PL214916B1 - Nowa fosfatydylowa pochodna betuliny i sposób jej otrzymywania - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest nowa fosfolipidowa pochodna betuliny: (28-O-(1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydylo)-betulina, o wzorze przedstawionym na rysunku, gdzie R oznacza H albo Na, i sposób jej otrzymania.

Powszechnie znane są sposoby otrzymywania betuliny, pentacyklicznego triterpenu typu lupanu, polegające na jej ekstrakcji z zewnętrznej, białej warstwy kory brzozy.

Związek ten posiada liczne użyteczne właściwości biologiczne. Działa przeciwalergicznie, przeciwzapalnie (C. P. Reyes i inni, Bioorg. Med. Chem. 2006, 14, s. 1573), antybakteryjnie i przeciwgrzybicznie (Barros Cota B. i inni, Fitoterapia, 2003, 74, s. 729).

Pochodne betuliny z aminokwasami wykazują aktywność przeciwnowotworową (J. Achrem-Achremowicz, Farm. Pol., 2002, 28, 17, s. 799), a estry betuliny z kwasem glutarowym i dimetylo-bursztynowym - antywirusową (Kashiwada Y i inni, Bioorg. Med. Chem. Lett., 2001, 11, s. 183).

Dotychczas brak jest doniesień literaturowych na temat otrzymywamania chemicznymi metodami nowej fosfatydylowej pochodnej betuliny.

Istotą wynalazku jest nowa fosfatydylowa pochodna betuliny, 28-O-(1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydylo)-betulina, o wzorze przedstawionym na rysunku, gdzie R oznacza H albo Na.

Istotą wynalazku jest także sposób jej otrzymywania.

Sposób, według wynalazku, polega na tym, że kwas 1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydowy albo jego sól, poddaje się reakcji estryfikacji z betuliną, z udziałem czynnika sprzęgającego, w pirydynie.

Korzystnie jest, gdy czynnikiem sprzęgającym jest chlorek mezytylenosulfonowy i 4-dimetyloaminopirydyna (DMAP).

Produktem reakcji jest 28-O-(1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydylo)-betulina, o wzorze przedstawionym na rysunku, gdzie R oznacza H albo Na.

Zaletą wynalazku jest otrzymanie związku, który charakteryzuje się zwiększoną polarnością względem betuliny, co może istotnie wpłynąć na transport tej cząsteczki przez błony komórkowe. Otrzymana pochodna może więc stanowić efektywny prekursor aktywnej biologicznie betuliny.

Sposób, według wynalazku, przedstawiony jest dokładniej w przykładach wykonania.

P r z y k ł a d 1

Sól monosodową kwasu 1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydowego (40 mg, 0,060 mmol) 33 zawiesza się w 9 cm³ roztworu chloroform-metanol, w stosunku objętościowym 2:1, i dodaje 1,8 cm³ wody dejonizowanej. Po wytrząśnięciu i rozdzieleniu warstw, mieszaninę zakwasza się za pomocą 2M wodnego roztworu HCl do pH 2-3. Warstwę organiczną oddziela się od warstwy wodnej, a następnie frakcję organiczną odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymuje się 38 mg (0,058 mmol) kwasu 1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydowego, z wydajnością 97%.

Mieszaninę kwasu 1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydowego (38 mg, 0,058 mmol) i betuli₃ ny (38 mg, 0,087 mmol) osusza się przez trzykrotne odparowanie z bezwodną pirydyną (3 x 1,5 cm³), ₃ po czym rozpuszcza się ją w 2 cm³ bezwodnej pirydyny, dodaje chlorek mezytylenosulfonowy (51 mg, 0,233 mmol) oraz 4-dimetyloaminopirydynę (6 mg, 0,049 mmol). Całość miesza się w temperaturze pokojowej, w atmosferze azotu, przez 24 godziny. Po tym czasie, odparowuje się pirydynę. Mieszaninę poreakcyjną rozpuszcza się w chlorku metylenu, przemywa solanką i osusza za pomocą MgSO4. Surowy produkt oczyszcza się za pomocą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym (eluent:chloroform-metanol w gradiencie od 95:5 do 85:15, w procentach objętościowych).

Otrzymuje się 28-O-(1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydylo)-betulinę (44 mg, 0,041 mmol), z wydajnością 71%, w postaci bezbarwnego oleju.

Czystość związku (95%) określono za pomocą HPLC.

P r z y k ł a d 2

Mieszaninę soli monosodowej kwasu 1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydowego (50 mg,

0,074 mmol) i betuliny (49 mg, 0,112 mmol) osusza się przez trzykrotne odparowanie z bezwodną 33 pirydyną (3 x 1,5 cm³). Mieszaninę rozpuszcza się w 2 cm³ bezwodnej pirydyny, dodaje chlorek mezytylenosulfonowy (65 mg, 0,298 mmol) oraz 4-dimetyloaminopirydynę (6 mg, 0,049 mmol) i miesza w temperaturze pokojowej w atmosferze azotu przez 24 godziny. Dalej postępuje się tak, jak w przykładzie 1. Otrzymuje się 37 mg (0,034 mmol) 28-O-(1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydylo)-betuliny, w postaci soli sodowej z wydajnością 45%.

PL 214 916 B1

Czystość związku (95%) określono za pomocą HPLC.

Dane spektroskopowe otrzymanych produktów są następujące:

Gęsty olej, ¹H NMR (600 MHz, CDCl3: CD3OD (3:1)) δ 0,65 i 0,72 (dwa s, 6H, CH3- w betulinie);

0,78 (t, J = 7,2 Hz, 6H, -CH₂CH₃ w kwasie palmitynowym);

0,85, 0,87 i 0,92 (trzy s, 9H, CH3- w betulinie); 1.06-1,34 (m, 64H, CH2, CH);

1,41-1,55 (m, 12H, CH2); 1,57 (s, 3H, CH3-30); 1,79-1,95 (m, 2H, H-2);

2,18-2,22 (m, 4H, 2 x CH2-2'); 2,30 (m, 1H, H-19); 3,06 (m, 1H, H-3);

3,52 (d, J = 9,0 Hz, 1H, jeden z CH2-28); 3,89 (m, 2H, CH2-3');

3,94 (d, J = 9,0 Hz, 1H, jeden z CH2-28); 4,06 (dd, J = 12,0 Hz, J = 6,6 Hz, 1H, jeden z CH2-1'); 4,28 (dd, J = 12,0 Hz, J = 3,6 Hz, 1H, jeden z CH2-1');

4,47 i 4,57 (dwa m, 2H, =CH2-29); 5,13 (m, 1H, CH-2').

³¹P NMR (121 MHz, CDCl3 : MeOD 3:1) δ-0,48.

IR (film, cm^-1): 3350 (w), 2924 (s), 2854 (s), 1741 (s), 1462 (m), 1375 (m), 1238 (m), 1069 (m),

879 (m).

Zastrzeżenia patentowe

1. Nowa fosfatydylowa pochodna betuliny, o wzorze przedstawionym na rysunku, gdzie R

Claims (3)

1. Nowa fosfatydylowa pochodna betuliny, o wzorze przedstawionym na rysunku, gdzie R oznacza H albo Na.

2. Sposób otrzymania nowej fosfatydylowej pochodnej betuliny, o wzorze przedstawionym na rysunku, gdzie R oznacza H albo Na, znamienny tym, że kwas 1,2-di-O-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfatydowy albo jego sól poddaje się reakcji estryfikacji z betuliną, z udziałem czynnika sprzęgającego, w pirydynie.

3. Sposób, według zastrz. 2, znamienny tym, że czynnikiem sprzęgającym jest chlorek mezytylenosulfonowy i 4-dimetyloaminopirydyna (DMAP).