PL125119B1 - Agent for improving the apperance of used,especially dirty textiles - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest srodek do polepsza¬ nia wygladu uzywanych, zwlaszcza zabrudzonych, wyrobów wlókienniczych.Wiadomo, ze zwiazki fotosensybilizujace, to jest przede wszystkim barwniki, które pod wplywem dzialania swiatla katalizuja procesy utleniania, mozna stosowac do bielenia wyrobów wlókien¬ niczych. Zwiazki te moga byc zawarte w srodkach do namoczania, prania lub plukania lub w innych srodkach czyszczacych albo moga byc stosowane w odrebnym procesie bielenia (brytyjski opis paten¬ towy nr 1372036, opis patentowy St. Zjedn. Am. nr 3927967, ogloszeniowe opisy Republiki Federalnej Niemiec nr 2613936 i nr 2812278). Dla traktowania wyrobów wlókienniczych odpowiedni fotosensybili- zujacy zwiazek lub zawierajacy go srodek do na¬ moczania, prania, plukania lub czyszczenia dodaje sie do kapieli wodnej, w której poddawane biele¬ niu wyroby wlókiennicze moczy sie, pierze, plucze lub inaczej czysci W celu wywolania powodowanego efektem foto- dynamicznym dzialania bielacego nalezy wyroby wlókiennicze w przypadku obróbki napromieniac swiatlem. Mozna w tym celu stosowac odpowiednie lampy albo, szczególnie korzystnie, zwlaszcza od¬ nosnie zuzycia energii, wykorzystywac swiatlo dzienne do naswietlania. Naswietlanie moze naste¬ powac podczas obróbki wyrobów wlókienniczych w kapieli (np. w kapieli bielacej, namoczajacej, pio¬ racej lub pluczacej) albo juz1po obróbce i poza ka- 10 15 30 piela. Przede wszystkim mozna w tym celu jeszcze wilgotne wyroby wlókiennicze wystawiac na dzia¬ lanie swiatla slonecznego, np."przez suszenie na sznurze. Naswietlanie mozna takze prowadzic wo¬ bec ewentualnego kilkukrotnego ponownego nawil¬ zania wyrobów wlókienniczych.Nadto wiadomo, ze wyglad wyrobów wlókien¬ niczych mozna wyraznie polepszyc, jezeli do kapieli do namoczania, prania lub plukania, w której trak¬ tuje sie wyroby wlókiennicze, doda sie wybielacze optyczne (porównaj Eckhaidt i wspólpracownicy: „Fluorscent Whitening Agents in Detergents" w En- vironmental Quality and Safety, Suppl tom. IV. Ed. by Coulston and Korte, G. Thieme Verlag Stuttgart 1975). W przypadku stosowania wybielaczy optycz¬ nych w kapielach do namoczania, prania i plukania podwyzsza sie stopien bialosci bialych wyrobów wlókienniczch oraz swiezosc wybarwienia barwio¬ nych wyrobów wlókienniczych.Stwierdzono nieoczekiwanie, ze laczac fotosensy¬ bilizujace zwiazki (fotoaktywatory), stosowane do bielenia wyrobów wlókienniczych, z zupelnie okres¬ lonymi typami wybielaczy optycznych w uprzednio omówionych kapielach do obróbki wyrobów wló¬ kienniczych osiaga sie takie wyrazne polepszenie wygladu zabrudzonych wyrobów wlókienniczych, którego ani za pomoca najlepszych kompozycji sa¬ mych fotoaktywatorów, ani za pomoca samych wy¬ branych wybielaczy optycznych, ani za pomoca kompozycji omówionych fotoaktywatorów z pozo- 125 119125 119 3 4 stalymi, dostepnymi w handlu, znanymi wybiela- cratnl^^yCTriymrtlSlignad sie nie udaje. Omówio¬ na ifcórn^ózycja -wedlug wynalazku prowadzi wiec do' synergicznego efektu bielacego i rozjasniajace¬ go! grodek* ^^plepszenia wygladu uzywanych, zwla- sztea^^^atJrudztJTTych, wyrobów wlókienniczych, od¬ znacza sie wedlug wynalazku tym, ze liczac na cal¬ kowity ciezar srodka zawiera on 0,0001—1%, ko¬ rzystnie 0,001—0,1%, fotoaktywatora i 0,005—1,5%, korzystnie 0,01—0,5%, wybielacza optycznego z kla¬ sy kwasu dwustyrylobifenylosulfonowych i ich soli i/lub kwasów 4,4'-bis-(l,2,3-triazolilo-2)-2,2'-stylbe- nosulfonowych lub ich solij przy czym moze tez za¬ wierac mieszanine wielu wybielaczy.Jako fotoaktywator moga byc stosowane wszyst¬ kie, znane z literatury fachowej barwniki, wyka¬ zujace efekt fotodynamiczny.Przykladami takich barwników, sa eozyna, ben- galroza, fluoresceina, chlorofil, bezmetalowa porfi- ryna, blekit metylenowy, a przede wszystkim roz¬ puszczalne w wodzie zwiazki ftalocyjanianowe, przy czym te ostatnie sa korzystnymi w srodku wedlug wynalazku Jako rozpuszczalne w wodzie ftalocyjaniny moz¬ na stosowac zarówno nie zawierajace metalu ftalo¬ cyjaniny jak i metalokompleksy ftalocyjanin. Jako metalokompleksy stosuje sie zwlaszcza kompleksy z Al, Zn, Mg, Ca, Fe, Na i K, a korzystnie z Al i Zn.Oczywiscie mozna równiez stosowac mieszaniny fotoaktywatorów, np. mieszaniny róznych zwiazków ftalocyjaninowych, tudziez mieszaniny z rozpu¬ szczalnych w wodzie Zn- i Al-ftalocyjanin.Niezbedna rozpuszczalnosc w wodzie omawianych zwiazków ftalocyjaninowych moze byc powodowa¬ na najrozmaitszymi podstawnikami, nadajacymi rozpuszczalnosc w wodzie. Tego rodzaju podstawni¬ ki sa znane z literatury dotyczacej barwników fta¬ locyjaninowych, zwlaszcza Cu- i Ni-kompleksów ftalocyjaninowych. Dostateczna jest rozpuszczalnosc w wodzie pochodnej ftalocyjaninowej wtedy, gdy w kapieli obróbczej przechodzi do roztworu taka wystarczajaca ilosc tej ftalocyjaniny, by na wlók¬ nie wywolywac fotodynamicznie katalizowane utle¬ nianie. Wystarczajaca moze juz byc minimalna roz¬ puszczalnosc równa 0,01 g/litr, na ogól jednak ce¬ lowa jest rozpuszczalnosc rzedu 0,1—20 g/litr Nizej wyszczególniono niektóre z omawianych grup na¬ dajacych rozpuszczalnosc w wodzie, jednakze wyli¬ czenie to w zadnym razie nie staonwi kompletnego zbioru takich grup;. sa to m.in. grupy sulfonowe, grupy karboksylowe i ich sole oraz grupy o wzo¬ rach I, la, Ib, 2, 3, 4, 4a, 5, 6, 7, 8, 9, 10, lOa, 11 lub 12,vw*których to wzorach symbol Xi oznacza tlen, grupe -NH- lub grupe -N-alkil, Ri i R-j nie¬ zaleznie od sijeibe oznaczaja wodór, grupe sulfono^ wa i. jej sole, ;grupe karboksylowa i jej sole lub grupe hydroksyIowa, przy czym co najmniej jeden z symboli Ri i;. R2 oznacza grupe sulfonowa lub kar^ boksylowa lub ich sód, Y4 oznacza tlen, siarke, gru- pe-NH^ lub grupe -N-alkil, R3 i R4 niezaleznie od siebiei oznaczaja wodór/ grupe.. alkilowa, hydroksy- alkilowaj cyjanoalkilowa, suff©alkilowa, karboksy- alkilowa lub chlorowcoalkilowa i 1—6 atomach we¬ gla, niepodstawiony lub podstawiony chlorowcem, grupe alkilowa lub alkoksylowa o , l—A.: atomach wegla, grupa sulfonowa lub karboksylowa rodnik fenylowy, albo R3 i R4 razem z atomem azotu, z którym sa zwiazane, tworza nasycony 5- lub 6- -czlonowy pierscien heterocykliczny, ewentualnie dodatkowo zawierajacy jeszcze atom azotu lub tle¬ nu jako czlon pierscienia, R5 i R8 niezaleznie od sie¬ bie oznaczaja ewentualnie podstawiony rodnik al¬ kilowy lub aralkilowy, R7 oznacza ewentualnie podstawiony rodnik alkilowy o l—'6 atomach we¬ gla lub wodór, M oznacza jon metalu alkalicznego lub jon amoniowy, Z~ oznacza anion, taki jak jon chloru, bromu, alkilo- lub arylosiarczanu,, n ozna¬ cza liczbe calkowita 2—12,; a m oznacza liczbe ze¬ ro lub 1.W powyzszych wzorach symbole Xi i Yi oznacza¬ ja korzystnie grupe -NH- lub grupe -N-alkil. Chlo¬ rowiec oznacza korzystnie chlor lub brom, zwla¬ szcza chlor. Sposród 5- lub 6-czlonowych pierscieni heterocyklicznych (tworzonych przez symbole R3+ +R4) korzystnymi sa grupa morfolinowa, pipery- dynowa, pirazolidynowa, piperazynowa i oksazoli- dynowa.Ilosc tych podstawników w czasteczce jest wy¬ znaczona przez koniecznosc osiagniecia dostatecznej rozpuszczalnosci w wodzie. O ile w czasteczce jest obecnych wiecej grup nadajacych rozpuszczalnosc w wodzie, to grupy te moga byc jednaikowe lub rózne Jak to zazwyczaj bywa w chemii ftalocyja¬ niny, stopien podstawienia nie musi bezwarunkowo wyrazac sie, liczba.calkowita, gdyz w metodzie wy¬ twarzania, np. w sulfonowaniu, nie zawsze powsta¬ ja jednorodne produkty. Na ogól w czasteczce cal¬ kowita liczba podstawników nadajacych rozpu¬ szczalnosc w wodzie wynosi od 1 do 4.Obok grup nadajacych rozpuszczalnosc w wodzie moga ftalocyjaniny, dajace sie stosowac w srodku wedlug wynalazku, zawierac równiez jeszcze inne podstawniki, np. znane w chemii barwników rod¬ niki reaktywne, takie jak rodnik chloropirazyny, chloropirymidyny, a przede wszystkim rodnik chlo- rotriazyny. Obok grup nadajacych rozpuszczalnosc w wodzie moga tez byc obecne dowolne inne pod¬ stawniki, a mianowicie co najwyzej w takiej ilo¬ sci, aby rozpuszczalnosc w wodzie nie stawala sie przez nie nizsza od zadanej. Moga one tez wyste¬ powac tylko w bardzo malych ilosciach, przykla¬ dowo w ilosci okolo 0,1 mola na 1 mol zwiazku fta- locyjaninowego. Jako podstawniki, tego rodzaju wchodza przykladowo w rachube atomy chlorowca (wlaczajac F i J), grupa cyjanowa, ewentualnie podstawniony rodnik fenylowy i inne podstawniki zwykle w chemii ftalocyjanin. Korzystnymi jako dodatkowe podstawniki sa fluor- chlor, brom, jod brom, jod igrupa cyjanowa, zwlaszcza zas chlor.Szczególnie odpowiednia jako fotosensybilizator jest rozpuszczalna w wodzie ftalocyjanina o wzo¬ rze 13 lub o wzorze 13a, w których symbol PC oznacza dowolna liczbe w przedziale 1—4^ Me ozna¬ cza Zn Fe(II), Ca, Mg, Na, K lub Al X, korzystnie Zn lub Al X, przy czym X stanowi anion, zwlaszcza jon halogenkowy, siarczanowy, azotanowy, octano¬ wy lub hydroksylowy, m oznacza liczbe zero lub 1, R oznacza grupe o wzorze M, 15, 16, 17 lub 18, gdzie Y oznacza wodór, jon metalu alkalicznego, 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 . 60125 119 5 6 jon amoniowy lub jon aminy, R7 oznacza wodór lub rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, n' oznacza liczbe calkowita 2—6, Ri i R* niezaleznie od siebie oznaczaja wodór, grupe sulfonowa i jej sole, grupe karboksylowa i jej sole lub grupe hydroksylowa, przy czym co najmniej jeden z symboli Ri i R« oznacza grupe sulfonowa lub karyboksylowa lub ich sól, a R3 i R4 niezaleznie od siebie oznaczaja wo¬ dór, grupe alkilowa, hydroksyalkilowa, cyjanoalki- lowa, silfoalkilowa, karboksyalkilowa lub chlorow- coalkilowa o 1—6 atomach wegla lub rodnik feny- Iowy, albo R3 i R4 razem z atomem azotu, z któ¬ rym sa zwiazane, tworza nasycony 5- lub 6-czlono- wy pierscien heterocykliczny, ewentualnie dodat¬ kowo zawierajacy jeszcze atom azotu lub tlenu ja¬ ko czlon pierscienia, i jezeli w czastecze jest obec¬ nych wiele rodników R, to moga one byc jednako¬ we lub rózne, i w których to wzorach symbol Rn oznacza fluor, chlor, brom, jod lub grupe cyjano- wa, a x oznacza dowolna liczbe z przedzialu 0,1—4, przy czym obecne w czasteczce fgrupe Rn moga byc jednakowe lub rózne.Korzystnymi fotoaktywatorami w srodku wedlug wynalazku sa kwasowo podstawione pochodne fla- locyjaniny i ich metalokompleksy, glównie takie, które sa/podstawione grupami sulfonowymi i/lub karboksylowymi, a przede wszystkim sulfonowane ftalocyjaniny i ich metalokompleksy, zwlaszcza o wzorze 19, w którym PC oznacza pierscieniowy uklad ftalocyjaninowy, Y' oznacza wodór, jon me¬ talu alkalicznego lub jon amoniowy, v' oznacza do¬ wolna liczbe z przedzialu 1,3—4 {stopien sulfono¬ wania), m oznacza liczbe zero lub 1, Me oznacza Zn, Fe(II), Ca, Mg, Na, K lub Al X, korzystnie zas Zn lub Al X;,:przy czym X stanowi jon halogenko- wy, siarczanowy, hydroksylowy lub octanowy, oraz ftalocyjaninyr o wzorze lfla, w którym PC oznacza pierscieniowy uklad ftalocyjaninowy, Y' oznacza wodór, jon metalu alkalicznego lub jon amoniowy, v' oznacza dowolna liczbe z przedzialu 1,3—4 (sto¬ pien sulfonowania, m oznacza liczbe zero lub 1, Rn oznacza fluor, chlor, brom, jod lub grupe cyjano- wa, X oznacza dowolna liczbe z przedzialu 0,1—4, korzystnie z przedzialu 0,5—4, zwlaszcza z przedzia¬ lu 0,8—3, przy czym grupy Rtl moga byc jedna¬ kowe lub rózne, a Me oznacza Zn, Fe(II),Ca, Mg, Na, K lub Al X, korzystnie Zn lub A1(X), przy czym X stanowi anion, zwlaszcza jon halogenkowy, siar¬ czanowy, hydroksylowy lub octanowy.Dalszymi korzystnymi fotoaktywatorami w srod¬ ku wedlug wynalazku sa zwiazki o wzorze 19b, albo mieszaniny takich Al-ftalocyjanin, przy czym we wzorze 19b symbol X oznacza anion, zwlaszcza jon halogenkowy, siarczanowy, hydroksylowy lub octa¬ nowy, Y' oznacza wodór, jon metalu alkalicznego lub jon amoniowy, Rn oznacza fluor, chlor, brom, jod lub grupe cyjanowa, v' oznacza dowolna liczbe z przedzialu 1,3—4 (stopien sulfonowania), a x' oznacza liczbe zero lub dowolna liczbe z przedzia¬ lu 0,5—4.W przypadku glinokompleksów zawiera czastecz¬ ka jeszcze jeden anion X w celu wysycenia trze¬ ciej wartosciowosci jonu glinowego, przy czym ten anion X nie ma znaczenia wzgledem dzialania bie¬ lacego. Przewaznie anion ten jest identyczny z anio¬ nem zwiazku glinowego, który wykorzystano w ce¬ lu wytworzenia kompleksu.Szczególnie korzystnymi jako fotoaktywatory sa dwu, trój- i czterosulfoniany glino- i cynkoftalocy- janiny i ich sole, zawierajace ewentualnie jeszcze dodatkowe podstawniki, np. chlorowiec, zwlaszcza chlor.Metody wytwarzania wszystkich poprzednio wspomnianych, rozpuszczalnych w wodzie zwiazków ftalocyjaninowych sa omówione w ogloszeniowych opisach Republiki Federalnej Niemiec nr 2812261 i nr 2812278. Wszystkie w tych obu ogloszeniowych opisach ujawnione zwiazki ftalócyjaninowe moga byc stosowane w srodku wedlug wynalazku jako fotoaktywatory. ' Zwiazki ftalócyjaninowe, które jako fotoaktywa- tor sa zawarte w srodku wedlug wynalazku a obok grup nadajacych rozpuszczalnosc w wodzie zawie¬ raja jeszcze inne podstawniki, moga równiez byc otrzymywane w znany sposób. Przykladowi pod¬ stawniki te moga byc obecne w substratach prze¬ znaczonych do syhtelzy szkieletu pierscienia ffaló- cyjaninowego (takich jak bezwodnik ftalowy, dwu- nitry kwasu ftalowego lub imid kwasu ftalowego).Po zaszlej syntezie tak odpowiednio podstawionej, ewentualnie juz metalizowanej ftalocyjaniny moz¬ na wprowadzac grupy nadajace rozpuszczalnosc w wodzie (np. droga sulfonowania), o ile grupy ta* kie nie byly juz tez obecne w substratach. Niektó¬ re podstawniki mozna takze wprowadzac do juz zsyntetyzowanego pierscieniowego ukladu ftalocy- janinowego np. droga chlorowania, bromowania lub jodowania (Rn = Cl, Br, J). Podstwaniki nadajace rozpuszczalnosc w wódzie mozna wprowadzac uprzednio lub korzystnie nastepnie, np. droga sul¬ fonowania. Jesli synteze pierscieniowego ukladu ftalocyjanlnowego z bezwodnika ftalowego lub dwunitrylu kwasu ftalowego przeprowadza sie w obecnosci chlorków; np. AICI3, ZnCl, i innych, to powstaja juz zchlorowane ftalocyjaniny, zwla¬ szcza o zawartosci chloru urównei 0,5—1,9' mola chloru na 1 mol ftalocyjaniny. Do takich produk¬ tów grupy nadajace rozpuszczalnosc w wodzie moga byc równiez wprowadzane nastepnie, przy¬ kladowo droga sulfonowania. W celu wytworzenia podstawionych mieszanymi grupami zwiazków, fta¬ locyjaninowych mozna wspomniane metody Odpo¬ wiednio laczyc. Wszystkie metody postepowania w chemii ftalocyjanin sa znane i tamze szczcgóat wo opisane.Do wybielaczy z klasy kwasów dwustyrylobife- nylosulfonowych, zawartych w srodku wedlug wy¬ nalazku, zaliczaja sie przede wszystkim zwiazki o wzorze 20, w którym Xi oznacza wodór, chlor r brom, grupe alkilowa lub alkoksylowa o 1—4 ato¬ mach wegla w czesci alkilowej, Xj oznacza wodór lub grupe alkilowa o L—4 atomach wegla, a M oznacza wodór, jon metalu alkalicznego, jon amo¬ niowy lub jon soli aminy.Wsród jonów metali alkalicznych M we wzorze 20 korzystnymi sa jony Na i K. Jako jony soli aminy M glównie wchodza w rachube jony o wzo¬ rze -HNRiRjRj, w którym Rt i R* oznaczaja atomy wodoru lub ewentualnie podstawione rodniki alki¬ lowe, a R* oznacza rodnik alkilowy, ewentualnia 10 15 20 29* 30 35 40 45 50 55 60125 119 7 8 podstawiony. Sposród podstawionych rodników al¬ kilowych, zawierajacych korzystnie l^l atomów wegla; nalezy zwlaszcza wspomniec grupe hydro- ksyalkilowa, cyjanoalkilowa, chlorowcoalkilowa i benzylowa. Korzystnie (M oznacza wodór, sód, po¬ tas lub grupe amoniowa.Korzystnie stosuje sie wybielacze o wzorze 21, w < którym X'i oznacza wodór lub chlor, a M' ozna¬ cza wodór, sód, potas lub grupe amoniowa, zwla¬ szcza zas stosuje sie wybielacze o wzorze 22, w któ¬ rym M" oznacza wodór, sód lub potas.Równiez za pomoca wybielaczy o wzorze 23, w którym M" oznacza wodór, sód lub potas, zawar¬ tych w srodku wedlug wynalazku, uzyskuje sie do¬ bre rezultaty.Jako wybielacze z klasy kwasów 4,4'-bis-{l,2,3,- -triazqlilo-2)-2r2'-stylbenosulfonowych, które rów¬ niez sa zawarte w srodkach wedlug wynalazku, na¬ lezy wspomniec zwlaszcza wybielacze o wzorze 24, w którym M oznacza wodór, jon mealu alkaliczne¬ go, jon amonipwy lub jon soli aminy. Dla podstaw¬ ników M obowiazuja definicje podane wyzej.W srodku wedlug wynalazku moga byc rozpro¬ wadzone oczywiscie równiez mieszaniny omówio¬ nych wybielaczy, zwlaszcza mieszaniny wybielaczy o wzorze 22 i 24, a takze mieszaniny wybielaczy o wzorze 22 i 23.Ponadto oprócz omówionych, istotnych dla srod¬ ka wedlug wynalazku wybielaczy moga srodki we¬ dlug wynalazku zawierac tez inne jeszcze wybiela¬ cze z innych klas zwiazków.Srodki wedlug wynalazku, które stosuje sie do polepszania wygladu uzywanych, zwlaszcza zabru¬ dzonych, wyrobów wlókienniczcyh, sa np. srodka¬ mi do namoczania, prania lub plukania albo in¬ nymi srodkami czyszczacymi. Zgodnie z tym srod¬ ki wedlug .wynalazku obok wybielaczy i fotoakty- waiorów zawieraja jako uzupelnienie do 100% skladniki, takie jak rozpowszechnione sa w tego ro¬ dzaju srodkach. Na ogól tego rodzaju skladniki sa przede ' wszystkim anionowymi, niejonowymi lub mieszanianami anionowych i niejonowych substan¬ cji powierzchniowo czynnych.Srodki da prania wedlug wynalazku, które moga byc ciekle lub stale, zawieraja korzystnie oprócz wybielacza i fotoaktywatora jeden organiczny de¬ tergent lub mieszanine kilku detergentów (korzyst¬ nie anionowych iftub niejonowych), tak zwane „btfilcter"1 — substancje zwiekszajace efekt pioracy (w przypadku stalych srodków do prania), inhibi¬ tory powtórnego osadzania i ewentualnie substan¬ cje stabilizujace piane, enzymy, substancje przeciw- mikrobowe, perfumy, dodatkowe substancje biela- ceri/lub dodatkowe wybielacze optyczne oraz wo¬ de o(przede wszystkim w przypadku cieklych srod¬ ków do* prania): W szczególnosci srodki do prania wedlug wyna¬ lazku -'¦" moga zawierac: znane mieszaniny aktyw¬ nych substancji pioracych, takich jak mydlo w po¬ staci krajanki i proszku, srodki syntetyczne, rozpu¬ szczalne sole niepelnych estrów wyzszych alkoholi tluszczowych z kwasem sulfonowym, wyzszych i/lub wielokrotnie alkilem podstawionych kwasów arylosulfónowych, estry srednich i wyzszych alko¬ holi z kwasem sulfokarboksylowym, sulfoniany acyloaminoalkilo- lub acyloaminoarylo-gliceryny o rodniku acylowym wywodzacym sie z kwasu tlu¬ szczowego, fosforany alkoholi tluszczowych, niejo¬ nowe srodki powierzchniowo czynne, itd Jako substancje zwiekszajace efekt pioracy dla stalych proszków do prania, tak zwane „buiders", wchodza w rachube np. polifosforany i polimeta- fosforany metalu alkalicznego, pirofosforany meta¬ lu alkalicznego, glinokrzemiany, sole metali alka¬ licznych i karboksymetylocelulozy oraz inne inhi¬ bitory powtórnego osadzania sie na wlóknie, nadto krzemiany metali alkalicznych i metali ziem alka¬ licznych, weglany metali alkalicznych, siarczany metali alkalicznych, borany metali alkalicznych, nadborany metali alkalicznych, nadweglany metali alkalicznych, kwas nitrylotrójoctowy, kwas etyle- nodwuaminoczterooctowy, stabilizatory piany, takie jak alkanoloamidy wyzszych kwasów tluszczowych.Ponadto w srodkach do prania moga byc np. za¬ warte srodki bielace, takie jak zwiazki nadtleno¬ we, np. nadborany, nadweglany, itd., substancje od- szczepiajace chlor, srodki antyelektrostatyczne, po¬ wrotnie natluszczajace skóre srodki ochronne, ta¬ kie jak lanolina, enzymy, substancje przeciwmikro- bowe, perfumy, dodatkowe wybielacze optyczne i aktywatory bielenia, takie jak czteroacetyloetyle- nodwuamina lub czteroacetyloglikoluryl, oraz wo¬ da.Srodki do namoczenia wedlug wynalazku zawie¬ raja obok wybielacza i fotoaktywaiora podobne skladniki, jak przytoczone poprzednio dla odpowied¬ niego srodka do prania. Ewentualnie moga srodki do namoczania zawierac enzymy w ilosci wiekszej niz odpowiednie srodki do prania Srodki do plukania wedlug wynalazku zawieraja obok wybielacza i fotoaktywatora takie skladniki, jakie stosuje sie w zwyklych srodkach do plukania, np.: jako substancje czynna (zmiekczacz) jedna lub kilka dwualkilowanych soli dWu-(niskoalkilo)-amo- niowych, korzystnie soli dwualkilodwumetyloamo- niowych, przykladowo chlorek dwumetylodwuste- aryloamoniowy, i/lub pochodne imidazoliniowe, ta¬ kie jak metosiarczan l-metylo-2-heptadecylo-3-P- -stearylo-amidoetyloimidazoliniowy. Przewaznie za¬ wieraja tego rodzaju srodki do plukania okolo 5% takich zmiekczaczy. Nadto zawieraja one z reguly jeden lub kilka niejonowych srodków powierzch¬ niowo czynnych (np. 0,1—H%, takich jakie stosuje sie równiez w srodkach do prania (porównaj wy¬ zej). Nieobowiazkowo moga byc jeszcze dodawane perfumy, bialy pigment (np. TiCy, substancje bu¬ forowe i barwnik (np kilka ppm). W przypadku srodków do plukania wedlug wynalazku moze foto- aktywator równoczesnie dzialac jako barwnik. Ja¬ ko regulator lepkosci do srodka do plukania doda¬ je sie przewaznie jeszcze elektrolit {np. sól metalu alkalicznego. Uzupelnienie do ilosci 100% dokonuje sie z reguly woda lub mieszanina wody i alkoholu, korzystnie izopropanolu.Nalezy wspomniec, ze zawartosc soli (np. siarcza¬ nu sodowego) w srodkach wedlug wynalazku wy¬ wiera okreslony wplyw na skutecznosc fotoaktywa¬ tora. Zmieniajac zawartosc soli mozna zatem osiag¬ nac optymalne dzialanie fotoaktywatora.Jak juz wspomniano, dalsze substancje usuwaja- 10 'i? 20 25 30 35 40 45 50 55 60125119 9 10 ce brud (takie jak nadborany lub enzymy) moga w srodkach wedlug wynalazku podwyzszac spraw¬ nosc fotoaktywatorów Srodki wedlug wynalazku moga bez zadnych pro¬ blemów byc sporzadzane droga wszystkich, w prze- 5 mysle srodków pioracych znanych metod, dotycza¬ cych zarówno cieklych kompozycji, czy proszków jak i granulatów. W szczególnosci dobra wytrzy¬ malosc cieplna skladników istotnych dla srodka wedlug wynalazku pozwala na to, zeby dodawac je 10 takze do zawiesin proszków pioracych, które moz¬ na suszyc na drodze suszenia rozpryskowego.Nadto przedmiotem wynalazku sa wodne kapiele do namoczania, prania lub plukania, odznaczajace sie tym, ze liczac na calkowita ilosc kapieli zawie- 15 raja 0,001—100 ppm, korzystnie 0,01—10 ppm, foto- aktywatora i 0,05—150 ppm, korzystnie 0,1—50 ppm, wybielacza optycznego z klasy kwasów dwustyry- lobifenylosuflnowych i ich soli i/lub kwasów 4,4'- -bisn(l,2,3,-triazolilo-2)-2J2,-stylbenoslufonowych lub 20 ich soli, przy czym moga tez zawierac mieszanine wielu wybielaczy.Wybielaczami i fotoaktywatorami w kapieli we¬ dlug wynalazku sa takie same zwiazki, jakie zde¬ finiowano poprzednio dla srodków wedlug wyna- lazaku otrzymuje sie np. przez rozpuszczenie lub zdyspergowanie srodka wedlug wynalazku. Alter¬ natywnie mozna jednakze tez poszczególne sklad¬ niki rozpuszczac lub dyspergowac w wodzie poje¬ dynczo lub w grupach, po czym powstaja kapiele wedlug wynalazku Przykladowo mozna znany sro¬ dek do namoczania, prania lub plukania rozprowa¬ dzic w odpowiedniej kapieli a nastepnie dodac w wyzej zdefiniowanej ilosci jeden lub kilka foto¬ aktywatorów i jeden lub kilka wybielaczy. Istot¬ nym jest, aby w gotowej kapieli fotoaktywator i wybielacz byl zawarty w wTyzej podanym steze¬ niu.Sposób polepszania wygladu uzywanych, zwla¬ szcza zabrudzonych, wyrobów wlókienniczych po¬ lega wedlug wynalazku na tym, ze wyroby wló¬ kiennicze poddaje sie obróbce za pomoca kapieli, zawierajacej srodek wedlug wynalazku, i te wyro¬ by wlókiennicze bezposrednio w kapieli lub w sta¬ nie mokrym poza kapiela poddaje sie napromienia¬ niu swiatlem.W tym celu wyroby wlókiennicze namoczy sie, pierze lub plucze w wodnej kapieli wedlug wy¬ nalazku (takiej jak poprzednio opisana).Do wywolania dzialania fotoaktywatora niezbed¬ ne naswietlanie moze nastepowac za pomoca sztucz¬ nych zródel swiatla, dostarczajacych swiatla np. w zakresie widzialnym i/lub podczerwonym (np. za¬ rówka, promiennik podczerwieni), przy czym kapiel mozna naswietlac bezposrednio, czy to za pomoca zródla swiatla wewnatrz zbiornika, w którym znaj¬ duje sie kapiel (np lampa w pralnicy), czy tez za pomoca zródla swiatla na zewnatrz zbiornika. Tak samo naswietlanie moze nastepowac dopiero po wy¬ jeciu wyrobów wlókienniczych z kapieli obróbczej. 60 W tym przypadku wyroby wlókiennicze powinny jednak byc jeszcze wilgotne lub musza nastepnie byc ponownie nawilzane. Jako zródlo swiatla moze tez sluzyc swiatlo sloneczne, przy czym korzystnie wyroby wlókiennicze po obróbce w kapieli piora- *5 25 30 35 40 45 50 55 cej lub bielacej wystawia sie w stanie mokrym na dzialanie swiatla slonecznego. Naswietlanie wyro¬ bów wlókienniczych moze nastepowac korzystnie na swietle dziennym podczas suszenia, np. na sznu¬ rze do suszenia.Sposób wedlug wynalazku prowadzi sie celowo w temperaturze okolo 10—100°C, korzystnie w tem- perautrze 10—85°C, w ciagu 0,25—5 godzin, korzyst¬ nie w ciagu 15—60 minut.Podane nizej przyklady objasniaja blizej wyna¬ lazek, nie ograniczajac jego zakresu.Przyklad I. Sporzadza sie zawiesine srodka pioracego, skladajaca sie z 50 czesci zdejonizowanej wody i 50 czesci srodka pioracego o nastepujacym skladzie: liniowy alkilobenzenosulfonian so¬ dowy (dlugosc lancucha rodnika alkilo¬ wego: C11.5) 8,0% eter alkoholu lojowego z glikolem tetradekanoetylenowym (14 jedno¬ stek tlenku etylenu) 2,9% mydlo sodowe (dlugosci lancucha Cu-iB: 13—26% C18-2B : 74—87%) ortofosforan trójsodowy krzemian sodowy (SiO^ : Na20 = = 3,3:1) krzemian magnezowy karboksymetyloceluloza czterooctan etylenodwuaminy siarczan sodowy, calkowity fotoaktywator wybielacz optyczny woda uzupelniajaca do 3,5% 43,8% 7,5% 1,9% 1,2% 0,2% 21,2% 0, 0,03% lub 0,07% 0 lub 0,13% 100%.Jako fotoaktywator stosuje sie, liczac na ciezar srodka do prania, 0,03% czterosulfonianu glino-fta- locyJaniny, okreslonego nastepnie skrótem AIPCS.W kilku próbach stosuje sie w stezeniu 0,07% tak¬ ze czterosulfonian cynko-ftalocyjaniny, okreslany nastepnie skrótem ZnPCS.Ponadto jako fotoaktywator zamiast czterosulfo¬ nianu glinoftalocyjaniny stosuje sie (w stezeniu równiez 0,03%) glino-ftalocyJanine o wzorze 25, w którym (Al PC) oznacza niepodstawiona glino- ftalocyjanine. Wyniki uzyskiwane za pomoca tego fotoaktywatora sa w praktyce identyczne z wyni¬ kami osiaganymi podczas stosowania AIPCS. Na¬ stepnie w przykladach I—VI skrót AIPCS nalezy zawsze rozumiec jako zwiazek o wzorze 2t5 Bada sie rózne typy wybielaczy, wszystkie w ste¬ zeniu 0,13% substancji czynnej, liczac na ciezar srodka do prania.Fotoaktywator i wybielacz, wykluczajac mozli¬ wie dalce dostep swiatla, dodaje sie do wyzej zde¬ finiowanej, jeszcze tych obu skladników nie zawie- rajacsej zawiesiny srodka do prania i suszy w skrzynkach suszarniczych w temperaturze &0° pod cisnieniem okolo 53,33 kPa w ciagu 4 godzin.Otrzymane luski srodka do prania przetlacza sie przez sito, pod którym znajduje sie inne sito, uzy¬ skujac tak jednakowo ziarnisty proszek do prania.Jako testowane podloza stosuje sie galganki z bie-125119 11 12 lonej tkaniny bawelnianej, zabrudzone w nastepu¬ jacy sposób: a) 1 czesc soku owocowego dostepnego w handlu (niesfermentowanego, bez dodatktu cukru, bez do¬ datku wody, pasteryzowanego) rozciencza sie za po¬ moca 1 czesci zdejonizowanej wody. Tkanine ba¬ welniana traktuje sie w tej kapieli w ciagu 45 mi¬ nut wobec krotnosci kapieli 1:20 i bez plukania su¬ szy w temperaturze 60°C. Jako soki owocowe sto¬ sowano soki: wisniowy, z czarnego bzu, jezynowy, porzeczkowy i z czarnej Jagody. rri b) 10 g herbaty ogrzewa sie do wrzenia w 1 litrze wody i saczy. W tym ekstrakcie poddaje sie obrób¬ ce (ogrzewajac do wrzenia w ciagu 2 godzin, po czym utfzymujiac w ciagu 7 godzin w ochladzajacej lazni) pasma bawelniane, plucze, odwirowuje i su¬ szy na cieplo. Po skladowaniu w ciagu tygodnia galganki testowe wykorzystuje sie do prób. c) Tkanina testowa — EMPA (Art. 10(3, . seria 23) = zabrudzona krwi tkanina bawelniana. d) Tkanina testowa — EMPA (Art. 103, seria, 23) = zabrudzona czerwonym winem tkanina bawelnia¬ na.Pasemka testowe kazdej z wyzej omówionych, zabrudzonych tkanin pierze sie w kapieli, zawiera¬ jacej A g na litr wyzej zdefiniowanego srodka pio¬ racego^ wobec krotnosci kapieli 1:20 w ciagu 30 mi¬ nut w temperaturze 50°C, po czym chwile plucze sie i w stanie wilgotnym po odwirowaniu wiesza sie na sznurze na swietle dziennym, pozostawiajac dovwyschniecia w ciagu 6 godzin (odpowiada okolo 250 L»angley). Co 40 minut spryskuje sie roztworem alljalipnym (o wartosci pH = 9, odpowiada war¬ tosci pH z kazdej kapieli do prania). Jest- to typo¬ wy rpdzaj stosowania dla fotoaktywatorów. Te pró¬ bygrania przeprowadza sie wobec zmian fotoakty- watora i/lub wybielacza optycznego, przy czym dla kaciego rodzaju zabrudzenia przeprowadza sie wsj?ystkte porównywane próby równolegle i równo¬ czesnie \Z ^danej nizej tablicy I mozna odczytac, jaka sklad odnosnie fotoaktywatora i wybielacza optycznego (kompozycje fotoaktywatpr-wybielacz optyczny) wykazuje srodek do prania. y. ramach przykladu I zbadano tylko kmpozy- cje lh-7. Dla wszystkich tkanin z omówionymi za¬ brudzeniami daja próby nastepujacy obraz: ^próbie z kompozycja 1 (bez dodatków) osia¬ ga sie niniej lub bardziej umiarkowane usuniecie zabrudzenia^ Pxóba z kompozycja 7 (AIPCS), bez wybielacza) daje- w wyniku wyrazne efekty bielace.Próby c kompozycjami 4, 5 i 6 (AIPCS i zmienia¬ ne wybielacze, które zwykle stosuje sie w przemy¬ sle srodków pioracych) idaja, w porównaniu do pró¬ by z kompozycja 7, w wyniku okreslona zmiane odcienia w przypadku kazdego rodzaju zabrudze¬ nia, która to zmiane mozna uznac za slad srednio jasny. Porównujac wzajemnie, nie udaje sie stwier¬ dzic^istotnych, róznic w próbach z kompozycjami Pr£by z ikornpozycjami 2 i 3 natomiast daja w przypadku kazdego rodzaju zabrudzenia wyraz¬ nie lepsze rezultaty pod wzgledem usuniecia zabar¬ wienia ,i rozjasnienia traktowanej tkaniny testowej.Przy-klad l^JStosuje sie te same kompozycje Tablica 1 Kom¬ pozy¬ cja 1 1 2 3 4 5 6 . 7 8 9 10 fotoakty- wator 0% 0,03% AIPCS 0,03% AIPCS 0,03% AIPCS 0,03% AIPCS 0,03% AIPCS 0,03% AIPCS 0,07% ZnPCS — ' 0,07% ZJnPCS wybielacz optyczny 1 0% 0,13% soli sodowej 4,4'-bis- " -(2-sulfostyrylo)-dwufenylu (wybielacz A) 0,13% soli potasowej kwasu 4,4'-bis-(4-fenylo-l,23-tria- zolilo-2)-stylebenodwusulfo- ! now«go-2,2' 0,13 soli sodowej kwasu 4,4'- -bis-(2,/-anilino-4'r-metylo- amino-1", 3", 5"-traiazynylo- 6"-amino(-stylbenodwusul- fonowego-2,2' (wybielacz C) 0,13% soli sodowej kwasu 4,4'-bis-(2/ranilino-4"-morfo- lino-r, 3", 5"-triazynylo-6"- -amino(-stylbenodwusulfo- nowego-2,2' (wybielacz D) 1 0,13% soli sodowej kwasu 4,4'-bis-(2"-anilino-4"-mety- loetanoloamino-1", 3", 5"- -triazynylo-6"-amino(-styl- benodwusulfonowego-2,2' (wybielacz E) 0% 0,13% wybielacza B 0,13% wybielacza B 1 — srodka pioracego w tych samych warunkach prób jak w przykladzie I. Pierze sie jednak tkanine ba¬ welniana, która zostala zabrudzona brunatym bar¬ wnikiem wedlug ogloszeniowego opisu Republiki Federalnej Niemiec nr 2812278. Na podstawie tam¬ ze osiaganych równomiernych wybarwien otrzymu¬ je sie bardzo dobrze powtarzalne rezultaty bielenia.Wyniki odpowiadaja rezultatom z przykladu I dla innych rodzajów zabrudzen. Galganki po praniu mozna zestawic w 4 grupach: — tylko slabo rozjasnione: kompozycjja 1 (bez do¬ datków); — dobrze rozjasnione: kompozycja 7 (tylko AIPCS); — dobrze rozjasnione, z nieco jasniejszymi odcie¬ niami niz w przypadku kompozycji 7: kompo¬ zycje 4, 5 i 6 (AIPCS+zmieniane wybielacze); — o wiele lepsze rozjasnienia: kompozycje 2 i 3.Przyklad III. W celu ilosciowej oceny efek¬ tów, (za pomca w srodku wedlug wynalazku zawar¬ tego zwiazku — wybielacza, a mianowicie wybie¬ lacza B (patrz tablica 1) bada sie rózne warianty 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 wybielacz optyczny125 119 13 14 w takich samych warunkach jak w przykladzie II.Ocen nastepuje jednak nie wizualnie, lecz kolory¬ metrycznie. Galganki po praniu poddaje sie pomia¬ rowi w kolorymetrze typu RFC 3 (firmy Zeiss) z 21 fitlrami. Stopien bialosci okresla sie wedlug rów¬ nania Ganz'a dla bialosci (patrz Fluorescent Whi- tening Agents, rozdzial V/2 w Environmental Qua- iity and Safety, wydane przez Coulston and Korte, G. Thieme Verlage Sttugart). Bada sie kompozycje wyszczególnione w podanej nizej tablicy 2 (porów¬ naj takze tablice 1). Osiagniete stopnie bialosci sa równiez zestawione w podanej nizej tablicy 2.Tablica 2 Kompozycja 3 0,03% AlPCS+0,13% wybielacza B 8 0,07% ZnPCS + 0,13% wybielacza B 1 — 9 — 0,13% wybielacza B 7 0,3 % AIPCS 10 0,07% ZnPCS Stopien bialosci 59 20 -138 - 48 - 19 - 68 Polep¬ szenie w porów¬ naniu z kompo¬ zycja 1 197 158 0 90 119 70 1 Z tablicy tej wyraznie wynika, ze kompozycje zawarte w srodku do prania wedlug wynalazku da¬ ja znacznie lepsze rezultaty, niz gdy w odpowied¬ nim srodku do prania zawarty jest albo sam foto- aktywator albo sam wybielacz optyczny.Przyklad IV. W takich samych warunkach jak w przykladzie I bada sie tym razem kompozy¬ cje jednego fotoaktywatora lecz z rozmaitymi wy¬ bielaczami. Wyniki zestawiono w podanej nizej ta¬ blicy 3.Wynik w tablicy 3 wskazuja wyraznie, ze kom¬ pozycje zawarte w srodkach wedlug wynalazku prowadza do zdecydowanie lepszych rezultatów niz kompozycje, zawierajace inne, dostepne w handlu wybielacze srodków pioracych.Przyklad V. Galganki z przykladu IV bada sie nadto na ich bialosc podstawowa, by sprawdzic wlasciwe usuniecie zabrudzenia. Nastepuje to dro¬ ga pomiaru odbicia przy 460 nm (wartosc R) za po¬ moca oswietlenia ksenonowego wobec dodatku nad¬ fioletowego filtra swietlnego, zgodnie z niemiecka norma DIN nr 44983. Tak tez wybielacz nie zostaje pobudzony i okresla sie sama bialosc podstawowa.Wyniki zestawiono w podanej nizej tablicy 4.Podczas gdy w przypadku wybielacza C nie stwierdza sie zadnego wywierania wplywu na bia¬ losc podstawowa, to nieoczekiwanie oba wybiela¬ cze, zawarte w srodkach wedlug wynalazku, daja dodatkowe dzialanie bielace, które wyraznie prze- Tablica 3 Kompozycja l 2 0,03% AlPCS+0,13% wybielacza A 3 0,03% AlPCS+0,13% wybielacza B 4 0,03% AlPCS+0,13% wybielacza C 7 0,03% AIPCS 1 — Stopien bialosci 53 59 28 - 19 -138 Polep¬ szenie w porów¬ naniu z kompo¬ zycja 7 72 78 47 0 — Tablica 4 Kompozycja 2 0,03% AlPCS+0,13% | wybielacza A 3 0,03% AlPCS+0,13% i wybielacza B 4 0,03% AlPCS+ 0,13% wybielacza C 7 0,03% AIPCS 1 — 1 War¬ tosc R 66,4 65,5 63,4 613,3 41,8 Róznica w porów¬ naniu z kompo¬ zycja 7 3,1 4 1 2,2 ,| 0,1 0 — wyzsza, dzialanie osiagniete dzieki fotoaktywatoro- wi. Jezeli w przykladach I—V zamiast czterosulfo- nianu glino-ftalocyjaniny albo zwiazku o wzorze 25 (AIPCS) stosuje sie fotoaktywator o wzorze (AlPC(Br)S03H)35-4, (AlPC(F)S03H)3.5-4, (AlPC(J)S03H3,5-4, C(Br)SQ3H)3,5-4 lub (ZnPC(J)S03H)3,5-4, w których to wzorach AIPC i ZnPC oznaczaja pierscieniowe uklady Al- i Zn- -ftalocyjaninowe, wówczas otrzymuje sie wyniki podobne do uzyskanych w przykladach I i II oraz podanych w tablicach II, III IV.Przyklad VI. Stosujac zdefiniowany w przy¬ kladzie I srodek pioracy, zawierajacy kompozycje 2 (= 0,03% AIPCS i 0,13% wybielacza A) lub kom¬ pozycje 5 (= 0,03% AIPCS i 0,13% wybielacza D) wedlug tablicy 1, w podanych nizej warunkach pie¬ rze sie bielone, uprzednio nie rozjasnione, nieza- brudzone galganki z grubej tkaniny bawelnianej: Po 6 omówionych galganków bawelnianych (o masie 10 g kazdy) pierze sie przy krotnosci ka¬ pieli 1:10 w temperaturze 30°C lub 60°C w kapieli do prania, zawierajacej 5 g wyzej omówionego sród- 10 ,1|5 20 25 30 35 40 45 50 55 60125 lit 15 16 ka pioracego na 1 litr. Pranie prowadzi sie w cia¬ gu 15 minut, po czym galganki plucze sie w ciagu 30 sekund w biezacej wodzie i nastepnie odwiro¬ wuje w ciagu 15 sekund. Po tym galganki suszy sie na swietle dziennym {do 200 Langley) na sznu¬ rze* Wyzej opisany cykl prania (wlacznie z susze¬ niem) powtarza sie 9-krotnie.^Nastepnie 6 galganków bawelnianych poddaje sie 10-temu cyklowi prania (jak wyzej opisano), który jednak przerywa sie po odwirowaniu.Te 6 w stanie mokrym po odwirowaniu bedacych galganków obserwuje sie teraz w postaci wiazki, równiez zagladajac do jej srodka (odpowiednio do postepowania,* w którym gospodyni domowa wyj¬ muje wyprana wiazke bielizny z pralnicy i ja prze¬ glada).Wilgotna wiazka 6 galganków bawelnianych, wy¬ prana za pomoca zawierajacego kompozycje 5 srod¬ ka do prania, wykazuje nieznacznie zóltawy wyglad (zarówno po praniu w temperaturze 30°C jak i po praniu w temperaturze 60°C).W przeciwienstwie do tego odpowiednia wiazka, wyprana za pomoca zawierajacego kompozycje 2 (wedlug wynalazku) srodka do prania, wykazuje jasny, jako „blak lodowca" nazywany odcien bieli, który wypranemu materialowi nadaje nadzwyczaj ciysty wyglad. Te zdumiewajaca zalete osiaga sie zarówno w przypadku prania w temperaturze 30°C jak i w przypadku prania w temperaturze 60°C.Szczególnie wyraznym staje sie opisany efekt wówczas, gdy obserwacje prowadzi sie w swietle (zarówki) ubogim w promienie nadfioletu, takim ja¬ kie na ogól panuje przy wyjmowaniu w praktyce wypranego materialu w pralnicy.[Okazuje sie przetci, ze w srodku wedlug wyna¬ lazku zawarte kompozycje prowadza do wyraznie lepszych rezultatów niz kompozycje z innymi, do¬ stepnymi w handlu wybielaczami srodków piora¬ cych.Przyklad VII. Wytwarzanie zwiazku o wzo¬ rze 25, okreslonego w przykladach skrótem A1PCS.W autoklawie umieszcza sie 128 g dwunitrylu kwasu ftalowego, 40 g A1CI8 i 650 g 1,2-dwuchloro- benzenu, Po przeplukaniu azotem mieszanine reak¬ cyjna ogrzewa sie do temperatury okolo 170°C. Po ochlodzeniu i odpowietrzeniu, mieszajac wlewa sie zaw.*eaw*e do 40O an wody, zawierajacej 100 g orto- fosforajm trójsodowego. Nastepnie w wyparce obro¬ towej odparowuje sie do sucha, surowy produkt miwrzfc sie z 7$Q ml wody, zadaje 60 g NaOH (50%), ogrzewa do temperatura 75°C i utrzymuje w tej temperaturze w ciagu 2 godzin. Wreszcie produkt sucowy odsacza sie, mieszajac rozprowadza w 500 ml wody z 80 g HC1 {32%) w ciagu 2 godzin w tem¬ peraturze 90—95°C, saczy sie na goraco i przemy¬ wa* 20 g tak otrzymanego produktu miesza sie w 240 ml oleum 33% w ciagu 7 godzin w temperaturze 73—TS^C. Ochlodzona do temperatury 25°C miesza¬ nine reakcyjna wylewa sie na mieszanine 1000 g lo¬ du i 200 g NaCl. Zawiesine te saczy sie,'a placek filtracyjny przemywa sie 10%-wym roztworem NaCl do odczynu obojetnego. Nastepnie przemywa sie je¬ szcze za pomoca 300 ml 10%-wego HC1. Produt su¬ szy sie w temperaturze 80°C pod próznia. Otrzymu¬ je sie tak zwiazek o wzorze 25, w którym (A1PC) oznacza niepodstawiona glino-ftalocyJanine.Zastrzezenia patentowe 1 Srodek do polepszania wygladu uzywanych, zwlaszcza zabrudzonych, wyrobów wlókienniczych, zawierajacy ewentualnie znane srodki do prania, plukania, namaczania i bielenia, znamienny tym, ze liczac na calkowity ciezar srodka zawiera 0,0001— —1%, korzystnie 0,001^0,1%, fotoaktywatora i 0,005—1,5%, korzystnie 0,01—0,5%, wybielacza optycznego z klasy kwasów dwustyrylobisfenylo- sulfonowych i ich soli i/lub kasów 4,4'-bis-(1,2,3- -triazolilio-2)-2,,2' stylbenosulfonowych lub ich soli, przy czym moze tez zawierac mieszanine wielu wy¬ bielaczy. 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera jako fotoaktywator rozpuszczalna w wo¬ dzie ftalocyjanine lub mieszaniny wielu w wodzie rozpuszczalnych ftalocyjanian. 3 Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze zawiera jako fotoaktywator sulfonowana ftalocyja- nie o wzorze 19c lub o wzorze 19d, albo mieszani¬ ny tych ftalocyjanin, przy czym w podanych wzo¬ rach symbol PC oznacza pierscieniowy uklad fta- locyjaninowy, X oznacza anion, zwlaszcza jon halo- genkowy, siarczanowy, hydroksylowy lub octano¬ wy, Y' oznacza wodór, jon metalu alkalicznego lub jon amoniowy, a v' oznacza dowolna liczbe z prze¬ dzialu 1,3—4 (stopien sulfonowania). 4. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze zawiera jako fotoaktywator sulfonowana ftalocyja¬ nine o wzorze 19e lub o wzorze 19f, albo miesza¬ niny tych ftalocyjanin, przy czym w podanych wzo¬ rach symbol PC oznacza pierscieniowy uklad ftalo- cyjaninowy, X oznacza anion, zwlaszcza jon halo- genkowy, siarczanowy, hydroksylowy lub octanowy, Y' oznacza wodór, jon metalu akalicznego lub jon amoniowy, Rn oznacza fluor, chlor, brom, jod lub grupe cyjanowa, v' oznacza dowolna liczbe z prze¬ dzialu 1,3—^4 (stopien sulfonowania), a x oznacza dowolna- liczbe z przedzialu 0,1—4, przy czym w czasteczce obecne symbole Rn moga byc jedna¬ kowe lub rózne. 5. Srodek wedlug zastrz. 3 albo 4, znamienny tym, ze zawiera jako fotoaktywator sulfonowana Al-fta- locyJanine o wzorze 19b, albo mieszaniny takich Al-ftalocyjanin, przy czym we wzorze 19b symbol X oznacza anion, zwlaszcza jon halogenkowy, siar¬ czanowy, hydroksylowy lub octanowy, Y' oznacza wodór, jon metalu alkalicznego lub jon amoniowy, Rn oznacza fluor, chlor, brom, jod lub grupe cyja¬ nowa, v' oznacza dowolna liczbe z przedzialu 1,3—4 (stopien sulfonowania), a x' oznacza liczbe zero lub dowolna liczbe z przedzialu 0,5—4. 6 Srodek wedlug zastrz. 3 albo 4, znamienny tym, ze zawiera dwu-, trój-4ub czterosulfonian Zn- lub Al-ftalocyjaniny lub ich mieszaniny, korzyst¬ nie czterosfuloniany danych ftalocyjanin. 7. Srodek wedlug zastrz. 1 albo 3 albo 4, zna¬ mienny tyra, ze zawiera jako wybielacz optyczny jeden lub wiecej zwiazków o wzorze 20, w którym Xi oznacza wodór, chlor, brom, grupe alkilowa lub alkoksylowa o 1—4 atomach wegla, X2 oznacza wo- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6012S 119 17 18 dór lub grupe alkilowa o 1—4 atomach wegla, a M oznacza wodór, jon metalu alkalicznego, jon amo¬ niowy lub jon soli aminy, zwlaszcza zwiazków o wzorze 21, w którym X'i oznacza wodór lub chlor, a.M' oznacza wodór, sód, potas lub jon amo¬ niowy. 8. Srodek wedlug zastrz. 7, znamienny tym, ze zawiera jako wybielacz optyczny zwiazek o wzorze 22, w którym „M" oznacza wodór, sód, lub potas. znamienny tym, ze zawiera jako wybielacz optycz¬ ny zwiazek o wzorze 24, w którym M oznacza wo¬ dór, jon metalu alkalicznego, jon amoniowy lub jon soli aminy. 10. Srodek wedlug zastrz. 1 albo 2 albo 3 albo 4, znamienny tym, ze zawiera jako wybielacz optycz¬ ny mieszanine zwiazku o wzorze 22, w którym M" oznacza wodór, sód lub potas, i zwiazku o wzorze 24, w którym M oznacza wodór, jon metalu alka- 9 Srodek wedlug zastrz albo 2 albo 3 albo 4, 10 licznego, jon amoniowy lub jon soli aminy.R3 Rl „ ../R3 -SOz-^-Of -S02-< R2 -CHrN^ Wzor 1 ® R3 Wzor la R7 Wzór1b R2 WzOr 3 0 OfRl z -ch2-y,hQ R2 Wzor 2 -S02(CH2)rrOS03M Wzor 4 -S02(CH2)n-S03M ?' wzor 4a -S02-N-( CH2)n-0S03M WzOr5 -S02-Xi-(CH2)n-N R< CH2-V,-(CH2)n-N \NtOr 7 / .N ^4 /R3 -(S02X,)m^ XR4 Wtór 8 /R3 N -CH2-Yi-Q VR4 WzOr9 -(CH2)m-NQ -CH2-NgN ,0 Cl' WzOr 10 ®.R5© Cl Wzór 10a ® NR5R6 -(CH2)nrSC""2 -(CH2)m-S< R* ~,0 NR5R6 Wzór 12 Wzór ni Wzór 6 (Me)m (PCl—(R)v Wzóri3 (Me)m(PC 111* Wzór 13a -S03Y Wzor 14 -S02-N -&™ R7 /R3 Wzori5 -S02-N-(CH2)n7NN k R D Wzór 16 -S02-y^5 XR4 /R3 4 1 R7 Wzor 17 -S02-N \„ R4 Wzor yfl lMe)m(PC-h—lS03Y')v, Wzor 19 y (S03Y')V. iMel-lP<(R„|, : umt9a _(S0,Y'K AlX1PC^fC.)x.Wtór l9b A( X[PC^-fS03Y')v. ' W20C 10C ZnlPCl—fSO^ly.Wzor 19d , , MSOsYMy' as x tpcr " "iRn)x ZnlPC^lR,ilx wzor 19 f125 119 M33S ^-CH=CH^Q-£)_CH-CH -QT x' x2 y^xi Wzór20 a 2 x,i^-CH=CH-0-0-CH=CH-Q-x,' SO,M S03M' YlZOr 21 SO3M' f^ CH=CH^2^CH = CH "O SO3M" S03M" CI-Q-CH=CH-Q-Q-CH=CH--Q-CI SO3M" SO3M" WzOr 23 v JJ-£CH=CH^fyiO N \ =/ N SO3M SO3M N [Al PC<^ Wzor 24 S03H)3-4' Cl 0,8- 1,2 Wzór 25 ZGK 231371100/84 — 90 egz.Cena 100 zl PL

Claims (8)

1. Zastrzezenia patentowe 1 Srodek do polepszania wygladu uzywanych, zwlaszcza zabrudzonych, wyrobów wlókienniczych, zawierajacy ewentualnie znane srodki do prania, plukania, namaczania i bielenia, znamienny tym, ze liczac na calkowity ciezar srodka zawiera 0,0001— —1%, korzystnie 0,001^0,1%, fotoaktywatora i 0,005—1,5%, korzystnie 0,01—0,5%, wybielacza optycznego z klasy kwasów dwustyrylobisfenylo- sulfonowych i ich soli i/lub kasów 4,4'-bis-(1,2,3- -triazolilio-2)-2,,2' stylbenosulfonowych lub ich soli, przy czym moze tez zawierac mieszanine wielu wy¬ bielaczy.

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera jako fotoaktywator rozpuszczalna w wo¬ dzie ftalocyjanine lub mieszaniny wielu w wodzie rozpuszczalnych ftalocyjanian.

3. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze zawiera jako fotoaktywator sulfonowana ftalocyja- nie o wzorze 19c lub o wzorze 19d, albo mieszani¬ ny tych ftalocyjanin, przy czym w podanych wzo¬ rach symbol PC oznacza pierscieniowy uklad fta- locyjaninowy, X oznacza anion, zwlaszcza jon halo- genkowy, siarczanowy, hydroksylowy lub octano¬ wy, Y' oznacza wodór, jon metalu alkalicznego lub jon amoniowy, a v' oznacza dowolna liczbe z prze¬ dzialu 1,3—4 (stopien sulfonowania).

4. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze zawiera jako fotoaktywator sulfonowana ftalocyja¬ nine o wzorze 19e lub o wzorze 19f, albo miesza¬ niny tych ftalocyjanin, przy czym w podanych wzo¬ rach symbol PC oznacza pierscieniowy uklad ftalo- cyjaninowy, X oznacza anion, zwlaszcza jon halo- genkowy, siarczanowy, hydroksylowy lub octanowy, Y' oznacza wodór, jon metalu akalicznego lub jon amoniowy, Rn oznacza fluor, chlor, brom, jod lub grupe cyjanowa, v' oznacza dowolna liczbe z prze¬ dzialu 1,3—^4 (stopien sulfonowania), a x oznacza dowolna- liczbe z przedzialu 0,1—4, przy czym w czasteczce obecne symbole Rn moga byc jedna¬ kowe lub rózne.

5. Srodek wedlug zastrz. 3 albo 4, znamienny tym, ze zawiera jako fotoaktywator sulfonowana Al-fta- locyJanine o wzorze 19b, albo mieszaniny takich Al-ftalocyjanin, przy czym we wzorze 19b symbol X oznacza anion, zwlaszcza jon halogenkowy, siar¬ czanowy, hydroksylowy lub octanowy, Y' oznacza wodór, jon metalu alkalicznego lub jon amoniowy, Rn oznacza fluor, chlor, brom, jod lub grupe cyja¬ nowa, v' oznacza dowolna liczbe z przedzialu 1,3—4 (stopien sulfonowania), a x' oznacza liczbe zero lub dowolna liczbe z przedzialu 0,5—4.

6. Srodek wedlug zastrz. 3 albo 4, znamienny tym, ze zawiera dwu-, trój-4ub czterosulfonian Zn- lub Al-ftalocyjaniny lub ich mieszaniny, korzyst¬ nie czterosfuloniany danych ftalocyjanin.

7. Srodek wedlug zastrz. 1 albo 3 albo 4, zna¬ mienny tyra, ze zawiera jako wybielacz optyczny jeden lub wiecej zwiazków o wzorze 20, w którym Xi oznacza wodór, chlor, brom, grupe alkilowa lub alkoksylowa o 1—4 atomach wegla, X2 oznacza wo- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6012S 119 17 18 dór lub grupe alkilowa o 1—4 atomach wegla, a M oznacza wodór, jon metalu alkalicznego, jon amo¬ niowy lub jon soli aminy, zwlaszcza zwiazków o wzorze 21, w którym X'i oznacza wodór lub chlor, a.M' oznacza wodór, sód, potas lub jon amo¬ niowy.

8. Srodek wedlug zastrz. 7, znamienny tym, ze zawiera jako wybielacz optyczny zwiazek o wzorze 22, w którym „M" oznacza wodór, sód, lub potas. znamienny tym, ze zawiera jako wybielacz optycz¬ ny zwiazek o wzorze 24, w którym M oznacza wo¬ dór, jon metalu alkalicznego, jon amoniowy lub jon soli aminy. 10. Srodek wedlug zastrz. 1 albo 2 albo 3 albo 4, znamienny tym, ze zawiera jako wybielacz optycz¬ ny mieszanine zwiazku o wzorze 22, w którym M" oznacza wodór, sód lub potas, i zwiazku o wzorze 24, w którym M oznacza wodór, jon metalu alka- 9 Srodek wedlug zastrz albo 2 albo 3 albo 4, 10 licznego, jon amoniowy lub jon soli aminy. R3 Rl „ ../R3 -SOz-^-Of -S02-< R2 -CHrN^ Wzor 1 ® R3 Wzor la R7 Wzór1b R2 WzOr 3 0 OfRl z -ch2-y,hQ R2 Wzor 2 -S02(CH2)rrOS03M Wzor 4 -S02(CH2)n-S03M ?' wzor 4a -S02-N-( CH2)n-0S03M WzOr5 -S02-Xi-(CH2)n-N R< CH2-V,-(CH2)n-N \NtOr 7 / .N ^4 /R3 -(S02X,)m^ XR4 Wtór 8 /R3 N -CH2-Yi-Q VR4 WzOr9 -(CH2)m-NQ -CH2-NgN ,0 Cl' WzOr 10 ®.R5© Cl Wzór 10a ® NR5R6 -(CH2)nrSC""2 -(CH2)m-S< R* ~,0 NR5R6 Wzór 12 Wzór ni Wzór 6 (Me)m (PCl—(R)v Wzóri3 (Me)m(PC 111* Wzór 13a -S03Y Wzor 14 -S02-N -&™ R7 /R3 Wzori5 -S02-N-(CH2)n7NN k R D Wzór 16 -S02-y^5 XR4 /R3 4 1 R7 Wzor 17 -S02-N \„ R4 Wzor yfl lMe)m(PC-h—lS03Y')v, Wzor 19 y (S03Y')V. iMel-lP<(R„|, : umt9a _(S0,Y'K AlX1PC^fC.)x. Wtór l9b A( X[PC^-fS03Y')v. ' W20C 10C ZnlPCl—fSO^ly. Wzor 19d , , MSOsYMy' as x tpcr " "iRn)x ZnlPC^lR,ilx wzor 19 f125 119 M33S ^-CH=CH^Q-£)_CH-CH -QT x' x2 y^xi Wzór20 a 2 x,i^-CH=CH-0-0-CH=CH-Q-x,' SO,M S03M' YlZOr 21 SO3M' f^ CH=CH^2^CH = CH "O SO3M" S03M" CI-Q-CH=CH-Q-Q-CH=CH--Q-CI SO3M" SO3M" WzOr 23 v JJ-£CH=CH^fyiO N \ =/ N SO3M SO3M N [Al PC<^ Wzor 24 S03H)3-4' Cl 0,8- 1,2 Wzór 25 ZGK 231371100/84 — 90 egz. Cena 100 zl PL