PL60728B1 - - Google Patents

Description

09.VII.1965 Wielka Brytania Opublikowano: 15.X.1970. 60728 KI. 32 a, 17/00 MKP C 03 b, 17/00 UKD Wlasciciel patentu: Pilkington Brothers Limited, Liverpool (Wielka Bry¬ tania) Sposób wytwarzania szkla plaskiego oraz urzadzenie do stosowania tego sposobu Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania szkla plaskiego, oraz urzadzenie do stosowania tego sposobu.Znany sposób wytwarzania plyt szklanych polega na wylewaniu roztopionej masy szkla na kapiel me¬ talowa umieszczona w podluznym zbiorniku przy czym roztopiona masa szkla rozlewajac sie na po¬ wierzchni stopionego metalu ksztaltuje sie w plaska tasme, przesuwana wzdluz zbiornika. W sposobie tym otrzymuje sie rózne rodzaje szkla (zaleznie od uzy¬ tych skladników) £rzy czym nie znane i nie sto¬ sowane sa procesy, podczas których modyfikuje sie powierzchnie tasmy szklanej lub nadaje sie jej po¬ zadane wlasciwosci.Celem wynalazku jest opracowanie sposobu wy¬ twarzania szkla plaskiego w którym jedna powierz¬ chnia warstwy szkla styka sie z roztopionym meta¬ lem, podczas gdy na drugiej powierzchni tej War¬ stwy szkla znajduje sie roztopiony, elektrycznie prze¬ wodzacy material odpowiednio unieruchomiony. Po¬ wierzchnia szkla modyfikowana jest przez przepusz¬ czanie regulowanego pradu elektrycznego poprzez szklo znajdujace sie miedzy unieruchomionym roz¬ topionym materialem w jeziorku, a roztopionym me¬ talem w zbiorniku, przy czym szklo unoszone jest na powierzchni roztopionego metalu a roztopiony, elektrycznie przewodzacy material jest unierucho¬ miony na górnej powierzchni tasmy szkla.Roztopionym materialem unieruchomionym na górnej powierzchni szkla jest roztopiona sól lub roz- 10 15 20 25 topiony metal, przy czym material ten jest odizolo¬ wany od roztopionego metalu, na którym unosi sie szklo dzieki czemu jedna droga dla pradu elektrycz¬ nego jest warstwa szkla. W przypadku gdy jedna z powierzchni warstwy szkla poddawana jest obrób¬ ce majacej na celu modyfikacje jej powierzchni cha¬ rakterystycznych wtedy nalezy stosowac prad staly.Prad zmienny korzystny jest wówczas, gdy charak¬ terystyka obydwu powierzchni szkla ma byc zmie¬ niana jednoczesnie.Celem zapewnienia wymaganego styku elektrycz¬ nego z górna powierzchnia szkla plaskiego w po¬ staci tasmy przesuwanej na powierzchni roztopione¬ go metalu, stosuje sie roztopiony metal, przy czym jeziorko roztopionego metalu unieruchomione jest na górnej powierzchni szkla i nie przesuwa sie do przodu razem z warstwa szkla.W celu oddzielenia jeziorka roztopionego metalu od powierzchni kapieli metalowej, na której prze¬ suwana jest tasma szkla, jeziorko to jest ograniczo¬ ne bocznie na powierzchni tasmy szklanej.Sposób wedlug wynalazku przewiduje doprowa¬ dzanie roztopionego szkla z regulowana predkoscia na kapiel metalowa w celu utworzenia na niej war¬ stwy roztopionego szkla, utrzymywanie tej warstwy w stanie cieklym podczas jej przesuwania sie wzdluz kapieli, zaginanie obrzezy warstwy w miare jej przesuwania tak, ze tasma przybiera ksztalt plytkiej rynny, umieszczenie i unieruchomienie na jej górnej powierzchni jeziorka roztopionego metalu oraz prze- 60728V V, 60728 3 puszczanie przez warstwe przesuwajacego sie szkla pradu elektrycznego.W celu obróbki górnej powierzchni szkla prad elektryczny przeplywa przez warstwe szkla w ta¬ kim kierunku, ze jeziorko roztopionego metalu sta¬ nowi anode, przy czym celem uzyskania zadanych wlasciwosci górnej powierzchni' szkla reguluje sie jego natezenie.Jezeli metal o odpowiednim stopniu czystosci zo¬ stanie umieszczony na górnej powierzchni szkla, powierzchnia ta uzyska dobre wlasciwosci odbija¬ nia zarówno swiatla jak i ciepla. W tym celu na¬ tezenie pradu regulowane jest tak, zeby z jeziorka roztopionego metalu czesc jego o z góry ustalonej koncentracji przeniknela do górnej powierzchni war¬ stwy szkla.Jesli pozadana jest modyfikacja dolnej powierzch¬ ni warstwy szkla to kierunek przeplywu pradu ele¬ ktrycznego przez szklo jest taki, ze kapiel metalowa stanowi anode. .Kapiel metalowa utworzona jest z roztopionej cy¬ ny, lub jej stopu o ciezarze wlasciwym wiekszym, niz ciezar wlasciwy szkla. Zamiast cyny lub jej sto¬ pów, mozna stosowac kapiel olowiu lub bizmutu albo tez ich stopów o ciezarze wlasciwym wiekszym niz ciezar szkla.Jeziorko roztopionego metalu na powierzchni szkla moze byc roztopionym olowiem, cyna lub bizmutem ewentualnie roztopionym stopem cyny, olowiu lub bizmutu. Na przyklad jeziorko to moze byc stopem cyny z pierwiastkiem wybranym z grupy pierwiast¬ ków obejmujacej lit, sód, potas, cynk, magnez, alu¬ minium, krzem, tytan, mangan, chrom i zelazo. Stop ten moze skladac sie z cyny i jednego metalu ziem rzadkich. Przy zastosowaniu stopu cyny zawartosc cyny i pozostalego metalu oraz ich wlasciwosci che¬ miczne decyduja o tym, czy jedynie metal stopiony z cyna przeniknie przez powierzchnie szkla. Stoso¬ wac mozna równiez stop bizmutu lub olowiu z pier¬ wiastkiem wybranym z grupy obejmujacej lit, sód, cynk, magnez, aluminium, krzem, tytah, mangan, chrom, zelazo, kobalt, nikiel, miedz, srebro, zloto, antymon, arsen i ind. Ponadto, stop ten moze byc stopem bizmutu lub olowiu z pierwiastkiem z grupy obejmujacej platynowce i metale ziem rzadkich.Mozna przeprowadzac takze wedlug opisywanego sposobu obróbke obydwóch powierzchni warstwy szkla i wtedy dwa jeziorka roztopionego metalu umieszczone sa na górnej powierzchni szkla, przy czym znajduja sie one w takiej odleglosci od siebie, ze pozostaja elektrycznie wzajemnie odizolowane, natomiast prad elektryczny przepuszczany jest przez szklo znajdujace sie miedzy powierzchnia kapieli metalowej a jeziorkami roztopionego metalu w ta¬ kim kierunku, ze jedno jeziorko jest anoda, a dru¬ gie — katoda w stosunku do powierzchni kapieli.Natezenie pradów jest regulowane tak, ze metal przenika w ustalonej koncentracji na obydwie po¬ wierzchnie szkla.Dwa wspomniane osobne jeziorka moga byc utwo¬ rzone z tego samego metalu, u którego jest utwo¬ rzona kapiel, lub z innego metalu lub stopu. Ponad¬ to, obydwa jeziorka moga róznic sie miedzy soba.Niezaleznie od tego, jezeli zamierza sie przeprowa¬ dzic dwie kolejne obróbki górnej powierzchni szkla, polaczenia elektryczne do jeziorek moga byc wyko¬ nane tak, ze obydwa jeziorka' sa anodami lub tez katodami w stosunku do kapieli metalowej.Wynalazek obejmuje równiez urzadzenie do wy- 5 twarzania szkla plaskiego o zadanych wlasciwos¬ ciach powierzchni. Urzadzenie to posiada zbiornik w którym umieszczona jest kapiel metalowa, na któ¬ ra doprowadza sie roztopione szklo przesuwane wzdluz zbiornika w postaci warstwy lub tasmy. 10 Zbiornik zaopatrzony jest w regulatory temperatury do kontrolowania lepkosci szkla tak, aby zapewnic stopniowe chlodzenie szkla w miare jego przesuwa¬ nia sie naprzód az do chwili, gdy stanie sie ono na tyle sztywne, zeby mozna je bylo zdjac , z kapieli 15 w stanie nieuszkodzonym. Na powierzchni szkla umieszczone sa unieruchomione jeziorka roztopio¬ nego materialu, które polaczone sa So obwodu ele¬ ktrycznego za pomoca elektrod zanurzonych w roz¬ topionym materiale obejmujacego elektrody. Przy -20 ¦¦ boeznych scianach wewnatrz w zbiorniku umieszczo¬ ne sa matryce do zaginania krawedzi tasmy w celu nadania jej ksztaltu plytkiej rynny.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 25 przedstawia przekrój podluzny urzadzenia do wy¬ twarzania szkla wedlug wynalazku, fig. 2 — widok z góry zbiornika z kapiela metalowa, fig. 3 — widok boczny matrycy formujaca krawedz tasmy, fig. 4 — przekrój tej matrycy wzdluz linii IV—IV na fig. 3, 30 fig. 5 — przekrój krawedzi tasmy szkla, w poczatko¬ wym okresie jego formowania, fig. 6 — przekrój ma¬ trycy wzdluz linii VI—VI na fig. 3, fig. 7 — przekrój krawedzi tasmy obrazujac matryce przedstawiona na fig. 6, fig. 8 — przekrój ostateczny uksztaltowanej 35 krawedzi tasmy szklanej, fig. 9 — przekrój pionowy czesci zbiornika w którym dwa oddzielne jeziorka roztopionego metalu unieruchomione sa na górnej powierzchni tasmy szklanej, a na fig. 10 — przedsta=~ wia rzut poziomy urzadzenia uwidocznionego na 40 fig. 9.Jak przedstawiono na fig. 1 i 2 urzadzenie do wy¬ twarzania szkla plaskiego zawiera piec 1 do topie¬ nia szkla oraz zasuwe regulacyjna 2. Piec 1 zakon¬ czony jest rynna spustowa 3 majaca dno 4 i boczne 45 scianki 5, z których jedna pokazana jest na fig. 1.Dno 4 i scianki boczne 5 tworza razem rynne spu¬ stowa o przekroju prostokatnym.Rynna spustowa 3 umieszczona jest nad dnem 6 podluznego zbiornika utworzonego ze scian bocz- 50 nych 7 polaczonych w jedna calosc z dnem 6 oraz ze scianami skrajnymi 8 i 9.W zbiorniku znajduje sie kapiel metalowa 10, któ¬ rej powierzchnia znajduje sie na poziomie ozna¬ czonym liczba 11. Kapiel utworzona jest na przyklad 55 z roztopionej cyny lub stopu cyny w którym domi¬ nuje cyna, przy czym kapiel ta ma ciezar wlasciwy wiekszy niz ciezar wlasciwy szkla.Ponad zbiornikiem umieszczone jest sklepienie skladajace sie z dachu 12, scian bocznych 13 i scian 60 skrajnych 14 i 15. Skrajna sciana 14 przy wlocie zbiornika umieszczona jest blisko powierzchni 11 roztopionego metalu, tworzac z ta powierzchnia otwór wlotowy 16 o niewielkiej wysokosci, poprzez który przeplywa roztopione szklo. Sciana skrajna 15 65 przy czesci wylotowej zbiornika tworzy wraz ze60728 sciana skrajna 9 zbiornika otwór wylotowy 17, po¬ przez który szklana tasma w jej ostatecznej formie uksztaltowana na kapieli przechodzi na napedzane walki 18 przenosnika umieszczonego na zewnatrz od strony wylotowejzbiornika. 5 Walki 18 przenosza w znany sposób tasme szkla do odprezarki tunelowej i jednoczesnie stanowia zródlo sily pociagowej dla tasmy szkla przy przesu¬ waniu sie jej po powierzchni kapieli 10.Nad rynna spustowa 3 umieszczone jest przedlu- io zenie 19 sklepienia 12, które dochodzi do zasuwy 2 i tworzy komore ze scianami bocznymi 20.Na kapiel metalowa 10 z rynny spustowej 3 wy¬ lewane jest roztopione szklo kwarcowo-sodowo-wap¬ niowe, przy czyim predkosc przeplywu roztopionego 15 szkla 21 nad wystepem 4 rynny regulowana jest za pomoca zasuwy 2. Rynna umieszczona jest powyzej powierzchni 11 kapieli tak, ze roztopione szklo 21 spada swobodnie kilkanascie centymetrów na po¬ wierzchnie kapieli. Swobodny spadek powoduje twa- ^o rzenie sie spietrzenia 22 z roztopionego szkla wyle¬ wajacego sie z "rynny, przy czym spietrzenie to siega sciany skrajnej 8.Temperatura szkla w miare jego przesuwania sie wzdluz kapieli w zbiorniku regulowana jest za po- 25 moca regulatorów termicznych 23 zanurzonych w kapieli 10, oraz regulatorów termicznych 24 zainsta¬ lowanych w przestrzeni 25 nad kapiela. Do prze¬ strzeni tej dostarczany jest poprzez kanaly 26 umieszczone w pewnych odstepach wzajemnych w 30 sklepieniu 12 gaz ochronny. Kanaly 26 poprzez rury odgalezne 27 polaczone sa z kolektorem 28, który z kolei polaczony jest ze zródlem gazu. W przestrzeni tej gaz ochronny utrzymywany jest pod cisnieniem, a odplyw tego gazu na zewnatrz odbywac sie moze 3g jedynie poprzez wlot 16 i wylot 17. Wylewane szklo 21 tworzy na kapieli warstwe roztopionego szkla 29, wprowadzona do zbiornika przez wlot 16. W miare przesuwania sie warstwy wzdluz zbiornika naste¬ puje swobodny jej rozplyw na boki pod wplywem 40 napiecia powierzchniowego i sily ciazenia, az z warstwy 29 utworzy sie plynaca masa 30 roztopione¬ go szkla.Szerokosc zbiornika na poziomie 11 powierzchni kapieli jest wieksza, niz szerokosc tasmy 30 rozto- 45 pionego szkla tak, ze nie ma ograniczenia w poczat¬ kowym bocznym rozplywaniu sie roztopionego szkla.W miare przesuwania sie tasmy, jej obrzeza ksztaltowane sa tak, aby przybraly one postac plyt¬ kiej rynny w celu utworzenia w niej jeziorka z roz- 50 topionego, elektrycznie przewodzacego materialu oraz zupelnego oddzielenia go od kapieli metalowej. Je¬ den sposób ksztaltowania brzegów tasmy szkla ce¬ lem utworzenia plytkiej rynny przedstawiono sche¬ matycznie na fig. 1 i 2, a bardziej szczególowo na 55 fig. 3 — 8. Dwie matryce 31 i 32 ksztaltujace brzegi tasmy wykonane sa z materialu niezwilzajacego sto¬ pionym szklem, na przyklad z wegla, w postaci gra¬ fitu i umeiszczone sa po przeciwnych stronach zbiornika. so Matryce te pozostaja czesciowo zanurzone w ka¬ pieli metalowej jak uwidoczniono to na fig. li mo¬ ga byc w razie potrzeby chlodzone woda.Posiadaja one specjalnie uksztaltowane powierz¬ chnie ksztaltujace przystosowane do uchwycenia za ^5 obrzeza tasmy szkla przy czym jedna z nich Jest lustrzanym odbiciem drugiej (rzut poziomy matrycy 31 pokazano na fig. 3). Ksztalt powierzchni matrycy zmienia sie stopniowo od pochylenia 33 jak pokaza¬ no, na fig. 4 do krzywej 34 pokazanej na fig. 6.W miare jak tasma 30 roztopionego szkla przesu¬ wana jest wzdluz zbiornika, obrzeza jej nasuwaja sie najpierw na pochylone ku górze pochylenia 33 ma¬ tryc 31 i 32 i zaginaja sie przyjmujac .ksztalt poka¬ zany na fig. 5, w wyniku przejscia obrzeza przez matryce 31 i 32 ostateczny ksztalt obrzeza tasmy uformowany jest w postaci zagiecia 36 pokazany na fig. 8. Ksztalt taki posiada zgrubione brzegi prze¬ biegajace wzdluz obydwu krawedzi tasmy, nadajace jej charakter plytkiej rynienki, która umozliwia umieszczenie roztopionego materialu na górnej po¬ wierzchni tasmy szklanej 37 przesuwanej wzdluz ka¬ pieli metalowej.Wskazane jest zeby matryce 31 i 32 do ksztalto¬ wania krawedzi byly chlodzone i w tym celu poka¬ zano na fig. 3 przewód 38 o specjalnej konstrukcji, sluzacy do doprowadzania wody chlodzacej do ma¬ trycy 31 i do jej odprowadzania. Obrzeza szkla od¬ daja cieplo matrycom ksztaltujacym, w wyniku cze¬ go formowane zagiecia 36 staja sie na tyle sztywne, ze zachowuja swój ksztalt gdy tasma szkla 37 prze¬ sunie sie poza matryce.W innej postaci wykonania wynalazku szklo moze byc doprowadzane na kapiel 10 z regulowana pred¬ koscia, w postaci uformowanej tasmy szkla, poda¬ wanej z walców formujacych umieszczonych przy otworze wlotowym 16. Walce ksztaltujace/zarówno dostarczaja szklo w postaci tasmy na kapiel, jak równiez przesuwaja tasme wzdlu? kapieli w kie¬ runku otworu wylotowego. Proces formowania ma¬ jacy na celu dostarczanie uformowanej tasmy szkla do kapieli moze obejmowac ksztaltowanie grzbietów brzegowych na tasmie szkla przed doprowadzeniem jej na kapiel.Istota wynalazku jest obróbka powierzchniowa tasmy szkla podczas jej "przesuwania sie wzdluz po¬ wierzchni kapieli metalowej, majaca na celu nada¬ nie zadanych wlasciwosci powierzchni szkla. W po¬ blizu wylotowego konca kapieli, gdzie temperatura szkla wynosi 750—600°C, na górnej powierzchni szkla zostaje unieruchomiona masa roztopionego, elektrycznie przewodzacego, materialu 39, na przy¬ klad jeziorko roztopionego metalu. Z boków jezior¬ ko 39 ograniczone jest zagieciami 36 a ruch do przo¬ du krawedzi 40 jeziorka blizszej wylotu, razem ze szklem uniemozliwiony jest przez podniesienie ku górze tasmy szkla, uniesionej z powierzchni kapieli przed usunieciem jej przez otwór wylotowy 17. .Ilosc roztopionego materialu jeziorka 39 jest taka, ze zachowuje ono swoja wlasna grubosc wynikaja¬ ca z równowagi, pozostajac na górnej powierzchni szkla, przy czym grubosc ta w przypadku roztopio¬ nej cyny lub stopu cyny o przewazajacej zawartosci cyny wynosi okolo 6 mm. Krawedz 41 jeziorka od strony wlotowej zbiornika pozostaje nieruchoma w stosunku do zbiornika podczas przesuwania sie tas¬ my szkla pod jeziorkiem. , Material jeziorka 39 moze stanowic roztopiona -cy¬ na lub roztopiony stop cyny, na przyklad stop cyny z litem, sodem, potasem, cynkiem, magnezem, alu-60728 mihium, krzemem, tytanem, manganem, chromem lub zelazem. Stop ten moze byc równiez stopem cy¬ ny 2 jednym z metali ziem rzadkich.Krawedz 41 jeziorka 39 blizsza strony wlotowej moze byc utrzymywana na przyklad przegroda we¬ glowa umieszczona w poprzek tasmy tuz nad jej po- wierzchniaj lecz nie dotykajac tej powierzchni. Prze¬ groda ta uniemozliwia przeplyw roztopionego mate¬ rialu jeziorka wzdluz powierzchni tasmy w kierun¬ ku przeciwnym do kierunku ruchu tasmy, a szczeli¬ na miedzy spodem przegrody weglowej a powierz¬ chnia szkla jest tak mala, ze napiecie powierzchnio¬ we uniemozliwia wyplyniecie roztopionego mate¬ rialu poprzez te szczeline.Unieruchomienie jeziorka roztopionego metalu na powierzchni tasmy moze byc dokonane w inny spo¬ sób, na przyklad krawedzie tasmy moga byc unie¬ sione na weglowych podkladkach umiejscowionycti na powierzchni kapieli przy jej bokach tak, ze ksztaltowanie zagiec 36 staje sie zbyteczne.W jeziorku 39 roztopionego materialu zanurzona jest elektroda 42 umocowana na przewodzacym pre¬ cie w*£orczym 43. Elektroda 42 moze byc wykonana z wegla lub miedzi, w tym ostatnim wypadku wy¬ posazona w zakonczenie z osmu. Pret 43 przechodzi poprzez sciane boczna 7 konstrukcji zbiornika i ma zamocowana don koncówke 44. Druga elektroda 45 zamocowana jest podobnie do preta laczacego 46, krótszego od preta 43 i zakonczonego koncówka 47.Elektroda 45 zanurzona jest w kapieli metalowej tuz obok tej czesci tasmy, na której umieszczone jest je¬ ziorko 39. Prety wsporcze 43 i 46 sa odizolowane od konstrukcji zbiornika.Ograniczenie boczne materialu jeziorka 39 unie¬ mozliwia powstanie zwarcia miedzy unieruchomio¬ nym jeziorkiem a kapiela metalowa. Polaczenie ele¬ ktryczne czesci górnej powierzchni tasmy szkla, któ¬ ra unosi jeziorko 39 roztopionego materialu, z ca¬ loscia dolnej powierzchni tasmy szkla wspartej na kapieli metalowej uzyskane jest poprzez elektrody 42 145.Koncówki 44 i 47 przylaczone sa do zródla pradu stalego przy czym jeziorko roztopionej cyny 39 na Warstwie szkla spelnia role anody, natomiast kapiel metalowa 10 dziala jako katoda.W obwodzie zasilajacym plynie prad staly o na¬ tezeniu na przyklad 50 A przy napieciu okolo 50 woltów. Prad ten przeplywajac przez warstwe szkla powoduje elektrolityczna migracje cyny x jeziorka" 39 do powierzchni tasmy szkla. Prad przepuszczany przez tasme celem wywolania zadanej zmiany we wlasciwosciach powierzchniowych górnej powierz¬ chni zalezy od predkosci, wyrazonej w centymetrach kwadratowych powierzchni tasmy ha sekunde, z jaka przesuwa sie tasma szkla. Ilosc cyny, która przedostanie sie na powierzchnie jednego centyme¬ tra kwadratowego górnej powierzchni szkla zalezy równiez od temperatury i grubosci warstwy szkla oraz od przylozonego napiecia.Przykladowo, w urzadzeniu Wedlug wynalazku dlugosc jeziorka 39 jest taka, ze na przejscie tasmy szkla pod unieruchomionym jeziorkiem cyny potrze¬ ba okolo 60 sekund, a otrzymana zawartosc cyny w górnej powierzchni tasmy jest taka, ze tasma zdjeta z kapieli ma nieco metaliczny wyglad.Szklo w ten sposób produkowane i obrobione ma niezwykle wlasnosci odbijania ciepla i przepuszcza¬ nia swiatla, jest trudno zwilzalne przez wode, jak równiez wykazuje specjalne wlasnosci chemiczne. 5 Po odprezeniu tasmy szkla jej brzegi ulegaja od¬ cieciu i pozostaje tasma szkla plaskiego o zadanych wlasciwosciach powierzchniowych.Ilosc cyny jaka przedostaje sie do powierzchni szkla moze sie wahac w poblizu 1 miligrama cyny io na okolo 6,5 cm kwadratowych powierzchni szkla co powoduje, ze przepuszczanie swiatla przez szklo jest znacznie zmniejszone. Jezeli przez szklo prze¬ puszczony zostanie prad o jeszcze wiekszym nate¬ zeniu, powierzchniowa zawartosc cyny w szkle jest 15 rzedu kilkunastu miligramów cyny na 6,5 cm2 i po¬ wierzchnia szkla otrzymuje szary, opalizujacy po¬ lysk.Uklad przedstawiony na fig. 1 i 2 daje stosunkowo plytka obróbke powierzchni. Jezeli zadana jest gleb- 20 sza obróbka szkla, wtedy sposób wedlug wynalazku moze byc zastosowany na powierzchni kapieli blizej konca wlotowego, gdzie temperatura s^kla jest znacz¬ nie wieksza.Mozna spowodowac przenikanie metalu z kapieli 25 do dolnej powierzchni tasmy szkla przez zamiane doprowadzen elektrycznych do koncówek 44 i 47.Wtedy kapiel metalowa dziala jako anoda a jezior¬ ko 39 roztopionego metalu spelnia role katody, a metal kapieli na przyklad cyna, olów lub bizmut 30 wprowadzany jest na drodze elektrolitycznej do dol¬ nej powierzchni tasmy szklanej. Migracja metalu do szkla wystepuje glównie w tej czesci spodu tasmy, która znajduje sie bezposrednio pod jeziorkiem 39 roztopionego metalu. 35 Celem uzyskania innych wlasciwosci szkla stosuje sie jako material jeziorka 39 inne metale na przy¬ klad stopy bizmutu lub olowiu z litem, sodem, cyn¬ kiem, magnezem, aluminium, krzemem, tytanem, manganem, chromem, zelazem, kobaltem, niklem, 40 miedzia, srebrem, zlotem, antymonem, arsenem i indem lub tez z metalem grupy metali: platyny, pal¬ lady, rutenu, rodu, osmu lub irydu lub tez z me¬ talem pierwiastkiem ziem rzadkich.W celu wprowadzenia do powierzchni szkla pier- 45 wiastka barwiacego, szczególnie nadaja sie stopy biz¬ mutu lub olowiu. Na przyklad górna powierzchnia szkla moze byc zabarwiona na zólto przez zastoso¬ wanie jeziorka ze stopu srebra z bizmutem lub tez na szaro przy uzyciu jeziorka ze stopu niklu i biz- 50 mutu. Kolor czerwony otrzymuje sie przez zastoso¬ wanie jeziorka ze stopu miedzi z bizmutem lub mie¬ dzi z olowiem, zwlaszcza wtedy gdy górna powierz¬ chnia szkla zostala juz odtleniona wodorem znajdu¬ jacym sie w przestrzeni pieca nad kapiela lub tez 55 jezeli srodek redukujacy zostal uprzednio wprowa¬ dzony do górnej powierzchni szkla w opisany tu sposób w zwiazku z fig. 9 i 10. Jeziorko utworzone ze stopu bizmutu, miedzi i cyny w odpowiednich proporcjach moga byc zastosowane w celu wprowa- 60 dzenia miedzi i cyny do powierzchni szkla przy je¬ dnoczesnym zabarwieniu na czerwono.Przenikanie do dolnej powierzchni tasmy szklanej innych pierwiastków niz roztopiony metal kapieli powoduje sie poprzez utrzymywanie w kaoieU wy- 65 maganej zawartosci zadanego pierwiastka. W przy-9 60728 10 padku gdy kapiel stanowi anode nastepuje przeni¬ kanie tego pierwiastka w regulowany sposób z ka¬ pieli do dolnej powierzchni tasmy szklanej.Na górnej powierzchni tasmy szkla mozna utwo¬ rzyc równiez jeziorko z roztopionej, elektrycznie przewodzacej soli. Na przyklad w tasmie szklanej mozna otrzymac duza zawartosc powierzchniowa srebra poprzez unieruchomienie na powierzchni szkla (fig. 1 i fig. 2) warstwy roztopionego halogenku sre¬ bra, na przyklad chlorku srebra, i nastepnie spowo¬ dowanie przeplywu pradu elektrycznego przez szklo Jeziorko chlorku srebra dziala tu jako anoda. Mozna uzyskac równiez elektrolityczna migracje miedzi lub cynku do szkla z jeziorka roztopionej soli miedzi lub roztopionej soli cynku unieruchomionego na gór¬ nej powierzchni tasmy szkla.•W wyzej opisanych przykladach wykonania wyna¬ lazku zastosowano prad staly. Okazalo sie, ze mozna stosowac równiez prad zmienny na przyklad o cze¬ stotliwosci 1 hertza, co powoduje przenikanie cyny do jednej powierzchni. • Prad zmienny grzejny o czestotliwosci sieciowej moze byc nalozony na regulowany prad staly celem spowodowania elektrycznego ogrzewania szkla, a tym samym zwiekszenia regulowanej migracji pier¬ wiastka do powierzchni szkla.Na fig. 9 i 10 przedstawiono odmiane urzadzenia wedlug wynalazku do modyfikowania obydwóch po¬ wierzchni tasmy szkla. Dwa roztopione jeziorka 48 i 49 umieszczone sa nieruchomo niezaleznie na po¬ wierzchni tasmy szkla, przy czym oddalone sa one od siebie. Zagiecia 36 utworzone na tasmie szkla ograniczaja jeziorka z obu stron, natomiast poprzecz¬ ne (dolna i górna)' krawedzie jeziorek utrzymywane sa za pomoca przegród weglowych. Przewidziano dwie takie przegrody 50 i 51 utrzymujace przednia i tylnia krawedz jeziorka 48 oraz dwie podobne przegrody 52 i 53 utrzymujace przednia i tylnia kra¬ wedz jeziorka 49. Przegrody weglowe 50—53 sa indy¬ widualnie i w regulowany sposób podtrzymywane za pomoca wsporników 55 miedzy bocznymi scia¬ nami konstrukcji zbiornika. Zamocowanie przegród 50—53 umozliwia zarówno pionowa jak i wzdluzna Tegulacje polozenia przegród w stosunku do kon¬ strukcji zbiornika.Z jeziorkiem 48 zwiazane sa dwie elektrody 58 i 59 które zanurzone sa odpowiednio — w górnej po¬ wierzchni jeziorka 48 i w kapieli metalowej 10 tuz obok jeziorka 48. Elektroda 58 zamocowana jest na izolowanym precie laczacym 60 zamocowanym w bocznej scianie 7 zbiornika i zaopatrzonym konców- * ka 61. Elektroda 59 umieszczona jest na izolowanym precie laczacym. 62 wyposazonym w koncówke 63.Koncówka 63 polaczona jest z jednym koncem wtór¬ nego uzwojenia transformatora 64, a koncówka 61 — t: drugim koncem tego uzwojenia wtórnego poprzez prostownik 65. Uzwojenie pierwotne transformatora . 64 polaczone jest do zródla pradu zmiennego 66.Podobnie, z jeziorkiem 49 zwiazane sa elektrody ?67 i 68 zanurzone odpowiednio w jeziorku 49 i w kapieli metalowej 10 tuz obok jeziorka. Elektrody •67 i 68 zamocowane sa na izolowanych pretach la¬ czacych 69 i 70, majacych koncówki 71 i 72. Jak uwidoczniono to na fig. 9, koncówka 71 polaczona jest z jednym koncem wtórnego uzwojenia trans¬ formatora 73 a koncówka 72 polaczona jest poprzez prostownik 74 z drugim koncem tego uzwojenia wtórnego. Uzwojenie pierwotne transformatora 73 polaczone jest do zródla pradu 75. Przy zastosowa- 5 niu tego rodzaju polaczen jeziorko 48 dziala jako anoda w stosunku do kapieli metalowej 10, a jezior¬ ko 49 pelni role katody w stosunku do kapieli 10.W ten sposób metal bedzie przenikal do górnej po¬ wierzchni tasmy szkla z jeziorka 48 i do dolnej po¬ lo wierzchni tasmy szkla z kapieli 10 w miare przesu¬ wania sie tasmy pod jeziorkiem 49 tak, ze otrzyma¬ na tasma szkla w ostatecznej swej formie posiada z góry ustalona zawartosc metalu w obydwóch po¬ wierzchniach. Sposób ten móglby byc zastosowany 15 w procesie, w którym jeziorko 48 utworzone jest ze stopu litu i cyny, jeziorko 49 utworzone jest z cyny a kapiel 10 zawiera stop cyny z litem o odpowiedz nio ustalonej koncentracji. Lit przenika do obydwu powierzchni tasmy i szklo moze byc wzmocnione przez nastepujace reakcje wymiany jonów w któ¬ rych biora udzial jony litu.W innym zastosowaniu ukladu z dwoma jezior¬ kami wedlug wynalazku, do powierzchni szkla wpro¬ wadzony jest cynk w regulowanych ilosciach ze sto¬ pu cyny z cynkiem w celu ulepszenia odpornosci na powstawanie naprezen wewnetrznych.Obydwa jeziorka 48 i 49 moga miec te sama bie¬ gunowosc w stosunku do kapieli 10 przy innym za¬ stosowaniu wynalazku do obróbki górnej powierzch¬ ni szkla w dwóch operacjach. Na przyklad obydwa jeziorka moga byc wlaczone jako anody, przy czym pierwsze jeziorko jest z cyny lub stopu arsenu z bizmutem, a drugie — ze stopu miedzi z bizmutem lub stopu miedzi z olowiem. Srodek redukcyjny wprowadzany jest do górnej powierzchni szkla z pierwszego jeziorka, a miedz przenikajaca do szkla z drugiego jeziorka jest redukowana dajac czerwone zabarwienie szkla.Metal stopiony z cyna, olowiem lub bizmutem mo¬ ze byc stale uzupelniany przez elektrolize z jeziorka utworzonego z soli tego metalu unoszacej sie na wierzchu jeziorka roztopionego metalu. Na przyklad lit w stopie litu z cyna moze byc Stale uzupelnia¬ ny z jeziorka soli litu unoszonego na jeziorku utwo¬ rzonym ze stopu.Obróbka powierzchniowa szkla moze byc stopnio¬ wana w poprzek tasmy szkla poprzez ksztaltowanie górnego jeziorka lub jeziorek tak, aby mialy nierów¬ nomierna szerokosc lub dlugosc. Na przyklad stop¬ niowanie obróbki górnej powierzchni w kierunku poprzecznym tasmy uzyskuje sie przez umiejscowie¬ nie przedniej krawedzi jeziorka 39 wedlug fig. 1 i 2 pod pewnym katem w stosunku do kierunku prze¬ suwania sie tasmy szkla, za pomoca przegrody we- owej.Ponadto, stopniowanie obróbki górnej lub dolnej powierzchni szkla w kierunku podluznym moze byc uzyskane przez ciagla zmiane przylozonego napiecia a wiec pradu przeplywajacego przez szklo.Wynalazek zapewnia ulepszony sposób wyrobu szkla plaskiego, którego struktura jednej z dwóch lub obydwu powierzchni moze byc dokladnie kon-. trolowana w celu otrzymania zadanej jakosci po¬ wierzchni szkla. Wynalazek obejmuje równiez szklo 25 30 35 40 45 50 55 6060728 11 12 plaskie otrzymywane sposobem Wedlug wynalazku, posiadajace ustalona z góry strukture powierzchni. PL PL

Claims (8)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania szkla plaskiego w którym prad elektryczny przeplywa przez warstwe szkla miedzy dwoma elektrodami w postaci jeziorek sto¬ pionych materialów przewodzacych, stykajacych sie z ta warstwa znamienny tym, ze jeziorka stopionych materialów przewodzacych izoluje sie jedno od dru¬ giego oraz przepuszcza sie prad elektryczny przez te jeziorka i przez warstwe szkla miedzy nimi w ce¬ lu obróbki powierzchni warstwy szkla.

2. Sposób wedlug zastrz. 1 znamienny tym, ze jed¬ na powierzchnie warstwy szkla utrzymuje sie w sty¬ ku z jeziorkiem stopionego materialu przewodzacego przy czym jezionko to jest odgraniczone od drugiej powierzchni warstwy szkla.

3. Sposób wedlug zastrz. 2 znamienny tym, ze je¬ ziorko stopionego materialu przewodzacego unieru¬ chamia sie na górnej powierzchni warstwy szkla i zabezpiecza sie przed przesuwaniem sie wraz z war¬ stwa szkla.

4. Sposób wedlug zastrz. 3 znamienny tym, ze brzegi przesuwanej na kapieli tasmy szklanej od¬ ksztalca sie przez zaginanie tych brzegów nadajac tasmie ksztalt plytkiej rynny oraz izoluje sie unie¬ ruchomione na tak uksztaltowanej tasmie jeziorko stopionego materialu przewodzacego. 5. Sposób wedlug zastrz. 3—4 znamienny tym, ze prad przez warstwe szkla przepuszcza sie w takim kierunku, ze jeziorko stopionego materialu przewo¬ dzacego stanowi anode przy czym steruje sie na¬ tezeniem pradu tak, ze nadaje sie zadane wlasci¬ wosci powierzchni warstwy szkla. 6. Sposób wedlug zastrz. 3—4 znamienny tym, ze prad przez warstwe szkla przepuszcza sie w takim kierunku ze stopiony metal kapieli zbiornika stano¬ wi anode, co powoduje przenikanie czasteczek me¬ talu na dolna powierzchnie warstwy szkla. 7. Sposób wedlug zastrz! 3^6 znamienny tym, ze jako material jeziorka unieruchomionego na górnej powierzchni warstwy szkla* stosuje sie stopiona cy¬ ne, olów lub bizmut lub stopiony stop cyny, olowiu lub bizmutu. . 8. Sposób wedlug zastrz. 7 znamienny tym, ze jako stopiony stop stanowiacy material jeziorka stosuje sie stop cyny z litem, sodem, potasem, cynkiem, mag¬ nezem, glinem, krzemem, tytanem, manganem, chro¬ mem, zelazem lub jednym z metali ziem rzadkich. 9. Sposób wedlug zastrz. 8 znamienny tym, ze jako stopiony stop stanowiacy material jeziorka sto¬ suje sie stop bizmutu lub olowiu z litem, sodem, cynkiem, magnezem, glinem, krzemem, tytanem. manganem,' chromem, zelazem, kobaltem, niklem, miedzia, srebrem, zlotem, antymonem, arsenem, in- 5 dem lub z jednym z metali grupy platynowców lub grupy ziem rzadkich. 10. Sposób wedlug zastrz. 2—9 znamienny tym, ze na powierzchni tasmy umieszcza sie nieruchomo dwa jeziorka ze stopionego materialu przewodzacego przy io czym jeziorka te sa oddalone wzajemnie od siebie celem ich elektrycznego odizolowania oraz przepusz¬ cza sie przez warstwe szkla prad elektryczny przez obydwa jeziorka i przez stopiony metal kapieli ce¬ lem dwuetapowej obróbki powierzchni szkla. 15 11. Sposób wedlug zastrz. 10 znamienny tym, ze przyklada sie napiecie do jeziorek ze stopionego ma¬ terialu oraz do stopionego metalu kapieli tak, ze jedno jeziorko stanowi anode a drugie — katode wzgledem metalu kapieli przy czym natezenie pradu 20 przeplywajacego przez obydwa obwody reguluje sie tak ze do obu powferzchni warstwy szkla wnikaja czasteczki o zalozonym stezeniu. 12. Sposób wedlug zastrz. 10 znamienny tym, ze stosuje sie stopy materialów w jeziorkach unieru- 25 chomionych na powierzchni warstwy szkla przy czym laczy sie obydwa jeziorka wzgledem kapieli zbiornika jako anody a nastepnie przeplyw pradu reguluje sie tak, ze z jednego jeziorka przenikaja czasteczki metalu w malym stopniu a przenikanie 30 metalu z drugiego jeziorka modyfikuje wytworzone juz wlasciwosci powierzchni warstwy szkla. 13. Urzadzenie do stosowania sposobu wedlug zastrz, 1—12 znamienne tym, ze zawiera przegrody (50), (51), (52), (53) do unieruchamiania jeziorek (39), (48), (49) stopionego materialu na powierzchni war¬ stwy (37) szkla i zabezpieczenie tych jeziorek przed przesuwaniem sie wraz ze szklem oraz elektrody (48), (45), (58), (59), (67), (68) zanurzone w stopionym materiale jeziorek i kapieli przy czym elektrody te 40 polaczone sa z elektrycznym obwpclem zasilajacym. 14. Urzadzenie wedlug zastrz. 13 znamienne tym, ze zawiera matryce (31), (32) do zaginania krawedzi (36) tasmy (37) szkla umieszczone przy bocznych scianach (7) zbiornika nadajacych tasmie ksztalt plytkiej rynny, w której umieszczone sa jeziorka stopionego materialu. 15. Urzadzenie wedlug zastrz. 14 znamienne tym, ze matryce (31), (32) wykonane z materialu niezwil- 50- zalnego przez szklo umieszczone sa przeciwlegle przy bocznych scianach zbiornika i posiadaja powierzch¬ nie ksztaltujace (33) i (34) a krawedzie tasmy szkla tworza zagiecia (36) wzdluz tasmy. 35 45KI. 32 a,17/00 60728 MKP C 03 b, 17/00 _^L 1EL 36\ -21- -8- -29- -30- -37- St 36' FIG.3. 20 II 47, <*4 4eA f h43 \~4I 45 J 42^ -39- 40 -9-1 FIG.2. n n n vw FIG.

5. FIG.

6. FIG.

7. FIG.

8. F/G.9.V KI. 32 a, 17/00 60728 MKPC03b, 17/00 FIG. 10. 6361 71 72 WDA-l Zam. 5324. Naklad 240 egz. PL PL