PL179446B1

PL179446B1 - Nowe pochodne kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego, sposoby wytwarzania nowych pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego oraz srodek chwastobójczy i regulujacy wzrost roslin PL PL PL PL PL PL PL PL

Info

Publication number: PL179446B1
Application number: PL94311230A
Authority: PL
Inventors: Ernst Baumann; Joachim Rheinheimer; Uwe Josef Vogelbacher; Matthias Bratz; Norbert Meyer; Matthias Gerber; Karl-Otto Westphalen; Helmut Walter; Wilhelm Rademacher
Original assignee: Basf Ag
Priority date: 1993-04-23
Filing date: 1994-04-14
Publication date: 2000-09-29
Also published as: BR9406215A; PT695296E; KR100332330B1; HU9503039D0; PL311230A1; CZ276795A3; RU2135479C1; NO954210L; WO1994025443A1; CN1051307C; DE59410073D1; NZ265624A; EP0695296B1; JP3452359B2; DE4313413A1; EP0695296A1; JPH08509234A; HUT73555A; UA39954C2; AU6678094A

Abstract

1. Nowe pochodne kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1 w którym R1 oznacza grupe OR7, w której R7 oznacza atom wodoru lub C1-C4-alkil, R2 oznacza C1-C4-alkoksyl, R3 oznacza C1 -C4-alkoksyl, R4 oznacza fenyl ewentualnie podsta- wiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmujacej atom chlorowca, C1-C4 -alkil i C1 -C4 -a- lkoksyl, R5 oznacza C1 -C4-alkil, R6 oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmujacej atom chlorowca, C1 -C4 -alkil, C1-C4 -alkoksyl, grupe C1-C4-a- lkilotio, hydroksyl i acetoksyl, a Y oznacza atom tlenu lub atom siarki. PL PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku sąnowe pochodne kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego, sposoby wytwarzania nowych pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego oraz środek chwastobójczy i regulujący wzrost roślin.

Pochodne kwasów karboksylowych sąznane w stanie techniki, np. podobne pochodne ujawniono w opisach patentowych EP-A347811, JP-A 3193796, EP-A400741, EP-A409368, EP4

179 446

-Α481512, ΕΡ-Α517215, w Chem. Abs. (1993) 119, 139254e i w opisie patentowym EP-A548710. Między innymi opisano także 3-alkoksypochodne, jednak nie były to pochodne kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego. Działanie chwastobójcze i/lub bioregulujące oraz selektywność znanych związków jest jednak nie zawsze zadowalająca.

Celem wynalazku było zatem opracowanie związków o polepszonej selektywności i/lub działaniu biologicznym.

Nieoczekiwanie okazało się, że takie doskonałe właściwości chwastobójcze i regulujące wzrost roślin wykazują nowe związki według wynalazku, które ponadto, w odpowiednich dawkach, mają dobre działanie farmakologiczne na układ sercowo-naczyniowy. Te nowe związki to pochodne kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1

R²

w którym R¹ oznacza grupę OR⁷, w której R⁷ oznacza atom wodoru lub C1-C4-alkil, R² oznacza C]-C4-alkoksyl, R³ oznacza C1-C4-alkoksyl, R⁴ oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, Cj-C^alkil i C]-C4-alkoksyl, R⁵ oznacza Cj-C4-alkil, R⁶ oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, Cj-C4-alkil, C]-C₄-alkoksyl, grupę CpC^alkilotio, hydroksyl i acetoksyl, a Y oznacza atom tlenu lub atom siarki.

Zgodny z wynalazkiem sposób wytwarzania nowych pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ - R⁶ mająwyżej podane znaczenie, a Y oznacza atom tlenu, polega na tym, że pochodna kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 6

R⁴

R—0—C — CH-OH w którym R¹, R⁴ - R⁶ mająwyżej podane znaczenie, poddaje się reakcji w obojętnym rozpuszczalniku, w obecności zasady, ze związkiem o ogólnym wzorze 7

R²

w którym R² i R³ mająwyżej podane znaczenie, a R⁸ oznacza atom chlorowca lub grupę o wzorze R⁹SO2-, w której R⁹ oznacza CpC^alkil, C]-C4-chlorowcoalkil lub fenyl.

Zgodny z wynalazkiem sposób wytwarzania nowych pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ - R⁶ mająwyżej podane znaczenie, a Y oznacza atom siarki, polega na tym, że pochodną kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 8

179 446

R⁴fi9

R—O—C — CHOSO,R

I I '51

R COR w którym R’, R⁴ - R⁶ mająwyżej podane znaczenie, a R⁹ oznacza C]-C₄-alkil, C^Cą-chlorowcoalkil lub fenyl, poddaje się reakcji ze związkiem o ogólnym wzorze 9

R²

w którym R² i R³ mająwyżej podane znaczenie.

Zakresem wynalazku objęty jest także środek chwastobójczy i regulujący wzrost roślin, zawierający skutecznąilość substancji czynnej i znane substancje pomocnicze, a cechą tego środka jest to, że jako substancję czynną zawiera nową pochodną kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ - R⁶ i Y mająwyżej podane znaczenie, w ilości 0,01-95% wagowych w przeliczeniu na masę środka.

Ze względu na działanie biologiczne korzystne sąpochodne kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1, wktórym Y oznacza atom siarki, aR² i R³ oznaczająmetoksyle. Korzystne są również związki o wzorze 1, w którym Y oznacza atom tlenu, a R² i R³ oznaczają metoksyle.

W sposobie wytwarzania nowych pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ - R⁶ mająwyżej podane znaczenie, a Y oznacza atom tlenu, polegaj ącym na reakcj i pochodnej kwasu 3 -fenoksyalkanokarboksylowego o wzorze 6, w którym R¹, R⁴ - R⁶ mająwyżej podane znaczenie, ze związkiem o wzorze 7, w którym R², R³ i R⁸ mająwyżej podane znaczenie, stosuje się korzystnie jeden z wyżej wymienionych obojętnych rozpuszczalników, oraz dodaje się odpowiedniej zasady w temperaturze od temperatury pokojowej do temperatury wrzenia rozpuszczalnika.

Jako zasadę można stosować wodorek metalu alkalicznego albo metalu ziem alkalicznych, takich jak wodorek sodu, wodorek potasu albo wodorek wapnia, węglan, taki jak węglan sodu albo potasu, wodorotlenek metalu, taki jak wodorotlenek sodu albo potasu albo związek metaloorganiczny, taki jak butylolit albo amidek metalu alkalicznego, taki jak diizopropyloamidek litu.

Związek według wynalazku wytwarza się z użyciem jako związków wyj ściowych epoksydów o wzorze 4, wytworzonych ogólnie znanym sposobem z użyciem aldehydów, względnie ketonów, o wzorze 2

179 446 jak opisano np. w J. March, Advanced Organie Chemistry, 2 wydanie, 1983, str. 862, albo z użyciem olefin o wzorze 3, jak opisano np. tamże, str. 750.

Sposób wytwarzania pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 6 polega na reakcji epoksydu o wzorze 4 ze związkiem o wzorze 5, w którym R⁶ ma wyżej podane znaczenie.

Związek o wzorze 4 +

R⁴ _r ⁶ _0H -----> R—O—C—CH OH । 5 । I wzór 5 R COR wzór 6

Związki o ogólnym wzorze 4 ogrzewa się do temperatury 50-200°C, korzystnie 80-150°C, z nadmiarem związków o wzorze 5, np. z 1,2 - 7, korzystnie 2-5 równoważnikami molowymi związków o wzorze 5. Reakcję tę można prowadzić także w obecności rozcieńczalnika. Można stosować wszystkie rozpuszczalniki obojętne wobec używanych reagentów.

Przykładami takich rozpuszczalników względnie rozcieńczalników są woda, alifatyczne, alicykliczne i aromatyczne węglowodory, które każdorazowo mogą ewentualnie być chlorowane, takie jak np. heksan, cykloheksan, eter naftowy, ligroina, benzen, toluen, ksylen, chlorek metylenu, chloroform, tetrachlorek węgla, chlorek etylenu i trichloroetylen, etery, takie jak np. eter diizopropylowy, eter dibutylowy, tlenek propylenu, dioksan i tetrahydrofuran, ketony, takie jak np. aceton, metyloetyloketon, metyloizopropyloketon i metyloizobutyloketon, nitryle, takie jak np. acetonitryl i propionitryl, alkohole, takie jaknp. metanol, etanol, izopropanol, butanol i glikol etylenowy, estry, takie jak np. octan etylu i octan amylu, amidy kwasowe, takie jak np. dimetyloformamid i dimetyloacetamid, sulfotlenki i sulfony, takie jak np. dimetylosulfotlenek i sulfolan, oraz zasady, takie jak np. pirydyna.

W przypadku zastosowania rozpuszczalnika reakcję prowadzi się korzystnie w zakresie temperatur między 0°C i temperaturą wrzenia rozpuszczalnika, względnie mieszaniny rozpuszczalników.

Korzystna może być obecność katalizatora reakcji. Do stosowanych katalizatorów należą kwasy i kwasy Lewisa. Przykładowymi takimi kwasami są między innymi kwas siarkowy, kwas solny, kwas trifluorooctowy, eterat trifluorku boru i alkoholany tytanu(IV).

W sposobie wytwarzania nowych pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ - R⁶ mająwyżej podane znaczenie, a Y oznacza atom siarki, polegającym na reakcji pochodnej kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o wzorze 8, w którym R¹, R⁴ - R⁶ i R⁹ mająwyżej podane znaczenie, ze związkiem o wzorze 9, w którym R² i R³ mają wyżej podane znaczenie, reakcję prowadzi się korzystnie w jednym z wyżej wymienionych obojętnych rozcieńczalników z dodatkiem odpowiedniej zasady w zakresie temperatur od temperatury pokojowej do temperatury wrzenia rozpuszczalnika.

Jako zasady obok wyżej wymienionych można stosować również organiczne zasady, jak trietyloaminę, pirydynę, imidazol albo diazabicykloundecen.

Związki o wzorze 1 można wytwarzać także w ten sposób, że wychodzi się z odpowiednich kwasów karboksylowych, to znaczy związków o wzorze 1, w którym R¹ oznacza hydroksyl, i te związki najpierw w zwykły sposób przeprowadza się w aktywną postać, jak halogenek, bezwodnik albo imidazolid, który potem poddaje się reakcji z odpowiednim związkiem hydroksylowym o wzorze HOR⁷. Tę reakcję można prowadzić w zwykłych rozpuszczalnikach i wymaga ona często użycia jednej z wyżej wymienionej zasady. Te obydwa etapy można uprościć np. w ten sposób, że kwasem karboksylowym działa się na związek hydroksylowy w obecności środka odszczepiającego wodę, jak karbodiimidu.

Poza tym związki o wzorze 1 można wytwarzać również w ten sposób, że jako związek wyjściowy stosuje się sole odpowiednich kwasów karboksylowych, to znaczy związków o wzorze 1, w którym R¹ oznacza OM, gdzie M oznacza kation metalu alkalicznego albo równoważnik

179 446 kationu metalu ziem alkalicznych. Te sole można poddawać reakcj i z wieloma związkami o wzorze R'-A, przy czym A oznacza zwykłą nukleofilowo wymienną grupę odszczepialną, np. atom chlorowca, taki jak atom chloru, atom bromu, atom jodu albo ewentualnie podstawioną przez atom chlorowca grupę alkilową albo przez grupę chlorowcoalkilową grupę arylo- albo alkilosulfonylową, jak na przykład grupę toluenosulfonylową i metylosulfonylową albo inną równoważną grupę wyjściową. Związki o wzorze R'-A z reaktywnym podstawnikiem A są znane albo są łatwo dostępne według ogólnej wiedzy fachowej. Tę reakcję można przeprowadzić w zwykłych rozpuszczalnikach i znowu wymaga ona nieraz użycia jednej z wyżej wymienionych zasad.

Związki o wzorze 1, względnie zawierające je środki chwastobójcze oraz ich tolerowane przez środowisko sole, np. z metalami alkalicznymi i metalami ziem alkalicznych, mogą bardzo dobrze zwalczać szkodliwe rośliny w uprawach, takich jak uprawy pszenicy, ryżu, kukurydzy, soi i bawełny, nie powodując uszkodzenia roślin uprawnych, przy czym ten korzystny efekt występuje także przy stosowaniu małych ilości.

Można je stosować np. w postaci dających się bezpośrednio rozpylać wodnych roztworów, proszków, zawiesin, także wysokoprocentowych wodnych, olejowych albo innych zawiesin albo dyspersji, emulsji, dyspersji olejowych, past, środków do opylania, środków do posypywania albo granulatów przez rozpylanie, zamgławianie, opylanie, posypywanie albo podlewanie. Postacie użytkowe zależą od celów zastosowania. W każdym przypadku powinny one zapewniać jak najsubtelniejsze rozprowadzenie substancji czynnych według wynalazku.

Związki o wzorze 1 nadają się ogólnie do wytwarzania dających się bezpośrednio rozpylać roztworów, emulsji, past albo dyspersji olejowych. Do obojętnych substancji dodatkowych należą między innymi frakcje oleju mineralnego o średniej do wysokiej temperaturze wrzenia, jak nafta albo olej do silników Diesla, dalej oleje ze smoły węglowej oraz oleje pochodzenia roślinnego albo zwierzęcego, alifatyczne, cykliczne i aromatyczne węglowodory, np. toluen, ksylen, parafina, tetrahydronaftalen, alkilowane naftaleny albo ich pochodne, metanol, etanol, propanol, butanol, cykloheksanol, cykloheksanon, chlorobenzen, izoforon albo silnie polarne rozpuszczalniki, jak Ν,Ν-dimetyloformamid, dimetylosulfotlenek, N-metylopirolidon albo woda.

Wodne postacie użytkowe można przygotowy wać z koncentratów emulsyjnych, dyspersji, past, proszków zawiesinowych albo daj ących się dyspergować w wodzie granulatów przez dodanie wody. W celu wytworzenia emulsji, past albo dyspersji olejowych można substancje same albo rozpuszczone w oleju lub rozpuszczalniku homogenizować w wodzie za pomocą środków zwilżających, zwiększających przyczepność, dyspergujących albo emulgujących. Ale można wytwarzać odpowiednie do rozcieńczania wodą koncentraty zawierające substancję czynną, środek zwilżający, środek zwiększający przyczepność, środek dyspergujący albo środek emulgujący i ewentualnie rozpuszczalnik lub olej.

Do stosowanych substancji powierzchniowo czynnych należą sole metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych, sole amonowe aromatycznych kwasów sulfonowych, np. kwasu lignino-, fenolo-, naftaleno- i dibutylonaftalenosulfonowego oraz kwasów tłuszczowych, alkilo- i alkiloarylosulfoniany, siarczany alkilowe, siarczan oksyetylenowanego alkoholu laurylowego i siarczany alkoholi tłuszczowych oraz sole siarczanowanych heksa-, hepta- i oktadekanoli, jak też oksyetylenowane alkohole tłuszczowe, produkty kondensacji sulfonowanego naftalenu i jego pochodnych z formaldehydem, produkty kondensacji naftalenu względnie kwasów naftalenosuIfonowych z fenolem i formaldehydem, polioksyetylenowany oktylofenol, oksyetylenowany izooktylo-, oktylo- albo nonylofenol, polioksyetylenowany alkilofenol, tributylofenyl, alkiloarylopolieteroalkohole, alkohol izotridecylowy, produkty kondensacji alkoholi tłuszczowych z tlenkiem etylenu, oksyetylenowany olej rycynowy, polioksyetylenoalkiloetery albo polioksypropylen, octan polioksyetylenowanego alkoholu laurylowego, estry sorbitu, ługi ligninowoposiarczynowe albo metyloceluloza.

Proszki, środki do posypywania i opylania można wytwarzać przez zmieszanie albo wspólne zmielenie substancji czynnych ze stałymi nośnikami.

179 446

Granulaty, np. granulaty powlekane, nasycane i jednorodne, można wytwarzać przez związanie substancji czynnych ze stałymi nośnikami. Stałe nośniki stanowią ziemie mineralne, jak kwasy krzemowe, żele krzemionkowe, krzemiany, talk, kaolin, wapień, wapno, kreda, bolus, less, glina, dolomit, ziemia okrzemkowa, siarczan wapnia i magnezu, tlenek magnezu, zmielone tworzywa sztuczne, nawozy, jak siarczan amonu, fosforan amonu, azotan amonu, moczniki i produkty roślinne, jak mąka zbożowa, mączka z kory drzewnej, mączka drzewna i mączka z łupin orzecha, sproszkowana celuloza albo inne stałe nośniki.

Preparaty zawierają na ogół 0,01 - 95% wagowych, korzystnie 0,5 - 90% wagowych substancji czynnej. Substancje czynne stosuje się przy tym o czystości wynoszącej 90-100%, korzystnie 95 - 100% (według widma NMR).

Środki chwastobójcze względnie substancje czynne można nanosić sposobem przedwschodowym albo powschodowym. Jeżeli pewne rośliny uprawne mniej tolerują substancje czynne, to można stosować techniki nanoszenia, w przypadku których środki chwastobójcze rozpryskuje się za pomocą opryskiwacza, tak, żeby substancje czynne w miarę możliwości nie trafiały na wrażliwe rośliny uprawne, lecz na liście rosnących pod nimi niepożądanych roślin albo na niepokrytą powierzchnię gleby (tzw. metoda post-directed, lay-by).

Stosowane ilości substancji czynnej, zależnie od zwalczanego celu, pory roku, roślin docelowych i stadium wzrostu, wynoszą0,001 - 5 kg/ha, korzystnie 0,01-2 kg/ha substancji czynnej.

Ze względu na wielostronność metod stosowania zgodne z wynalazkiem związki, względnie zawierające je środki można stosować także w innych roślinach uprawnych dla usuwania niepożądanych roślin. Można je stosować w uprawach np. Allium cepa, Ananas comosus, Arachis hypogaea, Asparagus officinalis, Beta vulgaris spp. altissima, Beta vulgaris spp. rapa, Brassica napus var. napus, Brassica napus var. napobrassica, Brassica rapa var. silvestris, Camellia sinensis, Carthamus tinctorius, Caryaillionoinensis, Citruslimon, Citrus sinensis, Coffea arabica (Coffeacanephora, Coffea liberica), Cucumis sativus, Cynodondactylon, Daucus carota, Elaeis guineensis, Fragaria vesca, Glycine max, Gossypium hirsutum (Gossypium arborewn, Gossypium herbaceum, Gossypium vitifolium), Helianthus annuus, Hevea brasiliensis, Hordeum vulgare, Humulus lupulus, Ipomoea batatas, Juglans regia, Lens culinaris, Linum usitatissimum, Lycopersiconlycopersicum, Malus spp., Manihot esculenta, Medicago sativa, Musaspp., Nicotiana tabacum (N. rustica), Olea europaea, Oryza sativa, Phaseolus lunatus, Phaseolus vulgaris, Picea abies, Pinus spp., Pisum sativum, Prunus avium, Prunuspersica, Pyrus communis, Ribes sylvestre, Ricinus communis, Saccharum officinarum, Secale cereale, Solanum tuberosum, Sorghumbicolor (S. vulgare), Theobroma cacao, Trifoliumpratense, Triticum aestivum, Triticumdurum, Picia faba, Vitis yinifera, Zea mays.

Związki o wzorze 1 mogą wywierać różnorodny wpływ praktycznie na wszystkie stadia rozwoju rośliny i dlatego stosuje się je jako regulatory wzrostu. Różnorodność działania regulatorów wzrostu roślin zależy przede wszystkim:

a) od gatunku i odmiany roślin,

b) od pory stosowania, w odniesieniu do stadium rozwoju rośliny i pory roku,

c) od miejsca i sposobu stosowania (np. zaprawianie nasion, traktowanie gleby, stosowanie dolistne albo wstrzykiwanie do pnia drzew),

d) od czynników klimatycznych, np. temperatury, ilości opadów, poza tym również od długości dnia i intensywności światła,

e) od właściwości gleby (włączając nawożenie),

f) od preparatu względnie postaci użytkowej substancji czynnej i wreszcie

g) od zastosowanego stężenia substancji czynnej.

Niżej wymieniono niektóre z szeregu różnorodnych możliwości zastosowania regulatorów wzrostu roślin o wzorze 1 w uprawie roślin, w rolnictwie i w ogrodnictwie.

A. Dającymi się stosować związkami według wynalazku można silnie hamować wegetatywny wzrost roślin, co objawia się zwłaszcza w redukcji przyrostu wysokości.

Potraktowane rośliny wykazują masywny wzrost, a ponadto obserwuje się ciemniejsze zabarwienie liści.

179 446

Jako korzystna dla praktyki okazuje się zmniejszona intensywność wzrostu traw oraz podatnych na wylęganie upraw, jak zboża, kukurydzy, słonecznika i soi. Spowodowane tym skrócenie ździebeł i wzmocnienie ździebeł zmniejszają albo usuwają niebezpieczeństwo „wylęgania” (wykładania się) roślin w niekorzystnych warunkach pogodowych przed zbiorem.

Ważne jest zastosowanie regulatorów wzrostu do hamowania przyrostu wysokości i do zmiany przebiegu dojrzewania bawełny w czasie. Przez to zostaje umożliwiony mechaniczny całkowicie zbiór tej ważnej rośliny uprawnej.

W przypadku drzew owocowych i innych, dzięki zastosowaniu regulatorów wzrostu, można zaoszczędzić na kosztach ścinania. Poza tym użycie regulatorów wzrostu pozwala na likwidację owocowania przemiennego drzew owocowych.

Przez zastosowanie regulatorów wzrostu można także rozmnażać albo hamować boczne rozgałęzienie roślin. Zaleta polega na tym, że np. rozwój bocznych pędów (zbędne pędy) tytoniu powinien być hamowany na korzyść wzrostu liści.

Regulatorami wzrostu można np. w przypadku ozimego rzepaku podnieść znacznie także odporność na mróz. Przy tym z jednej strony hamuje się przyrost wysokości i rozwój zbyt bujnej (i przez to szczególnie wrażliwej na mróz) masy liści względnie roślin. Z drugiej strony młode rośliny rzepaku po wysiewie i przed nastaniem zimowego mrozu pomimo korzystnych warunków wzrostu zostajązatrzymane w stadium wegetatywnego rozwoju. Dzięki temu usuwa się także narażenie na mróz takich roślin, które mająskłonność do przedwczesnego ograniczenia hamowania kwitnienia i do przejścia w fazę generatywną. Również w przypadku innych upraw, np. zbóż ozimych korzystne jest, gdy związkami według wynalazkujesienią stany rozkrzewiąsię wprawdzie dobrze, ale nie przejdą w okres zimy zbyt bujne. Przez to można zapobiegać zwiększonej wrażliwości na mróz i z powodu względnie małej masy liści albo roślin - porażeniom różnymi chorobami (np. chorobom grzybowym).

B. Regulatorami wzrostu można osiągnąć zwyżkę plonu zarówno części roślin jak też substancji zawartych w roślinach. Tak możliwe jest np. pobudzanie wzrostu większej ilości pąków, kwiatów, liści, owoców, nasion, korzeni i bulw, zwiększenie zawartości cukru w burakach cukrowych. trzcinie cukrowej oraz w owocach cytrusowych, zwiększenie zawartości protein w zbożu albo soi albo stymulowanie drzew gumodajnych do zwiększonego wypływu lateksu.

Przy tym związki o wzorze 1 mogą powodować wzrost plonu przez ingerowanie w przemianę materii u roślin względnie przez przyspieszenie albo hamowanie wegetatywnego i/albo generatywnego wzrostu.

C. Regulatorami wzrostu roślin można wreszcie osiągnąć zarówno skrócenie względnie wydłużenie stadiów rozwoju jak też przyspieszenie względnie opóźnienie dojrzewania zbieranych części roślin przed albo po zbiorze.

Pod względem ekonomicznym ciekawe jest np. ułatwienie zbioru, umożliwione przez skoncentrowane w czasie odpadanie albo zmniejszenie przyczepności do drzew w przypadku owoców cytrusowych, oliwek albo innych gatunków i odmian owoców ziarnkowych, pestkowych i orzechowych. Ten sam mechanizm, to znaczy wspieranie wytworzenia się tkanki działowej między częścią owocu względnie liścia i pędem rośliny, jest również istotny dla dającego się dobrze kontrolować opadania liści roślin użytkowych, jak np. bawełny.

D. Regulatorami wzrostu można poza tym zredukować zużycie wody przez rośliny. Przez zastosowanie związków według wynalazku można zredukować intensywność nawadniania, a zatem

- redukuje się szerokość otwarcia aparatu szparkowego,

- zostaje wykształcona grubsza skórka i nabłonek,

- zostaje poprawione przerośnięcie gleby korzeniami i

- na mikroklimat w zbiorowisku roślinnym wpływa korzystnie zwarty wzrost.

Związki o wzorze 1 szczególnie dobrze nadająsię do skracania ździebeł roślin uprawnycn, jak jęczmienia, rzepaku i pszenicy.

179 446

Przeznaczone do zastosowania substancje czynne o wzorze 1 można dostarczyć roślinom uprawnym zarówno przez nasiona (jako środek do zaprawiania ziarna siewnego) jak też poprzez glebę, to znaczy przez korzenie oraz, szczególnie korzystnie, przez opryskiwanie poprzez liście.

Stosowana ilość substancji czynnej, na skutek wysokiej tolerancji jej przez rośliny, nie jest istotna. Optymalna ilość stosowana zmienia się w zależności od celu zwalczania, pory roku, roślin docelowych i stadiów wzrostu.

W przypadku traktowania materiału siewnego substancję czynną stosuje się zazwyczaj w ilości wynoszącej 0,001 - 50 g, korzystnie 0,01 - 10 g na kilogram materiału siewnego.

W przypadku traktowania liści i gleby na ogół wystarczające są dawki wynoszące 0,001 10 kg/ha, korzystnie 0,01 - 3 kg/ha, szczególnie 0,01 - 0,5 kg/ha substancji czynnej.

W celu rozszerzenia spektrum działania i dla uzyskania efektów synergistycznych można związki o wzorze 1 mieszać i nanosić razem z licznymi przedstawicielami innych chwastobójczych albo regulujących wzrost grup substancji czynnych. Jako składniki mieszanin wchodzą w rachubę np. diazyny, pochodne 4H-3,l-benzoksazyny, benzotiadiazynony, 2,6-dinitroaniliny, N-fenylokarbaminiany, tiolokarbaminiany, kwasy chlorowcokarboksylowe, triazyny, amidy, moczniki, etery difenylowe, triazynony, uracyle, pochodne benzofuranu, pochodne cykloheksano-1,3-dionu, które w pozycji 2 posiadają, np., grupę karboksylową albo karbiminową, pochodne kwasu chinolinokarboksylowego, imidazolinony, sulfoamidy, sulfonylomoczniki, kwasy aryloksy- względnie heteroaryloksyfenoksypropionowe oraz ich sole, estry i amidy oraz inne.

Poza tym może być korzystne mieszanie i wspólne nanoszenie związków o wzorze 1, samych albo w połączeniu z innymi środkami chwastobójczymi, a także jeszcze z dalszymi środkami ochrony roślin, np. ze środkami służącymi do zwalczania szkodników albo fitopatogennych grzybów względnie bakterii. Ciekawe są dalej mieszaniny z roztworami soli mineralnych, które stosuje się w celu zlikwidowania niedoboru czynników odżywczych i mikroelementów. Można dodawać również niefitotoksyczne oleje i koncentraty olejowe.

Działanie chwastobójcze pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o wzorze 1 wykazano w poniższych doświadczeniach prowadzonych w cieplarni.

Jako naczynia do uprawy służyły doniczki plastikowe z gliniastym piaskiem o około 3% humusu jako podłożem. Nasiona roślin doświadczalnych zasiano oddzielnie według gatunku.

W przypadku traktowania przedwschodowego substancje czynne przeprowadzone w stan zawiesiny albo zemulgowane w wodzie nanoszono wprost po zasiewie za pomocą subtelnie rozdrabniających dysz. Naczynia lekko zroszono, by przyspieszyć kiełkowanie i wzrost, i następnie przykryto przeświecającą folią plastikową, aż do wyrośnięcia roślin. Przykrycie to powodowało równomierne kiełkowanie doświadczalnych roślin, o ile nie zostały one uszkodzone przez substancje czynne.

W tym celu traktowania powschodowego rośliny doświadczalne najpierw wyhodowano, zależnie od typu wzrostu, do wysokości 3-15 cm, a dopiero potem potraktowano substancjami czynnymi przeprowadzonymi w stan zawiesiny albo zemulgowanymi w wodzie. Rośliny doświadczalne albo bezpośrednio wysiano i hodowano w tych samych naczyniach, albo hodowano oddzielnie najpierw jako siewki i kilka dni przed traktowaniem przesadzono do naczyń doświadczalnych. W przypadku traktowania powschodowego stosowano substancję czynną w ilości 0,5 kg/ha, względnie 0,25 kg/ha.

Rośliny odpowiednio do gatunku trzymano w temperaturze wynoszącej 10-25°C, względnie 20-35°C. Okres doświadczenia rozciągał się przez 2-4 tygodni. W tym czasie rośliny pielęgnowano i oceniano ich reakcję na poszczególne traktowania. Oceny dokonano według skali 0 100, przy czym 100 oznacza brak wzejścia roślin względnie całkowite zniszczenie co najmniej nadziemnych części, a 0 oznacza brak uszkodzenia albo normalny przebieg wzrostu.

Stosowane w doświadczeniach cieplarnianych rośliny składały się z następujących gatunków:

Nazwa łacińska Nazwa polska

Amaranthus retroflexus szarłat szorstki

Polygonum persicaria rdest plamisty

Solanum nigrum psianka czarna

179 446

Stosując jako substancję czynną w ilości 0,5 i 0,25 kg/ha w nanoszeniu powschodowym związku 2.2 można było bardzo dobrze zwalczać szerokolistne rośliny niepożądane.

Działanie regulujące wzrost pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o wzorze 1 oznaczano przez pomiar długości, przy czym uprawę i traktowanie roślin doświadczalnych prowadzono w sposób opisany wyżej. Oceny doświadczenia dokonywano w ten sposób, że wysokość wzrostu roślin traktowanych odnoszono do wysokości wzrostu roślin nie traktowanych.

Wyniki doświadczeń przedstawiono w tabelach 1-5.

Tabela 1

Pszenica jara „Ralle”, powschodowe traktowanie liści

Związek - nr	Dawka kg/ha	Przyrost względny
nie traktowana	-	100
2.11	0,1	88
2.13	0,1	94
2.45	0,1	89
2.40	0,5	76
2.36	0,5	82
2.31	0,5	89
2.43	0,5	78
2.41	0,5	83
2.42	0,5	81
2.37	0,5	77

Tabela 2

Pszenica jara „Ralle”, powschodowe traktowanie liści

Związek - nr	Dawka kg/ha	Przyrost względny
1	2	3
nie traktowana	-	100
2.18	1,5	85
	0,75	92
	0,375	98
	0,1875	100
2.20	1,5	70
	0,75	79
	0,375	91
	0,1875	-
2.35	1,5	49
	0,75	64
	0,375	70
	0,1875	94
2.39	1,5	64
	0,75	76
	0,375	76
	0,1875	______________94______________

179 446 ciąg dalszy tabeli 2

1	2	1 3 '
2.38	1,5	67
	0,75	67
	0,375	79
	0,1875	85 i 1
2.40	1,5	40
	0,75	40
	0,375	79
	0,1875	88
2.43	1,5	73
	0,75	73
	0,375	79
	0,1875	92
2.41	1,5	₈₅
	0,75	89
	0,375	95
	0,1875	100

Tabela 3

Jęczmień jary „AIexis”, powschodowe traktowanie liści

Związek - nr	Dawka kg/ha	Przyrost względny j
1	2	³ !
nie traktowana	-	ioo ;
2.18	0,75	83
	0,375	86
	0,1875	96
	0,0937	96 j
2.20	1,5	63 '
	0,75	70
	0,375	83
	0,1875	-
2.35	1,5	43
	0,75	⁵³
	0,375	66 \|
	0,1875	86 ^!
2.39	1,5	76
	0,75	80
	0,375	100
	0,1875	-
2.38	1,5	60
	0,75	86
	0,375	86
	0,1875	86

179 446 ciąg dalszy tabeli 3

1	2	3
2.40	1,5	70
	0,75	80
	0,375	90
	0,1875	93
2.63	1,5	73
	0,75	83
	0,375	83
	0,1875	87
2.24	0,5	84
	0,25	89
	0,125	95
	0,0625	-
2.40	0,5	86
	0,25	95
	0,125	95
	0,0625	95

Tabela 4

Rzepak jary „Petranova”, powschodowe traktowanie liści

Związek - nr	Dawka kg/ha	Przyrost względny
nie traktowana	-	100
2.11	0,1	74
2.13	0,1	77
2.21	0,1	77
2.44	0,1	92
2.45	0,1	90
2.32	0,5	69
2.15	0,5	69
2.25	0,5	66
2.34	0,5	69
2.26	0,5	69
2.38	0,5	83
2.36	0,5	60
2.31	0,5	72
2.43	0,5	81
2.41	0,5	72
2.42	0,5	96
1 2.37	0,5	87

179 446

Tabela 5

Jęczmień jary „Alexis”, powschodowe traktowanie liści

Związek - nr	Dawka kg/ha	Przyrost względny
nie traktowana	-	100
2.18	0,75	57
	0,375	66
	0,1875	66
	0,0937	66
2.20	1,5
	0,75	-
	0,375	58
	0,1875	64
2.35	1,5	79
	0,75	79 i
	0,375	90 !
	0,1875	90
2.39	1,5	85
	0,75	-
	0,375	85
	0,1875	85
2.24	0,5	55
	0,25	55
	0,125	68
	0,0625	68
2.40	0,5	79
	0,25	79
	0,125	84
	0,0625	___y_______

Wynalazek ilustrują następujące przykłady, przy czym przykłady I i II ilustrują wytwarzanie związków wyj ściowych stosowanych w syntezie związków według wynalazku, przykłady III - V ilustrują wytwarzanie związków według wynalazku, a przykłady VI-XI ilustrują postacie użytkowe środków według wynalazku.

Przykład I. Ester metylowy kwasu 3-fenoksy-3-fenylo-2-hydroksymasłowego

28,2 g (0,3 mola) fenolu i 19,2 g (0,1 mola) estru metylowego kwasu 3-fenylo-2,3-epoksymasłowego ogrzewano przez 6 godzin do temperatury 100°C. Po oddestylowaniu nadmiaru fenolu pod wysoką próżnią otrzymaną pozostałość oczyszczono chromatograficznie na żelu krzemionkowym stosując mieszaninę heksan/octan etylu, w wyniku czego otrzymano 17,9 g słabo żółtego oleju. Wydajność: 62,5%.

Przykład II. Ester metylowy kwasu 3-(4-bromofenylo)oksy-3-fenylo-2-hydroksymasłowego

51,9 g (0,3 mola) 4-bromofenolu i 19,2 g (0,1 mola) estru metylowego kwasu 3-fenylo-2,3-epoksymasłowego mieszano przez 8 godzin w temperaturze 100°C i przez 12 godzin w temperaturze pokojowej. Po oddestylowaniu nadmiaru fenolu otrzymaną pozostałość oczyszczono metodą chromatografii rzutowej (żel krzemionkowy, n-heksan/octan etylu 9:1), w wyniku czego otrzymano 7,2 g białej substancji stałej. Wydajność: 20%. T.t.: 133-135°C.

179 446

W analogiczny sposób wytworzono związki wymienione w poniższej tabeli 6.

Tabela 6

Półprodukty o wzorze 6a, w którym R oznacza grupę OCH3.

R⁴ ₆ I

R—O C—CH OH

I₅ I

R COOCH _r ³ 6a

Związek - nr	R⁶	R⁴	R⁵	T.t. (°C)
1.1	fenyl	fenyl	metyl	olej
1.2	4-bromofenyl	fenyl	metyl	130-133
1.3	2-fluorofenyl	fenyl	metyl
1.4	3-fluorofenyl	fenyl	mety]	olej
1.5	4-fluorofenyl	fenyl	metyl	olej
1.6	4-chlorofenyl	fenyl	metyl
1.7	4-metylofenyl	fenyl	metyl	olej
1.8	fenyl	2-fluorofenyl	metyl
1.9	fenyl	2-metylofenyl	metyl
1.10	fenyl	4-bromofenyl	metyl
1.11	fenyl	2-tienyl	metyl	olej
1.12	3-metylofenyl	fenyl	metyl	olej
1.13	2-metylofenyl	fenyl	metyl	olej
1.14	4-i-propylofenyl	fenyl	metyl	olej
1.15	fenyl	4-chlorofenyl	metyl	olej

Przykład III. Ester metylowy kwasu 3-fenoksy-3-fenylo-2-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)oksymasłowego

4,4 g (15,4 mmola) estru metylowego kwasu 3-fenoksy-3-fenylo-2-hydroksymasłowego (związek nr 1.1) rozpuszczono w 40 ml dimetyloformamidu i dodano 0,46 g (18,4 mmola) wodorku sodu. Całość mieszano przez godzinę i potem dodano 3,4 g (15,4 mmola) 4,6-dimetoksy-2-metylosulfonylopirymidyny. Po mieszaniu przez 24 godziny w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną poddano hydrolizie ostrożnie z użyciem 10 ml wody, doprowadzono wartość pH do 5 z użyciem kwasu octowego i oddestylowano rozpuszczalnik pod wysoką próżnią. Pozostałość rozprowadzono w 100 ml octanu etylu, przemyto wodą, wysuszono nad siarczanem sodu i oddestylowano rozpuszczalnik. Do pozostałości dodano 10 ml eteru metylowo-t-butylowego i utworzony osad odsączono pod zmniejszonym ciśnieniem. Po wysuszeniu otrzymano 1,6 g białego proszku. Wydajność: 24,5%. T.t.: 143-145°C.

Przykład IV.Kwas3-fenoksy-3-fenylo-2-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)oksymasłowy

1,3 g estru metylowego kwasu 3-fenoksy-3-fenylo-2-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)oksymasłowego (z przykładu III) rozpuszczono w 20 ml MeOH i 40 ml tetrahydrofuranu i dodano 3,7 g 10% roztworu NaOH. Całość mieszano przez 6 godzin w temperaturze 60°C i przez 12 godzin w temperaturze pokojowej, oddestylowano rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem i pozostałość rozprowadzono w 100 ml wody. Nie przereagowany ester wyekstrahowano

179 446 octanem etylu. Następnie odczyn fazy wodnej doprowadza się do wartości pH 1 - 2 z użyciem rozcieńczalnika kwasu solnego i wyesktrahowano ją octanem etylu, po wysuszeniu nad siarczanem magnezu i oddestylowaniu rozpuszczalnika uzyskano 1,0 g białego proszku. Wydajność: 79,7%. T.t.: 50-55°C.

Przykład V. Ester metylowy kwasu 3-fenoksy-3-fenylo-2-[(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)tio]masłowego

7,2 g (25 mmoli) estru metylowego kwasu 3-fenoksy-3-fenylo-2-hydroksymasłowego (związek nr 1.1) rozpuszczono w 50 ml dichlorometanu, dodano 3 g (30 mmoli) trietyloaminy i podczas mieszania wkroplono 3,2 g (28 mmoli) chlorku kwasu metanosulfonowego. Całość mieszano przez 2 godziny w temperaturze pokojowej, przemyto wodą, wysuszono nad siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość rozprowadzono w 100 ml dimetyloformamidu i w temperaturze 0°C wkroplono do zawiesiny 12,9 g (75 mmoli) 4,6-dimetoksypirymidyno-2-tiolu i 8,4 g (100 mmoli) wodorowęglanu sodu w 100 ml dimetyloformamidu. Po mieszaniu przez 2 godziny w temperaturze pokojowej i przez dalsze 2 godziny w temperaturze 60°C wylano do 1 litra wody z lodem i powstały osad odsączono pod zmniejszonym ciśnieniem. Po wysuszeniu otrzymano 4,2 g białego proszku. Wydajność: 38%.

W analogiczny sposób do powyższych przykładów wytworzono związki wymienione w tabeli 7.

Tabela 7

Związek nr	R°	R⁴	R^s	R¹	Y	T.t. (°C)
1	2	3	4	5	6	7
2.1	fenyl	fenyl	metyl	och₃	O	100-103
2.2	fenyl	fenyl	metyl	OH	O	50-55
2.3	4-bromofenyl	fenyl	metyl	och₃	O	130-135
2.4	4-bromofenyl	fenyl	metyl	OH	O	155-160
2.5	2-fluorofenyl	fenyl	metyl	och₃	O	128-134
2.6	2-fluorofenyl	fenyl	metyl	OH	O	170-171
2.7	3-fluorofenyl	fenyl	metyl	och₃	O	85-90
2.8	3-fluorofenyl	fenyl	metyl	OH	O	167-169
2.9	4-fluorofenyl	fenyl	metyl	och₃	O	115-116
2.10	4-fluorofenyl	fenyl	metyl	OH	O	122-125
2.11	4-chlorofenyl	fenyl	metyl	och₃	O	olej
2.12	4-chlorofenyl	fenyl	metyl	OH	O	94-98
2.13	4-metylofenyl	fenyl	metyl	och₃	O	100-114
2.14	4-metylofenyl	fenyl	metyl	OH	O	olej

179 446 ciąg dalszy tabeli 7

1 1	2	3	4	5	6	7
2.15	fenyl	2-fluorofenyl	metyl	och₃	O	130-132
2.16	fenyl	2-fluorofenyl	metyl	OH	O	194-195
2.17	fenyl	3-metoksyfenyl	metyl	och₃	0	olej
2.18	fenyl	3-metoksyfenyl	metyl	OH	O	olej
2.19	fenyl	4-bromofenyl	metyl	och₃	O	129-131
2.20	fenyl	4-bromofenyl	metyl	OH	O	olej
2.21	3-metylofenyl	fenyl	metyl	och₃	0	155
2.22	3-metylofenyl	fenyl	metyl	OH	0	100-101
2.23	4-i-propylofenyl	fenyl	metyl	och₃	O	130-131
2.24	4-i-propylofenyl	fenyl	metyl	OH	O	230
2.25	fenyl	4-chlorofenyl	metyl	och₃	0	143-144
2.26	fenyl	4-chlorofenyl	metyl	OH	O	90-92
2.27	fenyl	2-metylofenyl	metyl	och₃	O	179-180
2.28	2-metylofenyl	fenyl	metyl	och₃	O	95-114
2.29	2-metylofenyl	fenyl	metyl	OH	O	80-85
2.30	fenyl	4-metylofenyl	metyl	och₃	o	110-112
2.31	fenyl	4-metylofenyl	metyl	OH	0	156-157
2.32	fenyl	3-metylofenyl	metyl	och₃	0	olej
2.33	fenyl	3-metylofenyl	metyl	OH	0	158-160
2.34	4-metoksyfenyl	fenyl	metyl	och₃	0	157-158
2.35	4-metoksyfenyl	fenyl	metyl	OH	0	106-107
2.36	fenyl	4-fluorofenyl	metyl	och₃	0	160-165
2.37	fenyl	4-fluorofenyl	metyl	OH	0	99-100
2.38	4-metylotiofenyl	fenyl	metyl	och₃	0	160-163
2.39	4-metylotiofenyl	fenyl	metyl	OH	0	248-250
2.40	4-t-butylofenyl	fenyl	metyl	och₃	o	106-110
2.41	4-t-butylofenyl	fenyl	metyl	OH	0	250
2.42	fenyl	fenyl	etyl	och₃	o	115-117
2.43	fenyl	fenyl	etyl	OH	0	84-85
2.44	4-acetoksy fenyl	fenyl	metyl	och₃	0	157-159
2.45	4-hydroksyfenyl	fenyl	metyl	OH	o	80-90

Przykład VI. 20 części wagowych związku nr 2.2 rozpuszczono w mieszaninie składającej się z 80 części wagowych alkilowanego benzenu, 10 części wagowych produktu przyłączenia 8-10 moli tlenku etylenu do 1 molaN-monoetanoloamidu kwasu oleinowego, 5 części wagowych soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego i 5 części wagowych produktu przyłączenia 40 moli tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie i subtelne rozprowadzenie roztworu w 100 000 części wagowych wody otrzymano wodną dyspersję zawierającą 0,02% wagowych substancji czynnej.

179 446

Przykład VII. 20 części wagowych związku nr 2.2 rozpuszczono w mieszaninie składającej się z 40 części wagowych cykloheksanonu, 30 części wagowych izobutanolu, 20 części wagowych produktu przyłączenia 7 moli tlenku etylenu do 1 mola izooktylofenolu i 10 części wagowych produktu przyłączenia 40 moli tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie i subtelne rozprowadzenie roztworu w 100 000 części wagowych wody otrzymano wodną dyspersję zawierającą0,02% wagowych substancji czynnej.

Przykład VIII. 20 części wagowych substancji czynnej nr 2.2 rozpuszczono w mieszaninie złożonej z 25 części wagowych cykloheksanonu, 65 części wagowych frakcji oleju mineralnego o temperaturze wrzenia 210 - 280°C i 10 części wagowych produktu przyłączenia 40 moli tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie i subtelne rozprowadzenie roztworu w 100 000 części wagowych wody otrzymano wodną dyspersję zawierającąO,02% wagowych substancji czynnej.

Przykład IX. 20 części wagowych substancji czynnej nr 2.2 dokładnie zmieszano i zmielono w młynku młotkowym z 3 częściami wagowymi soli sodowej kwasu diizobutylonaftaleno-a-sulfonowego, 17 częściami wagowymi soli sodowej kwasu lignino sulfonowego z ługu posiarczynowego i 60 częściami wagowymi sproszkowanego żelu krzemionkowego. Przez subtelne rozprowadzenie mieszaniny w 20 000 wagowych wody otrzymano ciecz do opryskiwania zawierającą0,1% wagowych substancji czynnej.

Przykład X. 3 części wagowe substancji czynnej nr 2.2 zmieszano z 97 częściami wagowymi subtelnie rozdrobnionego kaolinu. W ten sposób otrzymano środek do opylania zawierający 3% wagowe substancji czynnej.

Przykład XI. 20 części wagowych substancji czynnej nr 2.2 zmieszano dokładnie z 2 częściami wagowymi soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego, 8 częściami wagowymi polioksyetylenowanego alkoholu tłuszczowego, 2 częściami wagowymi soli sodowej produktu kondensacji fenol-mocznik-formaldehyd i 68 częściami wagowymi parafinowanego oleju mineralnego, w wyniku czego otrzymano trwałą dyspersję olejową.

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz.

Cena 4,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Nowe pochodne kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1

R²

w którym R¹ oznacza grupę OR⁷, w której R⁷ oznacza atom wodoru lub Ci-C4-alkil, R² oznacza Cj-C4-alkoksyl, R³ oznacza CrC4-alkoksyl, R⁴ oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, C1-C₄-alkil i C₁-C₄-alkoksyl, R⁵ oznacza CpC^alkil, R⁶ oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, C_rC₄-alkil, C_rC₄-alkoksyl, grupę C₁-C₄-alkilotio, hydroksyl i acetoksyl, a Y oznacza atom tlenu lub atom siarki.
2. Związek według zastrz. 1, w którym Y oznacza atom tlenu, a R² i R³ oznaczająmetoksyle.
3. Związek według zastrz. 1, w którym Y oznacza atom siarki, a R² i R³ oznaczaj ąmetoksyle.
4. Związek według zastrz. 1, w którym Y oznacza atom tlenu, a R² i R³ oznaczająmetoksyle, a R⁵ oznacza metyl.
5. Sposób wytwarzania nowych pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ oznacza grupę OR⁷, w której R⁷ oznacza atom wodoru lub Cj-C^-alkil, R² oznacza Cj-C^-alkoksyl, R³ oznacza CpC^alkoksyl, R⁴ oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, CrC4-alkil i C]-C4-alkoksyl, R⁵ oznacza C^C^alkil, R⁶ oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, Cj-C4-alkil, C_rC₄-alkoksyl, grupę C₁-C₄-alkilotio, hydroksyl i acetoksyl, a Y oznacza atom tlenu, znamienny tym, że pochodną kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 6

R —O — C — CH—OH

w którym R¹, R⁴-R⁶ mają wyżej podane znaczenie, poddaje się reakcji w obojętnym rozpuszczalniku, w obecności zasady, ze związkiem o ogólnym wzorze 7

179 446

R²

w którym R² i R³ mająwyżej podane znaczenie, a R⁸ oznacza atom chlorowca lub grupę o wzorze R⁹SO2-, w której R⁹ oznacza C)-C4-alkil, C[-C₄-chlorowcoalkil lub fenyl.
6. Sposób wytwarzania nowych pochodnych kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ oznacza grupę OR⁷, w której R⁷ oznacza atom wodoru lub C]-C4-alkil, R² oznacza C1-Ć₄-alkoksyl, R³ oznacza C]-C4-alkoksyl, R⁴ oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, C j-C4-alkil i C!-C₄-alkoksyl, R⁵ oznacza Cj-^-alkil, R⁶ oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, C_rC₄-alkil, C]-C₄-alkoksyl, grupę C₁-C₄-alkilotio, hydroksyl i acetoksyl, a Y oznacza atom siarki, znamienny tym, że pochodną kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 8

R⁴

6 ¹ 9

R — O — C — CH — OSO„R

I₅ I ₁

R COR g w którym R¹, R⁴-R⁶ mająwyżej podane znaczenie, a R⁹ oznacza C_rC₄-alkil, C_rC₄-chlorowcoalkil lub fenyl, poddaje się reakcji ze związkiem o ogólnym wzorze 9

R²

w którym R² i R³ mająwyżej podane znaczenie.
7. Środek chwastobójczy i regulujący wzrost roślin zawierający skuteczną ilość substancji czynnej i znane substancje pomocnicze, znamienny tym, że jako tę substancję czynną zawiera nową pochodną kwasu 3-fenoksyalkanokarboksylowego o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ oznacza grupę OR⁷, w której R⁷ oznacza atom wodoru lub C^C^alkil, R² oznacza C]-C4-alkoksyl, R³ oznacza C1-C₄-alkoksyl, R⁴ oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, CpC^alkil i CpC^alkoksyl, R⁵ oznacza Cj-C4-alkil, R⁶ oznacza fenyl ewentualnie podstawiony podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej atom chlorowca, C]-C4-alkil, C_rC₄-alkoksyl, grupę C^C^-alkilotio, hydroksyl i acetoksyl, a Y oznacza atom tlenu lub atom siarki, w ilości 0,01-95% wagowych w przeliczeniu na masę środka.

* * *