Uprawniony z patentu: Bayer Aktiengesellschaft, Leverkusen (Repub¬ lika Federalna Niemiec) Srodek grzybobójczy Przedmiotem wynalazku jest srodek grzybobój¬ czy zawierajacy jako substancje czynna nowe fenylohydrazono-imidazolenkiy.Wiadomo, ze etyleno-1, 2-bis-dwutiokarbaminian cynku dziala zapobiegawczo jako fungicyd liscio¬ wy. Stosuje sie go do zwalczania zarazy ziemnia¬ czanej, zarazy ziemniaczanej na pomidorach, par¬ cha owocowego, plamistosci lisci bananów i chorób maczniakowych. Ponadto stosuje sie go jako sro¬ dek do zaprawiania nasion i srodek do traktowa¬ nia gleby. Wada etyleno-1, 2-bis-dwufciókarbami- nianu cynku jest nieznaczny efekt dzialania w mniejszych" dawkach i stezeniach, oraz zdolnosci dzialania dopiero po jego odbudowie do lotnych, substancji np. izocyjanianów (H. Wegier, Chemie der Pflanzenschutz — und Sdhadlingabekampfung- smittel, tom 2, strony 6—7 (1970), Springer Verlag, Berlin). Ponadto zwalcza on w stopniu niewy¬ starczajacym grzybice ryzu.Stwierdzono, ze nowe 2-podstawione fenylo- hydrazono-iimi-dazolendny o wzorze 1, w którym R oznacza rodnik alkilowy zawierajacy do 16 ato¬ mów wegla, R' oznacza atom wodoru, grupe alkilokarbonylowa, alkoksykarbonylowa, arylokar- bonylowa, aryloksykarbonylowa, alkilosulfony- lowa i ewentualnie podstawiona grupe arylosul- fonylowa, X oznacza atom chloru, rodmflk alkilo¬ wy, grupe chlorowcoalkilowa, alkoksylowa, alkilo- tio, alkiloaminowa i dwualkiloaminowa, ponadto oznacza atom wodoru w przypadku gdy R nie 10 20 25 30 oznacza rodnika metylowego, Y oznacza atom chloru, grupe nitrowa, rodnik alkilowy, ponadto atom wodoru w przypadku gdy R nie oznacza rodnika metylowego min oznaczaja liczby cal¬ kowite 1—2, maja doskonale dzialanie grzybobójcze. 2-podstawione fenylohydrazono-imidazoleniny o wzorze 1, otrzymuje sie przez reakcje imidazoli o wzorze 2, w którym R ma wyzej podane zna¬ czenie, z solami dwuazoniowymi o wzorze 3, w którym X, Y, min maja wyzej podane znaczenie, w obecnosci akceptorów kwasów i ewentualnie W srodowisku rozcienczalnika, lub przez reakcje soli fenylohydrazono-imidazolenin o wzorze 4 w którym R, X, Y, min maja wyzej podane zna¬ czenie z chlorkami kwasowymi, estrami kwasu chloroweglowego lub chlorkami estrów kwasów sulfonowych o wzorach 5, 6 i 7, w których R" oznacza rodnik alkilowy lub ewentualnie pod¬ stawiony rodnik arylowy, ewentualnie w srodowi¬ sku rozcienczalnika.Niespodziewanie nowe 2-podstawione fenylo- hydrazono-imidazoleniny wykazuja znacznie lep¬ sze i szersze dzialanie grzybobójcze niz znany etyleno-1, 2-bis-dwutiokarbaminianu cynku. Przy stosowaniu 2-izopropyloimidazoliu i chlorku fenylo- dwiuazoniowego, jako zwiazków wyjsciowych, prze¬ bieg reakcji przedstawia schemat 1.Przy stosowaniu soli sodowej 2-izopropylo-4- -fenylohydrazono-imidazoleniny i estru metylo¬ wego, kwasu chloroweglowego, jako zwiazków 82 65182 651 3 4 wyjsciowych, przebieg reakcji przedstawia sche¬ mat 2.W stosowanych jako zwiazki wyjsciowe imida- zolach o wzorze 2, R oznacza korzystnie rodnik alkilowy o lancuchii prostym lub rozgalezionym zawierajacy do 6 atomów wegla, zwlaszcza me¬ tylowy, etylowy, n-propylowy, n-butylowy, izo¬ propylowy i III-rzejd.-butylowy. Imidazole sto¬ sowane jako zwiazki wejsciowe sa juz znane.W stosowanych jako zwiazki wyjsciowe solach fenylodwuamoniowych o wzorze 3, X oznacza korzystnie atom chloru, rodnik alkilowy zawie¬ rajacy do 6 atomów wegla, zwlaszcza metylowy, etylowy, propylowy, izopropylowy, III-rzed.Hbuity- lowy, grupe alkoksylowa i alkilotio zawierajaca do 6 atomów wegla, zwlaszcza metoksylowa lub etoksylowa, gruipe alkilbaiminowa luib dwoiallkilo- amdinowa o takich samych luib róznych rodnikach alkilowych zawierajacych korzystnie do 6 ato¬ mów wejgla, ponadto X oznacza w pew¬ nych przypadkach atom wodoru, Y ozna^ cza glównie podstawniki elektroujemne zwlaszcza atom chloru lub grupe nitrowa, oraz podstawniki eldktrododatnie takie j-ak rodniki alkilowe za¬ wierajace 1—4 atomów wegla, zwlaszcza oznacza rodnik metylowy lub etylowy, oprócz tego w pewnych przypadkach oznacza atom wodoru. Sto¬ sowane jako zwiazki wyjsciowe sole fenylodwu- azoniowe sa czesciowo znane. Nie znane jeszcze mozna wytworzyc w sposób analogiczny jak i znane (Houben-Weyl, Methoden der Organi- schen Chemie, tom 10/3, Georg-Thieme-Verlag, Stuttgart, strona 514 (1963).Stosowane jako substancje wyjsciowe sole so¬ dowe fenylohydrazono-imidazolenin o wzorze 4 sa nowe. Mozna je wytworzyc przez reakcje 2- -podstawionych fenylohydrazono-imidazolenin o wzorze 1, w którym R' oznacza atom wodoru, z równowaznymi ilosciami etylanu sodu.W stosowanych równiez jako substancje wyjs¬ ciowe chlorkach kwasowych, estrach kwasu chlo- romrówkowego i chlorkach kwasów sulfonowych o wzorach 5, 6 i 7, R" oznacza rodnik ailkilowy, korzystnie o 1—6 atomach wegla, zwlaszcza rod¬ nik metylowy, etylowy i izopropylowy, ponadto R" oznacza ewentualnie podstawiony rodnik ary- lowy korzystnie „ o 6—10 atomach wegla, zwlasz¬ cza fenylowy lub chlorofenylowy. Powyzsze sub¬ stancje wyjsciowe sa znane.Przy przeprowadzaniu sposobu wedlug schema¬ tu 1 stosuje sie na ogól rozcienczalnik, zwlaszcza rozpuszczalniki wodne lub mieszanine wodnych rozpuszczalników. Reakcje te prowadzi sie jednak korzystnie w wodzie.Jako akceptory kwasu stosuje sie wszystkie zwykle akceptory kwasów, korzystnie wodorotlen¬ ki metali -alkalicznych np. wodorotlenek sodu, weglany metali alkalicznych, np. weglan sodu lub potasu wodorotlenki metali ziem alkalicznych, np. wodorotlenek wapnia, weglany metali ziem al¬ kalicznych, np. Weglan wapnia, a przede wszy¬ stkim weglan sQdu.Temperatura reakcji moze zawierac sie w szerokich granicach. Na ogól reakcje prowadzi sie w temperaturze od —2Ó°C do 20°C, korzystnie'od —5°C do 5°C. Wprowadza sie na ogól równo- molowe ilosci skladników wyjsciowych. Odchyle¬ nie od stosunku stechiometrycznego jest mozliwe nie daje jednak istotnej poprawy wydajnosci. W celu wydzielenia zwiajzlków o wzorze 1 wystarczy ich odsaczenie z mieszaniny reakcyjnej, ponie¬ waz otrzymuje sie je w postaci krystalicznej.Oczyszcza sie je przez przekrystalizowanie.Przy przeprowadzaniu sposobu wedlug sche¬ matu 2 jako rozcienczalniki stosuje sie wszystkie obojetne rozpuszczalniki organiczne, korzystnie weglowodory, np. eter naftowy, benzen, toluen, ksylen, etery, np. dioksan, lub czterowodorofuran, nitryle, np. acetonitryl, benzonitryl alkohole, np. alkohol etylowy, alkohol izopropylowy, alkohol butylowy lub chlorowcowane weglowodory, np. chlorek metylenu i chloroformu.Temperatura reakcji moze zawierac sie w szerokim przedziale. Na ogól reakcje prowadzi sie w temperaturze od —20°C do 50°C, korzystnie od —5°C do 40°C. Wprowadza sie na ogól na 1 mol zwiazków o wzorze 4 okolo 1,1—1,5 mola zwiazków o wzorach 5, 6 i 7. Odchylenie od sto¬ sunku stechiometrycznego nie daje istotnej po¬ prawy wydajnosci.W celu wydzielenia otrzymanych zwiazków destyluje sie rozpuszczalnik pod zmniejszonym cisnieniem i maceruje sie pozostalosc rozpusz¬ czalnikiem organicznym, przy czym zwiazki o wzorze 1 przechodza do roztworu, a wytworzony chlorek sodu pozostaje w osadzie. Otrzymane pro¬ dukty o kolorze zóltym luib pomaranczowym mozna oczyscic przez przekrystalizowanie.Substancje czynne srodka wedlug wynalazku w stezeniach uzywanych do zwalczania grzybów nie uszkadzaja roslin uprawnych i sa nieznacznie toksyczne dla cieplokrwistych. Z tych wzgledów mozna je stosowac jako srodki ochrony roslin do zwalczania grzybów: Srodki grzybobójcze w ochro¬ nie roslin stosuje sie do zwalczania Archimycetes, Phycomyceties, Ascomycetes', Besidiomycetes i Fungi imperfecti.Srodek wedlug wynalazku ma szerokie spektrum dzialania i mozna uzywac go do zwalczania paso¬ zytniczych grzybów porazajacych nadziemne czesci roslin lub atakujacych rosliny z gleby oraz grzy¬ bów przenoszonych przez nasiona. Nadaje sie on przede wszystkim do zwalczania chorób ryzu, dzialajac skutecznie na grzyby Piricularia oryzas i Pellicularia sasakii i moze byc stosowany do jednoczesnego zwalczania obu tych chorób. Do¬ tychczas do zwalczania powyzszych obu grzybów stosowano zwiazki o róznej budowie chemicznej.Niespodziewane dzialanie srodka jest nie tylko zapobiegawcze lecz równiez lecznicze. Stosuje sie go skutecznie, co ma szczególne znaczenie prak¬ tyczne do zaprawiania nasion i traktowania gleby na fitopatogenne grzyby przenoszone przez na¬ siona luib znajdujace sie w glebie, które powoduja u roslin uprawnych choroby kielków, zgnilizne korzeni, traohemykozy, choroby lodyg, zdzbla, lisci, kwiatów, owoców lub nasion, takie jak Tilletia carries, Helmiinthosporiium gramdneum, Fusarium nivele, Fusarium culmorum, Rhizoctopie solani, Phialphora cinerscens, Verticilliiuni al- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 boatrum, Fusarium dianthi, Fusarlum cubanse, Fusarium oxyspoium, Fusarium solani, Sclerotinia sclerotiorum, Thielavioi»is basicola i Phytoptoltora cactorum. ., - Dziala on równiez skutecznie, np. na Cochlio- bolry miyabeanus, Mycosphaerelle musicola, Cer- corpora personata, Botrytis cinetea i gatunki Al- ternaria jak równiez na fitopatogenne gatunki bakterii, np. Xanthomonas oryzae. Dzieki sku¬ tecznemu dzialaniu jako fungicyd lisciowy z dob¬ rym wynikiem stosuje sie go przeciwko gatunkom Erysiphe i Fusicladium.Srodek mozna przygotowac w postaci roztworu, emulsji, zawiesiny, proszku, pasty lub granulatu.Otrzymuje sie je w zwykly sposób, np. przez zmieszanie substancji czynnych z rozrzadzalna- kami takimi jak ciekle rozpuszczalniki^ skroplone gazy pod cisnieniem i/lub stale nosniki, ewentualnie stosujac s_ubstancje powierzchniowo czynne takie jak emulgatory i/lub dyspengatory. W przypadku stosowania wody jako rozcienczalnika mozna rów¬ niez stosowac pomocnicze rozpuszczalniki orga¬ niczne.Jako ciekle rozpuszczalniki mozna stosowac weglowodory aromatyczne, np. ksylen, toluen, benzen luib alkrilonaftaleny, chlorowane weglo¬ wodory aromatyczne lub alifatyczne, np. chloro- benzeny, chloroetyleny lub chlorek metylu i weglowodory alifatyczne, nip. cykloheksan lufo weglowodory parafinowe nip. frakcje ropy naftowej, alkohole, np. butanol lub glikol, jego etery i estry, ketony, np. aceton, metyloetyloketon, me- tyloizobutyloketon lub cykloheksanon, rozpusz¬ czalniki o duzej polarnosci np. dwumetyloforma- mid i sulfotlenek dwumetylowy oraz wode. Jako skroplone gazowe rozrzedzalniki lub nosniki sto¬ suje sie np. nosniki aerozoli takie jak chlorow- coweglowodory, np. freon; jako stale nosniki sto¬ suje sie naturalne maczki mineralne, np. kaoliny, tlenki glinu, talk, krede, kwarc, attapulgit, montmorylonit, ziemie okrzemkowa i syntetyczne maczki nieorganiczne, np. kwas krzemowy o duzym rozdrobnieniu, tlenek glinu i krzemiany, jako emulgatory stosuje sie emulgatory niejono- twórcze i anionowe, np. estry politlenku etylenu i kwasów tluszczowych etery politlenku etylenu i alkoholi tluszczowych np. etery alkiloarylowo- poliglikolowe, alkilosulfoniany i arylosulfoniany, jako dyspergatory stosuje sie np. lignine, lugi posiarczynowe i metyloceluloze.Zestawy moga zawierac mieszanine substancji czynnej srodka wedlug wynalazku i znanych substancji czynnych. Zawieraja one na ogól 0,1—95%, korzystnie 0,5—90% wagowych sub¬ stancji czynnej.Srodek stosuje sie w postaci preparatów robo¬ czych takich jak gotowe do uzycia roztwory, kon¬ centraty emulsji, emulsje, zawiesiny, proszki zwilzalne, pasty, proszki rozpuszczalne proszki do opylania i granulaty. Stosowanie odbywa sie w zwykly sposób, np. przez opryskiwanie, opry¬ skiwanie mglawicowe, opylanie mglawicowe, opy¬ lanie, rozsiewanie, odymianie, gazowanie, podlewa¬ nie, zaprawianie i inkrustowanie.Stezenie substancji czynnych w preparatach 82 651 6 roboczych moze wahac sie w szerokich granicach.Na ogól stezenie wynosi 0,0001—10% wagowych korzystnie 0,01—1% wagowych. Przy obróbce na¬ sion uzywa sie na ogól 0,1—10 g stubstancji czynnej 5 na 1 kg nasion, korzystnie 0,5—5 kg. Do obróbki gleby stosuje sie 1—500 g, korzystnie 10—200 g substancji czynnej na 1 im* ,gleby. Srodek mozna tez stosowac z dobrym wynikiem w sposobie Ultra- -Volume (ULV), w którym mozna nanosic izesta- 10 wy zawierajace do 95% substancji czynnej a na¬ wet same 100% substancje czyona.Substancje czynne oprócz dzialania grzybobój¬ czego i bakteriobójczego maja równiez dzialanie mikroibójcze oraz owadobójcze i roatoczobójcze. 15 Ponizsze przyklady objasniaja wynalazek. Przy¬ klady I—IV dotycza wytwarzania substancji czyiir- nej srodka wedlug wynalazku, a przyklady V—VII i tablice do tych przykladów obrazuja dzialanie srodka. 26 Przyklad I. Wprowadza sie przy mieszaniu 27,7 g (0,25 mola) 2-izopropyloamidazolu i 100 g weglanu sodu do mieszaniny skladajacej sie z 1,5 kg sodu i 1,5 litra wody, przy czym dodaje sie powoM wodny roztwór chlorku fenylodwuazo- 25 niowego, przygotowanego uprzednio w temperatu¬ rze 0°C z 23,3 g (0,25 mola) aniliny," 17,2 g (0,25 mola) azotynu sodu i 250 ml 2,5% kwasu solnego.Wytraca sie pomaranczjowozólty osad. Po zakon¬ czeniu dodawania roztworu soli dwuazoniowej mieszanine miesza sie jeszcze przez 15 mamut, po czym odsacza sie osad, przemywa dobrze woda, suszy i przetorystalliizowuje z benzenu. Otrzymuje sie 24 g (44% wydajnosci teoretycznej) 2-izopropy- lo-4-fenylohydrazono-imidazoleniny, wzór 11, o 36 temperaturze topnienia 168°C.Przyklad II. Rozpuszcza sie w 200 ml bez¬ wodnego acetonitrylu 23,6 g (0,1 mola) soli so¬ dowej 2^izopropylo-4-fenylohydraizonOnimidazole- niny, wytworzonej przez traktowanie 0,1 mola 2-izopropylo-4-fenylohydrazonoimidazoleniny 0,1 mola etylami sodu. Do tego wkrapla sie, mie¬ szajac, w temperaturze —5°C 8,6 g (0,11 mola) chlorku acetylu i miesza sie przez 1 godzine w ^ temperaturze 40°C, po czym oddestylowuje sie rozpuszczalnik pod' zmniejszonym cisnieniem, po¬ zostalosc wygotowuje sie dwukrotnie do wrzenia kazdorazowo w 1 litrze ligroiny. Otrzymuje sie 17 g (66% wydajnosci teoretycznej) 2-ozopropylo¬ go -4-/N-beta-ifenylo-NHbeta-acetyloHhydrazono-imdda- zoleniny o wzorze 12 w postaci zóltych kryszta¬ lów o temperaturze topnienia 129°C.Przyklad III. Rozpuszcza sie 23,6 g (0,1 mola) soli sodowej 2Hizopropylo-4-fenylohydrazo- 55 no-imidazoleniny w 250 ml bezwodnego aceto¬ nitrylu. W temperaturze 0°C wkrapla sie 14,1 g (0,15 mola) chloroweglanu metylu i miesza sie przez d7 godzin w temperaturze pokojowej. Po oddestylowaniu rozpuszczalnika pod zmniejszonym 60 cisnieniem pozostalosc macenije sie chlorkiem me¬ tylenu, po czym odsacza sie nierozpuszczony chlo¬ rek sodu. Otrzymuje sie 2-izopfbpyIo-4-/N- -betaffenylo-N-beta-nietylofcaarbonylodioksy/-hydro- zono-imidazolenine o wzorze 13 w postaci po- « maranczowoczerwonych igiel, które ponownie82 651 przekrystalizowame z ligroiny waza 18,5 g (68% wydajnosci teoretycznej) i maja temperaifeure top¬ nienia 116°C.Przyklad IV. Rozpuszcza sie 23,6 g (0,1 mola) sold sodowej 2-izopropylo-4^fenylohydina- zono-amtidazoleiiiny w 200 ml bezwodnego aceto- niftrylu. W temperaihurze 0°C wikrapla sie mie¬ szajac, roztwór 23 g (0,11 mola) p-benizenosulfo- 8 chlorku w 60 ml acetanitrylu i miesza sie przez 1 godzine w niu rozpuszczadindka pod zmniejszonym cisnieniom pozostalosc preekrystaldzowuje sie z 600 ml ligrokiy, przy czyim chlorek sodu pozostaje nie- rozpuszczony. Otrzymuje sie 28,8 g (74% wydaj¬ nosci teoretycznej) 2-dizopropyk)-4-/N-beta-fenylo- -N-beta-p^hlorofenylosttfifonyIo/-hyd^^ Tablica 1 Zwiazki o wzorze 1 Nr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 43 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 R CH8 C±i3 ^H, CH8 CH8 CH, CH8 OiHg C2H5 CiHg C2H5 C2H5 C2H5 C8H7 CaH7 CsH7 C8H7 CR(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH3)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 , CH(CH8)2 CH(CH3)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH3)2 CH(CH8)2 ^^ \ ^"^ O/i CH(CH3)2 CH(CH8)2 CH(CH3)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH3)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 CH(CH8)2 Ca(CH82 CH(CH CH8 CH8 CHS 1 R' H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H COCH8 COOCH8 COCH3 COCH8 COCH8 COOCH3 COCH8 COOCH8 COCH3 | COOCH3 1 COOCH(CH3)2 COCflH5 COC6Hs COOCH(CH8)2 1 COC6H5 COCHs COOCH8 S02CH8 H H H X 3',5'-CF8 5'-CF8 4'-Cl 2,-Cl 3/,5/-Cl H 4'-OC2H5 4'-CF8 3',5'-CF8 H 2,-Cl H ^-OCjjHs H 2'-Cl H 4'-GC2H5 4'-G(CH8)3 2'-Cl H 5'-CF8 4'-OQH8 2'-OCH8 3 -\jC2tt5 2,-OC2H5 3',5'-OCH8 4'-OCH8 3'-OCH3 2'-OCH8 3,,5/-CF8 2'r_OC2H5 3'-OCHs 2,,4'-CH8 4/-CH8 4'-CH8 4;-C2H5 2',5'-OC2H5 2',4'-Cl 3',5'-Cl 2'-CH(CH8)2 2'-Cl 2'-Cl 5'-CF3 5'-CF8 • 4'-OC2H5 4'-OC2H5 3',5'-CF8 3',5'-CF8 3',5'-CF8 3',5'-CH8 H H 4'-OC2H5 4'-OC2H5 H 4'-C(CHs2 4'-C(CH8)3 H 2'-Cl 2'-Cl 2'-CH3 m 2 2 2 2 2 2 2 2 Y 1 H 2'-Cl H H H 4'-N02 H 3'-Cl H H H 4'-N02 H H H 4'-N02 H H H 4'-N02 2'-Cl H 4',5'-Cl H , H H H H 5'-CH3 H 5^CH3 4'-CH8 H 5'-N02 H H H H H H H H 2'-Cl 2'-Cl H H H H H H H H H 1 H H H H H 6'-Cl 6'-CH3 6'-CH3 | n Temperatura 1 topnienia 199 205—212 rozklad 198 181 188 rozklad 192—196 rozklad 183—187 129—132 rozklad 162 rozklad 184^186 179 rozklad 175—177 202—204 146 151—156 rozklad 146—148 rozklad 132—134 186—188 178—180 rozklad 188—189 rozklad 171—172 rozklad 187—189 rozklad 191—192 rozklad 194—195 rozklad 176—178 188—190 153—154 192—193 197—198 201—202 189—190 175—177 177—178 187—188 167—168 168—170 168—171 183 188 143—146 139—143 159 159—161 112—115 128 140—142 120—124 142 101 128—131 102—104 144—146 114—116 106—107 148 136—139 121—123 140—143 205—206 160—161 167—169 I82 651 it zoleniny o ¦wzorze 14 o temperaturze topnie¬ nia 137°C.W sposób analogiczny otrzymuje sie zwiazki zestawione w tablicy 1.Ponizsze przyklady obrazuja dzialanie srodka.Przyklad V. Test na plyfikach agarowych.Badanie dzialania grzybobójczego i spektralni dzialania. Rozpuszczalnik: a) 1000 czesci wago¬ wych acetonu, b) 100 czesci wagowych acetonu.W celu otrzymania preparatu rozpuszcza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej w podanej ilosci rozpuszczalnika. Preparat wprowadza sie do uplynnionej -przez, ogrzewanie mieszaniny dekstro- zy ziemniaczanej i agaru, do osiagniecia w agarze zadanego stezenia substancji czynnej. Po doklad¬ nym wstrzasaniu, w celu równomiernego rozpro- 10 15 szenia substancji czynnej, agar wylewa sie w waj runkach sterylnych do naczynek Petriego. Po ze¬ staleniu sie mieszaniny podloze-substancja czynna, zakaza sile czystymi kulturami testowanych grzy¬ bów w postaci krazków o srednicy 5 mim. W celu inkubacji naczynka Petriego pozostawia sie w cia¬ gu 3 dni w temperaturze 20°C. Po tym czasie ustala sie skutecznosc dzialania hamujacego sub¬ stancji na wzrost grzybni w odniesieniu do próby kontrolnej, przy czym O oznacza brak rozrostu grzybni zarówno w traktowanym podlozu i na inokuluim, (—) oznacza rozrost grzybni tylko na inekukini i brak wzrostu w traktowanym podlozu, (+) oznacza rozrost grzybni inokulum w trakto¬ wanym podlozu podobny do rozrostu w nietrakto- wanej próbie kontrolnej.Tablica 2 Test na plytkach agarowych Substancje czynne nr (tablica 1) gis ¦BlR 5SS Ss <82 ¦3t! cd £8 "Si •P cd m I* u CO Nietraktowane Zwiazek o wzorze 8 (znany) Zwiazek o wzorze 0 (znany) 3 4 6 8 10 11 12 14 15 Zwiazek o wzorze 11 19 22 Zwiazek o wzorze 12 Zwiazek o wzorze 13 41 26 27 28 32 33 35 a) 10 b) 100 b) 100 b) 100 b) 100 b) 100 b) 100 b) 100 b) 100 b) 100 a) 10 b) 100 b) 100 a) 10 D) 100 D) 100 b) 100 a) 10 b) 100 b) 100 b) 100 b) 100 a) 10 b) 100 b) 100 b) 100 b) 100 b) 100 + + + 0 o + + o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o + + + + + + o o + + o + o + + o + o + + + + + + + + 0 + + + 0 0 + + 4- + + -4- J- + — + + J- -l- 0 + + + 0 — 0 0 — 0 0 + — + 0 — + 0 — — + — — — + + + + + + + + + + + 0 0 0 0 0 — 0 + 0 0 — 0 0 0 — 0 0 0 0 0 — 0 0 0 + + + + + + + — + 0 + + 0 + + + + + ' + + + + + + + + + + + + + + + + + 1 + + + -h -l- 4- + + + + + + + + + + — + + + 0 + 0 + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + W tablicy 2 podane sa substancje czynne, ste¬ zenie substancji czynnych, testowane grzyby oraz uzyskane dzialanie hamujace.Przyklad VI. Testowanie wzrosla grzybni.Stosowana pozywka: 20 czesci wagowych agaru- -agaru: 20Q czesci wagowych wywaru ziemniacza¬ nego: 5 czesci wagowych slodu: 15 czesci wago¬ wych dekstrpzy: 5 czesci wagowych peptonu: 2 czesci wagowe NafcHPQ4; 0,3 czesci wagowych Ca(N03)2. Stosunek mieszaniny rozpuszczalników do pozywki: 2 czesci wagowe mieszaniny rozpusz- 55 czalników na 100 czesci wagowych pozywki. Sklad mieszaniny rozpuszczalników: 0,19 czesci wagowych dwumetyloformamidu, 0,01 czesci wagowych eteru alkiloarylopoliglikolowego, 1,80 czesci wagowych wody; razem 2 czesci wagowe mieszaniny rozpusz- oo czalników.W celu otrzymania zadanego stezenia w pozyw¬ ce miesza sie potrzebna ilosc substancji czynnej z podana iloscia mieszaniny rozpuszczalników i miesza sie dokladnie w podanym stosunku wa- • gowym z ciekla pozywka ochlodzona do tempera-82 651 11 tury 42°C, po czym wylewa sie do naczynek Pe- triego o srednicy 9 cm. Osobno przygotowuje sie naczynka kontrolne bez domieszki preparatu. Po ochlodzeniu i zestaleniu pozywki izakaza sie po¬ danymi w tablicy gatunkami grzybów i inokuluje sie w temperaturze okolo 21°C.Ocene przeprowadza sie w zaleznosci od szyb¬ kosci wzrostu grzybów po 4—10 dniach. Przy oce- 12 nie porównuje sie radialny wzrost grzybni w trak¬ towanym podlozu z rozrostem radialnym grzybni w pozywce kontrolnej. Ocene rozrostu grzybów ocenia sie wedlug skali liczbowej 0—4 o nastepu¬ jacym znaczeniu, 0 — brak rozwoju, 1.— silne za¬ hamowanie wzrostu grzybni, 2 — srednie hamowa¬ nie rozrostu, 3 — slabe hamowanie rozrostu, 4 — rozrost taki sam jaik w próbie kontrolmej.Tablica 3 Testowanie wzrostu grzybni grzyby i bakterie Substancja czynna (tablica 1) 3 & cd w t §9 (li (V co A cd o § ^ o a II 81 cd N cd ii Zwiazek o wzorze 10 (znany) 3 10 14 Zwiazek o wzorze 11 22 24 Zwiazek o wzorze 12 Zwiazek o wzorze 13 26 27 28 35 45 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1 0 0 0 1 0 0 3 0 1 0 0 3 2 3 1 3 1 2 1 0 0 1 1 0 o o o 3 2 0 0 2 2 1 1 2 0 2 1 2 1 0 0 0 o o o o o o o o o 3 3 3 3 W tablicy 3 podane sa substancje czynne, oraz uzyskane wyniki dla stezenia substancji czynnej 10 ppm.Przyklad VI. Testowanie Piricularia i Pel¬ licularia. Rozpuszczalnik: 19 czesci wagowych dwumetyloformamidu, dyspergator: 0,1 czesci wa¬ gowej eteru alkiloarylopoliglikolowego, woda: 98 czesci wagowych.Substancje czynna w ilosci potrzebnej do uzy¬ skania zadanego jej stezenia w cieczy do opryski¬ wania miesza sie z podana iloscia rozpuszczalnika i dyspergatora, po czym rozciencza podana iloscia wody. Otrzymana ciecza do opryskiwania oprysku¬ je sie do orosiem-ia 2X30 okolo 2—4-tygodmkwych sadzonek ryzu. Rosliny pozostawia sie, do oschnie- cia w szklarni w temperaturze 22—24°C i wzgled¬ nej wilgotnosci powietrza wynoszacej okolo 70%.Nastepnie czesc roslin inokuluje sie wodna zawie¬ sina 100 000—200 000/ml zarodników Piricularia oryzae i wstawia sie do pomieszczenia o tempera¬ turze 24—26°C i wzglednej wilgotnosci powietrza wynoszacej 100%. Pozostala czesc roslin zakaza sie kultura Pellicularia sasakii wyhodowana na pozywce agarowo-slodowej i utrzymuje sie w tem¬ peraturze 28—30°C przy wzglednej wilgotnosci wy¬ noszacej 100%. Po 5^8 dniach od inokulaicji ustala sie porazenie wszystkich lisci istniejacych w cza¬ sie inokulacji Piricularia oryzae w stosunku pro¬ centowym do nietraktowanych lecz równiez zaka¬ zonych roslin kontrolnych. U roslin zakazonych Pellicularia sasakii ustala sie uszkodzenie lisci po 35 40 50 55 60 tym samym czasie równiez w stosunku procento¬ wym do nietraktowanych i zakazonych roslin kon¬ trolnych. Przez 0% oznacza sie calkowity brak po¬ razenia, a przez 100 % oznacza sie, ze porazenie jest takie same jak u roslim kontrolnych.W tablicy 4 podane sa stosowane substancje czynne, stezenie substancji czynnych oraz otrzy¬ mane wyniki.Przyklad VII. Testowanie srodka do za¬ prawiania nasion. Sniec cuchnaca pszenicy (grzy¬ bica pochodzaca z nasion).W celu otrzymania srodka do suchej zaprawy miesza sie substancje czynna z mieszanina rów¬ nych ilosci wagowych talku i ziemi okrzemkowej do uzyskania drobnoziarnistej mieszaniny o zada¬ nym stezeniu substancji czynnej. Nasiona pszeni¬ cy zakaza sie 5 g chlamidosporów Tilletia tritici na 1 kg nasion. W celu zaprawienia nasion wytrzasa sie je w zamknietej butelce szklanej ze srodkiem do zaprawiania nasion. Nasiona uklada sie na wil¬ gotnej glinie, pokrywa warstwa próchnicy i 2 cm warstwa wilgotnej ziemi kompostowej i pozosta¬ wia sie w szafie chlodniczej na 10 dni w tempera¬ turze 10°C, W optymalnych warunkach do kielko¬ wania. Nastepnie bada sie pod mikroskopem kiel¬ kowanie zarodników na nasionach pszenicy obsa¬ dzonych kazde przez 100 000 zarodników. Substan¬ cja czynna jest tym aktywniejsza im mniej wy- kielkowalo zarodników.W tablicy 5 podane sa. substancje czynne, steze-13 82 651 Tablica 4 Testowanie Piricularia (a) i Pellicularia (b) 14 Substancja czynna nr (tablica 1) Zwiazek o wzorze 10 (znany) Zwiazek o wzorze 9 (znany) 14 Zwiazek o wzorze 11 22 23 24 Zwiazek o wzorze 12 27 32 35 | 45 Porazenie w stosunku procentowym do porazenia roslin kontrolnych przy ste¬ zeniu substancji czynnej w % a) b) 0,5 0,025 0,05 0,025 i pr = dzialanie zapobiegawcze, cur = dzialanie lecznicze pr 25 100 100 pr 25 50 pr 25 0 25 pr 0 0 25 75 pr 0 0 pr 0 75 pr 0 cur 13 75 pr 0 0 pr 25 25 pr 0 0 cur 25 pr 0 0 Tablica 5 Testowanie srodka do zaprawiania nasion (sniec cuchnaca pszenicy) Substancja czynna nr (tablica 1) Niezaprawione Zwiazek o wzorze 8 (znany) Zwiazek o wzorze 9 (znany) 4 6 10 11 14 Zwiazek o wzorze 11 20 Zwiazek o wzorze 12 45 Stezenie sub¬ stancji czynnej w srodku w % wagowych 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 Daiwka srodka w g/kg maision Kiielkowanie zarodników W % 10 5 — 0,05 0,5 0,05 0,05 0,05 0,05 0,5 0,000 0,005 nie substancji czynnych w srodku do zaprawiania dawki srodka oraz kielkowania zarodników w %. PL PL PL PL