Opis patentowy opublikowano: 1986 09 15 135029 CZi fELNIAl U"^u P-itentowego 1 Int. Cl.s GUB 25/04 H04N 5/76 Twórcy wynalazku: Gerald Dee Pyles, Jaimes Albert Wilber, Todd J.Chriistopher Uprawniony z patentu: RCA Corporation, Nowy Jork (Stany Zjednoczone Ameryki) Uklad blokujacy dla urzadzenia odtwarzajacego zapis z plyty wizyjnej Niniejszy wynalazek dotyczy ukladów blokuja¬ cych a w szczególnosci ukladów blokujacych prze¬ znaczonych do wykorzystania w urzadzeniach od¬ twarzajacych zapis z plyty wizyjnej, zawierajacych uklady nadazne korekcji sygnalów wizyjnych.Urzadzenia odtwarzajace zapis z plyty wizyjnej zwykle zawieraja róznego rodzaju uklady nadaz¬ ne przeznaczone do korekcji sygnalów wizyjnych.Przykladowo, opis patentowy Stanów Zjednoczo¬ nych Ameryki nr 3 965 482 zatytulowany „Uklad re¬ gulacji predkosci plyt wizyjnych" przedstawia urza¬ dzenie odtwarzajace które zawiera uklad nadazny do korekcji sygnalów wizyjnych przeznaczony do przesylania sygnalów do przetwornika korekcji predkosci stycznej polaczony z przetwornikiem a- daptera urzadzenia odtwarzajacego w celu mini¬ malizacji bledów predkosci wzglednej przetworni¬ ka i talerza, co pozwala zminimalizowac znieksztal¬ cenia czestotliwosciowe w odtwarzanym sygnale wizyjnym. Nastepnym przykladem jest opis paten¬ towy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 996 606, zatytulowany „Filtr grzebieniowy dla przetwarza¬ nia sygnalów wizyjnych", który opisuje urzadzenie odtwarzajace zapis z plyt wizyjnych, zawierajace ' uklad nadazny do korekcji sygnalów wizyjnych, który dostarcza sygnalów degulujacych, czestotli¬ wosc srodkowa filtru grzebieniowego, w urzadze¬ niu odtwarzajacym tak, aby czestotliwosc srodko¬ wa filtru zmieniala sie zgodnie, ze znieksztalcenia¬ mi czestotliwosciowymi w odtwarzanym sygnale 10 15 wizyjnym, co . dawaloby maksymalna efektywnosc filtracji. Dalszym przykladem jest opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 372 498 zaty¬ tulowany „Uklady do przesylania informacji o ko¬ lorze", który przedstawia urzadzenie odtwarzajace zapis z plyty wizyjnej, które zawiera uklad na¬ dazny korekcji sygnalów wizyjnych dokonujacy transkodowania (ponowna konwersje) sygnalów wi¬ zyjnych zakodowanych zgodnie z wymaganiami sy¬ stemu z wytlumiona podnosna w sygnaly, zakodo¬ wane zgodnie z wymogami systemu NTSC.Cecha wspólna dla tych trzech róznych ukladów nadaznych korekcji sygnalów wizyjnych-jest to, ze kazdy z nich, w przypadku zastosowania, wyma¬ ga pewnego okresu czasu na ustabilizowanie sie po zalaczeniu urzadzenia odtwarzajacego. W czasie tego okresu stabilizacji obraz wytwarzany przez urzadzenie odtwarzajace charakteryzowac sie moze zlym stosunkiem sygnalu do szumu, lub tez jakosc odtwarzania koloru moze byc niewystarczajace, czy tez obraz moze miec inne, niekorzystne cechy. W celu unikniecia tego, w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4 017 677, zatytulowa¬ nym „Uklad blokady dla urzadzenia odtwarzaja¬ cego zapis z plyty wizyjnej" proponuje sie, wy¬ posazenie urzadzenia odtwarzajacego w uklad blo¬ kujacy o wolnym uwalnianiu. W zasadzie, zapro¬ ponowane w tym patencie rozwiazanie problemu niskiej jakosci obrazu w okresie stabilizowania sie ukladu nadaznego polegalo na dodaniu do ukladu 135 029135 029 3 4 blokujacego w urzadzeniu odtwarzajacym obwodu opózniajacego, który utrzymywalby uklady wizyj¬ ne i foniczne urzadzenia odtwarzajacego w stanie zablokowania w okresie czasu wystarczajaco dlu¬ gim (np. jedna sekunda) po wlaczeniu urzadzenia tak, aby zapewnic ustabilizowanie sie ukladu na¬ daznego korekcji sygnalów wizyjnych. Innymi slo¬ wy, zaproponowane zostalo rozwiazanie kompromi¬ sowe miedzy czasem powrotu ukladu blokujacego a czasem stabilizacji ukladu nadaznego.Poniewaz problem czasu powrotu ukladu blo¬ kujacego zalezy glównie od czasu stabilizacji u- kladu nadaznego, wydawaloby sie logiczne nie¬ znaczne zmniejszenie stalej czasowej filtracji petli sprzezenia dla zwiekszenia czasu wytworzenia od¬ powiedzi przez petle sprzezenia. Takie podejscie jednakze moze okazac sie niepraktyczne w przy¬ padku optymalizowanych stalych czasowych petli sprzezenia w stosunku do parametrów nagrania czy tez dynamiki ukladów mechanicznych urzadze¬ nia odtwarzajacego.Innym parametrem petli sprzezenia, którego zmiane mozna rozwazac, jest wzmocnienie w petli, co w pewnych wypadkach moze przyniesc korzyst¬ ny efekt. Przykladowo, we wspomnianym uprze¬ dnio opisie patentowym nr 3 965 482, gdy zapis plyty nie jest odtwarzany, do filtru aktywnego w ukladzie nadaznym korekcji predkosci przykladany jest sygnal blokujacy, który redukuje wzmocnie¬ nie filtru do jednosci. Uczyniono to celem umozli¬ wienia sprzezenia stalopradowego w petli z jedno¬ czesnym niedopuszczeniem do przeplywania duzych pradów stalych w przetworniku korekcji w wa¬ runkach braku (blokady) sygnalu, co pozwolilo na unikniecie stosowania duzego kondensatora blo¬ kujacego, co wiazaloby sie z problemem niepoza¬ danego przesuniecia fazowego, wprowadzonego przez taki kondensator. Chociaz w problemie roz¬ patrywanym w tym patencie zmniejszenie wzmoc¬ nienia w petli jest pozadane, takie zmniejszenie nie gwarantuje' najmniejszego czasu stabilizacji u- kladiu nadaznego po wygasnieciu sygnalu blokuja¬ cego. v Ukladem wedlug wynalazku jest uklad bloku¬ jacy dla urzadzenia odtwarzajacego zapis z plyty wizyjnej zawierajacy obwód detekcji sygnalu od¬ twarzanego z plyty wizyjnej, obwód filtrowania grzebieniowego polaczony z obwodem detekcji sy¬ gnalu odtwarzanego z plyty wizyjnej oraz obwód nadazny wytwarzajacy sygnal korekcji sygnalu wi¬ zyjnego odtwarzanego z plyty wizyjnej, w tym ukladzie obwód detekcji sygnalu odtwarzanego z plyty wizyjnej obejmuje przetwornik wytwarza¬ jacy modulowany czestotliwosciowo sygnal wyj¬ sciowy odwzorowujacy informacje o obrazie kolo¬ rowym zarejestrowanym na plycie wizyjnej, któ¬ rego wyjscie jest polaczone z wejsciami demodu¬ latora modulowanego czestotliwosciowo sygnalu wizyjnego i demodulatora modulowanego czestotli¬ wosciowo sygnalu dzwieku towarzyszacego, wzmac¬ niacz sygnalu wizyjnego zalaczony na wyjsciu de¬ modulatora modulowanego czestotliwosciowo sygna¬ lu wizyjnego, oraz uklad sterowania dzialaniem urzadzenia odtwarzajacego sprzezony z regulato¬ rem polozenia igly przetwornika odtwarzajacego informacje zarejestrowana na plycie wizyjnej.Obwód filtrowania grzebieniowego obejmuje filtr grzebieniowy, którego wejscie jest polaczone z 5 wyjsciem wzmacniacza sygnalu wizyjnego w obwo¬ dzie detekcji sygnalu odtwarzanego z plyty wizyj¬ nej i na którego pierwszym wyjsciu uzyskiwany jest sygnal luminancji, a na drugim wyjsciu sy¬ gnal chrominancji, obwód uzyskiwania calkowite¬ go sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego zakodo¬ wanego wedlug jednego z systemów telewizji kolo¬ rowej, zapewniajacy mozliwosc odtwarzania obra¬ zu na ekranie odbiornika telewizyjnego skonstruo¬ wanego zgodnie z wymogami tego systemu telewi¬ zji kolorowej, oraz obwody sterujace dzialaniem filtru grzebieniowego zalaczone w petli sprzeze¬ nia zwrotnego filtru grzebieniowego.Natomiast obwód nadazny wytwarzajacy sygnal korekcji sygnalu wizyjnego zawiera generator sy¬ gnalu uchybu skladajacy sie z detektora fazowe¬ go, którego pierwsze wejscie jest polaczone poprzez pierwszy obwód mnozacy z drugim wyjsciem fil¬ tru grzebieniowego, na którym uzyskiwany jest sy¬ gnal chrominancji, oraz z jednym z wejsc obwo¬ du uzyskiwania calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego, wchodzacego w sklad obwodu filtrowania grzebieniowego, którego to obwodu u- zyskiwania calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego drugie wejscie jest polaczone z wyj¬ sciem obwodu deemfazy zalaczonego na pierwszym wyjsciu filtru grzebieniowego, drugie wejscie de¬ tektora fazowego jest polaczone z wyjsciem gene¬ ratora czestotliwosci wzorcowej wytwarzajacego sy¬ gnal o wzorcowej czestotliwosci przyjmowanej za czestotliwosc odniesienia, a wyjscie detektora fazo¬ wego jest polaczone poprzez petle sprzezenia zwrot¬ nego z wejsciem sterujacym generatora sterowa¬ nego napieciowo, którego wyjscie jest polaczone z drugim wejsciem pierwszego obwodu mnozacego oraz z jednym z wejsc drugiego obwodu mnozace¬ go, którego drugie wejscie jest polaczone z wyj¬ sciem generatora czestotliwosci wzorcowej, a wyj¬ scie — poprzez obwody sterujace dzialaniem fil¬ tru grzebieniowego — jest polaczone z wejsciem sterujacym filtru grzebieniowego.Przy tym wejscie sterujace detektora fazowego w obwodzie nadaznym wytwarzajacym syginal ko¬ rekcji sygnalu wizyjnego jest polaczone poprzez polaczony szeregowo obwód uzyskiwania sygnalu synchronizacji kolorów i separator impulsów syn- chnizacji z wyjsciem, obwodu deemfazy zalaczo¬ nym na pierwszym wyjsciu filtru grzebieniowe¬ go, na którym uzyskiwany jest sygnal luminati- cji.Zgodnie z wynalazkiem obwód detekcji sygnalu odtwarzanego z plyty wizyjnej zawiera dolaczony na wyjsciu demodulatora modulowanego czestotli¬ wosciowo sygnalu wizyjnego detektor defektu, któ¬ rego wyjscie jest polaczone z wejsciem detektora utraty nosnej i wejsciem obwodu zakazujacego, o- raz obwód pamieciowo-logiczny, którego pierwsze wejscie jest polaczone z wyjsciem detektora utraty nosnej, drugie wejscie — z pierwszym wyjsciem ukladu sterowania dzialaniem urzadzenia odtwarza¬ jacego, trzecie wejscie — z drugim wyjsciem u- 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 135 029 t kladu sterowania dzialaniem urzadzenia odtwarza¬ jacego, natomiast wyjscie obwodu pamieciowo-lo- gicznego jest polaczone pierwszym przewodem z Wejsciem sterujacym obwodu sterujacego dziala¬ niem demodulatora modulowanego czestotliwoscio- wo sygnalu dzwieku towarzyszacego, drugim prze¬ wodem, z wejsciem sterujacym obwodu sterujace¬ go dzialaniem wzmacniacza sygnalu wizyjnego, trzecim przewodem z wejsciem sterujacym obwo¬ du sterujacego dzialaniem obwodu zakazujacego, a czwartym- przewodem z wejsciem sterujacym ob¬ wodu ustalajacym wstepne warunki dla obwodu nadaznego. - Obwód filtrowania grzebieniowego zawiera prze¬ lacznik sygnalu defektu, którego wejscie sterujace jest polaczone z wyjsciem obwodu zakazujacego w obwodzie detekcji sygnalu odtwarzanego z plyty wizyjnej, pierwsze wejscie jest polaczone z wyj¬ sciem wzmacniacza wizyjnego w obwodzie detekcji sygnalu f odtwarzanego z plyty wizyjnej, drugie wejscie — z wyjsciem linii opózniajacej zalaczo¬ nej ma wejsciu filtru grzebieniowego, której wej¬ scie sterujace jest polaczone z wyjsciem *obwodów sterujacych dzialaniem filtru grzebieniowego. Przy tym obwód ustalajacy wstepne warunki dla ob¬ wodu nadaznego wytwarzajacego sygnal korekcji sygnalu wizyjnego odtwarzanego z plyty wizyjnej jest zalaczony w petli sprzezenia zwrotnego detek¬ tora fazowego, na którego wyjsciu zalaczany jest kondensator wykorzystywany jako element pa¬ mieci do zapamietywania sygnalu uchybu.W petli sprzezenia zwrotnego detektora fazowe¬ go miedzy jego wyjsciem a Wejsciem sterujacym generatora sterowanego napieciowo zalaczone sa polaczone szeregowo dwa filtry dólnoprzepustowe oraz obwód sumujacy, którego pierwsze wejscie jest polaczone z Wyjsciem obwodu szeregowego zlo¬ zonego z dwóch filtrów dolnoprzepustowych, dru¬ gie wejiscie z wyjsciem detektora fazowego, a wyj¬ scie z wejsciem stertujacym generatora sterowane¬ go napieciowo.Punkt polaczenia filtrów dolnoprzepustowych wlaczonych szeregowo w petli sprzezenia zwrot¬ nego detektora fazowego jest polaczony z wej¬ sciem przetwornika polozenia ramienia z igla od¬ twarzajaca zapis z plyty wizyjnej wzgledem plyty wizyjnej.Obwód ustalajacy warunki wstepne dla obwodu nadaznego jest wlaczony w petli sprzezenia zwrot¬ nego detektora fazowego, szeregowo z obwodem szeregowym skladajacym sie z dwóch filtrów dol¬ noprzepustowych i sklada sie z przelacznika* któ¬ rego pierwsze wejscie jest polaczone przewodem z wyjsciem obwodu pamieciowo-logicznego w ob¬ wodzie detekcji sygnalu Wizyjnego odtwarzanego z plyty wizyjnej, drugie wejscie jest polaczone ze zródlem napiecia odniesienia, a wyjscie — z pier¬ wszym wejsciem obwodu odejmujacego;polaczonym równiez z wyjsciem detektora fazowego, którego to obwodu odejmujacego drugie wejscie jest polaczo¬ ne z wyjsciem wzmacniacza strefy martwej, któ¬ rego pierwsze wejscie jest polaczone z pierwszym wejsciem przelacznika, a drugie wejscie — z wyj¬ sciem obwodu szeregowego skladajacego sie z dwóch filtrów dolnoprzepustowych.Rozwiazanie wedlug wynalazku jest blizej przed¬ stawione w przykladzie jego realizacji w oparciu o zalaczony rysunek, na którym fig. 1 przedstawia schemat blokowy ukladu blokujacego wedlug wy- 5 nalazku, fig. 2 stanowi szczególowy schemat blo¬ kowy urzadzenia odtwarzajacego zapis z plyty wizyjnej wedlug wynalazku, fig. 3 — jest sche* matem pamieciowo-logicznego ukladu blokujacego a fig. 4 stanowi schemat ukladu detektora utraty 10 nosnej, pozwalajacego zrealizowac detekcje utraty nosnej'w ukladach przedstawionych na fig. 1 i fig. 2.Na figurze 1 uklad sterowania urzadzeniem oo twarzajacym 10 ma pierwsze Wyjscie 12 prze- 15 znaczone do przesylania sygnalu blokujacego do u- kladu pamieciowo-ilogicznego blokady 14 po usta¬ wieniu pierwszego rodzaju/ pracy urzadzenia odtwa¬ rzajacego oraz drugie wyjscie 16 przeznaczone do przesylania pomocniczego sygnalu blokujacego do 20 ukladu pamieciowo-logicznego blokady 14 po na¬ stawieniu drugiego rodzaju pracy urzadzenia od¬ twarzajacego. Przykladowo, pierwszy rodzaj pra* cy moze odpowiadac warunkom, gdy uzytkownik wylacza urzadzenie odtwarzajace lub gdy uzytkow- 25 nik laduje plyte wizyjna do urzadzenia, albo tez gdy uzytkownik gwaltownie przerywa prace urza^ dzenia na pewien moment.Pierwszy rodzaj pracy odpowiada sytuacji, w której na ekranie nie powinien ukazyrwac sie za- 30 den obraz. Drugi rodzaj pracy odpowiada sytuacji, w której uzytkownik wybiera taki rodzaj stero¬ wania, przy którym urzadzenie przeszukuje plyte wizyjna w celu wybrania odpowiedniego frag¬ mentu, w którym to czasie pozadane jest, aby 35 urzadzenie wytwarzalo obraz na towarzyszacym ekranie dla umozliwienia wizualnego stwierdze¬ nia, czy wybrany zastal pozadany obraz. Odpo¬ wiedni uklad realizujacy funkcje sterowania u- rzadzeniem odtwarzajacym jest przedstawiony óa 40 fig. 3.Uklad pamieciowo-logiczny blokady 14 równiez odbiera sygnal wejsciowy pochodzacy z detektora utraty nosnej 18, którego funkcja polega na wy¬ krywaniu konca 'sygnalu wyjsciowego modulowa?- v 45 nego czestotliwosciowo wytwarzanego przez prze¬ twornik' adapteru urzadzenia odtwarzajacego. W urzadzeniach odtwarzajacych zapis z plyty wizyj¬ nej, w których przetwornik adaptera zawiera igle ustawiona prostopadle w, stosunku do powierzch- 50 ni plyty podczas odtwarzania, przeznaczona do wykrywania zmian pojemnosci wzdluz sciezki in¬ formacyjnej zapisu na plycie, sygnal wyjsciowy z detektora utraty nosnej 18 wyznacza moment odsuniecia sie igly adaptera od powierzchni ply- 55 ty. Mówiac innymi slowy, detektor utraty nosnej 18 mozna traktowac jak wskaznik pozycji igly w urzadzeniach odtwarzajacych zapis z plyty wir zyjnej typu pojemnosciowego. Detektor utraty no¬ snej 18 moze zawierac dowolny odpowiedni uklad 60 zdolny do wykrywania odchylen modulowanego czestotliwosciowo sygnalu wyjsciowego poza wy¬ znaczone wczesniej granice lub braku modulowa¬ nego czestotliwosciowo sygnalu wyjsciowego. Przy¬ klad szczególnego rozwiazania ukladu ddpowied- *5 niego do realizacji funkcji detektora utraty nos-f 135 029 8 mej 18 jest przedstawiony na fig. 4 i omówiony w dalszych rozdzialach opisu.Uklad .pamieciowo-logi9zny blokady 14 ma wyj¬ scia, na których uzy&siwane sa sygnaly realizu¬ jace sterowanie ukladem wytlumiania sygnalu fo¬ nicznego 26, • ukladem wytlumiania sygnalu wi¬ zyjnego 22, ukladem zakazujacym maskowanie defektu M oraz ukladem przygotowania wstep¬ nego 26 ukladu nadaznego korekcji sygnalu wi¬ zyjnego w urzadzeniu odtwarzajacym zapis z ply¬ ty wizyjnej. Korzystnym jest, gdy sygnal wejscio¬ wy dla ukladu nadaznego korekcji sygnalu wi¬ zyjnego jest odbierany z wyjscia ukladu wytlu¬ miania sygnalu wizyjnego poprzez uklad masko¬ wania defektu, co zostanie wyjasnione przy okazji omówienia $ig. 2, Uklad wytlumiania sygnalu fonicznego mozna realizowac- na wiele róznych sposobów. Mozna, na przyklad, wlaczyc przelacznik na wyjsciu ukla- cfcw fonicznych urzadzenia odtwarzajacego. Prze¬ twornik moze byc wlaczony rw ukladzie szere¬ gowym lub równoleglym, dla wytlumienia wyj¬ sciowego sygnalu fonicznego w odpowiedzi na sy¬ gnal blokujacy przesylany przez uklad pamiecio¬ wo-logiczny. 14. Uklad wytlumiania sygnalów fo¬ nicznych 26 mozna równiez zrealizowac za pomoca wzmacniacza wlaczonego w torze przetwarzania' sygnalów fonicznych, majacego regulowana cha¬ rakterystyke, wzmocnienia. Znane wzmacniacze o- peracyjne moga nadawac sie do tego ceta Inna jeszcze mozliwoscia realizacji ukladu wytlumie¬ nia sygnalów fonicznych 20 moze byc zastosowanie sygnalu blokujacego wytwarzanego przez uklad pamieciowo-logiczny blokady 14 przesylanego do obwodu ogranicznika w demodulatorze fonicznym sygnalów modulowanych czestotliwosciowo.Uklad wytlumiania sygnalów wizyjnych 22 zrea¬ lizowac mozna wykorzystujac tradycyjne wzmac¬ niacze o regulowanym wzmocnieniu lub elementy -przelaczajace. «¦ Dla celów mniejszego wynalazku jest jednak wazne, aby uklad wytlumienia sygnalów wizyj¬ nych byl umieszczony w punkcie toru przetwa¬ rzania sygnalów wizyjnych urzadzenia odtwarza¬ jacego, poprzedzajacym uklad nadazany korekcji sygnalu wizyjnego. Korzystnym jest równiear gdy uklad wytlumiania sygnalów wizyjnych 22 cha¬ rakteryzuje sie przy wlaczaniu niezmiennym po¬ tencjalem spoczynkowym pradu stalego: Uklad zakazywania maskowania defektu 24 mo¬ ze zawierac element logiczny, przelacznik lub inny przyrzad dolacczony do ukladu maskowania defektu i reagujacy na sygnal wyjsciowy wytwa¬ rzany przez uklad pamieciowo-logiczny blokady 14 tak, aby sygnaly wizyjne w ukladzie masko¬ wania defektu zostaly wstrzymane lub zastapio¬ ne. Przeznaczeniem ukladu maskowania defektu 24 jest zapobieganie powtarzajacemu sie poja¬ wianiu sygnalu, w odpowiedzi na sygnal bloku¬ jacy wytwarzany przez uklad pamieciowo-logicz¬ ny blokady 14 przez przeslanie „zerowego" syg¬ nalu wejsciowego do ukladu nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych.Uzyty tu termin „zerowy" oznacza sygnal wy¬ tlumiony lub wstrzymana. Efekt taki uzyskuje sie dzieki umieszczeniu ukladu maskowania de¬ fektu pomiedzy ukladem tlumienia sygnalów wi¬ zyjnych a ukladem nadaiznym korekcji sygnalów wizyjnych urzadzenia odtwarzajacego zapis z plyty 5 wizyjnej. W warunkach blokady sygnal zerowy wytwarzany przez uklad wytlumiania sygnalów wizyjnych jest w rezultacie przesylany przez u- klad maskowania defektu do ukladu nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych, zas gdyby uklad maskowania defektu nie byl wstrzymywany w warunkach blokady, dostarczalby on zapamietanej poprzednio linii informacji wizyjnej do ukladu nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych.Uklad przygotowania wstepnego ukladu nadaz¬ nego korekcji sygnalów wizyjnych 28 zawiera elementy dokonujace przygotowania wstepnego ukladu nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych urzadzenia odtwarzajacego do wyznaczonego wczesniej stanu okreslanego punktem jego za¬ kresu sterowania. Jako uklad nadazny, moze byc przyjety dowolny z ukladów zapewniajacych ko¬ rekcje predkosci, regulacje czestotliwosci srodko¬ wej filtru grzebieniowego, ponowna konwersje wy¬ tlumionej podnosnej, czy tez dowolna kombinacje przedstawionych uprzednio funkcji.Korzystnym jest, gdy uklad przygotowania wstepnego 26 ukladu nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych zawiera przelacznik przeznaczony do dolaczenia kondensatora pamietajacego napiecie uchybu do punktu majacego okreslony potencjal odniesienia, przy zamknieciu przelacznika, przy czym potencjal ten ma wczesniej wyznaczona wartosc oraz uklad odpowiadajacy na sygnal wyjsciowy wytwarzany przez uklad pamieciowo- -logiczny blokady 14, którego funkcja jest zamy¬ kanie przelacznika. W urzadzeniach odtwarzaja¬ cych, fw których uklad nadazny zawiera pola¬ czone szeregowo filtry dolnoprzepustowe, przezna¬ czone do przesylania sygnalu bledu do genera¬ tora sterowanego napieciowo, korzystnym jest rów¬ niez, aby uklad przygotowania wstepnego 26 ukla¬ du nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych za¬ wieral wzmacniacz strefy martwej odpowiadajacy na sygnal wyjsciowy uchybu pochodzacy z obwodu polaczonych szeregowo filtrów dolnoprzepustowych i przesylajacy do wejscia ukladu polaczonych szeregowo filtrów sygnal o przeciwnej bieguno¬ wosci wtedy, gdy wejsciowy sygnal uchybu prze¬ kracza wyznaczone wczesniej wartosci graniczne oraz uklady odpowiadajace na sygnal wytwarza¬ ny przez uklad pamieciowo-logiczny blokady 14, sluzacy do zmniejszania wyznaczanej wartosci gra¬ nicznej dla wzmacniacza strefy martwej.Uklad pamieciowo-logiczny blokady 14 zawiera przerzutnik przechodzacy w stan wlaczenia w od¬ powiedzi na jednoczesne pojawienie sie /iloczyn logiczny/ na wyjsciu 12 ukladu sterowania urza¬ dzeniem odtwarzajacym sygnalu blokady oraz sy¬ gnalu utraty nosnej wytwarzanego przez detektor utraty nosnej 16 oraz przechodzacy w stan wy¬ laczenia w odpowiedzi' na ustanie sygnalu utraty nosnej. Sygnal wlaczania ^wytwarzany przez prze¬ rzutnik jest sumowany logicznie z sygnalem blo¬ kady i pomocniczym sygnalem blokady, czego kon¬ sekwencja jest wytworzenie sygnalu zezwalaja- 10 15 20 45135 02* 9 li cego przesylanego laczem 19 do ukladu wytlu¬ miania sygnalu fonicznego 20, jesli tylko obecny jest conajniniej jeden z, trzech sygnalów /wla¬ czania, blokady, pomocniczy blokady/.Innymi slowy, w kategoriach logiki dodatniej, uklad wytlumiania sygnalów fonicznych jest wy¬ zwalany w odpowiedzi na sume logiczna sygnalu wlaczania, sygnalu blokady i pomocniczego sygna¬ lu blokady. Sygnal wlaczenia jest równiez sumo¬ wany logicznie z sygnalem blokady w celu wy¬ tworzenia sygnalów zezwalajacych dla ukladów 22, 24 oraz 26 przesylanych odpowiednio laczami 21, 23 i 25, jesli tylko obecny jest sygnal wla¬ czenia lub sygnal blokujacy lub oba. Innymi slo¬ wy /ponownie uzywajac terminów logiki dodatniej/ uklad wytlumiania sygnalów wizji 22, uklad za¬ kazywania maskowania defektu 24 oraz uklad przygotowania wstepnego ukladu nadaznego ko¬ rekcji sygnalu wizyjnego 26 sa wyzwalane przez uklad pamieciowo-logiczny blokady 14 w odpo¬ wiedzi na sume logiczna sygnalu blokady i sygna¬ lu wlaczenia.Wymienione wyzej funkcje mozna latwo reali¬ zowac w konwencji logiki dodatniej lub logiki ujemnej za pomoca konwencjonalnych elementów logicznych i przerzutnika. Tytulem przykladu za¬ lózmy, ze obecnosc kazdego sygnalu wejsciowego przesylanego do ukladu 14 oznacza logiczna „1" i ze obecnosc kazdego sygnalu wyjsciowego wy¬ twarzanego przez uklad 14 równiez oznacza lo¬ giczna „1". Przy tych zalozeniach, wymienione wyzej funkcje mozna zrealizowac za pomoca dwóch elementów LUB jednego elementu I, jednego in- wertera /elemntu NIW oraz jednego przerzutnika R-S. Jeden z elementów LUB powinien miec polaczone wejscia do odbierania pomocniczego sygnalu blokady, sygnalu blokady oraz wyjscia Q przerzutnika w celu przesylania sumy logicz¬ nej tych sygnalów od ukladów 22, 24 i 26. Zacisk ustawiajacy przerzutnika winien byc dolaczony do wyjscia elementu I zas zacisk zerujacy wi¬ nien byc dolaczony do wyjscia Lnwertera. Wej¬ scia elementu I winny byc dolaczone do odbie¬ rania sygnalu blokady i sygnalu utraty nosnej, zas wejscia inwertera winno byc dolaczone do zródla sygnalu utraty nosnej.Jeden z problemów zwiazany z realizacja ukladu pamieciowo-logicznego 14 za pomoca konwencjo¬ nalnych ukladów logicznych polega na tym, ze wymagana jest duza liczba elementów, co stwier¬ dzono -powyzej. Ponadto, kazdy element sam mo¬ ze .zawierac od jednego do czterech lub wiecej tranzystorów. Rzeczywista liczba tranzystorów za¬ lezy od tego, jakiej rodziny ukladów logicznych uzyto. W rezultacie niezawodnosc ukladów moze okazac sie niewystarczajaca z powodu stosunkowo duzej liczby czesci, wysokich kosztów realizacji ukladu i gabarytów. Zalecany przyklad realizacji,, pozwalajacy zmniejszyc koszty i zwiekszyc nie¬ zawodnosc opisany jest dalej przy omawianiu fig. 3, gdzie mozna bedzie stwierdzic, ze wszy¬ stkie funkcje ukladu pamieciowo-logicznego blo¬ kady 14 mozna zrealizowac przy uzyciu tylko trzech tranzystorów i diody.W dalszej czesci opisu dzialania calosci ukladu blokady z fig. 1, zalozymy najpierw, ze urza¬ dzenie odtwarzajace pracuje zgodnie ze swym normalnym przeznaczeniem, czyli odtwarza zapis.W tych warunkach przetwornik adaptera urza- & dzenia odtwarzajacego znajduje sie w bezposred¬ nim kontakcie z powierzchnia plyty wizyjnej i jego obwód wyjsciowy (wytwarza modulowany czestótliwosciowo sygnal wyjsciowy odwzorowu¬ jacy informacje o obrazie zapisanym na plycie.W Sygnal wyjsciowy modulowany czestótliwosciowo jest poddawany detekcji przez detektor utraty nosnej 18f który laczem 17 dostarcza sygnalu do ukladu pamieciowo-logicznego 14, który ustawia wymieniony uprzednio przerzutnik w stan wyla- 15 czenia. Poniewaz urzadzenie odtwarzajace jest wla¬ czone na „odtwarzanie" nie zas na „przeszuki- wanie", „wylaczenie", „ladowanie" czy „pauza", wymienionych 'poprzednio, uklad sterowania urza¬ dzeniem odtwarzajacym 10 nie dostarcza ani syg- 20 nalu blokady ani pomocniczego sygnalu blokady do ukladu pamieciowo-logicznego blokady 14. W rezultacie, uklad pamieciowo-logiczny blokady 14 przesyla sygnaly zabraniajace laczami 19, 21, 23 i 25 odpowiednio do ukladów 20, 22, 24 i 26. 25 Zgodnie z tym, uklady foniczne i wizyjne urza¬ dzenia odtwarzajacego nie sa wytlumione przez uklady 20 i 22, uklad maskowania defektu urza¬ dzenia nie jest zakazywany przez uklad 24 /a wiec jest uruchamiany i wykonuje swe normalne funk- 30 cje wykrywania defektów obrazu i zastepowania poprzednia linia informacji wizyjnej biezacej linii informacji przy kazdorazowym wystapieniu de¬ fektu, a uklad nadazny korekcji sygnalów wizyj¬ nych nie jest przygotowywany wstepnie przez 35 uklad 26 do wyznaczonego punktu wewnatrz jego zakresu sterowania.Zalózmy teraz, ze uzytkownik chce przerwac normalna prace urzadzenia na jakas chwile prze¬ stawiajac go na „pauze". Ta zmiana rodzaju pra- dzenia 10, który natychmiast przesyla do ukladu pamieciowo-logicznego blokady 14 sygnal blokady laczem 12.Niezaleznie od stanu detektora utraty nosnej 45 18, laczami 19, 21, 23 i 25 przesylany jest sygnal blokady, wytworzony przez uklad pamieciowo-lo¬ giczny blokady 14, do ukladów 20, 22, 24, 26.Tuz po ustawieniu urzadzenia na „pauze", uklady w urzadzeniu automatycznie odsuwaja przetwor- 50 nik adaptera urzadzenia od plyty wizyjnej, co pozwala uniknac scierania sie przetwornika adap¬ tera podczas pauzy w pracy urzadzenia. To po¬ woduje utrate modulowanego czestótliwosciowo sygnalu wyjs&ciowego z ukladów przetwornika 55 adaptera, co zostaje wykryte .przez detektor utra¬ ty nosnej. Gdy to sie staje, przez polaczenie 17 przesylany jest sygnal do ukladu pamiedowo- -logicznego blokady 14, co wskazuje na utrate nosnej, a poniewaz sygnal blokady jest obecny co w tej samej chwili, przerzutnik w ukladzie 14 zostaje ustawiony w pozycji wlaczania, co pod¬ trzymuje sygnal blokady w przewodnikach 19, 21, 23 i 25 tak, jak to poprzednio opisano.Sygnal blokady w laczu 19 wyzwala uklad wy- 65 tlumiania sygnalów fonicznych 20 który * kolei135 029 11 12 15 20 zapobiega dalszemu wytwarzaniu przez urzadzenie odtwarzajace wyjsciowych sygnalów fonicznych.Przyczyna wytlumiania w urzadzeniu ukladów fonicznych w trakcie „pauzy" jest to, ze ponie¬ waz zadne sygnaly . modulowane czestotliwosciowo 5 nie sa wytwarzane w ogranicznikach urzadzenia, uklad demodulacji fonicznej wytwarzalby sygnal szumu, który bylby demodulowany i wzmacniany i przeszkadzalby uzytkownikowi.Sygnal blokady w polaczeniu 21 wyzwala u- klad wytlumiania sygnalów wizyjnych 22, który, jak wczesniej zaznaczono, poprzedza uklad korek¬ cji -sygnalu wizyjnego w torze przetwarzania sy¬ gnalów urzadzenia odtwarzajacego. Po wyzwole¬ niu1, uklad wytlumiania sygnalów wizyjnych 22 wywoluje wytwarzanie przez uklad wizyjny zero¬ wego sygnalu wyjsciowego zamiast normalnego wyjsciowego sygnalu wizyjnego, przy czym zero¬ wy sygnal wyjsciowy winien miec ten sam spo¬ czynkowy poziom pradu stalego, jak normalny wyjsciowy sygnal wizyjny.Obecnosc w polaczeniu 23 sygnalu blokady wy¬ zwala uklad zakazywania maskowania defektu 24, który nie dopuszcza do pracy ukladu maskowa- 25 nia defektu w warunkach pracy „maskowania defektu". Gdyby tego nie uczynic*, uklad masko¬ wania defektu rozpoczalby zastepowanie swego sygnalu- wejsciowego poprzednia linia analizowa¬ nia obrazu tuz ipo ustaniu nosnej modulowanej 30 czestotliwosciowo, gdyz przerwana nosna jest, w pewnym sensie, obrazem uszkodzonym. Zgodnie z tym, sygnaly wizyjne przechowywane w ukla¬ dzie maskowania defektu przesylane bylyby w sposób ciagly na wyjscie urzadzenia odtwarza- 35 rzajacego wtedy, gdy aktualnym rodzajem pracy urzadzenia jest pauza i wytwarzany przez uklad wytlumianie sygnalów wizyjnych 22 sygnal zero¬ wy nie bylby przesylany na wejscia ukladu na¬ daznego korekcji sygnalu wizyjnego w urzadze- 40 niu odtwarzajacym. Innymi slowy, uklad zakazy¬ wania maskowania defektu 24 wykonuje dwie funkcje: po pierwsze zapobiega ponownemu kra¬ zeniu lub zastepowaniu poprzednia informacja wi¬ zyjna w ukladzie maskowania defektu urzadzenia, 45 co przejawiloby sie na wyjsciu urzadzenia w postaci przypadkowego obrazu na monitorze od¬ biornika telewizyjnego, a po drugie powoduje dzialania ukladu maskowania defektu, jako ele¬ ment posredni, przez który przesylany jest sygnal 60 zerowy wytwarzany przez uklad wytlumiania sy¬ gnalów wizyjnych ukladu nadaznego korekcji sy¬ gnalów wizyjnych.Obecnosc w laczu 25 sygnalu blokady wyzwala uklad przygotowania wstepnego ukladu nadazne- 55 go korekcji sygnalów wizyjnych 26 który z kolei powoduje przyjecie przez uklad nadazny korekcji .sygnalów Wizyjnych wyznaczonego" miejsca w za- .kresie sterowania. Zaleca sie, aby miejisce to od¬ powiadalo srodkowi zakresu sterowania ukladu go nadaznego. Gdy urzadzenie odtwarzajace zawiera trey. uklady nadazne, jak wczesniej stwierdzono, zaleca sie ustawic kazdy uklad nadazny w srodku .jego zakresu sterowania.: Kroki polegajace na przesylaniu .zerowego sy- W gnalu wejsciowego do ukladu nadaznego korek¬ cji sygnalów wizyjnych i przygotowywanie wstep¬ ne ukladu nadaznego do ipracy w srodku zakresu sterowania rozwiazuja glówny problem maksyma¬ lizacji czasu powrotu ukladu blokady, jak rów¬ niez rozwiazuja nierozwiazany dotychczas powaz¬ ny problem napotykany w urzadzeniach odtwa¬ rzajacych zapis z plyty wizyjnej wykorzystujacych przetworniki nadazne korekcji predkosci.Bardziej szczególowo, kazdy z trzech poprzednio omawianych ukladów nadaznych uprzednio oma¬ wianych reaguje na sygnal modulowany czesto¬ tliwosciowo, wytwarzany przez uklady adaptera urzadzenia odtwarzajacego wtedy, gdy rodzajem pracy urzadzenia jest pauza, wykonujac swoje funkcje korygujace. Przy pierwszym wlaczeniu urzadzenia bardzo prawdopodobne jest, ze czesto¬ tliwosc sygnalu modulowanego czestotliwosciowo bedzie obarczona pewnym bledem. Jest tez mo¬ zliwe, ze ten blad czestotliwosciowy spelnia wa¬ runki pewnego rozkladu prawdopodobienstwa. Jest bardzo prawdopodobne, ze przy braku zewnetrz¬ nych czynników dazacych do znieksztalcania funk¬ cji gestosci prawdopodobienstwa, funkcja ta przy¬ pomina rozklad gaussowki. Niniejszy wynalazek wykorzystuje to prawdopodobienstwo przez przy¬ gotowanie wstepne ukladu, nadaznego korekcji do pewnego punktu jego zakresu sterowania odpo¬ wiadajacego, w efekcie, srodkowi tego rozkladu oczekiwanego bledu czestotliwosciowego w sygnale modulowanym czestotliwosciowo.W rezultacie w ustawiania urzadzenia na od¬ twarzanie sygnaly wyjsciowe ukladu nadaznego sa zblizone co do wartosci do bliskiej tej, która najprawdopodobniej zostanie przyjeta. Nawet w mndej prawdopodobnym przypadku, gdy poczat¬ kowy sygnal modulowany czestotliwosciowo znaj¬ duje sie na jednym z mozliwych konców, sygna¬ ly wyjsciowe ukladu nadaznego wymagaja zmia¬ ny o wielkosc równa jedynie polowie jego pel¬ nego zakresu wyjsciowego dla rozpoczecia korek¬ cji sygnalu. Ten drugi, najgorszy przypadek nie tylko reprezentuje najmniej prawdopodobny wa¬ runek poczatkowy dla ukladu nadaznego, lecz rów¬ niez fakt, ze uklad nadazmy potrzebuje jedynie zmiany swego sygnalu wyjsciowego o wielkosc równa polowie jego pelnego zakresu sygnalu wyj¬ sciowego i zapewnia minimalny czas pozyskania bez wzgledu na kierunek bledu czestotliwosci w sygnale modulowanym czestotliwosciowo.W odniesieniu do wymienionego wczesniej roz¬ wiazania tego problemu przygotowanie wstepne ukladu nadaznego korekcji sygnalu wizyjnego do pracy w srodku jego zakresu sterowania pro¬ wadzi do uzyskania napiecia wyjsciowego pradu stalego, które odpowiada wartosci utrzymujacej przetwornik korekcji predkosci stycznej dla urza¬ dzen odtwarzajacych zapis z plyty wizyjnej wy¬ korzystujacych takiego typu uklady w srodku jego zakresu sterowania. Gdy przetwornikiem jest so¬ lenoid, odpowiadaloby to warunkom zerowego pra¬ du plynacego . przez solenoid w czasie blokowa¬ nia. Zgodnie z tym solenoid moze byc sprzezony stalopradowo z wyjsciem ukladu nadaznego ko¬ rekcji jsygnalów wizyjnych bez potrzeby ograni-13 135 029 14 czania praciu solenoidu w czasie operacji bloko¬ wania.Rozpatrzmy teraz przypadek, w którym uzyt¬ kownik przechodzi do normalnej pracy urzadze¬ nia odtwarzajacego z omawianego powyzej ro¬ dzaju pracy — pauzy. W konsekwencji tego przej¬ scia nastepuje przede wszystkim natychmiastowy zanik sygnalu blokady wytwarzanego przez uklad sterowania urzadzeniem odtwarzajacym ¦ 10 i por wrót przetwornika adaptera urzadzenia w bez¬ posredni kontakt z powierzchnia plyty. Od tego momentu uklad pamieciowo-logiczny blokady 14 bedzie podtrzymywal sygnaly wyzwalajace na laczach. 19, 21, 23 i 25, utrzymujac w ten sposób urzadzenie odtwarzajace w stanie blokady, gdyz przerzutnik znajdujacy sie w ukladzie pamiecio- wo-kgicznym blokady 14 byl wlaczony w trakcie pauzy bedacej poprzednim rodzajem pracy.Stan ten bedzie sie utrzymywal do chwili, v której uklad utraty nosnej 18 przerwie sygnal na laczu 17 wylaczajac w ten sposób przerzutnik.To z kolei powoduje zanik sygnalów , wyzwala¬ jacych na laczach 19, 21* 23 i 25, przy czym uklady wizyjne i foniczne sa natychmiach od- tlumiane, wlaczany jest sygnal maskowania de¬ fektu do pracy w swym normalnym rodzaju pra¬ cy —' zastepowania linii zawierajacych defkty li¬ niami poprzednimi zawierajacymi informacje o- brazowa, zas przygotowany wstepnie uklad na- dazny korekcji sygnalów wizyjnych . szybko po¬ biera lub przelacza sie na modulowany czesto¬ tliwosciowe sygnal wytwarzany przez przetwornik adaipteru urzadzenia odtwarzajacego i rozpoczyna wytwarzanie sygnalów korekcyjnych. Przeciwnie, niz w dotychczasowych rozwiazania, wszystkie wymienione powyzej czynnosci maja miejsce na¬ tychmiast po wykryciu nosnej przes detektor u- traty nosnej 18 bez czekania przez okreslony okres czasu na ustabilizowanie sie ukladu na- daznego korekcji sygnalów wizyjnych. v.Jak wspomniano uprzednio podczas omawiania rodzaju pracy urzadzenia odtwarzajacego, którym jest przeszukiwanie, uklad sterowania urzadze¬ niem 10 wytwarza pomocniczy sygnal blokady na wyjsciu 16. Przy tym rodzaju pracy uzytkow¬ nik przelacza sterowanie urzadzeniem celem prze¬ szukiwania przez urzadzenie powierzchni plyty wizyjnej i wybrania okreslanego fragmentu,/^za¬ pisu. Dla ulatwienia tego przeszukiwania uklady 2Z, 24 i 26 nie sa -wyzwalane, co umozliwia uzyt¬ kownikowi przegladanie obrazu kontrolnego w trakcie przesuwania sie przetwornika adaptera po powierzchni plyty. Uklad wytlumiania sygnalu fonicznego 20 jest jednak wlaczany przez uklad pamieciowo-Iogiczny blokady 14 w odpowiedzi na pomocniczy sygnal blokady, gdyz czesc foniczna zapisanego sygnalu nie jest konieczna do celów przeszukiwania i podczas tego rodzaju pracy mo¬ ga latwo powstac zaklócenia i szumy.Przygotowanie wstepne ukladu nadaznego ma¬ jace na celu zmniejszenie jego czasu reakcji lut) stabilizacji dokonywane jest za pomoca jedno¬ czesnego przesylania zerowego sygnalu- wejscio¬ wego wytwarzanego przez uklad wytlumiania sy¬ gnalów, wizyjnych .na wejscie ukladu nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych, poprzez uklad ma¬ skowania defektu oraz za pomoca ustawienia na¬ piecia wyjsciowego ukladu nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych w srodku jego zakresu ste- s rowania. Ta ostatnia czynnosc dokonywana jest przez dolaczenie kondensatora zapamietujacego na¬ piecie uchybu w petli sprzezenia zwrotnego w ukladzie nadaznym do punktu o okreslonym na¬ pieciu odniesienia. W przypadkach, gdy uklad nadazny jest wykorzystywany do celów korekcji predkosci, szerokosc strefy martwej wzmacniacza strefy martwej lacznie z filtrami jest praktycz¬ nie zmniejszona do zera. Dla rodzaju, pracy u- rzadzenia polegajacego na przeszukiwaniu uklad sterowania urzadzeniem odtwarzajacym 10 wy¬ twarza sygnal, który wytlumia jedynie uklad fo¬ niczny lub uklady foniczne, w przypadku wersji stereo.Dla ulatwienia wyjasnienie dzialania urzadzenie odtwarzajace przedstawione na fig. 2 jest podzie¬ lone linia .przerywana na trzy czesci. Górna czesc 20H zawiera uklady detekcji sygnalu urzadzenia i generacji sygnalu blokady. Srodkowa czesc 202 zawiera uklady maskowania defektu i filtracji grzebieniowej. Dolna czesc 203 zawiera uklad na- dazny korekcji syngalów wizyjnych, który za¬ pewnia w jednym zunifikowanym urzadzeniu funkcje wszystkich trzech poprzednio wymienio¬ nych ukladów nadaznych. Niniejszy wynalazek dotyczy ogólnie ukladów odtwarzajacych zapis z plyty wizyjnej zawierajacych uklady nadazne ko¬ rekcji sygnalów wizyjnych bez wzgledu na to, czy uklady sa „zunifikowane" tak jak to przed¬ stawiono, czy sa oddzielne, co zostanie wyjasnio¬ ne, w dalszym opisie.Czesc urzadzenia realizujaca detekcje sygnalu i generacje sygnalu blokady z fig. 2 obejmuje ob¬ wód przetwornika urzadzenia 20 przeznaczony do przesylania modulowanych czejstotUwosciowo syg¬ nalów wyjsciowych odwzorowujacych zapisana in¬ formacje wizyjna i foniczna do demodulatora sygnalu dzwieku towarzyszacego modulowanego czestotliwosciowo 32 i demodulatora aygnalu wi¬ zyjnego modulowanego, czestotliwosciowe 34. Dla ilustracji zalozymy, ze urzadzenie jest ppzystoso- wane do pracy z plytami, na których informacja jest zapisana w formie, zmian wypuklosci powierz¬ chni plyty i przykladowo, obwód przetwornika 30 stanowi przetwornik pojemnosciojwo-napieciowy reagujacy na zmiany pojemnosci miedzy igla i plyta, wytwarzajacy modulowany czestotliwosciowo napieciowy sygnal wyjsciowy odwzorowujacy za¬ pisana informacje.Demodulator sygnalu dzwieku towarzyszacego 12 przeksztalca modulowany czestotliwosciowo sygnal wytwarzany przez obwód przetwornika 30 w wyj¬ sciowy sygnal dzwieku' towarzyszacego. Obwód wytlumiania sygnalów fonicznych 20 omówiony przy okazji opisu fig. 1 zawarty jest w demodu¬ latorze 32 i jego przeznaczeniem jest wytlumia¬ nie wyjsciowego sygnalu dzwieku towarzyszacego w odpowiedzi na sygnal wyzwalania w szynie 10.Wytlumianie sygnalów dzwieku towarzyszacego moze odbywac sie na drodze konwencjonalnego przelaczania szeregowego lub bocznikowania sy- 40 25 30 35 40 45 50 55 60135 029 15 16 gnalu wyjsciowego demodulatora w odpowiedzi na sygnal blokady w szynie 19. Mozna jednak cal¬ kowicie uniknac przelaczenia sygnalu wyjsciowego przez przesylania sygnalu w szynie, 19 do stop¬ nia ogranicznika w demodulatorze, co powoduje wstrzymanie funkcji ogranicznika w czasie obec¬ nosci sygnalu blokady.Uklad demodulatora sygnalu wizyjnego 34 prze¬ ksztalca modulowany czestotliwosciowo sygnal wyj¬ sciowy wytwarzany przez obwód przetwornika 30 w wyjsciowy sygnal wizyjny. Zalózmy, ze sygnaly wizyjne zapisane na plycie sa zgodne z systemem „wytlumionej podnosnej" a nie z konwencjonal¬ nym systemem NT1SC. Jak wiadomo, w tym sy¬ stemie informacja o chrominancji jest reprezen¬ towana przez podnosna koloru majaca postac o- gólna wykorzystywana w dobrze znanym syste¬ mie NTSC. Skladowa chrominancji, jednakze, nie znajduje sie, jak w systemie NTSC, w górnym zakresie pasma wizyjnego sygnalu luminancji, lecz jest schowana w dolnej czesci parna wizyjnego.Przykladowy wybór czej3totliwosci wynosi ok. 1$3 MHz, przy wstegach bocznych podnosnej ko¬ loru zajmujacych pasmo ±500 kHz w stosunku do podnosnej przy pasmie sygnalu luminancji usy¬ tuowanym znacznie wyzej od najwyzszej czesto¬ tliwosci podnosnej koloru.Detektor defektu 36 reaguje na sygnaly wy¬ twarzane przez demodulator sygnalów wizyjnych modulowanych czestotliwosciowo 34 celem wykry¬ cia defektów obrazu i przeslania sygnalu do czes¬ ci maskowania defektu stanowiacego czesc urza¬ dzenia odtwarzajacego, co powoduje zastapienie przez uklad maskowania linii biezacej, zawiera¬ jacej defekt, linia poprzednia sygnalu wizyjnego.Sygnaly defektu sa przesylane przez element za¬ kazujacy 38, który odpowiada obwodowi zaka¬ zujacemu maskowania defektu 24 z fig. 1. Obwód zakazujacy moze byc, na przyklad, przelaczni¬ kiem szeregowym lub równoleglym przeznaczonym do blokowania sygnalów wyjsciowych z detektora defektu przy obecnosci sygnalu blokady w szy¬ nie 23 i do przesylania tych sygnalów w czasie nieobecnosci sygnalu blokady. Elementy realizu^- jace blokowanie luib przesylanie sygnalów sa do¬ brze znane.Realizacja detektora 36 zalezy, w pewnym stop¬ niu, od realizacji demodulatora 34 który przy¬ kladowo moze byc typu licznika impulsów lub typu fazowego.Sygnaly wizyjne wytwarzane przez demodulator sygnalu wizyjnego 34 sa przesylane do czesci urzadzenia odtwarzajacego zawierajacej obwody maskowania defektu i filtracji grzebieniowej przez wzmacniacz wizyjny 40, która to czesc odpowiada w tym prizykladzde realizacji wynalazku ukladowi -wytlumiania sygnalu wizyjnego 22 i fig. 1. Wzma¬ cniacz 40 ma wejscie zakazujace reagujace na obecnosc sygnalu blokady w przewodzie 21 szyny blokady przeznaczone do zakazywania przesylania sygnalów wizyjnych BSC do ukladów maskowa¬ nia defektu i filtracji grzebieniowej oraz zaste¬ powania ich wyzeorowanym lub stlumionym syg¬ nalem wyjsciowym. Zalecane jest, jak wczesniej wspomniano, aby wyjsciowy poziom spoczynkowy pradu stalego wzmacniacza nie zmienial sie dla warunków zakazu i zezwolenia wzmacniacza.Detektor utraty nosnej 18 pelni funkcje (wspom¬ niana uprzednio przy okazji omawiania fig. 1) 5 wykrywania konca sygnalu modulowanego czesto¬ tliwosciowo wytwarzanego przez obwód przetwor¬ nika 30 chociaz mozna tego dokonac bezposred¬ nio (przez pomiar, na przyklad, maksymalnego i minimalnego okresu sygnalu modulowanego cze¬ stotliwosciowo lub jego stosunku sygnalu do szu¬ mu) zalecany sposób polega na wykonywaniu te¬ go posrednio, tak jak opisano, wykorzystujac fakt, ze sygnal wyjsciowy z detektora defektu 36 moze byc dalej przetwarzany pod warunkiem zastoso¬ wania stosunkowo niewielkich dodatkowych srod¬ ków ukladowych z takimi samymi efektami kon¬ cowymi. Na fig. 4 omawianej w dalszej czesci opisu, przedstawiony jest przyklad takiego wyko¬ nania.Detektor utraty nosnej 18, uklad pamieciowo- -logiczny blokady 14 oraz uklad sterowania urza¬ dzeniem odtwarzajacym 10 sa zrealizowane, wza¬ jemnie polaczone i funkcjonuja ogólnie tak, jak przedstawiono na fig. 1 i towarzyszacym opisie.W dalszej czesci niniejszego opisu przedstawione bedzie calkowite dzialanie ukladu blokady odno¬ szacego sie do urzadzenia odtwarzajacego z fig. 2, w którym przedstawione beda pozostale czesci urzadzenia odtwarzajacego.Urzadzenie podnoszace igle 42 jest dolaczone do wyjscia 12 ukladu sterowania urzadzeniem odtwarzajacym 10 dla umozliwienia odsuwania igly adapteru od powierzchni plyty w odpowiedzi na sygnal blokady wytwarzany przez uklad 10, gdy urzadzenie odtwarzajace jest w nastepujacych rodzajach pracy: „wylaczone", „ladowanie", „pau¬ za". Urzadzenie podnoszace igle moze zawierac np. solenoid lub elektromagnes odpowiednio sprze¬ zony z igla.Srodkowa czesc figury 2 zawiera uklad filtro¬ wania grzebieniowego oraz przelacznik defektu.Uklad filtracji wytwarza sygnal chrominancji oraz sygnal luminancji na podstawie calkowitego sygna¬ lu wizyjnego, dostarczanego przez wzmacniacz wi¬ zyjny 40. Przelacznik defektu 50 jest sterowany przez sygnal wyjsciowy z elementu zakazujacego 38, co pozwala wykonac operacje maskowania de¬ fektu.Uklad filtracji grzebieniowej, jest filtrem grze¬ bieniowym o regulowanej czestotliwosci srodko¬ wej.Przyczyna takiego wyboru laczy sie czesciowo z efektywnoscia filtracji, a czesciowo z koniecz¬ noscia uproszczenia ukladu blokady. Uzyskuje sie przy tym zwiekszona efektywnosc filtracji w po¬ równaniu z filtrami o stalej czestotliwosci srod^ kowej przez zastosowanie filtrów o czestotliwosci srodkowej zmieniajacej sie tak, aby skompensowac niepozadane znieksztalcenia czestotliwosciowe mo¬ gace sie pojawiac w wejsciowym sygnale wizyj¬ nym.Funkcje maskowania defektu wykonywane sa przez przelacznik 50 i linie opózniajaca 52* korzy¬ stnie zrealizowanej z wykorzystaniem przyrzadów o sprzezeniu ladunkowym. Przelacznik 50 stero- 15 20 25 30 35 40 46 50 55 6017 135 02* 1S wany sygnalem wyjsciowym z elementu zakazu¬ jacego 38 laczy wejscie linii opózniajacej 52 z wyjsciem wzmacniacza wizyjnego 46 wtedy, gdy jest on w swej normalnej pozycji N, i laczy wyjscie Mmii opózniajacej 52 z jej wejsciem wte¬ dy, gdy jest on w pozycji recyrkulacji R. Pod¬ czas pracy, przy nieobecnosci sygnalu blokady na wejsciu elementu zakazujacego 38 lub wzmacnia¬ cza wizyjnego 46, dowolne sygnaly defektu wy¬ twarzane przez detektor defektu 36 przesylane beda do przelacznika 56 przez element zakazujacy 38 ustawiajac przelacznik 56 w polozeniu R, w którym sygnal wizyjny obecny w linii opóznia¬ jacej 52 bedzie krazyl w obwodzie zamknietym.Ta „recyrkulacja" odpowiada, w istocie, zastapie¬ niu biezacego sygnalu wizyjnego, obarczonego de¬ fektem, poprzednim sygnalem wizyjnym, i trwa tak dlugo, jak dlugo przelacznik 56 pozostaje w pozycji 1L Zakonczenie sygnalu defektu ^wytwo¬ rzonego przez detektor defektu 36 ustawia prze¬ lacznik 56 w jego normalnej pozycji, przy Czym uklad filtracji grzebieniowej natychmiast rozpo¬ czyna przetwarzanie biezacego sygnalu wizyjnego, dostarczanego przez wzmacniacz 46.W warunkach blokady, element zakazujacy 38 blokuje przesylanie impulsów defektu do przelacz¬ nika 56 utrzymujac w tein sposób przelacznik 56 w pozycji normalnej. Równoczesnie wzmacniacz wizyjny 46 wytwarza zerowy sygnal wyjsciowy a poniewaz przelacznik 56 jest w siwej normal¬ nej pozycji, ten sygnal zerowy jest przesylany na wejscie linii opózniajacej 52. Jak w dalszej czesci opisu zostanie szczególowo wyjasnione, sygnal ze¬ rowy wytwarzany przez wzmacniacz wizyjny 46 w warunkach blokady, jest w rezultacie przesy¬ lany przez, uklady filtru grzebieniowego, nie do¬ puszczajac w ten sposób do wytworzenia sygnalu chrominancji oraz sygnalu luminancji, co ma dal¬ szy wplyw na prace ukladu nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych, przejawiajacy sie w zakazy¬ waniu dzialania jego detektora fazy. Obejmuje to jeden z trzech stopni przygotowania wstep¬ nego ukladu nadaznego tego szczególnego przykla¬ du wynalazku do okreslonego punktu w jego za¬ kresie sterowania.Linia opózniajaca realizuje dwie funkcje: za¬ pamietywanie sygnalów wizyjnych dla celów ma¬ skowania defektu, jak poprzednio opisano, i opóz¬ nianie sygnalów wizyjnych dla celów filtracji grzebieniowej. Zaleca sie, aby linia opózniajaca 51 byla zrealizowana z wykorzystaniem przyrza¬ dów o sprzezeniu ladunkowym. Opóznienie wpro¬ wadzane przez linie opózniajaca 52 jest regulo¬ wane przez obwód sterowania opóznieniem 54, któ¬ ry moze zawierac powielacz czestotliwosci z petla synchronizacji fazowej, którego wyjscie jest do¬ laczone do skladu generatora impulsów zegaro¬ wych dla zapewnienia mozliwosci sterowania szyb¬ koscia przesylania ladunku przez linie opóznia¬ jaca a tym samym wartoscia opózniania. Ponie¬ waz czestotliwosc srodkowa filtru grzebieniowego jest funkcja opóznienia wprowadzonego przez ten obwód opózniajacy, czestotliwosc sygnalu steruja¬ cego dostarczanego do ukladu sterowania opóznie¬ niem 54 z koniecznosci w ten sposób steruja cze¬ stotliwoscia srodkowa filtru.Sygnal sterujacy srodkowa czestotliwoscia fil¬ tru jest wytwarzany 'przez uklad nadazny ko- 5 refccji sygnalu wizyjnego, co zostanie* opisane po^ nizej poddawany filtracji pasmowej przez filtr pasmowy, przed przeslaniem go do powielacza czestotliwosci z petla synchronizacji fazowej w ukladzie sterowania opóznieniem 54. Przyczyna wytworu filtracji pasmowej jest to, ze sygnal sterujacy jest wytwarzany w procesie mnozenia logicznego w ukladzie nadazmym i dlatego moze zawieraó niepozadane produkty powstale w wy¬ niku takiego mnozenia.Sygnaly wejsciowy i wyjsciowy z linii opóznia¬ jacej 52 sa przesylane do sumatora 58, gdzie sa one sumowane co odpowiada operacji filtracji grzebieniowej rozdzielajacej skladowa luminancji od calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolo¬ rowego. Gdy sygnal sterujacy fc przesylany do ukladu sterowania opóznieniem 54 ma czestotli¬ wosc znamionowa wskazuje to na brak niepo¬ zadanych odchylen od czestotliwosci sygnalu cal¬ kowitego. Wówczas filtr grzebieniowy w zakre¬ sie czestotliwosciowym przydzielonym dla sygna¬ lu luminancji ma charakterystyke przenoszenia, która odpowiada widmu czestotliwosciowemu o rozdzielnych prazkach, których maksima odpowia¬ daja parzystym wielokrotnosciom polowy czesto¬ tliwosci linii a minima — nieparzystym wielo¬ krotnosciom polowy czestotliwosci linii.Sygnal wyjsciowy z linii opózniajacej 52 jest odejmowany od sygnalu wejsciowego pfezez ob¬ wód odejmujacy 66, w którym realizuje sie o- peracje filtracji grzebieniowej, przesylajacej skla¬ dowa chrominancji calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego. Gdy sygnal sterujacy fc ma czestotliwosc znamionowa filtr grzebieniowy w zakresie czestotliwosciowym przydzielonym dla sygnalu chrominancji ma taka charakterystyke przenoszenie, która odpowiada widmu czestotli¬ wosciowemu o rozdzielonych prazkach, których ma¬ ksima odpowiadaja niepatrzystym wielokrotnosciom polowy znamionowej czestotliwosci linii i których minima odpowiadaja parzystym calkowitym wie¬ lokrotnosciom polowy znamionowej czestotliwosci linii.Poniewaz pasmo czestotliwosciowe zajmowane przez skladowa luminancji w systemie z ukryta ipodnosna jest takie sanie, jak w systemie NTSC, wszystko co pozostaje uczynic, aby wytworzyc pra¬ widlowy wyjsciowy sygnal luminancji w systemie NTSC, to skompensowac skutki preemfazy doko¬ nanej w procesie zapisu oraz dolaczyc sygnal za¬ wierajacy informacje o szczególach pionowych, utracona w trakcie procesti filtracji grzebienio¬ wej. Dodanie sygnalu szczególów pionowych :od¬ bywa sie przez polaczenie wyjscia sumatora 58 do jednego z wejsc innego sumatora 62, przez element opózniajacy 64 oraz filtru dolnoprzepu- stowego 66 oraz przez dolaczenie wyjscia z ukla¬ du odejmujacego 66 do drugiego wejscia sumatora 62 przez filtr dolnoprzepustowy 68* Odpowiednie parametry projektowe elementów laczacych sa nastepujace: dla elementu opózniajacego opóznie* u u 25 38 35 40 45 50 55 00135 029 19 20 nie okolo 500 nsec /kompensuje to opóznienie wprowadzane przez filtr dolnoprzepustowy, 68/, pasmo przenoszenia 0—5 MHz dla filtru dolno- przepustowegb 66, pasmo przenoszenia 0—500 KHz dla filtru dolnoprzepustowego 68. Kompensacja 3 preemfazy odbywa sie przez polaczenia wyjscia sumatora 62 z wejsciem obwodu deemfazy 72, któ¬ ry powinien vmiec charakterystyke przenoszenia komplementarna w stosunku do charakterystyki obwodu preemfazy uzywanego przy nagrywaniu *o plyty wizyjnej.Sygnal wyjsciowy z ukladu obejmujacego 60 zawiera zarówno informacje niskoczestotliwoscio- wa, która jest przesylana przez filtr dolnoprze¬ pustowy 68 celem dolaczenia szczególów piono- w wych sygnalu luminancji, jak wczesniej opisano, oraz sygnal chromiancji w systemie z ukryta pod¬ nosna. Informacja niskoczestotliwosciowa jest od¬ rzucana przez polaczenie wyjscia ukladu odejmu¬ jacego 60 z wejsciem filtru pasmowego 70 który 20 powinien miec pasmo ,przenoszenia równe okolo 1 MHz wzgledem czestotliwosci sygnalu synchro¬ nizacji kolorów systemoi z ukryta podnosna wy¬ noszacej nominalnie 1,56 MHz.Poniewaz pasmo czestotliwosciowe zajmowane ?* przez sygnaly chrominancji w systemie z ukryta podnosna jest mniejsze, niz w systemie NTSC, konieczne jest ponowne przeksztalcenie sygnalu wyjsciowego z filtru pasmowego 70 przed do¬ daniem sygnalów chrominancji i luminancji /w *o sumatorze 74/ w celu wytworzenia calkowitego sygnalu wizyjnego zgodnie z wymogami systemu NTSC. Jest to jedna z kilku funkcji spelnianych przez uklad nadazmy korekcji sygnalów wizyj¬ nych zajmujacy dolna czesc fig.2. 55 Przed rozpoczeciem wyjasniania szczególów ukla¬ du nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych (po¬ mocne jest rozwazenie zadan, jakie ten uklad ma spelniac przy normalnych warunkach pracy i jak te zadania zmieniaja sie podczas takiego rodzaju pracy, jakim jest blokada. W normal¬ nych warunkach pracy odtwarzanie lub przeszu¬ kiwanie/ uklad nadazny ma za zadanie wyko¬ nywanie wszystkich trzech funkcji trzech odreb¬ nych ukladów nadaznych, omawianych poprzednio *5 we wstepnej czesci niniejszego opisu. Tak wiec realizuje on: konwersje sygnalu chrominancji we¬ dlug systemu z ukryta podnosna na sygnal chro¬ minancji wedlug systemu NTSC, regulacje cze¬ stotliwosci srodkowej filtru grzebieniowego w celu 50 maksymalizacji efektywnosci filtru i kompensacji szkodliwych zmian tej czestotliwosci, sterowanie przetwornikiem sterujacym polozeniem igly dla celów korekcji bledu predkosci.Dla zapewnienia pracy z blokada uklad nadaz- 55 ny reaguje na sygnal blokady przesylany bez¬ posrednio do niego przewodem 25 oraz na-sygnal zerowy wytwarzany przez wzmacniacz wizyjny 40, który, jak poprzednio wspomniano, konczy lub zeruje zarówno sygnal -* chrominancji wedlug M systemu z ukryta podnosna jak i sygnal lumi- jiancji wedlug systemu NTSC na wejsciach ukla¬ du nadaznego, w celu ustawienia ukladu modu¬ latora sygnalu chrominancji na prace wedlug sy¬ stemu NTSC w srodku jego zakresu sterowania; as ustawienia czestotliwosci srodkowej filtru grze¬ bieniowego w srodku zakresu regulacji i usta¬ wienia przetwornika korekcji predkosci w srod¬ ku jego zakresu sterowania.Zaleta wykorzystania „jednolitego" ukladu na¬ daznego do wykonywania wszystkich trzech funk¬ cji skladajacych silna normalna prace, ze uklad blokady jest znacznie uproszczony. Zwieksza to niezawodnosc urzadzenia odtwarzajacego i zmniej¬ sza koszty jego wytwarzania.Przeksztalcanie sygnalu chrominancji wedlug systemu z ukryta podnosna /nominalnie 1,53 MOz/ w sygnal wedlug systemu NTSC /nominalnie 3,58 MHz/, który jest dodawany do sygnalu luminancji wedlug systemu NTSC w sumatorze 74 realizo¬ wane jest w ukladzie nadaznym z fig. 2 przez generator sterowany napieciowo 100, obwód mno¬ zacy 102 i filtr jpasmowy 104, Czestotliwosc syg¬ nalu wyjsciowego generatora 100 w srodku jego zakresu sterowania wynosi nominalnie 5,11 MHz.Zgodnie z powyzszym obwód mnozacy 102, mie¬ szajacy lub mnozacy sygnal chrominancji z ukry¬ ta podnosna uzyskiwany na wyjsciu filtru pasmo¬ wego 70 przez sygnal wyjsciowy z generatora sterowanego napieciowo 100 wytwarza sygnaly wyjsciowe o czestotliwosciach nominalnych 3,58 i 6,64 MHz. Filtr pasmowy 104 przesyla sygnal o mniejszej czestotliwosci /odpowiadajacy sygnalowi chrominancji wedlug systemu NTSC/ do suma¬ tora 74, gdzie podlega on sumowaniu z sygnalem luminancji wytwarzanym na wyjsciu obwodu de¬ emfazy 72, czego wynikiem jest calkowity sygnal wizyjny wedlug systemu NTSC.Obwód mnozacy 102 i filtr pasmowy 104 moga miec konwencjonalna budowe. Jest pozadane jed¬ nak, aby generator sterowany napieciowo odzna¬ czal sie wysoka stabilnoscia i mógl zapewnic du¬ ze zmiany czestotliwosci, gdyz wlasnie on zapew¬ nia kompensancje bledów czestotliwosciowych sy¬ gnalu chrominancji wedlug systemu NTSC, jak równiez regulacje czestotliwosci srodkowej filtru grzebieniowego.Regulacje czestotliwosci srodkowej filtru grze¬ bieniowego realizuje sie za pomoca ukladu na¬ daznego korekcji sygnalów wizyjnych przez ge¬ nerator sterowany napieciowo 1Ó0, generator 106 oraz obwód mnozacy 108, Generator 106 jest ge¬ neratorem stabilizowanym kwarcem wytwarzaja¬ cym sygnal wyjsciowy o czestotliwosci równej czestotliwosci podnosnej w systemie NTSC rów¬ nej 3 5T91545 Hz. Obwód mnozacy 108 otrzymu¬ jacy sygnal z wyjscia generatora sterowanego na¬ pieciowo 100 oraz sygnal odniesienia z genera¬ tora 106, wytwarza sygnal, wyjsciowy zawierajacy skladowe o czejstotliwoseiach równych 1,53 i 8,60 MHz, gdy generator sterowany napieciowo 100 wytwarza sygnal o czestotliwosci równej jego srod¬ kowej czestotliwosci znamionowej 75,11 MHz/. Jed¬ na z tych skladowych mianowicie o mniejszej czestotliwosci, zostaje przeslana przez filtr pasmo¬ wy 56, jako sygnal sterujacy czestotliwoscia srod¬ kowa fc ukladu sterowania opóznieniem 54 który, jak wczesniej wspomniano, steruje czestotliwoscia filtrów grzebieniowych.Czestotliwosc znamionowa generatora 100 /5,U21 135 029 02 MHz/ odpowiada okreslonej wartosci napiecia ste¬ rujacego doprowadzanego do jego wejscia i para¬ metrom ukladu sterowania opóznieniem 54 oraz linii opózniajacej 52 tak, ze filtr grzebieniowy zostaje ustawiony w srodku jego zakresu stero¬ wania wtedy, gdy fc jest równa 1,53 MHz, lub 8,69 MHz. Zgodnie z powyzszym przesylanie u- przednio ustalonego napiecia odniesienia do wej¬ scia generatora 100 ustawia filtr grzebieniowy w sródkuvjego zakresu sterowania, to znaczy w punk¬ cie, w którym, przy zalozeniu zerowego bledu czestotliwosciowego w calkowitym sygnale .wizyj¬ nym wedlug systemu z ukryta podnosna przesy¬ lanym do ukladów filtracji grzebieniowej, wy¬ twarzane sa najwieksze wyjsciowe sygnaly lumi- nancji i chrominancji.Korekcja bledu predkosci odbywa sie w ukla¬ dzie nadaznyim z fig. 2 za posrednictwem prze¬ twornika 110, który jest sprzezony mechanicznie z przetwórnHkiem adaptera urzadzenia odtwarza¬ jacego có pozwala na regulowanie polozenia igly adaptera wzgledem odpowiedniej sciezki informa¬ cyjnej na plycie wizyjnej. Jesli; na przyklad, plyta nie jest idealnie okragla, przetwornik 100 zmienia skuteczna dlugosc ramienia adaptera zgodnie z obrotem plyty tak, aby nastepowala kompensjacja niewspólsrodkowosci plyty.Sterowanie generatora 100 i przetwornikiem wy¬ siegu ramienia 110 realizuje sie za pomoca klu¬ czowanego sygnalem synchronizacji kolorów de¬ tektora fazowego 120, który porównuje skladowa synchronizacji kolorów zawarta w sygnale chro¬ minancji wytwarzanym na wyjsciu filtru pasmo¬ wego 104 zei? znormalizowana czestatliwgscia syg¬ nalu odniesienia systemu NTSC /3 579 545 Hz/ wy¬ twarzanego przez generator sygnalu odniesienia 106.Kluczowanie detektora fazowego 120 jest reali¬ zowane przez separator impulsów synchronizuja¬ cych 122, który poddaje detekcji impulsy syn¬ chronizacji linii zawarte w sygnale luminancji sy¬ stemu NTSC wytwarzanym na wyjsciu ukladu deemfazy 72 i dostarcza sygnalu wyzwalajacego do bramki sygnalów synchronizacji 124 przy kaz¬ dorazowym pojawieniu sie impulsu synchronizacji linii. Bramka sygnalów synchronizacji 124 wyz¬ wala z kolei detektor fazowy 120, w przedziale czasowym,* na który przypada tak zwany „próg tylny" impulsu synchronizacji linii, w którym to przedziale czasowym miesci sie sygnal synchro¬ nizacji kolorów. Poniewaz detektor fazowy 120 jest wyzwalany tylko podczas przedzialu czaso¬ wego sygnalu synchronizacj kolorów, jego sygnal wyjsciowy, który odwzorowuje napiecie sterujace lub napiecie „bledu" jest zapamietywany w kon¬ densatorze pamietajacym 130 na pozostaly czas trwania impulsu synchronizacji linii.Napiecie bledu kondensatora 130 jest doprowa¬ dzane do wejscia obwodu skladajacego sie z po¬ laczonych szeregowo dwóch filtrów dolnoprzepu- stowych 132 i 134 i sumowane z sygnalem wyj¬ sciowym tego obwodu szeregowego przez obwód sumujacy 136, który wytwarza napiecie sterujace dla -generatora sterowanego napieciowo 100. Syg¬ nal wyjsciowy z pierwszego filtru 132 jest do¬ prowadzony do przetwornika 110. Przeznaczaniem filtrów 132 i 134 jest maksymalizacja wzmocnie¬ nia petli sprzezenia, w której jest zalaczony prze- 5 twornik 110, na czestotliwosci ok. 5,5 Hz oraz maksymalizacja wzmocnienia petli sprzezenia, w której zalaczony jest generator 100, na ezestoli- wosci ok. 0,27 Hz. W ten sposób funkcje nadazne generatora 100 i przetwornika 110 sa rozdzielone* *• przy czym przetwornik -glównie koryguje duze bledy predkosci, które moga byc spowodowane, na przyklad, wypaczona. lub niewspólsrodkowa plyta. Generator 100 natomiast kompensuje glów¬ nie bledy bardzo malej czestotliwosci wywolane, 19 na przyklad, zmianami czestotliwosci zasilania wplywajacymi na predkosc obrotowa * talerza i bledy stosunkowo duzej czestotliwosci wywolane, na przyklad, szkodliwymi zmianami odtwarzanego sygnalu wizyjnego; * O wiele latwiej mozna zrozumiec dzialanie czes¬ ci ukladu nadaznego, opisanego; powyzej, jesli roz¬ wazymy najpierw sytuacje, gdy czestotliwosc syg¬ nalu synchronizacji kolorów jest równa czestotli¬ wosci generatora 106 i jest z nia w kwadraturze M faz. W tym przypadku nie ma zadnego bledu i kondensator 130 zostaje naladowany przez de¬ tektor fazowy 120 do napiecia utrzymujacego ge¬ nerator 106 na jego namionowej czestotliwosci srodkowej równej 7641 MHz, natomiast przetwor- * nik polozenia 110¦.. w srodku jego. zakresu stero¬ wania. Gdy nastapila zmiana czestotliwosci sygnalu synchronizacji kolorów* lub jego faza, zmieniloby sie napiecie na kondensatorze 130 powodujac zmia¬ ne czestotliwosci, generatora 100 i polozenia prze- *5 twornika 110 w tym kierunku, który przeciw¬ dzialalby zmianie sygnalu'? synchronizacji kolorów.Uklad blokady dla ukladu nadaznego zawiera przelacznik 160 tak. zbudowany, aby przy jego zamknieciu kondensator pamietajacy 130 byl la- *• czony ze zródlem napiecia odniesienia 152. Napie¬ cie odniesienia ma uprzednio ustalona wartosc odpowiadajaca warunkom bledu zerowego ukladu nadaznego, natomiast sygnal blokady w przewo¬ dzie 25 przesylany jest do przelacznika dla spo- 45 wodowania jego zamkniecia, gdy iyflko obecny jest sygnal blokady.Uklad blokady zawiera poza tym wzmacniacz strefy martwej 160 reagujacy na wvyjsciowy syg¬ nal uchybu uzyskiwany na wyjsciu obwodu skla- w dajacego sie z polaczonych szeregowo filtrów dol- noprzepustowych 132, 194, który to wzmacniacz jest wlaczony w petli sprzezenia zwrotnego utwo¬ rzonej miedzy wejsciem a wyjsciem szeregowego obwodu skladajacego sie z wymienionych filtrów W 132, 134, a obejmujacej równiez obwód sumu¬ jacy 140, przy czym wzmacniacz strefy- martwej zaczyna funkcjonowac wówczas, gdy wyjsciowy sygnal uchybu staje sie wiekszy od uprzednio Ut stalonej wartosci. Znajdujacy sie wewnatrz wzma¬ ga cniacza obwód reagujacy na sygnal blokady obec¬ ny w polaczeniu 25 zmniejsza uprzednio ustalona wartosc graniczna w warunkach obecnosci sygna¬ lu blokady. Zaleca sie, aby wzmacniacz 160 cha¬ rakteryzowal sie regulowana szerokoscia . strefy •5 martwej, i aby szerokosc tej strefy martwej zumiej-135 029 23 24 szala sie do zera w odpowiedzi na obecnosc syg¬ nalu blokady w polaczeniu 25.Wzmacniacz strefy martwej 160 chroni prze¬ twornik 110 przed zbyt duzym przeplywem pra¬ du stalego zarówno na warunkach blokady, jak i w warunkach, gdy blokada nie dziala. Zabez¬ pieczenie w tych drugich warunkach /bez blokady/ jest realizowane poprzez dostrojenie pozycji strefy martwej tak, aby odpowiadala poziomowi napie¬ cia pradu stalego na wyjsciu filtru dolnoprzepu- stowego 134, co odpowiada znamionowemu „srod¬ kowi" zakresu dzialania ukladu nadaznego, oraz poprzez dostrojenie szerokosci strefy martwej, tak, aby równala sie maksymalnym oczekiwanym zmia¬ nom napiecia szczytowego pradu stalego. Zgod¬ nie z powyzszym, gdyby w stanie nieustalonym pradu stalego byl wiekszy niz normalny sygnal zwrotny, zostanie on wzmocniony przez wzmac¬ niacz 160 i przesiany jako sygnal ujemnego sprze¬ zenia zwrotnego do ukladu sumujacego, co zmniej¬ sza wzmocnienie petli ukladu nadaznego i tym samym ogranicza prad plynacy do przetwornika polozenia lit do maksymalnej dopuszczalnej war¬ tosci.W warunkach blokady sygnal blokady przesy¬ lany do wzmacniacza 100 przewodem 25 zmniej¬ sza jego strefe martwa do zera. Zgodnie z tym wzmacniacz 160 przesyla w sposób ciagly sygnal wyjsciowy z filtra dolnoprzepustowego 134 do wejscia ukladu sumujacego 140, ograniczajac w ten sposób wzmocnienie petli i ograniczajac prad plynacy do przetwornika 110.W tym samym czasie, przelacznik 150 dolacza kondensator pamietajacy 130 da zródla napiecia odniesienia 150, co odpowiada zerowemu napie¬ ciu uchybu ukladu nadaznego. W wyniku tego, generator 100 i przetwornik polozenia 110 sa oba ustawiane w srodku ich wlasnych zakresów ste¬ rowania.Ogólna zasada dzialania reszty ukladu blokady z fig. 3 jest dokladnie taka sama, jak opisana dla fig. 1, i dlatego nie ma potrzeby jej powta¬ rzania tu. Jeden punkt nie omówiony szeroko w poprzedniej dyskusji dotyczy wplywu na uklad nadazny sygnalu zerowego wytwarzanego przez wzmacniacz wizyjny 40.Przypomnijmy, ze w warunkach blokady ten sygnal zerowy jest przesylany przez uklady mas¬ kowania defektu i filtracji grzebieniowej do ukla¬ du nadaznego. W czasie tego przesylania, sygnal ten oczyfczcza linie opózniajaca z poprzedniej in¬ formacji wizyjnej, co zapobiega powstawaniu przy¬ padkowych obrazów na monitorze telewizyjnym odbierajacym sygnaly wyjsciowe urzadzenia od¬ twarzajacego. Jego dzialanie na uklad nadazny polega na niedopuszczaniu do pracy kluczowane¬ go detektora fazowego 120. Dzieje sie tak, po¬ niewaz detektor fazowy 120 jest kluczowany przez impulsy synchronizacji odseparowane od sygnalu luminancji wedlug systemu NTSC przez separa¬ tor synchronizacji 122, a sygnal luminancji NTSC jest zastepowany przez sygnal zerowy w warun¬ kach blokady.Oddzialywanie zakazujacego ukladu nadaznego na detektor fazowy 12)1 polega na tym, ze zna¬ cznie ogranicza wymagania stawiane przelaczni¬ kowi 150. Przypomnijmy, ze przeznaczeniem prze¬ lacznika 150 jest dolaczanie kondensatora 150 do zródla napiecia odniesienia 152 w warunkach blo- ' kady. Gdyby detektor fazowy 120 nie byl w tym samym czasie wylaczany, móglby on okresowo zmieniac napiecia kondensatora, i przelacznik 150, aby jego dzialanie bylo skuteczne, musialby przed¬ stawiac soba zródlo o wiele mniejsze impedancji dla kondensatora 150, niz detektor fazowy 120.Ograniczenie to jest eliminowane przez wstrzy¬ manie, dzialania detektora fazowego 120, tak wiec przelacznik 150 moze byc wykonany wedlug do¬ wolnego, odpowiedniego projektu. Mozna, np. za¬ stosowac jako przelacznik 150 komplementarna bramke transmisyjna tranzystora polowego. Mozna go równiez realizowac za pomoca przekaznika lub komplementarnej albo niekompdementarnej bramki transmisyjnej tranzystora bipolarnego. Podsumo¬ wujac, wybór rodzaju przelacznika 150 nie sta¬ nowi problemu krytycznego, poniewaz w warun¬ kach blokady demodulator wizyjny jest wytlu¬ miony, a poniewaz poprzedza on uklad nadazny w torze przetwarzania sygnalów wizyjnych, de¬ tektor fazowy jest w ten sposób wylaczany z dzialania.Na figurze 3 przedstawiony jest schemat ideowy ukladu pamieciowowlogicznego blokady 14, zawie¬ rajacego pare polaczonych na przemian tranzysto¬ rów Qi i Q2, tworzacych przerzutnik. Kolektor tranzystora zalaczonego w ukladzie o wspólnym emiterze Qi jest dolaczony do zródla napiecia zasilania +V poprzez rezystor obciazenia Rl i do bazy tranzystora Q2 poprzez rezystor ograni¬ czajacy R2. Kolektor tranzystora Q2 jest dola¬ czony do zródla napiecia zasilania +V poprzez rezystor obciazenia R3 i do bazy tranzystora Ql poprzez rezystor ograniczajacy R4t przy tym punkt polaczenia rezystorów R3 i R4 stanowi wezel wej¬ scia /wyjscie A/.Wezel A dziala zarówno jak dwukierunkowy punkt wprowadzania danych dla przerzutndka, jak i punkt dolaczenia laczonego LUB /w konwencji logiki ujemnej"/ pelniacego funkcje elementu reali¬ zujacego sumowanie logiczne dwóch zmiennych.Punkt ten jest dolaczony do zacisków 321, 323 i 325, do katody diody Dl oraz do zaoisku wyj¬ sciowego 310.Obwód kolektor-emiter tranzystora Q3 jest po¬ laczony szeregowo z obwodem kolektor-emiter tranzystora Q2 pomiedzy wezlem A i masa tak, iz kierunki przewodzenia tych tranzystorów sa zgodne. Baza tranzystora Q3 jest polaczona z za¬ ciskiem wejsciowym 317 poprzez rezystor ogra¬ niczajacy R5. Tranzystor Q3 pelni podwójna funk¬ cje wlaczenia i wylaczania przerzutnika utworzo¬ nego przez tranzystory Ql i Q2.Zaciski wyjsciowe 319, 321, 323, 325 maja za cel wyprowadzenie sygnalów wyjsciowych w przewo¬ dy 19, 21, 23 i 25 tak, jak to przedstawiono na figurach 1 i 2. Zacisk wejsciowy 31T sluzy do po¬ laczenia z wyjsciem detektora utraty nosnej 13, który wytwarza napiecie dodatnie wówczas, gdy brak jest sygnalu nosnej modulowanej czestotli- wosciowo oraz napiecie równe potencjalowi wspólr lt 1S 85135 029 25 £6 mego punktu ukladu podczas trwania sygnalu no¬ snej. Zaciski wejsciowe 312 i 316 sa odpowiednio polaczone z wyjsciem 12 i wyjsciem 16 ukladu sterowania urzadzeniem odtwarzajacym 10. Uklad ten zawiera pierwszy przelacznik SI, który pod¬ czas nastepujacych rodzajów pracy: WYLACZO¬ NY, LADOWANIE i PAUZA zwiera na ziemie przewód 12. Uklad 10 zawiera równiez drugi prze¬ lacznik S2, który, gdy urzadzenie odtwarzajace jest ustawione na PRZESZUKIWANIE, zwiera na ziemie przewód 16.Stosowana w ukladach 14 i 10 konwencja lo¬ giczna polega na tym, ze sygnal o wartosci odpo¬ wiadajacej potencjalowi wspólnego punktu ukla¬ du reprezentuje logiczna jedynke, „prawde" lub zezwolenie, natomiast dodatmi sygnal napieciowy reprezentuje logiczna zero, „falsz" lub zakaz. Je¬ zeli w danej sytuacji niezbedne jest uzyskanie komplementarnego sygnalu wyjsciowego dla celów polaczenia wewnetrznego z jednym lub wieksza liczba elementów ukladowych z figur 1 lub 2 jest do wyboru kilka rozwiazan. Mozna, na przyklad, miedzy dana koncówka wyjsciowa a ukladem, z którym realizuje sie polaczenie, wlaczyc inwerter.Mozna równiez pobierac wymagany sygnal komple¬ mentarny z kolektora tranzystora Ql. Jako dalsza mozliwosc wymienic mozna prosta zmiane konwen¬ cji logicznej poprzez zastosowanie tranzystorów o przeciwnym rodzaju przewodnictwa, zmiane pola¬ ryzacji diody Ql i wszystkich polaczen mocy i uziemienia. Inne modyfikacje, na przyklad, pole¬ gajace na zastapieniu tranzystorami polowymi za¬ stosowanych w przykladzie wykonania wynalazku tranzystorów bipolarnych beda zupelnie oczywiste dla specjalisty w danej dziedzinie techniki.Funkcje logiczne ukladu pamieciowo-logicznego blokady sa identyczne do opisanych poprzednio przy wyjasnianiu fig. 1. Funkcje tego ukladu sa nastepujace; Zacisk 319 jest polaczony ze wspól¬ nym punktem ukladu dla dostarczenia sygnalu ze¬ zwalajacego do ukladu wytlumiania 20 przewodem 19 zawsze wówczas, gdy tylko zamkniety jest prze¬ lacznik 82, lub przelacznik SI, lub przerzutnik jest wlaczony (wezel A jest polaczony ze wspól¬ nym punktem ukladu, tranzystory Q2 i Qg prze¬ wodza). Zaciski 321, 323, 325 sa polaczone ze wspólnym punktem ukladu dla dostarczenia sygna¬ lów zezwalajacych do ukladu wytlumiania sygna¬ lów wizyjnych 22, ukladu zakazujacego maskowa¬ nie defektu 24 oraz do ukladu przygotowywania wstepnego ukladu nadaznego korekcji sygnalów wizyjnych 26 przewodami 21, 23, 25 zawsze wtedy, gdy zamkniety jest przelacznik SI lub wlaczony przerzutnik (wyzwolony).Wyzwolenie przerzufaiika w ukladzie pamiecio- wo-logicznym blokady 14 jest funkcja iloczynu logicznego dwóch zmiennych, a mianowicie polo¬ zenia przelacznika SI i napiecia wyjsciowego z detektora utraty nosnej 18. Dla ilustracji, zalóz¬ my, ze urzadzenie znajduje sie w stanie, który nazywamy praca normalna lub odtwarzaniem. W tym przypadku przelacznik SI bedzie Otwarty i poziom sygnalu wyjsciowego detektora utraty no¬ snej bedzie niski (równy potencjalowi wspólnego punktu ukladu) wskazujac na obecnosc nosnej mo¬ dulowanej czestotliwosciowe W rezultacie, tranzy¬ story Q2 i Q3 nie beda przewodzily, tranzystor Ql bedzie przewodzil potencjal wezla A bedzie wysoki. Jesli teraz urzadzenie odtwarzajace prze¬ chodzi w stan „pauza", przelacznik SI zostanie zamkniety, uziemiajac w ten sposób wezel A. To z kolei spowoduje wylaczenie tranzystora Ql, cze¬ go konsekwencja bedzie, ze napiecie na kolekto¬ rze tranzystora Ql stanie sie równe pewnej war¬ tosci dodatniej, co z kolei spowoduje, ze baza tranzystora Q2 zostanie spolaryzowana w kierun¬ ku jego przewodzenia. Jednakze tranzystor Q2 nie moze w tym momencie przewodzic, gdyz jego ob¬ wód kolektor-emiter jest polaczony szeregowo z obwodem kolektor-emiter tranzystora Q3, który jest blokowany przez sygnal wyjsciowy z detekto¬ ra utraty nosnej. Gdy tylko nastepuje zanik sy¬ gnalu modulowanego czestotliwosciowego, wówczas, po wykryciu tego przez detektor 18, zostaje wla¬ czony tranzystorQ3. . # Po zaistnieniu tego faktu przerzutnik zostanie wyzwolony. Wówczas przewodza dwa tranzystory Q2 i Q3 i nie przewodzi tranzystor Ql. Przerzut¬ nik bedzie zalaczony tak dlugo, jak dlugo detek¬ tor 18 bedzie przesylal dodanie napiecia do zaci¬ sku 317, i pozostanie wlaczony nawet po otwar¬ ciu sie przelacznika SI z powodu istnienia regene¬ rujacego sprzezenia zwrotnego pomiedzy tranzy¬ storami Ql i Q2. Powrót w stan poczatkowy prze- rzutnika zachodzi zawsze, gdy tylko zanika sy¬ gnal utraty nosnej przesylany do zacisku 317, co oznacza obecnosc sygnalu nosnej modulowanej cze- stotliwosciowo.Detektor utraty nosnej 18 opisany przy okazji omawiania figur 1 i 2 mozna zrealizowac tak jak to pokazano na fig. 4, poprzez szeregowe polacze¬ nie obwodu jednokierunkowego przesylania impul¬ sów 490, obwodu calkujacego RC 410 i detektora progowego 420. Obwód przesylania impulsów 400 zawiera tranzystor zalaczony w ukaldzie wtórni¬ ka emiterowego 401, którego kolektor jest polaczo¬ ny z zaciskiem 402, do którego doprowadzane jest napiecie zasilania. Baza tranzystora 401 z zaci¬ skiem wejsciowym 403, do którego doprowadza sie impulsy z wyjscia detektora 30 (fig. 2). Emiter tranzystora 401 jest polaczony ze wspólnym punk¬ tem ukladu poprzze rezylstor 404 i z anoda dio¬ dy 405.Przeznaczeniem wtórnika emiterowego jest jego wykorzystanie jako zródla pradowego o malej im- pedancji dla zapewnienia, aby stala ladowania kondensatora obwodu calkujacego byla wyznacza¬ na wartoscia parametrów elementów tego obwodu, a nie wyjsciowa impedancja detektora defektu*.Przeznaczeniem diody 405 jest zezwalanie na prze* plyw pradu ladowania do obwodu calkujacego w obecnosci impulsu defektu oraz zabranianie roz¬ ladowania sie obwodu calkujacego przez wtórnik emiterowy przy braku impulsów defktu tak, aby stala czasowa rozladowania sie obwodu calkuja¬ cego byla okreslona przez wartosci parametrów jego elementów a nie przez parametry ukladu przesylajacego impulsy.Obwód calkujacy 410 zawiera kondensator 411, którego jedna elektroda jest uziemiona, rezystor 10 15 20 25 30 35 45 50 55 1027 135 029 28 ladowania 412, wlaczony miedzy elektroda kon¬ densatora 411 i katoda diody 404, oraz rezystor rozladowania 413 polaczony równolegle z konden¬ satorem. Stala czasowa ladowania okreslona jest przez odpowiednio dobrane wartosci rezystancji re¬ zystorów 412 i 413 oraz pojemnosci kondensatora 411. Jesli wartosc rezystancji rezystora 413 jest o wiele wieksza niz wartosc rezystancji rezysto¬ ra 412 wówczas stala czasowa ladowania zalezec bedzie glównie od rezystancji rezystora 412 i war¬ tosci pojemnosci kondensatora 411 (przeznacze¬ niem rezystora 413 jest ,po prostu utworzenie ob¬ wodu rozladowania dla kondensatora 411).Detektor progowy 420 zawiera pare tranzystorów 421 i 42fe sprzezonych emiterowo, zasilanych pra¬ dem emiterowym plynacym przez uziemiony re- zyzstor 423. Baza tranzystora 421 jest polaczona z wyjsciem obwodu calkujacego 410 a baza tran¬ zystora 422 dolaczona jest do" zacisku 424, do któ¬ rego doprowadzane jest napiecie V2 ustalajace próg ukladu. Kolektor tranzystora 421 kolektor wyjsciowego tranzystora 426 zalaczonego w ukla¬ dzie wtórnika emiterowego oraz kolektor tranzy¬ stora pelniacego funkcje regulacje napiecia 425 sa dolaczone do zacisku 402, do którego doprowa¬ dzone jest nieregulowane napiecde'zasilania VI.Baza tranzystora 425 jest dolaczona do zacisku 427, do którego ^ doprowadzone jest napiecie ze zródla napiecia V3 regulowanego w zakresie mie¬ dzy VI a V2. Przeznaczeniem tranzystora 425 jest doprowadzenie regulowanego napiecia do rezysto¬ ra obciazenia 428, który jest wlaczony miedzy ko¬ lektorem tranzystora 422 a emiterem tranzystora 425. Zaleta takiej „lokalnej regualcji" w detek¬ torze' ^20 jest to,' ze mozna uzyc o wiele mniej¬ szego tranzystora regulacji niz w przypadku, w którym regulowane bylyby napiecia kolektorowe tranzystorów 401, 421 i 426, bowiem tranzystor,401, jfck sie przekonamy, jest ukladem przesylajacym impulsy i dlatefeo wymaga duzych pradów. Baza tranzystora 426 jest dolaczona do kolektora tran¬ zystora 422, a jego emiter jest polaczony ze wspól¬ nym punktem ukladu poprzez rezystor obciazenia 429 i polaczony z zaciskiem wyjsciowym 43& Zalózmy najpierw, ze kondensator 411 jest roz-' ladowany i ze do zacisku 403 nie sa doprowadzo¬ ne impulsy defektu. W tym przypadku tranzystor 421 nie przewodzi, tranzystor 422 przewodzi, a na zacisku wyjsciowym 430 wytworzy sie stosunkowo niskie napiecie wyjsciowe spowodowane spadkiem napiecia na rezystorze obciazenia 428.Przypomnijmy, ze jezeli czestotliwosc (lub faza) sygnalu wizyjnego modulowanego czestotliwoscio¬ we przekracza normalne granice, wówczas detek¬ tor defektu 36 wytwarza impulsy defektu. Po¬ wtarzajace sie impulsy defektui w ten sposób sy- gnalizuja albo nienormalnie zaklócony (zasniezo¬ ny) obraz lub zupelny zanik modulowanego cze¬ stotliwosciowo sygnalu nosnej. Gdyby wystapila ta¬ ka sytuacja, impulsy przesylane do ukladu calku¬ jacego 410 przez uklad przesylania impulsów 400 naladowalyby w koncu kondensator 411 do na¬ piecia wyzszego niz napiecie progowe V(2 dopro¬ wadzane do zacisku 424. Wtedy tranzystor 421 za¬ czyna przewodzic, zas tranzystor 422 przestaje prze¬ wodzic, powodujac zmniejszenie sie spadku na¬ piecia na rezystorze obcia-zenia 428. W konsek¬ wencji tego napiecie wyjsciowe na zacisku 430 wzrasta do potencjalu V3, mniejszego od sumy 5 napiec baza-emiter tranzystorów 425 i 426. To du¬ ze napiecie wyjsciowe oznacza zaistnienie warun¬ ków „utraty nosnej" lub „duzego defektu" sygna¬ lu modulowanego czestotliwosciowo. PL PL PL PL