Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do przetwarzania calkowitego sygnalu wizyjnego ob¬ razu kolorowego, przeznaczone do rozdzielania i przeksztalcania skladowych luminancji i chromi¬ nancji calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu ko¬ lorowego z jednej postaci w druga.Znana jest z opisu patentowego Stanów Zjed¬ noczonych Ameryki nr 3 872 498 „Systemy prze¬ ksztalcania informacji kolorowej" udzielonego D.H.Pritchardowi dnia 18 marca 1975 roku, postac za¬ kodowanego sygnalu obrazu kolorowego, w której skladowa chrominancji w formie zmodulowanej podnosnej jest wstawiona miedzyliniowo w srodek szerszego pasma sygnalu luminancji. Tak zako¬ dowany sygnal wizyjny, nazywany sygnalem z u- kryta podnosna, mozna utworzyc za pomoca pod¬ dania skladowej luminancji pierwszej filtracji grzebieniowej, przynajmniej w tym zakresie cze¬ stotliwosci, gdzie maja byc wstawione, skladowe chrominancji. Dzieki odfiltrowaniu tego obszaru skladowej luminancji za pomoca odpowiedniego filtru grzebieniowego, mozna przygotowac luki w sygnale przy czestotliwosciach odpowiadajacych nieparzystym wielokrotnosciom polowy czestotli¬ wosci odchylania linii i wstawic w nie skladowa chrominancji. W podobny sposób mozna za po¬ moca filtru grzebieniowego odfiltrowac skladowa chrominancji, celem utworzenia wolnych miejsc przy czestotliwosciach odpowiadajacych parzystym 10 wielokrotnosciom polowy czestotliwosci odchyla¬ nia linii. Umieszczajac skladowe chrominancji na odpowiednim sygnale nosnym mozna teraz skla¬ dowe luminancji i chrominancji zlozyc na prze¬ mian w pasmie czestotliwosci zajmowanym przez skladowe luminancji.Wyzej opisana postac sygnalu z ukryta podnos¬ na, z powodów wyszczególnionych w opisie pa¬ tentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 872 498, jest szczególnie korzystna do zapisu in¬ formacji na plycie wizyjnej.W jednym z systemów odtwarzania zapisu z plyty wizyjnej, w którym wykorzystano postac ^5 sygnalu z ukryta podnosna, do odczytania infor¬ macji wizyjnej zapisanej na plycie w postaci spi¬ ralnego rowku, zastosowano urzadzenie czule na zmiany pojemnosci miedzy igla glowicy czytaja¬ cej a plyta. W tym systemie, informacja wizyjna jest zarejestrowana na powierzchni plyty w po¬ staci zmian geometrycznych spiralnego rowka. Na powierzchni plyty nalozony jest material prze¬ wodzacy pokryty cienka warstwa materialu di¬ elektrycznego. is Elektroda metalowa, zwiazana z igla glowicy odczytujacej wspólpracuje z materialem przewo¬ dzacym i warstwa dielektryczna tworzac konden¬ sator. Zmiany pojemnosci spowodowane zmianami geometrycznymi spiralnego rowka, odwzorowuja- so cymi sygnal, sa wykrywane i dekodowane celem 20 Ud 024lióó l otrzymania wyjsciowego sygnalu odwzorowuja¬ cego sygnal wizyjny. Szczególowy opis pojemnos¬ ciowego systemu odczytu zapisu z plyty wizyjnej zawarty jest w opisie patentowym Stanów Zjed¬ noczonych Ameryki nr 3 842 194 wydzielonym Jon. 5 *' K. Clemensowi dnia 15 pazdziernika 1974 r.W pewnych przypadkach moze byc pozadane bezposrednie polaczenie odtwarzacza plyt wizyj- • nych z nieprzystosowanymi do tego celu odbior¬ nikiem telewizyjnym lub monitorem. Aby umoz- 10 liwic zastosowanie takiego nieprzystosowanego od¬ biornika, informacje sygnalowa z ukryta podnos¬ na, otrzymana z odtwarzacza plyty wizyjnej, moz¬ na transkodowac do postaci okreslonej norma Na¬ rodowego Komitetu Standardów Telewizyjnych 15 (NTSC). Taka operacja przeksztalcenia sygnalu wizyjnego do postaci sygnalu systemu NTSC lub sygnalu systemu PAL, umozliwia dekodowanie tych sygnalów przez typowe uklady telewizyjne pracujace w odpowiednim standardzie. Sygnal od¬ powiadajacy wymaganiom systemu NTSC, na przyklad mozna uksztaltowac z sygnalu z ukryta podnosna przez usuniecie skladowej chrominancji z pasma sygnalu luminancji i przemiane jej czestotliwosci, celem przeniesienia wsteg bocznych skladowej chrominancji ze stosunkowo niskiej cze¬ stotliwosci podnosnej na czestotliwosc podnosna 3,58 MHz, po czym tak przetworzona skladowa chrominancji mozna ponownie polaczyc ze skla- 30 dowa luminancji. System transkodowania sygna¬ lów z ukryta podnosna na sygnaly NTSC jest o- pisany w uprzednio wspomnianym opisie paten¬ towym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 872 498. 33 Systemy transkodowania sygnalu, jak na przyk¬ lad opisany we wspomnianym patencie, ogólnie wykorzystuja filtry grzebieniowe do wydzielania skladowych luminancji i chrominancji z calkowi¬ tego sygnalu wizji. Zwykle filtry grzebieniowe za- 40 wieraja linie opózniajaca o stalym opóznieniu cza¬ sowym, która pozwala otrzymac wymagana cha¬ rakterystyke filtru o ksztalcie grzebieniowym.Jednakze, calkowity sygnal wizyjny, otrzymany z wirujacej plyty wizyjnej, moze byc obarczany bledami predkosci, wynikajacymi na przyklad z wypaczenia plyty lub mimosrodowosci spiralnej bciezki, magazynujacej informacje, wzgledem o- tworu srodkowego plyty. W rezultacie, sygnaly zbierane z plyty przez glowice czytajaca moga u,c odbierane na przemian szybciej i wolniej od ^x <2Cfc&ObCi, z jaka zostaly zapisane.Widmo czestotliwosciowe takiego sygnalu wizyj¬ nego ma skladowe rozmieszczone nieprawidlowo. j.ó znaczy, skladowe widma gestosci energii nie 55 sa zgrupowane wokól wielokrotnosci czestotliwos¬ ci wybierania linii, lecz sa umieszczone na innych czestotliwosciach. Dlatego charakterystyka filtru grzebieniowego, w którym zastosowana jest linia opózniajaca o stalym opóznieniu (równym okreso- -$o W4 odcnylania linii), nie gwarantuje dokladnego rozdzielenia skladowych calkowitego sygnalu wi¬ zji. Takie niedokladne rozdzielenie skladowych moze spowodowac obecnosc w sygnale wyjscio¬ wym toru luminancji informacji przenoszonych 65 4 skladowymi chrominancji. Jezeli informacja prze¬ noszona skladowymi chrominancji jest obecna W torze luminancji, wynikowy obraz odtwarzany na ekranie monitora bedzie zawieral widoczne punk¬ ty na czestotliwosci podnosnej chrominancji, któ-» re moga obnizyc jakosc obrazu.Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do prze.-= twarzania calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego, który- to calkowity sygnal wizyjny zawiera skladowa luminancji, zajmujaca zadane pasmo czestotliwosciowe oraz skladowa chromi¬ nancji, której to skladowej chrominancji widmo czestotliwosciowe jest przeplatane z widmem cze¬ stotliwosciowym skladowej luminancji tylko w czesci widma, zajetego przez skladowa luminan¬ cji, oraz skladowa synchronizacji kolorów, przy czym wspomniane skladowe calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego sa narazone na za¬ klócajace zmiany czestotliwosci.Urzadzenie zawiera uklad przeznaczony do od¬ bierania calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego; uklad opózniajacy, dolaczony do ukla¬ du odbierajacego calkowity sygnal wizyjny obra¬ zu kolorowego; pierwszy filtr grzebieniowy, za¬ wierajacy obwody do odejmowania jednej sklado¬ wej od drugiej skladowej sygnalu dostarczanego przez uklad opózniajacy i uklad odbierajacy cal¬ kowity sygnal wizyjny obrazu kolorowego, celem odfiltrowania calkowitego sygnalu wizyjnego zgo¬ dnie z charakterystyka przenoszenia pierwszego filtru grzebieniowego, majaca wiele punktów ze¬ rowych, nalezacych do pierwszego zbioru czesto¬ tliwosci widmowych; drugi filtr grzebieniowy, za¬ wierajacy elementy dla sumowania sygnalów do¬ starczanych przez linie opózniajaca i uklad od¬ bierajacy calkowity sygnal wizyjny, celem od¬ filtrowania calkowitego sygnalu wizyjnego obra¬ zu kolorowego zgodnie z charakterystyka prze¬ noszenia drugiego' filtru grzebieniowego, majaca wiele punktów zerowych, nalezacych do drugiego zbioru czestotliwosci widmowych, przeplecionych z czestotliwosciami pierwszego zbioru.W urzadzeniu wedlug wynalazku wspomniany uklad opózniajacy stanowi regulowana linie opóz¬ niajaca o regulowanym opóznieniu, przeznaczona do wprowadzania regulowanego opózniania calko¬ witego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego. Po¬ nadto urzadzenie wedlug wynalazku zawiera u- klad selektywnie reagujacy na zaklócajace zmia¬ ny czestotliwosci skladowej synchronizacji kolo¬ rów calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolo-" rowego, dolaczony do regulowanego ukladu opóz¬ niajacego o regulowanym opóznieniu, przeznaczo¬ ny do zmiany wprowadzonego przez ten uklad opózniajacy opóznienia skladowej synchronizacji kolorów, której czestotliwosc obarczona jest za¬ klócajacymi zmianami czestotliwosciowymi i do ustalenia odwrotnej zaleznosci „miedzy tymi za¬ klócajacymi zmianami czestotliwosci i grupowy¬ mi zmianami opóznienia w taki sposób, aby spo¬ wodowac zmiany czestotliwosci punktów zerowych pierwszego i drugiego zbioru czestotliwosci wid¬ mowych charakterystyk filtrów grzebieniowych zgodnie z wartosciami i kierunków zaklócajacych110 024 zmian czestotliwosciowych skladowych calkowite¬ go sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego; uklad dolaczony do wyjscia pierwszego filtru grzebie¬ niowego, przeznaczony do przenoszenia czestotli¬ wosciowego skladowych calkowitego sygnalu wi¬ zyjnego obrazu kolorowego, przepuszczanych przez pierwszy filtr grzebieniowy, i do zapewnienia umieszczenia tych skladowych w czesci zadane¬ go pasma czestotliwosciowego; filtr dolnoprzepu- stowy, którego czestotliwosc graniczna umieszczo¬ na jest ponizej czesci zadanego pasma czestotli¬ wosciowego, dolaczony do wyjscia pierwszego fil¬ tru grzebieniowego, oraz uklad sumujacy, reagu¬ jacy na sygnaly wyjsciowe drugiego filtru grze¬ bieniowego, do filtru dolnoprzepustowego i do u- kladu przenoszenia czestotliwosciowego przezna¬ czony do ksztaltowania wyjsciowego calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego.W urzadzeniu wedlug wynalazku regulowany uklad opózniajacy o regulowanym opóznieniu za¬ wiera sterowany zegarowo przyrzad, dzialajacy na zasadzie przenoszenia ladunku, majacy zacisk wejsciowy, przeznaczony do doprowadzania syg¬ nalu analogowego, polaczony z ukladem odbiera¬ jacym calkowity sygnal wizyjny obrazu koloro¬ wego, oraz zacisk wejsciowy, do którego dopro- .wadzany jest sterujacy sygnal zegarowy.Korzystnym jest gdy uklady przeznaczone do regulacji wprowadzanego przez regulowany uklad opózniajacy opóznienia, zawieraja obwody przez¬ naczone do dostarczania sygnalów zegarowych o czestotliwosci, poddawanej zmianom zgodnie z wartoscia i kierunkiem zaklócajacych zmian cze^ stotliwosciowych skladowych calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego, do zacisku wejscio¬ wego regulowanego ukladu opózniajacego w celu zapewnienia regulacji opózniania wprowadzanego przez wchodzacy w sklad ukladu opózniajacego pólprzewodnikowy przyrzad dzialajacy na zasa¬ dzie przenoszenia ladunku.Korzystnym jest ponadto, gdy uklad przezna¬ czony do regulacji opóznienia wprowadzanego przez uklad opózniajacy zawiera generator cze¬ stotliwosci wzorcowej, komparator fazy, reaguja¬ cy na sygnal dostarczany przez generator czesto¬ tliwosci wzorcowej i skladowa synchronizacji ko¬ lorów, generator o czestotliwosci regulowanej na¬ pieciowo, polaczony z komparatorem fazy celem wytwarzania sygnalu wyjsciowego, którego dewia¬ cja czestotliwosci jest zalezna od róznicy fazy skladowej synchronizacji kolorów i sygnalu do¬ starczanego przez generator czestotliwosci wzor¬ cowej, oraz uklad wytwarzajacy zegarowe syg¬ naly sterujace na podstawie sygnalu wyjsciowego^ generatora o czestotliwosci regulowanej napiecio¬ wo.Urzadzenie wedlug wynalazku zawiera równiez uklad, polaczony z wyjsciem ukladu przenoszenia czestotliwosciowego, przeznaczony do selektywne¬ go przepuszczania przeniesionej czestotliwosciowo wersji skladowej synchronizacji kolorów, genera¬ tor czestotliwosci wzorcowej, komparator fazy, reagujacy na sygnaly wyjsciowe generatora cze¬ stotliwosci wzorcowej i selektywnie przepuszcza? jacego ukladu oraz generator sterowany napie¬ ciowo, przy czym uklad przenoszenia czestotli¬ wosciowego reaguje na sygnal wyjsciowy gene¬ ratora sterowanego napieciowo, a sygnal wyjscio¬ wy komparatora fazy jest-doprowadzany do ge¬ neratora sterowanego napieciowo celem zapewnie¬ nia regulacji czestotliwosci sygnalu wyjsciowego tego generatora w kierunku zmierzajacym do sta¬ bilizacji sygnalu wyjsciowego ukladu przenosze¬ nia czestotliwosciowego wzgledem zaklócajacych zmian czestotliwosci.W urzadzeniu wedlug wynalazku uklad przez¬ naczony do regulacji opóznienia wprowadzanego przez uklad- opózniajacy zawiera uklad zalaczony miedzy generatorem sterowanym napieciowo i u- kladem wytwarzajacym sterujace sygnaly zega¬ rowe, przeznaczonym da wytwarzania sterujacych sygnalów zegarowych z sygnalów wyjsciowych generatora sterowanego napieciowo.Korzystnym jest, gdy uklad dostarczajacy syg¬ nalów wyjsciowych generatora sterowanego na¬ pieciowo do ukladu wytwarzajacego zegarowe sy¬ gnaly sterujace stanowi powielacz czestotliwosci, reagujacy na sygnal wyjsciowy generatora ste¬ rowanego napieciowo.W urzadzeniu wedlug wynalazku uklad do re¬ gulacji opóznienia wprowadzonego przez uklad o- pózniajacy zawiera sterowany napieciowo gene¬ rator, uklad przeznaczony do przetwarzania cze¬ stotliwosci sygnalu wyjsciowego generatora ste¬ rowanego napieciowo, reagujacego na zaklócaja¬ ce zmiany czestotliwosci skladowej synchronizacji kolorów, oraz uklad przeznaczony do wytwarza¬ nia sterujacych sygnalów zegarowych na podsta¬ wie sygnalów wyjsciowych generatora sterowa¬ nego napieciowo.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym przedstawiony jest schemat blokowy urzadzenia do przetwarzania calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego wedlug wynalazku.Przedstawione na rysunku urzadzenie odczytu? jaice zapisana informacje z plyty wizyjnej 10 jest wyposazone w glowice czytajaca 12 przystosowa¬ na do odtwarzania informacji sygnalowej z wiru¬ jacej plyty 14. Glowica czytajaca 12 doprowadza odczytane sygnaly do obwodu przetwarzania wste¬ pnego 16, który, po wstepnym przeksztalceniu in¬ formacji sygnalowej, dostarcza ja ze swojego wyj¬ scia do separatora impulsów synchronizacji 18, regulowanego elementu opózniajacego 20, inwer- tora 22 oraz ukladu sumujacego 24. Jedna z funk-^ cji separatora impulsów. synchronizacji jest wy¬ dzielenie impulsów synchronizacji linii z dopro¬ wadzonego sygnalu i dostarczenie ich do bramki sygnalu synchronizacji kolorów 26. Element opóz¬ niajacy jest wykonany jako linia analogowa o re¬ gulowanym czasie opóznienia. W charakterze ta¬ kiej, linii opózniajacej moze byc zastosowany przy¬ rzad dzialajacy na zasadzie przenoszenia ladun¬ ków lub przyrzad o sprzezeniu ladunkowym.Nastawiane opóznienie czasowe wyrównawczej linii opózniajacej 28, dolaczonej do wyjscia ele¬ mentu opózniajacego 20, kompensuje stosunkowo 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 607 110 024 8 niewielkie róznice opóznienia, zwiazanego z ukla¬ dem zastosowanym do regulacji czasu opóznienia elementu opózniajacego 20. Pierwszy uklad sumu¬ jacy 24 otrzymuje sygnaly z linii opózniajacej 28 oraz obwodu przetwarzania wstepnego 16 i la¬ czy te sygnaly, aby otrzymac sygnal, bedacy od¬ powiedzia zgodna z grzebieniowa charakterysty¬ ka filtru. Drugi uklad sumujacy 30 otrzymuje sy¬ gnal z wyjscia linii opózniajacej 28 oraz sygnal z obwodu przetwarzania wstepnego 16, po uprzed¬ nim odwróceniu fazy tego ostatniego w inwerte- rze 22. Filtr dolnoparzepustowy 32 przenosi skla¬ dowa malej czestotliwosci sygnalu wyjsciowego drugiego ukladu sumujacego 30 do trzeciego u- kladu sumujacego 34. Uklad sumujacy 34 otrzy¬ muje ponadto za posrednictwem linii opózniaja¬ cej 36, sygnal z pierwszego ukladu sumujacego 24.Do wyjscia ukladu sumujacego 30 dolaczony jelst takze filtr pasmowy 38 o szerokosci pasma okolo 1 MHz i czestotliwosci srodkowej okolo 1,53 MHz.Filtr 38 doprowadza sygnal wyjsciowy do modu¬ latora 40. Modulator 40 zdudnia ten sygnal z sy¬ gnalem wytwarzanym w generatorze regulowa¬ nym napieciowo 42. Sygnal^z wyjscia modulato¬ ra 40 jest doprowadzony do drugiego filtru pas¬ mowego 44 o szerokosci pasma okolo 1 MHz i czestotliwosci srodkowej okolo 3,58 MHz. Z wyj¬ scia filtru pasmowego 44, sygnal jest doprowa¬ dzony do czwartego ukladu sumujacego 46 oraz do bramki sygnalu synchronizacji koloru 26.Do bramki sygnalu synchronizacji koloru 26 do¬ prowadzony jest takze sygnal sterujacy z ukladu separatora impulsów synchronizacji 18, a bramka 26 w odpowiedzi na ten sygnal wytwarza syg¬ nal dla detektora fazy 48. Detektor fazy 48 o- trzymuje ponadto sygnal z generatora sygnalu wzorcowego 50 i porównuje go z sygnalem do¬ starczanym przez bramke 26. Sygnal wyjsciowy detektora fazy 48 steruje generatorem regulowa¬ nym napeciowo 42."Wyjscie generatora 42 pola¬ czone jest zarówno z modulatorem 40 jak i pod- wajaczem czestotliwosci 52. Zegarowy uklad ste¬ rujacy 54 przetwarza sygnal otrzymany z pod- wajacza czestotliwosci 52 na dwa sygnaly przeciw- fazowe, które steruja regulowanym elementem o- pózniajacym 20.Uklad sumujacy 46 otrzymuje takze sygnal z trzeciego ukladu sumujacego 34 za posrednistwem linii opózniajacej 58. Uklad sumujacy 46 dostar¬ cza sygnal wyjsciowy do odbiornika telewizyjne¬ go 56.Dzialanie wyzej opisanego ukladu polega na tym, ze plyta wizyjna 14 obraca sie na talerzu urzadzenia odczytujacego 10 a glowica czytajaca 12 ulozona jest w rowku magazynujacym infor¬ macje. Informacja sygnalowa odtworzona z plyty wizyjnej jest doprowadzana do obwodu przetwa¬ rzania wstepnego 16, gdzie zakodowany sygnal wizyjny podlega demodulacji celem otrzymania sygnalu o zmodulowanej amplitudzie zawieraja¬ cego informacje o sygnale wizyjnym zarejestro¬ wana na plycie. Informacja o sygnale wizyjnym ha wyjsciu obwodu przetwarzania wstepnego 16 ma postac sygnalu z ukryta podnosna. Oznacza to, ze skladowa chrominancji jest wstawiona w srodek pasma skladowej luminancji zajmujacej szersze pasmo czestotliwosci. Bardziej obrazowo, skladowa chrominancji ma postac wsteg bocznych podnosnej o czestotliwosci 1,53 MHz, a skladowa luminancji zajmuje pasmo czestotliwosci od 0 do 3 MHz.Jak wspomniano, informacja uzyskana z plyty wizyjnej moze byc obarczona bledami predkosci spowodowanymi, na przyklad, wypaczeniem plyty lub mimosrodowoscia spiralnej sciezki zapisu wzgledem srodkowego otworu plyty wizyjnej. Te bledy predkosci odczytu powtarzaja sie przy kaz¬ dym obrocie . plyty powodujac, ze czestotliwosc chwilowa odczytywanej informacji wizyjnej wy¬ kazuje fluktuacja wokól wartosci czestotliwosci pierwotnych, zapisanych na plycie. Wynikajace z tych fluktuacji zmiany czestotliwosci sklado¬ wych widma powoduja niepozadane falowanie pio¬ nowych elementów odtwarzanego obrazu.W celu transkodowania calkowitego sygnalu wizyjnego, pozadane jest oddzielenie przeplecio¬ nych wzajemnie skladowych luminancji i chro¬ minancji. Wymagane rozdzielenie skladowych mo¬ zna zrealizowac przy pomocy filtru grzebieniowe¬ go. Znany jest filtr grzebieniowy skladajacy sie przynajmniej z jednej linii opózniajacej i ukladu kombinacyjnego do skladania sygnalów. Na przy¬ klad, filtr grzebieniowy odpowiedni do zastoso- * wania w przypadku calkowitego sygnalu wizyj¬ nego moze zawierac linie opózniajaca o czasie opóznienia odpowiadajacym jednej linii telewizyj¬ nej (1H) oraz uklad kombinacyjny skladajacy sy¬ gnaly opózniony i bezposredni. Filtr grzebienio¬ wy tego typu skutecznie wydziela skladowe chro¬ minancji i luminancji z calkowitego sygnalu wi¬ zyjnego tylko wówczas, gdy charakterystyki cze¬ stotliwosciowe przetwarzanego sygnalu wizyjnego sa wzglednie stabilne. Jednak poniewaz sygnal wyjsciowy z urzadzenia odczytujacego plyte wi¬ zyjna, ogólnie biorac, jest niestabilny, odpowiedz typowego filtru grzebieniowego, wykorzystujace¬ go linie o stalym opóznieniu czasowym, nie zaw¬ sze bedzie zgodna z charakterystyka grzebienio¬ wa wymagana dla dokladnego rozdzielenia skla¬ dowych luminancji i chrominancji. A wiec w ce¬ lu bardziej precyzyjnego skorygowania sygnalu wizyjnego obarczonego niepozadana fluktuacja czestotliwosci, spowodowana fluktuacja predkosci odczytu plyty, powinna istniec mozliwosc przesu¬ wania charakterystyki grzebieniowej odpowiednio do niepozadanych fluktuacji czestotliwosci chwi¬ lowej calkowitego sygnalu wizyjnego.Linia opózniajaca 20 ma regulowany czas opóz¬ nienia, który moze zmieniac sie zgodnie z fluk¬ tuacjami czestotliwosci calkowitego sygnalu wi¬ zyjnego. Za pomoca odpowiedniej zmiany czasu opóznienia linii opózniajacej 20 uzaleznionej od fluktuacji czestotliwosci sygnalu wejsciowego, mo¬ zna zrealizowac filtr grzebieniowy o zmieniajacej sie charakterystyce, nadazajacej za fluktuacjami czestotliwosci sygnalu wejsciowego. Otrzymana charakterystyka grzebieniowa takiego filtru wy- 10 15 20 29 30 35 40 45 50 55 65110 024 10 kazuje fluktuacje zgodne z sygnalem wejsciowym, co zapewnia stosunkowo dokladne rozdzielanie skladowych sygnalu.Czas opóznienia linii 20 reguluja sygnaly ze¬ garowe z zegarowego ukladu sterujacego 54, któ¬ ry dostarcza' dwa sygnaly przeciwfazowe odpo¬ wiednie do sterowania linii opózniajacej zrealizo¬ wanej z wykorzystaniem przyrzadów pólprzewod¬ nikowych, dzialajacych na zasadzie przenoszenia ladunków, typu BB, lub z wykorzystaniem przy¬ rzadów pólprzewodnikowych o sprzezeniu ladunko¬ wym typu CC, zalaczonych w ukladzie dwufazo¬ wej linii opózniajacej. Zegarowy uklad sterujacy 54 moze byc przystosowany do dostarczania trój¬ fazowych wyjsciowych sygnalów zegarowych w przypadku zastosowania trójfazowej linii opóznia¬ jacej zrealizowanej z wykorzystaniem przyrza¬ dów o sprzezeniu ladunkowym.Wyrównawcza linia opózniajaca 28, o nastawia¬ nym czasie opóznienia, dolaczona jest do wyjscia linii opózniajacej 20 i zapewnia wartosc opóznie¬ nia niezbedna do skompensowania jakiegokolwiek opóznienia sygnalów z zegarowego ukladu steru¬ jacego 54. Wartosc opóznienia wprowadzanego przez wyrównawcza linie opózniajaca 28 jest sto¬ sunkowo niewielka i dodawana jest do opóznie¬ nia wprowadzanego przez linie opózniajaca 20 ce¬ lem otrzymania wypadkowego opóznienia równe¬ go w przyblizeniu 1H. Uklad sumujacy 24 otrzy¬ muje dwa calkowite sygnaly wizyjne: opózniony z linii opózniajacej 28 oraz bezposredni z obwo¬ du przetwarzania wstepnego 16.Poniewaz czas opóznienia wprowadzanego przez linie opózniajaca 20 zmienia sie zgodnie z fluk¬ tuacjami czestotliwosci bezposredniego calkowite¬ go sygnalu wizyjnego, oba sygnaly — bezposred¬ ni i opózniony — doprowadzane do ukladu su¬ mujacego 24 maja wzgledem siebie wlasciwe za¬ leznosci czasowe. Filtr utworzony przez linie o- pózniajace 20J 28 oraz uklad sumujacy 24 sta¬ nowi filtr grzebieniowy o charakterystyce podob¬ nej w ksztalcie do dwupolówkowo wyprostowanej fali sinusoidalej. Ten filtr wydziela z doprowa¬ dzonego calkowitego sygnalu wizyjnego i prze¬ kazuje dalej tylko skladowe luminancji.Inwerter 22 odwraca faze calkowitego sygnalu wizyjnego doprowadzonego do jego wejscia z ob¬ wodu przetwarzania wstejpnego 16 i dostarcza do ukladu sumujacego 30 sygnal bezposredni o prze¬ ciwnej fazie. Uklad sumujacy 30 sumuje ten od¬ wrócony w fazie sygnal bezposredni z sygnalem opóznionym dostarczonym przez wyrównawcza li¬ nie opózniajaca 28, w wyniku czego otrzymuje sie filtr grzebieniowy o charakterystyce czesto¬ tliwosciowej tego samego ksztaltu lecz przesu¬ nietej w fazie o okolo 180° wzgledem charakte¬ rystyki czestotliwosciowej otrzymanej na wyjsciu pierwszego ukladu sumujacego 24. Z calkowitego sygnalu wizyjnego doprowadzanego do filtru, po¬ zostana na wyjsciu drugiego ukladu sumujacego 30' jedynie skladowe chrominancji.W widmach czestotliwosci skladowych luminan¬ cji i chrominancji maksima energii wystepuja w poblizu czestotliwosci bedacych odpowiednio po¬ lowe nieparzystych wielokrotnosci czestotliwosci odchylania poziomego i polowa parzystych wielo¬ krotnosci tej czestotliwosci. Zerowym energiom w widmie czestotliwosci skladowej luminancji od- 5 powiadaja maksima energii -w widmie czestotli¬ wosci skladowej chrominancji i odwrotnie. Oba widma moga zawierac zachodzace na siebie w obszarach polozonych miedzy wspomnianymi pa¬ rzystymi i nieparzystymi wielokrotnosciami polo- 10 Wy czestotliwosci odchylania linii.W obszarze zachodzenia sygnalów na siebie wy¬ stepuja skladowe sygnalu niosace informacje o szczególach pionowych, co odpowiada liniom u- kosnym w odtwarzanym obrazie. Ta czesc infor¬ macji o szczególach pionowych obrazu moze zo¬ stac stracona na skutek wydzielania skladowej chrominancji z sygnalu calkowitego. Celem odzy¬ skania szczególów pionowych usunietych przez fil¬ tracje grzebieniowa, do wydzielonej skladowej lu¬ minancji dodaje sie czesc informacji otrzymanej na wyjsciu ukladu sumujacego 30 (wyjsciu toru chrominancji). Poniewaz wystarczajaca ilosc in¬ formacji o szczególach pionowych obrazu wyste¬ puje w pasmie czestotliwosci calkowitego sygna¬ lu wizyjnego do 500 KHz, dlatego zastosowano filtr dolnoprzepustowy 32 o szerokosci pasma o- kolo 500 KHz, który doprowadza skladowa malej czestotliwosci sygnalu «z wyjscia ukladu sumuja¬ cego 30 do skladowej luminancji wydzielonej przez uklad sumujacy 24. Uklad sumujacy 34 laczy wy¬ dzielona skladowa luminancji z sygnalem dostar¬ czonym przez filtr 32. Linia opózniajaca 36 wla¬ czona miedzy uklady sumujace 24 i 34 zapewnia wydzielonej skladowej luminancji opóznienie cza¬ sowe, wystarczajace do utrzymania wlasciwych zaleznosci fazowych miedzy tym sygnalem a sy¬ gnalem wydzielonym przez filtr dokioprzepusto-. wy 32. 40 Skladowa chrominancji, wydzielona na wyjsciu ukladu sumujacego 30, przechodzi do filtru pas¬ mowego 38, który wytlumia skladowe o czestotli¬ wosciach innych niz czestotliwosci skladowych chrominancji. Wydzielona skladowa chrominancji 45 jest doprowadzana z wyjscia filtru 38 do modu¬ latora 40, gdzie jest zdudniana z sygnalem gene¬ ratora regulowanego - napieciowo 42. Sygnal o no¬ minalnej czestotliwosci generatora regulowanego napieciowo 42, wynoszacej okolo 5,11 MHz, jest so mieszany w modulatorze 40 z wydzielona sklado¬ wa chrominancji, celem przeniesienia skladowych jego wsteg bocznych z podnosnej 1,53 MHz na podnosna 3,58 MHz. Zadaniem filtru pasmowego 44 jest wydzielenie podnosnej 3,58 MHz i zwiaza- 55 nych z nia skladowych wsteg bocznych oraz wy¬ tlumienie innych niepozadanych produktów mo¬ dulacji wytworzonych w modulatorze 40.Podobnie jak w sygnalach wizyjnych wedlug sy¬ stemu NTSC, na plycie wizyjnej zapisany jest 60 sygnal synchronizacji kolorów umiejscowiony w tylnej czesci impulsów wygaszania linii. Przy za¬ pisie sygnalu na plyte wizyjna, sygnal synchro¬ nizacji kolorów ma czestotliwosc nominalna 1,53 MHz, podczas odtwarzania sygnalu z plyty mo¬ tt dulator 49 zwieksza jego czestotliwosc do okolo 15 20 25 30 35110 024 11 12 3,58 MHz. Sygnal synchronizacji kolorów dopro¬ wadzany jest do bramki sygnalów synchronizacji kolorów 26, która przesyla go do detektora fazy 48, po doprowadzeniu impulsu synchronizacji li¬ nii z separatora impulsów synchronizacji 18. De¬ tektor fazy 46 porównuje faze sygnalu wzorco¬ wego 3,58 MHz wytworzonego w generatorze sy¬ gnalu /wzorcowego 50 z faza sygnalu synchroniza¬ cji kolorów i dostarcza róznicowego sygnalu ble¬ du do regulacji czestotliwosci generatora regulo¬ wanego 'napieciowo 42. Ten sygnal bledu powo¬ duje fluktuacje czestotliwosci sygnalu generatora 42, zgodna z fluktuacja czestotliwosci sygnalu od¬ czytanego z plyty wizyjnej. Dzieki zgodnym fluk¬ tuacjom czestotliwosci generatora 42, mozna uczy¬ nic skladowa podnosnej chrominancji 3,58 MHz wzglednie stabilna i uwolnic ja od fluktuacji, ja¬ kimi jest obarczany sygnal otrzymywany z ob¬ wodu przetwarzania wstepnego 16.Sygnal z generatora regulowanego napieciowo 42, zaklócony fluktuacja czestotliwosci, jest do¬ datkowo wykorzystywany do regulacji czasu o- póznienia' regulowanego elementu opózniajacego 20. W tym celu, za pomoca podwojenia czestotli¬ wosci sygnalu z generatora 42, wytwarza sie syg¬ nal zegarowy o czestotliwosci okolo 10,22 MHz.Podwajacz czestotliwosci 52 dolstarcza swój syg¬ nal wyjsciowy do zegarowego ukladu sterujace¬ go 54, który wytwarza dwa przeciwfazowe syg¬ naly zegarowe, sluzace do regulowania linii o- pózniajacej 20. Linia opózniajaca 20 sklada sie z 647 elementów opózniajacych. Liczba elemen¬ tów opózniajacych jest okreslana zgodnie z wy¬ magana wartoscia opóznienia (w przyblizeniu 63,5 mikrosekundy) i czestotliwoscia zegarowa (okolo 10,22 MHz). Zastosowano stosunkowo wysoka cze¬ stotliwosc zegarowa w celu zagwarantowania mo¬ zliwosci odzyskania informacji fazowej sygnalu podnosnej 1,53 MHz.Stabilizowana wydzielona skladowa chrominan¬ cji otrzymana na wyjsciu filtru pasmowego 44 jest doprowadzona do ukladu sumujacego 46 i tam dodana do wydzielonej skladowej luminan- cji do prowadzonej z wyjscia ukladu sumujacego 34. Linia opózniajaca 58, zalaczona miedzy ukla¬ dy sumujace 34 i 46, zapewnia opóznienie niez¬ bedne do utrzymania wlasciwych zaleznosci cza¬ sowych miedzy wydzielonymi skladowymi lumi¬ nancji i chrominancji. Otrzymany na wyjsciu u- kladu sumujacego 46 sygnal zlozony (skladowe luminancji i chrominancji) ^zawiera skladowa lu¬ minancji w pasmie czestotliwosci o szerokosci( 3 MHz oraz skladowa chrominancji usytuowane na wstegach bocznych podnosnej 3,58 MHz zajmu¬ jacych pasmo czestotliwosci od 3 do 4 MHz. Jest to sygnal, wizyjny transkodowany, to znaczy ta¬ ki, którego skladowe chrominancji zostaly prze¬ niesione z podnosnej o mniejszej czestotliwosci mieszczacej sie wewnatrz pasma czestotliwoscio¬ wego 3 MHz pierwotnego calkowitego sygnalu wi¬ zyjnego, na podnosna o czestotliwosci - okolo 3,58 MHz. Ten sygnal jest juz podobny do sygnalu odpowiadajacego wymaganiom systemu NTSC i moze byc latwo dekodowany w odbiorniku tele¬ wizyjnym takim, jak odbiornik 56.Zastrzezenia patentowe 1'. Urzadzenie do przetwarzania calkowitego sy¬ gnalu wizyjnego obrazu kolorowego, który to cal¬ kowity sygnal wizyjny zawiera skladowa lumi¬ nancji, zajmujaca zadane pasmo czestotliwoscio¬ we oraz skladowa chrominancji, której to skla¬ dowej chrominancji widmo czestotliwosciowe jest przeplatane z widmem czestotliwosciowym skla¬ dowej luminancji tylko w czesci widma, zajete¬ go przez skladowa luminancji, oraz skladowa syn¬ chronizacji kolorów, przy czym wspomniane skla¬ dowe calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu ko¬ lorowego sa narazone na zakl6cajace zmiany cze¬ stotliwosci, zawierajace uklad przeznaczony do od¬ bierania calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego, uklad opózniajacy, dolaczony do u- kladu odbierajacego calkowity sygnal wizyjny o- brazu kolorowego; pierwszy filtr grzebieniowy, za¬ wierajacy obwody do odejmowania jednej skla¬ dowej od drugiej skladowej sygnalu dostarczane¬ go przez uklad opózniajacy i uklad odbierajacy calkowity sygnal wizyjny obrazu kolorowego, ce¬ lem odfiltrowania calkowitego sygnalu wizyjnego zgodnie z charakterystyka przenoszenia pierwsze¬ go filtru grzebieniowego, majaca wiele punktów zerowych, nalezacych do pierwszego zbioru czes¬ totliwosci widmowych; drugi filtr grzebieniowy, zawierajacy elementy dla sumowania* sygnalów dostarczanych przez linie opózniajaca i uklad od¬ bierajacy calkowity sygnal wizyjny, celem odfil¬ trowania calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu, kolorowego zgodnie z charakterystyka przenosze¬ nia drugiego filtru grzebieniowego, majaca wiele punktów zerowych, nalezacych do drugiego zbio¬ ru czestotliwosci widmowych, przeplecionych z czestotliwosciami pierwszego zbioru, znamienne tym, ze wspomniany uklad opózniajacy (20) sta¬ nowi regulowana linie opózniajaca o regulowanym opóznieniu, przeznaczona do wprowadzania re¬ gulowanego opóznienia 'calkowitego sygnalu wi¬ zyjnego obrazu kolorowego, uklad (42, 54) selek¬ tywnie reagujacy na zaklócajace zmiany czesto¬ tliwosci skladowej synchronizacji kolorów calko¬ witego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego, do¬ laczony do regulowanego ukladu opózniajacego (20) o regulowanym opóznieniu, przeznaczonym do zmiany wprowadzanego przez ten uklad opóz¬ niajacy (20) opóznienia skladowej synchronizacji kolorów, której czestotliwosc obarczona jest za¬ klócajacymi zmianami czestotliwosciowymi i do ustalenia odwrotnej zaleznosci miedzy tymi za¬ klócajacymi zmianami czestotliwosciami i grupo¬ wymi zmianami opóznienia w taki sposób, aby spowodowac zmiany czestotliwosci punktów zero¬ wych pierwszego i drugiego zbioru czestotliwosci widmowych charakterystyk filtrów grzebieniowych zgodnie z wartosciami i kierunków zaklócajacych zmian czestotliwosciowych skladowych calkowite¬ go sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego; uklad (40) dolaczony do wyjscia pierwszego filtru grze- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6013 bieniowegó, przeznaczony do przenoszenia czesto¬ tliwosciowego skladowych calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego, przepuszczanych przez pierwszy filtr grzebieniowy, i do zapewnie¬ nia umieszczenia tych skladowych w czesci za¬ danego pasma czestotliwosciowego; filtr dolno- przepustowy (32), którego czestotliwosc graniczna umieszczona jest ponizej czesci zadanego pasma czestotliwosciowego, dolaczony do wyjscia pierw¬ szego filtru grzebieniowego, oraz uklad sumuja¬ cy (34, 46), reagujacy na sygnaly wyjsciowe dru¬ giego filtru grzebieniowego, do filtru dolnoprzeT pustowego (32) i do ukladu przenoszenia czesto¬ tliwosciowego przeznaczony do ksztaltowania wyj¬ sciowego calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego. 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze regulowany uklad opózniajacy (20) o regulo¬ wanym opóznieniu zawiera sterowany zegarowo przyrzad, dzialajacy na zasadzie przenoszenia la¬ dunku, majacy zacisk wejsciowy, przeznaczony do doprowadzania sygnalu analogowego, polaczony z ukladem (16) odbierajacym calkowity sygnal wi¬ zyjny obrazu kolorowego, oraz zacisk wejsciowy, do którego doprowadzany jest sterujacy sygnal zegarowy. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze uklady przeznaczone do regulacji wprowadza¬ nego przez regulowany uklad opózniajacy (20) o- pózniania, zawieraja obwody przeznaczone do do¬ starczania sygnalów zegarowych o czestotliwosci, poddawanej zmianom zgodnie z wartoscia i kie¬ runkiem zaklócajacych zmian czestotliwosciowych skladowych calkowitego sygnalu wizyjnego obrazu kolorowego, do zacisku wejsciowego regulowane¬ go ukladu opózniajacego (20) w celu zapewnienia regulacji opóznienia wprowadzanego przez wcho¬ dzacy w sklad ukladu opózniajacego (20) pólprze¬ wodnikowy przyrzad dzialajacy na zasadzie prze¬ noszenia ladunku. 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 3, znamienne tym, ze uklad przeznaczony do regulacji opóznienia wprowadzonego przez uklad opózniajacy (20) za¬ wiera generator czestotliwosci wzorcowej (50), komparator fazy (48), reagujacy na sygnal dostar¬ czany przez generator czestotliwosci wzorcowej (50) i skladowa synchronizacji kolorów, generator (42) o czestotliwosci regulowanej napieciowo, po¬ laczony z komparatorem, fazy (48) celem wytwa¬ rzania sygnalu wyjsciowego, którego dewiacja cze¬ stotliwosci jest zalezna od róznicy fazy skladowej synchronizacji kolorów i sygnalu dostarczanego ) 024 - U £rzez geneiratói* (50) czestotliwosci wzorcowej, o- raz uklad (54) wytwarzajacy zegarowe sygnaly sterujace na podstawie sygnalu wyjsciowego gene¬ ratora (42) o czestotliwosci regulowanej napiecio- ,5 wo. 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 3, znamienne tym, ze zawiera uklad (44) polaczony z wyjsciem ukla¬ du przenoszenia czestotliwosciowego (40) przezna¬ czony do selektywnego przepuszczania przeznaczo- 10 nej czestotliwosciowo wersji skladowej synchro¬ nizacji kolorów, generator czestotliwosci wzorco¬ wej (50), komparator fazy (48), reagujacy na sy¬ gnaly wyjsciowe generatora czestotliwosci wzorco¬ wej (50) i selektywnie" przepuszczajacego ukladu 15 (44) oraz generator (42) sterowany napieciowo, przy czym uklad przenoszenia czestotliwosciowe¬ go (44) reaguje na sygnal wyjsciowy generatora (42) sterowanego napieciowo, a sygnal wyjsciowy komparatora (48) fazy jest doprowadzany do ge- 20 neratora sterowanego napieciowo (42) celem za¬ pewnienia regulacji czestotliwosci sygnalu wyj¬ sciowego tego generatora w kierunku zmierzaja¬ cym do stabilizacji sygnalu wyjsciowego ukladu przenoszenia czestotliwosciowego wzgledem zakló- 25 cajacych zmian czestotliwosci. 6. Urzadzenie wedlug zastrz. 5, znamienne tym, ze uklad przeznaczony do regulacji opóznienia wprowadzanego przez uklad opózniajacy (20) za¬ wiera uklad (52) zalaczony miedzy generatorem 30 (42) sterowanym napieciowo i. ukladem (54) wy¬ twarzajacym sterujace sygnaly zegarowe, prze¬ znaczonym do wytwarzania sterujacych sygnalów zegarowych z sygnalów wyjsciowych generatora (42) sterowanego napieciowo. 35 7. Urzadzenie wedlug zastrz. 6, znamienne tym, ze uklad (52) dostarczajacy sygnalów wyjsciowych generatora (42) sterowanego napieciowo do ukla¬ du (54) wytwarzajacego zegarowe sygnaly steru¬ jace stanowi powielacz czestotliwosci (52), reagu- 40 jacy na sygnal wyjsciowy, generatora (42) stero¬ wanego napieciowo. 8. Urzadzenie wedlug zastrz. 3, znamienne tym, ze uklad do opóznienia 'wprowadzonego przez.u- klad opózniajacy (20) zawiera sterowany napiecio- 45 wo generator (42), uklad (52) przeznaczony do przetwarzania czestotliwosci sygnalu wyjsciowego generatora (42) sterowanego napieciowo, reaguja¬ cego ha zaklócajace zmiany czestotliwosci sklado¬ wej synchronizacji kolorów, oraz uklad (54), prze- 50 znaczony do wytwarzania sterujacych sygnalów zegarowych na podstawie sygnalów wyjsciowych generatora (42) sterowanego napieciowo. v110 024 t^ !# _i« iii C\ ^ -I 48 Ta^-TT '^54 a u 30 i l 1/-I6 -J 140 OT c38 hC {40 44_2 52^ C5S 42i KO 48 5(k Hn ^26 DN-3, zam. 862/81 Cena 45 zl PL