PL161576B1 - Sposób wytwarzania nowych pochodnych 2-anilinopirymidyn - Google Patents

Abstract

Sposób wytwarzania nowych pochodnych 2-anilino- pirymidyn o ogólnym wzorze 1, w którym Ri i R2 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru, atom chlorowca, rodnik Ci -C3-alkilowy, rodnik Ci -C2-chlorowcoalkilowy, grupę Ci-C3-alkoksylową lub grupę Ci-C3-chlorowcoalkoksylową, R3 oznacza atom wodoru, rodnik C1-C4- alkilowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupą hydroksylową lub cyjanową, rodnik cyklopropylowy ewentualnie co najwyżej trzykrotnie, jednakowo lub różnie podstawiony grupą metylową i/lub chlorowcem, a R4 oznacza rodnik C3-Ce-cykloalkilowy ewentualnie co najwyżej trzykrotnie, jednakowo lub różnie podstawiony grupą metylową i/lub chlorowcem, znamienny tym, że mocznik o wzorze 2 z dwuketonem o wzorze 3 wprowadza się w reakcję w obecności kwasu w środowisku obojętnego rozpuszczalnika w temperaturze 20-140°C i następnie w temperaturze wrzenia wobec powrotu skroplin cyklizuje do związku pirymidynowego o wzorze 4, w otrzymanym związku grupę-OH wymienia się na atom chlorowca za pomocą nadmiaru związku o wzorze POHaU w obecności lub bez rozpuszczalnika w temperaturze 50-110°C, otrzymując związek o wzorze 5, przy czym w poprzednich wzorach symbol Hal oznacza atom chlorowca, i otrzymany związek o wzorze 5 poddaje się dalszej reakcji w temperaturze 60-120°C .

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych pochodnych 2-anilinopirymidyn.

Nowe, silnie szkodnikobójczo czynne pochodne 2-anilinopirymidyny są objęte ogólnym wzorem 1, w którym R1 i R2 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru, atom chlorowca, rodnik Ci-C3-alkilowy, rodnik Ci-C2-chlorowcoalkilowy, grupę Ci-C3-alkoksylową lub grupę C1-C3-chlorowcoalkoksylową, R3 oznacza atom wodoru, rodnik Ci-C4-alkiłowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupą hydroksylową lub cyjanową, rodnik cyklopropylowy ewentualnie co najwyżej trzykrotnie, jednakowo lub różnie podstawiony grupą metylową i/lub chlorowcem, a R4 oznacza rodnik C3-C6-cykloalkilowy ewentualnie co najwyżej trzykrotnie, jednakowo lub różnie podstawiony grupą metylową i/lub chlorowcem, włącznie z ich solami addycyjnymi z kwasem i kompleksami z solami metali.

Pod określeniem rodnik alkilowy sam lub jako część składowa innego podstawnika, takiego jak grupa chlorowcoalkilowa, alkoksylowa lub chlorowcoalkoksylowa, należy w zależności od podanej liczby atomów węgla rozumieć np. rodnik metylowy, etylowy, propylowy, butylowy oraz ich izomery, takie jak rodnik izopropylowy, izobutylowy, III-rz-butylowy lub II-rz-butylowy. Chlorowcem, zwanym też Hal, jest atom fluoru, chloru, bromu lub jodu. Grupami chlorowcoalkilowymi i chlorowcoalkoksylowymi są jednokrotnie po całkowicie schlorowcowane rodniki, takie jak CHCl³ CHZF, CCI³ CH2CU CHF₂, CF3, CH₂CH₂Br, C₂Cl₅, CHBr, CHBi-Cl itp., k^zysm^ CF3. Rodnik cykloalkilowy wedle podanej liczby atomów węgla stanowi np. rodnik cyklopropylowy, cyklobutylowy, cyklopentylowy lub cykloheksylowy.

Związki N-pirymidynyloaniliny są już znane. I tak w opublikowanym europejskim zgłoszeniu patentowym nr 0 224 339 i w opisie patentowym Niemieckiej Republiki Demokratycznej DD-PS nr 151 404 są związki, wykazujące strukturę Ν-2-pirymidynylową, opisane jako skuteczne przeciwko grzybom uszkadzającym rośliny. Jednak te znane związki dotychczas nie mogły w pełnej mierze spełnić wymagań stawianych im w praktyce. Nowe związki o wzorze 1 w charakterystyczny sposób różnią się od znanych związków wskutek wprowadzenia co najmniej jednego rodnika cykloalkilowego i innych podstawników do struktury anilinopirymidynowej, dzięki czemu w przypadku tych

161 576 nowych związków osiąga się nieoczekiwanie silną czynność grzybobójczą i działanie owadobójcze.

Związki o wzorze 1 są w temperaturze pokojowej stabilnymi olejami, żywicami lub substancjami stałymi, odznaczającymi się cennymi własnościami mikrobójczymi. Można je w sektorze agrarnym lub w pokrewnych dziedzinach stosować zapobiegawczo lub kuracyjnie do zwalczania mikroorganizmów uszkadzających rośliny. Nowe substancje czynne o wzorze 1 już przy niskich stężeniach użytkowych odznaczają się nie tylko bardzo silnym działaniem owadobójczym i grzybobójczym, lecz również szczególnie dobrą tolerancją przez rośliny.

Środek według w^ynalazk.u może zawⁱera^ć zarówno wolne zwózki o wzorze 1 jak ^{i i}ch sole addycyjne z kwasami nieorganicznymi i organicznymi oraz ich kompleksy z solami metali.

Nowymi solami są zwłaszcza sole addycyjne z fizjologicznie dopuszczalnymi kwasami nieorganicznymi lub organicznymi, np. z kwasami chlorowcowodorowymi, takimi jak kwas chloro-, bromo- lub jodowodorowy, z kwasem siarkowym, fosforowym fosforawym, azotowym, lub z kwasami organicznymi, takimi jak kwas octowy, trójfluorooctowy, trójchlorooctowy, propionowy, glikolowy, tiocyjanowy, mlekowy, bursztynowy, cytrynowy, benzoesowy, cynamonowy, szczawiowy, mrówkowy, benzenosulfonowy, p-toluenosulfonowy, metanosulfonowy, salicylowy, p-aminosalicylowy,2-fenoksybenzoesowy,2-acetoksybenzoesowylubnaffalenodwjsulfonowy-l,2.

Kompleksy związku o wzorze 1 z solami metali składają się z podstawowej częsteczki organicznej i z nieorganicznej lub organicznej soli metalu, np. z halogenków, azotanów, siarczanów, fosforanów, octanów, trójfluorooctanów, trójchloi^ooctanów, propionianów, winianów, sulfonianów, salicylanów, benzoesanów, itp. soli pierwiastków II grupy głównej, takich jak wapń i magnez, i pierwiastków II i IV grupy głównej, takich jak glina, cyna lub ołów, oraz pierwiastków z I—VIII grupy pobocznej, takich jak chrom, mangan, żelazo, kobalt, nikiel, miedź, cynk itd. Korzystnymi są pierwiastki grup pobocznych okresu 4. Metale te mogą przy tym występować z różną, im należną wartościowością. Te metalokompleksy mogą występować jako jedno- lub wielordzeniowe, tzn. mogą one zawierać jako ligandy jeden lub więcej udziałów cząsteczek organicznych.

Szczególnie korzystnymi substancjami poszczególnymi są np. 2-fenyloamino-4-mstylo-6-cyklopropylopirymidyna (związek nr 1.1) 2--enyloamino-4-etylo-6-cykloprwpylwpirymidyna (związek nr 1. 6), 2-fsnylwamino-4-metylo-6-(2-meSylocyklopropylw)-pirymidyna (związek nr 1.14), 2-fsnyloamino-4,6-bis-(cyklopropylw)-pirymidyna (związek nr 1.236), 2-fenyloamino-4hydrwkoymstylo-6-cyklopropylopirymidyna (związek nr 1.48), 2-fenyloamino-4--luorometylw-6cykloprwpylwpirymidyna (związek nr 1.59), 2-feynlwamino-4-hydroksymetylo-6-(2-mstylwcyklopropylo)-pirymidyna (związek nr 1.13), 2--enyloaminw-4-metylo-6-(2-f-uorwcykloprwpylw)pⁱrymidyn^a (^związek nr l.⁶⁶), ²-^fenylwamino-4-metylo-6-(2-chlorocykloprwpylw)-^pirymidyna ^(związek ^nr L⁶⁹⁾, ²-^fen^yloammo-4-met^ylo-6-(²-dwuf^fuoroc^ykloprop^ylo)-^pir^ymⁱd^yna (^zwi^ązek nr L⁸⁴⁾, ²-^-enyIoamino-4-f^fuorometylo-6-(2-f^-uorocykloprop^ylw)-^pir^ymidyna (zw^ek nr 1.87), ^{2 fs}ryloa^mmc)^-4-^-luwromet^ylo-6-(²-chloroc^ykloprwp^ylo)-plr^ymid^yra (zwⁱązs^k: nr 194^ 2-1^^0amiro-⁴-^fluwro^-6-⁽²-metylocyklwpro^pylo)-pⁱr^ymid^yra (zy^iąze^k nr LW⁸), ²-^fsr^yl^oami^ro-4^-st^yl^w6-(²-meSylocyldopropylo)-pirymidyra (związek nr 1.131) i 2-(p-fluorofenyIwamiro)-4-metylw-6-cykJwprc)pylwpirymidyra (związek nr 1.33).

Sposób wytwarzania nowych pochodnych 2-anilirwpirymidyry o ogólnym wzorze 1, w którym Ri, R-, R3 i R4 mają wyżej podane znaczenie, polega według wynalazku na tym, że mocznik o wzorze 2 z dwuketonem o wzorze 3 wprowadza się w reakcję w obecności kwasu w środowisku obojętnego rozpuszczalnika w temperaturze 20-140°C, korzystnie w temperaturze 20-40°C, i następnie w temperaturze wrzenia wobec powrotu skroplin cyklizuje do związku pirymidynowego o wzorze 4, w otrzymanym związku o wzorze 4 grupę-OH wymienia się na atom chlorowca za pomocą nadmiaru związku o wzorze POHab w obecności lub bez rozpuszczalnika w temperaturze 50-110°C, korzystnie w temperaturze wrzenia POHab wobec powrotu skroplin, otrzymując związek o wzorze 5, przy czym w poprzednich wzorach symbol Hal oznacza atom chlorowca, zwłaszcza chloru lub bromu, i otrzymany związek o wzorze 5 poddaje się dalszej reakcji w temperaturze 60-120°C, korzystnie w temperaturze 80-100°C ze związkiem anilinowym o wzorze 6 w zależności od warunków sposobu albo w obecności akceptora protonów, takiego jak nadmiar anilinowego związku o wzorze 6 lub zasada nieorganiczna, w środowisku lub bez rozpuszczalnika, albo w obecności kwasu w środowisku obojętnego rozpuszczalnika.

161 576

Jako kwasy stosuje się przede wszystkim kwasy nieorganiczne takie jak kwasy chlorowcowodorowe, np. kwas fluorowodorowy, chlorowodorowy lub bromowodorowy, oraz kwas siarkowy, fosforowy lub azotowy; można jednakże stosować też odpowiednie kwasy organiczne, takie jak kwas octowy, toluenosulfonowy i inne.

Jako akceptory protonów służą np. zasady nieorganiczne lub organiczne, takie przykładowo jak związki litowcowe lub wapniowcowe, np. wodorotlenki, tlenki lub węglany litu, sodu, potasu, magnezu, wapnia, strontu i baru, a także wodorki, takie jak wodorek sodowy. Jako zasady organiczne należy wspomnieć np. trzeciorzędowe aminy, takie jak trójetyloamina, trójetylenodwuamina lub pirydyna.

W poprzednio omówionych sposobach można odpowiednio do warunków danej reakcji stosować obok niektórych wspomnianych np. następujące rozpuszczalniki: chlorowcowęglowodory, zwłaszcza chlorowęglowodory, takie jak czterochloroetylen, czterochloroetan, dwuchloropropan, chlorek metylenu, dwuchlorobutan, chloroform, chloronaftalen, czterochlorek węgla, trójchloroetan, trójchloroetylen, pięciochloroetan, dwufluorobenzen, 1,2-dwuchloroetan, 1,1dwuchloroetan, 1,2-cis-dwuchloroetylen, chlorobenzen, fluorobenzen, bromo benzen, dwuchlorobenzen, dwubromobenzen, chlorotoluen, trójchlorotoluen; etery, takie jak eter etylowopropylowy, eter metylowo-III-rz.-butylowy, eter n-butylowoetylowy, eter dwu-n-butylowy, eter dwuizobutylowy, eter dwuizoamylowy, eter dwuizopropylowy, anizol, eter cykloheksylowometylowy, eter etylowy, eter dwumetylowy glikolu etylenowego, tetrahydrofuran, dioksan, tioanizol, eter dwuchlorodwuetylowy; nitrowęglowodory, takie jak nitrometan, nitroetan, nitrobenzen, chloronitrobenzen, o-nitro-toluen; nitryle, takie jak acetonitryl, butyronitryl, izobutyronitryl, benzonitryl, n-chlorobenzonitryl; alifatyczne lub cykloalifatyczne węglowodory, takie jak heptan, heksan, oktan, nonan, cymen, frakcje benzyn wewnątrz zakresu o temperaturze wrzenia od 70-190°C, cykloheksan, metylocykloheksan, dekalina, eter naftowy, ligroina, trójmetylopentan, taki jak 2,3,3-trójmetylopentan; estry, takie jak octan etylowy, acetylooctany, octan izobutylowy; amidy, takie jak formamid, metyloformamid, dwumetyloformamid; ketony, takie jak aceton, metyloetyloketon; alkohole, zwłaszcza niższe alkohole alifatyczne, takie jak metanol, etanol, n-propanol, izopropanol oraz izomery butanoli; ewentualnie też woda. W rachubę wchodzą także mieszaniny omówionych rozpuszczalników i rozcieńczalników.

Metody syntezy, analogiczne do poprzednio omówionych sposobów wytwarzania, są w literaturze omówione w następujących publikacjach: sposób 1 — A. Kreutzberger i J. Gillessen, J. Heterocyclic Chem. 22,101 (1985); sposób 2, etap 2.1 — O. Stark.Ber. Dtsch. Chem. Ges. 42,699 (1909), J. Hale, J. Am. Chem. Soc. 36,104(1914), G. M. Kosolapoff, J. Org. Chem. 26,1895(1961); etap 2.2 — St. Angerstein, Ber. Dtsch. Chem. Ges. 34, 3956 (1901), G. M. Kosolapoff, J. Org. Chem. 26, 1895 (1961); etap 2.3 - Μ. P. V. Boarland i J. F. W. McOmie, J. Chem. Soc. 1951,1218, T. Matsukawai K. Shirakuwa, J. Oharm. Soc. Japan 71,933 (1951), Chem. Abstr. 46,4549(1952); sposób 3 — A. Combes i C. Combes, Buli. Soc. Chem. (3), 7,791 (1892), W. J. Hale i F. C. Vibrans, J. Am. Chem. Soc. 40, 1046 (1918).

Nieoczekiwanie stwierdzono, że związki o wzorze 1 wykazują dla praktycznych potrzeb bardzo korzystny zakres biobójczy przeciwko owadom i fitopatogennym mikroorganizmom, zwłaszcza przeciwko Fungi. Związki te wykazują bardzo korzystne kuracyjne, zapobiegawcze i zwłaszcza układowe właściwości, toteż mogą być stosowane do ochrony licznych roślin uprawnych. Za pomocą substancji czynnych o wzorze 1 można na roślinach lub na częściach roślin (owoce, kwiaty, ulistnienie, łodygi, kłęby, korzenie) z różnych upraw użytkowych tłumić lub niszczyć występujące szkodniki, przy czym nawet później wyrastające części roślin pozostają nie atakowane, np. przez fitopatogenne mikroorganizmy.

Związki o wzorze 1 są skuteczne przeciwko fitopatpgennym grzybom należącym do następujących klas: Fungi imperfecti (zwłaszcza Botrytis, dalej Pyricularia, Helminthosporium Fusarium, Septoria, Cercospora i Alternaria); Basidiomycetes (np. rodzaje Hemileia, Rhizoctonia, Puccinia). Działają one również przeciwko Ascomycetes (np. Venturia, Podosphaera, Erysiphe, monilinia, Uncinula) i Oomycetes (Perenosporales, Phytophthora, Plasmopara, Pythium). Nadto można związki o wzorze 1 stosować jako zaprawy do traktowania materiału siewnego (owoce, kłęby, mrna) ⁱ sadzone^k w celu ochron^y prze^d zakażeniem ^grz^ybamⁱ oraz ^przeciw^ko fitopatogenn^ym

161576 5 grzybom występującym w glebie. Związki o wzorze 1 są poza tym skuteczne przeciwko owadom uszkadzającym, np. przeciwko szkodnikom na zbożu, takim jak ryż.

Jako docelowe uprawy dla w opisie ujawnionej dziedziny ochrony roślin służą np. następujące gatunki roślin: zboża, takie jak pszenica, jęczmień, żyto, owies, ryż, kukurydza, sorgo i pokrewne; buraki, takie jak burak cukrowy i pastewny; drzewa ziarnkowe, drzewa pestkowe i krzewy jagodowe, takie jak jabłonie, grusze, śliwy, brzoskwinie, migdałowce, wiśnie, truskawki, maliny i jeżyny; rośliny strączkowe, takie jak fasola, soczewica, groch, soja; uprawy oleiste, takie jak rzepak, gorczyca, mak siewny, oliwki, słonecznik, palmy kokosowe, rącznik, krzewy kakaowe i orzechy ziemne; dyniowate, takie jak dynia, ogórki i melony; uprawy włókniste, takie jak bawełna, len, konopie i juta; owoce cytrusowe, takie jak pomarańcze, cytryny, gTapefruite i mandarynki; gatunki warzyw, takie jak szpinak, sałata głowiasta, szparagi, kapusty, marchew jadalna, cebula, pomidory, ziemniaki i papryka; uprawy korzenne, takie jak smaczliwka właściwa, cynamonowiec cejlofoki, c^ynamonowiec kamforow^y; atoo takie ro^ślmy, jak tyto^ orzechy, kawa^, trzcina cu^krowa, herbata, pieprz, winorośl, chmiel, banany, drzewa kauczukodajne oraz rośliny ozdobne.

Substancje czynne o wzorze 1 zwykle stosuje się w postaci preparatów, a można je aplikować wraz z dalszymi substancjami czynnymi równocześnie lub kolejno jedna za drugą na poddawane traktowaniu powierzchnie lub rośliny. Tymi dalszymi substancjami czynnymi mogą być zarówno nawozy sztuczne, środki wzbogacające w mikropierwiastki lub inne preparaty wywierające wpływ na wzrost roślin. Mogą to być również selektywne środki chwastobójcze oraz środki owadobójcze, grzybobójcze, bakteriobójcze, nicieniobójcze, mięczakobójcze lub mieszaniny kilku tych środków, razem z ewentualnymi dalszymi w technice sporządzania preparatów znanymi nośnikami, substancjami powierzchniowo-czynnymi lub innymi dodatkami sprzyjającymi aplikowaniu preparatów.

Stosowane nośniki i dodatki mogą być substancjami stałymi lub ciekłymi i odpowiadają do tego celu w technice preparatywnej przewidzianym substancjom, takim jak naturalne lub regenerowane substancje mineralne, rozpuszczalniki, dyspergatory, zwilżacze, środki polepszające przyczepność, zagęszczacze, lepiszcza lub nawozy sztuczne.

Korzystnym sposobem rozprowadzania substancji czynnej o wzorze 1 lub środka agrochemicznego, zawierającego co najmniej jedną z tych substancji czynnych, jest nanoszenie na ulistnienie (aplikowanie na liściach). Częstotliwość aplikowań i ilości dawek dobiera się przy tym według parcia porażennego dla danego czynnika chorobotwórczego. Substancje czynne o wzorze 1 mogą także dochodzić do roślin poprzez glebę i przez układ korzeniowy (działanie układowe) w ten sposób, że siedlisko roślin nasyca się ciekłym preparatom albo substancje czynne o postaci stałej wprowadza się do gleby, np. w postaci granulatu (aplikowanie do gleby). W przypadku wodnych upraw ryżu można takie granulaty dozować do zadanego pola ryżowego. Związki o wzorze 1 można też nanosić na ziarna nasion (powlekanie) w ten sposób, że ziarna albo impregnuje się ciekłym preparatem substancji czynnej, albo powleka się je stałym preparatem.

Związki o wzorze 1 stosuje się przy tym w niezmienionej postaci lub korzystnie razem ze znanymi w technice preparatywnej środkami pomocniczymi i wówczas w znany sposób przetwarza się te związki np. do postaci koncentratów emulsyjnych, past do malowania, roztworów gotowych do bezpośredniego opryskiwania lub roztworów rozcieńczalnych, emulsji rozcieńczonych, proszków zwilżalnych, proszków rozpuszczalnych, środków do opylania, granulatów lub przez kapsułkowanie np. w substancjach polimerycznych. Sposoby stosowania, takie jak opryskiwanie mgławicowe, rozpylanie mgławicowe, opylanie, rozsiewanie, malowanie lub polewanie, dobiera się tak, jak rodzaj środków w zależności od zamierzonego celu i od podanych warunków. Korzystne dawki odpowiadają na ogół ilości 50 g-5 kg substancji czynnej na 1 ha, korzystnie 100 g - 2 kg substancji czynnej na 1 ha, zwłaszcza 200-600 g substancji czynnej na 1 ha.

Preparaty, tzn. środki, kompozycje i mieszaniny zawierające substancję czynną o wzorze 1 i ewentualnie stałą lub ciekłą substancję pomocniczą, sporządza się w znany sposób, np. drogą starannego zmieszania i/lub zmielenia substancji czynnych z rozrzedzalnikami, takimi jak rozpuszczalniki, stałe nośniki i ewentualnie substancje powierzchniowo czynne (tensydy).

Jako rozpuszczalniki wchodzą w rachubę aromatyczne węglowodory, korzystnie frakcje Ce-Ci2, takie jak mieszaniny ksylenu oraz podstawione naftaleny, estry kwasu ftalowego, takie jak ftalan dwubutylowy lub dwuoktylowy, alifatyczne węglowodory, takie jak cykloheksan lub para6

161 576 finy, alkohole i glikole oraz ich etery i estry, takie jak etanol, glikol etylenowy, jednometylowy lub jednoetylowy eter glikolu etylenowego, ketony, takie jak cykloheksanon, rozpuszczalniki silnie polarne, takie jak N-metylopirolidon-2, sulfotlenek dwumetylowy lub dwumetyloformamid, oraz ewentualnie epoksydowane oleje roślinne, takie jak epoksydowany olej kokosowy lub olej sojowy, oraz woda.

Jako stałe nośniki, np. do środków do opylania i do proszków dyspergowalnych, z reguły stosuje się mączki ze skał naturalnych, takich jak kalcyt, talk, kaolin, montmorylonit lub attapulgit. W celu polepszenia właściwości fizycznych można dodawać też krzemionkę wysokodyspersyjną lub wysokodyspersyjne polimery nasiąkliwe. Jako ziarnisty, adsorpcyjny nośnik granulatorowy wchodzą w rachubę typy porowate, np. pumeks, kruszonka ceglana, sepiolit lub bentonit, a jako nie sorpcyjne substancje nośnikowe, np. kalcyt lub piasek. Ponadto można stosować cały szereg wstępnie zgranulowanych substancji pochodzenia nieorganicznego, takich zwłaszcza jak dolomit, albo rozdrobnione pozostałości roślinne. Szczególnie korzystnymi, wspomagającymi aplikowanie dodatkami, mogącymi prowadzić do znacznego zmniejszenia dawek, są nadto naturalne (zwierzęce lub roślinne) lub syntetyczne fosfolipidy z szeregu kefaliny i lecytyny, które można uzyskiwać np. z soi.

Jako związki powierzchniowe czynne w zależności od przetwarzanej w preparat substancji czynnej o wzorze 1 wchodzą w rachubę niejonowe, kationowe i/lub anionowe tensydy o silnych właściwościach emulgujących, dyspergujących i zwilżających. Pod określeniem tensydy należy rozumieć także mieszaniny tensydów.

Odpowiednimi tensydami anionowymi mogą być zarówno tzw. mydła rozpuszczalne w wodzie, jak i w wodzie rozpuszczalne, syntetyczne związki powierzchniowo czynne.

Jako mydła należy wspomnieć sole litowcowe, sole wypniowcowe i ewentualnie podstawione sole amoniowe wyższych kwasów tłuszczowych (o 10-22 atomach węgla), takie jak sól sodowa lub potasowa kwasu oleinowego lub stearynowego, lub takież sole mieszanin naturalnych kwasów tłuszczowych, które można uzyskiwać np. z oleju kokosowego lub łojowego. Nadto wspomnieć należy sole metylotauryny z kwasem tłuszczowym.

Częściej jednak stosuje się tzw. tensydy syntetyczne, zwłaszcza alkanosulfoniany, siarczany alkoholi tłuszczowych, sulfonowane pochodne benzimidazolu lub sulfoniany alkilowe.

Sulfoniany lub siarczany alkoholi tłuszczowych z reguły występują w postaci soli litowcowych, soli wapniowcowych lub ewentualnie podstawionych soli amoniowych i wykazują rodnik alkilowy o 8-22 atomach węgla, przy czym rodnik alkilowy także obejmuje część alkilową rodników acylowych, np. sól sodowa lub wapniowa kwasu ligninosulfonowego, estru kwasu dodecylosiarkowego lub mieszaniny siarczanu alkoholu tłuszczowego, wytworzonej z naturalnych kwasów tłuszczowych. Należą tu też sole estrów kwasu siarkowego i kwasów sulfonowych z adduktami alkohol tłuszczowy-tlenek etylenu. Sulfonowane pochodne benzimidazolu zawierają korzystnie 2 grupy sulfonowe i grupę kwasu tłuszczowego o 8-22 atomach węgla. Alkiloaiydosulfomanami są np. sole sodowe, wapniowe lub trójetanoloaminowe kwasu dodecylobenzenosulfonowego, kwasu dwubutylonaftalenosulfonowego lub produktu kondensacji kwas naftalenosulfonowyformaldehyd.

Nadto w rachubę wchodzą również odpowiednie fosforany, takie jak sole estrów kwasu fosforowego z adduktem p-nonylofenol - tlenk etylenu (o 4-14 jednostkach tlenku).

Do niejonowych tensydów zaliczają się przed wszystkim pochodne eterów glikolu polietylenowego z alkoholami alifatycznymi lub cykloalifatycznymi, z nasyconymi lub nienasyconymi kwasami tłuszczowymi i alkilofenolami, zawierające 3-30 grup glikoloeterowych i 8-20 atomów węgla w (alifatycznym) rodniku węglowodorowym i 6-18 atomów węgla w rodniku alkilowym alkilofenolu.

Dalszymi odpowiednimi niejonowymi tensydami są rozpuszczalne w wodzie, 20-250 grup eterowych glikolu etylenowego i 10-100 grup eterowych glikolu propylenowego zawierające poliaddukty tlenku etylenu z glikolem polipropylenowym, glikolem etylenodwuaminopolipropylenowym i glikolem alkilopolipropykinowym o 1-10 atomach węgla w łańcuchu alkilowym. Omawiane związki na jednastkę glikolu propylenowego zawierają zwykle 1-5 jednostek glikolu etylenowego.

161 576

Jako przykład niejonowych tensydów należy podać nonylofenolopolietoksyetanole, etery oleju rącznikowego z gtikolem ^pohet^ylenowym, addulrty ^hpropylenopolietylenotlenkow^ trój butylofenoksyrpolietoksyetanol, ^gli^kol ^polie^tylenowy ⁱ oktylofenoksyp^olietoksy^et^anol.

Dalej wchodzą w fachubę też estry kwasów tłuszczowych z polioksyetylenoanhydrosorbitem, takie jak trójoleinian polioksyetylenoanhydrosorbitu.

W przypadku kationowych tensydów chodzi przede wszystkim o czwarto rzędowe sole amoⁿⁱ°we, które ^jako po^dstawni^k azotu zawⁱeraj^ą co najmniej jeden ro^dn^ik alkdowy o 8-22 atomac^h węgla, a jako dalsze podstawniki wykazują niższe ewentualnie chlorowcowane rodniki alkilowe, ^benz^ylowe ^lu^{b h}y^droksyalkilowe. Sok te wyst^ępuj^ą korzystnie w postaci ^ha^lo^genk^ów^, met^ylosiarczanów lub etylosiarczanów, takich jak chlorek steaiylotrójmetyloamoniowy lub bromek benzylodwu^-chloroetylojetylo-amoniowy.

Dalsze, w technice sporządzania preparatów rozpowszechnione tensydy są fachowcowi znane lub mogą być zaczerpnięte ze stosowanej literatury fachowej.

Preparaty agrochemiczne zawierają z reguły 0,1-99%, korzystnie 0,1-95%, substancji czynnej o wzorze 1, 99,9-1%, korzystnie 99,8-5%, stałego lub ciekłega dodatku i 0-25%, korzystnie 0,1-25%, substancji powierzchniowo czynnej.

Chociaż: jako wyrót) han^dlowy jes^t korzystny śro^dek stętony, to je^dnak z reguty iriytkownft ostateczny stosuje środki rozcieńczone. Środki te mo^gą te^ż zawⁱera^ć dalsze dodatki, takie jak stabilizatory, substancje przeciwpieniące, regulatory lepkości, lepiszcza, środki polepszające przyczepność oraz nawozy syntetyczne lub inne substancje czynne dla uzyskania efektów specjalnych.

Podane niżej przykłady I-III objaśniają bliżej wynalazek, nie ograniczając jego zakresu. W następnie podanej tabeli skrót tt. oznacza temperaturę topnienia, a symbol no oznacza współczynnik załamania światła w danej temperaturze.

Przykład I. Wytwarzanie 2-hydroksy-4-metylo-6-cyklo-propylopirymidyny.

6g (100 mmoli) mocznika i 12,6 g (100 mmoli) l-cyklopropylobutanodionu-1,3 w temperaturze pokojowej w 35 ml etanolu zadaje się za pomocą 15 ml stężonego kwasu solnego. Po 10dniowym pozostawieniu w temperaturze pokojowej całość zatęża się w wyparce obrotowej o temperaturze łaźni co najwyżej 45°C. Pozostałość rozpuszcza się w 20 ml etanolu, przy czym po chwili strąca się chlorowodorek produktu reakcji. Mieszając dodaje się 20 ml eteru etylowego, strącone białe kryształy odsącza się, przemywa mieszaniną etanol-eter etylowy i suszy. Po zatężeniu przesączu i przekrystalizowaniu z układu etanoheter etylowy - 1:2 uzyskuje się dalszą część chlorowodorku. Otrzymuje się 12,6 g (67,5 mmola; 67,5% wydajności teoretycznej) chlorowodorku w postaci białych kryształów o temperaturze topnienia powyżej 230°C.

Przykład II. Wytwarzanie 2-clh^<°Γ°-4^mett^lι^^^^c^y^lcl<:^I^r^<^^2^1<°pi.rymidyny (związek o wzorze 5).

52,8 g (0,24 mola) chlorowodorku 2-hydroksy-4-metylo-6-cyklopirymidyny mieszając w temperaturze pokojowej wprowadza się do mieszaniny 100 ml (1,1 mola) tlenochlorku fosforu i 117g (0,79 mola) dwuetyloaniliny, przy czym temperatura podwyższa się do 63°C. Po 2-godzinnym ogrzewaniu w temperaturze 110°C całość chłodzi się do temperatury pokojowej, a mieszaninę reakcyjną mieszając wprowadza się do mieszaniny metylen-woda z lodem. Warstwę organiczną oddziela się i za pomocą nasyconego wodnego roztworu wodorowęglanu sodowego przemywa do odczynu obojętnego. Po odparowaniu rozpuszczalnika otrzymuje się 116,4 g oleju, który składa się z produktu reakcji i z dwuetyloaniliny. Oddzielenie tej dwuetyloaniliny i oczyszczenie surowego produktu reakcji następuje na drodze chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym (za pomocą układu heksan:octan etylowy — 3:1). Krystalizujący po upływie kilku dni, bezbarwny olej ma współczynni^k załamama ^świat^ła nD²⁵= 1,⁵⁴19. ^Otrz^ymuje s^{ię 35,7 g} (0,²¹ mob^{; 87,5}% wy^dajności teoretycznej) produktu o temperaturze topnienia 33-34°C.

Przykład III. Wytwarzanie 2-(m-Πuorofenyloamino)-4-metylo-6-cyklopΓopyl°pirymidyny (związek nr 1.63).

Roztwór 5,5 g (50 mmoli) 3-fluor°amliny i 9,3 g (55 mmoli) 2-chl°ro-4-metylo-6-cyklopr°pylopirymidyny w 100 ml etanolu mieszając doprowadza się za pomocą 5 ml stężonego kwasu solnego do odczynu o wartości pH = 1, po czym w ciągu 18 godzin ogrzewa się w temperaturze wrzenia wobec powrotu skroplin. Po ochłodzeniu do temperatury pokojowej brunatno zabarwioną emulsję alkalizuje się za pomocą 10 ml 30% amoniaku, wlewa do 100 ml wody z lodem i dwukrotnie

161 576 ekstrahuje porcjami po 150 ml eteru etylowego. Połączone ekstrakty przemywa się za pomocą 50 ml wody, suszy nad siarczanem sodowym, sączy, a rozpuszczalnik odparowuje się. Jako pozostałość otrzymane, żółtawo zabarwione kryształy oczyszcza się drogą przekrystalizowania z układu eter dwuizopropylowy/eter naftowy (o tw. 50-70°C). Otrzymuje się 8,3 g (34 mmole; 68% wydajności teoretycznej) białych kryształów o temperaturze topnienia 87-89°C.

Analogicznie można wytwarzać związki o wzorze 1, zestawione w podanej tabeli.

Ta be la

Związki o wzorze l, w których R1-R4 mają znaczenie podane w odpowiednich kolumnach.

Związek nr	R,	Rz	Ra	Ra	Dane fizyczne
l	2	3	4	5	6
l.l	H	H	CHa	cyklopropyl	tt. 67-69°C
l.2	2-Cl	H	CH,	cyklopropyl
-.3	H	H	H	cyklopropyl	tt. 53-56°C
l 4	H	H	-CHjBr	cyklopropyl	tt. 77,5-79,5°C
-.5	3-Cl	H	CHa	cyklopropyl	n. K04-105°C
l.6	H	H	-CaHa	cyklopropyl	tt. 42-45'C
l 7	4-Cl	H	-CHj	cyklopropyl	tt. 86-87'C
l.8	H	H	-CH Br	l -metylocyklopropyl
l 9	H	H	-CHaCl	2-merylocyklopropyl	tt. 5O-52°C
l 10	4-CHa	H	-CHj	cyklopropyl	tt. 53-J6°C
l.ll	H	H	-CFa	2-metylocykiopropyl
l.l2	H	H	-CjHr-n	cyklopropyl	tt. 44-46°C
l 13	H	H	-CH2OH	2-metylocyklopropyl	tt. -l--ll3°C
-.14	H	H	-CHa	2-metylocyklopropyl	tt. 73-74°C
l -5	4-OCHa	H	CHa	cyklopropyl	tt. 48-50°C
l.-6	H	H	-CH2CH2OH	cyklopropyl
l. 17	H	H	-CHaBr	2-metylocyklopropyl
l 18	H	H	-GHe-n	cyklopropyl	ciemnobrunatny olej no”: -,5992
-.-9	H	H	-CH2OH	cykloheksyl
l.20	4-OCaHs	H	CHa	cyklopropyl	tt. 33-36°C
l.2l	H	H	H	2-metylocyklopropyl
l.22	H	H	-CHaBr	cyklopentyl
l. 23	H	H	-CHaBr	cyklobutyl
l. 24	H	H	H	cyklobutyl
l 25	H	H	-CiHe II-rz.	cyklopropyl	olej nD : 1,6002
l. 26	H	H	-CHaOH	2-metylocyklopropyl
l. 27	4-Br	H	-CHa	cyklopropyl	tt. 94-95°C
l. 28	H	H	-CH,	cykloheksyl	tt. 97-98°C
l. 29	H	H	-CFa	cykloheksyl
l. 30	H	H	-C,H, lll-irz.	cyklopropyl
l 3l	H	H	-CHa	cyklobutyl	tt. 50-52°C
l. 32	H	H	-CFa	l-metylocyklopropyl
l. 33	4-F	H	-CHa	cyklopropyl	tt. 89-9l°C
l. 34	H	H	H	cykloheksyl
l. 35	H	H	-CHaCl	cyklopropyl	tt. 55-57°C
l. 36	H	H	-CFa	cyklobutyl
l 37	4-OCHFj	H	-CHa	cyklopropyl	olej nD 25: l,5763
I 38	H	H	-CaHa	l - metylocyklopropyl

161 576

1	2	3	4	5	6
1.39	Η	Η	-CHCIj	cykłopropyl	u. 56-58°C
1.40	3-CI	5-0	-CHs	cykłopropyl
Ι.4Ι	Η	Η	-chci2	cyklopentyl
1 42	Η	Η	-CHs	l-metylocyklopropyl	u. 63—55°C
1.43	Η	Η	-CHjOH	cykłobutyl
1.44	3-OCjH,	4-OC2H5	-CH3	cykłopropyl	olej nn“: 1,5498
1.45	Η	Η	-CFs	cykłopropyl	tt. 66-69'C
1.46	4-OCFj	Η	-CHs	cykłopropyl
1.47	Η	Η	-CHjOH	cyklopentyl
1 48	Η	Η	-CHjOH	cykłopropyl	tt. 123-125°C
1.49	3-CFj	4-C1	-CHs	cykłopropyl	tt. 128-13O°C
1.50	Η	Η	H	cyklopentyl
1.51	Η	Η	H	1 -metylocyklopropyl
1.52	Η	Η	-CHjCHjOH	cykłopropyl
1.53	3C1	4-01	-CHs	cykłopropyl	tt. 85-87°C
1 54	Η	Η	-CH3	1-fluorocyklopropyl	tt. 73-74°C
1.55	2-F	Η	-CHo	cykłopropyl	tl. 51-54=C
1.56	Η	Η	-CH3	1 -bromo-2-metylocyklopropyl
1.57	Η	Η	K	1 -fluorocyklopropyl
1.58	Η	Η	-CHs	1 -chlorocykłopropyl	tt. 58-61'C
1.59	Η	Η	-CHjF	cykłopropyl	u. 48-52°C
1.60	3-C1	4-CHsH	-CHs	cykłopropyl
1.61	Η	Η	H	1 -chlorocykłopropyl
1.62	Η	Η	-CH3	1 -bromocyklopropyl
1.63	3-F	Η	-CHs	cykłopropyl	tt. 87-89'C
1.64	Η	Η	-CH3	l-chloro-2,2-dwu- metyłocykłopropyl
1.65	2-CH3	3-CI	-CHo	cykłopropyl
1 66	Η	Η	-CHs	2-fłuorocykłopropyl	tt. 81-84°C
1.67	Η	Η	-CHsF	1-fluorocyklopropyl	tt. 63-65°C
1.68	2-01	5-CHs	-CHs	cykłopropyl
1.69	Η	Η	-CHa	2-^^ll^^o^^klopropyl	u 67-69'C
1.70	2-Βγ	Η	-CHa	cykłopropyl
1.71	2-CHa	4-CI	-CHs	cykłopropyl
1.72	Η	Η	-CHs	cyklopentyl	tt 64-66°C
1.73	2-CI	6-CHa	-CHs	cykłopropyl
1.74	Η	Η	-CHjF	1 «hłorcKyklopropyl	tl. 43-45°C
1.75	Η	Η	-CHjF	1 -bromocyklopropyl
1.76	3-Βγ	Η	-CHs	cykłopropyl
1 77	Η	Η	cykłopropyl	1 -bromocyklopropyl
1.78	Η	Η	-CHs	I-bromocyklopropyl	tt 51-53C
I 79	2-CI	4-CHa	-CHs	cykłopropyl
1 80	Η	Η	cykłopropyl	l-metyło-2,2-dwu- chlorocyklopropyl	olej no24 : 1,6101
1 81	Η	Η	-CHiF	1 -metylocyklopropyl
1.82	3-CI	4-F	-CHs	cykłopropyl
1.83	Η	Η	-C3H7-LZO	1 -chlorocykłopropyl
1.84	Η	Η	-CHs	2,2-dwufluorocykłopropyl	tt 81-84°C
1.85	Η	Η	-C3H?-1ZO	2-metyłocykłopropyl
1 86	4-J	Η	-CHs	cykłopropyl

161 576

1	2	3	4	5	6
1.87	Η	Η	-CHjF	2-fluorocyklopropyl	u.63-65°C
1.88	Η	Η	-C«He-n	1 -chlorocyklopropyl
1 89	2-CHj	Η	-CHa	cyklopropyl
1.90	Η	Η	-CaHa-izo	cyklopropyl	olej no’4: 1,6074
1.91	Η	Η	-CHa	2.2-dwuchlorocyklopropyl	tl. 65-68°C
1.92	2-CHa	5-CI	-CHa	cyklopropyl
1 93	Η	Η	-CHa	1-metyIocykJohek5yl
1.94	Η	Η	-CHjF	2-chlorocyklopropyl	tt. 48-50°C
1.95	2-OCHa	5-C1	-CHa	cyklopropyl
1.96	3-C1	4-OCHa	-CHa	cyklopropyl
1.97	Η	Η	-CHjC-HjOH	l-metylo-2,2-dwu- merylocyklopropyl
1.98	Η	Η	-CHa	2,2-dwubromocyklopropyl
1.99	2-Br	4-Βγ	-CHa	cyklopropyl
1.100	Η	Η	-CHjF	2-bromocyklopropyl	tt. 38-41°C
1.101	3-CHa	Η	-CHa	cyklopropyl
1.102	Η	Η	-CaHe-n	2-metylocyklopropyl
1.103	3-CHa	4-Br	-CHa	cyklopropyl
1.104	Η	Η	-C3H7-n	l-metylo2,2-dwu- chJorocyklopropyl
1.105	Η	Η	-CHa	2-bromo-2-metyłocyklopropyl
1.106	Η	Η	-CHsCHjOH	2-metylocyklopropyl
1 107	2-CjHa	Η	-CHa	cyklopropyl
1.108	Η	Η	-CHjF	2-metylocyklopropyl	u. 55-57°C
1.109	Η	Η	H	1-bromocyklopropyl
1.110	Η	Η	-CaHr-n	2-uietylocyklopropyl
l.lll	3-CjHa	Η	-CHa	cyklopropyl
1.112	Η	Η	-CH2F	2,2-dwumetyłocyklopropyl
1 113	Η	Η	-CHa	2-bromo-2-chlorocyklopropyl	tt 83-85cC
1.114	2-Βγ	5-Βγ	-CHa	cyklopropyl
1.115	2-CHa	4-Br	-CHa	cyklopropyl
1116	Η	Η	-CaHa-ll-rz.	1-chlorocykJopropyl
1 117	2-CHa	5-F	-CHa	cyklopropyl
1118	4-CaHs	Η	-CHa	cyklopropyl
1119	Η	Η	H	2-fluorocyklopropyl
1 120	Η	Η	-CHa	2,2-dwumety]ocyklopropyl	u.5--54°C
1.121	2-Βι	4-CH3	-CHa	cyklopropyl
1.122	Η	Η	-CHjF	l-metvlo-2.2-dwu- chlorocyklopropyl
1.12?	Η	Η	-CFa	2-bromocyklopropyl
1.124	Η	Η	-CFa	2-chlorocyklopropyl
1 125	2-C;jH?-lZO	Η	-CHa	cyklopropyl
1 126	Η	Η	-CHjF	cyklobutyl	tt. 44—47°C
1127	Η	Η	-CHa	1 -metylo-2-ch lorocy klopropyl
1128	Η	Η	cyklopropyl	1-metylocyk!opropy1	u 54-56°C
1129	2-C1	4-Βγ	-CHa	cyklopropyl
1.130	Η	Η	-CaHallrz.-	1 -metylocyklopropyl
1131	Η	Η	-C2H5	2-metylocyklopropyl	tt. 57-59°C
1 132	4-CjH?-izo	Η	-CHa	cyklopropyl
1 133	2-OCHa	5-CHj	-CHa	cyklopropyl
1134	Η	Η	-CHa	l-meiylo-2-bromocyklopropvl

1	2	3	4	5	6
1.135	Η	Η	-CHaCl	1 -fluorocyklopropyl
1.136	3-CFa	5-CFa	-CH3	cyklopropyl
1.137	Η	Η	-CF3	1 -fluorocykJopropyl
1.138	Η	Η	-c2h5	2-bromocyklopropyI
1.139	2-CFa	Η	-CH3	cyklopropyl	Π. 56-58°C
1.140	Η	Η	H	2-chlorocyklopropyl
1.141	Η	Η	-CHj	1,2-dwumetylocyklopropyl
1.142	Η	Η	-CHaCI	1 -chlorocyklopropyl
1.143	2-C1	3-C1	-CH3	cyklopropyl
1.144	Η	Η	-C«HirIH-rz	1 -chlorocyklopropyl
1.145	Η	Η	-CaHs	2-chlorocyklopropyl	tt. 55-60°C
1.146	2-CFa	4-C1	-CH3	cyklopropyl
1.147	2-C1	4C1	-CH3	cyklopropyl
1. 148	Η	Η	-CH3	l-fluoro-2-metylocyklopropyl
1. 149	Η	Η	-CHaC1	l-bromocyklopropyl
1. 150	3-CFa	Η	-CH3	cyklopropyl	tt. 81-83°C
1. 151	Η	Η	-C«Hr-II-rz.	1-metylocyklopropyl
1 152	4-CFa	Η	-CH3	cyklopropyl	tt. 60-62'C
1 153	2-C1	5-CF3	-CH3	cyklopropyl
1 154	Η	Η	-CHaCI	2-fuorocyklopropyl	tl. 63-66°C
1.155	Η	Η	-CH3	l-merylo-2,2-dwu- chlorocyklopropyl	u.^-100'C
1.156	2-C1	5-C1	-CH3	cyklopropyl
I 157	4-OCjH--izo	Η	-CH3	cyklopropyl
1.158	Η	Η	-CaHs	2-fluorocyklopropyl	tt 58-61 °C
1. 159	2-C1	6-C1	-CH3	cyklopropyl
1. 160	Η	Η	-C2H3	1 -chlorocyklopropyl
1. 161	Η	Η	-CH3	l-metylo-2,2-dwu- bromocyklopropyl
1. 162	Η	Η	-CHaCI	2-chlorocyklopropyl	tt. 55-57‘C
) 163	2-OCHa	Η	-CH3	cyklopropyl
1 164	Η	Η	-CHaCHaCHaCl	cyklopropyl
1 165	Η	Η	H	2-bromoc> klopropy'
1.166	2-F	3-F	-CH3	cyklopropyl	tt. 65-67=C
1. 167	Η	Η	-CaH5	1-fluorocyklopropyl
1. 168	Η	Η	-CH3	l,2-dwumetylo-2- bromocyklopropyl
1. 169	Η	Η	-CHaCI	2-bromocyklopropyl
! 1X1	3-OCH3	Η	-CH3	cyklopropyl	tt 47-50°C
Ι.Γ!	Η	Η	-CHaCI	l-metylo2,2-dwTj- chłorocyklopropyl
1.172	2-CH3	4-OCHa	-CH3	cyklopropyl
1 173	2-F	4-F	-CH3	cyklopropyl	tt. 73-73,5°C
1 174	Η	Η	-CHaCHaCHaCl	2-metylocykłopropyl
1.175	Η	Η	-CH3	1,2,2-trójmetylocyklopropyl
1 176	Η	Η	-CH3CI	1 -ΩυοΓθ-2-mciylocyklopropyl
1.177	2-OCHFa	Η	-CH3	cyklopropyl
1.178	Η	Η	-CHjOH	1 -metylo-2,2-dwuchlorocyklopropyl
1.179	Η	Η	H	J-metylo^^-dwuchJorocyklopropyl
1 180	2-F	5-F	-CH3	cyklopropyl	11. 77-79'C
1 181	Η	Η	-CHaOH	2,2-dwuchlorocyklopropyl
1 182	Η	Η	-CH3	1 -bromo-2,2-dwuchlorocyklopropyl

161 576

1 1 183	2 Η	3 Η	4 -CHCfe	5 2-metylocyJdopropyl	6
1.184	4-OCFs>CHF2	Η	-CH3	cyklopropyl
1.185	Η	Η	-CH2CI	1 -bromo-2-metylocyklopropyl
1.186	Η	Η	Η	cyklobutyl
1.187	Η	Η	2-metylocyklopropyl	l-fluorocyklopropyl	olei
1 188	Η	Η	1 -fluorocyklopropyl	1 -fluorocyklopropyl
1.189	Η	Η	-CHa	l-bromo-2,2-dwuchlorocyklopropyl
1.190	4-OCFaCHClF	Η	-CH3	cyklopropyl
1.191	Η	Η	-CH3CI	cyklobutyl
1.192	2-F	6-F	-CH3	cyklopropyl	tt. 135-137°C
1.193	Η	Η	2-metylocyklopropyl	1 -chlorocyklopropyl
1 194	4-OCaH7-n	Η	-CH3	cyklopropyl
1.195	Η	Η	1 -fluorocyklopropyl	1 -chlorocyklopropyl
1 196	Η	Η	-CHa	1,2,2-trójchlorocyklopropyl
1 197	Η	Η	l-fluorocyklopropyl	2-chlorocyklopropyl
1 198	4-OCFaCHCla	Η	-CH3	cyklopropyl
1.199	Η	Η	1-fluorocyklopropyl	2-metylocyklopropyl
1 200	3-F	4-F	-CHa	cyklopropyl	tt. 91-93C?
1.201	Η	Η	-CCIFa	cyklopropyl	tt. 68-70°C
1 202	3-OCaHs	Η	-CHa	cyklopropyl
1 203	Η	Η	-CHa	1,2,2-trójbromocyklopropyl
1.204	Η	Η	-CHaBr	l-fluorocyklopropyl
1 205	4-OCF2CFCI2	Η	-ch3	cyklopropyl
1 206	2-OCHa	5-OCHa	-CHj	cyklopropyl
1 207	Η	Η	-CH2OH	2-bromocyklopropvl
1 208	Η	Η	-CCIFa	2-metylocyklopropyl
1.209	Η	Η	-CHaBr	1-chlorocyklopropyl
1 210	2-OCHa	4-OCHa	-CH,	cyklopropyl
1 21)	Η	Η	2-metylocyklopropyl	2-fluorocyklopropyl	olea
1 212	Η	Η	-CHaBr	1 -bromocyklopropyl
1.213	Η	Η	2-chlorocyklopropyl	l-fluorocyklopropyl
1.214	Η	Η	-CH2OH	1 -chlorocyklopropyl
1.215	Η	Η	2-metylocyklopropyl	2-chlorocyklopropyl
1.216	3-OCHa	5-OCHa	-CHa	cyklopropyl
1.2)7	Η	Η	-CHaBr	2-ffuorocyklopropyl
1.218	Η	Η	2-metylopropyl	cyklopropyl	H. 44_46°C
1219	2-CHa	3-CHa	-CHa	cyklopropyl
1 220	Η	Η	-CH2OH	2-fluorocyklopropyl
1.221	Η	Η	2-metylocyklopropyl	2-bromocyklopropyl
1 222	Η	Η	2-metylopropyl	2-metylocyklopropyl
1 223	2-CHa	4-CHa	-CHa	cyklopropyl
1 224	Η	Η	-CHaBr	2-chlorocykJopropyl
1. 225	Η	Η	cyklopropyl	2-bromocyklopropyl
1 226	2-CHa	5-CHj	-CHa	cyklopropyl
1. 227	Η	Η	-CH2OH	I -bromocyklopropyl
1 228	Η	Η	-CFaCF3	cyklopropyl	tt. 50-52'C
1 229	Η	Η	-CH2OH	1 -chlorocyklopropyl
1 230	Η	Η	cyklopropyl	1 -chlorocyklopropyl
1 231	2-CHa	6-CH3	-CHa	cyklopropyl	tt. 122-123’C
1 232	Η	Η	-CHaBr	2-bromocykJopropyl

161 576

I	2	3	4	5	6
1.233	H	H	-CF2CFa	2-metylocyklopropyl
1 234	H	H	1 -fluorocyklopropyl	1 -meiylo-2.2-dwuchlorocyklopropyl
1 235	H	H	2-meiylocykJopropyl	2-metylocykJopropyl	tt. 58-60°C
1 236	H	H	cyklopropyl	cyklopropyl	tt. 75-77°C
1.237	3-CH3	4-CH3	-CH3	cyklopropyl
1.238	H	H	-CH2OH	1 -fluorocyklopropyl	olej
1 239	H	H	-CHaBr	1 -fluoro- 2-metylocyklopropyl
1.240	H	H	cyklopropyl	2-chlorocyklopropyl
1.241	H	H	cyklopropyl	1-fluorocyklopropyl
1 242	H	H	2-chlorocyklopropyl	1 -chlorocyklopropyl
1 243	H	H	-CHjBr	l-metylo-2.2-dwu- chlorocyklopropyl
1.244	H	H	1-chlorocyklopropyl	l-metylo-2,2-dwu- chlorocyklopropyl
1.245	3-CHa	5-CH3	-CH3	cyklopropyl
1.246	H	H	cyklopropyl	2-metylocyklopropyl	olej no” : 1.6232
1.247	3-F	4-CH3	-CHa	cyklopropyl
1 248	H	H	cyklopropyl	2-iluorocyklopropyl
1.249	H	H	-CHaBr	cyklobutyl
1.250	2-OCHFj	4-CH3	-CHa	cyklopropyl	tt. 85-87'C
1.251	3-CI	4-OCHF2	-CHa	cyklopropyl	no“ . 1,5898
1 252	3-OCH3	4-OCH3	-CHa	cyklopropyl	tt 74-76°C
1.253	H	H	-CHa	1 -chloro-1 -fluorocyklopropyl	tt. 97-99°C
1.254	3-F	5-F	-CHa	cyklopropyl	tt. 105-107'-C

Podane niżej przykłady IV-IX objaśniają bliżej właściwości biologiczne nowych związków o wzorze 1.

^P r z y ^k ł a d ^IV'. Działanie przeciwk:o ^Venturia maequalis na ^pędach jatiłom - pozostak^dowe działanie zapobiegawcze.

Sadzonki jabłoni o 10-20 cm długości świeżych pędów opryskano brzeczkę opryskową (0,006% substancp czynnej), sporzą^dzon^ą z ^prosz^ku zwilżalnego sufctancji cz^ynnej. ^Po upływie ²⁴ godzin traktowane rośliny zakażono za pomocą zawisiny konidiów tego grzyba. Rośliny te następnie mkubowano w cią^gu 5 dm ^prz^{y 9}0-10⁰% wⁱlgotnoścⁱ wz^ględnej ^powietrza ⁱ w c^iągu ^dahz^yc^{h 10} dni utrzymywano w cieplarni w temperaturze 20-24°C. Porażenie parchem oceniano po upływie 15 dni od zakażenia.

Związki z ^ta^beli wykazały silne dzbanie ^przeciwko ^grz^ybom ^Venturia (porażenie: mniej niż 10%). Itak np. związki nr nr 1.1,1.6,1.13,1.14,1.59,1.66,1.69,1.84,1.87,1.94,1.108,1.126,1.145, 1.158,1.180,1.200 i 1.236 zredukowały porażenie grzybem Venturia do 0-10%. Nietraktowane lecz zakażone rośliny sprawdzianowe wykazały natomiast 100% porażenie parchem Venturia.

Przykład V. Działnie przeciwko Botrytis cinera na owocach jabłoni - pozostałościowe działanie zapobiegawcze.

Sztucznie uszkodzone jabłka traktuje się w ten sposób, że brzeczką opryskową (0,002% substancji czynnej), wytworzoną z proszku zwilżalnego substancji czynnej, skrapla się miejsca uszkodzeń. Traktowane owoce zaszczepia się następnie za pomocą zawiesiny zarodników tego grzyba i inkubuje w ciągu 1 tygodnia w temperaturze około 20°C przy wysokiej wilgotności względnej powietrza. Przy ocenianiu liczy się nadgniłe miejsca uszkodzeń i z tego oszacowuje się grzybobójcze działanie substancji badanej.

Związki z tabeli wykazują silne działanie (porażenie mniejsze do 20%) przeciwko grzybom Botrytis; i taknp. związki nr nr Ll, 1.6,1.13,1.14,1.31,1.33,1.35,1.48,1.59,1.66,1.69,1.84,1.87, 1.94, 1.108, 1.126, 1.131, 1.145, 1.158, 1.180 i 1.236 zredukowały porażenie grzybem Botrytis do 0—10%. Nietraktowane lecz zakażone rośliny sprawdzianowe wykazały natomiast 100% porażenie grzybem Botrytis.

161 576

Przykład VI. Działanie przeciwko Erysiphae graminis na jęczmieniu - pozostałościowe działanie zapobiegawcze.

Rośliny jęczmieniu o wysokości około 6 cm opryskano brzeczką opryskową (0,006% substancji czynnej), sporządzoną z proszku zwilżalnego substancji czynnej. Po upływie 3-4 godzin traktowane rośliny opylono konidiami tego grzyba. Zakażone rośliny jęczmienia utrzymywano w cieplarni w temperaturze około 22°C, a porażenie grzybem oceniono po upływie 10 dni..

Związki z tabeli wykazały silne działanie przeciwko grzybom Erysiphae; i tak np. związki nr nr 1.1, 1.6, 1.13, 1.14,1.3, 1.48, 1.59,1.66, 1.69, 1.84, 1.87, 1.94, 1.108, 1.131, 1.158, i 1.236 zredukowały porażenie grzybem Erysiphae-do 0-10%. Nietraktowane lecz zakażone rośliny sprawdzianowe wykazały natomiast 100% porażenie grzybem Erysiphae.

Przykład VII. Działanie przeciwko Helminthosporium gramineum.

Ziarna pszenicy kontaminuje się za pomocą zawiesiny zarodników tego grzyba i ponownie suszy. Zakażone ziarna zaprawia się za pomocą zawiesiny subtancji badanej (600 ppm substancji czynnej, licząc na ciężar nasion), sporządzonej z proszku zwilżalnego. Po upływie dwóch dni ziarna te wykłada się do odpowiednich płytek z agarem i po upływie dalszych 4 dni ocenia się rozwój koloni grzybowych wokół ziarn. Liczbę i wielkość kolonii grzybowych uwzględnia się w ocenie substancji badanej. Związki z tabeli w daleko idącym stopniu ograniczały porażenie grzybem (0-10%).

Przykład VIII. Działanie przeciwko Colletotrichum lagenarium na ogórkach.

Rośliny ogórka po 2-tygodniowym hodowaniu opryskano brzeczką opryskową (o stężeniu 0,002%), sporządzoną z proszku zwilżalnego substancji czynnej. Po upływie 2 dni rośliny te zakażono za pomoc^ą zawiesi n^y zarodn^ikó w [ ^1,3 · 10⁵ zarodnikó w/mf] tego grzyba ⁱ mkubo wano w ciągu 36 godzin w temperaturze 23°C przy wysokiej wilgotności względnej powietrza. Inkubowanie kontynuowano przy zwykłej wilgotności powietrza w temperaturze około 22-23°C. Powstałe porażenie grzybem oceniano po upływie 8 dni od zakażenia. Nietraktowane lecz zakażone rośliny sprawdzianowe wykazały 100% porażenie grzybem.

Związki z tabeli wykazały silne działanie i ograniczyły rozprzestrzenianie się porażenia chorobowego. Porażenie grzybem zostało stłumione do 20% lub niżej.

Przykład IX.

a/ Owadobójcze działanie kontaktowe przeciwko Nephotettix cincticeps i Nilaparvata lugens (nimfy - larwy).

Test przeprowadzono na rosnących roślinach ryżu. W tym celu każdorazowo zasadzono 4 rośliny (14-20-dniowe) o wysokości około 15 cm w doniczce (o średnicy 5,5 cm).

Rośliny te na talerzu obrotowym opryskano za pomocą 100 ml wodnego preparatu emulsyjnego, zawierającego 400 ppm danej substancji czynnej. Po wyschnięciu warstwy opryskowej następowało zasiedlenie każdej rośliny grupą po 20 nimf owada badanego w trzecim stadium. Aby uniemożliwić piewikom odlot nasunięto na zasiedlone rośliny obustronnie otwarty cylinder szklany i okryto go przykrywką z gazy. Nimfy aż do osiągnięcia stadium dojrzałości przetrzymywano na traktowanych roślinach. Oszacowanie procentowej śmiertelności następowało po upływie 6 dni od zasiedlenia. Próbę tę przeprowadzono w temperaturze około 27°C przy 60% wilgotności względnej powietrza i okresie naświetlania 16 godzin.

b/ Owadobójcze działanie układowe przeciwko Nilaparvata lugens (w wodzie).

Około 10-dniowe rośliny ryżu (o wysokości około 10 cm) ustawiono w kubku z tworzywa sztucznego, zawierającym 150 ml wodnego preparatu emulsyjnego badanej substancji czynnej o stężeniu 100 ppm, i zamkniętym za pomocą wielokrotnie perforowanej pokrywki z tworzywa sztucznego. Korzenie rośliny ryżu wsunięto do wodnego preparatu badanego przez otwór w pokrywce z tworzywa sztucznego. Następnie roślinę ryżu zasiedlono grupą 20 nimf Nilaparvata lugens w stadium N2-N3 i zakryto cylindrem z tworzywa sztucznego. Próbę tę przeprowadzono w temperaturze około 26°C przy 60% wilgotności względnej powietrza i okresie naświetlania 16 godzin. Po upływie 5 dni ocenia się liczbę uśmierconych zwierząt doświadczalnych, w porównaniu z nietraktowanymi zwierzętami sprawdzianowymi. Tym samym stwierdzono, czy substancja czynna wchłonięta przez korzenie, uśmierca zwierzęta doświadczalne na nadziemnych częściach rośliny.

161 576

Związki z tabeli wykazały zarówno w próbie kontaktowej a/jak i w próbie układowej b/ silne działanie uśmiercające szkodniki r^yżu. Smkrtetaość ^była w^yższa o^d 80%. ^Za ^pomoc^ą zw^zltów nr nr 1.1, 1.6, 1.14, 1.59, 1.66, 1.87, 1.94, 1.108, i 1.236 osiągnięto niemal całkowite wytępienie (98-100%) owadów.

χ—ΝΗ² ιι ιι °‘^C'NH, R-ccht-c-r.

Wzór 3

Wzór 2

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz.

Cena 10 000 zł

Claims (1)

1. Zastrzeżenie patentowe

   Sposób wytwarzania nowych pochodnych 2-anilinopirymidyn o ogólnym wzorze 1, w którym Ri i R2 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru, atom chlorowca, rodnik Ci-C3-alkilowy, rodnik Ci-C₂-chlorowcoalkilowy, grupę Ci-C3-alkoksylową lub grupę Ci-C3-chlorowcoalkoksylową, R3 oznacza atom wodoru, rodnik Ci-C4-aikilowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupą hydroksylową lub cyjanową, rodnik cyklopropylowy ewentualnie co najwyżej trzykrotnie, jednakowo lub różnie podstawiony grupą metylową i/lub chlorowcem, a R4 oznacza rodnik C3-C6-cykloalkilowy ewentualnie co najwyżej trzykrotnie, jednakowo lub różnie podstawiony grupą metylową i/lub chlorowcem, znamienny tym, że mocznik o wzorze 2 z dwuketonem o wzorze 3 wprowadza się w reakcję w obecności kwasu w środowisku obojętnego rozpuszczalnika w temperaturze 20-140°C i następnie w temperaturze wrzenia wobec powrotu skroplin cyklizuje do związku pirymidynowego o wzorze 4, w otrzymanym związku grupę-OH wymienia się na atom chlorowca za pomocą nadmiaru związku o wzorze POHab w obecności lub bez rozpuszczalnika w temperaturze 50-110°C, otrzymując związek o wzorze 5, przy czym w poprzednich wzorach symbol Hal oznacza atom chlorowca, i otrzymany związek o wzorze 5 poddaje się dalszej reakcji w temperaturze 60-120°C ze związkiem anilinowym o wzorze 6 w zależności od warunków sposobu albo w obecności akceptora protonów w środowisku lub bez rozpuszczalnika, albo w obecności kwasu w środowisku obojętnego rozpuszczalnika.