PL219336B1 - Dwufunkcyjne okno dachowe uchylno-obrotowe - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest dwufunkcyjne okno dachowe uchylno-obrotowe, z osią uchylną usytuowaną u góry okna oraz osią obrotową w środkowej jego części. Funkcję uchylną użytkownik okna realizuje, otwierając go poprzez wywarcie nacisku na dolną część skrzydła, a funkcję obrotową, otwierając poprzez przyciągniecie do siebie górnej części skrzydła.

Stan techniki

Znane jest dwufunkcyjne okno uchylno-obrotowe firmy VELUX posiadające ościeżnicę, w której skrzydło osadzone jest za pośrednictwem niepełnej ramy pośredniej, która składa się z trzech elementów; dwóch bocznych, sięgających do połowy okna oraz elementu górnego, które w oknie zamkniętym znajdują się pomiędzy ościeżnicą i skrzydłem. Na końcach elementów bocznych ramy pośredniej są zawiasy, w których obraca się skrzydło przy otwieraniu okna w funkcji obrotowej, a wówczas rama pośrednia spoczywa na ościeżnicy. Skrzydło ryglowane jest w ramie pośredniej na elementach górnych skrzydła i tej ramy. Przy otwieraniu okna w funkcji uchylnej, skrzydło wraz z ramą pośrednią obraca się wokół osi uchylnej, usytuowanej przy górnym elemencie ościeżnicy. Funkcja ta jest częściej używana, jako bardziej użyteczna.

Znane okno nie posiada żadnych blokad, które uniemożliwiałyby jednoczesne uruchomienie obu funkcji otwierania. Istnieje zatem zagrożenie, że w oknie otwartym jako uchylne, użytkownik odrygluje skrzydło i uruchomi dodatkowo otwieranie w funkcji obrotowej. Taka sytuacja grozi utratą stabilności skrzydła, co może być niebezpieczne dla użytkownika okna dachowego.

Cel wynalazku oraz istota rozwiązania

Celem wynalazku jest dwufunkcyjne okno dachowe uchylno-obrotowe, w którym podczas otwierania w funkcji uchylnej, albo otwierania w funkcji obrotowej, druga funkcja jest automatycznie zablokowana. W wyniku tego nie ma ryzyka uruchomienia, ani realizacji obu funkcji jednocześnie.

Dwufunkcyjne okno dachowe uchylno-obrotowe, posiada ościeżnicę, z okuciem na elementach bocznych, oraz osadzone w niej, za pośrednictwem ramion pośrednich skrzydło, mające oś uchylną, przy górnym elemencie ościeżnicy, i oś obrotową, w środkowej części skrzydła. Skrzydło wyposażone jest, po obu bokach, w symetryczne zespoły samoblokujące. Każdy z dwóch zespołów samoblokujących posiada kołek blokujący oraz kołek blokująco-sterujący, które współpracują z płytami blokującymi zamocowanymi na elementach bocznych skrzydła i ościeżnicy, przy czym obydwa kołki połączone są łańcuchem kinematycznym, wymuszającym jednoczesny ruch obu kołków, a w rezultacie alternatywne blokowanie jednego z kołków w odpowiadającej mu płycie blokującej, przy jednoczesnym odblokowaniu drugiego z nich. Każdy z obu zespołów samoblokujących, w jednej ze swych płyt blokujących ma wycięcia, których powierzchnie współpracują z kołkiem blokująco-sterującym, przemieszczając go wzdłuż elementów bocznych ościeżnicy lub skrzydła, w wyniku czego przy niewielkiej zmianie położenia skrzydła względem ościeżnicy podczas otwierania realizowanego przy odblokowaniu kołka blokująco-sterującego, kołek ten przestawia kołek blokujący w położenie zablokowane. Żądaną funkcję otwierania uchylnego uzyskuje się przez wywarcie nacisku na dolną część skrzydła i wówczas funkcja otwierania obrotowego jest blokowana, zaś żądaną funkcję otwierania obrotowego uzyskuje się przez pociągnięcie za górną część skrzydła i wówczas blokowana jest funkcja otwierania uchylnego.

Kołek blokujący oraz kołek blokująco-sterujący, wraz z łączącymi je elementami układu samoblokującego, tworzącymi łańcuch kinematyczny wymuszający wspólny ruch obu kołków, osadzone są na ramieniu pośrednim, które w oknie dachowym łączy ościeżnicę ze skrzydłem. Górne zakończenia ramion pośrednich osadzone są obrotowo w elementach bocznych ościeżnicy tuż przy jej elemencie górnym. Z dolnymi końcami ramion pośrednich, połączone jest obrotowo skrzydło okna, przy czym oś obrotu usytuowana jest w środkowej części skrzydła.

W każdym z zespołów samoblokujących po obu stronach okna, kołek blokujący współpracuje z powierzchnią zaczepową płyty blokującej, zaś kołek blokująco-sterujący współpracuje z powierzchnią zaczepowo-sterującą drugiej płyty blokującej. W pozycji okna zamkniętego, gdy skrzydło okna spoczywa w ościeżnicy, kołek blokująco-sterujący i powierzchnia zaczepowo-sterująca są zawsze we wzajemnym kontakcie, nie blokując funkcji użytkowych okna. Skrzydło okna zamkniętego zaryglowane jest w ościeżnicy za pomocą klamki, natomiast po jej odryglowaniu, okno, ze skrzydłem nadal spoczywającym w ościeżnicy, znajduje się w gotowości do otwierania go w funkcji uchylnej albo obrotowej, według wyboru użytkownika, ale zawsze tylko jednej z nich.

W jednym z wariantów wynalazku płyta blokująca z powierzchnią zaczepową, współpracująca z kołkiem blokującym, osadzona jest na elemencie bocznym skrzydła. Wówczas druga płyta blokująPL 219 336 B1 ca, w której jest powierzchnia zaczepowo-sterującą, współpracująca z kołkiem blokująco-sterującym, osadzona jest na elemencie bocznym ościeżnicy. W drugim wariancie płyta blokująca z powierzchnią zaczepową, która współpracuje z kołkiem blokującym, osadzona jest na elemencie bocznym ościeżnicy. Wówczas druga płyta blokująca, mająca powierzchnię zaczepowo-sterującą, która współpracuje z kołkiem blokująco-sterującym, osadzona jest na elemencie bocznym skrzydła.

W skład układu kinematycznego, który w zespole samoblokującym przenosi napęd z kołka blokująco-sterującego na kołek blokujący, wchodzi listwa, zamocowana przesuwnie na ramieniu pośrednim, łączącym ościeżnicę okna z jego skrzydłem. Korzystnie, co najmniej jeden z kołków: blokująco-sterujący lub blokujący, osadzony jest w tej przesuwnej listwie.

W jednym z wariantów osadzenia tych kołków, zarówno kołek blokująco-sterujący, jak też kołek blokujący, osadzone są w listwie, zamocowanej przesuwnie na ramieniu pośrednim. W celu zablokowania jednej bądź drugiej funkcji otwierania okna, obydwa kołki zgodnie przesuwają się w tę samą stronę. W drugim wariancie osadzenia kołków zespołu samoblokującego, kołek blokujący osadzony jest w przesuwnej listwie, zaś kołek blokująco-sterujący osadzony jest w wahaczu, połączonym obrotowo z ramieniem pośrednim. Wahacz połączony jest z listwą poprzez ich zazębienie, korzystnie jest to zazębienie występu w jednym z tych elementów z wybraniem w drugim z nich.

Każdy z dwóch układów samoblokujących posiada mechanizm oporowy, który po uruchomieniu funkcji użytkowej, realizowanej przy odblokowaniu kołka blokującego, unieruchamia kołek blokującosterujący w jego położeniu zablokowanym. Korzystnie, mechanizm oporowy posiada zapadkę, osadzoną na ramieniu pośrednim, której powierzchnia robocza współpracuje z powierzchnią oporową w przesuwnej listwie. Zapadka ma także kołek, sterujący jej położeniem. Kołek zapadki współpracuje z płytą blokującą, o którą to płytę zaczepia kołek blokujący osadzony w listwie.

W pierwszym wariancie sterowania zapadką, ruch tej zapadki ryglujący przesuwną listwę, wywołany jest naciskiem na kołek zapadki powierzchni ryglowania w płycie blokującej, o którą to zaczepia kołek blokujący. Ruch luzujący zapadkę wywołany jest naciskiem powierzchni luzowania w tej płycie blokującej na kołek zapadki. Powierzchnia ryglowania oraz powierzchnia luzowania tworzą razem wycięcie w płycie blokującej, sterujące kołkiem zapadki.

W drugim wariancie sterowania zapadką, ruch tej zapadki, który rygluje przesuwną listwę, wywołany jest działaniem sprężyny. Ruch luzujący zapadkę, wywołany jest naciskiem powierzchni luzowania na kołek zapadki. Wskazana powierzchnia luzowania jest elementem płyty blokującej, o którą to płytę zaczepia kołek blokujący, osadzony w przesuwnej listwie.

Przykłady wykonania wynalazku

Dwufunkcyjne okno dachowe uchylno-obrotowe, według wynalazku, uwidocznione jest w przykładzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1, 5 i 9 ukazują zasadę działania układu samoblokującego w trzech wariantach wykonania, fig. 2, 6 i 10 ukazują te same układy samoblokujące w widoku eksplozyjnym, w ich pozycji w oknie otwartym jako uchylne, fig. 3, 7 i 11 ukazują te same układy samoblokujące osadzone na elementach okna dachowego w widoku od strony ościeżnicy, w oknie otwartym w funkcji uchylnej, a fig. 4, 8 i 12 ukazują te same układy samoblokujące osadzone na elementach okna dachowego w widoku od strony skrzydła, w oknie otwartym w funkcji obrotowej.

P r z y k ł a d 1

Dwufunkcyjne okno dachowe uchylno-obrotowe posiada ościeżnicę 1 z okuciem 2, usytuowanym wzdłuż jej elementów bocznych, przytwierdzonym do ościeżnicy za pomocą elementów mocujących M oraz wkrętów W, posiada także skrzydło 3, połączone z ościeżnicą 1 dwoma ramionami pośrednimi 4, poruszającymi się przy elementach bocznych ościeżnicy, w płaszczyznach prostopadłych do jej poziomych elementów. Każde z ramion pośrednich 4, jednym swym końcem (górnym) połączone jest obrotowo, wokół osi uchylnej 5 okna, z okuciem 2 ościeżnicy 1. Oś uchylna 5 okna znajduje się w pobliżu górnego elementu jego ościeżnicy 1. Skrzydło 3 połączone jest obrotowo, wokół osi obrotowej 6, z drugim (dolnym) końcem ramion pośrednich 4. Oś obrotowa 6 znajduje się w środkowej części skrzydła 3, przy czym jest to oś teoretyczna, usytuowana nieco powyżej przeszklenia okna - oś ta jest środkiem promieni łukowych prowadnic i wchodzących do nich łukowych suwaków, będących podzespołami zawiasów, łączących ramiona pośrednie 4 ze skrzydłem 3 okna dachowego. W pozycji okna zamkniętego oba ramiona pośrednie 4, wraz z ich pokrywami 4a, ustawione są równolegle do elementów bocznych ościeżnicy 1 oraz skrzydła 3. W oknie otwartym w funkcji uchylnej, ramiona pośrednie 4, z pokrywami 4a, są równoległe do elementów bocznych skrzydła 3, a w oknie otwartym w funkcji obrotowej, ramiona pośrednie 4 spoczywają na elementach bocznych ościeżnicy 1, a tym samym, wraz z ich pokrywami 4a, są równoległe do tych elementów bocznych ościeżnicy.

PL 219 336 B1

Po obu bokach skrzydła 3 osadzone są dwa symetryczne zespoły samoblokujące, których elementy znajdują się na ramionach pośrednich 4 oraz na elementach bocznych ramy skrzydła 3 i na elementach bocznych ościeżnicy 1. Wzdłuż każdego ramienia pośredniego 4 osadzona jest, na dwóch kołkach prowadzących 7, przesuwna listwa 8, mająca dwa podłużne otwory prowadzące 9, które współpracują z kołkami prowadzącymi 7, ograniczając przesuw listwy 8, w zakresie długości tych otworów. Listwa 8 zakończona jest, od strony osi uchylnej 5, występem z powierzchnią oporową 10, zaś w pobliżu końców tej listwy 8, osadzone są w niej: kołek blokujący 11 oraz kołek blokująco-sterujący 12. Kołek blokujący 11 znajduje się w listwie 8 od strony osi uchylnej 5, w pobliżu powierzchni oporowej 10 i podczas otwierania okna w funkcji uchylnej, blokuje funkcję obrotową tego okna. Kołek blokująco-sterujący 12 znajduje się na drugim końcu listwy 8, blisko osi obrotowej 6 i podczas otwierania okna w funkcji obrotowej, blokuje funkcję uchylną tego okna, a także steruje przesuwaniem listwy 8.

Na ramieniu pośrednim 4, w pobliżu osi uchylnej 5, osadzona jest obrotowo zapadka 13, będąca elementem mechanizmu oporowego, który po uruchomieniu funkcji użytkowej, realizowanej przy odblokowaniu kołka blokującego 11, czyli w tym przykładzie wykonania wynalazku: funkcji otwierania obrotowego, unieruchamia kołek blokująco-sterujący 12 w jego położeniu zablokowanym. Zapadka 13 jest dwuramienna, o ramionach usytuowanych względem siebie pod kątem rozwartym, przy czym na końcu jednego ramienia jest oś zapadki 14, łącząca zapadkę 13 z ramieniem pośrednim 4, a na końcu drugiego ramienia zapadki jest jej powierzchnia robocza 15, współpracująca z powierzchnią oporową 10 listwy 8. Swobodne końce ramion zapadki 13 zwrócone są w stronę powierzchni przeszklenia okna, a w miejscu połączenia obu ramion, w zapadce 13 osadzony jest kołek 16, sterujący pracą zapadki.

Po obu bokach okna, w pobliżu osi obrotowej 8, na elemencie bocznym ościeżnicy 1 osadzone są płyty blokujące 17, każda z ukośnym wybraniem w górnej powierzchni, którego wylot jest zwrócony w stronę osi obrotowej 6. Wybranie w płycie blokującej 17 ma powierzchnię zaczepowo-sterującą 18 oraz powierzchnię oporowo-ślizgową 19. Obie powierzchnie współpracują z kołkiem blokująco-sterującym 12 osadzonym w listwie 8, przesuwając ten kołek wzdłuż ramienia pośredniego 4, a w rezultacie przesuwając także listwę 8 i kołek blokujący 11. Powierzchnia zaczepowo-sterującą 18 pełni też rolę zaczepu, który współpracując z kołkiem blokująco-sterującym 12, blokuje wraz z tym kołkiem, otwieranie okna w funkcji uchylnej.

Po obu bokach okna, przy osi uchylnej 5, na elemencie bocznym skrzydła 3 osadzone są płyty blokujące 20, każda z powierzchnią zaczepową 21 usytuowaną od strony osi uchylnej 5. Powierzchnia zaczepowa 21 współpracuje z kołkiem blokującym 11 i 10 razem, podczas otwierania okna w funkcji uchylnej blokują funkcję obrotową. Płyta blokująca 20 posiada także ukośne wybranie w jej powierzchni górnej, którego wylot jest zwrócony w stronę osi obrotowej 6, przy czym wybranie to posiada powierzchnię ryglowania 22 oraz powierzchnię luzowania 23, obie usytuowane ukośnie, które współpracują z kołkiem 18, osadzonym w zapadce 13. Podczas przemieszczania kołka 16 w wybraniu płyty blokującej 20 między powierzchniami 22 i 23, nacisk powierzchni ryglowania 22 na kołek 16, przy jego wysuwaniu z wybrania, przestawia zapadkę 13 w położenie zaryglowane, w którym powierzchnia robocza 15 zapadki przylega do powierzchni oporowej 10 listwy 8, unieruchamiając za pośrednictwem tej listwy, kołek blokująco-sterujący 12 w jego położeniu skrajnym, blokującym otwieranie okna w funkcji uchylnej. Podczas wsuwania kołka 16 do wybrania w płycie blokującej 20, nacisk powierzchni luzowania 23 na kołek 16 przestawia zapadkę 13 w jej położenie odryglowane, co pozwala na przesuw listwy 8 i tym samym przestawienie kołka blokującego 11 oraz kołka blokująco-sterującego 12 w drugie skrajne ich położenia.

W ramieniu pośrednim 4 znajduje się otwór podłużny 24, który umożliwia dostęp kołka blokująco-sterującego 12 do płyty blokującej 17 na ościeżnicy 1. Na elemencie dolnym ramy skrzydła (nie przedstawionym na rysunku) znajduje się klamka, ryglująca skrzydło w położeniu zamkniętym. Na elemencie górnym ramy skrzydła znajduje się uchwyt 25, który współpracuje z gniazdem ryglującym 26, osadzonym w górnym elemencie ościeżnicy 1. Okno posiada także podnośnik 27, wspomagający ruch skrzydła 3 przy otwieraniu uchylnym.

Kołek blokująco-sterujący 12 oraz powierzchnia zaczepowo-sterująca 18 stanowią zespół blokujący funkcję uchylną, gdy jest użytkowana funkcja obrotowa. Wówczas zapadka 13 swoją powierzchnią roboczą 15, przylegającą do powierzchni oporowej 10 w listwie 8, powoduje unieruchomienie kołka blokująco-sterującego 12 pod powierzchnią zaczepowo-sterująca 18 wewnątrz wybrania płycie blokującej 17. W razie rozpoczęcia użytkowana funkcji uchylnej, kołek blokująco-sterujący 12, zmieniając swoje położenie, steruje także położeniem kołka blokującego 11.

PL 219 336 B1

Gdy skrzydło 3 spoczywa w położeniu zamkniętym w ościeżnicy 1, okno znajduje się w gotowości do użytkowania funkcji uchylnej albo obrotowej. Kołek blokująco-sterujący 12 jest pod powierzchnią zaczepowo-sterującą 18 wewnątrz wybrania w płycie blokującej 17, listwa 8 jest przesunięta w stronę osi uchylnej 5, a kołek blokujący 11 znajduje się poza powierzchnią zaczepową 21 płyty blokującej 20. Powierzchnia robocza 15 zapadki 13 oraz powierzchnia oporowa 10 listwy 8 oddalone są od siebie. W tym położeniu skrzydła żadna funkcja użytkowa okna nie jest zablokowana.

Po odryglowaniu klamki ryglującej skrzydło 3 w ościeżnicy 1 i wywarciu na nią nacisku, rozpoczyna się użytkowanie funkcji uchylnej okna. Ruch uchylny może być zapoczątkowany, ponieważ górny element ramy skrzydła 3 jest zaryglowany przez uchwyt 25 w gnieździe ryglującym 26, w elemencie górnym ościeżnicy, co uniemożliwia obrót skrzydła 3 względem osi obrotowej 6. Unoszenie skrzydła 3 sprawia, że kołek blokująco-sterujący 12 ślizga się wzdłuż ukośnej powierzchni zaczepowo-sterującej 18 w płycie blokującej 17, co przesuwa listwę 8 w stronę osi obrotowej 6, w wyniku czego kołek blokujący 11 wsuwa się pod powierzchnię zaczepową 21 w płycie blokującej 17 i blokuje funkcję obrotową. Ramiona pośrednie 4 unoszą się wraz ze skrzydłem 3, obracanym względem osi uchylnej 5.

Podczas zamykania okna w funkcji uchylnej, kołek blokująco-sterujący 12 wchodząc do wybrania w płycie blokującej 17, osiada na powierzchni oporowo-ślizgowej 19, po czym ślizgając się po niej, wsuwa się pod powierzchnię zaczepowo-sterującą 18, przesuwając listwę 8 w stronę osi uchylnej 5. Kołek blokujący 11 wysuwa się spod powierzchni zaczepowej 21, odblokowując funkcję obrotową. Zespół samoblokujący powraca do stanu wyjściowego.

W celu otwarcia okna w funkcji obrotowej, odryglowuje się klamkę w dolnej części okna, po czym ciągnie się za uchwyt 25 w górnej części skrzydła, co powoduje odryglowanie w gnieździe ryglującym 26. Dalsze ciągniecie za uchwyt 25 sprawia, że skrzydło 3 obraca się wokół osi obrotowej 6, a górna jego cześć z płytami blokującymi 20 przemieszcza się w dół. Wówczas kołek 16 przesuwa się wzdłuż powierzchni ryglowania 22 w wybraniu płyty blokującej 20 i obraca zapadkę 13, w wyniku czego powierzchnia roboczą 15 wchodzi w kontakt z powierzchnią oporową 10, uniemożliwiając przesunięcie listwy 8 w stronę osi obrotowej 6. Uniemożliwia to wysunięcie kołka blokująco-sterującego 12 spod powierzchni zaczepowo-sterującej 18 w płycie blokującej 17 na ościeżnicy 1. W rezultacie, ramiona pośrednie 4 połączone są z ościeżnicą 1 kołkiem blokująco-sterującym 12, funkcja uchylna jest zablokowana, a skrzydło 3 można swobodnie obracać wokół osi obrotowej 6.

Podczas zamykania okna w funkcji obrotowej, kołek 16 wsuwa się do wybrania w płycie blokującej 20, ślizgając się po powierzchni luzowania 23. Nacisk tej powierzchni na kołek 16 obraca zapadkę 13, której powierzchnia robocza 15 oddala się od powierzchni oporowej 10 w listwie 8. Zespół samoblokujący powraca do stanu wyjściowego.

P r z y k ł a d 2

Dwufunkcyjne okno dachowe uchylno-obrotowe posiada ościeżnicę 1 z okuciem 2, usytuowanym wzdłuż jej elementów bocznych, przytwierdzonym do ościeżnicy za pomocą elementów mocujących M oraz wkrętów W, posiada także skrzydło 3, połączone z ościeżnicą 1 dwoma ramionami pośrednimi 4, z których każde, jednym swym końcem połączone jest z okuciem 2 obrotowo, wokół osi uchylnej 5 znajdującej się w pobliżu górnego elementu ościeżnicy 1. Skrzydło 3 połączone jest z drugim końcem ramion pośrednich 4 obrotowo, wokół osi obrotowej 6, znajdującej się w środkowej części skrzydła. Zasady ruchu skrzydła oraz ramion pośrednich, w obu funkcjach okna, są identyczne, jak w pierwszym przykładzie wykonania i tam opisane.

Po obu bokach skrzydła 3 osadzone są dwa symetryczne zespoły samoblokujące, których elementy znajdują się na ramionach pośrednich 4, na elementach bocznych ramy skrzydła 3 i na elementach bocznych ościeżnicy 1. Wzdłuż każdego ramienia pośredniego 4 osadzona jest, na dwóch kołkach prowadzących 7, przesuwna listwa 8, mająca dwa podłużne otwory prowadzące 9, które współpracują z kołkami prowadzącymi 7, ograniczając przesuw listwy 8, w zakresie długości tych otworów. Ponadto listwa 8 z ramieniem pośrednim 4 połączona jest sprężyną 28. Listwa 8 na swym końcu od strony osi uchylnej 5 ma powierzchnię oporową 10, która jest powierzchnią czołową tej listwy. W pobliżu powierzchni oporowej 10 w listwie 8 osadzony jest kołek blokujący 11, zaś na drugim swym końcu, od strony osi obrotowej 6, listwa 8 posiada występ 29.

W pobliżu końców listwy 8 znajdują się: zapadka 13 i wahacz 30, osadzone obrotowo na ramieniu pośrednim 4. Zapadka 13, umieszczona po stronie osi uchylnej 5, jest dźwignią dwuramienną osadzoną na osi zapadki 14. Jedno ramię zapadki 13 zakończone jest powierzchnią roboczą 15, która współpracuje z powierzchnią oporową 10 listwy 8, kończącą tę listwę, a drugim ramieniem zapadki 13 jest zaczep 31 dla sprężyny 32, której przeciwległy koniec zamocowany jest w ramieniu pośrednim 4.

PL 219 336 B1

W zapadce osadzony jest kołek 16 sterujący jej działaniem. Wahacz 30 ma zarys trójkąta i za pomocą osi wahacza 33, usytuowanej w jednym z jego wierzchołków, połączony jest z ramieniem pośrednim 4, w pobliżu osi obrotowej 6 okna. Na drugim wierzchołku tego trójkąta, w wahaczu 30 osadzony jest kołek blokująco-sterujący 12, a w pobliżu trzeciego wierzchołka jest wykonane wybranie 34 w wahaczu, które zazębione jest z występem 29 listwy 8.

Po obu bokach okna, w pobliżu osi obrotowej 6, na elemencie bocznym ościeżnicy 1 osadzone są płyty blokujące 17, z których każda ma powierzchnię zaczepowo-sterującą 18 i powierzchnię oporowo-ślizgową 19, współpracujące z kołkiem blokująco-sterującym 12. W ramieniu pośrednim 4 znajduje się otwór podłużny 24, który umożliwia dostęp kołka blokująco-sterującego 12 do płyty blokującej 17 na ościeżnicy 1. Po obu bokach okna, przy osi uchylnej 5, na elemencie bocznym skrzydła 3 osadzone są płyty blokujące 20, a każda z nich ma powierzchnię zaczepową 21 usytuowaną od strony osi obrotowej 6 okna oraz powierzchnię luzowania 23, usytuowaną od strony osi uchylnej 5, zakończoną wybraniem 35. Powierzchnia luzowania 23 i wybranie 35 współpracują z kołkiem 16, osadzonym w zapadce 13. Powierzchnia zaczepowa 21 płyty blokującej 20 współpracuje z kołkiem blokującym 11 na listwie 8, blokując funkcję obrotową okna.

Na elemencie dolnym ramy skrzydła (nie przedstawionym na rysunku) znajduje się klamka, ryglująca skrzydło w położeniu zamkniętym. Na elemencie górnym ramy skrzydła jest uchwyt 25, współpracujący z gniazdem ryglującym, usytuowanym w elemencie górnym ościeżnicy, jak w pierwszym przykładzie wykonania. Okno posiada także podnośnik 27, wspomagający ruch skrzydła 3 przy otwieraniu uchylnym.

Kołek blokująco-sterujący 12 i powierzchnia zaczepowo-sterująca 18 płyty blokującej 17 stanowią zespół blokujący funkcję uchylną, gdy jest użytkowana funkcja obrotowa. Wówczas kołek blokująco-sterujący 12 przesunięty jest w stronę osi obrotowej 6, a zapadka 13 pod wpływem sprężyny 32, przylega powierzchnią roboczą 15 do powierzchni oporowej 10 listwy 8, unieruchamiając kołek blokująco-sterujący 12 pod powierzchnią zaczepowo-sterującą 18. W razie rozpoczęcia użytkowana funkcji uchylnej, kołek blokująco-sterujący 12, zmieniając swoje położenie, steruje także położeniem kołka blokującego 11.

Gdy skrzydło 3 spoczywa w położeniu zamkniętym, w ościeżnicy 1, okno jest w gotowości do użytkowania funkcji uchylnej albo obrotowej. Kołek blokująco-sterujący 12 znajduje się pod powierzchnią zaczepowo-sterującą 18 w płycie blokującej 17, a wybranie 34 w wahaczu 30, zazębione z występem 29 utrzymuje listwę 8 w pobliżu osi obrotowej 6, napinając sprężynę 28. Wówczas kołek blokujący 11 znajduje się poza powierzchnią zaczepową 21 płyty blokującej 20. Kołek 16 zapadki 13 usytuowany jest w wybraniu 35 płyty blokującej 20, co powoduje, że sprężyna 32 jest napięta, a powierzchnia robocza 15 zapadki 13 znajduje się poza zasięgiem powierzchni oporowej 10 listwy 8. W oknie zamkniętym nie jest zablokowana żadna funkcja użytkowa.

Po odryglowaniu klamki ryglującej skrzydło 3 w ościeżnicy 1 i wywarciu na nią nacisku rozpoczyna się użytkowanie funkcji uchylnej okna, poprzez obrót skrzydła 3 względem osi uchylnej 5. Ruch uchylny może być zapoczątkowany, ponieważ napięta sprężyna 32 dociska kołek 16 zapadki 13 do wybrania 35 płyty blokującej 20, łącząc ramiona pośrednie 4 ze skrzydłem 3 z siłą większą od siły niezbędnej dla unoszenia skrzydła 3 w funkcji uchylnej. Podnoszenie skrzydła 3 sprawia, że kołek blokująco-sterujący 12, opierając się o powierzchnię zaczepowo-sterującą 18, obraca wahacz 30 wokół osi wahacza 33, który, poprzez zazębienie wybrania 34 w wahaczu z występem 29 listwy 8, wspomagany napiętą sprężyną 28, przesuwa tę listwę w stronę osi uchylnej 5. Wraz z listwą 8 przemieszcza się kołek blokujący 11, wsuwając się pod powierzchnię zaczepową 21 w płycie blokującej 20, co w rezultacie blokuje funkcję obrotową przez połączenie ramion pośrednich 4 ze skrzydłem 3, mocniejsze niż połączenie kołkiem 16 w wybraniu 35. Wsunięcie kołka blokującego 11 pod powierzchnię zaczepową 21 jest możliwe, ponieważ kołek 16 zapadki 13, pozostając w wybraniu 35, utrzymuje powierzchnię roboczą 15 tej zapadki poza zasięgiem powierzchni oporowej 10 listwy 8. Sprężyna 28 zabezpiecza listwę 8 przed samoistnym przesunięciem się w trakcie użytkowania okna. Przy takim otwarciu okna, może być użytkowana jedynie funkcja uchylna.

Podczas zamykania okna w funkcji uchylnej, kołek blokująco-sterujący 12 wchodząc do wybrania w płycie blokującej 17, osiada na powierzchni oporowo-ślizgowej 19, po czym ślizgając się po niej, wsuwa się pod powierzchnię zaczepowo-sterującą 18. Ten ruch kołka blokująco-sterującego 12 wymusza obrót wahacza 30, który poprzez jego wybranie 34 zazębione z występem 29, przesuwa listwę 8 w stronę osi obrotowej 8. Wówczas kołek blokujący 11 wysuwa się spod zaczepu 21, odblokowując funkcję obrotową i zespół samoblokujący powraca do stanu wyjściowego.

PL 219 336 B1

W celu otwarcia okna w funkcji obrotowej, odryglowuje się klamkę w dolnej części okna, po czym ciągnie się za uchwyt 25 w górnej części skrzydła, co powoduje odryglowanie w gnieździe ryglującym w elemencie górnym ościeżnicy. Dalsze ciągniecie za uchwyt 25 powoduje, że skrzydło 3 obraca się wokół osi obrotowej 6, a górna jego cześć z płytami blokującymi 20 przemieszcza się w dół. Wówczas kołek 16 zapadki 13 wysuwa się z wybrania 35 i początkowo dociskany sprężyną 32, ślizga się po powierzchni luzowania 23, a po oddaleniu się płyty blokującej 20 od kołka 16, sprężyną 32 obraca zapadkę 13 w położenie zaryglowane, ustawiając jej powierzchnię roboczą 15 na drodze powierzchni oporowej 10 listwy 8, co unieruchamia tę listwę i uniemożliwia wysunięcie kołka blokująco-sterującego 12 spod powierzchni zaczepowo-sterującej 18. Wskutek tego, ramiona pośrednie 4 połączone są z ościeżnicą 1 i uchylna funkcja jest zablokowana, a użytkowana może być tylko funkcja obrotowa.

Podczas zamykania okna w funkcji obrotowej, płyta blokująca 20 wchodzi w kontakt z kołkiem blokującym 11, co lekko odsuwa powierzchnię oporową 10 listwy 8 od powierzchni roboczej 15 w zapadce. Następnie, gdy płyta blokująca 20 wejdzie w kontakt z kołkiem 16, ślizga się on po powierzchni luzowania 23, obracając zapadkę 13, w wyniku czego jej powierzchnia robocza 15 przemieszcza się poza zasięg powierzchni oporowej 10, co odblokowuje w listwę 8. Po wejściu kołka 16 do wybrania 35, zespół samoblokujący powraca do stanu wyjściowego.

P r z y k ł a d 3

Dwufunkcyjne okno dachowe uchylno-obrotowe posiada ościeżnicę 1 z okuciem 2, usytuowanym wzdłuż jej elementów bocznych, przytwierdzonym do ościeżnicy za pomocą elementów mocujących M oraz wkrętów W, posiada także skrzydło 3, połączone z ościeżnicą 1 dwoma ramionami pośrednimi 4, z których każde, jednym swym końcem połączone jest z okuciem 2 obrotowo, wokół osi uchylnej 5 znajdującej się w pobliżu górnego elementu ościeżnicy 1. Skrzydło 3 połączone jest z drugim końcem ramion pośrednich 4 obrotowo, wokół osi obrotowej 6, znajdującej się w środkowej części skrzydła. Zasady ruchu skrzydła oraz ramion pośrednich, w obu funkcjach okna, są identyczne, jak w pierwszym przykładzie wykonania i tam opisane.

Po obu bokach skrzydła 3 osadzone są dwa symetryczne zespoły samoblokujące, których elementy znajdują się na ramionach pośrednich 4 oraz na elementach bocznych ramy skrzydła 3 i na elementach bocznych ościeżnicy 1. Wzdłuż każdego ramienia pośredniego 4 osadzona jest, na dwóch kołkach prowadzących 7, przesuwna listwa 8, mająca dwa podłużne otwory prowadzące 9, które współpracują z kołkami prowadzącymi 7, ograniczając przesuw listwy 8, w zakresie długości tych otworów. Ponadto, listwa 8 połączona jest z ramieniem pośrednim 4 sprężyną 28. Listwa 8, na swym końcu od strony osi uchylnej 5, ma wybranie 34, a na drugim końcu, od strony osi obrotowej 6, posiada kołek blokujący 11. Na ramieniu pośrednim 4 w pobliżu osi obrotowej 6, jest zapadka 13 w postaci dźwigni jednoramiennej, osadzona wraz ze sprężyną 32 na osi zapadki 14, natomiast w listwie 8, w pobliżu kołka blokującego 11, znajduje się wybranie z powierzchnią oporową 10, z którą współpracuje powierzchnia roboczą 15 zapadki. W części środkowej zapadki 13 osadzony jest w niej kołek 16, sterujący pracą zapadki. Na ramieniem pośrednim 4, w pobliżu końca listwy 8 od strony osi uchylnej 5, znajduje się wahacz 30, mający zarys trójkąta, połączony jednym jego wierzchołkiem, za pomocą osi wahacza 33, z ramieniem pośrednim 4. Na drugim wierzchołku trójkątnego wahacza 30 osadzony jest w nim kołek blokująco-sterujący 12, a trzeci wierzchołek wahacza 30 jest występem 29, który współpracuje, poprzez zazębienie, z wybraniem 34 w listwie 8.

Po obu stronach okna, w pobliżu osi obrotowej 6, na elementach bocznych ościeżnicy 1, osadzone są płyty blokujące 20 z powierzchnią zaczepową 21, która współpracuje z kołkiem blokującym 11 osadzonym na listwie 8. Płyta blokująca 20 ma powierzchnię fuzowania 23, która współpracuje z kołkiem 16 osadzonym w zapadce 13. Na obu elementach bocznych ramy skrzydła 3, w pobliżu ich końców usytuowanych w oknie zamkniętym po stronie osi uchylnej 5, osadzone są płyty blokujące 17, z wybraniem otwartym w stronę osi uchylnej 5, mającym powierzchnię zaczepowo sterującą 18 i powierzchnię oporowo-ślizgową 19. Obie powierzchnie wybrania współpracują z kołkiem blokująco-sterującym 12, osadzonym w wahaczu 30.

W ramieniu pośrednim 4 znajdują się otwory podłużne 24 i 36, które umożliwiają dostęp kołka blokującego 11 osadzonego w listwie 8 oraz kołka 16 osadzonego w zapadce 13, do płyty blokującej 20 na ościeżnicy 1 oraz ograniczają zakres ruchu tych kołków. Na elemencie dolnym ramy skrzydła (nie przedstawionym na rysunku) znajduje się klamka ryglująca skrzydło w pozycji zamkniętej. Na elemencie górnym ramy skrzydła jest uchwyt 25, współpracujący z gniazdem ryglującym, usytuowanym

PL 219 336 B1 w elemencie górnym ościeżnicy, jak w pierwszym przykładzie wykonania. Okno posiada także podnośnik 27, wspomagający ruch skrzydła 3 przy otwieraniu uchylnym.

Gdy skrzydło 3 spoczywa w położeniu zamkniętym, w ościeżnicy 1, okno jest w gotowości do użytkowania w funkcji uchylnej albo obrotowej. Kołek blokująco-sterujący 12 znajduje się pod powierzchnią zaczepowo-sterującą 18 płyty blokującej 17, co uniemożliwia obrót wahacza 30, a występ 29 w tym wahaczu, zazębiony z wybraniem 34, utrzymuje listwę 8 w pobliżu osi obrotowej 6, napinając sprężynę 28, a kołek blokujący 11 znajduje się poza powierzchnią zaczepową 21 płyty blokującej 20. Kołek 16 osadzony w zapadce 13, opiera się o powierzchnię luzującą 23 płyty blokującej 17, w wyniku czego powierzchnia robocza 15 zapadki 13 jest poza zasięgiem powierzchni oporowej 10 listwy 8, a sprężyna 32, współpracująca z zapadką, jest ściśnięta. W oknie zamkniętym nie jest zablokowana żadna funkcja użytkowa.

Po odryglowaniu klamki ryglującej skrzydło 3 w ościeżnicy 1 i wywarciu na nią nacisku, rozpoczyna się użytkowanie funkcji uchylnej okna, przez obrót skrzydła 3 względem osi uchylnej 5. Ruch uchylny może być zapoczątkowany, ponieważ górny element ramy skrzydła 3 jest zaryglowany przez uchwyt 25 w gnieździe ryglującym, usytuowanym w elemencie górnym ościeżnicy, co uniemożliwia obrót skrzydła 3 względem osi obrotowej 8. Unoszenie skrzydła 3 wraz z ramieniem pośrednim 4 i listwą 8, powoduje, że kołek 16 traci podparcie na powierzchni luzującej 23 i zapadka 13, naciskana przez sprężynę 32 obraca się na osi zapadki 14 tak, iż jej powierzchnia robocza 15 wchodzi w kontakt z powierzchnią oporową 10 w listwie 8. Zaryglowanie zapadki uniemożliwia przesunięcie listwy 8 w stronę osi uchylnej 5, blokując kołek blokująco-sterujący 12 pod powierzchnią zaczepowo-sterującą 18. W wyniku tego funkcja obrotowa zostaje zablokowana i możliwa jest do użytkowania jedynie funkcja uchylna.

Podczas zamykania okna w funkcji uchylnej, kołek 16 opiera się na powierzchni luzującej 23 w płycie blokującej 20 i wymusza obrót zapadki 13 oraz ściskanie sprężyny 32, w wyniku czego powierzchnia robocza 15 zapadki odsuwa się od powierzchni oporowej 10 w listwie 8, uwalniając tę listwę, która jednak nie może przesunąć się, ponieważ kołek blokująco-sterujący 12 znajduje się pod powierzchnią zaczepowo-sterującą 18 i unieruchamia wahacz 30, co poprzez zazębienie występu 29 z wybraniem 34 blokuje przesuw listwy 8. Zespół samoblokujący powraca do stanu wyjściowego.

W celu otwarcia okna w funkcji obrotowej, odryglowuje się klamkę w dolnej części okna, po czym ciągnie się za uchwyt 25 w górnej części skrzydła, co powoduje odryglowanie w gnieździe ryglującym w elemencie górnym ościeżnicy. Dalsze ciągnięcie za uchwyt 25 sprawia, że skrzydło 3 obraca się wokół osi obrotowej 6. Wówczas, kołek blokująco-sterujący 12 wysuwa się spod powierzchni zaczepowo-sterującej 18, obracając wahacz 30 na osi wahacza 33, który poprzez zazębienie jego występu 29 z wybraniem 34, przesuwa listwę 8 w stronę osi uchylnej 5, przy wspomaganiu przez napiętą sprężynę 28. W wyniku tych ruchów, kołek blokujący 11 wsuwa się pod powierzchnię zaczepową 21 płyty blokującej 20, osadzonej na ościeżnicy 1, ramiona pośrednie 4 zostają połączone z ościeżnicą 1 i funkcja uchylna jest zablokowana, a okno może być użytkowane jedynie w funkcji obrotowej.

Podczas zamykania okna w funkcji obrotowej, płyta blokująca 17 natrafia swą powierzchnią oporowo-ślizgową 19 na kołek blokująco-sterujący 12, który ślizgając się po tej powierzchni, wsuwa się pod powierzchnię zaczepowo-sterującą 18, a jednocześnie obraca wahacz 30 na osi wahacza 33. Poprzez zazębienie występu 29 z wybraniem 34, wahacz 30 przesuwa listwę 8 w stronę osi obrotowej 6, wysuwając kołek blokujący 11 spod powierzchni zaczepowej 21 w płycie blokującej 20, w wyniku czego zespół samoblokujący powraca do stanu wyjściowego.

Claims (9)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Dwufunkcyjne okno dachowe uchylno-obrotowe, z osią uchylną przy górnym elemencie ościeżnicy oraz z osią obrotową w środkowej części skrzydła okiennego, składające się z ościeżnicy z okuciem na elementach bocznych i osadzonego w niej za pośrednictwem ramion pośrednich skrzydła okiennego, w którym żądaną funkcję otwierania uchylnego uzyskuje się przez wywarcie nacisku na dolną część skrzydła, a żądaną funkcję otwierania obrotowego uzyskuje się przez pociągnięcie za górną część skrzydła, znamienne tym, że okno wyposażone jest, po obu bokach, w symetryczne zespoły samoblokujące, gdzie każdy z tych zespołów ma kołek blokujący (11) oraz kołek blokującosterujący (12), które współpracują z płytami blokującymi (20, 17) zamocowanymi na elementach bocznych skrzydła (3) i ościeżnicy (1), przy czym te kołki (11, 12) połączone są łańcuchem kinematycznym,

   PL 219 336 B1 wymuszającym alternatywne blokowanie jednego z kołków w odpowiadającej mu płycie blokującej, przy jednoczesnym odblokowaniu drugiego z nich, a ponadto każdy zespół samoblokujący, w jednej ze swych płyt blokujących (17) ma wycięcie, którego powierzchnie (18, 19) współpracują z kołkiem blokująco-sterującym (12), w wyniku czego przy niewielkiej zmianie położenia skrzydła względem ościeżnicy podczas otwierania realizowanego przy odblokowaniu kołka blokująco-sterującego (12), kołek ten przestawia kołek blokujący (11) w położenie zablokowane, a poza tym każdy z dwóch układów samoblokujących posiada mechanizm oporowy, który po uruchomieniu funkcji użytkowej, realizowanej przy odblokowaniu kołka blokującego (11), unieruchamia kołek blokująco-sterujący (12) w jego położeniu zablokowanym.
2. 2. Dwufunkcyjne okno według zastrz. 1, znamienne tym, że w obu układach samoblokujących, kołek blokujący (11) współpracuje z powierzchnią zaczepową (21) płyty blokującej (20), a kołek blokująco-sterujący (12) współpracuje z powierzchnią zaczepowo-sterującą (18) drugiej płyty blokującej (17), przy czym w pozycji okna zamkniętego kołek blokująco-sterujący (12) i powierzchnia zaczepowo-sterująca (18) są zawsze we wzajemnym kontakcie, nie blokując funkcji użytkowej, natomiast kołek blokujący (11) znajduje się poza strefą ruchu powierzchni zaczepowej (21) w płycie blokującej (20).
3. 3. Dwufunkcyjne okno według zastrz. 2, znamienne tym, że kołek blokujący (11) oraz kołek blokująco-sterujący (12), wraz z łączącymi je elementami układu samoblokującego osadzone są na ramieniu pośrednim (4), zaś płyta blokująca (20) z powierzchnią zaczepową (21), osadzona jest na elemencie bocznym skrzydła (3), a płyta blokująca (17), z powierzchnią zaczepowo-sterującą (18), osadzona jest na elemencie bocznym ościeżnicy (1).
4. 4. Dwufunkcyjne okno według zastrz. 2, znamienne tym, że kołek blokujący (11) oraz kołek blokująco-sterujący (12), wraz z łączącymi je elementami układu samoblokującego osadzone są na ramieniu pośrednim (4), przy czym płyta blokująca (20), z powierzchnią zaczepową (21), osadzona jest na elemencie bocznym ościeżnicy (1), a płyta blokująca (17), z powierzchnią zaczepowo-sterującą (18), osadzona jest na elemencie bocznym skrzydła (3).
5. 5. Dwufunkcyjne okno według zastrz. 2 albo 3, albo 4, znamienne tym, że kołek blokujący (11) oraz kołek blokująco-sterujący (12), osadzone są w listwie (8), zamocowanej przesuwnie na ramieniu pośrednim (4).
6. 6. Dwufunkcyjne okno według zastrz. 2 albo 3, albo 4, znamienne tym, że kołek blokujący (11) osadzony jest w listwie (8), zamocowanej przesuwnie na ramieniu pośrednim (4), a kołek blokująco-sterujący (12), osadzony jest w wahaczu (30), połączonym obrotowo z ramieniem pośrednim (4), przy czym wahacz (30), poprzez zazębienie, połączony jest z listwą (8).
7. 7. Dwufunkcyjne okno według zastrz. 1, znamienne tym, że mechanizm oporowy posiada zapadkę (13), osadzoną na ramieniu pośrednim (4), której powierzchnia robocza (15) współpracuje z powierzchnią oporową (10) w przesuwnej listwie (8), a zapadka ma sterujący jej położeniem kołek (16), współpracujący z płytą blokującą (20), o którą to płytę zaczepia kołek blokujący (11).
8. 8. Dwufunkcyjne okno według zastrz. 7, znamienne tym, że ruch zapadki (13) ryglujący listwę (8) wywołany jest naciskiem powierzchni ryglowania (22) na kołek (16) zapadki, a ruch luzujący zapadkę (13) wywołany jest naciskiem powierzchni Iuzowania (23) na ten kołek (16), przy czym obie powierzchnie (22, 23) tworzą wycięcie w płycie blokującej (20), o którą zaczepia kołek blokujący (11).
9. 9. Dwufunkcyjne okno według zastrz. 7, znamienne tym, że ruch zapadki (13) ryglujący listwę (8) wywołany jest działaniem sprężyny (32), a ruch luzujący zapadkę (13) wywołany jest naciskiem powierzchni luzowania (23) na kołek (16) tej zapadki.