzrostu, opryskano badanym srodkiem szkodnikobójczym przy uzyciu 55 rozpylacza „TurbaiT", przeznaczonego do opryski¬ wania srodkiem szkodnikobójczym do stosowania w nadzwyczaj malej objetosci. Po opryskaniu wy¬ cieto krazki z lisci kapusty i umieszczono w ste¬ rylnych naczynkach Petriego. Badania prowadzo- 60 no z róznymi gatunkami owadów, umieszczonymi w naczynkach Petriego, zawierajacych krazki lisci kapusty uprzednio opryskanej jak opisano powy¬ zej. Po okreslonym czasie ustalono smiertelnosc owadów w zaleznosci od ich gatunków. Z kazdym W gatunkiem owadów dokonano dziewiec prób i uzy-7 85118 8 skane wyniki przedstawiono w tabeli 2, podajac smiertelnosc w procentach.Tabela 2 Gatunki owadów Phaedon cochleariae (zaczka warzuchówka) Dysdercus fasciatus (barwny pluskwiak bawelniany) Musca domastica (mucha domowa) Plutella maculipennis tantnis ikrzyzowiaczek- -larwa) Stosowany rozcienczalnik „Iso- par G" 100% /100% 100% *00% „Aroma- sol T" .36% N% iii% ¦54% | Otrzymane wyniki wykazuja wieksza skutecznosc dzialania owadobójczego srodka wedlug wynalazku.Przyklad VIII. Fitotoksycznosc dwóch srod¬ ków szkodnikobójczych porównywanych ze soba w przykladzie VII zbadano po opryskaniu listowia szesciotygodniowych rozsad ikapusty w sposób opi¬ sany w przykladzie VII. Po uplywie tygodnia ro¬ sliny zbadano ,na dzialanie fitotoksyczne.Liscie rosliny, które opryskano srodkiem szkod- nikobójczym zawierajacym jako rozcienczalnik „Aromasol T" wykazaly uszkodzenie wartosciowe i zwiedniecie roslin, natomiast rosliny opryskane srodkiem szkodnikobójczym zawierajacym jako rozcienczalnik „Isopar G" byly zdrowe i wyka¬ zywaly normalna zdolnosc wegetacji. PL

Claims (8)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Srodek szkodnikobójczy niewodny do stoso¬ wania w nadzwyczaj malej objetosci w postaci cieklej przez opryskiwanie, zawierajacy pochodna pirymidyny o ogólnym wzorze 1, w którym R1 oznacza grupe alkilowa, R2 oznacza grupe alkilo¬ wa, alkilotiolowa, aminowa lub jedno-albo dwual- kiloaminowa, R3 i R4 oznaczaja atom wodoru lub 5 chlorowca lub grupe alkilowa a X i Y oznaczaja atomy tlenu lub siarki, i zawierajacy rozcienczal¬ nik weglowodorowy, znamienny tym, ze rozcien¬ czalnik zawiera co najmniej 85% wagowych alifa¬ tycznych weglowodorów nasyconych i nie wiecej 10 niz 15% wagowych weglowodorów aromatycznych i alifatycznych weglowodorów nienasyconych, przy czym srodek zawiera 25—90% wagowych pochod¬ nej pirymidyny i 10—75% wagowych rozcienczal¬ nika weglowodorowego i laczna zawartosc pochod- 15 nej pirymidyny i rozcienczalnika 50—100% wago¬ wych i ewentualnie dodatkowe skladniki, takie jak substancje stabilizujace i/lufo zwiekszajace przy¬ czepnosc.
2. 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze 20 jako pochodna pirymidyny zawiera co najmniej jeden zwiazek o wzorze 8, 9 lub 11.
3. 3. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako rozcienczalnik zawiera olej mineralny, zawie¬ rajacy ponizej 15% wagowych weglowodorów aro- 25 matycznych i alifatycznych weglowodorów niena¬ syconych.
4. 4. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako rozcienczalnik zawiera mieszanine weglowo¬ dorów o nie wiecej niz 1,5% wagowych weglowo- 30 dorów aromatycznych i alifatycznych weglowodo¬ rów nienasyconych i co najmniej 98,5% wagowych alifatycznych weglowodorów nasyconych.
5. 5. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako skladnik dodatkowy zawiera eter polihydro- 35 ksyalkilenoglikolowy.
6. 6. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako skladnik dodatkowy zawiera olej rycynowy.
7. 7. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako skladnik dodatkowy zawiera polibuten. 40
8. 8. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako skladnik dodatkowy zawiera zwiazek epok¬ sydowy.85118 tf" Y N^ II ^N R WZÓR i 5 (c^p—o {_)—"°* WZÓR 2 s o .11 II (CH30)P — S — CH — C — OC2H3 CH2—C—OC£H, O WZÓR 3 (CH NHt p)tP —S-CHs-f N hH WZÓO 4 S O (CH30)2P — S — CH2— C — NHCH3 WZÓR 5 O CH3 Ci O II I I II (CH30j2P —O- C= C- C- N(C2H5)2 WZÓR 6 0-P(OR N^N •1 2 NR R WZÓR 785118 r T N(C2H5)8 WZÓR 8 S S II II TT TT CH(CH3)2 NJCH,), WZÓR 9 WZÓR -10 S N 'N N(C2H5)2 WZÓR 11 Cena 10 zl DN-3 zam. 2531/7* PL