Opis patentowy opublikowano: 1990 01 31 Twórcawynalazku Uprawniony z patentu: Gewerkschaft Eisenhutte Westfalia, Lunen (Republika Federalna Niemiec) Uklad nozowy, zwlaszcza do struga weglowego Wynalazek dotyczy ukladu nozowego, zwlaszcza do struga weglowego itp., skladajacego sie z uchwytu nozowego, przy czym uchwyt nozowy jest zaopatrzony od strony tylnej w powierzchnie przylegania podpierajaca nóz, a na swojej stronie czolowej, lezacej z przodu w kierunku ciecia, w sciane zebrowa i otwór czolowy dla klina lukowego, który jest wprowadzany przez ten otwór w lukowo uksztaltowana szczeline, pomiedzy sciana zebrowa a powierzchnia czolowa, przy czym do zabezpieczenia osadzanego klina lukowego w szczelinie klinowej jest przewidziane urzadzenie zabezpieczajace z czlonem blokujacym.Uklady nozowe tego rodzaju, stosowane w strugach do podziemnego urabiania wegla lub innych dajacych sie strugac mineralów, sa znane z opisów ogloszeniowych RFN nr 32 09 410 i nr 32 09 411. Zabezpieczenie klina lukowego w szczelinie klinowej wedlug opisu nr 32 09 410 naste- puje dzieki temu, ze cienszy koniec klina jest zawijany wokól przedniej sciany zebrowej uchwytu nozowego.Praktyka wykazala, ze takie zabezpieczenie klina przy bardzo wysokich obciazeniach, w rodzaju uderzen, na które jest narazony nóz podczas pracy, nie zawsze jest niezawodne. Pomimo zawiniecia moze dojsc do poluzowania klina lukowego,a nawet do jego zniszczenia podczas pracy.Równiez przy wymianie noza powstaja problemy zwiazane z odgieciem zawinietego konca klina.Podobne uwagi odnosza sie do zabezpieczenia klina wedlug opisu nr 32 09 411, w którym jako czlon blokujacy klina lukowego stosuje sie oddzielny element zawijany, który jest zamocowany do krzywizny klina lukowego i swoim wolnym zewnetrznym koncem musi byc zawiniety wokól sciany zebrowej uchwytu nozowego.Zadaniem wynalazku bylo usuniecie wspomnianych niedogodnosci i opracowanie w ukladzie nozowym wspomnianego na wstepie rodzaju urzadzenia zabezpieczajacego, które by pewnie zabezpieczalo klin lukowy nie tylko przed wypadnieciem z kieszeni, ale takze pozwalalo na rzeczywiscie pewne zamocowanie klinowe noza w kieszeni uchwytu nozowego, podczas nadzwyczaj wysokich sil roboczych, zwlaszcza obciazen w rodzaju uderzen. Jednoczesnie urzadzenie zabezpie¬ czajace powinno skladac sie z prostych i mozliwie z nietraconych czesci i które moglyby sie2 147 255 samoczynnie wytwarzac podczas wprowadzania klina lukowego pod wplywem sil dociskajacych i pozwalaloby na szybkie i proste luzowanie klina lukowego bez uciazliwych manipulacji, np. zawijanie lapek. Zadanie to zostalo rozwiazane wedlug wynalazku dzieki temu, ze czlon blokujacy stanowi odksztalcalny pod wplywem dzialania klina lukowego, element blokujacy z tworzywa sztucznego, któryjest umieszczony pomiedzy co najmniej jedna z obu powierzchni klina lukowego, a przyporzadkowana powierzchnia wspólpracujaca, przy czym jedna ze wspomnianych powierz¬ chni jest zaopatrzona w uzebienie ustalajace.W tym uksztaltowaniu urzadzenia zabezpieczajacego znajduje zastosowanie czlon blokujacy, który pewnie utrzymuje wprowadzony klin lukowy przez podwyzszone tarcie i/lub zamkniecie ksztaltowe w zacisku klinowym. Element blokujacy lezy wewnatrz lukowej szczeliny i jest z niego usuwany przez zewnetrzne oddzialywanie. Jednoczesnie blokada klinowa jest tak uksztaltowana, ze klin lukowy, w celu wymiany noza, moze byc bez zadnych trudnosci usuniety, co moze byc dokonane przez proste wyprowadzenie klina lukowego ze szczeliny.W uprzywilejowanym wykonaniu element blokujacy jest wykonany z prostego i dowolnego tworzywa sztucznego, zwlaszcza z elastycznego tworzywa sztucznego o trwalosci Shore'a A w przyblizeniu od 80 do 100, korzystnie okolo 90. Szczególnie jest odpowiednia elastyczna zywica syntetyczna („Vulkollan") o wspomnianej twardosci. Element blokujacy stanowi zasadniczo cylindryczny korpus w postaci korka i ma co najmniej na jednym koncu, korzystnie na obu koncach, sfazowania. Korzystnie jest, gdy element blokujacy ma na obwodzie co najmniej jeden osiowo przebiegajacy rowek, korzystne splaszczenie. W uprzywilejowanym wykonaniu element blokujacy jest osadzony w wybraniu na lukowej powierzchni czolowej noza i wystaje z tego wybrania do szczeliny klinowej, a klin lukowy ma na powierzchni, uksztaltowanej na zewnetrznej powierzchni lukowej, uzebienie ustalajace z tym, ze wybranie to jest umieszczone z przestawieniem wobec wzdluznej osi symetrii, przeprowadzonej przez tylna powierzchnie przylegania, w poblizu przejscia czesci noza, wychodzacej z kieszeni uchwytu nozowego. W innej postaci wykonania wybranie stanowi otwór slepy, zakonczony stozkiem. Element blokujacy wystaje z wybrania o wymiar, w przyblizeniu równy osiowej dlugosci sfazowania, korzystnie w przyblizeniu 0,5 do 1,5 mm.Korzystnie uzebienie ustalajace ma zeby nachylone w kierunku wprowadzania klina luko¬ wego, przy czym powierzchnia nosna zebów, usytuowana stromo i lezaca z przodu w kierunku wprowadzania, tworzy z powierzchnia glowy zeba ostra krawedz, korzystnie w przyblizeniu kat 90°, podczas gdy nachylona powierzchnia nosna zebów, lezaca z tylu w kierunku wprowadzania, przchodzi z zaokragleniem w powierzchnie glowy z tym, ze powierzchnie nosne sa nachylone do siebie pod katem w przyblizeniu 45°. Zeby uzebienia ustalajacego sa wiec tak uksztaltowane, ze one przy wprowadzaniu klina lukowego nie stawiaja nadmiernego oporu, natomiast ruch klina luko¬ wego w kierunku luzowania jest przez zamkniecie cierne i ksztaltowe skutecznie uniemozliwiony.Przez wprowadzenie klina lukowego element blokujacy wchodzi glebiej i na podstawie swojej elastycznosci wciska sie w luki miedzyzebne pomiedzy zebami uzebienia ustalajacego, przez co klin lukowy jest pewnie zabezpieczony przed poluzowaniem. Aby przy wymianie noza zlikwidowac mocowanie klina, jest on wybijany za pomoca trzpienia. Poniewaz zeby uzebienia ustalajacego sa uksztaltowane w kierunku wybijania wzglednie o ostrych kantach, to przy wybijaniu klina luko¬ wego material elementu blokujacego, znajdujacy sie pomiedzy zebami jest bardziej lub mniej obcinany tak, ze wybijanie klina lukowego jest jednak utrudnione.Jest takze mozliwe umieszczenie elementu blokujacego na klinie lukowym, przy czym celowo lukowa powierzchnia czolowa noza jest zaopatrzona we wspomniane uzebienie ustalajace. Uklad jest w korzystny sposób tak dobrany, ze element blokujacy wystaje nie tylko ponad powierzchnia klina, lezaca na stronie zewnetrznej luku, ale takze ponad powierzchnia klina, lezaca na stronie wewnetrznej luku, a zatem po obydwu stronach klina lukowego powstaje polaczenie zamkniete ciernie i/lub ksztaltowo z elementem blokujacym, wzglednie odnosna powierzchnia wspólpracu¬ jaca. W przypadku, gdy czlon blokujacy jest utrzymywany w bocznym wybraniu klina lukowego, które jest umieszczone w przyblizeniu w polowie dlugosci klina lukowego, uklad jest celowo tak dobrany, ze wystaje on takze z boku ponad powierzchnie boczna klina lukowego o taki wymiar, ze on swoja wystajaca powierzchnia boczna przylega elastycznie do sciany wewnetrznej kieszeni noza.Przy tym trójstronnym styku ciernym czlonu blokujacego mozna ewentualnie zrezygnowac z147 255 3 ukladu uzebienia ustalajacego. Istnieje równiez mozliwosc osadzenia elementu blokujacego w przelotowym otworze w klinie lukowym. Korzystnie element blokujacyjest osadzony w wybraniu z pasowaniem wtlaczanym dokladnym, co istotnie polepsza warunki pracy czlonu blokujacego.W innej postaci wykonania element blokujacy jest zaopatrzony na powierzchni zewnetrznej w zebra, przebiegajace korzystnie prosto, ewentualnie pod katem, wzglednie w postaci V albo luku, palce ustalajace, wchodzace w uzebienie ustalajace na powierzchni czolowej noza. Przy tym wykonaniu mozna ewentualnie zrezygnowac z czlonu blokujacego. Odpowiadajace powierzchnie wspólpracujace na nozu moga wtedy posiadac uzebienie ustalajace, które wspólpracuja z uzebie¬ niem ustalajacym wzglednie z elastycznymi palcami segmentu ustalajacego. W celu rozlaczenia polaczenia klinowego rozlacza sie jedynie koniec segmentu ustalajacego na cienkim koncu klina.Klin lukowy mozna wtedy bez zabierania segmentu ustalajacego wyprowadzic ze szczeliny.Segment ustalajacy opiera sie, w odstepie od grubego konca klina lukowego, na odsadzeniu i w poblizu cienkiego konca klina lukowego jest zamocowany do niego rozlacznie. Korzystnie za pomoca poprzecznie przebiegajacego kolka rozpreznego. Korzystnie segment ustalajacy jest wykonany z metalu. W uprzywilejowanym wykonaniu palce ustalajace na czesci obwodu sa odsuniete od segmentu ustalajacego i wystaja lukowo z plaszczyzny lukowego segmentu ustalaja¬ cego, który pomiedzy koncem lezacym przed grubszym koncem klina lukowego a miejscem lezacym w przyblizeniu w polowie dlugosci klina lukowego, jest uksztaltowany od strony zew¬ netrznej gladko.W uprzywilejowanej postaci wykonania wynalazku zaleca sie przewidzenie elementu blokuja¬ cego z przelotowym metalowym kolkiem, który opiera sie swoimjednym koncem na dnie, przyjmu¬ jacego element blokujacego wybrania, a jego drugi koniec, przy wprowadzonym klinie lukowym, wchodzi w luke miedzyzebowa uzebienia ustalajacego. Korzystnie kolek umieszczony w czlonie blokujacym stanowi cienki kolek stalowy. Za pomoca kolka umieszczonego w elemencie blokuja¬ cym i wspólpracujacego z uzebieniem ustalajacym, z nieznacznym nakladem powstaje zabezpie¬ czenie klina, przy którym takze przy ciezkich warunkach roboczych pewnie uniemozliwia sie rozlaczenie zacisku klinowego i poluzowania gniazda noza, lub nawet wypadniecia klina lukowego z uchwytu nozowego powodujace strate noza, bez utrudniania jednak rozlaczenia klina, w celu wymiany noza. W uprzywilejowanej postaci wykonania kolek metalowy jest osadzony w oslono¬ wym otworze elementu blokujacego w postaci korka, przy czym jego dlugosc jest wieksza od glebokosci wybrania, wykonanego jako otwór slepy. Kolek metalowy opiera sie przy tym lezacym wewnatrz koncem o najglebsze miejsce otworu slepego, podczas gdy lezacy na zewnatrz, zwrócony do uzebienia ustalajacego klina lukowego, koniec wystaje z otworu slepego i przy nieodksztalco- nym czlonie blokujacym konczy sie w przyblizeniu razem zjego zewnetrzna powierzchnia czolowa.Przedmiot wynalazkujest uwidoczniony w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia uklad nozowy w przekroju wzdluznym przez uchwyt nozowy, fig. 2 — widok z góry na nóz, stosowany w ukladzie nozowym wedlug fig. 1, z osadzonym elementem blokujacym z tworzywa sztucznego, fig. 3 — element blokujacy, stosowany w ukladzie nozowym wedlug fig. 1 i 2, fig. 4 — klin lukowy, stosowany w ukladzie nozowym wedlug fig. 1 do 3, z uzebieniem ustalajacym w widoku z boku, fig. 5 — klin lukowy wedlug fig. 4 w widoku od czola, fig. 6 — w powiekszonej podzialce czesc klina lukowego wedlug fig. 4 i 5 majaca uzebienie ustalajace, fig. 7 — w widoku, zgodnym z fig. 1, drugi przyklad wykonania wynalazku, fig. 8 — klin lukowy, stosowany w ukladzie nozowym wedlug fig. 7, z elementem blokujacym z tworzywa sztucznego, w widoku z góry, fig. 9 — klin lukowy wedlug fig. 5 w widoku od czola, fig. 10 — trzeci przyklad wykonania wynalazku z widoku z góry z nozem oddzielonym od uchwytu nozowego, fig. 11 — klin lukowy, stosowany w polaczeniu z nozem wedlug fig. 10, w widoku z góry, fig. 12 i 13 — element blokujacy z tworzywa sztucznego, stosowany w klinie lukowym wedlug fig. 11 w przekroju i w widoku od czola, fig. 14 — element blokujacy wedlug fig. 12 i 13, w zmienionym wykonaniu, równiez w widoku od czola, fig. 15 — czwarty przyklad wykonania klina lukowego z umieszczonym segmentem ustalajacym w widoku z góry, fig. 16 — klin lukowy wedlug fig. 15 ze zmieniona postacia wykonania segmentu ustalajacego, w widoku z góry, fig. 17 — uprzywilejowana postac wykonania urzadzenia zabezpieczajacego, stosowanego w ukladzie nozowym, w widoku zgodnym z fig. 1, a fig. 18 — przekrój czesciowy urzadzenia zabezpieczajacego wedlug fig. 17 w stanie nieobciazonym.4 147 255 Postacie wykonania ukladu nozowego, przedstawione na rysunku, skladaja sie we wszystkich przypadkach z uchwytu nozowego 1 i noza 2, którego ostrze 3 jest uksztaltowane ze stopu twardego. Uchwyt nozowy 2 jest w znany sposób zamocowany, np. przez spawanie do nosnika struga lub tp. W celu umieszczenia plytkowego noza 2, uchwyt nozowy 1 jest zaopatrzony w kieszen 4, w która jest wetkniety nóz 2 z trzonem 5. Kieszen 4 jest ograniczona na stronie tylnej przez przelotowa sciane 6. Na przeciwleglej stronie czolowej, lezacej w kierunku ciecia, kieszen 4 jest zaopatrzona w otwór czolowy 7, który lezy za sciana zebrowa 8, to znaczy pomiedzy sciana zebrowa 8 a dnem 9, które jest zaopatrzone w otwór 10. Sciana 6, sciana zebrowa 8 i dno 9 lacza obie równolegle sciany boczne 11, w którychjest utrzymywany cylindryczny trzpien 12, przechodzacy w kierunku poprzecznym, który lezy w poblizu tylnej sciany 6 i tworzy cylindryczna powierzchnie przylegania dla noza 2. Nóz 2 stanowi plytka, która ma na tylnym koncu swojego trzonu 5 nieckowata, w przyblizeniu w postaci pólkola, powierzchnie podpierajaca 13, za pomoca której nóz 2 w stanie zabudowania opiera sie na cylindrycznej powierzchni przylegania trzpienia 12. Niecko¬ wata powierzchnia podpierajaca 13 noza 2 tworzy nosek 14, który obejmuje z tylu w rodzaju haka trzpien 12.Nóz 2 ma na przednim koncu swojego trzonu 5, wchodzacego w kieszen 4, wybranie z lukowata powierzchnia czolowa 15, która tworzy powierzchnie przylegania dla klina lukowego 16.Tylna powierzchnia 17 sciany zebrowej 8 zaokraglona jest wypukle w kierunku do kieszeni 4 i tworzy razem z wklesla powierzchnia czolowa 15 noza 2 lukowo przebiegajaca szczeline, która zweza sie klinowo w kierunku od swojego konca, wybiegajacego z otworu czolowego 7 uchwytu noznego 1, do konca lezacego po drugiej stronie sciany zebrowej 8. Klin lukowy 16 ma dlugosc luku w przyblizeniu od okolo 180° do 200°.W celu wytworzenia polaczenia noza 2, jest on swoim trzonem 5 tak wprowadzany z przekre¬ ceniem od strony czolowej w kieszen 4, ze jego nieckowata powierzchnia podpierajaca 13 lezy na cylindrycznym trzpieniu 12. W polozeniu noza z pokazanym na fig. 1 klin lukowy 16, jest wprowadzony przez otwór czolowy 7 uchwytu nozowego 1, przez co nóz 2 zostaje mocno zamoco¬ wany podjego dzialaniem w kieszeni 4. Klin lukowy 16 opiera sie przy tym na powierzchniach 15 i 17, ograniczajacych szczeline. Aby zabezpieczyc klin lukowy 16 przed poluzowaniem, jest przewi¬ dziane urzadzenie zabezpieczajace w postaci blokady klinowej, lezacej we wspomnianej szczelinie.W przykladzie wykonania wedlug fig. 1 do 6 blokada klinowa sklada sie z odksztalcalnego elementu blokujacego 18 na powierzchni czolowej 15 trzona 5 i z uzebienia zapadkowego 19 na klinie lukowym 16.Element blokujacy 18 jest wykonany z tworzywa sztucznego, korzystnie z elastycznego two¬ rzywa o twardosci Shore'a A okolo 80 do 100, zwlaszcza okolo 90. Szczególnie jest odpowiednia zywica syntetyczna zwana „Vulkollan"o wspomnianej twardosci. Jak pokazuje, zwlaszcza fig. 3 element blokujacy 18 stanowi zasadniczo cylindryczny, o postaci korka korpus, który ma na swoich obydwu koncach sfazowanie 20 o kacie pochylenia np. 30°. Na obwodzie elementu blokuja¬ cego 18 jest wykonane splaszczenie 21, przebiegajace osiowo przezjego cala dlugosc. Zamiast niego moze byc przewidziany przechodzacy osiowo rowek obwodowy lub otwór lub tp. Na lukowej powierzchni czolowej 15 trzonu 5 jest przewidziane wybranie w postaci otworu slepego 22 ze stozkowym dnem 23, w którym jest utrzymywany z pasowaniem wtlaczanym dokladnym element blokujacy 18. Poniewaz element blokujacy 18 jest uksztaltowany symetrycznie, moze on byc wprowadzany do otworu slepego 22 jedna lub druga strona. Sfazowania 20 na elemencie blokuja¬ cym 18 ulatwiaja wcisniecie w otwór slepy 22, a takze umozliwiaja ucieczke powietrza z otworu slepego 22 przy wciskaniu w niego elementu blokujacego 18. Tensam cel spelnia np. wspomniany rowek wzdluzny lub otwór wzdluzny.W stanie osadzonym element blokujacy 18 wystaje z otworu slepego 22 ponad powierzchnie czolowa 15, jak to pokazuje fig. 2, o dlugosc, która w przyblizeniu odpowiada dlugosci zukosowania 20 i wynosi w ogólnosci 0,5 mm do 1,5 mm, korzystnie okolo 1 mm.Czesc klinowa 16 stanowi czesc kuta matrycowa, w której jest pózniej wykonane uzebienie ustalajace 19. Ono rozciaga sie tylko na czesci dlugosci klina lukowego 16, w przyblizeniu na dlugosci kata luku 60 do 70°. Uksztaltowanie uzebienia ustalajacego 19 jest przedstawione w powiekszonej podzialce na fig. 6. Jest widoczne, ze zeby 24 uzebienia ustalajacego 24 sa pochylone w kierunku P wbijania klina lukowego 16, przy czym powierzchnia nosna 25 zeba 24 lezaca z przodu147 255 5 w kierunku P jest bardziej nachylona niz tylna powierzchnia nosna 26 zeba 24. Powierzchnie nosne 25 tworza z powierzchnia glowy 27 zeba 24 w przyblizeniu kat prosty, a zatem ostra krawedz 28.Mniej nachylone powierzchnie nosne 25 przechodza z zaokragleniem 29 w powierzchnie glowy 27.Powierzchnie nosne 25 i 26 pozostaja do siebie pod katem okolo 45°, przy czym ten kat na pierwszym zebie w szeregu zebów, który lezy najblizej cienkiego konca klina lukowego 16, moze byc takze wiekszy.Z figury 1 jest widoczne, ze uzebienie ustalajace 19 przy wbijaniu klina lukowego 16 oddzialy- wuje na element blokujacy 18, który jest przy tym wciskany i na podstawie swojej sprezystosci wchodzi w luki miedzyzebowe pomiedzy zebami 24. W ten sposób klin lukowy 16 jest pewnie zabezpieczony przed poluzowaniem. Klin lukowy 16 ma na swoim grubym i cienkim koncu niecke 30, wzglednie 31, w którajest wprowadzany trzpien, w celu wbicia lub wybicia klina lukowego 16.Aby poluzowac zamocowanie klina lukowego 16 i móc wyjac nóz 2 z kieszeni 4 uchwytu nozowego 1, pobija sie trzpieniem w niecke 31. Poniewaz zeby 24 uzebienia ustalajacego 19 sa uksztaltowane w kierunku wybijania ostra krawedzia (w miejscu 28), to przy wybijaniu klina lukowego 16 jest obcinany material elementu blokujacego 18, znajdujacy sie pomiedzy zebami 24. W przypadku ponownego zregenerowania zuzytego noza 2 mozna element blokujacy 18, osadzony za pasowa¬ niem wtlaczanym dokladnym w otworze slepym 22, bez trudnosci zastapic nowym elementem blokujacym. Klin lukowy 16 ponownie nadaje sie do stosowania. Fig. 1 pokazuje, ze otwór slepy 22 znajduje sie w poblizu obszaru przejsciowego, pomiedzy trzonem 5 noza 22 a lezaca na zewnatrz czescia noza 2. Otwór slepy 22 jest wiec umieszczony przestawnie do osi symetrii wzdluznej M, przechodzacej przez tylna powierzchnie podpierajaca 13, w kierunku do otworu czolowego 7 kieszeni 4, poniewaz glówne sily naciskowe dzialaja w obszarze tej osi M. Odcinek klina lukowego 16, niosacy uzebienie ustalajace 19 rozciaga sie w przyblizeniu od srodka klina lukowego 16 do miejsca, które lezy w odstepie od cienkiego konca klina lukowego 16.W przykladzie wykonania wedlug fig. 7 do 9 element blokujacy 18 jest umieszczony w klinie lukowym 16, w przyblizeniu wjego srodku. Klin lukowy 16 ma boczne wybranie 32, które, zgodnie z fig. 9 ma glebokosc, która jest w przyblizeniu równa polowie grubosci klina lukowego 16.Wybranie 32 rozciaga sie przez cala szerokoscklina lukowego 16. Element blokujacy 18, utrzymy¬ wany z pasowaniem wtlaczanym dokladnym w bocznym wybraniu 32,jest tak uksztaltowany, ze on wystaje nie tylko ponad powierzchnie 33, lezaca po stronie zewnetrznej klina lukowego 16, ale takze ponad powierzchnie 34, lezaca po stronie wewnetrznej klina lukowego 16. Wystep jest oznaczony 35, wzglednie 36. Oprócz tego element blokujacy 18 wystaje bocznie poza powierzchnie boczna 37 klina lukowego 16, jak to pokazano na fig. 9 w miejscu 38. Przy wbijaniu klina lukowego 16 wystajaca czesc 35 elementu blokujacego 18 dochodzi do styku ciernego z lukowa powierzchnia czolowa 15 noza 2, wystajaca czesc 36 do styku ciernego z tylna powierzchnia 17 sciany zebrowej 8, a wystajaca powierzchnia boczna 38 czlonu blokujacego 18 do styku ciernego z jednej strony z obydwu scian bocznych 11 uchwytu nozowego 1. W ten sposób jest osiagniete zamkniecie cierne, które pewnie utrzymuje wprowadzony klin lukowy 16.Jest takze mozliwe umieszczenie elementu blokujacego 18 w przelotowym otworze poprze¬ cznym w klinie lukowym 16. Oprócz tego jest mozliwe przewidzenie najednej z obu powierzchni 15 i 17, korzystnie powierzchni 15 noza 2, uzebienia ustalajacego 19 opisanego rodzaju, które wspólpracuje z elementem blokujacym 18, umieszczonym na klinie lukowym 16.Postac wykonania ostatnio wspomnianego rodzaju jest przedstawiona na fig. 10 do 13. Jak pokazuje fig. 10 nóz 2 ma na powierzchni czolowej 15 odcinek uzebienia ustalajacego 19, które moze odpowiadac uzebieniu wedlug fig. 1 do 6. Odcinek powierzchni czolowej 15, zawierajacy uzebienie ustalajace 19 znajduje sie pomiedzy osia symetrii M a przejsciem pomiedzy trzonem 5 a lezaca na zewnatrz czescia noza 2.Figura 11 pokazuje klin lukowy 16, który ma w przyblizeniu w polowie dlugosci, na stronie zewnetrznej 33, wybranie lub otwór slepy 22, w którym jest utrzymywany z pasowaniem wtlacza¬ nym dokladnym element blokujacy 39 z tworzywa sztucznego. Okragly element blokujacy 39 ma stozkowe wybranie 40. Na stronie zewnetrznej ma równolegle uksztaltowane zebra 41, które przy wprowadzaniu klina lukowego 16 wspólpracuja z uzebieniem ustalajacym 19 na powierzchni czolowej 15 noza 2. Zamiast prostoliniowych zeber 41 moga byc przewidziane, zgodnie z fig. 14, takze lukowe lub w postaci V zebra 41. Mozna takze z ukladu zeber 41 calkowicie zrezygnowac.6 147 255 Figura 15 pokazuje klin lukowy 16, z którymjest polaczony segment ustalajacy 42, korzystnie z metalu. Segment ustalajacy 42 rozciaga sie na luku zewnetrznym klina 16 i jest zamocowany do niego rozlacznie. Przy tym segment ustalajacy 42 opiera sie w poblizu grubego konca klina lukowego 16 na nieckowatym osadzeniu 43, podczas gdy on w poblizu cienkiego konca klina lukowego 16 jest na nim zamocowany rozlaczalnie. To osiaga sie w przykladzie wykonania za pomoca tulei rozpreznej 44, która jest wprowadzona w prostopadly otwór poprzeczny w segmencie ustalajacym 42 i klinie lukowym 16. Dzieki temu segment ustalajacy 42 jest pewnie zabezpieczony na klinie lukowym 16.Klin lukowy 16, pokazany na fig. 15 z segmentem ustalajacym 42 moze równiez zastosowac w ukladzie nozowym, pokazanym na fig. 1, w którym na powierzchni czolowej 15 noza 2 jest umieszczony element blokujacy 18. Zanim klin lukowy 16, przy wymianie noza 2, zostanie wyprowadzony z polaczenia, nalezy najpierw wyjac tuleje rozprezna 44 i przez to usunac polaczenie pomiedzy klinem lukowym 16 a segmentem ustalajacym 42. Nastepnie klin lukowy 16 moze byc za pomoca trzpienia wybity z cienkiego konca klina 16, bez zabierania segmentu wrebowego42.Figura 16 pokazuje zmieniona postac wykonania, w której segment ustalajacy 43, umie¬ szczony rozlaczalnie na klinie lukowym 16, jest zaopatrzony w elastyczne palce ustalajace 46, które na czesci obwodu sa oderwane od metalowej czesci segmentu i wystaja po luku z plaszczyzny lukowego segmentu ustalajacego 45. Na odpowiadajacej powierzchni czolowej 15 noza 2 znajduje sie uzebienie ustalajace 19. Przy wprowadzaniu klina lukowego 16 w lukowa szczeline, pomiedzy sciana zebrowa 8 a powierzchnia czolowa 15 noza 2, elastyczne palce ustalajace 46 przechodza swobodnie przez zeby 24 uzebienia ustalajacego 19, przy czym one elastycznie wchodza w luki miedzyzebne uzebienia ustalajacego 19. Dzieki temu wprowadzony klin lukowy 16 jest zamoco¬ wany. Aby poluzowac klin lukowy 16 najpierw rozlacza sie tuleje rozprezna 44 laczaca segment ustalajacy 45 z klinem lukowym 16 tak, ze klin lukowy 16 moze byc wybity bez zabierania segmentu ustalajacego 45. Rozumie sie, ze w celu rozlaczalnego polaczenia segmentu ustalajacego 45 z cienkim koncem klina lukowego 16, zamiast tulei rozpreznej 44 moga byc stosowane takze inne srodki laczace, np. czopy lub otwory czopowe. Segment ustalajacy 42 wzglednie 45 moze miec mniejsza szerokosc od klina lukowego 16. On jest wetkniety w odpowiednio lukowe wybranie na stronie zewnetrznej klina lukowego 16 i ustalany tylko na cienkim koncu klina lukowego 16, podczas gdy on w poblizu grubego konca klina lukowego 16 opiera sie na nieckowatym wystepie 43 lub jest utrzymywany za pomoca innego polaczenia wtykowego. Na swojej nie uzebionej dlugosci segment ustalajacy 42 jest uksztaltowany gladko.Figury 17 i 18 pokazuja, uklad nozy, opisany w zwiazku z fig. 1 do 6 w korzystnym dalszym uksztaltowaniu urzadzenia zabezpieczajacego. Przy tym w przelotowym wspólosiowym otworze 47 elementu blokujacego 18 w postaci korka, wykonanego z ciagliwotwardego tworzywa sztucznego, jest osadzony z pasowaniem wtlaczanym dokladnym metalowym kolek 48, który przechodzi przez cala dlugosc elementu blokujacego 18. Metalowy kolek 48 wykonany jest korzystnie jako kolek stalowy.Jak mozna rozpoznac z fig. 18 dlugosc kolka 48jest w przyblizeniu wieksza od glebokosci wybrania 22, wykonanego jako otwór slepy. Swoim lezacym wewnatrz koncem opiera sie kolek 48 o najglebsze miejsce 49 w otworze slepym 22. W stanie nieodksztalconym element blokujacy 18 wystaje z otworu slepego 22, a lezacy na zewnatrz koniec metalowego kolka 48 konczy sie w przyblizeniu razem z zewnetrzna powierzchnia czolowa 50 elementu blokujacego 18.Jezeli klin lukowy 16 wprowadza sie w szczeline w kierunku strzalki P, to kolek 18 jest spychany przez uzebienie ustalajace 19 klina lukowego 16 do wybrania wzglednie otworu slepego 22. Jednoczesnie ciagliwotwardy material tworzywa sztucznego elementu blokujacego 18 jest wypierany, przez uzebienie ustalajace 19 klina lukowego 16, w przyblizeniu w kierunku strzalki P, przy czym kolek 48 po podparciu w najglebszym miejscu 49 ustawia sie lekko ukosnie tak, ze moze on przechodzic ponad uzebieniem ustalajacym 19 klina lukowego 16. Uksztaltowanie, w rodzaju zebów pily, uzebienia ustalajacego 19 opisanego w zwiazku z fig. 6, sprzyja przesuwaniu sie kolka 48 nad uzebieniem ustalajacym, przy wprowadzaniu klina lukowego 16. Przy wbitym na stale klinie lukowym 16 kolek 48 wchodzi swoim lezacym na zewnatrz koncem, w luke pomiedzy dwoma zebami uzebienia ustalajacego 19. Jednoczesnie material tworzywa sztucznego elementu blokuja¬ cego 18 wciska sie w luki miedzyzebne uzebienia ustalajacego, jak to pokazano na fig. 17. Klin lukowy 16 jest utrzymywany przed poluzowaniem z jednej strony przez zamkniecie cierne i ksztaltowe materialu elementu blokujacego 18 i z drugiej strony przez zamkniecie ksztaltowe za po-147 255 7 moca kolka 48. Jest widoczne, ze nawet wtedy gdy material tworzywa sztucznego, wcisniety w luki miedzyzebne uzebienia ustalajacego, to klin lukowy 16 jest jeszcze utrzymywany w swoim zam¬ ocowaniu przez kolek 48. Przy wybijaniu klina lukowego 16 przez uderzenia mlotka w cienki koniec klina lukowego 16 material elementu blokujacego 18 jest wypychany przede wszystkim w kierunku przeciwnym do kierunku strzalki P, a potem obcinany partiami wciskajacymi sie w luki miedzyzebne uzebienia ustalajacego 19. Przy tym kolek 48 ustawia sie nieznacznie ukosnie do osi otworu slepego 22, bez utracenia jednak swojego zazebienia w luce miedzyzebnej uzebienia ustalajacego 19. Przez dalsze, mocne uderzenia mlotkiem w cienki koniec klina lukowego 16 mozna wtedy, pod odksztalceniem lub scieciem zewnetrznego konca metalowego kolka 48, znajdujacego sie w luce miedzyzebnej, usunac zaryglowanie.Zamiast kolka 48 wykonanego z metalu wzglednie stali, mozna takze wkladac w element blokujacy 18 takze inne metalowe elementy o jednakowym lub podobnym dzialaniu, np. elementy metalowe w postaci plytek. Przy tym mozna ukladac w elemencie blokujacym 18 szereg elementów metalowych, które przy wbijaniu klina lukowego 16 wchodza w sasiednie luki miedzyzebne uzebienia ustalajacego 19. PL