PL213734B1

PL213734B1 - Hemisiarczan 1-[4(S)-azydo-2 (S), 3(R)-dihydroksy-4-(hydroksymetylo)-1 (R)-cyklopentylo] cytozyny, sposób wytwarzania tego hemisiarczanu w polimorficznej postaci C, zastosowanie tego hemisiarczanu i srodek farmaceutyczny

Info

Publication number: PL213734B1
Application number: PL377472A
Authority: PL
Inventors: Joseph Connolly Terrence; Armstrong Martin Joseph; Prince Anthony; Sarma Keshab
Original assignee: F Hoffmann La Roche Ag
Priority date: 2002-12-09
Filing date: 2003-12-08
Publication date: 2013-04-30
Also published as: GT200300276A; KR100675544B1; TWI294882B; JP4563818B2; AU2003292212A1; KR20050084217A; NO20052732D0; ES2324654T3; CA2506532A1; MY130927A; ZA200504472B; PA8590701A1; SI1572711T1; CN1314697C; RU2334756C2; CN1723215A; PE20040767A1; HK1085483A1; EP1572711B1; MXPA05006044A

Description

Przedmiotem wynalazku jest hemisiarczan 1-[4(S)-azydo-2(S),3(R)-dihydroksy-4-(hydroksymetylo)-1(R)-cyklopentylo]cytozyny o wzorze la, sposób wytwarzania tego hemisiarczanu w polimorficznej postaci C, zastosowanie tego hemisiarczanu i środek farmaceutyczny.

1-[4(S)-Azydo-2(S),3(R)-dihydroksy-4-(hydroksymetylo)-1(R)-cyklopentylo]cytozyna o wzorze I jest silnym środkiem przeciwwirusowym. (opis patentowy US 6784166; J. G. Moffatt, w Nucleoside Analogs; R. T. Walker, E. DeClercq i F. Eckstein, red., Plenum Publishing, New York, 1979, str. 144 ; H. Maag i in., J. Med. Chem. 1992 35: 1440-1451). Gdy aktywność biologiczna jest warunkiem sine qua non dla skutecznego leku, musi istnieć możliwość produkcji samego związku w dużej skali, a fizyczne właściwości związku mogą znacząco wpłynąć na skuteczność i koszty formułowanej substancji czynnej. Chociaż związek w postaci wolnej zasady o wzorze I ma silne działanie przeciwwirusowe, jej zastosowanie jest ograniczone ze względu na nietrwałość termiczną, słabą krystaliczność i higroskopijność, co stwarza poważne problemy z manipulowaniem i formułowaniem.

Sole kwasowych i zasadowych związków mogą zmieniać lub polepszać właściwości fizyczne związku macierzystego. Te środki tworzące sól muszą jednak być ustalane doświadczalnie przez chemika farmaceutyka, gdyż nie ma niezawodnego sposobu przewidywania wpływu rodzaju soli na zachowanie związku macierzystego w postaciach dawkowanych. Niestety nie ma skutecznych metod przesiewowych, które potencjalnie mogłyby uprościć proces selekcji (G. W. Radebaugh i L. J. Ravin Preformulation. W Remington: The Science and Practice of Pharmacy; red. A. R. Gennaro; Mack Publishing Co. Easton, PA, 1995; Str. 1456-1457).

Wśród farmaceutycznie użytecznych środków często spotyka się polimorficzne postacie soli. Polimorfizm stanowi zdolność pierwiastka lub związku do krystalizacji w więcej niż jednej, odmiennej postaci krystalicznej. Właściwości fizyczne, w tym rozpuszczalność, temperatura topnienia, gęstość, twardość, kształt kryształu i trwałość, mogą być całkiem różne dla różnych postaci polimorficznych tego samego związku.

Postacie polimorficzne charakteryzuje się metodami rozpraszania, np. na podstawie proszkowego dyfraktogramu rentgenowskiego, metodami spektroskopowymi, np. w podczerwieni, spektrosko13 pii magnetycznego rezonansu jądrowego ¹³C i metodami termicznymi, np. różnicowej kalorymetrii skaningowej lub różnicowej analizy termicznej. Związek według wynalazku najlepiej charakteryzuje się proszkowym dyfraktogramem rentgenowskim określanym znanymi metodami. Opis takich metod można znaleźć w J.Haleblian, J. Pharm. Sci. 1975 64: 1269-1288, i J. Haleblain i W. McCrone, J. Pharm. Sci. 1969 58: 911-929. Chociaż natężenie pików w proszkowym dyfraktogramie rentgenowskim różnych partii hemisiarczanu Ia może zmieniać się nieznacznie, to piki i położenie pików są charakterystyczne dla konkretnej postaci polimorficznej.

Problem, który należało rozwiązać stanowi identyfikacja odpowiednich soli, które (i) wykazują odpowiednią trwałość chemiczną podczas procesu wytwarzania, dają się wydajnie wytwarzać, oczyszczać i wyodrębniać, (ii) mają odpowiednią rozpuszczalność w farmaceutycznie dopuszczalnych rozpuszczalnikach, (iii) łatwo poddają się obróbce (np. mają odpowiednią sypkość i wielkość cząstek) i formułowaniu bez znaczącego rozkładu lub zmian we właściwościach fizycznych i chemicznych związku, (iv) wykazują dopuszczalną trwałość chemiczną w preparacie. Poza tym wysoce pożądane są sole o wysokim procentowym udziale molowym związku macierzystego, ponieważ minimalizuje to ilość substancji, którą trzeba formułować i podawać w celu wytworzenia terapeutycznie skutecznej dawki. Te, często sprzeczne ze sobą wymogi czynią identyfikację odpowiednich soli złożonym i istotnym problemem, który fachowcy w dziedzinie farmacji muszą rozwiązać zanim lek może zostać całkowicie opracowany.

PL 213 734 B1

Wynalazek dotyczy hemisiarczanu 1-[4(S)-azydo-2(S), 3(R)-dihydroksy-4-(hydroksymetylo)-1(R)-cyklopentylo]cytozyny o wzorze (Ia)

Korzystny jest hemisiarczan w polimorficznej postaci krystalicznej (postaci C) o proszkowym dyfraktogramie rentgenowskim z zasadniczo następującymi odległościami D:

Odległość D	I/Io x 100	Odległość D	I/Io x 100
7,7865	9,39	4,7788	100
6,1199	5,71	3,9577	46,41
6,0219	3,97	3,8939	71,89
5,6949	9,68	3,7099	90,29
5,4499	1,90	3,0178	26,81
5,1928	13,72	2,7752	12,02
4,9757	1,90

Wynalazek dotyczy również sposobu wytwarzania związku o wzorze Ia w polimorficznej postaci C z zasadniczo następującymi odległościami D:

Odległość D	Ι/Ιο x 100	Odległość D	I/Io x 100
7,7865	9,39	4,7788	100
6,1199	5,71	3,9577	46,41
6,0219	3,97	3,8939	71,89
5,6949	9,68	3,7099	90,29
5,4499	1,90	3,0178	26,81
5,1928	13,72	2,7752	12,02
4,9757	1,90

charakteryzującego się tym, że prowadzi się krystalizację związku o wzorze (I) z mieszaniny izopropanol/woda (60:40) w obecności kwasu siarkowego.

Korzystny jest sposób, w którym odczyn mieszaniny izpropanol/woda doprowadza się do wartości pH około 5 - 3 z użyciem kwasu siarkowego.

Wynalazek dotyczy także zastosowania związku o wzorze Ia

PL 213 734 B1 do wytwarzania leku do leczenia choroby pośredniczonej przez wirusa zapalenia wątroby typu C.

Korzystne jest zastosowanie, w którym ten związek stanowi polimorficzna postać C związku o wzorze la.

Wynalazek dotyczy ponadto środka farmaceutycznego zawierającego substancję czynną w mieszaninie z co najmniej jednym farmaceutycznie dopuszczalnym nośnikiem lub zaróbką, charakteryzującego się tym że jako substancję czynną zawiera hemisiarczan o wzorze la.

Korzystny jest środek farmaceutyczny, który jako hemisiarczan zawiera polimorficzną postać C.

Związek o wzorze (Ia) jest substancją stałą o zwiększonej trwałości i polepszonych właściwościach fizycznych, co ułatwia jego wytwarzanie, manipulowanie i formułowanie.

Wytwarzanie związku o wzorze I opisano w opisie patentowym US 6784166.

Nieoczekiwanie hemisiarczan związku o wzorze I okazał się znacznie bardziej trwały niż wolna zasada, a ponadto stanowi on bezwodną, niehigroskopijną krystaliczną sól o lepszych właściwościach w porównaniu z innymi solami. Wyodrębniono i zidentyfikowano trzy nowe, bezwodne postacie polimorficzne: postać A, postać B i postać C, hemisiarczanu związku o wzorze I. Postacie A i B przechodzą w postać C w obecności wilgoci. Te postacie są scharakteryzowane dyfraktogramami rentgenowskimi przedstawionymi na fig. 1, 2 i 3.

Hemisiarczan 1-[4(S)-azydo-2(S),3(R)-dihydroksy-4-(hydroksymetylo)-1(R)-cyklopentylo]cytozyny o wzorze (Ia) może istnieć w postaci solwatów lub hydratów. Możliwa jest również postać klatratu.

Polimorficzną postać krystaliczną stanowiącą postać A związku o wzorze Ia można wytwarzać drogą krystalizacji związku o wzorze (I) z poddanego starzeniu etanolowego roztworu kwasu siarkowego.

Polimorficzną postać krystaliczną stanowiącą postać B w związku o wzorze Ia można wytwarzać drogą krystalizacji związku o wzorze (I) z mieszaniny izopropanol/woda (85:15) i kwasu siarkowego.

Polimorficzną postać krystaliczną stanowiącą postać C związku o wzorze Ia można wytwarzać drogą krystalizacji związku o wzorze I z mieszaniny izopropanol/woda (60:40) w obecności kwasu siarkowego. W szczególności odczyn roztworu rekrystalizacyjnego izopropanol/woda doprowadza się do pH około 3 - 5 z użyciem kwasu siarkowego.

Wynalazek umożliwia leczenie choroby pośredniczonej przez wirusa zapalenia wątroby typu C, przez podawanie potrzebującemu tego pacjentowi terapeutycznie skutecznej ilości związku polimorficznej postaci związku o wzorze la, zwłaszcza w postaci C. W tym celu można również stosować postacie A i B związku o wzorze (Ia).

Leczenie choroby pośredniczonej przez wirusa zapalenia wątroby typu C polega na podawaniu potrzebującemu tego pacjentowi terapeutycznie skutecznej ilości związku o wzorze Ia dostarczanego w dawce 1 - 100 mg/kg masy ciała pacjenta na dzień.

W leczeniu choroby pośredniczonej przez wirusa zapalenia wątroby typu C można również stosować terapeutycznie skuteczną ilość związku o wzorze Ia w połączeniu z modulatorem układu immunologicznego albo w połączeniu z interferonem lub chemicznie modyfikowanym interferonem.

Środek farmaceutyczny według wynalazku zawiera hemisiarczan związku o wzorze I w połączeniu z co najmniej jednym farmaceutycznie dopuszczalnym nośnikiem lub zaróbką.

Nukleozyd o wzorze I to azydek organiczny, który jest potencjalnie termicznie nietrwały. Różnicowa kalorymetria skaningowa (DSC) związku o wzorze I nie wskazała endotermicznej przemiany topnienia. Zarejestrowano duży pik rozpadu egzotermicznego; temperatura początkowa około 150°C, szczytowa wartość strumienia ciepła w temperaturze 198°C, z zarejestrowaną wartością entalpii -1053 J/g.

Wszystkie polimorficzne postacie hemisiarczanu o wzorze Ia wykazują lepszą termostabilność niż macierzysty związek o wzorze I i różne inne sole. Różnicowa kalorymetria skaningowa postaci A związku o wzorze Ia wykazała rozpad egzotermiczny z temperaturą początkową około 185°C. Postać B związku o wzorze Ia wykazała rozpad egzotermiczny z temperaturą początkową około 189°C. Postać C związku o wzorze Ia wykazała rozpad egzotermiczny z temperaturą początkową około 210°C.

W czasie badań kalorymetrycznych ze wzrastającą szybkością (ARC) (warunki kalorymetrii adiabatycznej) wolnej zasady o wzorze I zarejestrowano silny efekt egzotermiczny rozkładu ze skorygowaną temperaturą początkową 102°C, wzrostem temperatury w warunkach adiabatycznych o 388°C i entalpii -194 Cal/g. Natomiast postać C hemisiarczanu o wzorze Ia wykazała skorygowaną

PL 213 734 B1 temperaturę początkową 152°C, wzrost temperatury w warunkach adiabatycznych o 265°C i entalpię 132 Cal/g, co zasadniczo zmniejsza ryzyko rozkładu podczas wytwarzania i przetwórstwa.

Hemisiarczan wykazuje również polepszone właściwości fizyczne i charakterystykę przy obróbce, jak przedstawiono w tabeli 1. Nie zaobserwowano żadnych zmian w czystości chemicznej lub postaci polimorficznej w przyspieszonych testach trwałości w wysokiej temperaturze lub w wysokiej temperaturze przy wysokiej wilgotności względnej. Hemisiarczan jest substancją krystaliczną o wysokiej gęstości nasypowej, którym jest łatwiej manipulować niż wolną zasadą, o czym świadczy łatwiejszy odzysk i zwiększona sypkość. Stwierdzono również, że hemisiarczan jest mniej higroskopijny niż wolna zasada. Nie zaobserwowano żadnego przyrostu masy, gdy związek o wzorze Ia przechowywano w warunkach wysokiej wilgotności względnej. Ze względu na jego niehigroskopijny charakter bezwodny krystaliczny hemisiarczan związku o wzorze I zachowuje lepszy wygląd fizyczny i właściwości przetwórcze przez dłuższy okres. Polepszenie wyglądu fizycznego postaci dawkowanej leku zwiększa akceptację zarówno ze strony lekarza jak i pacjenta i zwiększa prawdopodobieństwo powodzenia w leczeniu.

T a b e l a 1 Właściwości fizyczne postaci C hemisiarczanu o wzorze la
Warunki	Czas	Wygląd	Przyrost masy	Postać polimorficzna	Czystość
93% RH	4 tygodnie	biały proszek	0%	Postać C	99,9
60°C	1 tydzień	biały proszek	N/A	Postać C	99,9
	2 tygodnie	biały proszek	N/A	N/A	99,9
	4 tygodnie	biały proszek	N/A	Postać C	99,9
40°C/75% RH	1 tydzień	biały proszek	N/A	Postać C	99,9
	2 tygodnie	biały proszek	N/A	N/A	99,9
	4 tygodnie	biały proszek	N/A	Postać C	99,9
RH - wilgotność względna; N/A - nie analizowano

Udział ugrupowania hemisiarczanu w masie cząsteczkowej substancji czynnej jest niewielki, a zatem sól ma wysoki udział procentowy związku macierzystego, co minimalizuje ilość substancji czynnej, którą trzeba podać pacjentowi. Ponieważ nukleozydy często wykazują niską biodostępność, stanowi to dodatkową zaletę związku według wynalazku.

Określenia stosowane w liczbie pojedynczej dotyczą jednej lub większej liczby wskazanych elementów; przykładowo, określenie związek dotyczy jednego lub większej liczby związków, albo co najmniej jednego związku. Wobec tego określenia w licznie pojedynczej „jeden lub większa liczba”, i „co najmniej jeden” można stosować w opisie wymiennie.

Określenie „hemisiarczan” w użytym tutaj znaczeniu oznacza sól, w której występują dwa równoważniki molowe wolnej zasady na każdy równoważnik molowy kwasu siarkowego.

Określenie „solwat” oznacza związek lub jego sól, która dodatkowo zawiera stechiometryczną lub niestechiometryczną ilość rozpuszczalnika związanego niekowalencyjnymi siłami międzycząsteczkowymi.

Określenie „hydrat” w użytym tutaj znaczeniu oznacza związek lub jego sól, która dodatkowo zawiera stechiometryczną lub niestechiometryczną ilość wody związanej niekowalencyjnymi siłami międzycząsteczkowymi. Hydraty powstają przez połączenie jednej lub większej liczby cząsteczek wody z jedną z substancji; w powstałych hydratach woda pozostaje w stanie cząsteczkowym jako H2O, przy czym to połączenie może tworzyć jeden lub większą liczbę hydratów.

Określenie „klatrat” oznacza związek lub jego sól w postaci sieci krystalicznej, która zawiera przestrzenie (np. kanaliki), w których uwięziona jest obca cząsteczka (np. rozpuszczalnika lub wody).

Określenie „postacie polimorficzne” lub „postacie krystaliczne” w użytym tutaj znaczeniu oznacza struktury krystaliczne, w których związek może krystalizować w postaci kryształów o różnego rodzaju upakowaniu, z których wszystkie mają taki sam skład chemiczny. Różne postacie krystaliczne mają zazwyczaj różne proszkowe dyfraktogramy rentgenowskie, widmo w pod6

PL 213 734 B1 czerwieni, temperaturę topnienia, gęstość, twardość, kształt kryształu, właściwości optyczne i elektryczne, trwałość i rozpuszczalność. Rozpuszczalnik do rekrystalizacji, szybkość krystalizacji, temperatura przechowywania i inne czynniki mogą powodować, że jedna postać krystaliczna dominuje.

Określenie „immunomodulator” lub „modulator układu immunologicznego” oznacza środek terapeutyczny, który wspomaga lub jest zdolny do modyfikowania lub regulowania funkcji immunologicznych. Taki środek powoduje immunologiczne przystosowanie, regulowanie lub wzmocnienie działania.

Określenie „interferon” w użytym tutaj znaczeniu oznacza rodzinę białek zdolnych do zakłócania wirusowego zakażenia komórek, jak również do hamowania proliferacji normalnych i transformowanych komórek, regulowania różnicowania komórek i modulowania układu immunologicznego. Cztery główne antygenowe rodzaje interferonu (α, β, γ i ω) są określane przez komórkowe źródło ich wytwarzania. Interferony typu I (interferon α, β, i ω) konkurują ze sobą w wiązaniu się z komórkowym receptorem interferonu typu I i mają wspólne co najmniej pewne składniki tego wielopodjednostkowego receptora powierzchni komórkowej, podczas gdy receptor interferonu typu II (interferon γ) jest odrębną jednostką. Zarówno interferony występujące naturalnie, jak i interferony rekombinowane można podawać w ramach terapii skojarzonej ze związkiem według wynalazku. Sekwencję zgodności dla interferonu opisano w opisie patentowym US nr 4897471 (Y. Stabinsky).

Stosowane tu określenie „interferon chemicznie modyfikowany” dotyczy cząsteczki interferonu związanej kowalencyjnie z polimerem, co zmienia fizyczne i/lub farmakokinetyczne właściwości intrferonu. Nieograniczająca lista takich polimerów obejmuje: homopolimery politlenku alkilenu, takie jak glikol polietylenowy (PEG) lub glikol polipropylenowy (PPG), polioksyetylenowane poliole, ich kopolimery i kopolimery blokowe, pod warunkiem, że zachowana zostaje rozpuszczalność w wodzie kopolimerów blokowych. Fachowiec będzie znał wiele sposobów połączenia polimeru i interferonu (patrz np. A. Kozlowski i J. M. Harris, J. Control. Release 2001 72 (1-3): 217-24; C. W. Gilbert i M. Park-Cho, opis patentowy US nr 5951974). Nieograniczająca lista chemicznie modyfikowanych IFNa branych pod uwagę w przypadku niniejszego wynalazku obejmuje PEG-interferon-a-2a (PEGASYS®) i PEG-interferon-a-2b (PEGINTRON™).

Preparaty zawierające związek o wzorze I można wytwarzać znanymi sposobami formułowania.

Hemisiarczan według wynalazku można podawać w różnych doustnych i pozajelitowych postaciach dawkowanych. Doustne postacie dawkowane mogą stanowić tabletki, powlekane tabletki, drażetki, twarde i miękkie kapsułki żelatynowe, roztwory, emulsje, syropy lub zawiesiny. Podawanie pozajelitowe obejmuje podawanie dożylne, domięśniowe, śródskórne, podskórne, do dwunastnicy i śródotrzewnowe. Sole według wynalazku można ponadto podawać przezskórnie (co może obejmować stosowanie środka wzmacniającego penetrację), podpoliczkowo, donosowo i w postaci czopka. Sole można podawać również drogą inhalacji.

Przy wytwarzaniu środków farmaceutycznych z użyciem związku według wynalazku, farmaceutycznie dopuszczalne nośniki mogą być stałe lub ciekłe. Stałe postacie preparatu obejmują proszki, tabletki, pigułki, twarde i miękkie kapsułki żelatynowe, opłatki, drażetki, czopki i granulaty do dyspergowania. Stały nośnik może stanowić jedna lub większa liczba substancji, które mogą również działać jako rozcieńczalniki, środki smakowo/zapachowe, solubilizatory, środki poślizgowe, środki suspendujące, środki wiążące, środki konserwujące, środki rozsadzające tabletkę lub materiał kapsułkujący.

W proszkach nośnik na ogół stanowi silnie rozdrobniona substancja stała, która jest zmieszana z silnie rozdrobnioną substancją czynną. W tabletkach substancja czynna jest na ogół zmieszana z nośnikiem o niezbędnych właściwościach wiążących w odpowiednich proporcjach i sprasowana do pożądanego kształtu i rozmiaru.

Odpowiednie zaróbki w przypadku tabletek, powlekanych tabletek, drażetek i twardych kapsułek żelatynowych stanowią np. laktoza, skrobia kukurydziana i jej pochodne, węglan magnezu, stearynian magnezu, cukier, laktoza, pektyna, dekstryna, skrobia, żelatyna, tragakant, metyloceluloza, sól sodowa karboksymetylocelulozy, talk oraz kwasy tłuszczowe lub ich sole, np. kwas stearynowy. W razie potrzeby tabletki lub kapsułki można powlekać powłoczką jelitową lub mogą one stanowić preparaty o przedłużonym uwalnianiu. Odpowiednie zaróbki dla miękkich kapsułek żelatynowych stanowią np. oleje roślinne, woski, tłuszcze + półstałe i ciekłe poliole.

PL 213 734 B1

Ciekłe postacie preparatów obejmują roztwory, zawiesiny, lewatywy i emulsje, przykładowo wodę lub roztwory woda/glikol propylenowy. Do iniekcji pozajelitowych, ciekłe preparaty można formułować w wodzie lub w roztworach woda/glikol polietylenowy.

Wodne roztwory do podawania doustnego można wytwarzać przez rozpuszczanie substancji czynnej w wodzie i dodawanie w razie potrzeby odpowiedniego środka barwiącego, środka smakowo-zapachowego, środka stabilizującego i środka zagęszczającego. Wodne zawiesiny odpowiednie do podawania doustnego można wytwarzać przez dyspergowanie silnie rozdrobnionej substancji czynnej w wodzie wraz z lepkim materiałem, takim jak naturalne lub syntetyczne gumy, żywice, metyloceluloza, sól sodowa karboksymetylocelulozy i inne znane środki suspendujące. Odpowiednie zaróbki dla roztworów i syropów do podawania dojelitowego stanowią przykładowo woda, poliole, sacharoza, cukier inwertowany i glukoza. Odpowiednie zaróbki dla roztworów do iniekcji stanowią przykładowo woda, sól fizjologiczna, alkohole, poliole, np. glikole polialkilenowe, gliceryna lub oleje roślinne.

Środki farmaceutyczne, oprócz substancji czynnej, mogą również zawierać środki barwiące, smakowo-zapachowe, stabilizujące, buforujące, sztuczne oraz pochodzenia naturalnego środki słodzące, dyspergujące, zagęszczające, solubilizatory, środki konserwujące, środki zwilżające, emulgatory, sole do nastawiania ciśnienia osmotycznego, środki maskujące, przeciwutleniacze itp.

Ponieważ związki według wynalazku są rozpuszczalne w wodzie można je podawać dożylnie w fizjologicznym roztworze soli (np. buforowanych do pH około 7,2 - 7,5). W środkach farmaceutycznych można stosować zwykłe środki buforujące, takie jak fosforany, wodorowęglany lub cytryniany.

Bierze się również pod uwagę preparaty w postaci stałej, które przeznaczone do przeprowadzania na krótko przed użyciem w preparat w postaci ciekłej do podawania doustnego. Takie postacie ciekłe obejmują roztwory, zawiesiny i emulsje.

Odpowiednie zaróbki do wytwarzania czopków obejmują naturalne i utwardzane oleje, woski, glicerydy kwasów tłuszczowych, półciekłe lub ciekłe poliole. Stopioną homogeniczną mieszaninę następnie wlewa się do form o odpowiednim rozmiarze, odstawia do ostygnięcia, a tym samym zestalenia.

Odpowiednie farmaceutyczne nośniki, zaróbki i ich wytwarzanie opisano w Remington: The Science and Practice of Phamacy 1995, redaktor E. W. Martin, Mack Publishing Company, 19. wyd., Easton, Pennsylvania. Przykładowe preparaty farmaceutyczne zawierające związek według wynalazku opisano w przykładach 7 - 9.

Dawka może się zmieniać w szerokich granicach i będzie oczywiście dostosowywana w każdym poszczególnym przypadku do indywidualnych wymogów pacjenta i ciężkości leczonego stanu. Preparat zazwyczaj będzie zawierał około 5 - 95% substancji czynnej (wag.). Dla podawania doustnego w monoterapii i/lub w terapii skojarzonej odpowiednia powinna być dawka dzienna około 0,01 - 100 mg/kg masy ciała na dzień. Korzystnie dawka dzienna wynosi około 0,1 - 300 mg/kg masy ciała, korzystniej około 1 - 100 mg/kg masy ciała, a najkorzystniej 1,0 - 50 mg/kg masy ciała na dzień. Określenie odpowiedniej dawki dla konkretnej sytuacji wchodzi w zakres wiedzy fachowca. Na ogół leczenie zaczyna się mniejszymi dawkami, które są mniejsze niż optymalna dawka związku. Następnie dawkę zwiększa się z niewielkimi przyrostami aż do osiągnięcia optymalnego efektu w danych okolicznościach. Dawkę dzienną można podawać jako pojedynczą dawkę lub w dawkach podzielonych, zazwyczaj 1-5 dawek na dzień.

Preparaty farmaceutyczne stanowią korzystnie jednostkowe postacie dawkowane. W takiej postaci preparat jest dalej podzielony na dawki jednostkowe zawierające odpowiednie ilości substancji czynnej. Jednostki dawkowane mogą stanowić pakowany preparat, opakowania zawierające określoną ilość preparatu, takie jak tabletki w pakietach, kapsułki i proszki we fiolkach lub ampułkach. Jednostkową postać dawkowaną może stanowić również sama kapsułka, tabletka, opłatek lub pastylka do ssania lub odpowiednia liczba któregokolwiek z wyżej wymienionych postaci w opakowaniu.

Pochodne nukleozydu lub leki na nich oparte można stosować w monoterapii lub w terapii skojarzonej, tzn. leczenie może być połączone z podawaniem jednego lub większej liczby dodatkowych terapeutycznie czynnych substancji, np. modulatora układu immunologicznego, takiego jak interferon, interleukina, czynnik martwicy nowotworu lub czynnik stymulujący tworzenie kolonii, albo środka przeciwzapalnego i/lub środka przeciwwirusowego. Gdy leczenie stanowi terapię skojarzoną, takie podawanie można prowadzić równocześnie lub kolejno, względem pochodnych

PL 213 734 B1 nukleozydu. Podawanie równoczesne w tym znaczeniu obejmuje zatem podawanie środków w tym samym lub różnym czasie. Środek farmaceutyczny może ewentualnie zawierać inne znane terapeutycznie czynne środki.

Odniesienia do leczenia obejmują profilaktykę chorób pośredniczonych przez wirus zapalenia wątroby typu C, jak również leczenie obecnych stanów, a leczenie istot żywych obejmuje leczenie ludzi, jak również innych ssaków. Dodatkowo Ieczenie infekcji wirusa zapalenia wątroby typu C (HCV), w tym znaczeniu również obejmuje leczenie lub profilaktykę choroby lub stanu związanego z lub pośredniczonego przez infekcję wirusa zapalenia wątroby typu C (HCV), lub ich klinicznych objawów.

Pochodne nukleozydu lub leki na nich oparte można stosować w monoterapii lub w terapii skojarzonej, tzn. leczenie może być połączone z podawaniem jednego lub większej liczby dodatkowych terapeutycznie czynnych substancji, np. modulatora układu immunologicznego, takiego jak interferon, interleukina, czynnik martwicy nowotworu lub czynnik stymulujący tworzenie kolonii albo środka przeciwzapalnego i/lub środka przeciwwirusowego. Gdy leczenie stanowi terapię skojarzoną, takie podawanie można prowadzić równocześnie lub kolejno, względem 4'-podstawionej pochodnej nukleozydu. Podawanie równoczesne w tym znaczeniu obejmuje zatem podawanie środków w tym samym lub różnym czasie.

Należy rozumieć, że odniesienia do leczenia obejmują profilaktykę, jak również leczenie obecnych stanów, a leczenie istot żywych obejmuje leczenie ludzi, jak również innych ssaków. Dodatkowo leczenie infekcji wirusa zapalenia wątroby typu C (HCV), w tym znaczeniu również obejmuje leczenie lub profilaktykę choroby lub stanu związanego z lub pośredniczonego przez infekcję wirusa zapalenia wątroby typu C (HCV), albo ich klinicznych objawów.

Wiele cech i zalet wynalazku może być dobrze zrozumiana przez fachowca przez odwołanie się do załączonego rysunku, na którym:

Fig. 1 przedstawia proszkowy dyfraktogram rentgenowski polimorficznej postaci A związku o wzorze la.

Fig. 2 przedstawia proszkowy dyfraktogram rentgenowski polimorficznej postaci B związku o wzorze la.

Fig. 3 przedstawia proszkowy dyfraktogram rentgenowski polimorficznej postaci C związku o wzorze la.

Fig. 4 przedstawia krzywą różnicowej kalorymetrii skaningowej dla wolnej zasady o wzorze I.

Fig. 5 przedstawia krzywą różnicowej kalorymetrii skaningowej dla polimorficznej postaci C postaci krystalicznej związku o wzorze la.

W celu umożliwienia fachowcom lepszego zrozumienia wynalazku i jego realizacji poniżej podano przykłady, które ilustrują ten wynalazek.

P r z y k ł a d I

Polimorficzna postać A

Wolną zasadę (2,0 g) rozpuszczono w 50 ml gorącego (około 60°C) etanolu i dodano roztworu 0,18 g stężonego kwasu siarkowego w 2 ml etanolu. Otrzymaną zawiesinę odstawiono w 10 około 70°C na 3 godziny, a następnie ochłodzono do temperatury pokojowej. Osad odsączono (bardzo wolne sączenie), przemyto etanolem i wysuszono pod próżnią w około 70°C, w wyniku czego otrzymano 2,1 g polimorficznej postaci A związku o wzorze la. Różnicowa kalorymetria skaningowa wykazała początek zjawiska egzotermicznego w 185°C. Dyfraktogram rentgenowski postaci polimorficznej przedstawiono na fig 1.

P r z y k ł a d 2

Polimorficzna postać B

Wolną zasadę (0,5 g) rozpuszczono w 10 ml ciepłego (około 40°C) roztworu izopropanol-woda (9:1) i dodano 1 ml roztworu 0,875 g stężonego kwasu siarkowego w 10 ml mieszaniny izopropanolwoda (9:1). Otrzymaną gęstą zawiesinę rozcieńczono 10 ml mieszaniny izopropanol-woda (9:1) i 1 ml wody. Otrzymaną zawiesinę odstawiono w temperaturze otoczenia na około 2 godziny i wytrącony produkt odsączono, przemyto izopropanolem i heksanami i wysuszono do stałej masy pod umiarkowaną próżnią, w wyniku czego otrzymano 0,56 g polimorficznej postaci B związku o wzorze la. Różnicowa kalorymetria skaningowa wykazała początek zjawiska egzotermicznego w 189°C. Dyfraktogram rentgenowski postaci polimorficznej przedstawiono na fig. 2.

P r z y k ł a d 3

Polimorficzna postać C

Wolną zasadę (3,0 g) rozpuszczono w roztworze izopropanolu (20 ml) i wody (10 ml) i roztwór ogrzano do około 60°C. Powoli dodano roztworu rozcieńczonego (około 10%) kwasu siarkowego dla

PL 213 734 B1 doprowadzenia odczynu do pH około 3. Otrzymany roztwór odstawiono w około 65 - 70°C na około 2 godziny, aż do wytrącenia zbitych kryształów. Zawiesinę ochłodzono do temperatury otoczenia, przesączono, przemyto izopropanolem i wysuszono pod próżnią w około 70°C, w wyniku czego otrzymano 2,8 g polimorficznej postaci C związku o wzorze la. Różnicowa kalorymetria skaningowa wykazała początek zjawiska egzotermicznego w 210°C. Dyfraktogram rentgenowski postaci polimorficznej przedstawiono na fig 3.

Obliczono dla: C18H26N12O14S: C 32,44; H 3,93; N 25,22; S 4,81;

Stwierdzono: C 32,37; H, 3,90; N 25,08; S 4,80.

P r z y k ł a d 4

Proszkowy dyfraktogram rentgenowski próbek polimorficznych kryształów wykonano z użyciem proszkowego dyfraktometru rentgenowskiego Scintag X1 wyposażonego w zamknięte źródło promieniowania Κα miedzi. Próbki skanowano w zakresie 2Θ 2 - 40° z szybkością 3°/minutę ze szczeliną padającej wiązki o szerokości 4 i 2 ąm i szczeliną uległej dyfrakcji wiązki o szerokości 0,5 i 0,2 ąm.

P r z y k ł a d 5

W przykładzie tym opisano sposób określania właściwości cieplnych postaci C związku o wzorze Ia i 1-[4(S)-azydo-(S), 3(R)-dihydroksy-4-(hydroksymetylo)-1(R)-cyklopentylo]cytozyny (I) metodą różnicowej kalorymetri skaningowej (DSC). Stosowano urządzenie Perkin-Elmer DSC-2 przy szybkości ogrzewania 10°C/minutę i czułości 5 mcal/s; lub TA DSC 2910 skanujący z szybkością 5°C/min.

P r z y k ł a d 6

Higroskopijność postaci C związku Ia przy 93% wilgotności względnej przedstawiono w tabeli 1. Niewielką ilość kryształów polimorficznej postaci C (około 10 mg) zważono w naczyńku wagowym i umiejscowiono w komorze o kontrolowanej wilgotności względnej na 4 tygodnie i z przyrostu masy obliczono udział zaabsorbowanej wilgoci. Próbki zbadano również metodą HPLC względem wzorca zewnętrznego w aparacie Waters 2690 HPLC przy 276 nm z użyciem kolumny Zorbax SB-Phenyl. Fazę ruchomą przepuszcza się z szybkością 1 ml/min z gradientem acetonitrylu/wody, z użyciem 10 mM kwasu heptanosulfonowego, z których każdy zawiera 0,1% kwasu fosforowego. Gradient przebiega od 10 do 100% ACN w czasie 30 min. Analizy danych dokonano z użyciem oprogramowania Waters Millennium wersja 3.2. Trwałość termiczną określono również w 60°C i w 40°C/75% wilgotności względnej. Czystość próbki określono badając zważone podzielone części metodą HPLC względem wzorca zewnętrznego. Doświadczenia wykazały, że polimorficzna postać C nie jest higroskopijna i że jest trwała termicznie w 40 i 60°C w czasie prowadzenia badań.

P r z y k ł a d 7

Środek do podawania doustnego

Składnik	% wag.
Substancja czynna	20,0%
Laktoza	79,5%
Stearynian magnezu	0,5%

Składniki miesza się i dozuje w kapsułki zawierające około 100 mg każda; jedna kapsułka stanowi w przybliżeniu całkowitą dzienną dawkę.

P r z y k ł a d 8

Środek do podawania doustnego

Składnik	% wag.
Substancja czynna	20,0%
Stearynian magnezu	0,5%
Sól sodowa kroskarmelozy	2,0%
Laktoza	76,5%
PVP (poliwinylopirolidyna)	1,0%

Składniki połączono i granulowano z użyciem rozpuszczalnika, takiego jak metanol. Preparat następnie wysuszono i formowano w tabletki (zawierające około 20 mg substancji czynnej) z użyciem odpowiedniej tabletkarki.

PL 213 734 B1

P r z y k ł a d 9

Środek do podawania doustnego

Składnik	Ilość
Substancja czynna	1,0 g
Kwas fumarowy	0,5 g
Chlorek sodu	2,0 g
Metyloparaben	0,15 g
Propyloparaben	0,05 g
Cukier granulowany	25,5 g
Sorbitol (roztwór 70%)	12,85 g
Veegum K (Vanderbilt Co.)	1,0 g
Środki smakowo/zapachowe	0,035 ml
Środki barwiące	0,5 mg
Woda destylowana	tyle ile potrzeba do 100 ml

Składniki zmieszano z wytworzeniem zawiesiny do podawania doustnego.

Cechy ujawnione w powyższym opisie lub w poniższych zastrzeżeniach albo na załączonym rysunku, wyrażone w ich konkretnych postaciach lub jako środki do realizacji ujawnionych funkcji albo jako sposób osiągania ujawnionego efektu można stosować, w razie potrzeby osobno lub w dowolnym połączeniu tych cech, w celu realizacji wynalazku w jego różnych postaciach .

Claims

1.Hemisiarczan 1-[4(S)-azydo-2(S), 3(R)-dihydroksy-4-(hydroksymetylo)-1(R)-cyklopentylo]cytozyny o wzorze (Ia)

2. Hemisiarczan według zastrz. 1 w polimorficznej postaci krystalicznej (postaci C) o proszkowym dyfraktogramie rentgenowskim z zasadniczo następującymi odległościami D:

PL 213 734 B1

3. Sposób wytwarzania hemisiarczanu o wzorze Ia w polimorficznej postaci C z zasadniczo następującymi odległościami D:

Odległość D I/Io x 100 Odległość D Ι/Ιοχ 100 7,7865 9,39 4,7788 100 6,1199 5,71 3,9577 46,41 6,0219 3,97 3,8939 71,89 5,6949 9,68 3,7099 90,29 5,4499 1,90 3,0178 26,81 5,1928 13,72 2,7752 12,02 4,9757 1,90 znamienny tym, że prowadzi się krystalizację związku o wzorze (I) z mieszaniny izopropanol/woda (60:40) w obecności kwasu siarkowego.

4. Sposób według zastrz. 3, znamienny tym, że odczyn mieszaniny izopropanol/woda doprowadza się do wartości pH około 5 - 3 z użyciem kwasu siarkowego.

5. Zastosowanie związku o wzorze Ia do wytwarzania leku do leczenia choroby pośredniczonej przez wirusa zapalenia wątroby typu C.

6. Zastosowanie według zastrz. 5, w którym ten związek stanowi polimorficzna postać C związku o wzorze la.

7. Środek farmaceutyczny zawierający substancję czynną w mieszaninie z co najmniej jednym farmaceutycznie dopuszczalnym nośnikiem lub zaróbką, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera hemisiarczan o wzorze la.

8. Środek farmaceutyczny według zastrz. 7, znamienny tym, że jako hemisiarczan zawiera polimorficzną postać C.