Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia nowych tiazolo[5,4-d]pirymidyn oraz ich soli addycyjnych z nieorganicznymi lub organicznymi kwasami, o wartosciowych wlasciwosciach terapeu¬ tycznych.Nowym zwiazkom odpowiada wzór ogólny 1, w którym B± oznacza atom wodoru, grupe fenylowa luib nizsza grupe .alkilowa, R2 i R8 sa takie same lub rózne i oznaczaja ewentualnie podstawione w polo¬ zeniu 4 grupa acylowa, karbamylowa, benzylowa, nizsza grupa alkilowa lub nizsza grupa hydroksy- alkilowa grupy piperazynowe lub 1,4-dwuazacyklo¬ heptanowe, lub tez oznaczaja grupy morfolinowe, heksanydro-l,4-ketoazepinowe, tiomorfolinowe, 1- -oksydo-tiomorfolinowe, 1,1-dwuoksydo-tiomorfo- linowe, heksanydro-l,4-tiaazepinowe, 1-oksydo-hek- sahydro-l,4-tiaazepinowe, 1,1-dwuoksydo-heksahy- dro-l,4-tiaazepinowe, alkanoloaminowe, dwualka- noloaminowe, metoksyalkilo-alkanoloaminowe, al- kilo-alkandioloaminowe, cykloalkilo-alkandioloami- nowe, alkanolo-alkandioloaminowe lub alkileno- dwuaminowe, przy czym wszystkie wyzej wymie¬ nione grupy heterocykliczne moga byc podstawione w szkielecie weglowym jedna lub dwoma nizszymi grupami alkilowymi.Jak juz wspomniano nowe zwiazki posiadaja wartosciowe wlasciwosci farmakologiczne, miano¬ wicie obnizaja cisnienie krwi, a w szczególnosci przeciwdzialaja zakrzepicy.Wedlug wynalazku zwiazki o wzorze ogólnym 1 wytwarza sie przez reakcje zwiazku o wzorze ogól¬ nym 2, w którym R2 i R3 maja wyzej podane zna¬ czenie, z kwasem karboksylowym o wzorze ogól¬ nym 3, w którym Rx ma wyzej podane znaczenie, lub z jego amidem.Reakcje prowadzi sie skutecznie w rozpuszczal¬ niku, takim jak dioksan, toluen lub ksylen, w pod¬ wyzszonej temperaturze, np. w temperaturze 50— —200°C, zwlaszcza jednak w temperaturze wrzenia stosowanego rozpuszczalnika. Szczególnie korzystne je^t jednak prowadzenie reakcji w nadmiarze zwiazku o wzorze 3, np. w kwasie mrówkowym i/lub formamidzie jako rozpuszczalniku.Szczególnie korzystna jednak miedzyczasteczko- wa cyklizacje prowadzi sie przez reakcje zwiazku o wzorze ogólnym 2a, w którym R2 i R3 maja zna^ czenie podane wyzej, w obecnosci srodka reduku¬ jacego, przy czym tworzy sie in situ zwiazek o wzorze ogólnym 2. Jako srodek redukujacy stosu¬ je sie chlorek cynawy, wodosiarczyn sodowy, siar¬ kowodór, katalitycznie pobudzony wodór lub wo¬ dór in statu nascendi. Wodór in statu nascendi o- trzymuje sie zwlaszcza przez dzialanie na metal, jak cynk lub zelazo nadmiarem stosowanego kwa¬ su karboksylowego o wzorze 3.Dla wytworzenia zwiazków o wzorze ogólnym 1, w którym R2 i/lub R8 oznaczaja ewentualnie pod¬ stawione w polozeniu 4 jedna lub dwoma nizszymi grupami alkilowymi wolne grupy piperazynowe lub 1,4-dwuazacykloheptanowe, korzystnie jest gdy za- 84 54884 541 3 bezpieczy sie podczas reakcji grupe iminowa w od¬ powiednim zwiazku o wzorze ogólnym 2, lub 2a znana grupa ochronna, rp. grupa acylowa, jak gru¬ pa karboetoksylowa, formylowa, acetylowa, kar- bamyiowa, bejl^oilowa lub toluenosulfonylowa. Te grupe ochronna ewentualnie nastepnie odszczepia sie, np. przez hydrolize za pomoca kwasu lub zasa¬ dy, w temperaturze wrzenia stosowanego rozpusz¬ czalnika. Odszczepienie grupy acylowej w zwiaz¬ kach S-tlenkowych zachodzi zwlaszcza za pomoca hydrolizy przeprowadzonej zasada, taka jak wo¬ dorotlenek potasowy.Jezeli otrzymuje sie zwiazek o wzorze ogólnym 1 posiadajacy wolna grupe iminowa, wówczas moz¬ na ff^ p^QprmYnd7iic PK?^ reakcje z odpowiednim kwasem,' w/obecijidfccr Sjpofika odciagajacego wode, takiego jak cykloheksylotarbodwuimid lub odpo¬ wiedniego bezwodnika kwasowego lub halogenku kwa^wi^^gf^apóHwltóJ zwiazek N-acylowy. ^^n n ™3q^kfn t|t™».™ ogólnym 1 mozna ewentualnie przeprowadzic w sole z fizjologicznie dopuszczalnymi nieorganicznymi lub organicznymi kwasami. OdpowiecUiimi do tego celu kwasami sa np. kwas solny, siarkowy, fosforowy, mlekowy, cy¬ trynowy, winowy lub maleinowy.Stosowane jako zwiazki wyjsciowe zwiazki o wzorach ogólnych 2 i 2a sa czesciowo znane z lite¬ ratury lub mozna je wytwarzac sposobem poda¬ nym przykladowo pod Ai Jak juz wspomniano nowe zwiazki posiadaja przy dobrej doustnej resorbcji wartosciowe wlasciwosci farmakologiczne, mianowicie oprócz dzialania obni¬ zajacego cisnienie krwi, bardzo silne dzialanie ha¬ mujace agregacje i zlepianie sie plytek krwi.Tytulem przykladu poddano badaniom biologicz¬ nym nastepujace zwiazki: A = dwuchlorowodorek 5-piperazyno-7-tiomorfoU- no-tiazolo[5,4-d]pirymidyny, 9 = dwuchlorowodorek 5-piperazyno-7-/l-oksydo- -tiomorfolino/-[5,4-d]pirymddyny, C = dwuchlorowodorek 5-piperazyno-7-/l,l-dwu- oksydo^tiomor|olinQ/-tiazolo[5,4-d]pirymidyny i P =? chlorowodorek 5rdwuetanoloamino-7-/loksy- do-tiomprfolino/-tiazolo[5,4-d]pirymidyny. 1. Oznaczenie dzialania hamujacego zlepianie plytek krwi metoda Moris'a: Po 1 ml preparatu ludzkiej krwi z cytrynianem odmierza sie do probówek i dodaje badana subr stancje o róznym stezeniu, po czym utrzymuje sie przez 10 minut w temperaturze 37°C. Do polowy probówek dodaje sie po 1 g perelek szklanych, sto¬ sowanych do chromatografii gazowej i zamkniete probówki przymocowuje sie do tarczy obracajacej sie dookola poziomej osi i obraca tarcze w ciagu 1 minuty, powodujac dobre zetkniecie sie perelek z krwia. Nastepnie pozostawia sie krew w tych samych rurkach przez 1 godzine w temperaturze pokojowej, powodujac dobre osadzenie sie czerwo¬ nych krwinek. Z warstwy osocza ponad, krwinkami pobiera sie 0*01 ml cieczy, rozciencza roztworem stosowanym w badaniach, celloskopowych w sto¬ sunku 1:8000 i oblicza plytki w celloskopie, ozna¬ czajac ilosc badanej: substancji, (EB$(), która po¬ woduje zmniejszenie zlepiania sie krwinek o 50% oc 40 45 5n 55 60 w porównaniu z próbami kontrolnymi, w fctflryoji uzyto szklane perelki. Wyniki prób sa nastepujace: Substancja badana ED50 mol/l A B C 4,56 • 10-« 1,71 • 10~7 okolo ST,!* ' IflT* 2). Oznaczanie agregacji plytek krwi metoda Born'a i Cross'a (J. Physiol. 170, 397 (1964): Agregacje plytek krwi bada sie w osoczu zdro¬ wych osób, posiadajacych duze ilosci plytek. Ba¬ danie oparte jest na mierzeniu fotometiyoznym i rejestrowaniu zmniejszania sie gestosci optycznej po dodaniu dwufosforanu adenozyny (ABPK Kat nachylenia krzywej gestosci jest miara predkosci zespalania sie plytek. Punkt na krzywej, w którym wystepuje najwieksza przepuszczalnosc swiatla sluzy do obliczania „gestosci optycznej". Dwufos- foran adenozyny stosuje sie w mozliwie malych dawkach, ale tak aby uzyskiwac nieodwracalne zes¬ palanie sie krwinek. Przed ojodaniem ADP utrzy¬ muje sie osocze przez 10 minut z róznymi iloscia¬ mi badanej substancji w temperaturze 37i°C. Ozna¬ cza sie; ilosc substancji (EDro), która zmniejsza naj¬ wyzsza przepuszczalnosc swiatla w osoczu o duzej zawartosci plytek po dodaniu dwufosforanu ade¬ nozyny o 50%.Uzyskuje sie nastepujace wyniki: Badana substancja ED50 ml/litr A B C D 6,0 -10-6 2,82 • 10-7 3,37-10-7 1,3 -10-« 3). Oznaczenie przedluzenia czasu krwawienia: Dla oznaczenia czasu krwawienia badane sub¬ stancje podaje sie doustnie nieusypianym myszom, w dawkach po 10 mg/kg. Po 1 lub 3 godzinach od¬ cina sie zwierzetom koniec ogona o dlugosci okolo 0,5 mm i zbiera ostroznie wyplywajaca krew, w odstepach co 30 sekund, na bibule filtracyjna. Licz¬ ba otrzymanych kropel krwi jest miara czasu krwa¬ wienia, w porównaniu z odpowiednim czasem krwawienia u zwierzat, którym nie podano bada¬ nego srodka. Badaniom poddawano po 5 zwierzat.Otrzymano nastepujace wyniki: i Czas pomiaru od podania srodka 1 godzina 3 godziny Przedluzenie czasu krwawie¬ nia w procentach dla bada¬ nych substancji A 125 as B 100 58 C 108 105 D 1 132 32 4). Obnizanie cisnienia krwi: Badania przeprowadza sie podajac badane subr stancje dozylnie kotom (vena saphena), po uspie.- niu ich za pomoca chloralu i uretanu« Oblicza sie ilosc badanej subsiancii (EDtf) powodujaca; n$ze- cietne obnizenie cisnienia krwi tetniczej o 25%.84 548 Uiyikaje sie nasteujace wyniki: |, Badana i substancja r A \ B 1 D ED^ mg/kg Lv. 1 0,28 0,01 ^1,0Q 0,70 Czas dzialania 120 minut 20 " r 9# " l [ 120 " 1 ). Ostra toksycznosc: Ostra toksycznosc badanych substancji oznacza sie na myszach (czas obserwacji: 14 dni), po poda¬ niu doustnym. LD5a objlicza* sie z procentowej ilos¬ ci zwierzat, które padly po równych dawkach w okresie obserwacji. (J. PharmacoL exper. Therap. 96, 99 (1949), Uzyskano nastepujace wyniki: badana substancja A B C D LDM mg/kg p.o. 218 300 560 1000 £xwiazki o wzorze ogólnym 1 i ich sole mozna równiez w polaczeniu z innymi substancjami czyn¬ nymi przerabiac na znane lormy uzytkowe. Dawka jednostkowa wynosi dla doroslych 5—100 mgr zwlaszcza 10—50 mg, a dawka dzienna wynosi 100—200 mg.Zwiazki wyjsciowe wytwarza sie podobnie jak podano nizej przykladowo pod A.A. 2-N-formylopiperazyno-4-/l-oksydo-tiomorfo- lino/-5-nitro-6-merkapto-pirymidyna a) 2,6-dwuchloro-4-tiomorfolino-pirymidyna 275 g 2,4,6-trójchloro-pirymidyny rozpuszcza sie w 1,8 1 acetonu i szybko wlewa sie mieszajac roz¬ twór 170,5 g tiomorfoliny i 345 ml, trójetyloaminy w 0,7 1 acetonu ewentualnie podczas oziebiania, tak zeby temperatura mieszaniny reakcyjnej nie przekraczala 40°C; Miesza sie jeszcze przez 45 mi¬ nut i odciaga wytracony chlorowodorek trójetylo- aminy. Przesacz zateza sie w prózni i otrzymany staly produkt przekrystalizowuje sie z 2,3 1 abso¬ lutnego alkoholu.Otrzymuje sie ^223 g bialych krysztalów, które jeszcze raz przekrystalizowuje sie z 2,2 1 absolut¬ nego alkoholu, lug macierzysty zateza sie i otrzy¬ muje dalsza frakcje krysztalów, które laczy sie z pierwsza frakcja. Wydajnosc: 214 g (57% wydaj¬ nosci teoretycznej temperatura topnienia: 118,5— —121,5aC; b) 2-N-formylopiperazyno-4-tiomorfolino-6-chlo- ro-pirymidyna 125 g 2,6-dwuchloro-4-tiomorfolino-pirymidyny rozpuszcza sie w 1,2* f dioksanu i zadaje roztworem 143 g, monoformylopiperazyny w 0,1 1 dioksanu.Ogrzewa sie, do wrzenia przez 2 i 1/4 godziny mie¬ szajac, pod chlodnica zwrotna, przy czym wydzie¬ la sie krystaliczny osad chlorowodorku formylopi- perazyny. Goraca zawiesine zadaje sie 2,0 1 wody, oziebia w lazni z lodem i odciaga wytracone biale krysztaly. Wydajnosc: 146 g (89§/o wydajnosci teore¬ tycznej) temperatura topnienia: 137°C. c) 2-N-fbrmyIopiperazyno-4-/i-oksydo-tiomorfo- Uho/-5-nitro-6^Moropirymidyny 50.0 g 2-N"-fbrmylópiperazyno-4-tiomor«6iino-6^ n 45 50 65 -ehloropirymidyny wprowadza sie mieszajac w temperaturze 20°C do 300 ml stezonego kwasu siar¬ kowego, przy czym stopniowo powstaje przezro- ezysty roztwór, który oziebia sie do temperasittK 0PC i zadaje kroplami 60 ml dymiacego kwasu a- zotowega w temperaturze 0—&°C. Miesza .sie*Jesz¬ cze przez fr,£ godziny i wylewa na lód. Wodny mzt* twór ekstrahuje sie 3 razy po 700 ml chloroform**, suszy faze; organiczna nad siarczanem sodowym f usuwa rozpuszczalnik w prózni. Zólta ciagliwa po¬ zostalosc przekrystalizowuje sie z 70O ml etanolu.Wydajnosc: M g (86% wydajnosci teoretycznej), temperatura topnienia: 192—194°C. d 2-N-lb/rmylopiperazyno-4-/l-oksydo^tiomorfoii- no/-5-nitro-6-merkap4;o-pirymidyna g metalicznego sodu rozpuszcza sie w 300 ml swiezo destylowanego glikolu etylenowego i nasyca w temperaturze pokojowej siarkowodorem. De roz¬ tworu wprowadza sie mieszajac 15,2 g 2-N-forray- Iopiperazyno-4'-/l-oksydotiomorfoliho/-5-nitro-^- -chloro-pirymidyny. Substancja rozpuszcza sie po krótkim czasie, przy czym powstaje czerwonopo- maranczowy roztwór. Miesza sie jeszcze przor i godzine i zadaje ostroznie 25 ml lodowatego kwa¬ su octowego, przy czym wydziela sie siarkowodór, którego resztki wypedza sie przez przepuszczanie- azotu. Nastepnie rozciencza sie woda i pozostawia na noc. Odciaga sie osad, przemywa woda i suszy na powietrzu; Wydajnosc: 13,0 g (S&h wydajnosci teoretycznej), temperatura topnienia: 240°C (roz¬ klad). e) 2-N-formyIopiperazyno-4-/l-oksydo-tiomorfo- lino/-5-amino-6-inerkapto-pirymidyna 7fi g a-N-fbrmylopiperazyno-^/l-oksydo-tiomor- folino/-5-nitro-6-merkapto-pirymidyny zawiesza sie w 200 ml 70*/o etanolu, ogrzewa do wrzenia i do¬ daje roztwór 27 g podsiarezynu sodowego w 120 ml wody. Zabarwiony zóltopomaranczowo roztwór jas¬ nieje i produkt wyjsciowy rozpuszcza sie, przezro¬ czysty roztwór oziebia sie przez 30 minut i ekstra¬ huje chloroformem. Faze organiczna suszy sie siar¬ czanem sodowym i rozpuszczalnik usuwa sie w prózni, a otrzymana pozostalosc rozpuszcza sie w - mi wody i zadaje 60 m! etanolu. Po krótkim czasie pozadany zwiazek krystalizuje. Wydajnosc: 4^4 g <61°/a wydajnosci teoretycznej); temperatura topnienia: 227—231°C (rozklad); f) 2-N-formylopiperazyno-4-tiomorfolino-5-ami- no-6-merkapto-pirymidyna Otrzymany pod d) czerwonopomaranczowy roz¬ twór ogrzewa sie przez 2 godziny do temperatury 140PC w lazni olejowej, po czym oziebia i rozcien¬ cza 500 ml wody. Wytracone krysztaly odciaga sie, suszy i trzykrotnie wygotowuje z mieszanina tolu¬ enu i etanolu-^ 4:1. Pozostalosc przekrystalizowuje sie z izopropanolu. Wydajnosc: 3*5 g (2&h wydaj¬ nosci teoretycznej), temperatura topnienia: 233— —235°C. Nastepujace przyklady wyjasniaja blizej wynalazek.Przyklad I. 5^N-karbeetoksypiperazyno-7-/l- -oksydo-tiomorfóliho/-tiazolo[5,4-d]pirymidyna 4,3 g 2-N-karboetoksypiperazyno-4^/l-ofcsydo-tl*- morfolino/-5-nitro-6-merkapto-piryn^dyny (tempe¬ ratura topnienia: 218'—22z#G) rozpuszcza sie w 100 mf czystego kwasu mrówkowego i z 9*0 g pylu.84 548 8 cynkowego ogrzewa do wrzenia. Po okolo 3 minu¬ tach wystepuje rozjasnienie czerwonobrazowej mie¬ szaniny reakcyjnej. Odsacza sie pyl cynkowy.Po dodaniu malej ilosci zimnej wody alkalizuje sie. weglanem potasowym podczas oziebiania i ek¬ strahuje chloroformem. Ekstrakt suszy sie siarcza¬ nem sodowym, saczy z weglem i odparowuje na wyparce obrotowej. Pozostalosc po przekrystalizo- waniu z toluenu daje bezbarwne krysztaly. Wydaj¬ nosc: 2,7 g (66% wydajnosci teoretycznej), tempe¬ ratura topnienia: 218—222°C.Przyklad II. 5-N-formylopiperazyno-7-/l- -oksydo-tiomorfolino/-tiazolo[5,4-d]pirymidyna 2,6 g 2-N-foTmylopiperazyno-4-/l-oksydo-tiomor- folino/-5-nitro-6-merkapto-pirymidyny {temperatu¬ ra topnienia: 240°C rozklad) rozpuszcza sie w 75 ml czystego kwasu mrówkowego i z 5,2 g pylu cyn¬ kowego ogrzewa sie do wrzenia. Po okolo 3 minutach roztwór odbarwia sie i odsacza sie pyl cynkowy. Przesacz odparowuje sie w wyparce o- brotowej, pozostalosc rozpuszcza w zimnej wodzie i alkalizuje weglanem potasowym. Ekstrahuje sie chloroformem, suszy roztwór chloroformowy wegla¬ nem potasowym i odparowuje.Pozostaly chloroform oddestylowuje sie metano¬ lem. Pozostalosc przekrystalizowuje sie z etanolu z dodatkiem wegla aktywnego. Otrzymuje sie 1,2 g (49% wydajnosci teoretycznej) bezbarwnej, krysta¬ licznej substancji, o temperaturze topnienia 238— —242°C.Przyklad III. 5-piperazyno-7-/l-oksydo-tio- morfolino/-tiazolo[5,4-d]pirymidyna 0,60 g 5-formylopiperazyno-7-/l-oksydo-tiomor- folino/-tiazolo[5,4-d]pirymidyny w roztworze 1,0 g wodorotlenku potasowego w 20 ml izopropanolu o- grzewa sie do wrzenia mieszajac pod chlodnica zwrotna, przez 4 godziny. Nastepnie oddestylowuje sie w wyparce obrotowej rozpuszczalnik, zadaje 5 ml wody i ekstrahuje mieszanina w jednakowych ilosciach chloroformu i etanolu. Suszy sie nad siar¬ czanem sodowym, rozpuszcza pozostalosc w malej ilosci metanolu i zadaje alokoholowym roztworem kwasu solnego az do kwasnej reakcji. Po dodaniu malej ilosci eteru otrzymuje sie stale, biale krysz¬ taly, które odciaga sie i suszy na powietrzu. Wy¬ dajnosc: 0,56 g (73% wydajnosci teoretycznej), tem¬ peratura topnienia dwuchlorowodorku: 257—259|°C.Przyklad IV. 5-dwuetanoloamino-7-/l-oksy- do-tiomorfolino/-tiazolo[5,4-d]pirymidyna Wytwarza sie analogicznie jak w przykladzie I z 2-dwuetanoloamino-4-/l-oksydo-tiomorfolino/-5- -hitro-6-merkapto-pirymidyny. Wydajnosc: 61% wydajnosci teoretycznej, temperatura topnienia: 168—170°€.Przyklad V. 5-N-karboetoksy-piperazyno-7- -/l,l-dwuoksydotiomorfolino/-tiazolo[5,4-d]pirymi- dyna Wytwarza sie analogicznie jak w przykladzie I z 2-N-karboetoksy-piperazyno-4-/l,l-dwuoksydo- -tiomorfolino/-5-nitro-6-merkapto-pirymidyny przez dzialanie cynkiem we wrzacym kwasie mrówko¬ wym. Temperatura topnienia: 242—244°C.Przyklad VI. 5-N-formylopiperazyno-7-/l- -oksydo-tiomorfolino/-tiazolo[5,4-d]pirymidyna 0,60 g 2-N-formylopiperazyno-4-/l-oksydo-tiomor- folino/-5-amino-6-merkapto-pirymidyny ogrzewa sie do wrzenia w 12 ml czystego kwasu mrówkowego pod chlodnica zwrotna, przez 1 godzine. Nastepnie odparowuje sie nadmiar kwasu mrówkowego, po-i zostalosc zadaje sie jednakowa iloscia wody i chlo¬ roformu, przemywa faze chloroformowa mala ilos¬ cia roztworu wodoroweglanu sodowego i suszy; bezwodnym siarczanem sodowym, po czym prze-' krystalizowuje z etanolu. Wydajnosc: 0,51 g (83% io wydajnosci teoretycznej), temperatura topnienia: 238—240°C.Przyklad VII. 5-N-formylopiperazyno-7-tio- morfolino-tiazolo[5,4-d]pirymidyna 0,9 g 2-N-formylopiperazyno-4-tiomorfolino-5- -amino-6-merkaptó-pirymidyny w 15 ml czystego kwasu mrówkowego ogrzewa sie do wrzenia pod chlodnica zwrotna przez 1 godzine. Dalsza obrób¬ ke prowadzi sie jak w przykladzie VI. Wydajnosc: 7,7 g (89% wydajnosci teoretycznej), temperatura topnienia: 207—209°C.Przyklad VIII. 5-piperazyno-7-tiomorfolino- -tiazolo[5,4-d]pirymidyna Wytwarza sie przez kwasowa hydrolize 5-N-for- mylo-piperazyno-7-tiomorfolino-tiazolo[5,4-d]piry- midyny. Temperatura topnienia dwuchlorowodor- ku: 265—271°C.Przyklad IX. 5-piperazyno-7-/l,l-dwuoksy- do-tiomorfolino/-tiazolo(5,4-d]pirymidyna Wytwarza sie z 5-N-karboetoksy-piperazyno-7- -/l,l-dwuoksydo-tiomorfolino/-tiazolo[5,4-d]pirymi- dyny analogicznie jak w przykladzie III. Tempera¬ tura topnienia: 205—207°C. PL