Przedmiotem wynalazku jest hanuleo tarozowy, zwlaszcza hamulec tarczowy, którego strzemie jest zmontowane slizgowo na stalym wsporniku, w otworze którego sa zamocowane na stale i slizgowo poosiowo dwa elementy oierne posiadajace zdolnosc zetkniecia sie cierne¬ go z przeciwnyni stronani obracajacej sie tarczy po zadzialaniu napedu hamuloa, dzialaja¬ cego bezposrednio na jeden z elementów ciernyoh 1 przez reakoje poprzez slizgajace sie strzemie na drugi elenent cierny.Znany jest, z opisu patentowego francuskiego nr 79-29852, banulec tarczowy opisanego typu, w którym strzemie jest zamontowane slizgowo na stalym wsporniku za pomoca osiowego sworznia zlaczonego ze stalym wspornikiem 1 wspóldzialajacego z wybraniem wykonanym na¬ przeciw w strzemieniu 1 za pomoca dwu powierzchni plaskich poprawiajacych slizg osiowy, wykonanych na strzemieniu 1 na stalym wsporniku, ulatwiajacych ruoh wzgledny strzemienia w stosunku do stalego wspornika tak, ze calosc przeolwstawla sie ohybotaniu strzemienia dookola sworznia gdy strzemie zajmuje pozyoje normalna w dzialajaoym hamulou« W tego ro¬ dzaju hamulcaoh plaskie powierzchnie slizgu sa odsloniete 1 narazone na dzialanie róznych uszkodzen, gromadzenie sie nleozystoscl 1 korozje. Korozja tyoh powierzobnl stwarza ryzy¬ ko pogorszenia dobrego slizgu strzemienia na wsporniku stalym i znlweozenia dobrego dzia¬ lania hamulca• Dla zapobiezenia tym niedogodnosciom w opisie patentowym angielskim nr 1 532 572 po¬ miedzy powierzchniami pomoonlczyml umieszczono prowadnik w postaci klina wymiennego ulatwiajacego slizganie sie strzemienia na stalym wsporniku i przeciwstawiajacego sie wypadkowemu ohybotaniu sie strzemienia dookola sworznia, a ponadto zastosowano sprezyne dla utrzymywania powierzchni slizgowych w styku z przeciwnymi stronami klina.Jednakze w hamulcu tym wymiana elementów ciernyoh jest operacja skomplikowana wymaga¬ jaca zdemontowania klina prowadzacego przez jego osiowe przemieszczenie przy uprzednim zdjeciu obu kolków zabezpieczajacych, które zwykle taki klin posiada*2 131 959 Wynalazek dotyczy hanuloa tarczowego opisanego typu, w którym strzemie jest zmonto¬ wane przesuwnie na stalym wsporniku za posrednictwem walka lub sworznia osiowego zlaczone¬ go z jarzmem lub ze stalym wspornikiem, wspólpracujacego z odpowiednim wybraniem we wspor¬ niku stalym lub jarzmie wyposazonego ponadto w element ryglujacy rozoiagajacy sie osiowo pomiedzy wspornikiem stalym a jarzmem, wspóldzialajacy w prowadzeniu strzemienia na stalym wsporniku oraz zapobiegajacy chybotanlu dookola sworznia, gdy zajmuje on normalna pozycje praoy, przy czym jest usuwa lny gdy trzeba wychylic strzemie dla dostania sie do elementów ciernych, wynalazek oharakteryzuje sie tym, ze element ryglujacy jest zamontowany do sta¬ lego wspornika lub strzemienia i Jest przytrzymywany sprezysole w plaszczyznie równoleg¬ lej do plaszczyzny wyraznie styoznej do obrysu zewnetrznego strzemienia naprzeciw wycie¬ cia wykonanego w strzemieniu lub w stalym wsporniku, a które to wyciecie posiada oparcie rozciagajace sie osiowo dla zapobiezenia wypadniecia radialnego elementu ryglujacego.Zgodnie z dalsza charakterystyka wynalazku element ryglujacy stanowi wydluzony element sprezysty zamocowany do stalego wspornika lub strzemienia jednym ze swych konców.Hamulec tarczowy wedlug wynalazku pozwala wiec na bardzo latwa wymiane elementów ciernych i daje gwarancje niezawodnosci oraz prawidlowej wymiany zespolów hamuloa, przy czym wymiana elementów ciernych nie wymaga demontazu zadnego skladnika hamuloa poza samy¬ mi elementami ciernymi.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony, w przykladaoh wykonania, na rysunku, na któ¬ rym fig. 1 przedstawia widok z góry hamulca tarczowego, fig. 2- widok hamulca w przekroju wedlug linii 2-2 z fig. 1, fig. 3 - przekrój wedlug linii 3-3 z fig. 1, fig. 4 - przekrój wedlug linii 4-4 pokazanej na fig. 3, fig. 5 - czesc elementu ryglujacego hamulca tarczo¬ wego z fig. 1 w pozycji szczególnej, która zajmuje przy zestawianiu hamulca, fig. 6 - widok czesciowy z góry innego przykladu wykonania hamulca tarczowego, a fig. 7 - widok podobny da fig. 4, to jest przekrój przykladu wykonania hamulca pokazanego na fig. 6.Hamulec tarczowy pokazany na fig. 1-5 obejmuje ruchome strzemie 10 zamontowane przesuwnie na stalym wsporniku 12. Srodki sterujace w pokazanym przykladzie wykonania stanowia hydrauliczna pompe 14, która jest zamocowana ze strzemieniem 10 i umieszczona tak, ze przyklada bezposrednio za pomoca tloka 16 element cierny 18 posiadajacy plytke trzymajaca 20 do jednej strony 22 tarczy hamulcowej 24 zespolonej z nie pokazanym kolem pojazdu. Przez reakcje po uruchomieniu hamulcowej pompy 14 i jej tloka 16, strzemie 10 przemieszcza sie osiowo, a drugi element cierny 26 zawierajacy plytke trzymajaca 26 zosta¬ je docisniety do drugiej strony 30 tarczy hamuloowej 24.Jak pokazano na fig. 2 13, staly wspornik 12 posiada otwór 32, którego rozohylone brzegi 34 1 36 podtrzymuja i zamooowuja przesuwnie plytki trzymajace 20 1 28 elementów ciernych Id 1 26 w taki sposób, ze staly wspornik 12 stanowi dla nich podtrzymujacy ele¬ ment sprzegajacy• Strzemie 10 jest zmontowane przesuwnie na stalym wsporniku 12 za posrednictwem osio¬ wego sworznia 38. W przykladzie wykonania przedstawionym na fig. 1 sworzen 38 jest zlaozo- ny ze stalym wspornikiem 12 za pomoca gwintu 40. Sworzen 38 stanowi czop w otworze 42 wy¬ konanym w ramieniu 44 strzemienia.Zgodnie z wynalazkiem zastosowano element ryglujaoy 46 rozciagajaoy sie osiowo pomie¬ dzy strzemieniem 10 i stalym wspornikiem 12, wspóldzialajacy w prowadzeniu strzemienia na stalym wsporniku. W pokazanym przykladzie wykonania element ryglujaoy jest utworzony przez sprezysty okragly drut metalowy. Glówna galaz 50 elementu ryglujacego 46 umieszozona jest w plaszozyznle równoleglej do plaszozyzny styoznej do obrysu zewnetrznego 11 strze¬ mienia 10. Element ryglujaoy 46 jest zamooowany do strzemienia 10 za pomooa jednego ze swych konców 48. Konieo 48 elementu ryglujacego 46 tworzy z jego glówna galezia 50 kat prawie 90° /fig. 4/ 1 jest wcisniety na sile do otworu 51 wykonanego w wystepie 53 strze¬ mienia. Jak przedstawiono na fig. 1 glówna galaz 50 elementu ryglujaoego 46 posiada czesc wygieta 52, która w plaszozyznle rysunku przybiera postac litery S. Element ryglujaoy 46131 959 3 opiera sie czescia wygieta 52 o brzeg 54 strzemienia, znajdujacy sie na^r-ieciw wygiecia 52 i dziala elastycznie w plaszczyznie rysunku na wybranie 56 wykonane w ramieniu 58 wspornika nieruchomego 12. Dzieki sprezystenu naciskowi wywieranemu na element ryglujacy 46 jest on utrzymywany .^przeci/. wybrania 56, gdy wszystkie czesci skladowe hamulca zajmuja normalne pozycje, wybranie 56 posiada plaskie oparcie 60 równolegle do osi tarczy 24.W przykladzie wykonania pokazanym na fig* 1-5 glówna galaz 50 elementu ryglujacego 46 jest przytrzymywana w styku z powierzchnia oparcia 60 za pomoca sprezyny 62* Sprezyna 62 jest wykonana z blachy zamocowanej do strzemienia 10 i opiera sie na elementach ciernych 13 i 26. Konce 64 i 63 ramion sprezyny 62 opieraja sie na wewnetrznej stronie 68 wygiecia sklepienia strzemienia 10 tak, ze przyjmuja sily nacisku. Sprezyna 62 jest zamocowana w sklepieniu strzemienia za pomooa swej czesci srodkowej 65, która jest osadzona elastycz¬ nie w otworze 70 sklepienia strzemienia 10. Sprezyna 62 jest w ten sposób przymocowana do strzemienia 1 pozostaje z nim zlaczona przy demontazu hamulca. Jak pokazano na fig. 2, spre¬ zyna 62 opiera sie na czesci srodkowej 21 i 29 górnych zewnetrznych brzegów plytek trzymaja- cyoh 20 i 23 elementów ciernych i popycha strzemie 10 w kierunku pokazanym strzalka A. Tak wiec sprezyna 62 spelnia podwójne zadanie: po pierwsze przytrzymuje glówna galaz 50 elemen¬ tu ryglujacego 46 w styku z plaszczyzna oparcia 60, a po drugie dziala jako sprezyna tlu¬ miaca halas elementów ciernych 18 i 26. Czesc srodkowa 71 sprezyny 6.: popycha plytki trzy¬ majace 20 i 23 w oparciu o powierzchnie osadzenia i przesuwu 34 i 36 oraz przeciwstawia sie w ten sposób wszystkim wibracjom pasozytniczym mogacym powstac pomiedzy elementami ciernymi i wspornikiem stalym.Stosownie do wynalazku plaskie oparoie zapobiega wysunieciu sie radialnemu elementu ryglujaoego 46 w kierunku pokazanym strzalka A na fig. 2 1 przeciwstawia sie w ten sposób kolysaniu strzemienia dookola sworznia 38 pod dzialaniem nacisku, który wywiera nan sprezyna 62, gdy element ryglujacy 46 zajmuje swoja normalna pozycje pokazana na fig. 1.Stosownie do wynalazku srodki przytrzymujace element ryglujacy 46 w plaszczyznie poprzed¬ nio okreslonej ale pozwalajaoe na jego przemieszczenie sa utworzone przez dwie powierz¬ chnie plaskie 76 i 73 wykonane na dwu wystepach 72 i 74 wykonanych na brzegu strzemienia 10.Jak pokazano to, zwlaszcza na fig. 3 14 powierzchnie 76 i 73 sa równolegle do plasz¬ czyzny przemieszczania elementu ryglujacego 46 i sa rozsuniete na odleglosc 1 nieco wieksza od srednicy drutu elementu ryglujacego 46 aby umozliwic jego przemieszczanie miedzy po¬ wierzchniami 76 i 73. Gdy strzemie zajmuje swoja normalna pozycje pracy, powierzchnie przy¬ trzymujace oporowe 76 i 73 sa równolegle do powierzchni oparcia 60 utworzonej na ramieniu 58 stalego wspornika /fig. 4/.Aby uniknac znacznej deformacji galezi 50 elementu ryglujacego 46, na strzemieniu 10 zostala wykonana powierzchnia oporowa 30 równolegla do powierzchni 76 i 73, wykonana na dodatkowym wystepie 32 strzemienia 10. Dzieki powierzohni oporowej 30 koniec 84 galezi 50 nie moze sie odksztalcac w kierunku pokazanym strzalka B na fig. 4. Przypadkowe wyskocze¬ nie elementu ryglujacego 46 pod wplywem naoisku przylozonego na strzemie 10 przez sprezy¬ ne 62 jest w ten sposób wyeliminowane. Dla wiekszego bezpieczenstwa zastosowany jest kolek oporowy 86, który unieruchamia koniec 84 galezi 50 na wystepie 82. Kolek 36 jest zamonto¬ wany elastycznie w otworze 38 wykonanym w wystepie 82.Hamulec tarczowy przedstawiony na fig. 1-5 jest wyposazony w zupelnie nowe nie uzywa¬ ne jeszcze elementy cierne; w tych warunkach jak to pokazano na fig. 1 wystepuje luz tech¬ nologiczny X pomiedzy scianka boczna 59 ramienia 58 1 scianka boozna 33 dodatkowego wys¬ tepu 32. Ten luz technologiczny pozwala na wahania strzemienia 10 dookola sworznia 38 po zmontowaniu hamulca. Po kilkakrotnym uzyciu hamulca, progresywne zuzyole elementu oier- nego 26 spowoduje przemieezozenie strzemienia w kierunku pokazanym na fig. 114 strzal¬ ka E, scianka boczna 83 przemieszcza sie równiez w tym kierunku, dzieki temu przesunieciu scianka boozna 83 1 powierzchnia oporowa 80 ustawiaja sie naprzeciw plaskiej powierzchni oparola 60 utworzonej w wybraniu. W ten sposób przypadkowe przesunieole sie strzemienia 104 131 959 w kierunku pokazanym strzalka A jest niemozliwe nawet w przypadku pekniecia elementu ryglujacego 46, Na fig. 2 pokazano, ze odgalezienie 58 wspornika stalego 12 posiada bok 90, który po¬ woduje przemieszczenie galezi 50 elementu ryglujacego 46t pokonujac jego sprezystosc gdy strzemie wykonuje ruch wahadlowy wokól sworznia osiowego 38 doprowadzajacy strzemie do normalnej pozycji pracy. Bok 90 ma ksztalt powierzchni radialnej zakonczonej przez zew¬ netrzny brzeg 92 powierzchni plaaklego oparcia 60 w wybraniu 56* Montaz zlozeniowy hamulca przeprowadza aie w nastepujacy spesóbi po wprowadzeniu ele¬ mentów oiernyoh 18 i 26 na powierzchnie prowadzace 34 1 36 nieruohomego wspornika 12, wpro¬ wadza sie nastepnie wolny konieo sworznia 38 do otworu 42 wykonanego w ramieniu 44 strze¬ mienia 10. Przesuwa sie strzemie 10 na sworzniu 38 az do doprowadzenia go nad elementy cierne. Nastepnie dzieki luzowi technologicznemu X mozna wychylic strzemie dookola sworz¬ nia 36 w kierunku pokazanym na fig. 2 strzalka C, wskutek tego wychylania, element ryglu¬ jacy 46 zataoza luk kolowy pokazany za pomoba strzalki d i dochodzi do styku z górna czescia boku 90; w tej samej chwili czesc srodkowa 65 sprezyny 62 styka sie ze srodkowymi górnymi czesciami plytek trzymajacych 20 i 28 elementów ciernych 18 i 26. Nalezy wówczas wywrzec dodatkowy nacisk na wypuklosc strzemienia 10 w kierunku pokazanym strzalka C, aby scisnac sprezyne 62 1 spowodowac przemieszczenie glównej galezi 50 elementu ryglujaoe- go 46 wzdluz boku 90 oraz w kierunku pokazanym strzalka D. Dzieki zlozonemu przemieszcze¬ niu galezi 50 w kierunku C i D, galaz 50 elementu ryglujacego 46 jest doprowadzona do pokazanej na fig. 5 pozyojl granicznejf która zajmuje zanim strzemie osiagnie swoja nor¬ malna pozycje pracy, to jest zanim galaz ta wejdzie w styk z powierzchnia oparoia 60 i za¬ rygluje strzemie w jego polozeniu pracy. Galaz 50, w tej pozycji jest elastycznie sprezo¬ na, oparta o brzeg 90 i przytrzymywana w styku z powierzchnia oparoia 60 dzieki dzialaniu sprezyny 62. Pozostaje teraz tylko wmontowac kolek zabezpieozajaoy w otwór 88 strzemienia 10.W przypadku koniecznosci wymiany elementów oiernych postepuje sie nastepujaoo: po zdjeciu kolka zabezpieczajacego 86 operator naciska galaz 50 elementu ryglujacego 46 w kierunku pokazanym strzalka D dzialajac na nia w punkcie polozonym miedzy wystepem 74 1 galezia 58 wspornika stalego za pomoca nie pokazanego narzedzia i opierajac go o spre¬ zyne 12. Pod dzialaniem tego nacisku galaz 50 przemieszcza sie w kierunku odwrotnym do kie¬ runku wskazanego strzalka d. Przemieszczenie to dokonuje sie automatycznie pod wplywem na¬ cisku sprezyny 62, gdy tylko galaz 50 przekroczy brzeg 92 boku 90. Operator moze wtedy zupelnie odchylic strzemie w kierunku wskazanym strzalka A i wymienic elementy cierne; gdy elementy cierne zostana wymienione, operator przechyla strzemie w kierunku pokazanym strzalka C w sposób, który byl juz opisany i po wepchnieciu tloczka 16 w jego wybranie.Przy normalnym dzialaniu, jak pokazano na fig. 2, wobec przesuwu strzemienia 10 na osiowym sworzniu 38, galaz 50 przesuwa sie po powierzchni oparcia 60. Stykajace sie po¬ wierzchnie sa mozliwie zredukowane i przedstawiaja tylko bardzo mala mozliwosc korozji.Na fig, 6 17 przedstawiony zostal drugi przyklad wykonania wynalazku, który rózni sie od przykladu pierwszego zamocowaniem na strzemieniu konca elementu ryglujacego. Na fig. 6 i 7 elementy odpowiadajace elementom pokazanym na fig. 1-5 zostaly oznaczone wskaz¬ nikami numerycznymi powiekszonymi o 100. Konieo 148 elementu ryglujacego 146, który tworzy sprezysty drut metalowy posiada czesc oyllndryozna 198, umieszczona w wybraniu 200 utwo¬ rzonym w wystepie 153 sworznia. Konieo 148 jest w ten sposób objety przez wybranie 200 1 przytrzymywany elastycznie naprzeciwko wystepu z wybraniem 156. Zgodnie z dalsza ceoha wynalazku konieo 148 jest wyposazony w srodki mooujace 202 wspólpracujace z wyste¬ pem 153, co zapobiega przypadkowemu wypadnieciu czesci cylindrycznej konca 148 z wybra¬ nia 200. Srodki mocujace 202 stanowia petle utworzona na ozesci cylindrycznej 198, której galaz koncowa 204 wspóldziala z boozna strona 206 wystepu 153.Wynalazek nie jest ograniczony do podanyoh przykladów wykonania. Element ryglujacy 46 moze byc zamocowany na nieruohornym wsporniku 12 i w tym przypadku wystep z bokiem 90131 959 o zostaje uformowany na nieruohomym wsporniku 12. Tytulem dalszego przykladu, w przypadku gdy nie zostala zastosowana sprelv£3 62, wybranie 56 posiada druga powierzchnie oparcia zapobiegajaca odpadnieciu strzemienia w kierunku pokazanym strzalka C# Zastrzezenia patentowe i. Hamulec tarczowy, którego strzemie jest zmontowane przesuwnie na stalym wsporniku za posrednictwem osiowego sworznia zlaczonego ze strzemieniem lub ze wspornikiem stalym 1 wspólpracujacego z odpowiednim wybraniem wspornika stalego lub strzemienia, wyposazony w element ryglujacy rozciagajacy sie osiowo pomiedzy strzemieniem a stalym wspornikiem dla wspóldzialania w prowadzeniu strzemienia na stalym wsporniku 1 zapobiezenia jego chy- botania dookola sworznia gdy strzemie zajmuje normalna pozycje praoy, przy ozym element ryglujacy jest usuwalny dla odchylenia strzemienia dla dostania sie do elementów ciernych, znamienny tym, ze element ryglujacy /46/ jest zamocowany do stalego wsporni¬ ka lub strzemienia i jest przytrzymywany sprezykoie w plassozyznle równoleglej do plasz¬ czyzny stycznej do obrysu zewnetrznego /li/ strzemienia naprzeciw wybrania /56/ uformo¬ wanego w strzemieniu lub we wsporniku stalym, a które posiada plaskie oparele /60/ roz¬ ciagajace sie osiowo dla zapobiezenia radialnemu wypadnieolu elementu ryglujaoego, 2. Hamulec tarczowy wedlug zastrz, 1, znamienny tym, ze element ry¬ glujacy /46/ jest wydluzonym elementem elastycznym zamocowanym do wspornika stalego lub do strzemienia jednym ze swych konców /48/, 3. Hamuleo tarozowy wedlug zastrz. i, znamienny tym, ze posiada srodki przy trzymujaoe /42, 44/, element ryglujaoy /46/ w plaszczyznie styoznej pozwalaJaoe za¬ razem na jego przemieszczenie równolegle do tej plaszczyzny, 4. Hamuleo tarozowy wedlug zastrz, 1, znamienny tym, ze element ry¬ glujaoy /46/ jest przymocowany do strzemienia /10/, przy ozym we wsporniku stalym /i2/ wy¬ konane jest wybranie /56/, a ze strzemieniem /10/ sa zlaczone srodki przytrzymujace /72, 74/. 5. Hamulec tarczowy wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze srodki przy¬ trzymujace posiadaja co najmniej dwie powierzchnie /76, 78/ równolegle do powlerzohnl sty¬ cznej, przy czym powierzchnie te sa rozsuniete aby umozliwic przemieszczanie sie elementu ryglujaoego /46/ pomiedzy tymi powierzchniami równolegle do powierzchni styoznej, 6. Hamulec tarozowy wedlug zastrz, 5, znamienny tym, ze równolegle po¬ wierzchnie /76, 78/ sa utworzone odpowiednio na dwu wystepaoh /72f 74/ strzemienia /10/ wykonanych na jego brzegach, 7. Hamulec tarozowy wedlug zastrz, 1, znamienny tym, ze plaskie oparcie /60/ wybrania /56/ rozciaga sie równolegle do dwu równoleglych przytrzymujacych powierzchni /76, 78/ gdy strzemie znajduje sie w normalnej pozyoji pracy, 3, Hamuleo tarozowy wedlug zastrz, 4, znamienny tym, ze nieruohomy wspornik /i2/ posiada bok /90/, który powoduje wbrew jego elastycznosci przemieszczenie elementu ryglujaoego /46/ przy nachyleniu strzemienia do normalnej jego pozyoji praoy, 9, Hamulec tarozowy wedlug zastrz, 8, znamienny tym, ze bok /90/ ma ksztalt powierzchni radialnej zakonczonej przez zewnetrzny brzeg /92/ powierzchni plas¬ kiego oparola /60/ w wybraniu /56/. 10* Hamuleo tarozowy wedlug zastrz, 2, zna ml e n n y tym, ze konleo /48, 148/ wydluzonego elastycznego elementu ryglujaoego /46, 146/ ma ksztalt cylindryczny i objety Jest wybraniem /200/ w strzemieniu. 11, Hamuleo tarczowy wedlug zastrz, 10, znamienny tym, ze koniec /48, 148/ elementu ryglujaoego /46, 146/ jest wyposazony w srodki mooujace /202/ wspólpracuja¬ ce z wystepem /153, 204/, co stanowi przeszkode zapobiegajaca wypadnieciu czesci cylin¬ drycznej /198/ z wybrania /200/. 12, Hamuleo tarczowy wedlug zastrz, 11, znamienny tym, ze srodki mo¬ cujace /202/ stanowia petle utworzona na koncu ozesol cylindrycznej /193/. 13, Hamuleo tarczowy wedlug zastrz. 11, znamienny tym, ze element ryglujacy stanowi okragly metalowy drut sprezynowy.131 959 53 \ 36 4 .42 40 D "To FIGJ 10 / • ¦Ni~r ~ 62 ^/. / / • t3U.x, ,10 68 l 65 "-\\ FIG. 2131 959131 959 206 146 174 "92 z186 U4 FIG. 6 158 » ,,i6-50^,M«9i6o 174 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 100 zl PL