Przedmiotem wynalazku jest srodek zabezpiecza¬ jacy rosliny uprawne przed dzialaniem herbicydów, zawierajacy jako substancje czynna nowe pochodne kwasu 2-chloro-4-tr6jfluoTometylo-5-tiiazolokairbo- tiolowego, przydatny do zmniejszania uszkodzen roslin powodowanych przez herbicydy. Przedmio¬ tem wynalazku jest w szczególnosci nowy srodek zmniejszajacy uszkodzenia roslin uprawnych po¬ wodowanych przez herbicydy 2-chlorowcoacetanili- dowe, zwlaszcza 2-chloro-2',6,-dwuetylo-N-(meto • ksymetylo)acetanilid) (zwany dalej alachlor), któ¬ rego stosowanie polega na traktowaniu nom roslin uprawy lub nasion roslin uprawnych w ilosci za¬ wierajacej skutecznie dzialajaca dawke zwiazku kwasu 2-chloro-4-trójfluorometylo-5-tiiazolokarbo- tiolowego, opisanego dokladniej nizej.Herbicydy 2-chlordwcoacetanilidowe, zwlaszcza alachlor! sa bardzo przydatne do zwalczania ehwas-) tów w obecnosci wzrastajacych upraw, zwlaszcza sorgo. Stosowanie tych herbicydów na uprawy ros¬ lin w ilosciach koniecznych do zniszczenia lub za¬ hamowania wzrostu chwastów moze jednak powo¬ dowac uszkodzenia uprawy, opózniajac jej wzrost i rozwój. Dlatego bardzo korzystny bylby srodek; zabezpieczajacy zabierajacy zwiazek chemiczny, który móglby byc stosowany do traktowania za¬ równo nasion rosliny uprawy, miejsca wzrostu uprawy, jak i samej uprawy, powodujacy zmniej¬ szenie uszkodzen spowodowanych dzialaniem herbi- it ii cydu bez odpowiedniego zmniejszenia dzialania her¬ bicydu na chwasty.Stwierdzono, ze uszkodzenia ziarna sorgo lub ku¬ kurydzy, zwlaszcza sorgo, powodowane traktowa¬ niem ich henbicydami 2-chloroacetanilidowymi, moze byc zmniejszone bez odpowiedniego zmniej¬ szenia uszkodzen chwastów, dzieki stosowaniu na uprawy roslin, miejsce uprawy lub nasiona roslir} uprawy przed ich zasianiem, skutecznie dzialajacej ilosci srodka zabezpieczajacego, zawierajacego po¬ chodna kwasu 2-chloro-4-trójfluorometylo-5-tiazo- lokarbotiolowego o wzorze 1, w którym R oznacza rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla, rodnik feny- lowy lub benzylowy.Jako przykladowe pochodne kwasu 2-chloro-4- -trójfluorometylo-5-tiazolokarbotiolowego, przydat¬ ne jako substancje czynne w srodkach zabezpiecza¬ jacych przed dzialaniem herbicydów wedlug wyna¬ lazku, mozna wymienic nastepujace zwiazki: 2-chlo- ro-4-trójfluorometylo-5-tiazolokarbotiolain fenylu. 2- chloro - 4 - trójfluorometylo- 5 - tiazolokarbotiolan benzylu, 2-chloro-4-trójfluorometylo-5-tiazolokarboJ| tiolan etylu, 2-chloro-4-trójfluorometylo-5-tiazolo¬ karbotiolan metylu, 2-chlo-ro-4-trójfluorometylo-5- -tiazolokarbotiolan izopropylu, 2-chloro-4-trójflu- orometylo-5-tiazolokarbotiolan n-propylu, 2-chloro- -4-trójfluorometylo-5-tiazolokarbotiolan n-butylu, 2- chloro - 4 - trójfluorometylo - 5 - tiazolokarbotiolan Ill^rzed. butylu, 2^chloro-4-trójfluorometylo-5-tia- -zolokarbotiolan Il-rzed. butylu, 2-chloro-4-trójflu- 127 862127 862 orometylo-5-tiazolokarbotiolan izobutylu i 2-chloro- -4-trójfluoirometylo-S-tiazDlokairbotiolan n-pen/tylu.Zwiazki stanowiace substancje czynna srodka wedlug wynalazku mozna wytwarzac wedlug nastepujacego schematu przedstawionego na ry¬ sunku, na którym R ma znaczenie podane we wzo-j rze 1. Zgodnie z tym schematem reakcji, do 1 do 2 równowazników tiofenolu wkrapla sie chlorek 2-chloin-4-trójfluoix)metylo-5-tiazolokairbonylu w bezwodnym eterze. W korzystnym sposobie postepo¬ wania przy wytwarzaniu tych 5-tiazolokarbotdpla- nów stosuje sie 1,1-równowazników tiolu na kazdy równowaznik tiazolu, Stosowande w tym sposobie nadmiaru tiolu moze dawac mieszaniny pozadanego produktu 2-chloro- rxxlstawioneigo, jak równiez podstawionego grupa SR w pozycji 2. Mieszanine reakcyjna utrzymuje sie w ciagu szeregu godzin korzystnie jednej lub dwóch, w temperaturze pokojowej, rozciencza sie ja woda i rozdziela warstwy. Warstwe eterowa przemywa sie 10% zasada (np. NaOH lub KOH), a nastepnie woda. Wysuszony (MgS04) roztwór ete¬ rowy zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac pozadane estry kwasu 5-tiazolokarbo- tiolowego.Dalsze szczególy o zwiazkach stanowiacych sub¬ stancje czynna srodka wedlug wynalazku i sposoby ich wytwarzania podano w nastepujacych przy¬ kladach.Przyklad I. Wytwarzanie 2-chloro-4-trójflu- orometylo-5-tiazolokarbotiolajnru fenylu. Mieszanine kwasu 2-criloro-4-trójfluorometylotiaaolo lowego-5 i nadmiaru chlorku trionylu, miesza sie mieszadlem magnetycznym i ogrzewa w ciagu 3—5 godzin w warunkach wrzenia pod chlodnica zwrotna. Nadmiar chlorku tionyiu usuwa sie pod zmniejszonym cisnieniem na wyparce obrotowej, uzyskujac surowy chlorek kwasowy w postaci zól¬ tego oleju. Olej ten uzywa sie bezposrednio bez dalszego oczyszczania.Do poddawanej mieszaniu mieszaniny tiofenu (2,2 g, 20 miliimoli) i trójetyloaminy (1,5 g 15 mili- moli) w 100 ml bezwodnego eteru w temperaturze pokojowej wkrapla sie 2,31 g (10 miliimoli) chlorku 2-chloro-4-trójfluoronietylo^5-tiazolokarbonylu w ml bezwodnego eteru. Poddana mieszaniu w tem¬ peraturze pokojowej w ciagu nastepnej godziny mieszanine rozciencza sie woda i rozdziela warstwy.Warstwe eterowa przemywa sie 10% NaOH a nas¬ tepnie woda. Wysuszony (MgS04) roztwór eterowy zateza sie pod zmndejszonyni cisnieniem, otrzymujac 2,9 g bezowej stalej substancji, z której po prze- krystalizowaniu z heksanu uzyskuje sie bialy pro¬ dukt w postaci puszystych igiel, zidentyfikowany jako 2-chloro-4-trójflfiiorometylo-5-tiazolokarbotio- lan fenylu (0,9 g, 25% wydajnosci), o temperaturze topnienia 115—117°C.Wyndiki analizy: dla C11H5CIF3NOS2 obliczono: C-51,37; H-2,54; N-3,52; S-24,20 znaleziono: C-51,21; H-2,39; N-3,51; S-23,75.Przyklad II. Wytwarzanie 2-chloro-4-trójflu- orometylo-5-tiazolokarbotiolanu benzylu. Do podda¬ wanej mieszaniu mieszaniny benzylomerkaptanu (1,36 g, 11 milimola) i trójetyloaminy) 1,5 g, 15 mili- raoli) w 75 ml bezwodnego eteru wkrapla sie w 40 45 50 55 60 temperaturze pokojowej w ciagu 20 minut chlorek 2-chloro-4-trójfluorometylo-tiazolokarbonylu (2,31 g, milimoli) w 50 ml bezwodnego eteru. Otrzymana mieszanine miesza sie w dagu nastepnej godziny, rozciencza sie woda i rozdziela warstwy. Warstwe eterowa przemywa sie 10% NaOH i nastepnie woda.Wysmazony (MgS04) roztwór eterowy zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 3 g zóltego ciala stalego. Przekrystalizowanie z heksanu w tem¬ peraturze —72°C daje 2,55 g (75% wydajnosci) 2-chloro-4 - trójfluorometylo - 5 - tiazolokarbotiolanu benzylu w postaci zóltych igiel o temperaturze 61—63°C.Wyriki analizy: dla C12H7CIF3NOS2 obliczono: C-42,67; H-2,09; Cl-10,50: N-4,15; S-18,99 znaleziono: C-42,97, H-2,16; Cl-10,72; N-4,14; S-18,81.Przyklad III. Wytwarzanie 2-chloro-4-trój- fluorometylo-5-tiazolokarbotLolanu etylu. Do mie¬ szanej mechanicznie mieszaniny imerkaptanu etylu (2,1 ml, 28,3 milimola) i tnrójetyloamdiny (3 g, 30 mi¬ limoli) w 100 ml bezwodnego eteru wkrapla sie w temperaturze 0°C 5,95 g (25/7 milimola) chlorku 2-chloiro-4-trójfluorometylo-5-tiazolokarbonylu vi 50 ml bezwodnego eter.!. Dalej postepuje sie jali w przykladzie I z ta róznica, ze surowy jasnozólty olej destyluje sie przy uzyciu chlodnicy kulowej w temperaturze S0°C pod cisnieniem 73,327 Pa, otrzy¬ mujac 5,59 g bezbarwnego oleju, który krystalizuje sie z eteru naftowego w temperaturze —72°C, otrzymujac 4,8 g (wydajnosc 68°/«) 2-chloro-4-trój- fluorometylo-5-tiazolokarbotiolanu etylu w postaci bialej stalej substancji o temperaturze topnienia 28^32°C.Wyniki analizy: dla C7H5CIF3NOS2 obliczono: C-30,50; H-1,83; Cl-12,86; N-5,08; S-23,26 znaleziono C-30,59; H-1,91; Cl-12,62; N-4,95; S-23,58.Estry kwasu 2-chloro-4-trójfluorometylotiazolo- karbotiolowego-5 mozna stosowac do chronienia roslin uprawnych przed dzialaniem chwastobójczym herbicydów 2-chlorowcoacetanilidowych bez zmniej¬ szenia ich dzialania chwastobójczego wobec chwas¬ tów. Herbicydami 2-chlorowcoanilidowymi szcze¬ gólnie wobec których przejawia sie szczególne dzia¬ lanie zabezpieczajace srodków wedlug wynalazku sa 2-chloro-2,,6,-dwuetylo-N-(metoksymetylo)aceta- nilid(alachlor); 2,Hmetoksy-6,-metylo-N-(izopropo- ksy)metylo-2-ch]oroacetandlid; izopentoksy^'-me¬ tylo-N-metylo-2^hloroacefondlid i 2-n-butoksy-6'- -metylo-N-metylo-2-chloroacetanilid.Ilosc zwiazku zabezpieczajacego stanowiacego substancje czynna srodka wedlug wynalazku zmie¬ nia sie w zaleznosci od sposobu stosowania, stoso¬ wanej ilosci, czynników srodowiskowych jak rów¬ niez innych czynników, znanych w technice. W kaz¬ dym przypadku stosowana ilosc jest iloscia sku¬ tecznie zabezpieczajaca, to jest iloscia, która zmniejsza uszkodzenia uprawy powodowane her¬ bicydem. Dosc stosowanego herbicydu i srodka wedlug wynalazku jest „iloscia skutecznie dziala¬ jaca chwastobójczo", to jest iloscia, która skutecz¬ nie zwalcza niepozadana roslinnosc.127 S62 6 Srodek zabezpieczajacy mozna stosowac w miej¬ scu wzrostu roslin w mieszaninie z herbicydem, badz tez srodki te mozna stosowac koIejnOj to jest srodek -zabezpieczajacy moze byc stosowany przed .lub po srodku chwastobójczym lub moze byc sto¬ sowany bezposrednio na nasiona uprawy. Prz^z sto¬ sowanie „w miejscu wzrostu roslin" rozumie sie stosowanie w srodowisku wzrostu roslin, takim jak gleba, jaik równiez nasiona, wykielkowaoe nasiona, korzenie, lodygi, liscie, kwiaty, owoce lub inne czesci roslin. Srodek wedlug wynalazku korzystnie stosuje sie do zaibezpieczamia sorgo przed dzialaniem chwastobójczym herbicydu alachlor.Inme korzystne zastosowanie polega na uzycia opisanych zwiazków zabezpieczajacych do zabezpie¬ czania kukurydzy przed dzialaniem chwastobójczym 2'- metoksy - 6'-metylo - N - (izopropoksy) - metyIo-2- -chloroacetarilidu, iizopentoksy-e^metylo-NHmetylo- -2-chloroacetanilidu i 2-n-butoksy-6'-metylo-N-me- tylo-2-chloroacetainilidu.W celu zilustrowania skutecznosci dzialania est¬ rów kwasu 2-chloax)^-tr6jfluoaxinetylotiazoloka[rbo- tiolowego-5, przytacza sie nastepujace przyklady.Przyklady te przedstawiono tylko jako ilustracje dzialania srodków wedlug wynalaizku i nie sa one zamierzone jako ograniczenie zakresu wynalazku.Przyklad IV. Glebe z wierzchniej warstwy o dobrej jakosci umieszcza sie w donicach wypel¬ niajac je do poiziomiu okolo 1,27 cm od górnej kra¬ wedzi. Na glebie umieszcza sie okreslona wczesniej liczbe nasion sorgo Odmierza sie ilosc ziemi wy¬ starczajaca do calkowitego wypelnienia pojemnika i umieszcza w drugim pojemniku. Glebe w drugim pojemniku traktuje sie odmierzona iloscia zwiazku stanowiacego substancje czynna srodka zabezpie¬ czajacego, zdyispergowanego lub rozpuszczonego w odpowiednim nosniku. Nastepnie glebe potrakto¬ wana srodkiem ubezpieczajacym spryskuje sie od¬ mierzona iloscia herbicydu alachlor zdyspergowana lub rozpuszczona w odpowiednim nosniku. Glebe zawierajaca srodek zabezpieczajacy i herbicyd mie¬ sza sie dokladnie. Mieszanie to niekiedy okresla sie jako wprowadzenie srodka zabezpieczajacego i her¬ bicydu do gleby. Nasiona pokrywa sie gleba zawie¬ rajaca srodek zabezpieczajacy i herbicyd alachlor i wyrównuje do poziomów krawedzi doniczek. Do¬ niczki umieszcza sie nastepnie na piaskowych tara¬ sach w szklarni i nawadnia od dolu w miare po¬ trzeby. Rosliny obserwuje sie po uplywie 21 dni i rejestruje wyniki wyrazone jako procentowe inhi- bitowanie wzrostu kazdej porcji nasion.Dla kazdej serii prób przygotowuje sie równiez doniczke nie zawierajaca herbicydu alachlor i do¬ niczke nie zawierajaca srodka zabezpieczajacego, jako .próbki porównawcze. Ponadto dla kazdej serii prób obserwuje sie w doniczkach potraktowanych taka sama iloscia samego herbicydu alachlor dzia¬ lanie chwastobójcze.„Dzialanie zabezpieczajace" okresla sie, odejmujac dzialanie chwastobójcze uzyskane dla przypadku, 50 gdy do gleby wprowadza sie zarówno herbicyd jak i srodek zabezpieczajacy, jak to opisano poprzed¬ nio, od dzialania chwastobójczego obserwowanego g-dy stosuje sie sam alachlor. Tak wiec, „Dzialanie zabezpieczajace" jest równe: c/o inhibitowEinia powo- °/o inhibitowania powodo dowany dzialaniem sa- —. wany lacznie przez her- mego herbicydu bicyd, i srodek zabezpie¬ czajacy W tabeli 1 podano wyniki otrzymane w przy¬ padku, gdy zwiazki stanowiace substancje czynna srodka wedlug wynalazku badano na roslinach sor¬ go, postepujac jak w przykladzie IV i stosujac ala¬ chlor jako herbicyd. srodek za¬ bezpiecza¬ jacy. Zwia¬ zek z przy¬ kladu I II III Tabe Dawka srodka zabezpie¬ czajacego (kg/ha) 8,96 8,96 8,96 la 1 Dawka herbicydu alachlor (kg/ha) 2,24 2,24 2,24 Dzialanie zabezpie¬ czajace 45 23 23 | 2-chloro-4-tróJ!fluorometylo-5 - tiazolokanbotiolany stanowiace substancje czynna srodka wedlug wy¬ nalazku mozna stosowac takze do ochrony zbóz przed dzialaniem chwastobójczym herbicydu 2-chlo- roacetarndlidowych, zwlaszcza alachloru, bez odpo¬ wiedniego zmniejszenia 'dzialania chwastobójczego herbicydów w stosunku do chwastów. Dzialanie takie ilustruje przyklad V.Przyklad V. Glebe z wierzchniej warstwy o dobrej jakosci umieszcza sie w plastikowej do¬ niczce, wypelniajac ja do wysokosci okolo 1,27 cm od góry. Na glebie tej umieszcza sie okreslona wczesniej ilosc nasion uprawy i nasion chwastów.Nasiona przykrywa sie warstwa gleby o grubosci okolo 1,27 cm. Nastepnie warstwe gleby traktuje sie mieszanina srodka zabezpieczajacego i alachloru, zdyapergowaina lub rozpuszczona w odpowiednim rozpuszczalniku. W kazdej serii prób doniczki trak¬ tuje sie takze samym herbicydem. Ponadto, do¬ niczki traktuje sie takze samym srodkiem zabezpie¬ czajacym. Dzialanie chwastobójcze okresla sie po okolo 21 dniach od chwili potraktowania gleby.W przykladzie tym „Dzialanie zabezpieczajace" oblicza sie nastepujaco: %°/o inihibitowainia powo- °/o inhibitowania powo¬ dowany przez sam her- — dowany lacznie przez bicyd herbicyd i srodek za¬ bezpieczajacy W tabeli 2 podano wyniki otrzymane, gdy szereg zwiazków stanowiacych substancje czynna srodka wedlug wynalazku badano jak opisano w przykla¬ dzie V.127 862 Tabela 2 Dawka herbicydu alachlor (kg/ha) 0,56 1,12 2,24 4,48 — 0,56 1,12 2,24 4,48 — 0,56 1,12 2,24 4,48 — 0,56 1,12 2,24 \ 4'48 Srodek zabezpie- pieczajacy 1 Zwiazek z przy¬ kladu nr _ — — — I I I I I II II II II II III III III III III Dawka srodka zabezpieczajace¬ go (kg/ha) — — . — 8,96 8,96 8,96 8,96 8,96 8,96 8,96 8,96 8,96 8,96 1 8,96 8,96 8,96 8,96 8,96 °/o inhibitowania Wlosnica zielona 95 98 98 99 0 98 98 99 99 0 98 98 98 100 0 98 98 99 100 sorgo 70 80 85 90 0 0— — — — 0 0— — — — 0 0— — — — Dzialanie zabez¬ pieczajace — sorgo — — — — — 70 70 75 65 — 70 70 65 65 — 70 70 70 60 znak „—" oznacza znaczne dzialanie zabezpieczajace Przyk?lad VI. Szereg zwiazków stanowiacych substancje czynna srodków wedlug wynalazku roz¬ puszczonych w chlorku metylenu, stosuje sie jaiko zaprawe nasion do ziaren sorgo. Dawke zaprawy nasiion wyraza sie w odamesieniu o °/o wagowych 35 oaision, np. l/64°/o wagowo/wagowych wskazuje, ze 0,16 g zwiazku zabezpieczajacego zastosowano do zaprawienia 1000 g nasion sorgo, l/8°/o wagowo/wa¬ gowych wsikazuje, ze 1,25 g zwiazku zabezpieczaja¬ cego zastosowano na 1000 g nasion, itd. Zarówno 40 zaprawione jak i ndezaiprawione nasiona sorgo wy¬ siewa sie w tacach o wymiarach 11,4 X 13,3 X 7,0 cm, zawierajacych glebe ilasto-piaszczysta Raya. Wy¬ brane rodzaje chwastów wysiewa sie w oddzielnych tacach. Kazda wstepnie zasiana tace pokrywa sie warstwa gleby (450 g) o grubosci 1,27 cm. Powierz¬ chnie gleby spryskuje sie alachlorem przy uzyciu rozpylacza z napedem pasowym. Tace zalewa sie z góry na wysokosc 0,6 cm woda, przenosi na tarasy w szklarni i nawadnia od dolu w miare potrzeby podczas trwania próby.W tabeli 3 podano wyntiiki, uzyskane podczas ba¬ dania szeregu zwiazków stanowiacych substancja czynna srodków wedlug wynalazku jak opisano w przykladzie VI.Tabela 3 Dawka herbicydu alachlor (kg/ha) . 0,28 1,12 ( 4,48 — 0,28 1,12 4,48 — 0,28 1,12 4,48 Srodek zabezpiecza¬ jacy Zwiazek z przy¬ kladu nr I I I I II II II II III II II II °/o inhibitowania sorgo 1 Stezenie w zaprawionym ziarnie 0 0 83 98 100 0 60 97 100 0 65 90 100 °/o wagowo/wagowy 1/64 0 — — 83 0 8— — 85— U 33— 73 99 1/8 0 0— — 43— 0 0— 8— 50— 0 — — 70— 1 1 0 — — 33— 0 — 13— 63— — — 45—127 862 Tabela 3a Dawka herbicydu alachlor (kg/ha) 0,07 0,28 1,12 4,48 SOfTgO 0 70 80 99 99 °/o inhibitowamia 1 I Chwastni- ca jedno¬ stronna 0 98 100 100 100 Komosa biala 0 , 30 63 100 Wlosnica zielona 0 50 88 95 99 Rdest 0 55 70 98 Proso 0 65 88 95 99 Palusznik krwawy 0 70 98 100 100 Przyklad VII.. Glebe z wierzchniej warstwy o dobrej jakosci Umieszcza sie w plastikowej do¬ niczce (9,37X9,37X8,25 cm), wypelniajac ja do wysokosci okolo 1,28 cm od góry doniczki. Naste¬ pnie doniczki zasiewa sie nasionami pozadanych ga¬ tunków roslin.Srodek zabezpieczajacy, rozpuszczony w odpo¬ wiedniej objetosci rozipoiszczalnika wprowadza sie pipeta na powierzchnie przygotowanych wstepnie wairatw gleby do przykrycia nasion. Warstwy gleby potraktowane srodfciem zabezpieczajacym spryskuje sie nastepnie odpowiednia dawka pozadanego her¬ bicydu. Po zastosowaniu herbicydu warstwy gleby do przykrycia nasion miesza sie lub wytrzasa, aby wprowadzic do nich srodek zabezpieczajacy i her¬ bicyd. Nastepnie warsitwy gleby do przykrycia na¬ sion umieszcza siie we wstepnie zasianych plasti¬ kowych 'dociic2kach, które przenosi sie na taras szklarni i nawadnia od dolu w czasie trwania pró¬ by. Po uplywie okolo 20 dni od chwili zastosowania srodka zabezpieczajacego i herbicydu obserwuje sie i rejestruje rezultaty.W próbach, których wyniki zestawiono w tabeli 4, stosuje sie nastepujace herbicydy 2-chlorowcoace- tanilidowe: n A. 2,-metoksy-6,-metylo-N-(izopropoksymetylo)T2- ^chloroacetainiilid, B. 2,-iizoipentokisy-6,Hmetylo-N-metylo-2-chloroace- tamdlid, i C. 2,-n-butoksy-6,- metylo-N-metylo-2 - chloroace- 9 tanilid.Wyniki zestawiono w tabeli 4.Herbicyd A B 1 C A 1 B C A B C A B 1 C Dawka herbi¬ cydu (kg/ha) 1,12 1,12 1,12 1,12 1,12 1,12 1,12 1,12 1,12 1,12 1,12 1,12 Tabe Srodek zabezpie- czaj.acy. Zwiazek z przykladu nr . — — I I I 11 II II III III III la 4 Dawka srodka 1 zabezpieczajacego — — — 8,96 8,96 8,96 8,96 8,96 8,96" 8,96 8,96 8,96 1 % inhibitowania i 1 \ \ Sorgo 98 100 100 50— 100 100 — 100 100 — 100 100 Kukurydza polowa 95 95 98 — 45— 60— — 45— 75— — 45— 75— Znak „—" oznacza znaczne zabezpieczenie Powyzsze przyklady wskazuja, ze 2-chloro-4-trój- fluorometylo-5-tiaizololkarbotiolany stanowiace sub¬ stancje czynna srodka wedlug wynalazku sa przy¬ datne do zmniejszania uszkodzen roslin uprawnych powodowanych przez herbicydy 2-chlorowcoaceta- nilidowe, zwlaszcza do zmniejszania uszkodzen roslin sorgo powodowanych przez alachlor. Srodek zabezpieczajacy mozna stosowac w miejscu wzrostu roslin jako mieszanine, to jest mieszanine dziala¬ jacej chwastobójczo ilosci herbicydu i skutecznie zabezpieczajacej ilosci zwiazku zabezpieczajacego, lub kolejno, to znaczy, ze miejsca wzrostu roslin mozna traktowac skutecznie dzialajaca iloscia her¬ bicydu 2-chloroacetanilidowego a nastepnie srod¬ kiem zabezpieczajacym lub vice versa. Stosunek herbicydu do sirodka zabezpieczajacego moze zmie- 50 55 65 niac sie w zaleznosci od róznych czynników, takich jak zwalczane chwasty, sposób stosowania itd., ale zwykle mozna stosowac stostinek herbicydu do srodka zabezpieczajacego wynoszacy od 1:25 do 25:1 (korzystnie 1:5 do 5:1) czesci wagowych.Herbicyd, srodek zabezpieczajacy lub ich miesza¬ niny mozna stosowac w miejiscu wzrostu roslin same lub wraz z materialami zwanymi w technice jako adjuwanty w postaci cieklej lub stalej. Srodki wedlug wynalazku stanowiace mieszaniny zawiera¬ jace odpowiedni herbicyd i srodek zabezpieczajacy sporzadza sie zwykle, mieszajac herbicyd i srodek zabezpieczajacy z adjuwantami, obejmujacymi roz¬ cienczalniki, napelniacze, nosniki i srodki kondycjo- nujace, zapewniajac te srodki w postaci subtelnie rozdrobnionych cial stalych, granul, tabletek, zwil- zalnych proszków, pylów, roztworów i wodnych127 862 11 12 dyspersji lub emulsja. I tak, mieszanina moze za¬ wierac odjuwant taki jak sUbtelnde rozdrobniona substancja stala, ciekly rozpuszczalnik pochodzenia origanicznego, woda, srodek zwilzajacy, srodek dys¬ pergujacy, badz srodek emulgujacy lub dowolne odpowiednie ich kambinafcje.Gdy stosuje sie herbicyd, srodek zabezpieczajacy lub ich mieszaniny w miejscu wzrostu roslin, przy¬ datne sa subtelnie rozdrobnione stale nosniki i na- pelniacze oioejmujace np. talki, glinki, pumeksy, krzemionki, ziemie okrzemkowa, kwarc, ziemie fullerska, siarke, sproszkowany korek, pyl drzewny, maczka z lupin orzechów, krede, pyl tytoniowy, wegiel drzewny i podoibne. Typowymi cieklymi przydatnymi rozcienczalnikami sa np. rozpuszczaly nik Stoddarda, aceton, alkohole, glikole, octan ety7 lu, benzen i podobne. Takie srodki, zwlaszcza w postaci cieczy, i zwilzalne proszki, zawieraja jako srodek fcoMycJóftujacy jeden lub wiecej STOdków powierzchiniowo-ciynny w ilosci wystarczajacej do nadania srodkowi wedlug wynalazku latwosci dys¬ pergowania sie W wodzie lub oleju. Pod okresle¬ niem „srodek powierzchniowo czynny" rozumie sie srodki zwilzajace, suspóódujace i emulgujace. Takie srodki r^wierzchaiioiwo czynne sa dobrze znane np. z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ame¬ ryki nr 2547724, kolumny 3 i 4 gdzie podano ich szczególowe przyklady.Srodki wedlug wynalazku zawieraja zwykle od okolo 6 do OkolO 95 czesci zwiazku zabezpieczaja-, cego i ewentualnie herbicydu okolo 1 do 50 czesci srodka powierzchniowo czynnego i okolo 4 do 94 czesci rozpuszczalnika, przy ezym wszystkie czesci wyrazow w odniesieniu do calkowitego ciezaru srodka. 3S Stasowanie herbicyd/u, srodka zabezpieczaJ4cegQ lub ich mieszaniny w postaci cieklej lub rozdrobnio¬ nego ciala stalego mozna prowadzic w znany sposób, wykorzystujac np. rozsiewacze, opylacze, rozpylacze reczne i na wysiegnikach, rozpylaczami pylów i urzadzen do stosowania granulatów. Srodki te mozna takze stosowac z samolotów w postaci pylów lub prayów. W miare potrzeby, stosowanie srod¬ ków wedlug wynalazku mozna prowadzic, wprowa¬ dzajac je do gleby lub innych srodowisk.Zastrzezenia patentowe 1. Srodek zabezpieczajacy rosliny uprawne pfz^Bd szkodliwym dzialaniem herbicydów, zawierajacy znane odjuwanty i substancje czynna, ewentualnie w postaci do powlekania nasion, i ewentualnie zna¬ ny zwiazek o dzialaniu chwastobójczym, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera skutecznie dzialajaca zabezpieczajaco ilosc zwiazku o wzorze przedstawionym ria f^iriikfr, w którym R oznacza rodnik alkilowy o 1—5 &tffifi&dh Wegla, fodihlk feny- lowy lub benzylowy i ewefttuaifife Skutecznie daia- lajaca chwastobójczo ilosc zwiAzftu Z-ehlOiowco«tee- taoiliidowego wybranego z gtrUpy obejmujacej 2\i!P- -dwuetylo- N - (rnetdksyrnetyló) - 2 - chlOroacetanilid, 2'-metoksy-6,Hmetylo-N-(izopfopoksymetyló)-2-chlo- roacetanilid, 2,-izopentoksy-6,-metylo^N--rnetylo-.2- -chloroacetanilid i 2,-n-butoksy-ti,-metylo-r metylo- -2-chloroacetaniilid. 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera zwiazek o wzorze przedstawionym na ry¬ sunku, w którym R oznacza etyL 3. Srodek wedlug zastrz, 1, znamienny tym, ze stosunek herbicydu do zwiazku zabezpieczajacego wynosi od okolo 1 :25 czesci wagowych do ókólo : 1 czesci wagowych. 0 CFa-OC-C-S-R u s i Cl CF 0 ljs _RS_HTEA CF, 0 a ^SR Eta0 ^ NyS Cl OZGraf. Z.P. Dz-wo, z. 150 (75+15) 11.86 Cent ltf ii PL