Urzadzenie do wytwarzania szkla plaskiego Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do wytwarzania szkla plaskiego przez wyciaganie ciaglej tasmy szkla z kapieli, zawierajacej szklo roztopione, poprzez studnie podmaszynowa, w której tasma szkla jest przepro¬ wadzana pomiedzy organami czujnikowymi, które sa umieszczone w poblizu krawedzi tasmy i nad kapiela ze szkla roztopionego i tworza czesc ukladu wskaznikowego wysylajacego sygnal wówczas, kiedy tasma szkla przemieszcza sie o okreslona wielkosc w stosunku do okreslonej plaszczyzny.Szklo plaskie uzyskuje sie przez wyciaganie ciaglej tasmy szkla z kapieli ze stopionego szkla, znajdujacej sie w piecu i przez chlodzenie swiezo wyciagnietego szkla, w takim rozmiarze, w jakim szklo to usuwa sie z poziomu cieklej kapieli szkla. Tasme szkla wyciaga sie z okreslona predkoscia w ten sposób, ze tasma ta podlega równomiernemu naprezeniu rozciagajacemu jeszcze wówczas, kiedy znajduje sie ona w stanie plastycznym.Kazda zmiana równowagi dynamicznej przesuwu roztopionego szkla, które przesuwa sie u góry do studni podmaszynowej, moze pociagac za soba powazne skutki dla produkcji szkla. W zwiazku z tym konieczny jest staly nadzór nad wyciagana tasma szkla. Jezeli tasma szkla w czasie jej chlodzenia ulega zerwaniu, to wówczas czesc tasmy znajdujaca sie ponizej miejsca zerwania (pekniecia) jest wychwytywana i jest cofana do cieklej kapieli szkla w piecu. Jest to najpowazniejsze niebezpieczenstwo, poniewaz ponowne wytwarzanie ciagnionej tasmy i ponowne dobranie warunków równowagi dynamicznej, jakie musza byc bezwarunkowo zachowane dla wyciagania szkla, stanowi istotna i zasadnicza prace, wyjnagajaca znacznego czasu, podczas którego nie jest mozliwe uzyteczne wytwarzanie szkla.Zmiana warunków równowagi dynamicznej jako skutek jakiegokolwiek bledu, który moze tkwic w maszy¬ nie do wyciagania szkla lub w samym szkle, powoduje natychmiast pofaldowanie tasmy szkla na jej dolnym koncu tam, gdzie szklo nie jest jeszcze calkiem iwarde. Pofaldowanie to tworzy sie, np. w razie pekniecia (zerwania) tasmy szkla w czasie jej chlodzenia, o czym juz wspomniano, albo w razie naglego spadku predkosci wyciagania.Celem wynalazku jest wykorzystanie tego zjawiska, do otrzymywania automatycznych wskazan wystepo¬ wania faldy lub tego rodzaju bledu w wyciagnietej tasmie szkla.Znane sa urzadzenia do zapobiegania pekniec tasmy szkla w pionowych maszynach, do wyciagania szkla, które jako organ do stwierdzenia bledów maja krazki lub macki, stykajace sie stale z tasma szkla. Bledy sa tu1 80 983 stwierdzane bezposrednio, a nie jest tu stwierdzane zjawisko wtórne, wywolane przez bledy. Nie mozna jednak za pomoca znanych urzadzen stwierdzic spadku pedkosci wyciagania szkla. Ze wzgledu na charakter organów do stwierdzania bledów, stwierdzanie to moze odbywac sie tylko w jednej strefie, w której tasma szkla jest wystarczajaco skrzepnieta, dla umozliwienia trwalego styku organu z tasma w celu stwierdzenia bledów. Styk ten musi sie rozciagac, dla skutecznosci wykrycia bledów, na calej szerokosci tasmy, co powoduje niezbedne opóznienie w sterowaniu organami stalowymi, poniewaz organy te musza rozpoznac wszystkie bledy. Czulosc organów do ustalenia bledów jest przeto trudna do ustawienia.IstotaRozwiazania wedlug wynalazku jest opracowanie urzadzenia, w którym organy czujnikowe sa umie¬ szczone w poblizu obu przeciwleglych powierzchni tasmy szkla. Wedlug dalszej cechy wynalazku organami czujnikowymi, nie stykajacymi.sie w czasie pracy maszyny do wyciagania szkla z tasma, sa elektrody. Elektrody te stanowia czesc obwodu elektrycznego, który ma urzadzenia wskaznikowe dc wskazywania przechodzenia pradu elektrycznego przez co najmhiej jedna z elektrod poprzez tasme szkla i ziemie. Sygnal wytwarzany jest wówczas, gdy ma miejsce z jedna lub kilkoma elektrodami. Sposób dzialania ukladu wskaznikowego jest w tym urzadzeniu niezawodny.Elektrody moga byc wedlug wynalazku czescia obwodu elektrycznego, który ma urzadzenia wskaznikowe do wskazywania zmian pojemnosci kondensatora, utworzonego co najmniej z elektrody, z wyciaganej tasmy szkla i ze stanowiacego dielektryk gazu, wypelniajacego przestrzen pomiedzy elektroda a tasma szkla. Zaleta tego ukladu polega na tym, ze styk tasmy szkla z elektrodami moze byc wyeliminowany tak, ze nie istnieje tu niebezpieczenstwo zanieczyszczenia elektrod przez szklo ciekle, co mogloby spowodowac zaklócenia w dobrym funkcjonowaniu ukladu wskaznikowego. Zaleta ta jest osiagana równiez za pomoca urzadzenia, w którym organy czujnikowe,* nie stykajace sie w czasie pracy maszyny do wyciagania szkla z tasma szkla, sa organami pneuma¬ tycznymi, które stanowia czesc obwodu pneumatycznego, obejmujacego urzadzenia, skierowujace strumien po¬ wietrza z dysz na przeciwlegle strony wyciaganej tasmy szkla, przy czym urzadzenia te sa wyposazone w wyloty dysz, umieszczone w poblizu przeciwleglej powierzchni tasmy szkla, a urzadzenia wskaznikowe ustalaja zmiany co najmniej jednego warunku przeplywu powietrza lub dokonuja pomiaru tych zmian, które sa wywolywane przez jedno lub kilka przemieszczen tasmy szkla.Organy czujnikowe sa umieszczone przewaznie w poblizu powierzchni wytopu szkla, poniewaz w tym zasiegu ukazuja sie najpierw faldy tasmy. Organy czujnikowe moga byc polaczone ze wspólnym ukladem sygnalizacyjnym lub takze z niezaleznymi od siebie ukladami sygnalizacyjnymi.Sygnal wytworzony przez urzadzenie wskaznikowe wykorzystuje sie przewaznie do uruchamiania urzadze¬ nia, do zatrzymywania tasmy szkla, urzadzenia, które przytrzymuje mocno te tasme i chroni ja przed przedosta¬ niem sie do maszyny do wyciagania szkla. Dzieki temu eliminuje sie w sposób korzystny powazne zaklócenia, jakie wystepuja w.przemyslowym procesie wytwarzania szkla plaskiego wskutek pekniecia tasmy. Przez sygnal moze byc np. wprawiony w ruch mechanizm, który doprowadza do styku z tasma szkla jeden lub kilka rucho¬ mych krazków. Sygnal, wyzwalany w razie tworzenia sie fald, moze byc na przyklad ruchem mechanicznym, pradem elektrycznym lub takze napieciem elektrycznym, które steruja automatycznie maszyna do wyciagania szkla. Uklad wskaznikowy powinien tu objac takze urzadzenie do sygnalizacji akustycznej lub optycznej.Jak juz wspomniano, tworzenie faldy w tasmie szkla nie jest zwiazane bezwzglednie z peknieciem tej tasmy, tylko moze byc wywolane przez blad, który powstaje przez zmniejszenie predkosci wyciagania szkla.Przez uruchomienie urzadzenia alarmowego moga b c wiec wskazywane tez zmniejszenia predkosci wyciagania szkla. Dzieki temu jest mozliwe dokonanie korekcji waranów wyciagania szkla, zanim sytuacja ta nie ulegnie pogorszeniu.Zastosowanie urzadzenia wedlug wynalazku nie jest ograniczone tylko do okreslonego sposobu wyciagania szkla, poniewaz moze ono byc równiez stosowane, np. zarówno w sposobie „Pittsburgh", jak i w sposobie „Colburn".Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przykladzie wykonania na rysunkach schematycznych, na których fig. 1 przedstawia urzadzenie do wyciagania szkla plaskiego z ukladem wskaznikowym, w przekroju podluznym, fig. 2 - urzadzenie do wyciagania szkla, w przekroju poprzecznym na wysokosci pary elektrod w ukladzie wskaznikowym, uwidocznionym na fig. 1, fig. 3 - elektnM$ w przekroju, fig. 4 - schemat pogladowy pierwszego przykladu wykonania ukladu wskaznikowego, fig. 5 - schemat pogladowy drugiego przykladu wykonania ukladu wskaznikowego, fig. 6- urzadzenie do wyciagania $zkla z trzecia postacia wykonania ukladu wskaznikowego w przekroju poprzecznym, fig. 7 - elektrode, stosowana w urzadzeniu do wyciagania szkla, uwidocznionym na fig.<6, w przekroju, fig. 8- schemat pogladowy ukladu wskaznikowego, stosowanego w urzadzeniu do wyciagania szkia, uwidocznionym na fig. 6, a fig. 9 - urzadzenie z innym przykladem ukladu wskaznikowego, w przekroju poprzecznym.80983 3 Jak pokazano na rysunku (fig. 1-3), szklo wyciaga sie w postaci tasmy 1 z kapieli, zawierajacej stopione szklo, a podstawe tasmy 1 stabilizuje sie przez stosowanie wyciagu 3. Tasma szkla 1 jest wyciagana za pomoca maszyny do wyciagania 4, która ma ciag par walców, (na rysunku jest przedstawiona tylko jedna para wal¬ ców 5, 5'). Pod walcami 5, 5', w czesci dolnej studni podmaszynowej 8, znajduja sie pary walców 6,6* i 7, 7\ które sluza do zatrzymywania czesci dolnej tasmy szkla 1 przy jej peknieciu oraz do wyelimonowania spadania jej do szybu wyciagowego. Pod maszyna do wyciagania 4 znajduje sie studnia podmaszynowa 8, która jest ograniczona przez bloki 9,9' i przez scianki boczne 10,(10*, laczace czesc górna bloków 9,9' z czescia dolna maszyny do wyciagania 4. Studnia podmaszynowa 8 jest tu zamknieta przez belki zelazneJ2,12', które tworza takze czesc dolna maszyny do wyciagania 4. Ze studnia podmaszynowa 8 jest poiaczona wanna, która zawiera stopione szklo 2 i jest polaczona na jednej stronie z nie uwidocznionym na rysunku piecem do topienia szkla.Wanna ta jest ograniczona przez sklepienie 15, dno 13 i scianke pionowa 14. Do szybkiego chlodzenia powierz¬ chni tasmy 1 sluza chlodnice 16,16'. Oprócz tego w'.poblizu wezla do wyciagania sa umieszczone molety krawedziowe 17, 17', umozliwiajace przytrzymywanie krawedzi wyciaganej tasmy szkla 1, przy czym molety te sa sterowane za pomoca mechanizmu 17a (fig. 2).Wedlug jednej postaci wykonania wynalazku pary elektrod 18,18' sa umieszczone w poblizu molet krawe¬ dziowych 17, 17', jak równiez w poblizu kazdej krawedzi tasmy 1. Teelektrody sa polaczone ze soba za pomoca elektrycznego zródla napiecia, którym moze byc np. zródlo pradu wzmacniacza 20. Jezeli tasma szkla 1 ma falde, to wówczas szklo styka sie z jedna z elektrod i tworzy polaczenie pomiedzy elektroda a ziemia, wskutek czego prad przeplywa przez .elektrode, szklo, molety krawedziowe 17, 17' i ziemie. Elektrody sa polaczone przewodem elektrycznym 19 z wzmacniaczem 20, którego zasilanie jest przedstawione na rysunku schematycznie i którego czesci skladowe zostana omówione dalej (fig. 3 i 4). Jezeli prad wskutek styku tasmy szkla 1 zjedna z elektrod przeplywa przez elektrode, to wówczas sygnal, sygnalizujacy przeplyw pradu, jest wzmacniany przez wmacniacz 20 i jest przenoszony poprzez przewód 22 na znany centralny blok alarmowy 23, który posiada np. dzwiekowe urzadzenie alarmowe 24 i lampy sygnalizujace 25. Wzmacniacz 20 jest ponadto polaczony przewo¬ dem 26 z urzadzeniem automatycznym, sterujacym walcami 6, 6' i 7, 7', które zatrzymuja czesc dolna wyciaga¬ nej tasmy szkla 1, jezeli tasma ta ulegnie peknieciu. Dzieki temu wyeliminowano spadanie tasmy szkla 1 na dno studni podmaszynowej 8.Walce 6' i T moga byc przyblizone i oddalone od tasmy szkla 1 za pomoca wygietych dzwigni 27, 27', wychylanych wokól osi równoleglych 28, i 28'. Sterujacy uklad uruchamiajacy walców moze dzialac przy zasto¬ sowaniu urzadzenia dzwigniowego 30, które jest umieszczone na zewnatrz studni podmaszynowej oraz jest zamo¬ cowane z jednej strony do wspornika, przyspawanego do scianki studni podmaszynowej, a z drugiej strony jest zamocowane na koncu wygietej dzwigni 27', której ramie rozciaga sie na zewnatrz poprzez szczeline 31, wyko¬ nana w tym celu w studni podmaszynowej. Aby móc oprócz tego uzywac malego nakladu sily do wychylania walców 6' i 7', na jednym ramieniu wygietej dzwigni 27, i 27' sa przewidziane przeciwciezary, wskutek czego ciezar walców jest kompensowany.Sterowanie i uruchamianie urzadzenia dzwigniowego 30 odbywa sie w nastepujacy sposób: Jezeli prad plynie w jednej z elektrod 18, 18', to wówczas jest on wzmacniany przez wzmacniacz 20 i jest on doprowadzany przewodem 26 do bloku sterujacego 33, który umozliwia za pomoca przewodów 34, 34' otwieranie lub zamyka¬ nie elektrycznie uruchamianych zaworów 35, 35' w przewodach doprowadzajacych ciecz, które z kolei lacza ze soba hydrauliczne urzadzenie dzwigniowe 30 i zbiornik zapasowy 37 do cieczy hydraulicznej. Jezeli wiec np. wyslany i wzmocniony sygnal uruchomi zawory elektryczne 35, 35' w ten sposób, ze ciecz przeplywa w kierun¬ ku strzalek, zaznaczonych na rysunku (fig. 1), to wówczas walce 6, 6' przemieszczaja zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara i opieraja sie o walce 6, 7, przytrzymujac mocno tasme 1.Kazda para elektrod 18, 18' i nie uwidoczniona na rysunku para elektrod, zamocowana na sciance tocznej naprzeciwko studni podmaszynowej, jest tak zamontowana, ze mozna regulowac polozenie elektrod po urucho¬ mieniu maszyny do wyciagania szkla. Zamocowanie elektrod moze byc wyposazone w mechanizm, który ma srube nastawna, dzieki czemu moze byc nastawiona odleglosc elektrod od pionowej plaszczyzny wyciagania tasmy szkla 1. Kazda z elektrod stanowi czesc calosci, przedstawionej na rysunku (fig, 3) dla elektrody 18'.Elektroda ma korzystnie ksztalt preta cylindrycznego, na przyklad niklowego, który ma na jednym koncu czesc wydrazona 38, mocujaca przewód. Elektroda 18' na wiekszej czesci swej dlugosci otoczona jest pfówz mre stalowa 39. Rura ta jest nierdzewna i jest zaizolowana przed elektroda za pomoca plaszcza izolacyjnego 40, na przyklad z porcelany. Koniec elektrody, który jest zamocowany w poblizu scianki lub na sciance studni podma¬ szynowej, jest osadzony w bloku zaciskowym 41, na przyklad z nylonu lub z podobnego materialu, razem z ochronna rura stalowa 39. W bloku zaciskowym 41 sa wykonane w kierunku promieniowym ©twory, w fclóre wchodza sruby. Na drugim koncu elektrody 18' kazdy osiowy przesuw plaszcza izolacyjnego 40 jest wyelimino¬ wany za pomoca pierscienia zaciskowego 42, który jest na przyklad przyspawany do elektrody 18'.4 80 983 Na rysunku (fig. 4) jest przedstawiony przyklad obwodu elektrycznego do przenoszenia sygnalu i sterowa¬ nia, który moze byc stosowany do ukladu sygnalizacyjnego i do ukladu sterujacego, opisanego wczesniej (fig. 1 do 3) i wyjasnionego wczesniej. Obwód elektryczny sklada sie ze wzmacniacza 43, wyposazonego w dwa tranzy¬ story Tl i T2 i w oporniki Rl, R2, R3 i R4, przy czym wzmacniacz ten jest podlaczony za pomoca prostownika i ukladu mostkowego do zródla napiecia przemiennego 45. Napiecie dostarczane przez zródlo 45 wynosi 24 V, a napiecie .stale na wyjsciu mostka 44 wynosi jeszcze 15 V, przy czym napiecie to jest w sposób korzystny filtrowane przez kondensator C. Elektrody 46,46', których konce leza w poblizu krawedzi przeciwleglych po¬ wierzchni tasmy szkla 47, wyciaganej poprzez studnie podmaszynowa 48, sa polaczone poprzez opornik Rl ze wzmacniaczem (fig. 4). Druga para elektrod 49,49* jest polaczona z drugim, nie uwidocznionym na rysunku wzmacniaczem, który odpowiada dokladnie omówionemu juz wzmacniaczowiJezeli tasma szkla 47 tworzy falde, to wówczas szklo styka sie z jedna lub z kilkoma elektrodami. Przy takim styku szkla z jedna z elektrod 46 i 46' obwód elektryczny wzmacniacza laczy sie jak opisano sam poprzez szklo i mechanizm molet z ziemia.Oporniki Rl i R2, z których opornik R2 moze byc zmienny, tworza dzielnik napiecia, za pomoca którego moze byc przykladane na baze tranzystora Tl odpowiednie napiecie. Emiter tranzystora Tl jest natomiast polaczony z baza tranzystora T2, którego kolektor jest z kolei polaczony z przekaznikiem 50. Jezeli prze¬ kaznik 50 jest wzbudzony, to wówczas przerywacz 51 zawiera sie i wyzwala mechanizm alarmowy lub mecha¬ nizm sterujacy 52. Ten mechanizm alarmowy moze obejmowac dzwiekowe urzadzenia alarmowe i optyczne urzadzenia wskaznikowe, jak na przyklad urzadzenia bloku 23, wczesniej opisane (fig. 1). Mechanizm sterujacy moze, podobnie jak opisany wczesniej mechanizm, (przedstawiony na fig. 1), miec jeden lub kilka walców ruchomych, które sa odprowadzane do styku z wyciagana tasma szkla za pomoca elektromagnesu, aby tasme te mocno przytrzymac. Przekaznik 50 moze oprócz tego uruchamiac nie uwidocznione na rysunku elementy opó¬ zniajace, które sa umieszczone w obwodach elektrycznych alarmowych lub w obwodach sterujacych i których zadaniem jest utrzymywanie w stanie zamknietym obwodów elektrycznych równiez po ustaniu styku szkla z jedna z elektrod. Wylaczenie pradu lub ograniczenie wzbudzania elementów opózniajacych moze byc przeprowa¬ dzane na przyklad recznie za pomoca nie uwidocznionego na rysunku przycisku.Rysunek (fig. 5) przedstawia inna postac wykonania ukladu alarmowego lub ukladu sterujacego, który odznacza sie wieksza stabilnoscia cieplna i jest nieczuly na kazde przedwczesne wylaczanie, jakie mogloby byc wywolane przez niepozadane, elektryczne impulsy pradowe.Jezeli tasma szkla 47 styka sie na przyklad z jedna z elektrod 46 lub 46', to wówczas prad wzbudzenia tyrystora T3 jest polaczony poprzez tas/.ie szkla 47 i mechanizm moletowy z ziemia. W tym obwodzie elektrycz¬ nym znajduje sie równiez dioda Zenera 53, która pozwala na przeplyw pradu tylko wówczas, kiedy napiecie w punkcie 54 wzrasta wedlug stalej czasowej R1C1 az do wartosci napiecia progowego diody Zenera. W ten sposób eliminuje sie wplyw niepozadanych, elektrycznych impulsów pradowych.Wyznaczony przez kondensator C2 i opornik R5 potencjal, przylozony na baze tyrystora, powieksza sie za pomoca pradu, który dostarcza dioda Zenera, az do chwili, w której zadziala tyrystor i spowoduje wzbudzenie przekaznika 50, który ma te sanie zadania co przekaznik, wspomniany przy omawianiu fig. 4. Tyrystor T3 sluzy do tego, aby utrzymac przekaznik 50 w stanie wzbudzonym. Jezeli ustanie przyczyna tworzenia sie faldy w tasmie szkla i moze byc podjete ponownie wyciaganie tasmy szkla, to wówczas wzbudzenie przekaznika 50 mozna usunac przez nacisniecie przycisku 55.Dalsze przyklady wykonania urzadzenia, uwidocznione sa na rysunku (fig. 6, 7 i 8), w którym tasma szkla 56 jest wyciagana w góre poprzez studnie podmaszynowa 57, która nalezy do znanego szybu wyciagowego.Tylko czesc studni podmaszynowej 57, ograniczona przez poprzeczne scianki 58, 59 i przez scianke boczna 60, jest uwidoczniona na fig. 6. W poblizu kazdej krawedzi wyciaganej tasmy szkla 56 i w poblizu masy wyciagowej, od której omawiana tasma jest wyciagana z kapieli szkla roztopionego, znajduje sie para molet krawedziowych, podobnych do molet, które sa przedstawione na rysunku (fig. 1 i 2). Tylkojedna para tych molet 61 i 61' jest uwidoczniona razem z przynaleznym do niej mechanizmem wyciagowym 62 (fig. 6). Nieco nad tymi moletami 61 i 61' i w poblizu kazdej krawedzi bocznej tasmy szkla 56 znajduje sie co najmniej jedna para elektrod, które sa tak umieszczone, ze ich konce, skladajace sie z plyt 63 i 63', które rozciagaja sie przede wszystkim równolegle do przeciwleglych powierzchni tasmy 56, leza w niezbyt duzej odleglosci od powierzchni tasmy, przy czym odleglosc ta wystarcza, aby wówczas, kiedy tasma tworzy falde, szklo nie stykalo sie z wspomnianymi konca¬ mi 63 i 63' elektrod. Te plyty, wykonane przewaznie ze stali ognioodpornej, sa przedluzone przez masywne prety 64 i 64', które moga byc równiez wykonane ze stali ognioodpornej. Prety 64 i 64' sa dzwigane przez rury 63 i 63', wykonane z materialu izolacyjnego, na przyklad z czystej glinki, przy czym rury te rozciagaja sie poprzez scianke 60 studni podmaszynowej 57.80 983 5 Rury 63 i 63' dzwigaja takze rury 66 i 66', które sa wykonane na przyklad ze stali nierdzewnej oraz maja mniejsza srednice, jak równiez rozciagaja sie osiowo wewnatrz rur 65 i 65' i sa polaczone z miekkimi rurami lub wezami 67 i 67', sluzacymi do doprowadzania chlodziwa, np. powietrza. Rury 66 i 66' sa zamocowane wewnatrz rur 65 i 65' za pomoca korka izolacyjnego 67 i 67', a na drugiej stronie krazy chlodziwo, np. powietrze w rurach 66 i 66' az do studni podmaszynowej 57, gdzie chlodziwo to przez otwory 68 i 68*, przewidziane we wspomnia¬ nych rurach przedostaje sie do przestrzeni pierscieniowej, utworzonej przez rury 65, 66 lub 65', 66'. Topowie¬ trze chlodzace uchodzi do atmosfery przez otwory 69 i 69', przewidzane w tym celu w rurach 65,65'. Ta cyrkulacja powietrza pozwala na wzglednie niskie utrzymywanie temperatury rur 65, 65', 66,66* dla unikniecia ich odksztalcenia. Plyty 63, 63' nie sa natomiast w istotny sposób chlodzone i sa oprócz tego polaczone'poprzez izolowane przewody 70, 70' ze sterujacym obwodem elektrycznym, który zostanie opisany dalej. Jak wynika z rysunku (fig. 7), korzystnie okazuje sie powleczenie plyt 63,63' i pretów 61,61' warstwami ochronnymi 71, 72, aby ochronic metal plyt i pretów przed utlenianiem. Do wytwarzania tych warstw ochronnych mozna stosowac takie materialy, jak szklo wysokotopliwe, wegliki, azotki, borki lub krzemki.Czesci tasmy szkla 56, lezace naprzeciwko plyt 65, 65', maja temperature, w której szklo moze byc uwazane jako dobry przewodnik pradu elektrycznego, przy czym przy duzej rozciagliwosci stopionej kapieli szkla, z której jest wyciagana tasma, mozna przyjac, ze tasma szkla znajduje sie na potencjale ziemi, bez koniecznosci polaczenia go z ziemia. W ten sposób plyty 63, 63' tworza z tasma szkla 56 dwa kondensatory, z których jeden kondensator jest utworzony przez plyte 63 i tasme szkla 56, a drugi kondensator przez tasme, szkla 56 i druga plyte 63'. Atmosfera studni podmaszynowej, która znajduje sie w przestrzeni pomiedzy plyta¬ mi 63, 63' a tasma szkla 56, sluzy jako dielektryk.Jezeli tworzy sie falda lub powstaje inny Wad, to wówczas falda ta moze byc wykryta przez wyznaczenie zmian pojemnosci odnosnych kondensatorów.Jezeli w tasmie szkla 56 tworzy sie falda, to wówczas szklo moze zblizyc sie do jednej plyty i moze sie oddalic od drugiej plyty. Powoduje to wzrost pojemnosci kondensatora, utworzonego z tasmy szkla i z pierwszej plyty lub spadek pojemnosci kondensatora, utworzonego z tasmy szkla i z drugiej plyty. Zmiany pojemnosci mierzy sie za pomoca urzadzenia pomiarowego 73, w którym elektrody sa polaczone ze soba za pomoca przewo¬ dów 70 i 70', przewodzacych prad elektryczny (fig. 8). Urzadzenie pomiarowe 73 wysyla sygnal wówczas, kiedy odchylenia sa zauwazalne w pojemnosciach kondensatorów, a wiec przewaznie wtedy, kiedy osiagna orte okreslo¬ na amplitude. Ten sygnal moze byc na przyklad proporcjonalny lub moze byc prosta funkcja róznicy zmian pojemnosci wspomnianych kondensatorów. Sygnal ten jest przenoszony przewodem 74 na wejscie wzmacniacza, podobnego na przyklad do wzmacniacza, uwidocznionego ,na fig. 5. Wzmacniacz ten jest polaczony z urzadze¬ niem alarmowym, podobnym do opisanego urzadzenia alarmowego 23 (fig. 1). Wzmacniacz ten jest podlaczony ponadto do ukladu, powodujacego ruch walców ruchowych, podobnych do walców 6' i 7', (fig. 1). Ma to na celu przytrzymanie czesci dolnej tasmy szkla, gdy ona peka. W ten sposób eliminuje sie spadanie tasmy szkla na dno szybu wyciagowego.Wspomniane urzadzenie pomiarowe 73 jest podlaczone z jednej stroily za pomoca przewodu 75 do przemy¬ slowego urzadzenia do rozdzialu napiecia, zasilanego przez siec, a z drugiej strony jest polaczone za pomoca przewodów 77 ze zródlem pradu o napieciu przemiennym i wysokiej czestotliwosci, które jest wytwarzane przez generator 78, zasilany przez siec 76.Jak pokazano na rysunku innego przykladu wykonania wynalazku (fig. 9) tasma szkla 79 jest wyciagana w góre przez komore wyciagowa, której tylko czesc jest ograniczona przez scianki 80, 81 i 82. Jezeli w tasmie tworzy sie falda, to wówczas powoduje to zmiany cisnienia w rurze doprowadzajacej gaz, która pozwala na wyplyw gazu w sposób ciagly z dyszy gazowej, w poblizu powierzchni tasmy szkla 79. W poblizu kazdej krawedzi bocznej tasmy szkla 79 i nieco powyzej molet krawedziowych, z których na rysunku jest uwidocznienia tylko jedna para 84 i 84', sa umieszczone pary rur 83 i 83' w ten sposób, ze ich konce znajdujace sie w studni podmaszynowej i wyposazone w dysze 85 i 85*, wystaja w poblizu przeciwleglych powierzchni tasmy szkla 79 oraz maja wystarczajaco duza od nich odleglosc, aby wówczas, kiedy w tasmie tworzy sie falda, szklo nie stykalo sie z wylotami 85, 85' dysz. Ma to na celu wyeliminowanie zanieczyszczen dysz 85 i 85' przez stopione szklo.Wspomniane rury 83, 83' sa przytrzymywane w ich polozeniu przez wspólsrodkowo umieszczone rury 86, 86', które przechodza przez scianke 82 w studni podmaszynowej. Konce wspomnianych rur, które znajduja ae w studni podmaszynowej, sa zamkniete hermetycznie, a drugie konce tych rur, które leza na zewnatrz studni podmaszynowej, sa tak zamkniete przez korki uszczelniajace 87, 87', ze zapewnione jest wprowadzenie rur 88, 88', 89, 89', doprowadzajacych chlodziwo, na przyklad wode lub inna ciecz. Przestrzen pierscieniowi, utworzo¬ na przez rury 83,86 lub 83', 86', jest w ten sposób zasilana przez chlodziwo, ze jest mozliwe chlodzenie powietrza uzywanego do pomiaru, które przeplywa przez rury 83, 83'. Rury 83, 83' posadaja przewezenie ich6 80 983 przekroju poprzecznego, które jest podane na rysunku schematycznie i jest zaznaczone liczbami 90,90'. Przewe¬ zenie to powoduje spadek cisnienia w tym odcinku rur. Rury te sa ponadto polaczone swymi koncami, lezacymi na zewnatrz studni podmaszynowej, poprzez wspólny, miekki przewód 91 z regulatorem cisnienia 92, który pozwala na uzyskanie w kierunku górnym od tych przewezen 90, 90' stalego cisnienia w rurach 83, 83'. W kierunku dolnym od tych przewezen 90, 90', rury 83, 83' sa polaczone za pomoca odpowiednich rur 93, 93' z aparatem pomiarowym 94, który jest umieszczony korzystnie poza studnia podmaszynowa i który przekazuje na przyklad napiecie proporgonalnie do róznicy lub do prostej funkcji róznicy zmian cisnienia, jakie tworza sie w rurach 83, 83' wvkierunku dolnym przewezen 90,90', jezeli tasma szkla 79 tworzy falde. Tensygnal jest z kolei przenoszony na wejscie wzmacniacza, podobnego do wzmacniacza, uwidocznionego na fig. 5, który moze byc polaczony znowu z urzadzeniem alarmowym i z urzadzeniem uruchamiajacym do walców ruchomych, podobny na przyklad do walców, przedstawionych na fig. 1.Sposób dzialania, urzadzenia jest nastepujacy: Jezeli w tasmie szkla 79, która jest wyciagana, tworzy sie falda, to wówczas tasma ta zbliza sie na przyklad do wylotu dyszy 85, a oddala sie od wylotu dyszy 85'.Powoduje to wzrost cisnienia w czesci rury 83, znajdujacej sie w kierunku górnym do przewezenia 90 oraz umozliwia spadek cisnienia w podobnie ulozyskowanej czesci rury 83'. Te zmiany cisnienia sa przekazywane przewodami 93 i 93' do aparatu pomiarowego 94, który przekazuje sygnal, bedacy np. funkcja róznicy wspo¬ mnianych zmian cisnienia.Zgodnie z dalsza, nie uwidoczniona na rysunku postacia wykonania wynalazku, jest mozliwe zamiast dokonywania pomiarów zmian cisnienia za pomoca urzadzenia, przedstawionego na fig. 9, dokonywanie pomia¬ rów zmian wielkosci przeplywu gazu, w celu stwierdzenia zjawiska tworzenia sie fald w wyciaganej tasmie szkla. PL