Przedmiotem wynalazku jest uklad odchylania linii, zwlaszcza w odbiorniku telewizyjnym.Sygnaly wizyjne reprezentujace odtwarzany obraz telewizyjny sa przetwarzane przez uklady odbiornika telewizyjnego w celu odtworzenia obra- 5 zu na ekranie kineskopu. Calkowity sygnal wizyj¬ ny zawiera sygnaly reprezentujace odtwarzany obraz oraz informacje taktujaca w postaci impul¬ sów synchronizacji nalozonych na wygaszone cze¬ sci sygnalów wizyjnych. io Informacja wizyjna jest odtwarzana na ekranie kineskopu za pomoca modulowania co najmniej jednej wiazki elektronowej, odchylanej w pionie i poziomie w taki sposób, ze utworzona zostaje siatka obrazowa. Odchylanie wiazki elektronowej 1§ w kierunku poziomym, czyli wybieranie linii, jest realizowane dzieki wytwarzaniu pradu odchyla¬ nia linii o liniowym przebiegu piloksztaltnym w zespole odchylania linii. Punkt srodkowy linii powinien odpowiadac srodkowi ekranu. Zerowy 20 prad odchylania odpowiada zwykle temu punkto¬ wi.Silne obciazenia ukladów wysokiego napiecia in¬ formacja, wizyjna, które to uklady wysokiego na¬ piecia dostarczaja do kineskopu napiecia przy- 25 spieszajace elektrony, moze byc powodem róznych znieksztalcen siatki obrazowej. Jeden z rodzajów znieksztalcen, majacy postac rozmazania obrazu, przejawia sie w symetrycznych zmianach wymiarów siatki na skutek zmniejszenia wysokiego napiecia 30 w momentach silnego obciazenia informacja wi¬ zyjna. Zwiekszenie szerokosci siatki objawiajace sie rozmazaniem obrazu mozna kompensowac przez zmniejszanie napiecia zasilenia w warunkach sil¬ nego obciazenia. Napiecie to jest wykorzystywane jako napiecie sterujace dla zespolu odchylania w celu otrzymania pradu odchylenia linii o prze¬ biegu piloksztaltnym. Zmniejszenie tego napiecia powoduje zmniejszenie miedzyszczytowej wartosci pradu odchylania, co zapewnia kompensacje wspomnianych znieksztalcen.Inne znieksztalcenia siatki obrazowej moga po¬ wstawac na skutek zmiany sredniej wartosci pradu odchylania linii w warunkach silnego obciazenia informacja wizyjna. Z opisu patentowego 3 959 689 St. Zjedn. Ameryki wiadomo, ze obciazenie infor¬ macja wizyjna ukladów wysokiego napiecia po¬ woduje zwiekszenie energii pochodzacej z impul¬ sów odchylania powrotnego w uzwojenia odchyla¬ nia linii i dostarczonej do ukladu wysokiego na¬ piecia przez transformator wyjsciowy ukladu od¬ chylania linii.To powoduje zmiane sredniej wartosci pradu od¬ chylania linii i powstanie znieksztalcen siatki obrazowej, poniewaz linie poziome siatki zostaja przesuniete wzgledem srodka ekranu kineskopu.Znieksztalcenia sa kompensowane za pomoca na¬ piecia analogicznego do sredniego pradu odchyle¬ nia linii, otrzymywanego przez próbkowanie pradu wiazki elektronowej. Napiecie to jest doprowadzo- 115 475115 475 ne do generatora odchylania linii w celu zmiany jego czestotliwosci w sposób zapewniajacy kom¬ pensacje znieksztalcen.Zródlo dodatkowych znieksztalcen siatki obra¬ zowej znane jest z opisu patentowego 3 426 244 5 St. Zjedn. Ameryki. Silne obciazenie informacja wizyjna moze spowodowac poszerzenie impulsów powrotu doprowadzanych jako impulsy porównaw¬ cze do diod dyskryminatora fazy w detektorze fa¬ zy. Detektor fazy reaguje na zwiekszenie szerokosci 10 impulsów powrotu wytworzeniem napiecia uchy¬ bu zmieniajacego czestotliwosc generatora odchy¬ lania linii, co powoduje przesuniecie linii pozi3- mych i znieksztalcenia odtwarzanego obrazu. Na¬ piecie korekcyjne otrzymane z próbkowania pradu 15 plynacego przez tranzystor wyjsciowy w ukladzie odchylania linii powstaje na rezystorze i jest do¬ prowadzone do wspólnego wezla diod w dyskry- minatorze fazy, co powoduje skompensowanie na¬ piecia uchybu i korekcje znieksztalcen. 20 Jeszcze inne znieksztalcenia siatki obrazowej sa powodowane zmianami opóznienia czasowego za¬ tykania tranzystora wyjsciowego w ukladzie od¬ chylania linii, po spolaryzowaniu zlacza baza—emi¬ ter w kierunku zaporowym. Zmiany opóznienia 25 zatykania tego tranzystora wynikajace z magazy¬ nowania ladunku powoduja zmiany poczatkowego momentu przedzialu powrotu. Te zmiany z kolei sprawiaja, ze prad odchylania nie jest juz syn¬ chroniczny z impulsami synchronizacji, a infor- 30 macja wizyjna nie jest juz odtwarzana we wlasci¬ wych miejscach kazdej linii siatki obrazowej, co powoduje znieksztalcenia obrazu.Jeden ze sposobów korekcji tych znieksztalcen znany jest z opisu patentowego 3 891 800 St. Zjedn. 35 Ameryki.Sposób ten polega na doprowadzeniu do drugie¬ go komparatora fazy impulsów powrotu razem z sygnalem wyjsciowym generatora synchronizo¬ wanego impulsami synchronizacji. Sygnal wyjscio- 40 wy drugiego komparatora fazy sluzy jako napiecie uchybu dla dostrajania czestotliwosci generatora odchylania linii w celu korekcji znieksztalcen obrazu. Do takiej korekcji potrzebne sa dwa kom¬ paratory fazy i dwa generatory. 45 Przedmiotem wynalazku jest uklad odchylania linii dla odbiornika telewizyjnego przeznaczony do wytwarzania pradu odchylania linii synchronicznie z sygnalami synchronizacji, zawierajacy stopien wyjsciowy, polaczony z uzwojeniem odchylania 50 linii i transformatorem wyjsciowym odchylania linii, majacym uzwojenia wtórne przeznaczone do wydzielania impulsów powrotu, stopien sterujacy, zalaczony na wejsciu stopnia wyjsciowego, prze¬ znaczony do ksztaltowania sygnalu wysterowuja- 55 cego stopien wyjsciowy, oraz stopien wejsciowy, zalaczony na wejsciu ukladu, stanowiacy obwód automatycznej regulacji fazy i czestotliwosci syg¬ nalu sterujacego stopniem wyjsciowym, polaczony z separatorem impulsów synchronizacji. 60 Zgodnie z wynalazkiem drugie wejscie obwodu automatycznej regulacji fazy i czestotliwosci jest polaczone z jednym z uzwojen wtórnych transfor¬ matora wyjsciowego odchylania linii, w którym jest wydzielany impuls powrotu, a wyjscie obwo- es du automatycznej regulacji fazy i czestotliwosci jest polaczone z jednym z wejsc generatora stero¬ wanego napieciowo, którego drugie wejscie jest polaczone z wyjsciem obwodu korekcyjnego, któ¬ rego wejscie jest polaczone z drugim z uzwojen wtórnych transformatora wyjsciowego, na którym wydzielany jest impuls powrotu, przy czym wyjscie generatora sterowanego napieciowo jest polaczone z wejsciem obwodu sterujacego.Obwód korekcyjny zawiera polaczone szeregowo generator sygnalu piloksztaltnego oraz separator szczytowy.Generator sygnalu piloksztaltnego zawiera rezy¬ stor dolaczony szeregowo do uzwojenia wtórnego, w którym wydzielany jest impuls powrotu, oraz kondensator, wlaczony miedzy drugim wyprowa¬ dzeniem rezystora a wspólnym punktem ukladu.Separator szczytowy zawiera kondensator wla¬ czony szeregowo z rezystorem generatora sygnalu piloksztaltnego, diode wlaczona szeregowo z kon¬ densatorem, pierwszy element rezystancji wlaczo¬ ny miedzy punktem polaczenia diody i kondensa¬ tora a wspólnym punktem ukladu, oraz drugi ele¬ ment rezystancyjny, wlaczony miedzy drugim wy¬ prowadzeniem diody a wspólnym punktem ukladu.Na wyjsciu obwodu korekcyjnego bedacym wyj¬ sciem separatora szczytowego zalaczony jest kon¬ densator sprzegajacy, którego jedno wyprowadze¬ nie jest polaczone z punktem polaczenia diody z drugim rezystorem a drugie wyprowadzenie jest polaczone z drugim wejsciem generatora sterowa¬ nego napieciowo.Przedmiot wynalazku zilustrowany jest przykla¬ dem wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat ukladu odchylania linii we¬ dlug wynalazku, fig. 2A do 2D — przebiegi sygna¬ lów w ukladzie z fig. 1.Na figurze 1 dodatnie impulsy synchronizacji poziomej 101 o czestotliwosci 1/TH, otrzymywane z niepokazanego separatora impulsów synchroni¬ zacji, sa doprowadzone do koncówki A. Stad, za posrednictwem kondensatora 21, sa doprowadzone do anod dwóch diod 22 i 23 dyskryminatora fazy- wchodzacych w sklad konwencjonalnego ukladu fazowego automatycznej regulacji czestotliwosci (FAR-Cz) 30 w ukladzie 20 odchylenia linii. Do punktu B ukladu sa doprowadzone dodatnie im¬ pulsy powrotu 102 wytwarzane we wtórnym uzwo¬ jeniu 24b wyjsciowego transformatora 24 w ukla¬ dzie odchylania linii.Z punktem B ukladu jest polaczony obwód cal¬ kujacy skladajacy sie z kondensatorów 25 i 26 oraz rezystora 27. W punkcie polaczenia konden¬ satora 26 i rezystora 27 impulsy powrotu 102 ma¬ ja przebieg piloksztaltny 103. Przebieg piloksztal- tny jest doprowadzony poprzez kondensator 28 do katody diody 22 i poprzez kondensator 29 do ano¬ dy diody 23. Równolegle do diod 22 i 23 sa do¬ laczone rezystory obciazenia 31 i 32.Obwód dzielnika napiecia zawierajacy rezysto¬ ry 33, 34 i 35 jest wlaczony miedzy zródlem zasi¬ lania +22V i masa. Napiecie stale, wystepujace na wspólnym wezle rezystorów 34 i 35 okresla po¬ ziom odniesienia dla diod 22 i 23 i jest do nich115 475 6 doprowadzane rezystorami 38 i 39 wspóldzialaja¬ cymi z kondensatorami 36 i 37.Gdy impulsy powrotu 102 nie sa synchronicz¬ ne z impulsami synchronizacji 101, wówczas w punkcie C, stanowiacym polaczenie kondensa¬ tora 28 i katody diody 22 wystepuje napiecie zmienne bez skladowej stalej. To napiecie zmienne jest wygladzane przez obwód filtrujacy zlozony z rezystora 41, polaczonego z zaciskiem wejscio¬ wym D, i z kondensatorem 37 i z kondensatora 42, którego jedna okladzina jest polaczona z punk¬ tem D, a druga z rezystorem 43. Punktem pola¬ czenia kondensatora 42 z rezystorem 43 jest za¬ cisk E.Wygladzone napiecie wystepujace w punkcie D sluzy jako napiecie regulacyjne okreslajace cze¬ stotliwosc sterowanego napieciowo generatora 40.Stale czasu RC obwodu filtrujacego sa zwykle stosunkowo duze wzgledem czestotliwosci odchy¬ lania linii 1/TH. Wybór ten zapobiega niepozada¬ nym, sporadycznym zmianom czestotliwosci gene¬ ratora, spowodowanym impulsami szumów i in¬ nymi sygnalami zaklócajacymi.Górne napiecie przelaczania U2 jest wyznaczone napieciem w punkcie F ukladu za pomoca rezy¬ storów dzielnika napiecia 33 do 35. Punkt F jest polaczony z masa przez filtr szeregowy zlozony z rezystora 45 i kondensatora 44. Punkt F ponadto jest polaczony z baza tranzystora przelaczajace¬ go 46. Emiter tranzystora 46 jest polaczony z emi¬ terem tranzystora przelaczajacego 47, a kolektor z baza tranzystora odwracajacego 48 oraz ze zród¬ lem napiecia zasilania +22V za posrednictwem re¬ zystorów 49 i 51. Miedzy baza i kolektorem tran¬ zystora 48 jest wlaczony kondensator calkujacy 52.Emiter tranzystora 48 i kondensator blokujacy 53 sa dolaczone do kolektora tranzystora 47 w punk¬ cie polaczenia rezystora 49 i kondensatora 53.Kolektor tranzystora 48 jest polaczony z punk¬ tem F za posrednictwem rezystora 54, a z masa za posrednictwem obwodu calkujacego zawieraja¬ cego rezystor 55 dolaczony równolegle do obwodu szeregowego zlozonego z rezystora 56 i kondensa¬ tora 57. Baza tranzystora 47 jest dolaczona do punktu polaczenia rezystora 56 i kondensatora 57, a kolektor jest polaczony z punktem E za po¬ srednictwem rezystora 58. Emiter tranzystora 47' jest polaczony poprzez rezystor 99 z ziemia.Gdy napiecie w punkcie F jest równe górnemu napieciu przelaczenia Uj, wówczas tranzystor 46 przewodzi, polaryzujac tranzystor 48 w kierunku przewodzenia. Prad plynacy od zródla zasilania +22V, przez rezystor 51, tranzystor 48, rezystor 56 do kondensatora 57 laduje kondensator 57 do na¬ piecia Uf. Ladowanie kondensatora 57 do napie¬ cia Uf powoduje odetkanie tranzystora przelacza¬ jacego 47 i jego przewodzenie, a w konsekwencji zatkanie tranzystorów 46 i 48. W punkcie F zo¬ staje ustalony nowy dolny poziom napiecia prze¬ laczenia Ui.Kondensator 57 zaczyna rozladowywac sie do masy przez rezystory 56 i 55. Poniewaz napiecie ne emiterze tranzystora 47 jest teraz równe Vt — Ube» zatem tranzystor 47 zostanie zatkany, gdy kondensator 57 rozladuje sie do poziomu napiecia odpowiadajacego dolnemu napieciu Ui. Teraz tran¬ zystor 46 przewodzi, wlaczajac tranzystor 48, przy czym w punkcie F ponownie ustala sie górne na¬ piecie przelaczania U2, co zamyka jeden cykl ge- 5 neracyjny.Dokladna czestotliwosc generatora jest regulo¬ wana tranzystorem 59, którego kolektor i emiter sa odpowiednio polaczone z kolektorem i emiterem tranzystora 46. Baza tranzystora 59 jest polaczo- 10 na z koncówka wejsciowa D. Napiecie wystepujace w punkcie D okresla dolne napiecie przelaczania Ui, przy którym zatyka sie tranzystor przelaczaja¬ cy 47. Uklad fazowej automatycznej regulacji cze¬ stotliwosci 30 dostarcza do punktu D napiecie re- 15 gulacyjne, które zmienia dolne napiecie przelacza¬ nia w celu zsynchronizowania impulsów odchyla¬ nia linii wytwarzanych przez transformator wyjs¬ ciowy 24 w ukladzie odchylania linii z przycho¬ dzacymi impulsami synchronizacji. 20 Kolektor tranzystora 48 jest polaczony z baza tranzystora separujacego 61. Emiter tranzystora 61 jest polaczony przez rezystor 76 z baza tranzysto¬ ra sterujacego 62 w ukladzie sterujacym 50. Po¬ nadto, emiter tranzystora 61 jest polaczony z zie- 2_ mia za posrednictwem rezystorów 63 i 64.Kolektor tranzystora 61 jest dolaczony do zródla napiecia zasilania +27V poprzez rezystor 65, a tak¬ ze do kondensatora blokujacego 66. Kondensator 67 laczy baze tranzystora 62 z punktem polaczenia 30 rezystorów 63 i 64.Kolektor tranzystora 62 jest polaczony z jednym koncem uzwojenia pierwotnego 68a transformatora sterujacego 68. Drugi koniec pierwotnego uzwoje¬ nia 68a tego transformatora jest polaczony z masa 35 za posrednictwem elementów filtrujacych 69, 71 i 72. Do punktu polaczenia rezystora 71 i konden¬ satora 72 jest doprowadzone napiecie zasilajace +27V. Miedzy kolektor i emiter tranzystora 62 jest wlaczony obwód ksztaltowania i tlumienia 40 impulsów zawierajacy kondensator 73 oraz rezy¬ stor 74 polaczony szeregowo z kondensatorem 75, Zatkanie tranzystora 48 powoduje zatkanie tran¬ zystora 61 oraz tranzystora 62. Przy biegunowosci uzwojen takiej jak na fig. 1, uzwojenie wtórne 68b 45 transformatora sterujacego 68 wytwarza sygnal sterujacy w postaci ujemnego napiecia odcinaja¬ cego, które jest dodatnie wzgledem wspólnego punktu ukladu (masy), i po przylozeniu do bazy tranzystora 79 poprzez rezystor 77 i dlawik 78 be- 50 dzie ustawialo w stan przewodzenia tranzystor wyjsciowy 79 w obwodzie wyjsciowym odchyla¬ nia 60. Drugi koniec uzwojenia 68b jest polaczony z emiterem tranzystora 79 i z masa. Miedzy baze i emiter tranzystora 79 sa wlaczone rezystor 81 i kondensator 82. Miedzy kolektor i emiter tran¬ zystora 79 sa dolaczone nastepujace elementy: dio¬ da tlumiaca 83, kondensator powrotu 84 i cewka odchylania poziomego 85 polaczona szeregowo z kondensatorem 86 korygujacym nieliniowosc ty- 55 60 pu „S".Napiecie odchylania B+, przedstawione przykla¬ dowo jako +107V, otrzymywane w punkcie G, jest doprowadzone do uzwojenia odchylania 85 za posrednictwem obwodu regulacji wysokiego napie- 05 cia zlozonego z cewki 87 i kondensatora 88 oraz115 475 za posrednictwem pierwotnego uzwojenia 24a trans¬ formatora wyjsciowego 24 w ukladzie odchylania linii. Napiecie B+ zapewnia wytworzenie pradu odchylania 164 w cewce odchylajacej 85. Napie¬ cie B+ jest napieciem wyjsciowym ukladu stabili¬ zowanego zasilacza 89 pradu stalego, którego kon¬ cówki wejsciowe L—L sa dolaczone do sieci pradu zmiennego.Dodatni sygnal wlaczajacy jest wytwarzany we wtórnym uzwojeniu 68b w poblizu srodka prze¬ dzialu odchylania dla kazdego cyklu odchylania.Tranzystor 79 zostaje wówczas wlaczony i prze¬ wodzi prad odchylania. Przed koncem przedzialu odchylania zostaje zatkany tranzystor 48, co powo¬ duje zatkanie tranzystorów 61 i 62. Ujemne na¬ piecie wylaczajace sygnalu sterujacego jest dopro¬ wadzone do bazy tranzystora 79. Elementy 77, 78, 81 i 82 sluza do wymuszania szybkiego wprowa¬ dzania tranzystora wyjsciowego 79 w stan zatka¬ nia i nie dopuszczaja do powstania w sygnale za¬ tykajacym skladowych nieustalonych, które mo¬ glyby niepotrzebnie wlaczyc lub wylaczyc tran¬ zystor 79.Chociaz zlacze baza—emiter tranzystora 79 jest polaryzowane zaporowo, to prad bazy nie maleje do zera natychmiast po przylozeniu sygnalu pola¬ ryzujacego zlacze zaporowo.Zamiast tego podczas znaczacego okresu czasu wystepuje wsteczny prad bazy. Ten prad wsteczny jest wynikiem magazynowania ladunku w obsza¬ rze bazy tranzystora 79 podczas pracy z nasyce¬ niem. Prad dotad wplywa do kolektora i wyply¬ wa z bazy, dopóki magazynowany ladunek nie zo¬ stanie wymieniony ze zlacza baza—kolektor.Po usunieciu zmagazynowanego ladunku nadmia¬ rowego prad wsteczny maleje do zera, a napiecie na kolektorze tranzystora wyjsciowego 79 zaczyna narastac, zapoczatkowujac tym samym przedzial powrotu. Uklad fazowej automatycznej regulacji czestotliwosci (FARCz) 30 bedzie zwykle synchro¬ nizowal faze generatora 40 w taki sposób, zeby przychodzace "impulsy synchronizacji linii 101 zna¬ lazly sie posrodku przedzialu odchylania powrot¬ nego, co zapewnia wlasciwe odtwarzanie obrazu.Podczas powrotu, gdy tranzystor 79 jest zatkany, cewka odchylajaca 85 i kondensator 84 tworza obwód rezonansowy pracujacy w ciagu polowy okresu drgan i prad odchylania 104 zmienia kie¬ runek na odwrotny. Dodatnie impulsy powrotne 105 odchylania linii sa wytwarzane w pierwotnym uzwojeniu 24a i za posrednictwem trzeciego uzwo¬ jenia 24c transformatora wyjsciowego odchylania linii 24 sa doprowadzone do ukladu wysokiego na¬ piecia 91. Uklad wysokiego napiecia 91 dostarcza do punlctu H wysokie napiecie przeznaczone dla nie- pokazanej elektrody przyspieszajacej kineskopu.Dioda tlumiaca 83 jest polaryzowana w kierun¬ ku przewodzenia podczas ujemnej polowy okresu rezonansu cewki 85 i kondensatora 84, co powo¬ duje zakonczenie przedzialu powrotu i przewodzi prad podczas pierwszej czesci przedzialu odchyla¬ nia.W warunkach silnego obciazania informacja wi¬ zyjna zasilacz 89 moze nie byc w stanie dostar¬ czyc do punktu H odpowiedniego napiecia B+.Zmiany napiecia B+ spowoduja zmiany wartosci miedzyszczytowej pradu odchylania plynacego przez cewke odchylajaca 85, które w pierwszym przyblizeniu beda proporcjonalne do napiecia B+. 5 Jakiekolwiek zmiany napiecia B+ spowoduja zmiany wartosci szczytowej pradu plynacego przez cewke odchylajaca 85, oraz zmiany wartosci szczy¬ towej pradu kolektora tranzystora wyjsciowego 79 przy koncu przedzialu odchylania. 10 Poniewaz wartosc opóznienia spowodowanego obecnoscia ladunku przestrzennego w tranzystorze zalezy od pradu kolektora, zatem zmiany pradu kolektora, przy koncu przedzialu odchylania spo¬ woduja zmiany tego opóznienia. To z kolei spo- 15 woduje przesuniecie momentów rozpoczecia prze¬ dzialów odchylania i powrotu wzgledem z góry okreslonego momentu wystapienia impulsów syn- - chronizacji odchylania linii.Takie uchyby czasowe powodujace znieksztalce- 20 nie odtwarzanego obrazu wystepuja przy czesto¬ tliwosciach wiekszych od czestotliwosci granicznej obwodu fazowej automatycznej regulacji czestotli¬ wosci 30. Elementy filtrujace 37, 41, 42 i 43 blo¬ kuja wszystkie skladowe napiecia o wyzszych cze- 25 stotliwosciach z obwodu FARCz 30 nie dopuszcza¬ jac ich do punktu D na wejsciu generatora 40* Zwiekszenie zakresu czestotliwosci obwodu FARCz 30 byloby niepozadane poniewaz zaklócajace syg¬ naly szumowe i przejsciowe moglyby spowodowac so niepozadane przelaczenie tranzystora sterujacego 59 oraz tranzystora przelaczajacego 47.Uklad korekcyjny 70 dostarcza sygnalów napie¬ ciowych korekcji dla generatora 40, celem skom¬ pensowania tych zmian momentu rozpoczynania 35 okresu odchylania powrotnego, które nie sa kom¬ pensowane przez obwód FARCz 30. Wyjscie ukla¬ du korekcyjnego 70 jest polaczone z punktem E ukladu generacyjnego 40 za posrednictwem kon¬ densatora sprzegajacego 92. W chwili Tt z fig. 2A, 40 napiecie na bazie tranzystora przelaczajacego 47 spada do dolnego poziomu przelaczenia Ulf zatyka¬ jac tranzystor.Z powodu opóznienia czasowego spowodowanego magazynowaniem ladunku, rozpoczecie przedzialu 45 powrotu okresu odchylania linii ma miejsce do¬ piero w chwili T2. Ujemne impulsy powrotu 106 wytwarzane we wtórnym uzwojeniu 24d transfor¬ matora wyjsciowego 24 ukladu odchylania linii 24 sa doprowadzone do obwodu calkujacego zawiera- 50 j^cego rezystor 93 i kondensator 94.Jak przedstawiono na figurze 2A i figurze 2B, ujemny impuls powrotu 106, podczas zmniejszania sie jego wartosci od +UA do —U2, jest calkowany przez rezystor 93 i kondensator 94, co powoduje 55 uksztaltowanie przebiegu napiecia na kondensa¬ torze 94 jako opadajacego przebiegu piloksztaltne- go 107, który w przedziale czasowym Tt do T4 zmniejsza wartosc od +Uj do —Ua. Prad przeply¬ wa od masy przez kondensator 94 i rezystor 93, 6o a nastepnie przez wtórne uzwojenie 24d z powro¬ tem do masy. W przedziale czasowym T4 do T7 piloksztaltny przebieg napiecia na kondensatorze 94 ma nachylenie dodatnie.Równolegle do kondensatora 94 sa dolaczone 65 kondensator 95 i rezystor 96 polaczone ze soba115 475 10 szeregowo. Punkt polaczenia kondensatora 95 i re¬ zystora 96 jest dolaczony do katody diody 97.Jedna koncówka rezystora 98 jest polaczona z ano¬ da diody 97, a druga koncówka jest dolaczona do ziemi. Do punktu polaczenia rezystora 98 i diody 97 5 jest dolaczona jedna koncówka kondensatora sprzegajacego 92 a jego druga koncówka jest po¬ laczona z punktem E ukladu.Wartosc rezystancji rezystora 96 wybrano jako znacznie wieksza od wartosci rezystancji rezysto- io ra 98. Elementy 95, 96, 97 i 98 tworza uklad se¬ paratora szczytowego, którego dzialanie jest zilu¬ strowane za pomoca przebiegów na fig. 2B i fig. 2C. Przed wlaczeniem odbiornika telewizyjnego do sieci pradu zmiennego kondensator 95 jest rozla- 15 dowany. Po wlaczeniu zasilania kondensator 95 zaczyna sie ujemnie ladowac ujemnymi impulsa¬ mi powrotu 106 wystepujacymi w przedzialach czasowych powrotu. Prad przeplywa wówczas od wtórnego uzwojenia 24d przez mase, rezystor 98 2Q diode 97, kondensator 95, rezystor 93 z powrotem do uzwojenia wtórnego 24d. W nastepujacych po nich przedzialach czasowych odchylania kondensa¬ tor 95 rozladowuje sie tylko nieznacznie, poniewaz jedyna droga rozladowania jest rezystor 96 o duzej 25 rezystancji. Ostatecznie przy koncu kazdego prze¬ dzialu powrotu kondensator 95 laduje sie do na¬ piecia bliskiego ujemnemu szczytowi —U8 napie¬ cia wystepujacego na kondensatorze 94.W chwili T8, opadajacy przebieg piloksztaltny 107 30 osiaga wartosc napiecia —U4 równa napieciu wy¬ stepujacemu na wolno rozladowujacym sie kon¬ densatorze 95. Poniewaz od tego momentu kon¬ densator 94 jest naladowany bardziej ujemnie, dio¬ da 97 otrzymuje polaryzacje w kierunku przewo- 35 dzenia. Kondensator 95 przestaje sie rozladowy¬ wac i impulsy odchylania powrotnego 106 zaczy¬ naja ladowac go ujemnie, jak przedstawia to frag¬ ment przebiegu 108a z fig. 2B. Prad przeplywa od masy przez rezystor 98, diode 97, kondensator 95, 4Q rezystor 93 oraz przez wtórne uzwojenie 24b z po¬ wrotem do masy.Ujemne ladowanie kondensatora 95 jest konty¬ nuowane az do chwili T5, która nastepuje podczas fragmentu przebiegu piloksztaltnego 107 odpowia- 45 dajacego rozladowaniu kondensatora 94. W mo¬ mencie T5, ujemne napiecie na kondensatorze 94 zmniejsza sie od swojej maksymalnej ujemnej wartosci —U8 do wartosci —U5. Dioda 97 przestaje byc spolaryzowana w kierunku przewodzenia i na- 50 stepuje jej zatkanie. Kondensator 95 przestaje sie ujemnie ladowac i zaczyna sie wolno rozladowy¬ wac przez rezystor 96, az do chwili T8, co ilu¬ struje fragment 108b przebiegu z fig. 2B. Nastep¬ nie caly cykl powtarza sie. W przedziale T8 do T5 g5 prad plynie przez rezystor 98, poniewaz w tym czasie jest ladowany kondensator 95. Jak poka¬ zano na fig. 2C, napiecie wystepujace na rezysto¬ rze 98 jest ujemnym impulsem napieciowym 109, usytuowanym wokól momentu T4, w której prze¬ bieg piloksztaltny 107 osiaga maksymalna wartosc ujemna.Ujemny impuls napiecia 109 jest doprowadzany za pomoca kondensatora sprzegajacego 92 do punk¬ tu E generatora odchylania linii 40. Ujemny im- ^ 60 puls 109 jest przeksztalcany w sygnal korekcyj¬ ny 110 generatora odchylania linii 40, w sposób przedstawiony na fig. 2D. W przedziale czasowym T3 do T5 sygnal korekcyjny 110 ma postac impulsu ujemnego llOa, natomiast w przedziale T5 do T8 ma przebieg pilozebny HOb o wartosci dodatniej lecz opadajacej.Napiecie korekcyjne Vc, wystepujace w punkcie E w chwili T8, jest dodawane za pomoca konden¬ satora sprzegajacego 42 do napiec wystepujacych w punkcie D ukladu, w wyniku czego powstaje dolne napiecie przelaczenia UA. Zatem, zmiany na¬ piecia korekcyjnego 110 w chwili T6, czyli w mo¬ mencie, gdy napiecie na bazie tranzystora prze¬ laczajacego 47 zbliza sie do jego dolnego napiecia przelaczenia Ulf powoduja zmiany czestotliwosci generatora odchylania linii 40.Wartosc napiecia korekcyjnego 110 w poblizu chwili T6f gdy tranzystor przelaczajacy 47 zatyka sie, okresla dokladny moment odciecia tego tran¬ zystora. Jakakolwiek zmiana rozpoczecia przedzia¬ lu powrotu wzgledem przychodzacego impulsu syn¬ chronizacji, taka na przyklad, jak zmiana opóznie¬ nia czasowego spowodowanego magazynowaniem la¬ dunku, spowoduje zmiane napiecia korekcyjnego w poblizu momentu T6. Zmiana napiecia korek¬ cyjnego spowoduje z kolei zmiane momentu zaty¬ kania tranzystora przelaczajacego 47 w kolejnych cyklach odchylania w taki sposób, ze zmniejszy zmiany momentu rozpoczynania dzialu powrotu.Do chwili T9 z figury 2A, faktyczne obciazenie in¬ formacja wizyjna ukladu wysokiego napiecia 91 zwiekszalo opóznienie czasowe rozpoczynania prze¬ dzialu powrotu spowodowane magazynowaniem la¬ dunku. Gdy tranzystor przelaczajacy 47 zatyka sie w chwili T9, wówczas impuls powrotu 106 nie rozpo¬ czyna sie w momencie T10f co mialoby miejsce przy malym obciazeniu wizyjnym, lecz zaczyna sie w chwili pózniejszej Tn. Teraz, w kolejnych cyklach odchylania napiecia na bazie tranzystora przelacza¬ jacego 47 osiaga dolny poziom przelaczenia w chwi¬ li T12. Ale z powodu zwiekszonego opóznienia cza¬ sowego spowodowanego magazynowaniem ladunku, napiecie opadajace czesci przebiegu piloksztaltne¬ go HOb w sygnale korekcyjnym 110 ma wartosc Vc, wieksza o A\c od napiecia Vc z odpowiedniej wczesniejszej chwili T9. Ten wzrost napiecia ko¬ rekcyjnego powoduje zwiekszenie czestotliwosci ge¬ neratora, co z kolei doprowadza do ponownego synchronizmu powrotnych przedzialów odchylania z przychodzacymi impulsami synchronizacji, po kilku cyklach odchylania.Przyrost napiecia korekcyjnego A\c, zapewniony przez uklad korekcyjny 70, bedzie uzalezniony od wyboru parametrów ukladu. Przy wymaganiach szybkiego wchodzenia w synchronizm, parametry ukladu sa tak dobierane, aby zapewnic stosunko¬ wo szybkie zmiany A\c. Tranzystor przelaczajacy 47 ma stosunkowo duza czulosc wejscia D na za¬ tykanie wartoscia dolnego napiecia przelaczenia.W typowym przypadku generatora zmiany dolne¬ go napiecia przylaczania Vi tylko o kilka tysiecz¬ nych czesci wolta powoduja zmiany czasowe rzedu kilku mikrosekund. Tak wiec, przyrost napiecia korekcyjnego A\c nie musi byc duzy.115 475 11 12 Wydaje sie, ze w ukladzie korekcyjnym 70 nie ma az takich problemów z przekompensowaniem w ukladach komparator—generator z zamknieta petla fazowa. Przekompensowania wprowadzane przez obwód korekcyjny 70 beda z natury male, poniewaz calkowite napiecie korekcji dostarczane przez uklad 70 nie musi byc duze i uzyskanie wy¬ starczajacej korekcji nie wymaga znacznych zmian napiecia korekcyjnego.Zastrzezenia patentowe 1. Uklad odchylania linii dla odbiornika telewi¬ zyjnego przeznaczony do wytwarzania pradu od¬ chylania linii synchronicznie z sygnalami synchro¬ nizacji, zawierajacy stopien wyjsciowy, polaczony z uzwojeniem odchylania linii i transformatorem wyjsciowym odchylania linii, majacym uzwojenia wtórne przeznaczone do wydzielania impulsów po¬ wrotu, stopien sterujacy, zalaczony na wejsciu stopnia wyjsciowego, przeznaczony do ksztaltowa¬ nia sygnalu wysterowujacego stopien wyjsciowy,' oraz stopien wejsciowy, zalaczony na wejsciu ukla¬ du, stanowiacy obwód automatycznej regulacji fa¬ zy i czestotliwosci sygnalu sterujacego stopniem wyjsciowym, polaczony z separatorem impulsów synchronizacji, znamienny tym, ze drugie wejscie obwodu (30) automatycznej regulacji fazy i czesto¬ tliwosci jest polaczone z jednym (24b) z uzwojen wtórnych transformatora wyjsciowego (24) odchyla¬ nia linii, w którym jest wydzielany impuls powrotu, a wyjscie obwodu (30) automatycznej regulacji fa¬ zy i czestotliwosci jest polaczone z jednym z wejsc generatora (40) sterowanego napieciowo, którego drugie wejscie jest polaczone z wyjsciem obwodu korekcyjnego (70), którego wejscie jest polaczone z drugim (24d) z uzwojen wtórnych transformato¬ ra wyjsciowego (24), na którym wydzielany jest impuls powrotu, przy czym wyjscie generatora (40) sterowanego napieciowo jest polaczone z wejsciem 5 obwodu sterujacego (50). 2. Uklad wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze obwód korekcyjny (70) zawiera polaczone szerego¬ wo generator (93, 94) sygnalu piloksztaltnego oraz separator szczytowy (95, 96, 97, 98). 10 3. Uklad wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze generator sygnalu piloksztaltnego (93, 94) zawiera rezystor (93) dolaczony szeregowo do uzwojenia wtórnego (24d), w którym wydzielany jest impuls powrotu, oraz kondensator, wlaczony miedzy dru- 15 gim wyprowadzeniem rezystora (93) a wspólnym punktem ukladu. 4. Uklad wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze separator szczytowy (95, 96, 97, 98) zawiera kon¬ densator (95) wlaczony szeregowo z rezystorem (93) 20 generatora sygnalu piloksztaltnego (93, 94), dio¬ de (97), wlaczona szeregowo z kondensatorem (95), pierwszy element rezystancyjny (96), wlaczony mie¬ dzy punktem polaczenia diody (97) i kondensato¬ ra (95) a wspólnym punktem ukladu, oraz drugi 25 element rezystancyjny (98), wlaczony miedzy dru¬ gim wyprowadzeniem diody (97) a wspólnym punk¬ tem ukladu. 5. Uklad wedlug zastrz. 1 albo 3, znamienny tym, ze na wyjsciu obwodu korekcyjnego (70) bedacym 30 wyjsciem separatora szczytowego (95, 96, 97, 98) zalaczony jest kondensator sprzegajacy (92) które¬ go jedno wyprowadzenie jest polaczone z punktem polaczenia diody (97) z drugim rezystorem (98) a drugie wyprowadzenie jest polaczone z drugim 33 wejsciem generatora (40) sterowanego pamieciowo.115 475 97-a 95Y 93^ f^Olj^4 io Mi Ar r^. / Fig. 2A Fig. 2B Fig. 2C Fig. 2D PL