PL195138B1 - Automatyczne urządzenie z indeksowaniem do nastawiania położenia elementu ruchomego - Google Patents

Abstract

1. Automatyczne urzadzenie z indeksowaniem do nastawiania polozenia elementu ruchomego prowa- dzonego dookola osi obrotu po stalym elemencie dookola tej osi obrotu, zawierajace ponacinany ele- ment, obracajacy sie dokola osi wahania w zasadzie równoleglej do osi obrotu, ponacinana krawedz, któ- ra wyznacza szereg ograniczników ruchu dla pona- cinanego elementu, przy czym te ograniczniki ruchu sa rozmieszczone katowo dokola osi obrotu, oraz tor krzywkowy do sterowania ruchami obrotowymi po- nacinanego elementu dookola osi wahania w czasie obracania sie ruchomego elementu, znamienne tym, ze zawiera pierwszy staly kolnierz (1), jednobloko- wy, sztywny i wyposazony w kilka stopniowych po- wierzchni wyznaczajacych ponacinana krawedz (12), tor krzywkowy (10), oraz co najmniej jedna powie- rzchnie ulozyskowania (13, 14), do obrotowego prowa- dzenia wedlug osi obrotu (5) ruchomego kolnierza (57) podpierajacego os wahania (41) ponacinanego ele- mentu (40).PL 195 138 B1 2 PL PL PL PL PL

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest automatyczne urządzenie z indeksowaniem do nastawiania położenia elementu ruchomego.

Wynalazek przeznaczony jest do stosowania w pojazdach samochodowych do podłokietnika siedzenia pojazdu samochodowego.

Znane jest automatyczne urządzenie z indeksowaniem do nastawiania położenia elementu ruchomego prowadzonego dookoła osi obrotu po stałym elemencie dookoła tej osi obrotu, zawierające ponacinany element, obracający się dokoła osi wahania w zasadzie równoległej do osi obrotu, ponacinaną krawędź, która wyznacza szereg ograniczników ruchu dla ponacinanego elementu, przy czym te ograniczniki ruchu są rozmieszczone kątowo dokoła osi obrotu, oraz tor krzywkowy do sterowania ruchami obrotowymi ponacinanego elementu dookoła osi wahania w czasie obracania się ruchomego elementu.

W szczególności, element ruchomy jest podłokietnikiem siedzenia, na przykład siedzenia pojazdu samochodowego.

Te podłokietniki są w znany sposób:

- regulowane w położeniu kątowym w płaszczyźnie pionowej względem płaszczyzny odniesienia, na ogół płaszczyzny poziomej,

- chowane w położeniu umieszczonym konwencjonalnie według rysunku dokumentacji siedzenia.

Ze stanu techniki są znane bardzo liczne rozwiązania urządzenia do regulacji położenia podłokietników siedzeń samochodowych, przy czym można odnieść się tytułem przykładów do następujących dokumentów patentowych: DE-A-43 30 448, DE-A-42 27 871, DE-40 22 840, DE-36 11 929, EP-A-010 867, EP-A-018 662, EP-A-061 967, EP-A-104 040, US-A-4 807 935, FR-A-2 406 752, FR-A-2 636 278, FR-A-2 704 661.

Niżej następuje bardziej dokładne odniesienie do dokumentu patentowego nr FR-A-2 737 263 wydanego dla zgłaszającej.

W pierwszym rozwiązaniu przedstawionym na fig. 2 do 9 tego dokumentu nr FR-A-2 737 263, wychodząc z pierwszego skrajnego położenia P1 ruchomego elementu i przemieszczając go w pierwszym kierunku obrotu S1, to poprzednie urządzenie umożliwia:

- w pierwszym etapie ruch krok po kroku ruchomego elementu, aż do osiągnięcia przez niego położenia pośredniego P3,

- następnie, w drugim etapie, poza położeniem pośrednim P3, swobodny ruch elementu ruchomego w kierunku obrotu S1, jak i w kierunku odwrotnym S2, tak aby ruchoma część mogła:

• albo być ponownie doprowadzona w swoje pierwsze skrajne położenie P1 drogą swobodnego obrotu według kierunku S2, przy czym środek sprężysty popycha wtedy ewentualnie element ruchomy w kierunku S2, • albo być doprowadzona do drugiego skrajnego położenia P2 drogą swobodnego obrotu według kierunku S1, przy czym środek sprężysty popycha wtedy ewentualnie element ruchomy w kierunku S1.

Ruch „nacięcie po nacięciu” albo ruch przyrostowy jest zapewniony za pomocą wahliwego mechanizmu zapadkowego wyposażonego w nacięcia, który może znaleźć się w następujących stanach, określonych w stosunku do względnego położenia zapadki i ponacinanej krawędzi umieszczonej na elemencie połączonym na sztywno z elementem ruchomym:

- stan odstępu nacięć zapadki w stosunku do nacięć krawędzi, przy czym ruchomy element może wtedy być przemieszczony swobodnie obrotowo w obydwóch kierunkach S1 i S2,

- kilka stanów całkowitego oparcia nacięć zapadki na nacięciach krawędzi, z których każdy odpowiada danemu położeniu ruchomego elementu, który może się wtedy przemieszczać tylko w kierunku S1,

- kilka stanów regulacji, w każdym z których tylko jedno z nacięć zapadki styka się z ponacinaną krawędzią, przy czym stan regulacji oddziela każdy stan całkowitego podparcia w czasie obrotowego ruchu ruchomego elementu w kierunku S1 pomiędzy położeniem P1 i P3.

Organ sprężysty popycha w sposób stały zapadkę w kierunku ponacinanej krawędzi.

Element podpierający ponacinaną krawędź jest wyposażony w tor krzywkowy umożliwiający działanie środka do odsprzęgania wahania zapadki. Ten tor krzywkowy zawiera ograniczniki ruchu, które, gdy opierają się na przeciwnych ogranicznikach przewidziane na zapadce, umożliwiają:

- przejście zapadki z położenia całkowitego oparcia do położenia odsunięcia w czasie obrotu ruchomego elementu w kierunku S1,

PL 195 138 B1

- powrót zapadki ze swojego położenia odsunięcia do pierwszego położenia całkowitego podparcia drogą obrotu ruchomego elementu w kierunku S2 i powrót do pierwszego skrajnego położenia P1.

Środek sprężysty zapewnia utrzymywanie zapadki w położeniu odsunięcia, podczas gdy tor krzywkowy nie sterował powrotem zapadki w położenie całkowitego podparcia, to znaczy sterowanie uzyskane drogą obrotu według S2 ruchomego elementu aż do pierwszego skrajnego położenia P1.

W urządzeniu opisanym w dokumencie nr FR-A-2 737 263 w stałym elemencie są poprowadzone liczne gniazda w celu umieszczenia na swoim miejscu środków sprężystych działających na wahliwą zapadkę, co utrudnia wykonanie takiego stałego elementu i nie pozwala łatwo na jego zwarte wykonanie.

Z drugiej strony urządzenie opisane w dokumencie nr FR-A-2 737 263 zawiera liczne elementy montażowe, których wymiary, konfiguracja i materiały pociągają za sobą zwiększone koszty wytwarzania.

Automatyczne urządzenie z indeksowaniem do nastawiania położenia elementu ruchomego prowadzonego dookoła osi obrotu po stałym elemencie dookoła tej osi obrotu, zawierające ponacinany element, obracający się dokoła osi wahania w zasadzie równoległej do osi obrotu, ponacinaną krawędź, która wyznacza szereg ograniczników ruchu dla ponacinanego elementu, przy czym te ograniczniki ruchu są rozmieszczone kątowo dokoła osi obrotu, oraz tor krzywkowy do sterowania ruchami obrotowymi ponacinanego elementu dookoła osi wahania w czasie obracania się ruchomego elementu, według wynalazku charakteryzuje się tym, że zawiera pierwszy sztywny, jednoblokowy, stały kołnierz wyposażony w kilka stopniowych powierzchni wyznaczających ponacinaną krawędź, tor krzywkowy, oraz co najmniej jedną powierzchnię ułożyskowania, do obrotowego prowadzenia według osi obrotu ruchomego kołnierza podpierającego oś wahania ponacinanego elementu.

Pierwszy stały kołnierz zawiera przelotowy otwór osi umożliwiający przechodzenie przynajmniej części wałka ruchomego elementu, przy czym wychodząc od osi i przesuwając się promieniowo w kierunku obwodu pierwszego stałego kołnierza, pierwszy stały kołnierz zawiera poza tym pierwszą powierzchnię ułożyskowania utworzoną przez pierścieniową, w zasadzie poprzeczną powierzchnię ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez cylindryczny brzeg otworu i w kierunku zewnętrznym przez cylindryczny brzeg osi, w zasadzie poprzeczną ściankę tworzącą ściankę denną dla pierwszego stałego kołnierza, tor krzywkowy utworzony przez powierzchnię rozciągającą się w zasadzie prostopadle do ścianki dennej, drugą, w zasadzie poprzeczną powierzchnię ułożyskowania ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez tor krzywkowy i w kierunku zewnętrznym przez pierścieniową ponacinaną krawędź osi, trzecią, w zasadzie poprzeczną powierzchnię ułożyskowania ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez ponacinaną krawędź i w kierunku zewnętrznym przez pierścieniową oś, oraz w zasadzie poprzeczną czwartą powierzchnię ułożyskowania ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez pierścieniową ściankę i w kierunku zewnętrznym przez obwód.

Tor krzywkowy składa się z dwóch półtorów krzywkowych w zasadzie symetrycznych względem płaszczyzny prostopadłej do ścianki dennej.

Urządzenie zawiera ponadto element sprężysty zamontowany na pierwszym stałym kołnierzu, przy czym wymieniony element sprężysty zawiera nachyloną powierzchnię, do sterowania ruchem wahliwym ponacinanego elementu, i zapobiegania obrotowi ruchomego elementu w kierunku obrotu.

Urządzenie zawiera ruchomy kołnierz w postaci elementu na ogól w kształcie tarczy, wyposażonej w poprzeczny otwór umożliwiający przechodzenie wałka ruchomego elementu, oraz środki umożliwiające blokadę obracania się tego ruchomego kołnierza względem wymienionego obracającego się wałka, przy czym ten ruchomy kołnierz jest wyposażony ponadto na pierwszej poprzecznej powierzchni czołowej w czop tworzący oś wahania ponacinanego elementu.

Ponacinany element albo wahliwa zapadka jest w zasadzie płaskim elementem wyposażonym w osiowy otwór umożliwiający jego montaż na czopie ruchomego kołnierza, czop wystający na jednej z jego poprzecznych powierzchni czołowych, przy czym czop tworzy palec do odczytywania toru krzywkowego w czasie obracania się ruchomego kołnierza względem pierwszego stałego kołnierza, oraz nacięcia co najmniej na pierwszej powierzchni bocznej, przy czym nacięcia mają kształt w zasadzie komplementarny do nacięć ponacinanej krawędzi pierwszego stałego kołnierza.

Ponacinany element ma ogólną płaszczyznę symetrii, przy czym dwie ponacinane powierzchnie są rozmieszczone na jego zewnętrznej powierzchni bocznej.

Urządzenie zawiera ponadto element podporowy osi połączony mechanicznie z ruchomym kołnierzem, tak aby mógł być z nim wprawiany w ruch obrotowy w czasie ruchu wałka, przy czym ten element podpiera sprężysty środek zwrotny ponacinanego elementu.

PL 195 138 B1

Sprężysty środek zwrotny jest elastyczną płytką wyposażoną w ogranicznik ruchu, przy czym ponacinany element jest wyposażony w ogranicznik ruchu o kształcie dopełniającym, tak aby ten ponacinany element mógł znaleźć się w następujących trwałych stanach: pierwszy stan, w którym pierwsza ponacinana powierzchnia ponacinanego elementu opiera się na ponacinanej krawędzi pierwszego stałego kołnierza, drugi stan, w którym ponacinany element nie styka się z ponacinaną krawędzią, przy czym to oddzielenie jest zachowane drogą odwracalnej blokady ogranicznika ruchu względem dopełniającego profilu środka sprężystego, oraz trzeci stan, w którym druga ponacinana powierzchnia ponacinanego elementu opiera się na ponacinanej krawędzi pierwszego stałego kołnierza.

Urządzenie zawiera drugi stały kołnierz wyposażony w poprzeczny otwór umożliwiający przechodzenie osi ruchomego elementu, przy czym ten drugi kołnierz może być połączony na sztywno z pierwszym stałym kołnierzem, tak aby utworzyć korpus, w którym jest umieszczony obracający się zespół utworzony przez ruchomy kołnierz, ponacinany element zamocowany wahliwie na ruchomym kołnierzu dookoła osi, oraz element podporowy sprężystego środka zwrotnego.

Drugi stały kołnierz jest zaciśnięty na kołnierzu pierwszym, tak aby zapewnić zatrzymanie wymienionego obracającego się zespołu.

Po połączeniu na sztywno pierwszego i drugiego stałego kołnierza powierzchnie ułożyskowania pierwszego stałego kołnierza zapewniają w przypadku pierwszej powierzchni ułożyskowania prowadzenie obrotowe osi i blokadę ruchu postępowego elementu podporowego, w przypadku drugiej powierzchni ułożyskowania opieranie się przynajmniej jednej części poprzecznej powierzchni ponacinanego elementu, zaś w przypadku trzeciej powierzchni ułożyskowania prowadzenie obrotowe osi i blokadę ruchu postępowego ruchomego kołnierza.

Ruchomy kołnierz zawiera wystający na jego powierzchni czołowej poprzecznej względem drugiego stałego kołnierza czop, który lokuje się w utrzymującej powierzchni ułożyskowania, poprowadzonej w drugim stałym kołnierzu, przy czym ten czop tworzy ogranicznik ruchu dla działania co najmniej jednego organu sprężystego znajdującego się w wymienionej powierzchni ułożyskowania.

Utrzymująca powierzchnia ułożyskowania jest pierścieniowym przewężeniem osi.

Utrzymująca powierzchnia ułożyskowania zawiera dwie sprężyny, przy czym druga sprężyna ma sztywność większą niż sztywność sprężyny pierwszej, przynajmniej jedna ze sprężyn współpracuje ze środkiem, który może ograniczać odkształcanie się pierwszej sprężyny do określonej wartości granicznej, tak aby obracanie się ruchomego kołnierza dokonywało się przeciw tym sprężynom w celu ściśnięcia pierwszej sprężyny na pierwszym wycinku kątowym do wymienionej ograniczonej wartości, a następnie ściśnięcia na drugim wycinku kątowym tylko sprężyny drugiej.

Sprężyny są oparte przynajmniej pośrednio o siebie na jednym ze swoich końców.

Środek, który może ograniczać odkształcenie pierwszej sprężyny, jest elementem łukowym, którego długość w stanie rozwinięcia jest w zasadzie równa długości ściśniętej pierwszej sprężyny.

Pomiędzy pierwszym stałym kołnierzem i kołnierzem ruchomym jest umieszczony unieruchamiający obrotowo środek typu bezwładnościowego.

Pierwszy stały kołnierz ma co najmniej jedną prowadnicę toczącego się organu, przy czym czołowa powierzchnia boczna ruchomego kołnierza zawiera co najmniej jedną wnękę umieszczoną w określonej względnej orientacji ruchomego kołnierza względem pierwszego stałego kołnierza do częściowego przyjmowania toczącego się organu, tak aby tworzył on w tym położeniu przeszkodę dla obracania się ruchomego kołnierza.

Urządzenia według wynalazku umożliwia zapewnienie funkcji uzyskanych za pomocą pierwszego rozwiązania wynalazku opisanego w dokumencie nr FR-A-2 737 263, przy czym to urządzenie jest bardziej zwarte i mocniejsze, umożliwiające poza tym:

- demontaż podłokietnika bez narzędzi, przy czym żadna wystająca część nie przekracza siedzenia, gdy podłokietnik jest demontowany z urządzenia,

- montaż mniejszej liczby elementów w stosunku do poprzednich rozwiązań,

- montaż symetrycznego podłokietnika na urządzeniu usytuowanym na prawo albo na lewo od siedzenia bez znaczącej modyfikacji tego urządzenia.

Przedmiot wynalazku w przykładach wykonania uwidoczniono na załączonym rysunku, na którym fig. 1 przedstawia w widoku z góry pierwszy stały kołnierz korpusu sterującego zgodnie z rozwiązaniem według wynalazku, przy czym ten stały kołnierz jest widoczny od swojej strony wewnętrznej, fig. 2 - w widoku analogicznym do widoku z fig. 1 pierwszy stały kołnierz, przy czym dwa elementy są przedstawione w jednym z ich położeń działania w stosunku do pierwszego stałego kołnierza, fig. 3 - w widoku w przekroju poprzecznym korpus według wynalazku, fig. 4 - widok analogiczny do fig. 2, przy

PL 195 138 B1 czym ruchoma zapadka znajduje się w położeniu odsunięcia od ponacinanej krawędzi pierwszego stałego kołnierza, fig. 5 - w widoku analogicznym do fig. 1 drugie rozwiązanie pierwszego stałego kołnierza, fig. 6 - w widoku z góry rozwiązanie drugiego stałego kołnierza korpusu sterującego według wynalazku, przy czym ten drugi stały kołnierz jest widoczny od swojej strony wewnętrznej, fig. 7 - schematycznie z boku podłokietnik zainstalowany na urządzeniu, takim jak urządzenie przedstawione na fig. 1 do 6, przy czym podłokietnik jest pokazany w określonych dalej położeniach P1, P2, P3, P4 i P5, a wartości odległości kątowej pomiędzy tymi położeniami są podane tylko tytułem ilustracji.

Należy odnieść się przede wszystkim do fig. 1, na której przedstawiono w widoku z góry pierwszy stały kołnierz 1, w zasadzie sztywny i jednoblokowy, korpusu sterującego według wynalazku.

Na fig. 1 przedstawiono wewnętrzną powierzchnię czołową tego pierwszego stałego kołnierza 1, który może być wykonany z materiału wybranego w zależności od przewidywanego zastosowania z grupy obejmującej materiały polimeryczne, stopy metali, takie jak stale albo stopy aluminiowe.

W przedstawionym rozwiązaniu obwód 2 tego pierwszego stałego kołnierza 1, takiego jak przedstawiono na fig. 1, jest w zasadzie wpisany w kwadratową obwiednię 3. Rozumie się oczywiście, że ten obwód może mieć różny kształt, tak że może być wpisany w obwiednię okrągłą, owalną, prostokątną albo wielokątną.

Pierwszy stały kołnierz 1 ma poprzeczny otwór 4 osi 5 w zasadzie równoległy do kierunku D1 prostopadłego do płaszczyzny rysunku.

W dalszym opisie tego pierwszego stałego kołnierza 1:

- określenie poprzeczny będzie stosowane w odniesieniu do płaszczyzn równoległych do płaszczyzny fig. 1,

- określenia „osiowy”, „podłużny” będą stosowane względem osi 5,

- określenie „promieniowy” będzie stosowane w odniesieniu do kierunków D2 prostopadłych do osi 5,

- określenia „wewnętrzny”, „zewnętrzny” będą stosowane w zależności od odpowiednich względnych odległości od osi 5.

W przedstawionym rozwiązaniu oś 5 jest w zasadzie usytuowana w środku kwadratowej obwiedni 3.

W innych, nieprzedstawionych rozwiązaniach wynalazku ta oś 5 jest przesunięta względem środka obwiedni, w którą jest wpisany obwód 2 tego pierwszego stałego kołnierza 1.

Wychodząc z osi 5 i posuwając się promieniowo w kierunku zewnętrznym pierwszego stałego kołnierza 1, w kierunku jego obwodu 2, napotyka się:

- cylindryczny brzeg 6 osi 5 przelotowego otworu 4,

- pierwszą powierzchnię ułożyskowania 7 utworzoną przez pierścieniową, prawie poprzeczną powierzchnię ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez cylindryczny brzeg 6 i w kierunku zewnętrznym przez cylindryczny brzeg 8 osi 5,

- w zasadzie poprzeczną ściankę tworzącą ściankę denną 9 dla pierwszego stałego kołnierza 1,

- tor krzywkowy 10 utworzony przez powierzchnię rozciągającą się w zasadzie prostopadle do dennej ścianki 9 pierwszego stałego kołnierza 1,

- drugą, w zasadzie poprzeczną powierzchnię ułożyskowania 11 ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez tor krzywkowy 10 i w kierunku zewnętrznym przez pierścieniową ponacinaną krawędź 12 osi 5,

- trzecią, w zasadzie poprzeczną powierzchnię ułożyskowania 13 ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez ponacinaną krawędź 12 i w kierunku zewnętrznym przez pierścieniową ściankę 14 osi 5,

- czwartą, w zasadzie poprzeczną powierzchnię ułożyskowania 15 ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez pierścieniową ściankę 14 i w kierunku zewnętrznym przez obwód 2.

Wychodząc z pierwszej powierzchni ułożyskowania 7 i posuwając się promieniowo w kierunku obwodu 2 napotyka się w ten sposób kilka powierzchni ułożyskowania 11, 13, 15 ustawionych piętrowo w przypadku pierwszego stałego kołnierza 1, przy czym te powierzchnie ułożyskowania 11, 13, 15 są w zasadzie równoległe do dennej ścianki 9.

W tej dennej ściance 9 przewiduje się w przedstawionym rozwiązaniu cztery w zasadzie podłużne nagwintowane otwory poprzeczne 16, które umożliwiają umocowanie śrubami pierwszego stałego kołnierza 1 na podporze, takiej jak na przykład oparcie nie pokazanego siedzenia samochodowego.

W innych, nieprzedstawionych rozwiązaniach to umocowanie pierwszego stałego kołnierza 1 na podporze uzyskuje się za pomocą środka wybranego z grupy obejmującej łączenie śrubami, nitowanie, zgrzewanie, klejenie albo każdy inny równoważny środek.

PL 195 138 B1

Ścianka denna 9 ma wystające w zasadzie osiowo co najmniej dwa czopy 17, 18, na których jest zaciśnięty element sprężysty 19.

Rozmieszczenie czopów 17, 18 i elementu 19 będzie opisane szczegółowo niżej w odniesieniu do rozwiązania przedstawionego na fig. 1.

Ten element sprężysty 19 może być wykonany z materiału wybranego z grupy materiałów obejmującej stopy metali i materiały polimeryczne. Czopy 17, 18 rozciągają się na wysokości osiowej mniejszej albo równej wysokości toru krzywkowego 10.

W rozwiązaniu przedstawionym na fig. 1 trzy czopy 17, 18 umożliwiają montaż elementu sprężystego 19 według dwóch konformacji symetrycznych względem płaszczyzny T obejmującej kierunek D2 i prostopadłą do fig. 1. Na figurach przedstawiono tylko jedną z konfiguracji montażowych elementu sprężystego 19.

W innych, nieprzedstawionych rozwiązaniach przewiduje się tylko dwa czopy, przy czym jest wtedy możliwe tylko jedno rozmieszczenie elementu sprężystego 19.

W rozwiązaniu przedstawionym na fig. 1 dwa bliskie czopy 17 są rozmieszczone na promieniu R17, mniejszym niż promień R18, na którym jest umieszczony trzeci, odległy czop 18.

Element sprężysty 19 rozciąga się na wysokości osi, mniejszej albo równej wysokości toru krzywkowego 10.

Ten element sprężysty 19 ma na każdej ze swoich dwóch skrajnych części kształt położonego płasko haka zazębiającego się z częścią bocznej powierzchni czopów 17, 18.

Gdy element sprężysty 19 znajduje się w położeniu nie odkształconym, takim jaki widać na fig. 1, to jego pierwsza skrajna część 20 jest również ułożona płasko zazębiając się z częścią bocznej powierzchni bliskiego czopa 17.

Jeżeli chodzi o drugą skrajną część 21 elementu 19, to jest ona zawsze utrzymywana w położeniu płaskim, zazębiając się z boczną powierzchnią odległego czopa 18.

Pomiędzy swoimi dwoma wąskimi skrajnymi częściami 20, 21 element sprężysty zawiera odcinek pośredni 22 o wzrastającej grubości od pierwszej skrajnej części 20 do drugiej skrajnej części 21.

Pierwsza część tego odcinka pośredniego 22 jest w zasadzie koncentryczna i umieszczona w pewnym odstępie od odległego czopa 18.

Druga część tego odcinka pośredniego 22 rozciąga się pomiędzy odległym czopem 18 i czopem bliskim 17 i ma krzywiznę z wklęsłością zwróconą do wnętrza.

Czop odległy 18 znajduje się w przewężeniu 23 z otwarciem zorientowanym w kierunku osi 5 i ograniczonym krzywizną toru krzywkowego 10. W przedstawionym rozwiązaniu to przewężenie 23 ma profil poprzeczny zawierający:

- ściankę podstawy 24 w zasadzie w łuku kołowym o osi 5,

- w zasadzie promieniowe dwie ścianki boczne 25.

Otwarcie przewężenia 23 ma w ten sposób wymiar mniejszy niż jego ścianka podstawy 24.

W przedstawionym rozwiązaniu pierwsza część odcinka pośredniego 22 elementu 19 nie opiera się o ściankę boczną 25 przewężenia 23, przy czym druga skrajna część 21 elementu 19 jest z kolei zablokowana poprzez swoje potrójne oparcie o:

- ściankę boczną 25 przewężenia 23,

- ściankę podstawy 24 przewężenia 23,

- boczną powierzchnię odległego czopa 18.

Element sprężysty jest w ten sposób utrzymywany w swoim położeniu na swojej drugiej skrajnej części 21.

Ponieważ pierwsza skrajna część 20 nie jest z kolei utrzymywana w swoim położeniu względem bliskiego czopa 17, to element sprężysty 19 może zatem odkształcać się sprężyście, przy czym to odkształcenie odpowiada obrotowi elementu sprężystego 19 dookoła osi w zasadzie wyznaczonej przez odległy czop 18. Zaleta takiego odkształcenia będzie wyjaśniona dalej.

Pierwszy stały kołnierz 1, na którym jest umieszczony element sprężysty 19, jest patrząc w płaszczyźnie fig. 1 symetryczny względem określonej wyżej płaszczyzny T.

Tor krzywkowy 10 będzie teraz opisany dokładniej biorąc pod uwagę tę symetrię.

Wychodząc z bocznej ścianki 25 przewężenia 23 i poruszając się w kierunku ruchu wskazówek zegara można rozpoznać na torze krzywkowym 10:

- łuk przejściowy przyłączenia do pierwszej płaskiej powierzchni 26 nachylonej pod kątem n26 względem promienia,

- drugą płaską powierzchnię 27 nachyloną pod kątem c27 względem promienia,

PL 195 138 B1

- trzecią płaską powierzchnię 28 nachyloną pod kątem .28 względem promienia,

- pierwszy sektor kątowy 29 w łuku koła o osi 5 i promieniu R29,

- czwartą płaską powierzchnię 30 nachyloną pod kątem n30 względem promienia,

- piątą płaską powierzchnię 31 nachyloną pod kątem n31 względem promienia,

- drugi wycinek kątowy 32 w łuku koła o osi 5 i promieniu R32 w zasadzie równym określonemu wyżej promieniowi R29,

- szóstą płaską powierzchnię 33 nachyloną pod kątem n33 względem promienia,

- trzeci wycinek kątowy 34 rozciągający się na promieniu R34 mniejszym niż określony wyżej promień R29.

W przedstawionym rozwiązaniu kąt Θ26 jest rzędu 15°, kąt Θ27 jest rzędu 80°, kąt Θ28 jest rzędu 45°, kąt Θ30 jest rzędu 50°, kąt Θ31 jest rzędu 15°, a kąt Θ33 jest rzędu 45°.

Specjalista będzie umiał nastawić wartości powyższych kątów w celu uwzględnienia funkcji toru krzywkowego 10, które będą wyjaśnione szczegółowo dalej.

Teraz nastąpi odniesienie do fig. 2, na której przedstawiono, w pierwszym położeniu, zapadkę wahliwą 40 ruchomą dookoła osi wahania 41, przy czym ta oś wahania 41 jest zdolna do wprawiania się w ruch obrotowy osi 5. Zapadka wahliwą 40 jest w przedstawionym rozwiązaniu w zasadzie płaskim elementem rozciągającym się poprzecznie na pierwszym stałym kołnierzu 1 i mającym ogólny kształt półksiężyca.

Grubość osiowa zapadki 40 jest mniejsza albo równa grubości ponacinanej krawędzi 12.

Przynajmniej część poprzecznej czołowej powierzchni zapadki 40 spoczywa na drugiej powierzchni ułożyskowania 11 i to wzdłuż możliwych ruchów zapadki 40.

Zapadka 40 jest wyposażona na jednej ze swoich poprzecznych powierzchni czołowych w wystający w zasadzie osiowo czop 42.

W ten sposób, jak to będzie widoczne dalej, ten czop 42 tworzy palec do odczytu toru krzywkowego 10.

Dla ułatwienia odczytu rysunków ruchomy kołnierz podpierający zapadkę wahliwą 40 nie jest przedstawiony na fig. 2.

Zapadka wahliwą 40 ma ogólną płaszczyznę symetrii S, prostopadłą do płaszczyzny fig. 2.

Obwód zapadki 40, w zasadzie prostopadły do płaszczyzny fig. 2, zawiera:

- zakrzywioną powierzchnię 43 tworzącą duży brzeg wewnętrzny,

- na dużym brzegu zewnętrznym dwie ponacinane powierzchnie 44, 45 oddzielone od siebie zakrzywioną powierzchnią 46,

- ogranicznik ruchu 47 przynajmniej na jednym z dwóch brzegów bocznych łączących brzeg zewnętrzny i wewnętrzny zapadki 40.

Nacięcia powierzchni 44, 45 mają kształt dopełniający do nacięć krawędzi 12.

W swoim położeniu pokazanym na fig. 2 czop 42 zapadki wahliwej 40 znajduje się w małej odległości od powierzchni 32, 33 toru krzywkowego 10, a nacięcia pierwszej ponacinanej powierzchni 44 zapadki 40 opierają się na nacięciach ponacinanej krawędzi 12.

Utrzymywanie takiego oparcia jest zapewnione za pomocą elementu, sprężystego 48, takiego jak na przykład sprężyna płytkowa, podpartego elementem 49 obracającym się w tym samym czasie, co i ruchomy kołnierz 57 podpierający zapadkę 40.

Wychodząc z położenia przedstawionego na fig. 2 zapadka 40 może być wprawiona w ruch obrotowy dookoła osi 5 tylko w jednym kierunku S1.

Teraz będzie opisany montaż pełnego korpusu w odniesieniu do fig. 3 i figur następnych.

Element podporowy 49 jest wyposażony w przelotowy otwór centralny 50, którego powierzchnia boczna jest wyposażona w przedstawionym rozwiązaniu w podłużne występy 51 przeznaczone do współpracy z odpowiednimi wycięciami 52 ruchomego wału 53 o osi 5.

W innym rozwiązaniu powierzchnia boczna przelotowego otworu centralnego 50 jest wyposażona w środki do sprężystego zaciskania wałka 53, tak aby osłabiały one stukoty związane z funkcjonalnymi luzami urządzenia.

Element podporowy 49 zawiera:

- pierwszą skrajną część pierścieniową 54 opierającą się obrotowo na pierwszej powierzchni ułożyskowania 7 pierwszego stałego kołnierza 1,

- drugą część skrajną 55 opierającą się na stałe na środkowej powierzchni ułożyskowania 56 o osi 5 ruchomego kołnierza 57,

PL 195 138 B1

- boczną powierzchnię wzdłużną 58, która w każdym punkcie jest przynajmniej lekko odsunięta od wewnętrznego brzegu 43 zapadki 40.

Ruchomy kołnierz 57 jest elementem wahliwym albo elementem środkowym korpusu. W przedstawionym rozwiązaniu ten ruchomy kołnierz 57 jest pełnym elementem wyposażonym w dwie poprzeczne powierzchnie czołowe 59, 60, przy czym podłużny brzeg pierścieniowy 61 o osi 5 łączy te dwie powierzchnie 59, 60 ze sobą.

Zewnętrzny brzeg boczny pierwszej poprzecznej powierzchni czołowej 59 opiera się na trzeciej powierzchni ułożyskowania 13, przy czym podłużny brzeg pierścieniowy 61 opiera się na pierścieniowej ściance 14 pierwszego stałego kołnierza 1.

Pierwsza poprzeczna powierzchnia czołowa 59 jest wyposażona w wystający wzdłużnie czop 62 tworzący oś wahania zapadki 40.

Druga poprzeczna powierzchnia czołowa 60 ruchomego kołnierza 57 jest wyposażona w wystający wzdłużnie czop 63, który znajduje się, gdy korpus BO znajduje się w położeniu zmontowania, w pierścieniowym przewężeniu 64 drugiego stałego kołnierza 65. W tym pierścieniowym przewężeniu 64 są rozmieszczone środki sprężyste, takie jak sprężyny, których działanie będzie uściślone szczegółowo na końcu.

Kołnierz ruchomy 57 zawiera centralny otwór przelotowy o osi 5, którego pierścieniowy brzeg jest wyposażony w podłużne występy przeznaczone do opierania się w wycięciach 52 wałka 53.

Drugi stały kołnierz 65 jest wyposażony w przelotowy otwór 66, który umożliwia przepuszczenie przez niego wałka 53.

W przedstawionym rozwiązaniu drugi stały kołnierz 65 jest przeciwelementem zaciśniętym na pierwszym stałym kołnierzu 1 za pomocą czterech sprężystych łapek 67, przy czym drugi stały kołnierz 65 jest wykonany z materiału polimerycznego, wtryskiwanego albo prasowanego.

Ograniczniki ruchu 68 przewidziane na obwodzie 2 pierwszego stałego kołnierza 1 umożliwiają uniknięcie względnego przemieszczania się dwóch stałych kołnierzy pierwszego 1 i drugiego 65, a mianowicie obracania się wokół osi 5.

Inne środki montażowe dwóch stałych kołnierzy pierwszego 1 i drugiego 65 można przewidzieć dodatkowo albo zamiast łapek 67 zwłaszcza wtedy, gdy drugi stały kołnierz 65 jest wykonany z metalu.

Drugi stały kołnierz 65 jest wyposażony w powierzchnię ułożyskowania do zatrzymywania ruchu postępowego i prowadzenia obrotowo kołnierza ruchomego 57.

Teraz będzie opisane działanie obudowy BO wychodząc z położenia przedstawionego na fig. 2 dla zapadki 40.

To położenie odpowiada położeniu P1, w którym wałek 53 może obracać się tylko w kierunku S1.

Ręczne działanie na wałek 53 w kierunku obrotu S1 prowadzi do wprawienia w ruch obrotowy ruchomego kołnierza 57, a skutkiem tego do obracania się osi 5:

• elementu podporowego 49 w stałym podparciu przez występ na powierzchni ułożyskowania 56, • zapadki wahliwej 40 zamontowanej na czopie 62.

W czasie tego obracania się nacięcia pierwszej ponacinanej powierzchni 45 zapadki wahliwej 40 prowadzi się w kierunku nacięć ponacinanej krawędzi 12, wciąż na skutek działania elementu sprężystego 48.

Wychodząc z położenia P1 przedstawionego na fig. 2 obracanie się wałka 53 będzie zatem prowadzić do ruchu „nacięcie za nacięciem” zapadki wahliwej 40, podczas gdy czop 42 przechodzi przez drugi wycinek kątowy 32.

Przejście od jednego nacięcia do drugiego drogą kolejnego obracania się według S1 jest związane z obracaniem się zapadki 40, przy czym dla każdego uzyskanego przyrostu położenia nie jest możliwy ruch w odwrotnym kierunku obrotu S2.

Tytułem przykładu regulację zwiększoną do 40° można uzyskać za pomocą kroku rzędu 4° do 5°.

Gdy czop 42 dochodzi do powierzchni 31 toru krzywkowego 10, zapadka 40 wprawia się w ruch obrotowy dookoła osi wyznaczonej przez czop 62, tak aby pierwsza ponacinana powierzchnia 44 zapadki 40 była odsunięta od ponacinanej krawędzi 12. Utrzymywanie w tym odsuniętym położeniu uzyskuje się drogą przesuwu ogranicznika ruchu 47 zapadki 40 po elemencie sprężystym 48.

PL 195 138 B1

Zapadka 40 jest wtedy umieszczona w sposób przedstawiony na fig. 4, a wałek 53 znajduje się w położeniu P3. Wtedy jest możliwe swobodne obrócenie wałka 53 w dwóch kierunkach S1 albo S2, dla:

- albo powrotu do określonego poprzednio położenia P1, przy czym czop 42 zapadki 40 pokonuje pierwszy tor, taki jak na przykład tor oznaczony 69 na fig. 4. W tym przypadku zetknięcie się czopa 42 z szóstą powierzchnią 33 toru krzywkowego 10 powoduje powrót zapadki 40 w swoje położenie z fig. 2,

- albo przemieszczania się aż do położenia P2, w którym jest możliwe obracanie się według S1, przy czym obracanie się według S2 jest zahamowane.

To położenie P2 osiąga się, gdy czop 42 napotyka nachyloną powierzchnię 35 ograniczającą pierwszą skrajną część 20 elementu 19.

Dzięki kątowi nachylenia n35 tej powierzchni 35, zmierzonemu względem promienia, i długości tej powierzchni 35 zapadka 40 jest zmuszona faktycznie do powrotu do położenia oparcia swojej pierwszej ponacinanej powierzchni 44 na ponacinanej krawędzi 12.

Tak że uzyskuje się blokadę obrotu wałka 53 z tych samych przyczyn jak w czasie ruchu „nacięcie po nacięciu” pomiędzy położeniem P1 i P3.

Jeżeli, wychodząc z tego położenia P2, wywiera się działanie obrotowe wałka 53 według S1, to czop 42 zapadki 40 napotka drugą powierzchnię 27, co skutkuje umieszczeniem zapadki 40 w położeniu odsuniętym od krawędzi 12 w sposób analogiczny do tego, co zostało opisane poprzednio w czasie przechodzenia czopa 42 po powierzchni 31.

Wałek 53 znajduje się wtedy w położeniu P4.

Wychodząc z tego położenie P4 możliwe jest:

- ponowne doprowadzenie walka 53 w położenie P1 drogą swobodnego obrotu w kierunku S2,

- doprowadzenie wałka 53 w skrajne położenie P5 drogą swobodnego obrotu, przy niskiej amplitudzie, w kierunku S1.

To położenie P5 odpowiada zespołowi następujących cech charakterystycznych zabezpieczających koniec ruchu, włącznie z przypadkiem znacznego nacisku w kierunku dalszego obrotu według S1: styk pomiędzy czopem 42 zapadki 40 i pierwszą powierzchnią 26 toru krzywkowego 10, co umożliwia oparcie się drugiej ponacinanej powierzchni 45 zapadki 40 na ponacinanej krawędzi 12.

W jednym z wariantów rozwiązania tor krzywkowy 10 jest wyposażony na końcu pierwszej powierzchni 26 w końcowy ogranicznik ruchu.

Wychodząc z położenia P5 i uruchamiając wał w kierunku S2 powrót do położenia P4 prowadzi do odsunięcia się ponacinanych powierzchni zapadki 40 i ponacinanej krawędzi 12, przy czym do odsunięcie utrzymuje się za pomocą elementu sprężystego 48.

Odryglowanie z położenia P2 dokonuje się, na przykład w przypadku zastosowania do podłokietnika samochodowego, drogą wysprzęgnięcia zapadki obrotowej 40 na skutek popychania podłokietnika do tyłu, przy czym położenie P2 odpowiada wyraźnie ustawieniu w jednej linii podłokietnika i oparcia siedzenia.

Na ogół zapadkę można usytuować w trzech różnych stałych położeniach:

- położenie pierwsze, w którym pierwsza ponacinana powierzchnia 44 zapadki 40 opiera się na ponacinanej krawędzi 12 pierwszego stałego kołnierza 1; to pierwsze położenie odpowiada trwałym położeniom zawartym pomiędzy włączonym położeniem P1 i wyłączonym położeniem P3 i odpowiada również położeniu P2,

- położenie drugie, w którym zapadka nie styka się z ponacinaną krawędzią 12, przy czym to odsunięcie zachowuje się drogą odwracalnej blokady ogranicznika ruchu 47 zapadki 40 względem części profilu elementu sprężystego 48; to drugie położenie odpowiada położeniom P3 i P4 wałka 53,

- położenie trzecie, w którym druga ponacinana powierzchnia 45 zapadki 40 opiera się na ponacinanej krawędzi 12 pierwszego stałego kołnierza 1; to trzecie położenie odpowiada skrajnemu położeniu P5.

Pomiędzy położeniem P1 i P3, niech to będzie na przykład 40°, możliwa jest regulacja kąta obrotu wałka 53 „nacięcie po nacięciu”, przy czym przejście od jednego nacięcia do drugiego uzyskuje się drogą nieznacznego odchylania zapadki 40.

Przejście od jednego nacięcia do drugiego może odpowiadać na przykład kątowi około 4° do 5°.

Pełna droga od P1 do P5 może odpowiadać na przykład kątowi rzędu około 140°, przy czym położenia P4 i P5 są odsunięte od siebie o kilka stopni.

PL 195 138 B1

W przedstawionym rozwiązaniu ponacinana krawędź 12 jest wyposażona w dostrzegalnie nacięcia identyczne na całej swojej rozciągłości, a tor krzywkowy 10 składa się z dwóch półtorów krzywkowych, symetrycznych względem płaszczyzny T, przy czym wykorzystuje się tylko jeden półtor.

W innych, nie przedstawionych rozwiązaniach wynalazku nacięcia rozmieszczone na półokręgu ponacinanej krawędzi 12 odpowiadające półtorowi krzywkowemu różnią się od nacięć rozmieszczonych na drugim półokręgu, tak aby umożliwić na przykład montaż urządzenia z dwiema wartościami odległości kątowej pomiędzy nacięciami w zależności od wykorzystywanego półtoru krzywkowego.

W rozwiązaniach, w których zapadka 40 ma dwie ponacinane powierzchnie, druga ponacinana powierzchnia jest bardzo wyraźnie przystosowana do opierania się na ponacinanej krawędzi 12, w danym przypadku, gdy osiąga się położenie P5.

Jeszcze w innych, nieprzedstawionych rozwiązaniach wynalazku, nacięcia znajdują się na ponacinanej krawędzi 12 tylko w strefach odpowiadających położeniom P1 do P3, P2 i P5.

Jeszcze w innych, nieprzedstawionych rozwiązaniach wynalazku, dwa półtory krzywkowe nie są symetryczne albo pierwszy stały kołnierz zawiera tylko jeden tor krzywkowy, który rozciąga się na wycinku kątowym większym niż wycinek półtoru krzywkowego, takiego jak już opisano.

W jeszcze innych rozwiązaniach element z materiału polimerycznego, umieszczony na pierwszym stałym kołnierzu 1, tworzy przynajmniej część toru krzywkowego 10.

Z kolei nastąpi teraz odniesienie do fig. 5, która przedstawia wariant rozwiązania pierwszego stałego kołnierza 1.

Na fig. 5 elementy analogiczne do elementów poprzednio opisanych są opatrzone tymi samymi odnośnikami liczbowymi i nie będą opisywane od nowa.

Dla uproszczenia na fig. 5:

- środek sprężysty 48 nie jest pokazany,

- element sprężysty 72 jest przedstawiony liniami ciągłymi, chociaż jest on umieszczony pod zapadką obrotową 40, której czop 42 znajduje się w położeniu oznaczonym jako F.

Kształty i funkcje tego elementu sprężystego będą przedstawione szczegółowo niżej.

Na fig. 5 odnośniki A, B, C, E, E i F odpowiadają położeniom czopa 42 zapadki 40 względem toru krzywkowego 10.

Położenie A jest położeniem analogicznym do położenia opisanego poprzednio w odniesieniu do fig. 2 i jest związane z położeniem P1.

Położenie C odpowiada położeniu P3 wałka 53.

Gdy czop 42 pokonuje tor krzywkowy od A do B (drugi wycinek kątowy 32), to zapadka 40 pokonuje ząbki ponacinanej krawędzi 12 pierwszego stałego kołnierza 1, co umożliwia regulację kątowego przyrostu położenia wałka 53.

Przejście czopa 42 od B do C pociąga za sobą oddalenie się zębów zapadki 40 od ponacinanej krawędzi 12, a wałek 53 może wtedy swobodnie obracać się w kierunku S1 albo S2 w sposób analogiczny do sposobu opisanego poprzednio w odniesieniu do fig. 1 do 4.

Wychodząc z położenia P3 (punkt C) obrócenie się wałka 53 w kierunku S1 prowadzi do zetknięcia się w D pomiędzy czopem 42 i pochyleniem 36 elementu sprężystego 72, przy czym czop 42 przechodzi na koniec do denka przewężenia 74. W tym położeniu nacięcia zapadki 40 nie stykają się z ponacinaną krawędzią 12 i środek sprężysty 48 wywiera nacisk na zapadkę 40.

Ten element sprężysty 72 tworzy elastyczną krzywkę i może być wykonany z materiału wybranego z grupy materiałów obejmującej stopy metali i polimery.

Jeżeli, wychodząc z tego położenia na dnie przewężenia 74, powoduje się obrót wałka 53 w kierunku S2, to elastyczność ramienia 73 elementu sprężystego 72 umożliwia czopowi 42 zapadki 40 dojście do położenia E, w którym pierwsza ponacinana powierzchnia 44 zapadki 40 opiera się na ponacinanej krawędzi 12.

Wałek 53 znajduje się wtedy w położeniu P2.

Wychodząc z położenia P2 (punkt E) obracanie się wałka 53 w kierunku S1 prowadzi do przemieszczenia się czopa 42, drogą odsunięcia ponacinanego wycinka 44, z położenia E w położenie F, a następnie G, odpowiadające położeniu P5 wałka 53.

Obracanie w kierunku S1 poza to położenie P5 jest zahamowane przez mechanizm analogiczny do mechanizmu opisanego poprzednio w odniesieniu do fig. 1 do 4: stykanie się drugiej ponacinanej powierzchni 45 zapadki 40 i ponacinanej krawędzi 12.

PL 195 138 B1

W rozwiązaniu przedstawionym na fig. 5 element sprężysty 72 tworzący elastyczną krzywkę jest:

- umieszczony na pierwszym stałym kołnierzu 1 drogą montażu na klocku oporowym wystającym z dennej ścianki 9,

- wyposażony w płaszczyznę symetrii związaną z płaszczyzną symetrii zespołu T pierwszego stałego kołnierza 1.

W innych, nieprzedstawionych rozwiązaniach wynalazku element 72 nie jest symetryczny względem płaszczyzny T i ewentualnie pierwszy stały kołnierz 1 jest pozbawiony takiej płaszczyzny symetrii.

Z kolei będą teraz opisane w odniesieniu do fig. 6 środki sprężyste umieszczone w przewężeniu 64 drugiego stałego kołnierza 65.

Jak powiedziano poprzednio, klocek oporowy albo czop 63 ruchomego kołnierza 57 jest ruchomy w tym przewężeniu 64 w czasie obracania się wałka 53.

W czasie swojego ruchu czop 63 będzie ściskać środki sprężyste znajdujące się w przewężeniu 64.

W przedstawionym rozwiązaniu te środki sprężyste zawierają pierwszą i drugą ściskaną sprężynę śrubową 77, 78, ustawione szeregowo, to jest swoimi końcami, w taki sposób, że mogą opierać się przynajmniej pośrednio jednym ze swoich końców.

Pierwsza sprężyna 77 rozciąga się w stanie spoczynku na wycinku kątowym większym niż wycinek, na którym rozciąga się w stanie spoczynku druga sprężyna 78.

Pierwsza sprężyna 77 o sztywności mniejszej niż sztywność drugiej sprężyny 78 zawiera w swoich zwojach zagięty pręt 79.

Ten pręt 79 ma taką średnicę, że nie może wsunąć się w zwoje drugiej sprężyny 78.

Czop 63 w położeniu P1 wałka 53 jest umieszczony w gnieździe 80 przewężenia 64.

Na skutek obrotu wałka 53 w kierunku S1 następuje ściskanie pierwszej sprężyny 77 do momentu, w którym zwoje pierwszej sprężyny 77 prawie przylegają do siebie, przy czym ten stan odpowiada w sposób widoczny ściśniętej długości pierwszej sprężyny, równej długości pręta 79.

Jeżeli teraz po dojściu do tego stanu ściśnięcia pierwszej sprężyny 77 kontynuuje się obracanie wałka 53 w kierunku S1, to pręt 79 będzie mieć tendencję do ściskania drugiej sprężyny 78 o większej sztywności.

W ten sposób moment obrotowy przyłożony do wałka 53 nie prowadzi do uszkodzenia pierwszej sprężyny 77.

Sprężyny 77, 78 i przewężenie 64 są rozmieszczone w taki sposób, że ruch wałka 53 z położenia P1 do położenia P5 odbywa się przeciw zwiększającej się sile zwrotnej, z maksymalną siłą przypadającą w położeniu P5.

Korpus sterujący BO, taki jak opisany wyżej, można stosować zwłaszcza do regulacji podłokietników siedzeń, na przykład siedzeń samochodowych.

W tym zastosowaniu:

- pierwsza sprężyna może być umieszczona w taki sposób, aby przeciwstawiać się pierwszemu oporowi sprężystemu przy przemieszczaniu się podłokietnika z najniższego położenia P1, bliskiego położeniu poziomemu, do położenia górnego i za pomocą powrotu do położenia P1

- jeżeli chodzi o drugą sprężynę 78, to może być ona umieszczona w taki sposób, aby przeciwstawiać się dodatkowemu oporowi sprężystemu przy obracaniu się w kierunku S1 w taki sposób, aby:

• utworzyć reper ukazujący zagrożenie zablokowaniem podłokietnika w położeniu górnym P4, • przeciwstawić się znacznemu oporowi przy przemieszczaniu się tego podłokietnika w kierunku skrajnego położenia P5 odblokowania.

W rozwiązaniu przedstawionym na fig. 5 pierwszy stały kołnierz 1 jest wyposażony w dwa gniazda 81, przy czym w każdym z nich można umieścić środek unieruchamiający obrót 82 typu bezwładnościowego.

W zastosowaniu do podłokietników samochodowych takie unieruchomienie za pomocą środków 82 może odpowiadać podniesionemu położeniu podłokietnika.

W takim przypadku środki 82 mają za zadanie przeciwdziałać powrotowi podłokietnika w położenie poziome przy nagłym spowolnieniu pojazdu.

W przedstawionym rozwiązaniu gniazda 80, 81 są wyposażone w ścianki boczne 83, 84, na których przewiduje się ograniczniki ruchu z tworzywa sztucznego (niepokazane) tworzące prowadnice toczącego się organu 82, takiego jak kulka, przy czym te ograniczniki ruchu z tworzywa sztucznego umożliwiają zapewnienie symetrii prowadnic w stosunku do osi symetrii znajdującej się wzdłuż oparcia siedzenia, to jest 20° do 25° względem linii pionowej.

PL 195 138 B1

Obwodowa, cylindryczna powierzchnia czołowa ruchomego kołnierza 57 jest wyposażona co najmniej w jedną wnękę, w orientacji wyznaczonej ruchomym kołnierzem 57, w celu zapobieżenia jej obrotowi.

Opisany wyżej korpus sprawdza się pod względem swojej mocnej budowy i dużej zwartości.

Claims (19)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Automatyczne urządzenie z indeksowaniem do nastawiania położenia elementu ruchomego prowadzonego dookoła osi obrotu po stałym elemencie dookoła tej osi obrotu, zawierające ponacinany element, obracający się dokoła osi wahania w zasadzie równoległej do osi obrotu, ponacinaną krawędź, która wyznacza szereg ograniczników ruchu dla ponacinanego elementu, przy czym te ograniczniki ruchu są rozmieszczone kątowo dokoła osi obrotu, oraz tor krzywkowy do sterowania ruchami obrotowymi ponacinanego elementu dookoła osi wahania w czasie obracania się ruchomego elementu, znamienne tym, że zawiera pierwszy stały kołnierz (1), jednoblokowy, sztywny i wyposażony w kilka stopniowych powierzchni wyznaczających ponacinaną krawędź (12), tor krzywkowy (10), oraz co najmniej jedną powierzchnię ułożyskowania (13, 14), do obrotowego prowadzenia według osi obrotu (5) ruchomego kołnierza (57) podpierającego oś wahania (41) ponacinanego elementu (40).
2. 2. U rządze nie według zastrz. 1, znamienne tym, że pierwszy stały koteierz (11 zawiera przelotowy otwór (4) osi (5) umożliwiający przechodzenie przynajmniej części wałka (53) ruchomego elementu, przy czym wychodząc od osi (5) i przesuwając się promieniowo w kierunku obwodu (2) pierwszego stałego kołnierza (1), pierwszy stały kołnierz (1) zawiera poza tym pierwszą powierzchnię ułożyskowania (7) utworzoną przez pierścieniową, w zasadzie poprzeczną powierzchnię ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez cylindryczny brzeg (6) otworu (4) i w kierunku zewnętrznym przez cylindryczny brzeg (8) osi (5), w zasadzie poprzeczną ściankę tworzącą ściankę denną (9) dla pierwszego stałego kołnierza (1), tor krzywkowy (10) utworzony przez powierzchnię rozciągającą się w zasadzie prostopadle do ścianki dennej (9), drugą, w zasadzie poprzeczną powierzchnię ułożyskowania (11) ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez tor krzywkowy (10) i w kierunku zewnętrznym przez pierścieniową ponacinaną krawędź (12) osi (5), trzecią, w zasadzie poprzeczną powierzchnię ułożyskowania (13) ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez ponacinaną krawędź (12) i w kierunku zewnętrznym przez pierścieniową ściankę (14) osi (5), oraz w zasadzie poprzeczną czwartą powierzchnię ułożyskowania (15) ograniczoną w kierunku wewnętrznym przez pierścieniową ściankę (14) i w kierunku zewnętrznym przez obwód (2).
3. 3. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że tor krzywkowy (10) składa się. z dwóch półtorów krzywkowych w zasadzie symetrycznych względem płaszczyzny (T) prostopadłej do ścianki dennej (9).
4. 4. Urządzenie według zas^z. 1, znamienne t^r^, że na pierwszym ssałym koonierzu (11 zamontowany jest element sprężysty (19, 72) zawierający nachyloną powierzchnię (36, 37), do sterowania ruchem wahliwym ponacinanego elementu, i zapobiegania obrotowi ruchomego elementu (53) w kierunku obrotu.
5. 5. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że zawiera ruchomy kołnierz (57) w postaci elementu na ogół w kształcie tarczy, wyposażonej w poprzeczny otwór umożliwiający przechodzenie wałka (53) ruchomego elementu, oraz środki umożliwiające blokadę obracania się tego ruchomego kołnierza (57) względem wymienionego obracającego się wałka (53), przy czym ten ruchomy kołnierz (57) jest wyposażony ponadto na pierwszej poprzecznej powierzchni czołowej (59) w czop (52) tworzący oś wahania (41) ponacinanego elementu (40).
6. 6. Urządzeńie według zas^z. 5, znamienne t^r^, że ponacinany elemeni (40) albo wahllwa zapadka jest w zasadzie płaskim elementem wyposażonym w osiowy otwór umożliwiający jego montaż na czopie (62) ruchomego kołnierza (57), czop (42) wystający na jednej z jego poprzecznych powierzchni czołowych, przy czym czop (42) tworzy palec do odczytywania toru krzywkowego (10) w czasie obracania się ruchomego kołnierza (57) względem pierwszego stałego kołnierza (1), oraz nacięcia co najmniej na pierwszej powierzchni bocznej (44), przy czym nacięcia mają kształt w zasadzie komplementarny do nacięć ponacinanej krawędzi (12) pierwszego stałego kołnierza (1).
7. 7. Urządzenie wedługzasstz. 6, znamiennetym, że ponacćnany elemeni (40) maogólnąpłaszczyznę symetrii (S) przy czym dwie ponacinane powierzchnie (44, 45) są rozmieszczone na jego zewnętrznej powierzchni bocznej.

   PL 195 138 B1
8. 8. Urządzenie według zasltrz. 1, znamienne tym, że z ruchomym kołnierzem (57) jest połączony mechanicznie element podporowy (49) osi (5), tak aby mógł być z nim wprawiany w ruch obrotowy w czasie ruchu wałka (53), przy czym ten element podporowy (49) podpiera sprężysty środek zwrotny (48) ponacinanego elementu (40).
9. 9. Urządzenie według zastrz. 8, znamienne tym, że sprężysty środek zwrotny (48) jest elastyczną płytką wyposażoną w ogranicznik ruchu, zaś ponacinany element (40) jest wyposażony w ogranicznik ruchu (47) o kształcie dopełniającym, tak aby ten ponacinany element (40) mógł znaleźć się w następujących trwałych stanach: pierwszy stan, w którym pierwsza ponacinana powierzchnia (44) ponacinanego elementu (40) opiera się na ponacinanej krawędzi (12) pierwszego stałego kołnierza (1), drugi stan, w którym ponacinany element (40) nie styka się z ponacinaną krawędzią (12), przy czym to oddzielenie jest zachowane drogą odwracalnej blokady ogranicznika ruchu (47) względem dopełniającego profilu środka sprężystego (48), oraz trzeci stan, w którym druga ponacinana powierzchnia (45) ponacinanego elementu (40) opiera się na ponacinanej krawędzi (12) pierwszego stałego kołnierza (1).
10. 10. Urządzenie wedługzastrz. 1 albo 2, albo8, albo9, znamienne tym, że oś wałka (53) ruchomego elementu przechodzi przez poprzeczny otwór drugiego stałego kołnierza (65), przy czym ten drugi stały kołnierz (65) może być połączony na sztywno z pierwszym stałym kołnierzem (1), tak aby utworzyć korpus (B), w którym jest umieszczony obracający się zespół utworzony przez ruchomy kołnierz (57), ponacinany element (40) zamocowany wahliwie na ruchomym kołnierzu (57) dookoła osi (41), oraz element podporowy (49) sprężystego środka zwrotnego (48).
11. 11. Urządzenie wedługzassrz. 10, znamiennetym, że drugi stały kołnierz (65)jess zaciśnięty na pierwszym stałym kołnierzu (1), tak aby zapewnić zatrzymanie wymienionego obracającego się zespołu.
12. 12. Urządzenie według zastrz. 10, znamienne tym, że po połączeniu na sztywno pierwszego i drugiego stałego kołnierza (1, 65) powierzchnie ułożyskowania pierwszego stałego kołnierza (1) zapewniają w przypadku pierwszej powierzchni ułożyskowania (7) prowadzenie obrotowe osi (5) i blokadę ruchu postępowego elementu podporowego (49), w przypadku drugiej powierzchni ułożyskowania (11) opieranie się przynajmniej jednej części poprzecznej powierzchni ponacinanego elementu (40), zaś w przypadku trzeciej powierzchni ułożyskowania (13) prowadzenie obrotowe osi (5) i blokadę ruchu postępowego ruchomego kołnierza (57).
13. 13. Ur^^^c^^^rΉ^w^c^łłK3Z£^^tr^^. 10, znamiennetym, że ri^u^ł^c^rm/ kołnierz (57) zawiera wyssający na jego powierzchni czołowej poprzecznej względem drugiego stałego kołnierza (65) czop (63), który lokuje się w utrzymującej powierzchni ułożyskowania, poprowadzonej w drugim stałym kołnierzu (65), przy czym ten czop (63) tworzy ogranicznik ruchu dla działania co najmniej jednego organu sprężystego znajdującego się w wymienionej powierzchni ułożyskowania.
14. 14. Urządzenie według zaskz. 13, znamienne tym, że utrzymująca powierzchnia ułożyskowania jest pierścieniowym przewężeniem (64) osi (5).
15. 15. Urządzenie według zastrz. 13 albo 14, znamienne tym. że utrzym^ąca powierzchnia ułożyskowania zawiera dwie sprężyny, przy czym druga sprężyna (78) ma sztywność większą niż sztywność sprężyny pierwszej (77), przynajmniej jedna ze sprężyn współpracuje ze środkiem (79), który może ograniczać odkształcanie się pierwszej sprężyny (77) do określonej wartości granicznej, tak aby obracanie się ruchomego kołnierza (57) dokonywało się przeciw tym sprężynom (77, 78) w celu ściśnięcia pierwszej sprężyny (77) na pierwszym wycinku kątowym do wymienionej ograniczonej wartości, a następnie ściśnięcia na drugim wycinku kątowym tylko sprężyny drugiej (78).
16. 16. Urządzenie według zaskz. 15, znamienne tym, że spręzyny(77. 18) są oparte przynajmniej pośrednio o siebie na jednym ze swoich końców.
17. 17. według zas^z. 15, znamienne tym, że środek (79), który może odkształcenie pierwszej sprężyny (77), jest elementem łukowym, którego długość w stanie rozwinięcia jest w zasadzie równa długości ściśniętej pierwszej sprężyny (77).
18. 18. Urządzenie według zastrz. 10, znamienne tym, że pomiędzy pierwszym stałym kołnierzem (1) i kołnierzem ruchomym (57) jest umieszczony unieruchamiający obrotowo środek (82) typu bezwładności owego.
19. 19. Urządzenie według zastrz. 18, znamienne tym, że pierwszy stały kołnierz (1) ma co najmniej jedną prowadnicę (83, 84) toczącego się organu (82), przy czym czołowa powierzchnia boczna ruchomego kołnierza (57) zawiera co najmniej jedną wnękę umieszczoną w określonej względnej orientacji ruchomego kołnierza (57) względem pierwszego stałego kołnierza (12) do częściowego przyjmowania toczącego się organu (82), tak aby tworzył on w tym położeniu przeszkodę dla obracania się ruchomego kołnierza (57).