Przedmiotem wynalazku jest sposób kontroli pracy ukladu regulacyjnego zabezpieczajacego przed blokada i urzadzenie do kontroli pracy u- kladu regulacyjnego zabezpieczajacego przed blo¬ kada.Znany jest fakt, ze hamowanie pojazdów wy¬ posazonych w uklad regulacyjny zabezpieczajacy przed blokada moze prowadzic do bardzo niebez¬ piecznych sytuacji w przypadku wystapienia uszko¬ dzenia w ukladzie elektronicznym ukladu regula¬ cyjnego. W zwiazku z tym konieczne jest zasto¬ sowanie ukladów zabezpieczajacych, których zada¬ niem jest wykrywanie uszkodzen i zabezpieczanie za pomoca sygnalów korekcji luib wylaczenia przed niebezpiecznym i niedopuszczalnym oddzialywa¬ niem regulacyjnym. Wymagana jest równiez kon¬ trola gotowosci do pracy i pewnosci pracy1 ukla¬ dów, które sluza do sterowania cUsniemiem w za¬ worach regulacyjnych w okreslonych odstepach czasu luib w sposób ciagly w róznych warunkach ,pracy pojazdu.Znane jest z opisu patentowego RFN nr 2 130 907 urzadzenie do kontroli pracy ukladu regulacyjnego zabezpieczajacego przed blokada, w którym zosta¬ je wytworzony symulujacy sygmal regulacyjny przez zwarcie przetwornika liczby obrotów lub czujnika i nastepnie dokonana kontrola czy u- rzadzenie reaguje na uzyskany w ten sposób sy¬ gnal. Wada tego ukladu jest to, ze przy zwiera¬ niu czujnika nie mozna juz stwierdzic, w którym 10 15 25 momencie powstaje zwarcie, w zwiazku z czym istnieje niebezpieczenstwo, ze zostaja zmierzone i uwzglednione nieokreslone, pozostale odcinki okre¬ su, skutkiem tego krótkotrwale jest zawyzana war¬ tosc predkosci.Znane jest takze z opdisu patentowego RFN nr 2 231 864 urzadzenie do kontroli pracy ukladu re¬ gulacyjnego zabezpieczajacego przed blokada, w którym kontrola dzialania ukladu regulacyjnego jest mozliwa tylko przed rozpoczeciem jazdy, a wiec w stanie postoju .pojazdu.Celem wynalazku jest opracowanie sposobu i urzadzenia do kontroli pracy ukladu regulacyjne¬ go zabezpieczajacego przed blokada, w którym jest mozliwa w kazdej ohwili podczas jazdy kontrola, czy uklad regulacyjny wytwarza sygnaly regula¬ cyjne i czy sa uruchamiane magnesy zaworów regulacyjnych cisindenie hamowania.Wedlug wynalazku sposób kontroli pracy ukladu regulacyjnego zabezpieczajacego przed blokada po¬ lega na tym, ze dla wytworzenia sygnalu kon¬ trolnego, czestotliwosc doprowadzonego sygnalu czujnika obniza sie na okreslony, krótki okres cza¬ su i nastepnie przelacza sie ponownie na jej war¬ tosc poczatkowa, kontroluje sie wystapienie sy¬ gnalów opóznienia i/lub poslizgu i/lub przyspie¬ szenia wywolanych za pomoca sygnalu kontrolne¬ go, jak równiez odpowiadajacych*; im sygnalów ste¬ rujacych zaworami i przy zanifotf jednego lub kil¬ ku sygnalów wytwarza sie sygnal uszkodzenia. 124 456124 456 Przy obnizaniu czestotliwosci dokonuje sie po¬ dzialu czestotliwosci sygnalu czujnika przez war¬ tosc m, która jest calkowita potega liczby 2, przy czym m = 2n, gdzie n = 1, 2, 3 ... Korzystnie pobiera sie m = 2. Korzystnie dobiera sie okres czasu jako równy czasowi potrzebnemu do prze¬ prowadzenia procesu kontroli.Wedlug wynalazku w urzadzeniu do kontroli pracy ukladu regulacyjnego zabezpieczajacego przed blokada, uklad do wytwarzania sygnalów kontrol¬ nych zawiera dzielnik czestotliwosci do obnizania czestotliwosci sygnalu czujnika, którego sygnal -wyjsciowy steruje ukladem regulacyjnym. Uklad Jcóntrolny. zawiera Jogiczny uklad czujnikowy od¬ bierajacy sygnaly .opóznienia i/lub przyspieszenia i/lub poslizgu wyzwalane przez sygnal kontrolny - jak równiez^ w danym; przypadku, odpowiadajace ' ta" sygnaly sterujace zaworem i wytwarzajace sy¬ gnal uszkodzenia przy zaniku jednego lub kilku sygnalów! Wedlug wynalazku uklad do wytwarza¬ nia sygnalów kontrolnych zawiera uklad do wy¬ twarzania kontrolnych sygnalów sterujacych w zaleznosci od stanu regulacji i predkosci pojazdu dla wyzwalania sygnalu kontrolnego. Wedlug wy¬ nalazku uklad do wytwarzania kontrolnych sygna¬ lów sterujacych zawiera element kombinacyjny I z trzema wejsciami, którego jedno wejscie jest polaczone z ukladem do doprowadzania sygnalu niosacego informacje o stanie regulacji ukladu za¬ bezpieczajacego przed blokada, drugie wejscie jest polaczone z urzadzeniem do kontroli predkosci po¬ jazdu a trzecie wejscie jes^polaczone z ukladem do wytwarzania impulsów startowych, natomiast wyjscie jest polaczone z wejsciem zegarowym czyli przelaczajacym przerzutnik, do którego wejscia przygotowujacego jest doprowadzany kontrolny sygnal sterujacy i którego wejscie przelaczajace polaczone jest z logicznym ukladem czujnikowym.Wedlug wynalazku logiczny uklad czujnikowy za¬ wiera przerzutnilki przyporzadkowane zaworowi wlotowemu i zaworowi wylotowemu cisnienia, któ¬ rych wejscia przelaczajace sa dolaczone do wyj¬ scia przerzutnika wytwarzajacego sygnal kontrol¬ ny, za posrednictwem elementu NIE — LUB oraz elementu I, których kazdego jedno wegscie jest polaczone z wyjsciem przerzutnika wytwarzajace¬ go kontrolny sygnal sterujacy, drugie wejscie jest polaczone z zaworem wlotowym lub wylotowym, a wejscie jest polaczone z wejsciem przelaczaja¬ cym przyporzadkowanego przerzutnika, a uklad czujnikowy zawiera poza tym element I, którego wejscia sa polaczone z ukladami progowymi opóz¬ nienia VUib poslizgu i/kib wyjsciami przerzutni- ków i którego wyjscie polaczone jest z wejsciem dynamicznego przelaczania (wejsciem zegarowym) nastepnego przerzutnika, którego wejscie przela¬ czajace polaczone jest z ukladem progowym pred¬ kosci i którego wyjscie jest polaczone z wejsciem przelaczajacym przerzutnika wytwarzajacego kon- fcolny sygnal sterujacy oraz do wejscia elementu LUB, z którego pozostalymi wejsciami polaczone sa wyjscia kmych przerzutników i za pomoca któ* rego jest sterowany element czasowy* który przy przekroczeniu czasu cofania ostatniego przerzut- 10 16 20 30 35 nika w zespole kontrolnym wytwarza sygnal u- szkodzenia. Wedlug wynalazku dzielnik czestotli¬ wosci jest dzeilnikiem w stosunku 2:1.Zaleta wynalazku jest to, ze dzieki zastosowa¬ niu sygnalów kontrolnych uzyskiwanych z sygna¬ lów czujnika i posiadajacych okreslona czestotli¬ wosc, która jest uzyskiwana przez podzial czesto¬ tliwosci sygnalu czujnika, zapewnia sie, ze proces kontroli konczy sie we wlasciwym momencie tzn. w momencie przejscia przez zero sygnalu czujni¬ ka. Zapewnia sie dziejki temu, ze po zakonczeniu kontroli nastepny pomiar odbywa sie w pelnym przedziale czasowym, przez co eliminuje sie krót¬ kotrwale wykrywanie zawyzonej wartosci predko¬ sci.Kontrola moze odbywac sie w kazdej chwili pod¬ czas jazdy, przy zalozeniu, ze nie przebiega wla¬ snie proces regulacji.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat urzadzenia z ukladem do wy¬ twarzania kontrolnych sygnalów sterujacych i z logicznym ukladem czujnikowym, fig. 2 — pier¬ wszy przyklad wykonania ukladu dzielacego cze¬ stotliwosc sygnalu czujnika przez 2 i fig. 3 — inne wykonanie ukladu dzielacego czestotliwosc sygnalu czujnika przez 2.Na figurze 1 jest przedstawiony schematycznie uklad do wytwarzania kontrolnych sygnalów ste¬ rujacych i logiczny uklad czujnikowy do kontroli pracy ukladu regulacyjnego zabezpieczajacego przed blokada. Uklad do wytwarzania kontrolnych sygnalów sterujacych zawiera generator zegaro¬ wy (nie pokazany), dzieilnik czestotliwosci 1, ele¬ ment kombinacyjny 12, przerzutnik 3 polaczone ze soba. Do wejscia Cl sa doprowadzane impulsy zegarowe z nie pokazanego generatora zegarowe¬ go a na wyjsciu otrzymuje sie kontrolny sygnal sterujacy, który jest doprowadzany do ukladu dzie¬ lacego czestotliwosc sygnalu czujnika z fig. 2 lub fiig. 3.Logiczny uklad czujnikowy zawiera przyporzad¬ kowane odpowiednio zaworowi wlotowemu i zawo¬ rowi wylotowemu regulatora cisnienia, przerzutnaki 4 i 5 i elementy kombinacyjne 16 i 7, ponadto ele¬ ment kombinacyjny 18 do logicznego polaczenia sy¬ gnalów opóznienia, poslizgu i sterujacych zaworów wlotowego i wylotowego, jak równiez przerzutnik 9, który jest ustawiany przez sygnal wyjsciowy ele¬ mentu 18 i element czasowy 10, który jest polaczo¬ ny z wyjsciem elementu kombinacyjnego NIE—LUB 11, z którego wejsciami polaczone sa wyjscia prze¬ rzutników 3, 4, 5 i 9.Uklad do wytwarzania kontrolnych sygnalów ste¬ rujacych i logiczny uklad czujnikowy sa polaczone ze soba przewodami 12 i 13.Urzadzenie z fig. 1 pracuje w sposób nastepujacy: Do wejscia Cl sa doprowadzane impulsy zegarowe z nie pokazanego generatora zegarowego. Czesto¬ tliwosc zegarowa impulsów jest dzielona w dzielni¬ ku czestotliwosci 1, który na przyklad co 5 minut daje impuls startowy na element kombinacyjny I 2.Impuls startowy zostaje doprowadzony przez ele¬ ment I 2 do przerzutnika 3, a mianowicie na wej-* scie zegarowe praerzutnika 3, jesli nie wystepuje za¬ den proces regulacyjny i wystepuje okreslona pred¬ kosc minimalna, na przyklad 15 km/godz. Jezeli sa spelnione te wairunki, do nastepnych wejsc elemen¬ tu I 2 sa doprowadzane odpowiednie sygnaly nio¬ sce informacje, przerzutnik 3 zostaje ustawiony w takim stanie, ^e na wyjsciu Q przerzutnika poja¬ wia s/ie kontrolny sygnal sterujacy i w efekcie na koncówce wyjsciowej K (kontrola) wystepuje sy¬ gnal. Kontrolny sygnal sterujacy wlacza dzielnik 2:1z fig. 2 lub 3 i podczas gdy element NIE—LUB 14 i przewód 15 sa dolaczone przez przewód 13 do przerzutników 4 i 5, powoduje zakonczenie cofania tych przerzutników. Nastepnie kontrolny sygnal ste¬ rujacy dochodzi przez przewód 13 i przewód 16 do wejsc 17 i 18 elementów I 6 i 7, w wyniku czego zostaja one, otwarte.W wyniku podzialu czestotliwosci sygnalu czujni¬ ka symulowane Jest opóznienie i zostaje wytworzo¬ ny sygnal opóznienia (sygnal ^b), który steruje za¬ worem wlotowym. Stan przerzutnika 4 jest ustawia¬ ny za pomoca koncówki wejsciowej EV i elementu 16, a sygnal wyjsciowy pirzerzutnika 4 na konców¬ ce wyjsciowej EYab steruje nadal zaworem wloto¬ wym. Nastepnie ptfdawany jest sygnal poslizgu (sy¬ gnal Jl) i wysterowany zostaje zawór wylotowy iw ^wyniku czego zostaje prastawiony stan przerzutni¬ ka 5 za posrednictwem koncówki AV.i elementu 7, przy czym sygnal wyjsciowy przerzu/tnika 5 steru¬ je zaworem wylotowym. W tym momencie zostaje spelniony warunek dzialania elementu 18 i stan przerzutnika 9 zastaje przestawiony, a jego sygnal wyjsaiówy zeruje przerzutnik 3, przez co zanika kontrolny sygnal sterujacy i zostaje odlaczony dziel¬ nik czestotliwosci 2:1.W wyniku tego odlaczenia czestotliwosc sygnalu symulacyjnego czujnika wzrasta od wartosci zredu¬ kowanej do wartosci rzeczywistej i wystepuje sy¬ gnal przyspieszenia (sygnal +b), który pojawia sie na wejsciu +b i zeruje przerzutnik 9. Jezeli sygnal +tó zaniknie, przerzutnik 4 i 5 zostana cofniete przez element NIE—LUB 14, dzieki czemu wystapi mozliwosc sterowania zaworów regulacyjnych cis¬ nienia ponownie przez „prawidlowe" sygnaly ste¬ rujace. Poniewaz obecnie wszystkie przerzutniki 3, 4, 5 i 9 sa cofniete, na wejsciu elementu LUB 11 pojawia sie sygnal stanu niskiego, za pomoca które¬ go zostaje odlaczany element czasowy 10.Podczas calego okresu kontroli element LUB 11 steruje element czasowy 10. W przypadku uszkodze¬ nia jeden lub kilka przerzutników 3, 4, 5, i 9 nie zostanie cofnietych. Przy braku sygnalu +b nie zostaje cofniety na przyklad przerzutnik 9. W wyniku tego element czasowy 10 jest sterowany przez element 11 dluzej niz to konieczne do prze¬ prowadzenia kontroli i skutkiem tego powstaje sy¬ gnal uszkodzenia który zostaje podany do ukladu zabezpieczajacego.W nastepnej kolejnosci nalezy wyjasnic dziala¬ nie ukladu do podzialu czestotliwosci czujnika z fig. 2 i 3.W ukladzie z fig. 2 sygnaly z czujnika 20 prze¬ chodza przez przetwornik 21 przebiegu sinusoidal¬ nego na prostokatny do wejscia zegarowego prze- 6 rzutnika JK 22 i przez uklad rózniczkujacy 23 i 24 do wejscia elementu NIE—LUB 25, do którego dru¬ giego wejscia doprowadzany jest kontrolny sygnal sterujacy poprzez koncówke K (kontrola). Przy nor- * malnej pracy na koncówce K wystepuje sygnal sta¬ nu niskiego. Sygnal stanu niskiego umozliwia to, ze przy kazdym opadajacym zboczu sygnalu wejscio¬ wego lub sygnalu czujnika, przerzutnik JK 22 jest cofany przez element NIE—LUB 25 (cofanie dyna- 10 miczne) i przy nastepnym narastajacym zboczu zo¬ staje przestawiony. W wyniku tego przerzutnik JK, pracujacy w normalnych warunkach jako dzielnik 2:1, jest zmuszony dzialac w warunkach pracy 1:1. Jezeli teraz na koncówce K pojawia sie sy- 19 gnal stanu wysokiego, cofanie zostaje wstrzymane i przerzutnik JK pracuje jako dzielnik 2 :1. W wy¬ niku tego na wyjsciu A pojawia sie sygnal o cze¬ stotliwosci równaj polowie czestotliwosci wejsciowej wzglednie polowie czestotliwosci sygnalu czujnika. 20 W ukladzie z fig. 3 cofanie przerzutnika JK 30 nastepuje nie dynamicznie za pomoce opadajacego zbocza sygnalu wejsciowego lecz podczas znajdowa¬ nia sie sygnalu wejisciowegó lub'sygnalu czujnika .¦: w stanie niskim. Nalezy tu podjac dodatkowe srod- 15 fci zarakicze. W przewodzie zegarowym 81 przerzut¬ nika JK '3$ Zastosowano uklad opózniajacy 31, wskutek czego cbfarrte' zachodzi zanim zbocze prze¬ laczajace dotrze do wejscia zegarowego. W celu za¬ pewnienia jednakowych warunków przelaczenia, przejscia z pracy 2:1 na prace 1:1 dokonuje sie dopiero wtedy,'kiedy kontrolny sygnal sterujacy na wejsciu K i sygnal wyjsciowy przerzutnika JK ha wyjsciu A sa w stanie niskim. W tym celu prze- rzutnik 33 jest przestawiany za pomoca kontrolne¬ go sygnalu sterujacego, który jest cofany dopiero wtedy, gdy stan sygnalu na koncach K i A jest niski. Za pomoca sygnalu wyjsciowego przerzutnika 33 aterowane jest nastepnie przelaczenie z 2 :1 ;na 1:1 przez element NIE—LUB 34, analogicznie jak W ukladzie z fig.. 1. , Zastrzezenia patentowe « 1. Sposób kontroli pracy ukladu regulacyjnego za¬ bezpieczajacego przed blokada, w którym wytwarza sie sygnaly opóznienia, i/lub poslizgu i/lub przyspie¬ szenia przez wlasciwe uklady do sterowania zawo¬ rów regulacyjnych, cisnienia hamulcowego przez ste- 50 rowanie sygnalem kontrolnym ukladu regulacyjnego dla symulowania zmian sygnalów spowodowanych procesem regulacji, przez przetworzenie sygnalów regulacyjnych wyzwalanych przez sygnal kontrolny i przez wytworzenie sygnalu uszkodzenia przy 55 stwierdzeniu zaklócen dzialania, znamienny tym, ze dla wytworzenia sygnalu kontrolnego, czestotliwosc doprowadzanego sygnalu czujnika obniza sie na o- kreslony, krótki okres czasu i nastepnie przelacza sie ponownie na jej wartosc poczatkowa, kontrolu- 60 je sie wystapienie sygnalów opóznienia, i/lub posliz¬ gu i/lub przyspieszenia wywolanych za pomoca sy¬ gnalu kontrolnego, jak równiez odpowiadajacych im sygnalów sterujacych zaworami £ przy zaniku jed¬ nego lub kilku sygnalów wytwarza sie sygnal u- « szkodzenia.124 456 8 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze przy obnizaniu czestotliwosci dokonuje sie podzialu czestotliwosci sygnalu czujnika przez wartosc m, która jest calkowita potega liczby 2, przy czym m = 2n, gdzie n = 1,2,3... 3. Sposób wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze dobiera sie m = 2. 4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze dobiera sie okres czasu jako równy czasowi po¬ trzebnemu do przeprowadzenia procesu kontroli. 5. Urzadzenie do kontroli pracy ukladu regula¬ cyjnego zabezpieczajacego przed blokada, zawiera¬ jace przetwornik liczby obrotów, uklady progowe opóznienia, i/lub przyspieszenia i/lub poslizgu do sterowania i uruchamiania zaworów regulacyjnych cisnienia z ukladem do wytwarzania sygnalów kon¬ trolnych symulujacych sygnaly czujnika steruja¬ ce ukladem regulacyjnym i z ukladem kontrolnym do kontroli pracy ukladów progowych i zaworów regulacyjnych, znamienne tym, ze uklad do wy¬ twarzania sygnalów kontrolnych zawiera dzielnik czestotliwosci (22) do obnizania czestotliwosci sy¬ gnalu czujnika, którego sygnal wyjsciowy steruje ukladem regulacyjnym, uklad kontrolny zawiera logiczny uklad czujnikowy (4-r-ll) odbierajacy sy¬ gnaly opóznienia i/lub przyspieszenia iAub posliz¬ gu wyzwalane przez sygnal kontrolny jak równiez w danym przypadku odpowiadajace im sygnaly sterujace zaworem i wytwarzajace sygnal uszko¬ dzenia przy zaniku jednego lub kilku sygnalów. 6. Urzadzenie wedlug zastrz. 5, znamienne tym, ze uklad do wytwarzania sygnalów kontrolnych zawiera uklad (1, 2, 3) dla wytwarzania kontrol¬ nych sygnalów sterujacych w zaleznosci od stanu regulacji i predkosci pojazdu dla wyzwalania sy¬ gnalu kontrolnego. 7. Urzadzenie wedlug zastrz. 6, znamienne tym, ze uklad do wytwarzania kontrolnych sygnalów sterujacych zawiera element kombinacyjny I (2) z trzema wejsciami, którego jedno wejscie jest po¬ laczone z ukladem do doprowadzania sygnalu nio¬ sacego informacje o stanie regulacji ukladu zabez¬ pieczajacego przed blokada, drugie wejscie jest polaczone z urzadzeniem do kontroli predkosci pojazdu a trzecie wejscie jest polaczone z ukla- 5 dem do wytwarzania impulsów startowych, nato¬ miast wyjscie jest polaczone z wejsciem zegaro¬ wym czyli przelaczajacym przerzutnika (3), do którego wejscia przygotowujacego (D) jest dopro¬ wadzony sygnal sterujacy i którego wejscie prze- 10 laczajace (R) polaczone jest z logicznym ukladem czujnikowym. 8. Urzadzenie wedlug zastrz. 5 albo 7, znamienne tym, ze logiczny uklad czujnikowy zawiera prze- rzutniki (4, 5) przyporzadkowane zaworowi wloto- 15 wemu i zaworowi wylotowemu cisnienia, których wejscia przelaczajace (R) sa dolaczone do wyjscia przerzutnika (3) wytwarzajacego sygnal kontrol¬ ny, za posrednictwem elementu NIE—LUB (14) o- raz elementu I (6, 7), których kazdego jedno wej- 20 scie (17), (18) jest polaczone z wyjsciem (Q) prze¬ rzutnika (3) wytwarzajacego kontrolny sygnal ste¬ rujacy, drugie wejscie jest polaczone z zaworem wlotowym lub wylotowym, a wyjscie jest pola¬ czone z wejsciem przelaczajacym » kowanego przerzutnika (6, 7), a uklad czujnikowy zawiera poza tym element I (8), którego wejscia sa polaczone z ukladami progowymi opóznienia i/ /lub poslizgu i/lub wyjsciami przerzutników (4, 5) i którego wyjscie polaczone jest z wejsciem dyma- 30 micznego przelaczania (wejsciem zegarowym) na¬ stepnego przerzutnika (9), którego wejscie przela¬ czajace (R) polaczone jest z ukladem progowym predkosci i którego wyjscie (Q) jest polaczone z wejsciem przelaczajacym (R) przerzutnika (3) wy- 35 twarzajacego kontrolny sygnal sterujacy oraz do wejscia elementu LUB (11), z którego pozostalymi wejsciami polaczone sa wyjscia innych przerzut- ników (3, 4, 5) i za pomoca którego jest sterowany element czasowy (10), który przy przekroczeniu *o czasu cofania ostatniego przerzutnika w zespole kontrolnym wytwarza sygnal uszkodzenia. 9. Urzadzenie wedlug zastrz. 5, znamienne tym, ze dzielnik czestotliwosci (22) jest dzielnikiem w stosunku 2:1.124 496 AV 2 t Clo-- D Q =K 15 9 ?r4- M2 .13 11 -b o- A. o- + b o- 17- AV- ( 6 4. 18 S Q R ,15 S Q R - 14 16 10 D Q R -eeu- FIG.1 -oEV -oAV 20 21 ^n K O -f- 22 J Q -oA 23 24^U 25 \ II— FIG. 2 32 + o 30 •-CH ^M -*A 31 34 K< ^ -tn tH •33 FIG. 3 PL PL