Uprawniony z patentu: Novopreas GmbH and Co.KG., Dusseldorf (Re¬ publika Federalna Niemiec) Urzadzenie do zaprasowywania koncówek kablowych, tulejek albo podobnych na przewodach, liniach albo pretach Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do za¬ prasowywania koncówek kablowych, tulejek albo podobnych elementów konstrukcyjnych na elek¬ trycznych przewodach, liniach albo pretach za po¬ srednictwem wymiennych zespolów narzedziowych skladajacych sie ze szczeki zamocowanej na glów¬ nym korpusie i napedzanego stempla, przesuwane¬ go wzgledem szczeki w plaszczyznie wytwarzane¬ go na koncówce zaprasowanej naciecia wielokat- nego.Znane sa urzadzenia do zaprasowywania koncó¬ wek kablowych, na przyklad opisane w amerykan¬ skich opisach patentowych nr 2941430 i 2897703.Urzadzenia te przystosowane sa do zaprasowywa¬ nia koncówek o ustalonej srednicy, w zwiazku z czym kazda zmiana wielkosci zaprasowywanej kon¬ cówki wymaga wymiany stempli w urzadzeniu.Ponadto, poniewaz uksztaltowanie stempli w urza¬ dzeniu wykonane jest w postaci tulejek cylindry¬ cznych, wielkosc zaprasowywanych koncówek jest ograniczona do srednicy stempli.Znana jest równiez z polskiego opisu patentowe¬ go nr 44967 reczna prasa hydrauliczna do zapraso¬ wywania koncówek kablowych i zacisków tulejo- wych na kablach i przewodach, skladajaca sie z glowicy, cylindra wraz z tlokiem oraz z dwóch re¬ kojesci w ksztalcie rurki, przy czym rekojesc ru¬ choma stanowi zarazem magazynek szczek zapra- sowujacych, a w rekojesci nieruchomej jest umiesz- szczony zbiornik oleju. Wada tej prasy jest to, ze 2 w zaleznosci od przekroju i ksztaltu zaprasowywa¬ nych elementów wymagana jest wymiana odpo¬ wiedniej glowicy zaprasowujacej, a czynnosc ta jest uciazliwa i nie pozwala na sprawna prace. 5 Ponadto znane sa z niemieckich opisów paten¬ towych nr 1060949 i nr 1181766 reczne przyrzady przeznaczone do tego samego celu, co opisany po¬ wyzej, ale przyrzady te sa tak skonstruowane, ze dzialaja wylacznie przy uzyciu sily recznej, poprzez 10 zacisk dwóch przegubowo polaczonych ramion sta¬ nowiacych rodzaj dzwigni. Wada tych przyrzadów jest to, ze ich szczeki zaciskowe równiez nie sa uniwersalne i w zaleznosci od wymiaru i ksztaltu zaprasowywanego elementu musza byc wymieniane. 18 Celem wynalazku jest wyeliminowanie powyz¬ szych wad i niedogodnosci i skonstruowanie urza¬ dzenia do zaprasowywania koncówek, za pomoca którego moznaby zaprasowywanie koncówki o róz¬ nych przekrojach znamionowych, stosujacy przy 20 tym jeden zespól narzedziowy prasy bez potrzeby jego wymiany i bez wynikajacych z tego powodu strat czasu zuzytego na operacje wymiany, utrzy¬ mywanie w gotowosci i innych nakladów, przy czym w zaprasowywanym przekroju mozna osia- 25 gnac jednakowe optymalne naprezenie jak w sa¬ siednich odcinkach przewodu wzglednie tulei.Zgodnie z wynalazkiem cel ten osiagnieto dzie¬ ki temu, ze opracowano urzadzenie do zaprasowy¬ wania koncówek, które posiada jeden zespól na- 30 rzedziowy prasy z przesuwanymi wzgledem siebie 80 53080 530 3 we wspólnej plaszczyznie srodkowej czesciami na¬ ciskajacymi zaglebienia, których swobodny ruch roboczy jest, przy zmniejszaniu najwiekszego za¬ ciskanego w urzadzeniu przekroju znamionowego, przedluzany poza miejsce koncowe dla tego naj¬ wiekszego przekroju i za posrednictwem urzadze¬ nia do zatrzymywania posuwu stempla z wyzwa¬ lajacym czlonem sterujacym ograniczany samoczyn¬ nie w ten sposób, ze czlon sterujacy przerywa ruch roboczy w uzaleznieniu od powierzchni bocz¬ nej kazdorazowo zaciskanej tulei, na przyklad od ich srednicy i/albo ruchu wzglednego.Dzieki róznorodnosci sposobów wykonania zespo¬ lów narzedziowych pras do wytwarzania otwar¬ tych albo zamknietych, okraglych albo wielokat- nych zacisków i urzadzen do samoczynnego za¬ trzymywania posuwu stempla za pomoca elektry¬ cznych, hydraulicznych wlaczników krancowych albo wzglednego ruchu sterujacego i przedmiotu obrabianego wzglednie narzedzia, jak równiez w czysto mechanicznym sposobie wykonania, dzieki nastawionemu ogranicznikowi ruchu, otrzymuje sie wiele mozliwych odmian wykonawczych rozwiaza¬ nia zgodnie z wynalazkiem, które moze byc z ko¬ rzyscia stosowane dla róznyclf celów. Gdy szcze¬ ki odpieraja tylko tuleje, przylegaja one w cza¬ sie ruchu roboczego do szczek nie przesuwajac sie, natomiast gdy szczeka spelnia role stempla, tule¬ je sa przesuwane do niej w ciagu okolo polowy suwu stempla przed tym elementem. Jedinakze ja¬ kosc zacisku jest z jednej strony zalezna od ksztal¬ tu przekroju zaciecia, które moze byc otwarte po bokach albo zamkniete, z drugiej strony zalezna jest od przekroju w stosunku do pola kola zewne¬ trznego tulei.Poniewaz przy otwartej po bokach (promienio¬ wo) formie naciecia znajdujacy sie miedzy powierz¬ chniami roboczymi plynacy material jest wypiera¬ ny nie tylko wzdluz osi, lecz takze czesciowo wzdluz promieni, wynika dodatkowe zadanie wy¬ równywania odchylen od form geometrycznych na¬ ciec na wszystkich przekrojach znamionowych i zwiazanych z tym zmian jakosci zacisków. Zgod¬ nie z wynalazkiem osiaga sie to za posrednictwem wspóldzialajacego z czlonem sterujacym czlonu ko¬ rygujacego.Aby mozna bylo uzyskac przedluzenie swobod¬ nego ruchu roboczego dla mniejszych przekrojów znamionowych takze przy zamknietym zacisku, jak na przyklad w przypadku narzedzi z matrycami, szczeki uniwersalnego zespolu narzedziowego pra¬ sy sa uksztaltowane jako narzedzie zaglebiajace i usytuowane pod katem 60° albo 90°, naprzeciw których na przekatnej kata porusza sie napedzo¬ ne narzedzie z jednym usytuowanym poprzecznie wzglednie dwoma ostrzami usytuowanymi pod tym katem, przy czym zarówno ostrze szczeki, jak i na¬ pedzanego stempla daja sie przesuwac w swoich uchwytach prostopadle do kierunku zaglebienia.Aby zmniejszyc obciazenie tych poprzecznie prze¬ suwanych ostrzy przy wytwarzaniu zamknietego wielokrotnego zacisku, stworzono zespól narzedzio¬ wy prosty, przy pomocy którego uzyskuje sie w ten sposób zamkniety zacisk o prawie stalej ja¬ kosci naciecia przy swobodnym, bez ograniczenia, 4 ruchu narzedzi, ze nacinajace zaglebienia szczeki sa wykonane z plaskimi powierzchniami roboczy¬ mi o równej szerokosci poosiowej a poprzecznie do kierunku zaglebienia, napedzany element ma 5 w kierunku poosiowym szersza powierzchnie ro¬ bocza, która ewentualnie jest na swojej promie¬ niowej dlugosci wygieta na zewnatrz albo z zao¬ kraglonymi krawedziami po bokach.W zalecanym przykladzie wykonania wynalazku maksymalne przesuniecie stempla jest ograniczone zderzakiem, odpowiednio do stosunku glebokosci wnikania do srednicy najwiekszego przekroju zna¬ mionowego, a jego naped pozwala na zmiane pred¬ kosci ruchu roboczego w granicach miedzy 1 :1,6 do 1 :2,5, przy czym wylacza sie samoczynnie w zaleznosci od rosnacego oporu stawianego stemplo¬ wi uzytemu równoczesnie w roli czlonu sterujace¬ go. Wskutek tego przy mniejszych przekrojach zna¬ mionowych w czasie duzego suwu jalowego i suwu powodujacego zaginanie tulei stempel zostaje prze¬ suniety na tyle, ze na poczatku ruchu roboczego przy mniejszych przekrojach mozliwy jeszcze do wykonania suw nastawiony jest na glebokosc wni¬ kania proporcjonalna do srednic tulei. Zalecony przyklad wykonania posiada te zalete, ze daje szybkie podnoszenie i posiada przekladnie cisnie¬ niowa zwiekszajaca sile tloczaca. Przy sporadycz¬ nym uzytkowaniu moze byc przewidziane prostrze wykonanie cegowe z przekladnia dzwigniowa do wielorakich czynnosci, w szczególnosci z dodatko¬ wymi narzedziami do przecinania, przebijania, pro¬ stowania i tym podobnych z hydraulicznym cylin¬ drem i z przekladnia cisnieniowa. To ostatnie da¬ je jeszcze taka korzysc, ze pompa hydrauliczna moze byc wykonana jako pompa sredniego cisnie¬ nia na 9,8-106-hl4,7-106 N/m2, zamiast mniej ko¬ rzystnej pompy wysokiego cisnienia ponad 19,6- •106 N/m2.Przedmiot wynalazku jest wyjasniony na rysun¬ ku, na którym przedstawiono w sposób schema¬ tyczny urzadzenie z róznymi, dzialajacymi w pla¬ szczyznie srodkowej zespolami narzedziowymi pras i przesuwanymi wzglednie przy zaprasowywaniu tulejami, przy czym fig. 1 przedstawia urzadzenie z zamknietym trójkatnym zespolem narzedziowym prasy i samoczynnym nastawianiem wlasciwego koncowego punktu zaprasowania przez hydraulicz¬ ny zawór krancowy, fig. 2 — otwarty trójkatny zespól narzedziowy prasy z elektrycznym wylacz¬ nikiem krancowym nastawionym przez czlon ko¬ rygujacy, fig. 3 — zamkniety trójkatny zespól na¬ rzedziowy prasy z rozmieszczonymi przestrzennie na stale dwiema szczekami wytlaczajacymi zagle¬ bienia i wylacznikiem krancowym wedlug fig. 1, fig. 4 — zalecane wykonanie o postaci zblizonej do zamknietego trójkatnego zespolu narzedziowego prasy z hydrauliczna przekladnia cisnieniowa za¬ lezna od przesuniecia czlonu sterujacego, fig. 5 — cegi z przekladnia dzwigniowa sterowana w fun¬ kcji przesuniecia.Na fig. 1 na hydraulicznym cylindrze 1 z tlo¬ kiem 2 i tloczyskiem 3 zamocowano uchwyt 4 slu¬ zacy jako dzwigar dla narzedzi, na którym zain¬ stalowano pod katem 60° dwie szczeki 6 i 11 na¬ cinajace zaglebienia, a mianowicie jedna 6 na sta- 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60ii i 80 5 le i druga 11, podobnie jak napedzany stempel 5, w sposób pozwalajacy na przesuwanie, poprzecz¬ nie do kierunku zaglebienia. Dzieki tym ruchom wzglednym narzedzi nacinajacych zaglebienia, mo¬ zliwe jest osiagniecie zamknietego naciecia trój¬ katnego, z wyposazeniem w szczeki 6 i 11 usytuo¬ wane w postaci trójkata. Szczeki 6 i 11 nacina¬ jace zaglebienia maja w swoim sasiedztwie nape¬ dzany stempel 5, który przesuwa przed soba tule¬ je 7. W wyjatkowym wypadku, dla kata wierzchol¬ kowego 60° i glebokosci wnikania równej 1/4 sred¬ nicy tulei — odpowiadajacej stosunkowi zmniej¬ szenia calkowitego przekroju do powierzchni kola zewnetrznego tulei równemu 0,5 :1 — przednie czesci powierzchni bocznych wszystkich tulei osia¬ gaja prostopadla plaszczyzne w wierzcholku. Wte¬ dy obracajaca sie wokól osi 10 dzwignia 13, zo¬ staje, po dotknieciu jej przez powierzchnie boczna tulei, nieco przesunieta. W wyniku tego, za po¬ srednictwem ciegna 14 i pokonujac sile sprezys¬ tosci sprezyny 15, otwiera sie zawór 16 polaczony z rozgalezieniem w ksztalcie litery „T". Poniewaz pozostale dwie koncówki rozgalezienia „T" pola¬ czone sa z pompa 18 i cylindrem dociskowym 1 cisnienie tloczenia spada. Dalsze wyposazenie urza¬ dzenia hydraulicznego z uwagi na fakt, ze jest ono znane w wielu wariantach wykonawczych, nie zo¬ stalo przedstawione na rysunku.Na fig. 2 przedstawiono sposób pracy czlonu ko¬ rygujacego w polaczeniu z elektrycznym wylacz¬ nikiem krancowym przy zacisku otwartym. Tego rodzaju urzadzenie jest przydatne szczególnie wte¬ dy, gdy mamy do czynienia z ciasnym pomieszcze¬ niem, jak na przyklad szafy przylaczowe, ponie¬ waz narzedzie jest niewielkich rozmiarów mozli¬ wy jest latwy dostep do koncówek. Kat wierzchol¬ kowy szczeki 6 nacinajacej zaglebienia jest rów¬ ny 120°, wiec otrzymuje sie rózne przesuniecia wzgledne tulei (linie przerywane). Dlatego miedzy czujnikiem 13 i elektrycznym wylacznikiem 3o krancowym przewidziano czlon 21 korygujacy, któ¬ ry jest prezdstawiony w zaleznosci od srednicy tulei przez przesuniecie go w kierunku poziomym.Zmieniajac wykonanie mozna takze uczynic te kon¬ strukcje bardziej zwarta.Na fig. 3 przedstawiono zespól narzedziowy pra¬ sy do wytwarzania prawie zamknietego, trójkat¬ nego zacisku, w którym napedzany stempel 5 na¬ cinajacy zaglebienia porusza sie nie napotykajac w ruchu ogranicznika w duzym zakresie róznych przekrojów znamionowych miedzy dwoma nacina¬ jacymi zaglebienia i usytuowanymi pod katem 60° szczekami 6, przy czym plaszczyzna robocza stem¬ pla 5 jest wykonana w formie luku, wzglednie z zaokraglonymi krawedziami. Poniewaz dla wytwa¬ rzania naprezenia na granicy plastycznosci istotny jest tylko iloczyn wlasciwych kazdorazowo dlugos¬ ci cieciwy i szerokosci poosiowej, napedzany stem¬ pel 5 musi byc w nastepstwie dwuklinowego u- kladu nacinajacych zaglebienia szczek 6, szerszy j ¦ . L • ii z . tg (q+(?) n . ^ od nich o wielkosci ¦ 2sina. Otrzymane tg a glebokosci wnikania, przy róznych przekrojach zna¬ mionowych, zaznaczone sa przez zakreskowanie. Po¬ niewaz powierzchnie boczne wszystkich tulei osia- 530 6 gaja te sama pionowa powierzchnie, wylaczenie koncowe, przy urzadzeniu napedzanym elektrycz¬ nie, mozna zrealizowac w najprostszy sposób za posrednictwem wylacznika 10 koncowego. 5 Zarówno na fig. 4 jak i na fig. 5 przedstawiono zalecane wykonanie urzadzenia z zespolem narze¬ dziowym prasy wedlug rys. 3, w którym maksy¬ malne przesuniecie stempla 5 warunkowane jest przez ogranicznik ruchu odpowiednio do stosun- 10 ku glebokosci wnikania do srednicy najwieksze¬ go przekroju znamionowego i w którego napedzie przewidziano szybki posuw wzglednie urzadzenie przekladni cisnieniowej o przekladni w granicach 1 :1,6 do 1 :2,5. 15 Fig. 4 pokazuje rozwiazanie hydrauliczne z cy¬ lindrem 1, w którym umieszczony jest pokonuja¬ cy opór sprezyny zwrotnej 53 tlok 2 z tloczyskiem 3 zakonczonym stemplem 5, który dzieki rowkowi 52 prowadzacemu i trzpieniowi 51 kierujacemu, 20 Przy wywieraniu nacisku na robocza powierzchnie cylindrycznego wyciecia 58, moze byc wysuwany bez mozliwosci obracania. Na cylindrze 1 umiesz¬ czono drugi cylinder 61 z dwustopniowym tlokiem dozujacym 69 z przechodzacym na wylot otworem 25 03 wzdluznym, który pracuje równoczesnie jako przekladnia cisnieniowa i którego tloczysko 62 jest usytuowane pod cylindrycznym wycieciem 58 tlo¬ ka 2 i posiada zderzak 74 ograniczajacy jego prze¬ suw. W otworze tloka dozujacego 69 przewidzia- 30 no gniazdo 66 zaworu, które zamykane jest przez kulke 65 zaworu, znajdujaca sie na koncu drazka 56 sterujacego. Drazek sterujacy 56 jest wprowa¬ dzony do otworu 54 tloczyska 2 za posrednictwem plyty 57 lozyskowej i sprezyny 64 dociskany do 35 gniazda zaworu. W polozeniu spoczynkowym za¬ wór 65 jest otwarty dla doplywu oleju, na skutek zetkniecia sie z kulka 67 ustalajaca, znajdujaca sie na koncu drazka 68 ustalajacego, zamocowane¬ go na dnie 71 cylindra 61. Doprowadzony przewo- 40 dem 72 olej jest poczatkowo odgrodzony wstep¬ nym zaworem 7o cisnieniowym od powierzchni ro¬ boczej tloka dozujacego 69 i dostaje sie przez otwór wzdluzny i zawór 65 pod powierzchnie robocza 59 tloka 2, przesuwa go przy wzglednie niewielkim 45 oporze do zaprasowywanej tulei 7 i rozpoczyna zaprasowywac ja przy rosnacym oporze az do mo¬ mentu, gdy cisnienie spowoduje otwarcie wstep¬ nego zaworu cisnieniowego 7o. Przy zaprasowywa- niu najwiekszego przekroju znamionowego zawór 50 65 zamyka sie po bardzo nieznacznym przesunie¬ ciu sie tloka dozujacego 69 poniewaz zderzak 55 na drazku sterujacym 56 jeszcze nie dotyka plyty 57 lozyskowej. Znajdujacy sie w tloku 2 i w otwo¬ rze wzdluznym olej jest wypierany spod powierz- 55 chni roboczej 59 tloka 2 dozujacego pod robocza po¬ wierzchnie wyciecia 58 tloka 2, stanowiacego jego naped z odpowiednia do przekladni powierzchni roboczej 59, do powierzchni cylindrycznego wycie¬ cia 58 zwiekszona sila i zmniejszona predkoscia az 6o do chwili, gdy zderzak 74 nie zwolni przegroda 60. Wskutek tego zacisk konczy sie przy odpowied¬ niej do przekladni powierzchniowej glebokosci za¬ glebienia. Jednak przy mniejszych przekrojach zna¬ mionowych, po osiagnieciu przez tlok 2 polozenia, 65 w którym przy najwiekszej srednicy nastepowalo80 530 przelaczenie zaworu 65, tlok 2 zabiera ze soba na skutek zaczepienia plyty 57 lozyskowej o zderzak 55 drazek sterujacy i kulke 65 zaworu i odpowied¬ nio do odstepu mniejszego przekroju znamionowe¬ go oddala od gniazda 66 zaworu. Przy rosnacym oporze po przylozeniu stempla do mniejszej tulei otwiera sie wstepny zawór cisnieniowy, tak ze tlok dozujacy rozpoczyna swój ruch, przy czym gniazdo 66 zaworu posuwa sie z kulka 65 zaworu.Jak dlugo zawór nie jest jeszcze zamkniety, tak tlok 2 pozostaje w miejscu i olej pod cisnieniem wypierany jest przez otwór wzdluzny pod tlok do¬ zujacy 69, tak ze tlok dozujacy wykonuje suw ja¬ lowy proporcjonalny do dluzszego "wznoszenia sie przy mniejszym przekroju znamionowym. Odpo¬ wiednio do tego zmniejsza sie jego mozliwe prze¬ suniecie pozostale i wynikajaca z przekladni po¬ wierzchniowej przyporzadkowana mu glebokosc za¬ glebienia.Fig. 5 pokazuje cegi z korpusem 1 glównym sta¬ nowiacym pierwsza czesc cegów, na którym znaj¬ duja sie w jednym koncu dzwignia 85 reczna, a na drugim uchwyt 4 z naciskajacymi zaglebienie szczekami 6 oraz os 80. Druga czesc cegów, od- chylna wokól osi 80, posiada samoczynnie przela¬ czajaca sie przekladnie dzwigniowa i sklada sie z odchylonego wokól osi 80 czlonu 3 napedzajace¬ go, który ma na jednym koncu napedzany stem¬ pel 5, a na drugim koncu otwór podluzny 9, oraz z lacznika 84 odchylonego równiez wokól osi 80 z osia 95 na drugim koncu, na której ulozysko- wana jest dzwignia 89 reczna posiadajaca glów¬ ke krzywki 94 i zazebiajacy sie w otworze wzdluz¬ nym trzpien 90. Równolegle ustawienie trzech cze¬ sci: czlonu napedzajacego 3, lacznika 84 i dzwigni recznej 89 jest utrzymywane przy niewielkim ob¬ ciazeniu za posrednictwem sprezyny 91. W laczni¬ ku 84 na osi 87 jest ulozyskowana wychylnie za¬ padka 92, która za posrednictwem krzywek 93 i 94 oraz sprezyny 88 jest utrzymywana w polozeniu nie pozwalajacym na jej zazebianie sie z zebaltka 86 na korpusie 1 glównym.Przy dosunieciu stempla 5 do tulei 7 wzrasta opór, tak ze dzwignia 89 reczna obraca sie wokól trzpienia 90 i zwalnia tym samym zapadke 92 po¬ zwalajac na jej zazebianie sie z zebatka 86. Przez to ustalone zostaje polozenie lacznika 84 i osi 80 jako punktu obrotu dzwigni recznej 89 korpusu 1 glównego i dzwigni recznej 85. Przy dalszym za¬ ciskaniu dzwigni 85 i 89 recznych stempel 5 prze¬ suwa sie jeszcze tylko o kat zredukowany za po¬ srednictwem otworu 96 wzdluznego i trzpienia 90.Stosunek odstepu miedzy osiami 80 i 95 od od¬ stepu miedzy osiami 95 i 90 jest dobierany odpo¬ wiednio do wymaganego stosunku srednicy tulei do glebokosci zaglebienia bedacego liniowym od¬ powiednikiem stosunku powierzchni kola zewne¬ trznego tulei do zmniejszania przekroju tulei i ka¬ bla. Urzadzenie to, podobnie jak wszystkie pozo¬ stale wykonania, moze byc wyposazone w dodat¬ kowe urzadzenia dla wykonywania innych czyn¬ nosci, na przyklad w nozyce 81 i 83 dla ciecia pre¬ tów 82 lub innych wyrobów metalowych. PL PL