Uprawniony z patentu: Pilkington Brothers Limited, Liverpool (Wielka Brytania) Sposób wytwarzania szkla majacego okreslona przepuszczalnosc swiatla i ciepla Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza- rzania szkla majacego okreslona przepuszczalnosc swiatla i ciepla w temperaturze regulowanej w zakresie, w którym szklo jest podatne do modyfi¬ kacji elektrolitycznej ze stopionej masy umiesz¬ czonej w zetknieciu z powierzchnia szkla, w któ¬ rym przepuszcza sie miedzy stopiona masa i szklem prad elektryczny. Sposób wedlug wynalazku ma zastosowanie do wytwarzania szkla majacego wy¬ magane zabarwienie i przepuszczalnosc swiatla.Znane sa sposoby wytwarzania szkla majacego okreslone wlasnosci powierzchniowe, a zwlaszcza szkla wytwarzanego na kapieli metalowej, polega¬ jace na tym, ze utrzymuje sie mase stopionego, przewodzacego prad elektryczny materialu przy po¬ wierzchni szkla, przy czym szklo ma taka tem¬ perature, ze przewodzi prad elektryczny i nastepnie miedzy stopiona masa i szklem przepuszcza sie re¬ gulowany prad elektryczny, który wywoluje regu¬ lowane wnikanie jednego lub wielu skladników ze stopionego materialu do szkla.Ten znany sposób pozwalal tylko na regulowa¬ nie calkowitej ilosci metalu jaki przechodzil do szkla bez mozliwosci sterowania wzglednymi ilo¬ sciami dwu metali wedrujacych z roztopionej ma¬ sy materialu do szkla.Celem wynalazku jest opracowanie sposobu poz¬ bawionego tej niedogodnosci.Cel ten zostal osiagniety przez to, ze stosuje sie stop miedzi i olowiu lub miedzi i cyny lub srebra 15 30 i olowiu w ustalonych wzajemnych proporcjach i przy temperaturze szkla w zakresie 400°C do 900°C oraz przepuszcza sie ladunek elektryczny w zakresie 77,5 do 775 kulombów na metr kwadra¬ towy szkla, przy czym stosowane dla uzyskania tego ladunku napiecie i czas przepuszczania pra¬ du dobiera sie przy danej temperaturze dla wni¬ kniecia pozadanej wzglednej ilosci metali.Sposób wedlug wynalazku ma zastosowanie zwla¬ szcza przy wytwarzaniu szkla majacego wymagane wlasnosci optyczne, takie jak zabarwienie i wla¬ snosci przepuszczania swiatla. Temperature szkla reguluje sie w zakresie temperatury, w którym szklo jest podatne do modyfikacji elektrolitycznej z masa stopionego stopu umieszczonego w zetknie¬ ciu z górna powierzchnia szkla, przy czym ten stopniony stop zawiera co najmniej dwa skladni¬ ki, które maja wniknac do szkla selektywnie re¬ guluje sie temperature stopu, tak, aby te sklad¬ niki byly w roztworze stopu w regulowanym sto¬ sunku i do stopionego stopu i szkla przyklada sie napiecie tak, aby prad plynal od stopu do szkla i reguluje sie to napiecie w zaleznosci od grubos¬ ci i temperatury szkla, skladu stopu i- czasu trwa¬ nia zetkniecia stopu i szkla tak, aby prad powo¬ dowal migracje wystarczajacej ilosci skladników do szkla dla wytworzenia wymaganych wlasnosci op¬ tycznych.Wymagane wlasnosci przepuszczania które mo¬ zna wytworzyc w szkle stanowi przecietne prze- 804093 80409 4 puszczanie w widmie widzialnym. Wspólczynnik przepuszczania mozna zmieniac w calym zakresie widma widzialnego, lecz dla celów wytworzenia szkla skutecznie odbijajacego cieplo sloneczne przy zapewnieniu duzej przepuszczalnosci swiatla przez szklo, jest istotny sredni wspólczynnik przepuszcza¬ nia. Stwierdzono, ze przechodzenie ciepla slonecz¬ nego zmniejsza sie do okolo 65°/o bez jakiegokol¬ wiek niekorzystnego zmniejszenia przechodzenia przez szklo widzialnego swiatla.Przepuszczalnosc widzialnego swiatla zmienia sie w sposobie wedlug wynalazku za pomoca regula¬ cji wzglednego stosunku skladników, które wni¬ kaja w szklo dla wytworzenia pozadanego zabar¬ wienia. W korzystnym przykladzie sposobu wedlug wynalazku, stopiony stop stanowia miedz i olów • Przechodzenie ciepla slonecznego glównie reguluje sie zmiana calkowitej ilosci miedzi i olowiu, które wniknely w szklo, wsuktek tego wytwarza sie w szkle pozadany odcien za pomoca regulowania wzglednych stosunków miedzi i olowiu, wnikaja¬ cych w szklo Obróbka powierzchniowa szkla przesuwanego na powierzchni stopionego metalu w zadnym stopniu nie oddzialowuje na bardzo pozadana gladkosc po¬ wierzchni szkla i nie powoduje znieksztalcen. Op¬ tyczne wlasnosci odbicia poddanej obróbce powie¬ rzchni szkla polepsza sie za pomoca wprowadzenia metali ze stopu do powierzchni szkla, a metale te nadaja powierzchni szkla odbijajace swiatlo za¬ barwienie i zwiekszaja odbicie ciepla slonecznego od powierzchni szkla. • Kapiel stopionego metalu, stanowi stopiona cyna lub stop cyny majacy cie¬ zar wlasciwy wiekszy niz szklo, przy czym sama kapiel tworzy jedna elektrode ukladu elektrolity¬ cznego za pomoca którego na szkle wytwarza sie napiecie, przylozone do stopionego stopu i kapieli stopionego metalu.Wielkosc przemieszczajacego sie ladunku elek¬ trycznego okresla ilosc wnikajacych w szklo jo- nqw metali regulujac w ten sposób sredni wspól¬ czynnik przepuszczania swiatla szkla poddanego obróbce. Dla danego natezenia pradu elektryczne¬ go czas trwania obróbki szkla przesuwanego pod stopiona mase mozna regulowac w celu zmiany wzglednych ilosci metali wnikajacych do szkla za pomoca zmiany dlugosci stopionej masy w kie¬ runku przemieszczania tasmy szkla.Zasadnicze. wnikanie metalu w szklo nastepuje, gdy swieza powierzchnia szkla przechodzi pod przednim brzegiem masy stopionego stopu. Nastep¬ nie, juz potraktowana powierzchnia szkla wyka¬ zuje nagla zmiane wlasnosci elektrycznych i na¬ stepujace potem wnikanie dwu metali do powie¬ rzchni szkla jest uzaleznione od ruchliwosci po¬ szczególnych jonów w warunkach roboczych, przy czym wnikanie to reguluje sie ciagla zmiana wa¬ runków elektrycznych powierzchni szkla i dlugo¬ scia okresu trwania obróbki szkla podczas jego przejscia pod stopnionym stopem i to okresla wzgledne proporcje dwu metali znajdujacych sie ostatecznie w poddanej obróbce warstwie szkla.Stosunki te moga byc zupelnie odmienne od pro¬ porcji w jakich metale te wspólistnieja w stopio¬ nym stopie stykajacym sie z powierzchnia szkla.W wyzej opisanym przykladzie wytwarzanie szkla na kapieli metalowej o zabarwieniu brazo¬ wym korzystnie jest aby stopiony stop stanowil stop miedzi i olowiu, który jest umieszczony w zetknieciu z powierzchnia szkla przywierajac do miedzianego elementu ustalajacego, przy czym tem¬ perature stopu ustawia sie w zakresie 400—900°C a ladunek elektrycznosci jaki przechodzi do szkla miesci sie w zakresie 0,008—0,08 kulombów na cms powierzchni szkla.Zakres temperatury wynoszacy 600-r900°C jest wybranym zakresem temperatury, przez który prze¬ chodzi tasma szkla gdy ochladza sie podczas prze¬ mieszczania po kapieli stopionego metalu w pro¬ cesie wykanczania powierzchni szkla. Tasma szkla tworzy sie zwykle za pomoca poprzecznego roz¬ plywu stopionego szkla na kapieli stopionego me¬ talu, w tym czasie temperatura osiaga wielkosc okolo 900°C, a w temperaturze 650°C i ponizej tej temperatury szklo ma takie wlasnosci ze bez prze¬ szkód mozna odbierac tasme z powierzchni kapie¬ li stopionego metalu. Obróbke szkla sposobem we¬ dlug wynalazku mozna prowadzic równiez wtedy, gdy szklo ma temperature wyzsza od 900°C lub wtedy gdy temperatura szkla jest nizsza od 600°C, na przyklad gdy szklo przechodzi przez odprezar- ke tunelowa i jest jeszcze wystarczajaco gorace aby dostatecznie przewodzic prad elektryczny w celu umozliwienia dokonania obróbki szkla we¬ dlug wynalazku. W odprezarce tunelowej prad ele¬ ktryczny przeplywa zwykle do dolnej powierzchni szkla przez mase stopionej cyny, która przywiera do czlonu ustalajacego, który utrzymuje te mase w zetknieciu z dolna powierzchnia szkla, ponizej masy stopionego stopu umieszczonego w zetknie¬ ciu z górna powierzchnia poddawanego obróbce szkla.Zabarwienie szkla widziane w swietle przepu¬ szczonym zwykle rózni sie od zabarwienia widzia¬ nego w swietle odbitym od potraktowanej powierz¬ chni szkla. Zabarwienie odbicia poddanej obróbce powierzchni szkla mozna regulowac ustawieniem temperatury szkla niezaleznie od temperatury ma¬ sy stopionego stopu, przy czym dokonuje sie tego tuz przed przejsciem szkla pod masa stopionego stopu.Metale które wniknely do szkla moga byc me¬ talami wywolujacymi barwy jonów w szkle, jed¬ nak najczesciej metale, które wnikaja do szkla na przyklad miedz i olów sa metalami, które da¬ ja zabarwienie szkla gdy wystepuja w postaci ko¬ loidalnej dyspersji w szkle.Dalsza regulacje zabarwienia i wlasnosci prze¬ puszczania swiatla mozna osiagnac regulujac sto¬ pien rozwoju koloidalnej zawiesiny skladników w szkle.Dokonuje sie tego prowadzac nastepujaca po¬ tem obróbke szkla w warunkach redukujacych, co jest mozliwe gdy skladniki wnikajace do szkla stanowia czynniki dajace zabarwienie koloidalne.Wtedy poddawana obróbce powierzchnie szkla pod¬ daje sie dziailaniu atmosfery zawierajacej wodór na okres czasu i w temperaturze, które wystar¬ czaja do powstania w szkle koloidalnej zawiesiny skladników w wymaganej proporcji. ao 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6080409 5 6 Mozna regulowac ilosci dwu metali wnikajacych do szkla podczas obróbki elektrolitycznej uwzgle¬ dniajac nastepujaca potem obróbke wytworzenia barwy wt szkle której dokonuje sie podczas cia¬ glego przemieszczania tasmy szkla po kapieli sto¬ pionego metalu od spodu stopu stopionych metali, przy czym podczas tego ciaglego przemieszczania tasmy szkla jest stopniowo ochlodzana przed od¬ laczeniem od kapieli i jest poddana dzialaniu at¬ mosfery utrzymywanej w przestrzeni nad kapie¬ la. Atmosfera ta jest zwykle atmosfera redukuja¬ ca i moze zawierac wodór w ilosci 2—10% w ce¬ lu wytworzenia wymaganych warunków reduku¬ jacych dla powstania koloidalnej zawiesiny metali w szkle.Sposób wedlug wynalazku ma zastosowanie przy wytwarzaniu szkla plaskiego, jak i wyrobów szkla¬ nych prasowanych takich jak przednie plyty ki¬ neskopów.Stosowanie sposobu wedlug wynalazku zostalo uwidocznione na rysunku, na którym fig. 1 przed¬ stawia urzadzenie do stosowania sposobu wytwa¬ rzania szkla poddawanego obróbce na kapieli me¬ talowej i majacego wymagane zabarwienie i prze¬ puszczalnosc swiatla w przekroju podluznym fig 2 urzadzenie z fig 1 w przekroju wzdluznym li¬ nii II—II.Kapiel 1 stopionego metalu znajduje sie w kon¬ strukcji zbiornikowej. Konstrukcje te stanowi w czesci wejsciowej dno 2 i scianka krancowa 3, w czesci wyjsciowej tworzy ja scianka krancowa 4 oraz polaczone z obu czesciami sciany boczne 5.W czesci wejsciowej konstrukcji zbiornikowej jest rynna spustowa zachodzaca na scianke kran¬ cowa 3. Rynna ta zawiera dno 6 i boczne scianki 7, które razem tworza otwór wyplywowy, majacy zwykle prostokatny przekrój. Rynna stanowi za¬ konczenie zbiornika pieca do topienia szkla w spo¬ sób ciagly. Stopione szklo 8 pochodzace z pieca zatrzymywane jest nastawna zasuwa 9 sluzaca do regulowania natezenia przeplywu stopionego szkla plynacego z rynny na kapiel stopionego metalu.Szklo doplywa z regulowana predkoscia i two¬ rzy stopiona mase szkla na powierzchni kapieli, przy czym mase te przemieszcza sie po kapieli w postaci tasmy 10, która pod wplywem dziala¬ nia sily ciezkosci i napiecia powierzchniowego ule¬ gla bocznemu rozplywowi. Szerokosc konstrukcji zbiornikowej miedzy scianami bocznymi 5, przy powierzchni poziomu kapieli jest wieksza niz sze¬ rokosc wytwarzanej tasmy szkla; tak, ze boczny rozplyw szkla na kapiel nie napotyka na przeszko¬ dy podczas tworzenia sie szklanej tasmy 10.Kapiel stopionego metalu stanowi korzystnie ka¬ piel stopionej cyny lub stopu cyny i ma ciezar wlasciwy wiekszy od ciezaru wlasciwego stopio¬ nego szkla.Konstrukcja dachowa jest osadzona na konstru¬ kcji zbiornikowej i zawiera sklepienie 11, sciany krancowe 12 i 13 i sciany boczne 14. Konstrukcja dachowa ogranicza przestrzen 15 nad kapiela. W przestrzeni 15 utrzymuje sie atmosfere redukujaca zawierajaca przykladowo 2—10% wodoru pod cis¬ nieniem. Gaz redukujacy doprowadza sie kana¬ lami 16 przechodzacymi przez sklepienie 11, przy czym kanaly 16 dolaczone sa do rury rozgaleznej 17, przez która dostarcza sie gaz stanowiacy atmo¬ sfere redukujaca.Stopione szklo 8 dostarczane do kapieli stano¬ wi na przyklad szklo sodowo-wapniowo-krzemia- nowe lub szklo majace wlasnosci absorbujace cie¬ plo wskutek zawartosci zelaza. Temperature szkla które osiaga kapiel i jest przemieszczane po ka¬ pieli reguluje sie za pomoca regulatorów 18 tem¬ peratury osadzonych w przestrzeni nad kapiela i regulatorów 18a temperatury zanurzonych w ka- kieli stopionego metalu. W czesci wejsciowej ka¬ pieli temperatura szkla wynosi okolo 1000°C i szklo ochladza sie podczas bocznego rozplywu, przy czym w czasie przesuwu szkla, w postaci tasmy 10, po kapieli temperatura szkla jest rzedu 900°C.Podczas dalszego przemieszczania szklo stopniowo ochladza sie dopóki nie osiagnie temperatury w zakresie 600—650°C i w tym czasie osiaga wyjscio¬ wa czesc kapieli. W tej temperaturze szklo jest dostatecznie sztywne i nadaje sie do odprowadza¬ nia z kapieli przez otwór wyjsciowy 19 umiesz- czony miedzy scianami krancowymi 4 i 13.Odprowadzana tasma przesuwa sie na walkach przenosnikowych 20 zamocowanych na zewnatrz od konca wyjsciowego zbiornika.Górna powierzchnie szkla poddaje sie modyfika¬ cji sposobem wedlug wynalazku w celu wytworze¬ nia wymaganego zabarwienia i przepuszczalnosci swiatla, Modyfikacje te uzyskuje sie podczas prze¬ mieszczania tasmy 10 szkla po kapieli za pomoca zetkniecia górnej powierzchni szkla z masa stopio¬ nego stopu, przy czym szklo jest wystarczajaco go¬ race aby moglo byc podatne do elektrolitycznej modyfikacji* Obróbka powierzchniowa szkla jest prowadzona korzystnie w temperaturze 600—900°C.Masa 21 stopionego stopu, która przykladowo sta¬ nowi stop miedzi i olowiu styka sie z górna po¬ wierzchnia 22 goracej tasmy szkla, przy czym ma¬ sa 21 jest umieszczona w zetknieciu z powierzch¬ nia szkla 22 za pomoca zawieszenia jej na czlo¬ nie ustalajacym 23, który w postaci belki ciagnie sie nad kapiela i jest zawieszony nad droga prze¬ suwu tasmy 10 szkla. Czlon ustalajacy jest ko¬ rzystnie wykonany z jednego lub z kilku metali wchodzacych w sklad stopu i metal ten ma wyz¬ sza temperature topnienia niz sam stop. Przykla¬ dowo, gdy mase 21 stopu stanowi stop olowiu i miedzi, czlon 23 jest belka miedziana.Dolna powierzchnia 24 czlonu 23 jest umieszczo¬ na tuz nad górna powierzchnia 22 szkla tak, aby umozliwic masie 21 stopionego stopu utrzymywa¬ nie na tasmie szkla, przy czym masa 21 znajduje sie miedzy czlonem ustalajacym 23 i powierzen-, nia szkla 22.Czlon 23 moze byc wykonany z trudno-topliwe- go metalu, na przyklad z wolframu lub molibde¬ nu, które sa zwilzane stopionym stopem.Czlon 23 jest tak uksztaltowany, ze jego srod¬ kowa czesc jest skierowana w dól do powierzch¬ ni kapieli stopionego metalu i na zakonczenia 25 oparte na scianach bocznych 5 konstrukcji zbior¬ nikowej. Glówna czesc czlonu 23 jest zawieszona "na wieszakach 26 wykonanych z elektrycznie izola¬ cyjnego materialu i przymocowanych do belki no- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 v80409 7 8 snej 27, która jest wewnatrz wydrazona i jest osa- dzona w poprzek konstrukcji zbiornikowej. Przez belke 27 krazy w obiegu czynnik chlodniczy na przyklad woda, w celu utrzymania stolosci wymia¬ rów belki 27 utrzymujac w ten sposób wymagana jednolitosc szczeliny miedzy dolna powierzchnia 24 aby zapewnic jednakowy stppien obróbki, powierz- czlonu 23 i górna powierzchnia 22 tasmy, szkla aby chni 22 szkla dokladnie na calej jego szerokosci.Zakonczenia 25 czlonu 23 dolaczone sa- do obwo¬ du wtórnego transformatora 28 przystosowanego do pracy przy duzych obciazeniach, za pomoca którego przez czlon ustalajacy 23 przepuszcza sie prad przemienny w celu regulowania temperatu¬ ry czlonu 23 a tym samym temperatury masy 21 stopionego stopu, niezaleznie od temperatury ta¬ smy szkla. Przez czlon ustalajacy 23 mozna prze¬ puszczac prad nagrzewajacy przykladowo o nate¬ zeniu 2000 A, przy czym prad ten bedzie równiez przeplywac przez mase 21 stopionego stopu.Temperatura stopu okresla proporcje dwu me¬ tali wspólistniejacych w tej temperaturze w trwa¬ lej fazie stopu. Na przyklad trwala faza stopu mie¬ dzi i olowiu w temperaturze 750°C sklada sie z miedzi w ilosci okolo 3°/o wagowych i olowiu w ilosci 976/o wagowych. W nizszej temperaturze udzial miedzi w trwalej fazie stopu zmniejsza sie a w wyzszej temperaturze udzial miedzi w trwa¬ lej fazie jest duzo wiekszy, na przyklad w pobli¬ zu temperatury 900°C stop bedzie sie skladal z okolo 92% wagowych olowiu i 8°/o wagowych mie¬ dzi.W przypadku gdy jest pozadana obróbka szkla w temperaturze przykladowo wynoszacej 750°C za pomoca stopionego stopu zawierajacego miedz w wiekszym stosunku niz móglby wystepowac w sto¬ pie w temperaturze 750°C, przez czlon ustalajacy przepuszcza sie prad w celu podgrzania stopu do temperatury w której moze wystepowac miedz w stopie w wymaganej ilosci.Mozna chlodzic czlon ustalajacy za pomoca ukla¬ du chlodzacego i osiagnac temperature wynoszaca przykladowo 400°C w której zawartosc miedzi w stopie wynosi ponizej 1% przy czym temperatura szkla utrzymuje sie okolo 700°C i w ten sposób nie zmniejsza sie przewodnictwo elektryczne szkla.Regulacja temperatury masy 21 stopionego sto¬ pu niezaleznie od temperatury szkla umozliwia szeroki zakres regulacji proporcji dwu metali, któ¬ re z masy stopionego stopu wnikaja do powierzch¬ ni szkla. Istotnym wynikiem tego, jest regulowa¬ nie . zabarwienia szkla, widzianego zwlaszcza w swietle odbitym, przy czym regulacja ta wynika wskutek oddzialywania temperatury stopu na tem¬ perature miejscowa powierzchni szkla podczas elektrolitycznej obróbki.Elektroda 29 jest zanurzona do kapieli stopione¬ go metalu obok drogi przesuwu tasmy szkla i umieszczona w poblizu jednego konca czlonu ustalajacego 23, przy czym czlon 23 i elektroda 29 sa dolaczone do zacisków wejsciowych zasilacza 30 pradu stalego. Zasilacz 30 jest oddzielnie sterowa¬ ny dla regulacji napiecia dolaczonego do szkla miedzy masa 21 stopionego stopu i kapiela stopio¬ nego metalu, która stanowi elektrode stykajaca sie z dolna powierzchnia tasmy 10 szkla. Wskutek przylozenia tego napiecia prad elektryczny prze¬ plywa od stopu przez szklo do stopionego meta¬ lu, przy czym regulowanie napiecia w zaleznosci od temperatury stopu i temperatury szkla zapew¬ nia, ze przeplywajacy prad elektryczny spowoduje wnikniecie dostatecznej ilosci dwu skladników sto¬ pionego stopu do szkla do osiagniecia pozadanych wlasnosci przepuszczalnosci swiatla.Ta regulacja napiecia dajaca regulowanie nate¬ zenia przeplywajacego pradu powoduje równiez zmiany w stosunku dwu metali wnikajacych w szklo. Zmiany w proporcji miedzi i olowiu zaleza od zmian temperatury roboczej, to znaczy tempe¬ ratury stopu i temperatury szkla, które moga byc takie same lub odmienne, jak równiez od czasu trwania obróbki powierzchni szkla podczas jego przesuwu pod masa 21 stopionego stopu.Czas obróbki jest okreslony dlugoscia masy 21, mierzona w kierunku przesuwu tasmy szkla do otworu wyjsciowego konstrukcji zbiornikowej i dlugosc te mpzna zmieniac w celu regulowania czasu trwania obróbki regulujac w ten sposób wzgledne ilosci dwu metali wnikajacych do szkla.Ladunek elektryczny przechodzacy do szkla mo¬ ze wynosic 0,008—0,08 kolumbów na 1 cm2 szkla, przy grubosci tasmy szkla wynoszacej 7,5 mm i predkosci przesuwu tasmy szkla równej okolo 1,5 m/minute, przy czym tasma przemieszcza sie pod masa 21 stopionego stopu, która ma dlugosc 5 cm. W wyniku powyzszej obróbki uzyskuje sie szklo odbijajace skutecznie cieplo sloneczne i ma¬ jace brazowe zabarwienie.Dla osiagniecia powyzszych wyników stosuje sie stosunek stezenia miedzi do olowiu w powierzch¬ ni szkla wynoszacy okolo 2 : 1, a calkowite steze¬ nie metalu w powierzchni szkla moze wyniesc okolo 0,16 mg/cm2, a dla zwyklych pdcieni barwy szkla jest wymagany w zakresie 0,003—0,03 mg/cm2.Wspólczynnik odbicia ciepla slonecznego zalezy od sredniego wspólczynnika przepuszczalnosci wla¬ sciwej, który jest regulowany za pomoca pradu elektrycznego plynacego przez szklo, brazowe za¬ barwienie szkla mozna regulowac za pomoca zmia¬ ny wzglednych ilosci miedzi i olowiu wnikajacych w szklo, przy czym jest kilka parametrów regulu¬ jacych ten stosunek, a zwlaszcza temperatura sto¬ pionej masy, która okresla trwala faze stopu ist¬ niejacego w tej temperaturze oraz czas trwania obróbki szkla pod masa stopionego stopu.Korzystnie jest aby czlon ustalajacy 23 byl wy¬ konany z jednego z metali wchodzacych w sklad stopu, przy czym metal ten jest rozpuszczalny w stopie. Wedlug korzystnego przykladu realizacji sposobu wedlug wynalazku, miedz wnika do szkla a ilosc miedzi w stopie jest ciagle uzupelniana z dolnej czesci czlonu ustalajacej.Olów równiez wnika w powierzchnie szkla i na¬ lezy go uzupelniac dla utrzymania pozadanego stosunku dwu metali w stopie. Uzupelniania olo¬ wiu dokonuje sie za pomoca regulowanego dostar¬ czania malych kulek olowianych z dozownika przez otwór w miedzianym czlonie ustalajacym, w któ¬ rym to otworze kulki zatrzymuja sie, olów topi sie i stopniowo splywa przez mala szczeline do 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 /80409 9 10 masy stopionego stopu. Mozna równiez ciagle do¬ starczac olowiany drut przez ochladzany uklad za¬ silajacy, w poblize krawedzi masy 21 stopionego stopu, tak ze olów topi sie na jednym koncu dru¬ tu i splywa do masy 21 z taka sama predkoscia z jaka olów pod wplywem pradu elektrycznego wnika w górna powierzchnie szkla.Czlon ustalajacy 23 mozna wykonac z materialu który jest zwilzony stopionym stopem lecz jest bierny wzgledem stopionego stopu, na przyklad z rutenu. Sklad stopu utrzymuje sie za pomoca do¬ starczania w sposób ciagly obu skladników stopu uzupelniajacych mase stopionego stopu. Na przy¬ klad w sposób ciagly mozna dostarczac drut mie¬ dziany i drut olowiany do masy 21 w celu utrzy¬ mania trwalej fazy w temperaturze masy stopio¬ nego stopu.W innym przykladzie realizacji sposobu wedlug wynalazku mozna uzyc stopu miedzi i cyny, przy czym czlon ustalajacy jest z miedzi a miedz i cy¬ na wnikaja do górnej powierzchni szkla dla wy¬ tworzenia szkla o pozadanym wspólczynniku prze¬ puszczalnosci i zabarwieniu. Wlasnosci odbicia cie¬ pla takiego szkla sa podobne do szkla wytworzo¬ nego za pomoca obróbki stopem miedzi i olowiu.Stosunek stezenia miedzi i cyny w powierzchni szkla wynosi zwykle 5 : 1. Wystepowanie takiego stezenia w powierzchni szkla pozwala na uzyska¬ nie zabarwienia wywolanego obecnoscia miedzi i powoduje, ze ^zklo nadaje sie do ulepszania cie¬ plnego.Srebro i olów moga wnikac razem do szkla, w ten sam sposób, zatem w przyblizeniu w tym sa¬ mym stezeniu jak miedz i olów, z masy stopionej srebra i olowiu, która przywiera do czlonu ustala¬ jacego wykonanego ze srebra lub rutenu. Stosunek stezenia srebra i olowiu wynosi zwykle okolo 1:1, a szklo ma odcien zóltawo-szary.W kazdym przypadku wspólczynnik przepusz¬ czalnosci jest w znacznym stopniu uzalezniony od przeplywajacego pradu elektrycznego, okreslajace¬ go calkowita ilosc metalu wnikajacego ze stopu do szkla.Zabarwienie szkla jest w duzym stopniu zalez¬ ne od temperatury ukladu anody i temperatury . szkla przesuwajacego sie pod ta anoda.Szklo poddawane obróbc*e za pomoca elektroli¬ tycznego sposobu wedlug wynalazku i przemiesz¬ czane pod masa 21 stopionego stopu moze nie wy¬ magac zadnej dalszej obróbki, lecz w przypadku metali, które barwia szklo w postaci koloidalnej zawiesiny w szkle, poddana powyzszej obróbce po¬ wierzchnie szkla poddaje sie dzialaniu atmosfery zawierajacej wodór, w przestrzeni nad kapiela.Wodór redukuje metal znajdujacy sie w warstwie powierzchniowej szkla do postaci koloidalnej, tak aby uzyskac wymagane proporcje dwu metali ko¬ loidalnych na przyklad miedzi i olowiu w po¬ wierzchni szkla. Skutecznosc tego procesu reduk¬ cji nalezy od temperatury szkla i czasu przeby¬ wania szkla w atmosferze zawierajacej wodór, za¬ tem regulujac te parametry mozna uzyskac dalsza regulacje ostatecznej przepuszczalnosci i wlasno¬ sci zabarwienia szkla.Dla uzyskania szkla bardziej ciemnego, nalezy zwiekszyc stezenie wodoru w przestrzeni nad ka¬ piela lub zwiekszyc okres czasu przebywania szkla w tej atmosferze, lub zwiekszyc temperature ano¬ dy. Dowolne polaczenie tych parametrów mozna zmieniac w celu uzyskania pozadanego zwiekszenia . koloidalnej zawiesiny metali, które wniknely juz w wymaganym stezeniu do powierzchni- szkla.Dalsza regulacje widzianego, odbitego zabarwie¬ nia szkla mozna osiagnac za pomoca ustalenia tem¬ peratury szkla tuz przed przejsciem szkla pod ma¬ sa 21 stopionego stopu. Promiennik cieplny 31 mozna ustawic w niewielkiej odleglosci nad po¬ wierzchnia kapieli w celu podwyzszenia tempe¬ ratury powierzchni szkla w poblizu przejscia pod masa 21. W ten sposób podwyzszenie temperatury szkla o 5°C tuz przed obróbka szkla moze wywo¬ lac zmiane wlasnosci powierzchniowych, tak ze ostateczne stezenie miedzi i olowiu w powierzchni szkla daje pozadany odcien szkla widziany w od¬ bitym swietle.W realizacji sposobu wedlug wynalazku jest wiele parametrów, które oddzialowuja na zabar¬ wienie i wlasnosci przepuszczalnosci i których wzajemne zaleznosci nalezy ustalic aby uzyskac szklo o wymaganych wlasnosciach przecietnej prze¬ puszczalnosci wlasciwej szkla i odbitego zabarwie¬ nia szkla.Za pomoca sposobu wedlug wynalazku mozna uzyskac bardziej dokladna regulacje procesu mo¬ dyfikacji powierzchni szkla, a zwlaszcza szkla uno¬ szonego na kapieli stopionego metalu, w celu wy¬ tworzenia nowego szkla odbijajacego cieplo slo¬ neczne. W sposobie wedlug wynalazku mozna, za¬ równo równoczesnie jak i oddzielnie, regulowac srednia przepuszczalnosc wlasciwa szkla, zabar¬ wienie w swietle przepuszczanym i w swietle od¬ bitym, dla spelnienia róznych wymagan odbior¬ ców. PL PL PL PL