Przedmiotem wynalazku jest selektywny srodek fungicydowy do zwalczania zakazen grzybowych roslin uprawnych, zwlaszcza zbóz i dyn zawierajacy nowa mieszanine.Wiele roslin ozdobnych lub waznych z ekonomicznego punktu widzenia zostaje corocznie uszkodzonych przez róznego typu grzyby. Poniewaz pociaga to za soba straty finansowe, podejmowano wiele prób znalezienia sposobów i substancji pozwalajacych opanowac dzialanie takich szkodliwych grzybów.Opis patentowy St.Zjedn.Am. nr 3887708 przedstawia zastosowanie róznych a,a-dwupodstawionych -pirymidonometanów i metanoli, w tym równiez a-{2-chlorofenylo)-a- (4-chlorofenylo)-5-pirymidynometanolu i a chlorofenylo)-a-(4-fluorofenylo)-5 -pirymidynometanolu jako substancji grzybobójczych w zastosowaniu do roslin uprawnych. Równiez 2,4,5,6-czterochloro-1,3-dwucyjanobenzfen znany jako czterochloroizoftalonitryl i jako chlorothalonil przedstawiono w opisach patentowych St.Zjedn.Am. nr nr 3290353 i 3331735 jako aktywna substancje grzybobójcza do stosowania do roslin uprawnych.Obecnie stwierdzono, ze jezeli pirymidynometanole, zwlaszcza takie jak wymienione powyzej stosuje sie w mieszaninie z2,4,5,6-czterochloro-1,3-dwucyjanobenzenemto w dzialaniu na grzybowe zakazenia uprawnych roslin uzyskuje sie zaskakujacy efekt synergizmu.Przedmiotem wynalazku jest fungicydowy srodek, zawierajacy 2,4,5,6-czterochloro-1,3-dwucyjanobenzen i pirymidynometanol o wzorze 1, w którym X oznacza atom chloru lub fluoru. 2,4,5,6-czterochloro-1,3-dwucyjanobenzen (który w niniejszym opisie oznacza sie jako DCB) mozna wytwarzac sposobem opisanym w opisach patentowych St. Zjedn. Am. nr nr 3290353 i 331735. Pirymidynome¬ tanole o wzorze 1, mozna wytwarzac sposobem opisanym w brytyjskim opisie patentowym nr 1218632.Nowa mieszanina wedlug wynalazku jest zaskakujaco skuteczna w opanowaniu lub zwalczaniu zakazen grzybowych, takich jak plesn i septoria u roslin uprawnych, zwlaszcza u zbóz i dyn. Mieszanina ta jest szczególnie aktywna przeciwko nastepujacym patogenom roslin: Erysiphe graminus, Septoria nodorum, Puccinia recondita, Fusarium nivale, Puccinia glumarium i Pseudoperonospora cubensis.OPIS !U PATENTOWY kowy 16.08.77 (P. 200292) 1 Pierwszenstwo: 18.08.76 Wielka Brytania Zgloszenie ogloszono: 10.04.78 I Opis patentowy opublikowano: 29.09.1979 1 103739 Int. Cl*. A01N9/022 103 739 Zwalczanie grzybowych zakazen u roslin uprawnych srodkiem wedlug wynalazku obejmuje zastosowanie mieszaniny 2,4,5,6-czterochloro-1,3-dwucjanobenzenu i pirymidynometanolu o,wzorze 1, w którym X oznacza atom chloru lub fluoru, przy czym srodek stosuje sie po wzejsciu plonu lecz przed zbiorem.Czestotliwosc i czas stosowania srodka okresla sie na podstawie stopnia rzeczywistego lub spodziewanego zakazenia grzybowego.Pirymidynometanol korzystnie stosuje sie w ilosci 5—100 gramów na hektar, przewaznie 20—100 gramów na hektar, podczas gdy DCB stosuje sie w ilosci 60—2000 gramów na hektar, przewaznie w ilosci 500—2000 Tgi^mów-na-hektgf!t Korzystny stosunek wagowy pirymidynometanolu do DCB wynosi od 1 :400 do 1,6:1.|W celCizwalczania grzybowego zakazania takiego jak Puccinia recondita u zbóz szczególnie korzystnie stosuje sie wagowy stosunek ojrymidynometanolu do DCB w zakresie od 1 :10 do 1,6 :1. W celu zwalczania grzybowego zakazenia1 takiego jak Pseudoperonospora cubensis u dyn szczególnie korzystnie stosuje sie stosunek wagowy pirymidynometanora do DCB w zakresie od 1 :400do 1 : 20.Nowa mieszanine korzystnie stosuje sie do wytwarzania srodka fungicydowego wedlug wynalazku, zawierajacego DCB i pirymidynometanol o wzorze 1, w polaczeniu z nietoksycznym dla roslin nosnikiem obojetnym. Taki srodek fungicydowy stanowi wlasnie przedmiot niniejszego wynalazku.Mieszanina DCB i któregokolwiek z pirymidynometanoli o wzorze 1, jaki okreslono powyzej, wykazuje synergistyczne dzialanie w opanowaniu rdzy lisci pszenicy wywolanej przez Puccinia recondita i maczniaka rzekomego wywolanego przez Pseudoperonospora cubensis.Wcelu potwierdzenia synergizmu dzialania grzybobójczego pirymidynometanolu o wzorze 1, jaki okreslo¬ no powyzej i DCB porównuje sie procentowe zahamowanie wzrostu grzybów uzyskane po zastosowaniu obydwu substancji oddzielnie i lacznie, sposobem opisanym przez S.R. Co'by wWeeds 15, 20—22, (1967). Specjalistom w dziedzinie nauk rolniczych dobrze znany jest fakt, ze jesli wartosc otrzymana przy zastosowaniu równania Colby'ego jest mniejsza niz procentowe zahamowanie uzyskane przy zastosowaniu mieszaniny, w tym przypadku, mieszaniny DCB i pirymidynometanolu o wzorze 1, który okreslono powyzej, to dzialaniu obydwu aktywnych skladników przeciwko grzybom towarzyszy zjawisko synergizmu.Formy uzytkowe srodka wedlug niniejszego wynalazku korzystnie zawieraja 5—90% wagowych aktywnych skladników i zwykle stosuje sie je w postaci zwilzanego proszku lub pylu albo w postaci zawiesiny w wodzie.Zwilzalne proszki lub pyly zawieraja dokladnie zmieszane aktywne skladniki, jeden lub wieksza ilosc obojetnych nosników oraz odpowiednie substancje powierzchniowo-czynne. Jako obojetny nosnik stosuje sie glinki atapulgitowe, montmorylonity, ziemie okrzemkowe, kaoliny, miki, talki i oczyszczone krzemiany. Jako skuteczne substancje powierzchniowo czynne stosuje sie sulfonowane ligniny, naftalenosulfoniany, skondensowa¬ ne naftalenosulfoniany, bursztyniany alkilowe, alkilobenzeno-sulfoniany, siarczany alkilowe oraz niejonowe sustancje powierzchniowo czynne takie jak addukty fenolu z tlenkiem etylenu. Srodek wedlug wynalazku w postaci zwilzalnego proszku ma przykladowo nastepujacy sklad: Skladnik % wagowy Pirymidynometanol 0,25 do 10 DCB 25 do 80 Substancja powierzchniowo-czynna Odo 10 Czynnikdyspergujacy 0 do 10 Czynnik przeciwspiekowy Odo 10 Obojetne nosniki wypelnienie do 100 Zawiesiny wodne zawieraja zawieszone w wodzie aktywne skladniki, lacznie z pozadanymi czynnikami powierzchniowo-czynnymi, srodkami zageszczajacymi, substancjami zapobiegajacymi zamarzaniu lub srodkami konserwujacymi. Jako odpowiednie substancje powierzchniowo-czynne mozna stosowac substancje wymienione powyzej w zwiazku z opisem zwilzalnym proszków. Jako srodki zageszczajace, jesli sa one konieczne, zwykle stosuje sie odpowiednie substancje celulozowe i naturalne zywice, zas jako substancje zapobiegajace zamarzaniu zwykle stosuje sie glikole. Jako srodki konserwujace mozna stosowac róznego rodzaju wspóldzialajace substancje przeciwbakteryjne, takie jak fenol, o-chlorokrezol, azotan rteciowofenylowy oraz aldehyd mrówkowy.Srodek wedlug wynalazku w postaci zawiesinowej ma przykladowo nastepujacy sklad.Plynna zawiesina w wodzie Skladnik % wagowy Pirymidynometanol 0,2 do 8 DCB 20 do 60 Substancje powierzchniowoczynne 0 do 15 Srodekzageszczajacy 0 do 3 Substancja zapobiegajaca zamarzaniu 0 do 20 Srodek konserwujacy 0 do 1 Srodek przeciwpienny 0 do 0,5103 739 3 Jakkolwiek wyzej wymienione ogólne przyklady, specjalistom dostatecznie ilustruja, typy koncentratów srodka wedlug wynalazku, to nastepujace nieograniczajace go przyklady s7czególowe zamieszcza sie w celu dalszego zilustrowania wynalazku. W tych przykladach okreslenie CCPM oznacza a-)2-chlorofenylo-a-(4-chloro- fenylo)-5- pirymidynometanol zas CFPM oznacza a-(2-chlorofenylo)-a-(4-fluorofenylo)-5-pirymidynometanoL Przyklady I i II ilustruja postac zwilzalnego proszku wedlug wynalazku, podczas gdy przyklady III i IV ilustruja postac zawiesiny w wodzie.Przyklad I.Skladnik % wagowy CFPM 2 DCB 60 oksyetylenowany nonylofenol 4 ligninosulfonian sodowy ,3 krzemionka 6 kaolin 25 Aktywne skladniki CFPM i DCB miele sie i miesza z innymi skladnikami za pomoca zwyk'o stosowanego urzadzenia mielacego. Nastepnie mieszanine miele sie za pomoca mlyna fluidyzacyjnego do uzyskania ziarna o wielkosci 1—10 mikronów, po czym ponownie miesza sie, odpowietrza i pakuje.Podobnie wytwarza sie nastepujacy koncentrat: Przyklad II Skladnik %wagow° Przyklad III CCPM DCB alkilobursztynian sodowy ligninosulfonian sodowy talk Skladnik CFPM DCB naftalenosulfonian sodowy guma arabska glikol propylenowy ochlorokrezol woda 2,5 50 3 3 41,5 % wagowe 2 50 3 1 0,3 do 100 Obydwa skladniki aktywne, o wielkosci ziarna zmniejszonej sposobami zwykle stosowanymi, jesli jest to konieczne, zawiesza sie w wodzie zawierajacej uklad substancji powierzczniowo-czynnych, srodek konserwujacy, i czesc srodka zageszczajacego. Wielkosc ziarna obydwu skladników aktywnych zmniejsza sie w dalszym ciagu za pomoca mielenia na mokro, dodaje pozostala czesc czynnika zageszczajacego, pozostawia do zwilzenia i produkt rozciencza woda do uzyskania okreslonej objetosci.Podobnie wytwarza sie zawiesine w wodzie o nastepujacym skladzie.Przyklad IV.Stadnik % wagowy CCPM 1 DCB 50 Oksyetylenowany nonylofenol 2,0 Zywica ksantanowa 0,2 Emulsja silikonowa * 0,1 Woda do 100 Synergiczne dzialanie DCB i pirymidynometanoli o wzorze 1, który okreslono powyzej, przedstawiaja nastepujace testy.Przyklad V.Test 1.Skutecznosc dzialania mieszanin DCB i,a-(2-chlorofenylo)-a-(4-chlorofenylo)-5-pirymidynometanolu (zwa¬ nego w niniejszym opisie fenarimo(em) przeciwko rdzy lisci pszenicy (Puccinia recondita) okreslono w szklarni, przy uzyciu fenarimolu w stezeniu 10, 20 lub 40 czesci na milion w polaczeniu z 25, 50 lub 150 czesciami na milion DCB. Badaniom poddano równiez czysy fenarimol w stezeniu 10, 20 lub 40 czesci na milion jak równiez czysty DCB w stezeniu 25,50 i 100 czesci na milion.4 103 739 Fenarimol sporzadzono w postaci emulgujacego sie koncentratu (1 EC) o stezeniu 120 g/litr, zas DCB w postaci zwilzalnego proszku o stezeniu 75% (75 WP). W celu wytworzenia roztworów odpowiednich do stosowania, fenarimol 1 EC lub DCB 75 WP rozciencza sie woda wodociagowa do odpowiedniego stezenia.Siewki pszenicy odmiany Manon hodowane w plastikowych doniczkach po okolo 50 roslin w kazdej.Kazdym z przygotowanych roztworów zraszano siedmiodniowe rosliny w dwóch doniczkach, przy czym zraszanie kontynuuje sie do splyniecia roztworu. Po wysuszeniu rosliny zakazono zarodnikami grzyba rdzy pszenicy, po czym doniczki z roslinami umieszczono w wilgotnej komorze na 48 godzin, a nastepnie przeniesiono do szklarni w celu umozliwienia rozwoju choroby.Dwa tygodnie po umieszczeniu roslin w szklarni, rosliny badano wizualnie i okreslono procentowa czestotliwosc wystepowania choroby, po czym przeksztalcono w procentowe wartosci zahamowania choroby.Uzyskano nastepujace wyniki zestawione w tablicy 1.Roztwory Fenarimol Czesci milion ,0 40 Tabl i ca 1 Procentowa wartosc zahamowania 0 (-)1 40 77 92 lisci pszenicy 2* 91 100 92 (DCB) 50 100 100 100 rdzy 100 84 100 100 100 1. Procentowa czestotliwosc wystepowania choroby u roslin nie poddawanych dzialaniu substancji aktywnych.Test 2.Stosujac identyczne postepowanie jak w tescie 1 badano skutecznosc mieszanin a-(2-chlorofenylo)a-(4-flu- orofenylo)-5-pirymidynometanolu (zwaneyo równiez nuarimolem) i DCB przeciwKo Puccinia recondita. Badanie przeprowadzono w szklarni przy uzyciu nastepujacych stezen nuarinolu: 10, 20 lub 40 czesci na milion w polaczeniu z 25, 50 lub 100 czesciami na milion chlorothalonilu. Badano równiez dzialanie samego naurimolu przy stezeniu 10, 20 lub 40 czesci na milion, oraz dzialanie samego DCB przy stezeniu 25, 50 lub 100 czesci na milion.Formy uzytkowe zawierajace badane zwiazki w postaci czystej lub w mieszaninie przygotowano sposobem opisanym w tescie 1, przy uzyciu wody wodociagowej jako rozcienczalnika. Forme zawierajaca nuarimol przygotowano z koncentratu emulsyjnego o stezeniu 90 gramów/litr (nuarimol 0,7F EC).Badane sadzonki pszenicy odmiany Monon, przygotowano i poddano dzialaniu badanych zwiazków sposobem identycznym jak opisany w tescie 1. Nastepnie rosliny zakazano zarodnikami grzyba rdzy pszenicy tak jak opisano w tescie 1. W próbie kontrolnej, rosliny poddano dzialaniu samego rozpuszczalnika.Dwa tygodnie po umieszczeniu roslin w szklarni, badano je wizualnie i okreslono procentowa czestotliwosc wystepowania choroby po czym uzyskai.e wyniki przeksztalcono w procentowa wartosc zahamowania choroby.Uzyskane wyniki zestawiono w tablicy 2.Roztwory Nuarimol Czesci milion 0 70 Tabl i c a 2 _ Procentowa wartosc zahamowania " 0 (-)1 4 44 79 ?» Usci pszenicy DCB ' 25 36 81 100 • 50 45 93 100 100 rdzy 100 84 100 100 100 1. Procentowa czestotliwosc wystepowania choroby u roslin nie poddawanych dzialaniu substancji aktywnych, t * brak wyniku.103739 5 PL PL PL PL