Sposób wytwarzania przedzy z wlókien cietych i termoplastycznego podloza i urzadzenie do stosowania tego sposobu Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia przedzy z wlókien cietych i termoplastycznego podloza, przez nadawanie i utrwalanie skretu po¬ przez zacisniecie pasków pasm wlóknistych pomie¬ dzy parami walków zasilajacych i odbierajacych.Przedmiotem wynalazku jest równiez urzadzenie do stosowania tego sposobu.;Znana zasada przy wytwarzaniu przedzy z "Wló¬ kien cietych jest, ze dla nadania i utrzymania skretu w pasmie zlozonym z wlókien cietych nale¬ zy umozliwic swobodne obracanie sie jednego kon¬ ca pasma.Podczas kazdorazowej .próby nadania skretu ciaglemu paskowi, skladajacemu sie z wlókien i przytrzymanemu ina obu koncach, po jednej stro¬ nie urzadzenia skrecajacego wystepowal skret pra¬ wy a po drugiej skret lewy. W rezultacie otrzymy¬ wano przedze o zerowym skrecie, poniewaz lewo i prawostronne skrety nawzajem sie znosily. Spo¬ sób ten nazwano skreceniem falszywym.Wszystkie znane do tej pory sposoby przedzenia wlókien dziela sie na trzy grupy: przez obracanie klebka gotowej przedzy, przez obracanie pakunku dostarczajacego wlókno, przez obracanie konca przedzy, do którego w ten sposób ciagly dostar¬ czany jest zapas w luznej, nieciaglej postaci.Najczesciej spotykane obecnie przedzenie piers¬ cieniowe nalezy do pierwszej grupy wraz z prze¬ dzeniem skrzydelkowym, kapturkowym i wirówko¬ wym. 10 15 20 25 30 Drugi sposób znalazl niewielkie zastosowanie w przedzalnictwie, lecz jest on nieekonomiczny.Trzeci sposób nazywany przedzeniem ze swo¬ bodnym koncem lub przedzeniem przerywanym jest stosunkowo nowy, jakkolwiek prace nad nim trwaja od kilkudziesieciu lat. Sposób ten jest obec¬ nie wypróbowywany w przemysle. Glówna wada technologiczna tego sposobu jest zlozonosc urza¬ dzen potrzebnych do wytworzenia nieciaglosci wlókna przy jednoczesnym zachowaniu za pomo¬ ca sil odsrodkowych jednego swobodnego konca pasma, które zostanie wykorzystane do ponownego splecenia z przedza o ustalonym trwalym skrecie.Uzyskana skrecona przedza jest liniowo nawijama na rolke zbierajaca, co stanowi glówna zalete pirze- dzenia ze swobodnym koncem, poniewaz pozwala na podwojenie szybkosci nawijania w porównaniu z przedzeniem pierscieniowym.Maksymalna szybkosc turbiny zwijajacej swo¬ bodny koniec wynosi obecnie okolo 30 000 obr/imin, a czas nawijania wynosi 20 do 60 sak. Sposób ten pozwala na uzyskanie szybkosci przedzenia od 30 do 60 m/min.Celem niniejszego wynalazku jest opracowanie sposobu wytwarzania przedzy z wilókien cietych i termoplastycznego podloza oraz urzadzen'ia do stosowania tego sposobu, które umozliwiloby na¬ danie okreslonego skretu pasmu, skladajacemu sie z wlókien cietych i termoplastycznego polimeru, a nastepnie utrwalanie tego iskretu, bez koniecz- 7138871 388 10 15 25 nosci obracania zwojów bez powstawania nieciag¬ losci we wlóknie, co ma miejsce w przypadku -zna¬ nego sposobu przedzenia ze swobodnym koncem.Sposób i (urzadzenie wedlug wynalazku maja za zadanie umozliwic wytwarzanie przedzy z pasm 5 wlókien termoplastycznego polimeru w operacjach calkowicie 'liniowych i przebiegajacych ze znacznie wieksza szybkoscia niz w /sposobach znanych.Cel wynalazku zostal osiagniety przez to, ze zlo¬ zony z pasków wlókien i pasm lub pasków termo¬ plastycznego polimeru material poddaje sie skre¬ caniu przy jednoczesnym zmiekczaniu poprzez na¬ grzewanie pasków polimeru do temperatury miek¬ niecia w strefie pomiedzy walkami zasilajacymi i mechanizmem skrecajacym a skret nadany cie¬ tym wlóknom zwiazanym z paskami polimeru przez spiralne ich przesuniecie utrwala sie przez koagulacje poza wymieniona strefa skrecania.Cel wynalazku zostal osiagniety równiez przez to, ze urzadzenie do stosowania sposobu wedlug 20 wynalazku zawiera pomiedzy walkami zasilajacy¬ mi d odbierajacymi grzejnik wraz z przyrzadami kontrolujacymi i regulujacymi temperature, przy czym (grzejnik stanowi strefe nagrzewania pasków wlókien i pasm polimeru.Zgodnie ze sposobem wedlug wynalazku 'mate¬ rial zlozony z wlókien cietych w postaci pasków wlókien i pasma termoplastycznego polimeru, pro¬ wadzi sie liniowo poprzez rolki podajace, nagrze- 30 wa sie do temperatury, w której polimer podloza zlozonego materialu staje sie plastycznym, ale w której jeszcze sie nie topi, poddaje nagrzane pasmo momentowi skrecajacemu o wielkosci okres¬ lonej wlasciwosciami wlókna, dla nadania zada- J5 nego skretu przez miedzyczasteczkowe przesunie¬ cie czasteczek polimeru, jak równiez przez prze¬ suniecie wzgledem wlókien i nadania im spiralne¬ go ulozenia, a nastepnie ochladza sie polimer do temperatury krzepniecia przy jednoczesnym utrzy¬ maniu pasma w polozeniu skreconym dla utrwa¬ lenia nadanego skretu.Urzadzenie wedlug wynalazku zawierajace walki zasilajace, które liniowo .podaja ciagle, wlókniste pasmo skladajace sie z pasków wlókien i pasma Am 45 termoplastycznego polimeru oraz umieszczony po¬ miedzy rolkami zasilajacymi i odbierajacymi me- chaniizm do nadawania skretu, zawiera grzejnik wraz z przyrzadami regulujacymi temperature i strefe nagrzewania wlókna, przez która paski „ .00 wlókien i pasmo termoplastycznego polimeru prze¬ chodza i sa nagrzewane az do temperatury uplas¬ tycznienia .polimeru podloza, ale ponizej tempera¬ tury jego topnienia, dla dokonania przesuniec mie- dzyczajsteczkowych czasteczek polimeru i spiralne- „ 05 go ulozenia wlókien doczepionych do podloza, wskutek przesuniecia wywolanego tarciem w stre¬ fie nagrzewania. Urzadzenie zawiera mechanizm do chlodzenia skreconych pasm umieszczony po¬ miedzy grzejnikiem i mechanizmem wytwarzaja¬ cym moment skrecajacy.W powyzszym sposobie i urzadzeniu do stoso¬ wania tego sposobu, rolki podajace liniowe -ciagle, zlozone pasmo oraz rolki zwijajace liniowo otrzy¬ mana nic stanowia dwa stale punkty przyifcrzymu- w jace, pomiedzy którymi odbywa sie skrecanie. 60 Wynalazek wykazuje .ponadto szereg innych za¬ let.Z praktycznego punktu widzenia, korzystne jest aby polaczyc urzadzenie wedlug wynalazku z urza¬ dzeniem do wytwarzania ciaglego pasma lub tas¬ my badz tasm.Nagrzewanie zlozonych pasm do temperatury uplastycznienia polimeru podloza, ale ponizej tem¬ peratury topnienia tego polimeru odbywa sie zgod¬ nie z wynalazkiem w grzejnikach o podluznych rowkach w ksztalcie litery V, przez które przecho¬ dza wspomniane paski wlóknistych pasm i stop¬ niowo sie nagrzewaja az do uzyskania odpowied¬ niego stopnia pHastycznosci. Rowki o ksztalcie lite¬ ry V moga sie stopniowo zwezac w miare zbliza¬ nia do konca grzejnika, dzieki czemu zlozone pas¬ ma sa jednoczesnie stopniowo sciskane, co zwiek¬ sza zespolenie polimeru z wlóknami cietymi i za¬ pewnia 'mozliwosc spiralnego ulozenia luznych kon¬ ców wlókna podczas operacji skrecania* Grzejnik musi byc wyposazony w odpowiedni regulator temperatury ze wzgledu na koniecznosc uzyskania przez wlókno scisle okreslonej tempe¬ ratury topnienia polimeru.Temperatura uplastycznienia jest rózna dla róz¬ nych polimerów, moze byc jednak z latwoscia okreslona przez specjaliste wzglednie odnaleziona w odpowiednich tabelach.Powodem, dla którego polimer musi uzyskac pe¬ wien stopien plastycznosci jest fakt, ze podczas skrecania zlozonych tasm wlóknistych ma nasta¬ pic przesuniecie 'Czasteczek polimeru oraz przesu¬ niecie pomiedzy wlóknami wtopionymi w ten- po¬ limer, co pozwala na uzyskanie spiralnego uloze¬ nia i wzajemnego przylegania poszczególnych wló¬ kien. iPolimer w stanie plastycznym spelnia w tym procesie role lepiszcza i smaru.Powodem, dla którego temperatura nie moze przekroczyc temperatury topnienia polimeru jest fakt, ze pasmo lub tasma przestalyby byc ciagle (polimer w sitanie plynnym), a ponadto material stalby sie ciastowaty i zaczalby zanieczyszczac po¬ wierzchnie grzejników, co w rezultacie utrudnia¬ loby prawidlowa eksploatacje urzadzenia i •unie¬ mozliwialoby uzyskanie pozadanych wyników.Ponizej strefy nagrzewania, na zlozone pasmo wlókniste wywierany jest moment obrotowy a powstaly skret przemieszcza sie do punktu naj¬ wiekszej plastycznosci gdzie zostaje utrwalony przez stopnienie, przez co unika sie powitania przeciwskretu, który mialby tendencje do skom¬ pensowania nadanego skretu pierwotnego. Moment obrotowy moze byc wywierany na przyklad .przez urzadzenie do skrecania, obracajace sie z szybkos¬ cia do 500 000 obr/min.Nalezy zwrócic uwage, ze chociaz polimer podlo¬ za osiaga temperature ibardzo bliska temperatury topnienia, to ze wzgledu na krótki czas operacji, rzedu jednej do dwóch sekund — wystarczajacy do nadania zadanego skretu, nie traci poprzednio mu nadanej orientacji czasteczek. Przy tak krót¬ kich czasach niebezpieczenstwo to nie istnieje a przeciwnie, w razie potrzeby orientacje czaste¬ czek polimeru mozna jeszcze powiekszyc przez zwiekszenie szybkosci drugiej rolki, stanowiacej punkt zamocowania, w stosunku do szybkosci roi-71388 fci pierwszej. Orientacja, czasteczek polimeru zwieksza sie równiez pod wplywem nadawanego pasmu momentu obrotowego wskutek wystepuja¬ cego wówczas mariagania poobwodowego.(Przedmiotem wynalazku jest dokladniej omówio- 5 ny na podstawie rysunku, na którym fig. 1 — przedstawia schematycznie urzadzenie do stosowa¬ nia sposobu wedlug wynalazku, fig. 2 — schema¬ tycznie mechanizm, który stanowi wyposazenie urzadzenia z fig. 1, fig. 3 — pare wspóldzialajacych 10 ze soba rowkowanych rolek widzianych wzdluz linii A—A z fig. 2, fig. 4 — schemat itechnologLcz- ny, fig. 5 — urzadzenie wedlug wynalazku w wi¬ doku z boku, a fig. 6 — to urzadzenie w przekroju wzdluz linii B—B z fig.5. , 15 Wlókniste pasmo 10 zlozone z poszczególnych wlókien i pasma lub pasków termoplastycznego polimeru dostarczane jest do punktu zetkniecia pary rolek podajacych 11, 12 stanowiacych -pierw¬ szy punkt staly. Tasma 10 zostaje liniowo prze- M mieszczona przez rolki 11, 12 do (rowkowanego grzejnika 13, którego temperature ustalaja ele¬ menty ¦grzejne 14. Zwraca sie uwage, ze ksztalt grzejnika zostal podany jedynie tytulem przykladu i ze moze byc zastosowany dowolny grzejnik z od- 25 powiednia regulacja temperatury i odpowiednimi strefami nagrzewania wlóknistych pasm.Grzejnik ten musi w kazdym przypadku .umoz¬ liwic osiagniecie takiej temperatury i • takich wa¬ runków tarcia wlókien, w których termoplastycz- M ny polimer podloza tasmy 10 stanie sie wystarcza¬ jaco plastycznym do .umozliwienia dokonania prze¬ suniec miedzyczasteczkowych polimeru i dokona¬ nia przesuniec 'miedzy wlóknami a w konsekwencji do umozliwienia skrecania wlókien przyczepionych 3S do polimeru i ich spiralnego ulozenia. Skrecania dokonuje od dolu skrecarka 16 umieszczona po¬ nizej grzejnika 13 w takiej odleglosci od wylotu 15 tego grzejnika, by umozliwic chlodzenie pasma skreconego wewnatrz (grzejnika 13 i jego skrzepnie- 40 cia w postaci skreconej. Nalezy zwrócic uwage, ze jakkolwiek chlodzenie i skrzepniecie skreconego pasma moze nastapic po prostu przez jego ostu¬ dzenie w powietrzu po wyjeciu z grzejnika, to mo¬ ga byc równiez przewidziane do tego celu odpo- 45 wiednie urzadzenia, jak na przyklad chlodnica wodna lub strefy chlodzenia sprezonym powie¬ trzem.Podczas skrecania, skret wedruje w góre, od skrecarki 16 do grzejnika 13, gdzie dzieki temu, ze 50 termoplastyczny polimer podloza znajduje sie w stanie plastycznym, zostaje nadany calemu za¬ lozonemu pasmu. Po przejsciu przez skrecarke 26, pasmo ijest chwytane przez pare dociskanych do siebie rolek 17, 18 tworzacych, w rozumieniu wy- g5 nalazku, drugi punkt staly, po czym jest zwijane w klebek 20 na rolce zbierajacej 19. Istnieje jed¬ nak mozliwosc usuniecia rolki 17, 18 i nadania rol¬ ce zbierajacej 19 roli drugiego punktu stalego, lecz rolki 17, 18 sa stosowane w celu nadania pasmu odpowiedniego naciagu.Fig. 2 przedstawia urzadzenie do iwytwarzania zlozonego pasma 10, które moze byc zastosowane wraz z urzadzeniem z fig. 1.Pasmo 10 wytwarzane jest przez wycisniecie z dyszy 22 wytlaczarki 21 pasków termoplastycz- 60 nego polimeru 23, które sa nastepnie laminowane paskami wlóknistych pasm 24 i zespalane razem pomiedzy rolkami Ha i 12a. Wlókno 24 dostarcza¬ ne jest po jednej lub obu stronach wytloczonego polimeru 23 co punktu chwytu rolek laminujacych i zespalajacych Ha, 12a, które ma po wyjeciu z wytlaczarki 22 ciagle jeszcze postac ciastowata.Paski wlóknistych pasm sa zespalane z paskami termoplastycznego polimeru przez zgniatanie i chlodzenie, dzieki dzialaniu rolek Ha i 12a chlo¬ dzonych od wewnatrz woda lub powietrzem.W tym przypadku, rolki Ha i 12a spelniaja to 'samo zadanie co rolki 11, 12 z fig. 1 doprowadzajac zlozone pasmo 10 do grzejnika 13. !Brzy (polaczeniu urzadzen z fig. 1 i fig. 2, rolki 11, 12 z fig. 1 zosta¬ ja zastapione rolkami Ha, 12a z fig. 2.Przy ekonomicznym wykorzystaniu wynalazku, zamiast jednego pasma 10 stosuje sie jednoczesnie kiilka takich pasm. W takim przypadku, rolki Ha, 12a maja najczesciej ksztalt podobny do pokaza¬ nego na fig. 3, gdzie jednoczesnie jest przetwarza¬ nych czesc pasm. Wymaga to oczywiscie jedno¬ czesnego wytlaczania przez dysze 22 szesciu pasm polimeru 23 i ich jednoczesnego laminowania i zespalania z szescioma pasmami 24 zlozonych z wlóknistych pasków w rowkach 27. Ksztalt rolek pokazany na fig. 3 jest szczególnie korzystny po¬ niewaz powoduje to, ze material wcisniety lub przesuniety do rowka 29 rolki 12a przez docisnie¬ cie garbu 28 rolki 12a do powierzchni rowka ob¬ wodowego 27 rolki Ha, zostaje obciety przez kra¬ wedzie tnace wystepów 26 rolki Ha lub odsuniety przez te wystepy od sasiednich pasm materialu.Pomimo przytoczonych zalet, pokazany ksztalt rolek nie jest jedynym mozliwym do przyjecia i moga byc w zwiazku z tym stosowane rolki lub bebny o innym ksztalcie pozwalajacym na spelnie¬ nie tych samych funkcji .(rowki obwodowe moga miec przykladowo przekrój kwadratowy). Równiez i ilosc rowków, w których tasmy sa zespalane, nie jest niczym ograniczona.W przypadku zastosowania pary rolek Ha, 12a o ksztalcie pokazanym na fig. 3 nalezy tak zmody¬ fikowac grzejnik 13, by ilosc rowków o ksztalcie litery V odpowiadala ilosci zlozonych pasm dostar¬ czanych przez -rolki, to jest by grzejnik posiadal szesc takich rowków.Potrzebnych jest wówczas równiez szesc mecha¬ nizmów skrecajacych 16, po jednym na kazde pas¬ mo, oraz szesc rolek zbierajacych 10 do jednoczes¬ nego zwijania szesciu klebków 20 skreconych nici.Rolki zespalajace Ha, 12a moga byc napedzane z predkoscia znacznie, na przyklad dziesieciokrot¬ nie, wieksza od predkosci wytlaczania pasm poli¬ meru 23, dzieki czemu wystepuje rozciaganie a w konsekwencji prawidlowe zorientowanie czas¬ teczek wspomnianego pasma. Zjawisko to wraz ze skutkami spiralnego ukladania wlókien i dodat¬ kowego rozciagania wywolanego skrecaniem, poz¬ wala na uzyskanie produktu o znakomitej wytrzy¬ malosci i stabilnosci.Na tfiiig. 4 przedstawiono odmienny sposób wy¬ korzystania wynalazku w celu (uzyskania wytrzy¬ malego wlókna. W przykladzie tym, pasmo 23 lub kilka pasm polimeru wytlaczane przez dysze 22 wytlaczarki jest nastepnie wyciagane i silnie71 7 orientowane .przez mechanizm orientujacy 30. Me¬ chanizm ten sklada sie zwykle z pary zespolów rolek prowadniczych (skladajacych sie z trzech rolek, w których kazda wiruje szybciej od poprzed¬ niej), przedzielonych grzejnikiem o odpowiedniej regulacji temperatury.Pasmo 23 jest wstepnie naciagane do zadanego stopnia w pierwszym zespole rolek prowadniczych, nastepnie jest nagrzewane i wreszcie rozciagane wstecznie w idsrugLm zespole rolek prowadniczych.W powyzszy sposób obrabiane pasmo 23 ma bar¬ dzo wydatna podluzna orientacje czasteczek.Zorientowane pasmo jest przepuszczane przez ele¬ ment grzejmy 31 wykonalny w postaci tunelu grzejnego wyposazonego w regulator temperatury.Pasmo 23 jest tak nagrzewane, * ze przy opusz¬ czeniu tunelowego grzejnika 31 powierzchnia pas¬ ma staje sie lepka, ale pasmo nie traci poprzednio mu nadanej orientacji. Sytuacja taka jest mozliwa gdyz calkowite rozluznienie czasteczek wystepuje w materiale termoplastycznym dopiero wówczas, gdy material ten przez pewien czas przebywa w temperaturze powyzej temperatury topnienia.Czas ten zalezy od stopnia orientacji, od grubosci materialu i od wielkosci powierzchni nagrzewanej.W przypadku na przyklad polipropylenu nie wy¬ stepuje kurczenie sie, jesli material jest przetrzy¬ mywany w temperaturze 40QC przez trzydziesci mi¬ nut, natomiast przy przedluzeniu' tego czasu do czterdziestu pieciu minut, kurczenie materialu sta¬ je sie zauwazalne. Nagrzewanie wytloczonego pas¬ ma propylenowego za pomoca goracego powietrza o temperaturze 100°C przez trzydziesci minut wy¬ woluje skurcz o wielkosci ponizej 5%, a nastepne trzydziesci minut nagrzewania w temperaturze 145°C zwiekszy ten skurcz dodatkowo o 7%.Jest oczywiste, ze w omawianym przypadku, gdy orientowane pasmo 23 przechodzi przez grzej¬ niki, mozna tak ustawic temperature, grzejników, by powierzchnia pasma stala sie lepka, a orien¬ tacja czasteczek pasma ulegla jedynie nieznaczne- *mu zmniejszeniu. Krótki czas, przez który biegna¬ ce z predkoscia okolo 300 im/min pasmo 23 przeby¬ wa w grzejniku 31, jest niewystarczajacy do zluz- nienia czasteczek polimeru nawet jesli temperatu¬ ry wewnatrz grzejnika sa na tyle wysokie, ze po¬ woduja odpowiednia lepkosc powierzchni pasma.• Lepkosc powierzchni pasma 23 potrzebna jest ze wzgledu na to, ze pasmo jest laminowane w rol¬ kach lla, 12a z tkanina z wlókna 24 i zespolone z nia w zlozone pasmo 10. Tkanina z wlókna 24 jest dostarczana przez zespól podajacy 25 do punk¬ tu -chwytu — styk u rolek lla, 12a, przy czym do kazdego pasma mozna dostarczac dwie tkaniny, po jednej z kazdej strony pasma, dzieki czemu zlo¬ zone pasmo 10 sklada sie z podloza polimerowego otoczonego ze wszystkich stron wlóknem wystaja¬ cym na wszystkie ' strony licznymi swobodnymi konicami, które tworza odpowiednia wlóknista strukture powierzchni tasmy.Zlozone pasmo 10 Jest przetwarzane, jak w po¬ przednio opisanym przypadku, przez przejscia przez grzejnik 13 ó powierzchni grzejnej w pasta-' ci zmniejszajacych sie stopniowo w kierunku wyj¬ scia 15 rowków w ksztalcie litery V, dzieki czemu nastepuje daiLsze scisniecie 'podloza polimerowego 388 8 i otaczajacych go wlókien. W okreslonym punkcie grzejnika 13 podloze polimerowe zlozonej tasmy 10 staje sie dostatecznie plastyczne na to, by skret na¬ dany przez skrecarke 16 i wedrujacy g wodowal przesuniecie czasteczek polimeru oraz przyczepionych do niego wlókien. Dzieki nastepu¬ jacemu potem ochlodzeniu, nic zostaje zestalana w postaci spiralnie skreconej. Skrecana nic prze¬ chodzi liniowo przez skrecarke 16 i rolki naciaga - l0 ja*ce 17, 18 i wreszcie jest zwijana liniowo z szyb¬ koscia dochodzaca do a czasem przekraczajaca 300 'm/min, na rolce obierajacej, gdzie tworzy kleb¬ ki skrecanych nici 20.W przedstawionym na fig. 5 urzadzeniu, zespól L5 pasm 23 jest wyciskany przez dysze 22 wytlaczarki 21 przytrzymywanej przez czesc 32, zmontowana na kolumnie 33 o regulowanej wysokosci.Dzieki takiemu 'ustawieniu, mozna latwo (koryr. gowac polozenie dysz 22 nad rolkami zestalajacyr 20 mi lla, 12a. Wytlaczarka wyposazona ijest w za¬ sobnik 34, do którego jest wsypywany material termoplastyczny w najtanszej postaci, to jest w po¬ staci granulek lub brylek.. Wytlaczane pasma 23 posiadaja dowolny, zadany ksztalt przekroju, przy 25 czym najczesciej jest stosowany przeikrój naj¬ prostszy, to znaczy Ikolowy.Roiki laminujace — zespalajace lla, 12a .posia¬ daja na swej powierzchni. szereg rowków obwodo¬ wych. W kazdy z tych rowków wp.rowadzane jest 30 jedno lub kilka pasków polimeru bezposrednio po wytloczeniu w stanie jeszcze lepkim, w celu zgnie¬ cenia i zespolenia z paskami wlókien 25, dopro¬ wadzonych z jednej lub z dwóch stron pasków polimeru do wymienionych rowików za pomoca 35 mechanizmów dostarczajacych tkanine 25. Mecha¬ nizmy te sa pokazane •schematycznie linia przery¬ wana w postaci dwóch wspólpracujacych rolek.Mechanizmem takim moze byc na przyklad rama zgrzeblarki lub jakakolwiek inny mechanizm zdol- 40 siy do wytwarzania kilkunastu (tkanin skladaja¬ cych sie z wlókien ulozonych równolegle luib bez¬ ladnie.Roliki lla, 12a sa napedzane z szybkoscia znacz¬ nie przewyzszajaca szybkosc wytlaczania pasma 45 23, co powoduje naciaganie pasm a w konsekwen¬ cji, dzieki orientacji czasteczek polimeru, zwiek¬ szenie wytrzymalosci. Zwykle wystarcza napedza¬ nie tylko jednej rolki, na przyklad 12a 'za pomoca silnika 42 dzialajacego poprzez pasek 43, Rolka lla 50 jest obracana przez sprzegniecie tarciowe iz rol¬ ka 12a.Moze byc równiez stosowane stale zazebienie obydwu rolek lla, 12a, a przez co uzyskuje sie dzialanie sil napedowych na kazdej rolce. Toczaca 55 sie rolka lla dociskana jest swa rowkowana po- wierzichinia do rowkowanej powierzchni rolki na¬ pedzajacej 12a na przyklad za pomoca silownika pneumatycznego 37, zamocowanego na ramie 35 i poruszajacego wspornik 39. Na wsporniku tym, 60 na precie 38 zamocowane sa obydwa ikonce osi rol¬ ki lla, dzieki czemu poruszanie wspornika powo¬ duje docisniecie rolki lla .ido moliki 12a lub roz- sprzegniecie rolek. W przypadku koniecznym 'moga byc stosowane inne mechanizmy do sprzegania 65 i rozsprzegania rolek, a mechanizm pokazany na71388 9 fig. 5 i fig. 6 przedstawiony jest jedynie przykla¬ dów a.Grzejnik 13 jest odpowiednio 'zamocowany na ramie 35. W powierzchni grzejnej grzejnika wy¬ konanych jest kilkanascie stopniowo zwezajacych sie rowków o ksztalcie libery V dzieki czemu, zlo¬ zone pasma 10, które po laminowaniu i zespoleniu w rolkach lla, 12a przesuwaja sie przez rowki grzejnika, sa nie tylko nagrzewane do zadanej temperatury ale i sciskane, pirzez co paski wló¬ kien zostaja spiralnie ulozone wokól pasków poli¬ meru. Material podloza polimerowego uzyskuje w rowkach grzejnika 13 stan takiej plastycznosci, ze moment obrotowy nadany przez umieszczona ni¬ zej skrecarke 16 zostaje utrwalony przez stopienie przesuwanych czasteczek polimeru i pasków wlók¬ na. Dzieki plastycznosci polimeru i dzieki skreca¬ niu, wlókna zostaja ulozone spiralnie i dobrze po¬ laczone z polimerem podloza, co podwyzsza udzial wykorzystania wytrzymalosci skreconego wlókna W ogólnej wytrzymalosci nici.Dzieki wystepujacemu laczeniu wlókien z pod¬ lozem z polimeru termoplastycznego oraz dzieki zwiazanemu z tym, zachowaniu przesuniec poosio¬ wych w koncowej postaci nitki, zostaje powaznie zmieniony wplyw wytrzymalosci wlókien na wy¬ trzymalosc gotowych nici, który przy dotychczaso¬ wych sposobach produkcji nie przekracza zwykle 50%. Tasma wlóknista, która na przyklad wyka¬ zuje wytrzymalosc na rozciaganie rzedu 4 g tex zostaje za pomoca sposobu wedlug wynalazku przeksztalcona na nitke o wytrzymalosci na roz¬ ciaganie rzedu 12 g''tex. Zlozony material po opusz¬ czeniu w stanie skreconym grzejnika 13 zostaje ochlodzony w dyszy powietrznej 36, co powoduje utrwalenie skretu. Skrecona nic 40 po przejsciu przez mechanizm skrecajacy 16 i rolki naciagajace 17; 18 oraz przez uklad prowadnic 41 zostaje na¬ winieta liniowo na rolce zbierajacej 19 z szybkoscia przekraczajaca niekiedy 300 m/min i tworzy kle¬ bek 20.Jak widac z przytoczonego przykladu rozwiaza¬ nia wynalazku skret jest nadawany wlóknom po¬ miedzy dwoma stalymi punktami, w przytoczonym przykladzie pomiedzy rolkami lla, 12a i 17, 18, przy czym otrzymywana w procesie produkcyjnym nitka wysokiej jakosci przebiega caly czas liniowo i ze znacznie wieksza szybkoscia niz w dotychczas znanych sposobach produkcji.Urzadzenie jest stosunkowo proste i nieskompli¬ kowane w obsludze. Termoplastyczny polimer taki jak poliamid, poliolefin, akrylan i inne, wprowa¬ dzamy w postaci granulek do zasobnika 34, * jest wytlaczany przez dysze 22 w postaci szeregu pasm o kolowym lulb innym dowolnym przekroju z szyb¬ koscia okolo 30 m/mim. Pasma sa wytlaczane w kierunku chwytu rolek laminujacych i zespala¬ jacych lla, 12a o nacietych rowkach obwodowych, napedzanych z szybkoscia obwodowa okolo 300 m/min, czyli z szybkoscia 10-torotnie wieksza od szybkosci wytlaczania. Wspomniana róznica szybkosci powoduje nadanie orientacji czasteczkom pasma.W rolkach lla, 12a pasma polimeru sa zespalane z pasmami wlóknistymi 24, dostarczanymi jedno¬ czesnie z pasmami do rowków /rolek zespalajacych 10 przez mechanizm podajacy 25 — w wyniku czego- .powstaje zlozone pasmo 10, skladajace sie z pas¬ ków polimeru i pasków wlókien w stosunku na przyklad 50 :50 lub w innym, aktualnie potrzeb- 5 mym stosunku. Zlozone pasma sa przesuwane przez rowki grzejnika 13 o odpowiedniej regulacji tem- peratury, dzieki czemu polimer .podloza osiaga stam plastyczny -umozliwiajacy nadanie tasmom okres¬ lonego skretu. Skret jest nadawany przez skrecar- 10 ke 16 wirujaca z szybkoscia do 500 000 obr/min.Skrecona nic, po opuszczeniu grzejnika jest ostu¬ dzona, co powoduje skrzepniecie polimeru i utrwa¬ lenie nadanego skretu.Otrzymana skrecona nic, po liniowym przejsciu 15 przez pare rolek naciagajacych 17, 18, napedza- . nych przewaznie szybciej od rolek Ha, 12a, (co powoduje dalsze '•naciaganie nici i orientowania czasteczek polimeru a w rezultacie dalsze podwyz¬ szenie wytrzymalosci < nitki) zostaje liniowo, w spo- 20 sób ciagly nawinieta ma rolke zbierajaca 19,' gdzie tworzy sie klebek 20. Jest zrozumiale, ze istnieje mozliwosc dokonania calego szeregu modyfikacji zarówno sposobu wedlug wynalazku jak i urzadze¬ nia do stosowania tego sposobu w ramach zmie^ 25 nionych cech wynalazku. Urzadzenie przedstawio¬ ne na fig. 5 moze byc na przyklad polaczone z urzadzeniem przedstawionym na fig. 4 lub jakim¬ kolwiek innym odpowiednim urzadzeniem, co nie narusza istoty wynalazku. 30 Sposób ciaglego bezpierscieniowego wytwarzania przedzy wedlug wynalazku umozliwia uzyskanie szybkosci niemozliwej do uzyskania przy optymal¬ nej ilosci skretów wynoszacej 6/cm, która przy znanym sposobie pierscieniowym wynosi 23 do 35 30 m/min, a przy znanym sposobie produkcji ze swobodnym koncem 30 do 60 'm/min. 40 50 PL PL PL