Przedmiotem wynalazku jest srodek barwiacy do barwienia na kolor pomaranczowy wyrobów wlókienniczych z mieszaniny o skladzie:67% wlókien poliestrowych i 33% wlókien celulozowych.Dotychczas wyroby wlókiennicze z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33 barwiono na kolor pomaranczowy glównie sposobem dwuetapowym. Sposób ten polegal na zabarwieniu w pierwszym etapie skladnika poliestrowego mieszaniny wlókienniczej wybranymi barwnikami zawiesinowymi, przede wszystkim metoda napawania, suszenia i dogrzewania. Nastepnie skladnik celulozowy dobarwiano w drugim etapie, stosujac miedzy innymi, glównie w przypadku jasnych, pastelowych odcieni pomaranczowych, leukoestry barwników kadziowych, najczesciej w tzw. metodzie nitrytowej, przy uzyciu azotynu sodowego i kwasu siarkowego.Sposób dwuetapowy wymagal duzej precyzji w jakosciowym doborze barwników w poszczególnych etapach barwienia, dodatków do kapieli barwiacej, jak równiez scislego przestrzegania technicznych parametrów barwie¬ nia. Sposób ten byl ponadto malo ekonomiczny ze wzgledu na z reguly wieksze niz wjednoetapowym zuzycie energii i wody oraz dlugotrwaly cykl barwienia. Nawet nieznaczne bowiem odchylenia poszczególnych parame¬ trów procesu od zalozonych, trudne do unikniecia w warunkach przemyslowych, powodowaly brak reproduk- tywnosci poszczególnych partii barwionych wyrobów wlókienniczych oraz niejednolitosc zabarwienia skladni¬ ków mieszaniny wlókienniczej.Celem wynalazku jest otrzymanie srodka barwiacego do barwienia wyrobów wlókienniczych z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33 na kolor pomaranczowy, który by zapewnial uzyskanie jednolitych i równomiernych wybarwien obydwu rodzajów wlókien sposobem jednoetapowym-dwustopniowym, umozliwiajacym zmniejszenie zuzycia energii i wody oraz skrócenie cyklu barwienia.Cel ten osiagnieto, wytwarzajac srodek barwiacy wedlug wynalazku zawierajacy 15-18 czesci wagowych technicznego barwnika o wzorze ogólnym 1, w którym V oznacza atom wodoru lub atom chloru lub atom bromu lub grupe cyjanowa lub grupe metylosulfonowa, Z oznacza grupe nitrowa, U oznacza atom wodoru lub grupe metylowa, X oznacza grupe alkilowa CnH2n+i dla n oznaczajacego liczbe calkowita od 1 do 4 lub grupe hydroksyetylowa lub grupe acetylowa lub grupe acetyloetylowa, Y oznacza grupe hydroksyetylowa lub grupe2 132061 cyjanoetylowa lub grupe acetyloetylowa, 15-24 czesci wagowych technicznego barwnika o wzorze ogólnym 2, w którym X oznacza atom wodoru lub atom chlorowca, szczególnie bromu, zas n oznacza liczbe 2 lub 3 oraz 52—65 czesci wagowych technicznego barwnika o wzorze ogólnym 3, w którym X oznacza atom chlorowca, szczególnie chloru lub bromu, zas n oznacza liczbe 2 lub 3.Oprócz substancji barwiacych srodek barwiacy wedlug wynalazku ewentualnie zawiera niewielkie ilosci znanych srodków dyspergujacych, natluszczajacych, zwilzajacych i nastawiajacych, takich jak: sole skondensowa¬ nych sulfokwasów aromatycznych, kwasy tluszczowe z dodatkiem emulgatora, pochodna estru kwasu bursztyno¬ wego, siarczan sodowy, wodorotlenek sodowy, które to srodki nie maja zadnego wplywu na sposób barwienia i wlasciwosci uzytkowe wybarwien.Barwnik o wzorze ogólnym 1, którego podstawniki zostaly omówione powyzej zabarwia na kolor czerwony skladnik poliestrowy w wyrobie wlókienniczym z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33, da¬ jac na tym wlóknie odpornosci wybarwien: swiatlo 5—6°, woda 4-5°, pranie 4°, pot 4°, tarcie 4-5°, sublimacja 4°, przy czym 8° dla swiatla, a 5° dla pozostalych wskazników oznacza odpornosc najwyzsza.Barwnik o wzorze ogólnym 2, którego podstawniki zostaly omówione powyzej zabarwia na kolor pomaran¬ czowy zarówno skladnik celulozowy jak i poliestrowy w wyrobie wlókienniczym z mieszaniny tych dwóch rodzajów wlókien 67/33, lecz w róznej intensywnosci, dajac na tych wlóknach odpornosci wybarwien, odpowie¬ dnio: swiatlo 4° (3-4°), woda 5° (5°), pranie 5° (5°), pot 5° (5°), tarcie 4° (4-5°), sublimacja 4-5° (4-5°), przy czym 8° dla swiatla, a 5° dla pozostalych wskazników oznacza odpornosc najwyzsza, zas cyfra w nawiasie dotyczy kazdorazowo skladnika poliestrowego.Barwnik o wzorze ogólnym 3, którego podstawniki zostaly omówione powyzej zabarwia na kolor rózowy zarówno skladnik celulozowy jak i poliestrowy w wyrobie wlókienniczym z mieszaniny tych dwóch rodzajów wlókien 67/33, lecz w róznej intensywnosci, dajac na tych wlóknach odpornosci wybarwien, odpowiednio: swiatlo 7° (5-6°), woda 5° (5°), pranie 5° (5°), pot 5° (5°), tarcie 4° (4°), sublimacja 4-5° (4-5°), przy czym 8° dla swiatla, a 5° dla pozostalych wskazników oznacza odpornosc najwyzsza, zas cyfra w nawiasie dotyczy kazdorazowo skladnika poliestrowego.Nieoczekiwanie okazalo sie, ze srodek barwiacy wedlug wynalazku zawierajacy jako komponenty odpowie¬ dnio dobrane ilosciowo barwniki o wzorach ogólnych 1, 2 i 3, w których podstawniki zostaly omówione powy¬ zej, zabarwia wyroby wlókiennicze z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33 w sposób jednoli¬ ty i równomierny, metoda jednoetapowa-dwustopniowa, przy czym wskazniki odpornosci wybarwien na wyro¬ bie z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33 przewyzszaja wskazniki uzyskane skladnikami srodka barwiacego na poszczególnych rodzajach wlókien-skladników, gdyz wynosza: swiatlo 5-6°, woda 5° pranie 4—5°, pot 5°, tarcie 5°, sublimacja 4-5°. Powyzsze nieoczekiwane efekty techniczne nie wynikaja z wla¬ sciwosci technicznych skladników srodka barwiacego i wskazuja na synergizm dzialania.Ponadto, zastosowanie do barwienia wyrobów z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33 srodka barwiacego wedlug wynalazku umozliwilo wprowadzenie metody jednoetapowej-dwustopniowej, dzieki czemu skrócono cykl barwienia oraz zmniejszono zuzycie wody i energii.Srodkiem barwiacym wedlug wynalazku barwi sie w sposób ciagly jednoetapowy—dwustopniowy wyroby z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33, napawajac je w pierwszej kapieli, zawierajacej srodek barwiacy zdyspergowany w wodzie, w obecnosci dyspergatora oraz srodka pomocniczego o dzialaniu przeciwmi- gracyjnym, a nastepnie po wyzeciu, suszac w temperaturze 100-130°C i dogrzewajac w czasie 45-90 sekund w temperaturze 215—205°C. W drugiej kapieli nastepuje najczesciej napawanie w pierwszym przedziale pralnicy szerokosciowej pracujacej równiez sposobem ciaglym roztworem wodnym o temperaturze 20-25°C zawieraja¬ cym odpowiednie ilosci azotynu sodowego i kwasu siarkowego, po czym w dalszych przedzialach pralnicy szero¬ kosciowej nastepuje wywolanie barwnika w temperaturze 80°C, w kapieli zawierajacej azotyn sodowy i mocznik, a nastepnie plukanie, neutralizacja w roztworze sody o temperaturze 70—80°C, pranie na goraco w roztworze mydla lub srodka pomocniczego o dzialaniu pioracym i ponowne plukanie, poczatkowo w goracej, a nastepnie w zimnej wodzie. Uzyskuje sie jednolicie i równomiernie zabarwiony na kolor pomaranczowy wyrób wlókienni¬ czy z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych 67/33, przy czym wybarwienie odznacza sie wysokimi wskaznikami odpornosci uzytkowych, które wynosza: swiatlo 5—6°, woda 5°, pranie 4—5°, pot 5°, tarcie 5°, sublimacja 4-5°.Ponizej podano przyklad sporzadzenia srodka barwiacego wedlug wynalazku: Przyklad. 21,3 czesci wagowych technicznego produktu w koncentracjil00/100 zawierajacego barw- - nik o wzorze 4 miesza sie z 19,7 czesciami wagowymi technicznego produktu w koncentracji 100/100 zawieraja¬ cego barwnik o wzorze 5 oraz z 59,0 czesciami wagowymi technicznego produktu w koncentraqi 100/100 zawie¬ rajacego barwnik o wzorze 6. Calosc uciera sie i homogenizuje w przystosowanych do tego celu urzadzeniach, np. mieszalniku suchych proszków typu Nautamix. Otrzymany srodek barwiacy stosuje sie do barwienia na kolor pomaranczowy sposobem jednoetapowym-dwustopniowym wyrobów z mieszaniny wlókien poliestrowych i ce-132061 3 lulozowych 67/33. Uzyskane wybarwienia odznaczaja sie dobra równomiernoscia oraz wysokimi wskaznikami odpornosci uzytkowej: swiatlo 5-6°, woda 5°, pranie 4-5°, pot 5°, tarcie 5°, sublimacja 4-5°.Zastrzezenie patentowe Srodek barwiacy do barwienia na kolor pomaranczowy wyrobów z mieszaniny wlókien poliestrowych i celulozowych, znamienny tym, ze zawiera 15-28 czesci wagowych technicznego barwnika o wzorze ogólnym 1, w którym V oznacza atom wodoru lub atom chloru lub atom bromu lub grupe cyjanowa lub grupe metylosulfonowa, Z oznacza grupe nitrowa, U oznacza atom wodoru lub grupe metylowa, X oznacza grupe alkilowa CnBln+1 dla n oznaczajacego liczbe calkowita od 1 do 4 lub grupe hydroksyetylowa lub grupe acetylowa lub grupe acetyloetylowa, Y oznacza grupe hydroksyetylowa lub grupe cyjanoetylowa lub grupe acetyloetylowa, 15—24 czesci wagowych technicznego barwnika o wzorze ogólnym 2, w którym X oznacza atom wodoru lub atom chlorowca, szczególnie bromu, zas n oznacza liczbe 2 lub 3 oraz 52-65 czesci wagowych technicznego barwnika o wzorze ogólnym 3, w którym X oznacza atom chlorowca, szczególnie chloru lub bromu, zas n oznacza liczbe 2 lub 3, przy czym techniczne barwniki ewentualnie zawieraja znane srodki dyspergujace, natluszczajace, zwilzajace i nastawiajace, takie jak: sole skondensowanych sulfokwasów aromatycznych, kwasy tluszczowe z dodatkiem emulgatora, pochodna estru kwasu bursztynowego, siarczan sodowy, wodorotlenek, sodowy. v z ^£=NXN u Wzór 1 0SO,Na OS03Na Wzór 5132 061 CL /C^OCOCI^ HitCN Wzof 4 0SO,Na 0SO3Ma Wzór 5 0S0,Na oso^Na (Br); Wzór G Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 cgz.Cena 100 zl. PL