PL100327B1 - Sposob wytwarzania opakowan do wedlin i wyrobow miesnych,zwlaszcza folii workowych - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia opakowan do wedlin i wyrobów miesnych, zwla¬ szcza folii workowych, formowanych z mas dysper¬ syjnych na bazie kolagenu na drodze wytlaczania, suszenia i ewentualnie zmiekczania, utwardzania i zobojetniania, z zastosowaniem nowego rodzaju masy do formowania.

Znane sa liczne sposoby przeprowadzania kola¬ genu korzystnie ze skóry bydlecej za pomoca pro¬ cesów chemicznych, mechanicznych i/albo enzyma¬ tycznych w paste, albo w wodna zawiesine, które przez odlewanie, przedzenie na mokro, albo na su¬ cho mozna formowac na ksztaltki, jak nici, blony, albo workowe folie bez szwu, jak oslony wedlin.

W ksztaltkach tych znajduja sie wlókna kolageno¬ we o najrózniejszej dlugosci w najrozmaitszym rozmieszczeniu, okreslonym przez rodzaj uksztal¬ towania. Moga one byc np. silnie równolegle uwar¬ stwione, albo wedlug zasady sklejki przebiegac w kierunkach skrzyzowanych, moga tez jednak wy¬ stepowac w stanie zupelnie nieuporzadkowanym.

Na konsystencje wlókien, takze w postaci specz- nionej przez wode, wplywaja przede wszystkim w naturalny sposób wiazania miedzywlókienkowe, które polegaja na mostkach wodorowych. Ponadto mozna wytworzyc miedzy wlóknami sztucznie, za pomoca srodka garbujacego, wiazania chemiczne.

W ten sposób zostaja powiazane wlókna przez mo¬ stki metylenowe przy garbowaniu formaldehydo¬ wym. Dopiero te wiazania chemiczne wytworzone 2 przez srodki garbujace nadaja ksztaltkom z kolage¬ nu wytrzymalosc mechaniczna potrzebna do celów praktycznego zastosowania.

Bez zastosowania nieorganicznych, lub organicz- nych srodków garbujacych albo utwardzajacych ta¬ kich jak np. sole metali lub aldehydy, ksztaltki z kolagenu pecznialyby w wodzie zbyt silnie, a na¬ wet sie rozpuszczaly. Tylko przez wytworzenie wia¬ zan chemicznych miedzy wlóknami przez obróbke io garbujaca, lub utwardzajaca osiaga sie to, ze wy¬ twarzane blony, lub folie tylko jeszcze na tyle pecz¬ nieja w wodzie, ile wymaga tego cel ich zastosowa¬ nia.

Ksztaltki z masy kolagenowej, przede wszystkim folie workowe bez konca, nadaja sie jednak, jak wiadomo, doskonale jako material do okrywania wedlin. Takie jelita z wlókien skórnych wytwarza sie jak wiadomo przez wytlaczanie na mokro, albo na sucho odpowiednich mas kolagenowych o za- wartosci suchej substancji 2—15%. Jelita z wlókien skórnych pomimo ich ograniczonej odpornosci me¬ chanicznej w porównaniu z jelitami sztucznymi, w szczególnosci z wlóknistego materialu celulozowe¬ go o bardzo wysokiej odpornosci mechanicznej, sa korzystniejsze dla okreslonych celów, i zawdziecza¬ ja to niektórym dotychczas nie przescignietym wla¬ sciwosciom, miedzy innymi swym dobrym wlasci¬ wosciom wedzenia o zdecydowanie korzystnym wplywie na smak wedliny, swym nlw^Jnym wy- so gladem, swa szczególna przydatnoscia tólfeae wszy- 100 327100 327 3 4 stkim do. suszonych na powietrzu wloskich i we¬ gierskich gatunków surowej wedliny i dotad jedy¬ nej w swoim rodzaju przydatnosci, jako flaki ja¬ dalne.

Punkt wyjsciowy dla wynalazku stanowily naste¬ pujace rozwazania: 1. Z powodu stale rosnacych kosztów skórek su¬ rowych, które stanowia material wyjsciowy dla masy kolagenowej, byloby pozadane oszczedzanie masy kolagenowej przez zastosowanie taniego do¬ datku. Musza jednak przy tym zostac zachowane korzystne wlasciwosci kolagenu. 2. Kiszki z wlókien skórnych poddawano dotych¬ czas utwardzaniu lub garbowaniu w oddzielnym etapie obróbki. Z reguly waz opryskiwano przy tym roztworem srodka garbujacego (np. formalde¬ hydu). Byloby pozadane, aby wyeliminowac te do¬ datkowa obróbke garbujaca przez zastosowanie do¬ datków do masy, które przy suszeniu wytloczonego weza same juz nadaja potrzebne utwardzenie.

Obecnie znaleziono, ze w zwyklej masie kolage¬ nowej o zawartosci suchej substancji okolo 2^15%, korzystnie 6—16%, mozna zastapic bardzo duza czesc kolagenu przez prekondensaty aminoplastów, bez utraty zasadniczych wlasciwosci kolagenu, któ¬ re czynia go w ten sposób przydatnym w szczegól¬ nosci do wytwarzania folii workowych do opako¬ wania wedlin. Przez aminoplasty rozumie sie jak wiadomo produkty kondensacji zwiazków zawiera¬ jacych grupy aminowe, jak mocznik, z aldehydami.

Znane przyklady takich aminoplastów stanowia produkty kondensacji mocznika, albo kazeiny z for¬ maldehydem. Poniewaz takie aminoplasty dotych¬ czas z powodu ich wyraznej sklonnosci do krusze¬ nia prawie nie byly stosowane na folie do opako¬ wan, zaskakujace jest to, ze kombinacja kolagenu z aminoplastami w szerokim zakresie wzajemnych proporcji skladników, daje masy do formowania, któ¬ re wykazuja zasadnicze wlasciwosci mas z wlókien skórnych i dlatego nadaja sie do wytwarzania oslo¬ nek wedlin.

Sposób wedlug wynalazku polega na tym, ze ze zwiazków, zawierajacych wolne grupy aminowe, aldehydów i ewentualnie zwiazków wodorotleno¬ wych w obecnosci katalizatorów kwasnych, albo zasadowych wytwarza sie prekondensat aminopla- stu i ten ewentualnie z dalszymi dodatkami wkom¬ ponowuje sie w otrzymana w znany sposób mase kolagenowa o zawartosci suchej masy kolagenu wynoszacej 2—15, korzystnie 6—15% i z otrzymanej masy formuje sie opakowania do wedlin i wyrobów miesnych na drodze wytlaczania, suszenia i ewen¬ tualnie zmiekczania, utwardzania i zobojetnienia.

Poniewaz podstawowe substancje aminoplastów sa znacznie tansze niz kolagen, osiaga sie znaczna oszczednosc juz przy kombinacji kolagenu i ami- noplastu w stosunku 1:1.

W korzystnej postaci wykonania wynalazku wy¬ stepuje dalsza zaleta, która mozna osiagnac przez kombinacje kolagenu*z aminoplastami, polegajaca na odrzuceniu dodatkowej obróbki utwardzajacej lub garbujacej. Trzeba do tego celu zastosowac pre¬ kondensat aminoplastu takiego rodzaju, który mo¬ ze spowodowac zarówno utwardzenie samego pre- kondensatu, jak równiez utwardzenie kolagenu i usieciowanie aminoplastu z kolagenem.

Dalsze zalety, jakie osiaga sie za pomoca kombi¬ nacji kolagenu i aminoplastu wedlug wynalazku, stanowia dobre wlasciwosci suszenia wytworzonych z nich folii workowych, dzieki którym mozliwe sa wyzsze szybkosci produkcji niz w przypadku czy¬ stej kiszki wlókien skórnych. Mozna równiez w spo¬ sób ukierunkowany zmieniac i polepszac, przez zmiany struktury aminoplastów, przydatnosc otocz¬ ki wedliny do kielbas parzonych i surowych. Tak np. zdolnosc do zdzierania kiszek wytworzonych z mieszanin kolagenu i aminoplastu w przypadku kielbas parzonych i surowych jest doskonala.

Okazalo sie, ze w mieszaninach kolagenu i ami¬ noplastu wlókno kolagenowe zostaje ulozone jed¬ norodnie w aminoplastach, to znaczy aminoplast owija wlókna kolagenowe praktycznie calkowicie.

Zaskakujace jest to, ze pomimo tego faktu zostaja zachowane wlasciwosci kolagenu równiez przy wiekszej ilosci aminoplastów. Nalezaloby raczej oczekiwac, ze w przypadkach, w których wlókno kolagenowe zostaje wtopione w obca substancje lub przez nia otoczone, powinny dominowac wlasciwo¬ sci substancji obcej.

I tak wiadomo, ze przy wbudowaniu mechanicz¬ nie odpornych substancji przestrzennych, jak wlók¬ na bawelniane, celulozowe, albo z tworzywa sztucz¬ nego, do masy kolagenowej te skladniki przestrzen¬ ne zostaja najczesciej calkowicie otoczone przez kolagen i praktycznie wystepuja jako wysepki w kolagenie. W tych przypadkach, w których kolagen stale otacza wlókna obce, pozostaja zachowane wlasciwosci kolagenu. Dodatek takich wlókien ob¬ cych w wiekszych ilosciach i o skutecznej dlugo¬ sci nie jest technologicznie prosty do wprowadzenia i obok zalet wyzszych wytrzymalosci mechanicz¬ nych pociaga za soba takze wzrost kosztów procesu.

Przez aminoplasty rozumie sie w szerszym sen¬ sie zarówno utwardzone zywice jak równiez odpo¬ wiednie maloczasteczkowe stopnie wstepne. Do ce¬ lów .wynalazku dodaje sie do masy kolagenowej wytworzone osobno prekondensaty ze zwiazków za¬ wierajacych grupy aminowe i aldehydów. Te pre¬ kondensaty mozna wytwarzac za pomoca kwasnych lub alkalicznych katalizatorów z produktów wyj¬ sciowych.

Jako zwiazki zawierajace grupy aminowe stosuje sie np. mocznik, kazeine, zelatyne, kazeine sojowa, albuminy, keratyne, etylenoamine i mieszaniny tych zwiazków. Jako aldehydy stosuje sie np. for¬ maldehyd, glioksal, aldehyd glutarowy, furfurol, aldehyd glicerynowy, aldehyd krotonowy L/albo dwualdehyd skrobiowy. Obok tych skladników moz¬ na do prekondensatu wbudowac równiez srodki zmiekczajace, aby przeciwdzialac tendencji do la¬ mliwosci. Jako takie srodki zmiekczajace mozna stosowac zwiazki wielowodorotlenowe, jak glice¬ ryna, sorbit, polioksymetylen albo hydroksycelulo- za. Przy wbudowaniu takich zwiazków wielowodo- rotlenowych 'prekondensat ze zwiazku zawierajace¬ go grupy aminowe i aldehydu zostaje zeterowany, przy czym powstaja zeterowane aminoplasty. Kom¬ binacje takich zeterowanych aminoplastów z kola¬ genem daja bardzo miekkie produkty. 3f 40 45 50 55 60100 327 Stosunki ilosciowe poszczególnych skladników prekondensowanych aminoplastów moga sie wahac w stosunkowo, szerokim zakresie. Na mol zwiazku zawierajacego grupy aminowe (wyrazony jako mo¬ cznik) mozna stosowac 0,1—3,0 mole aldehydu, przy czym na ogól stosuje sie 0,5—3 mola, korzystnie 0,8—1,5 mola aldehydu na mol zwiazku zawieraja¬ cego grupy aminowe. Zwiazki wielowodorotlenowe moga wystepowac w ilosci 0—2 moli na mol mo¬ cznika.

W korzystnej postaci wykonania wynalazku, w której odpada dodatkowe utwardzanie, lub garbo¬ wanie folii wytworzonych z mieszanin kolagenu i prekondensatu aminoplastu wedlug wynalazku, trzeba tak dobrac ilosc aldehydu w prekondensacie, aby przy koncowym utwardzaniu prekondensatu z utworzeniem aminoplastu przy suszeniu folii wla¬ snie taka ilosc aldehydu zostala uwolniona, jaka jest potrzebna do utwardzenia kolagenu, przy czym mozliwy nadmiar aldehydu moze sluzyc do siecio¬ wania miedzy prekondensatem i kolagenem.

Wytwarzanie prekondensatu prowadzi z alkalicz¬ nymi katalizatorami i mocznikiem, jako przykla¬ dem aminy do metylolomoczników (monometylolo- amin i dwumetyloloamin), zas z kwasnymi katali¬ zatorami do metylenomoczników lub metylenoamin.

Te zwiazki przejsciowe, z których sklada sie pre- kondensat wmieszany w mase kolagenowa, sieciu¬ ja podczas suszenia uformowaniu mieszaniny ko¬ lagenu i prekondensatu z utworzeniem trójwymia¬ rowych usieciowanych produktów kondensacji.

Uwalniajacy sie jeszcze przy tym aldehyd moze sluzyc do dodatkowego usieciowania kolagenu.

Jako kwasne katalizatory do wytwarzania pre¬ kondensatu mozna stosowac kwasy mineralne, jak kwas solny, kwas siarkowy, kwas fosforowy i kwas siarkawy. Oprócz tego stosuje sie sole kwasne, jak wodorosiarczyn potasu albo siarczan amonu, lub takze kwasy organiczne, kwas mrówkowy, kwas octowy, kwas mlekowy, albo kwas cytrynowy.

Jako katalizatory alkaliczne stosuje sie amoniak, lug sodowy, lug potasowy, szesciometylenoczteroa- mine, hydroksyloamine i hydrazyne, jak równiez sole zasadowe, takie jak kwasny weglan sodu albo weglan amonu. Oczywiscie jako katalizatory mozna stosowac równiez mieszaniny tych zwiazków.

Katalizatory alkaliczne powoduja reakcje konden¬ sacji przebiegajace powoli, katalizatory kwasne reakcje kondensacji przebiegajace gwaltownie i dla¬ tego nieco trudne do kontrolowania.

Przy wytwarzaniu prekondensatu nalezy zwracac uwage na to, aby podczas calej reakcji panowaly jednorodne warunki temperaturowe, poniewaz tyl¬ ko wówczas otrzymuje sie zywice o równomiernym stopniu kondensacji, które daja nastepnie produk¬ ty zywiczno-kolagenowe o bardzo niewielkiej za¬ wartosci skladników rozpuszczalnych w wodzie. Pre- kondensacje kontroluje sie przez biezacy pomiar czasu zelowania zywicy. Nieprzerwanie równomier¬ ny stopien kondensacji mozna najlatwiej uzyskac w ciaglym procesie przeplywu przez termostatowa¬ ny uklad rurowy.

Wlasciwosci prekondensatu zaleza od wyboru skladników, czasu kondensacji i temperatury kon¬ densacji. Prekondensat moze byc scharakteryzowa¬ ny przez jego lepkosc albo czas zelowania.

Do celów wynalazku szczególnie korzystne sa pre- kondensaty, których czasy zelowania po dodaniu 10% wagowych 18%-go kwasu solnego, mierzone w temperaturze 25°C, wynosza 9—50 minut, przy czym temperatura reakcji wynosi 25—00°C i czas reakcji 40—400 minut Domieszanie prekondensatu do ma¬ sy kolagenowej mozna przeprowadzic w znany spo- sób. Czas mieszania nie jest krytyczny. Jest on róz¬ ny w zaleznosci od typu mieszalnika i wynosi okolo 1—2 godzin.

Dla jednorodnego zmieszania masy kolagenowej i prekondensatu potrzebne jest dobranie warunków, w których uniemozliwiona bedzie spontaniczna re¬ akcja koncowa, a wiec calkowite utwardzenie pre¬ kondensatu z utworzeniem trójwymiarowych pro¬ duktów kondensacji.

Alkalicznie prekondensowana zywica, która do- prowadza sie do takiej samej wartosci pH jak dla masy kolagenowej, np. do 3,0, nie moze byc wmie¬ szana jednorodnie do kolagenu bez wystapienia przynajmniej czesciowego utwardzenia. Z drugiej strony wiadomo, ze masa kolagenowa przestaje peczniec przy wartosci pH powyzej okolo 3,3. Nie¬ oczekiwanie jednak alkalicznie prekondensowany aminoplast, nastawiony przed zmieszaniem z masa kolagenowa za pomoca alkaliów na wartosc pH okolo 8—11, daje sie wmieszac do masy kolageno- wej bez wystepowania zjawisk odpecznienia kola¬ genu. Mieszanina nastawia sie przy tym sama na wartosc pH np. 3,45 i pozostaje normalnie specznio- na, dajaca sie wytlaczac, masa wlóknista.

Decydujace dla procesu okazuje sie to, aby mie- szanina masy z wlókien skórnych i prekondensatu osiagnela buforowany kwasny zakres pH, który do¬ piero prowadzi do kwasnej kondensacji koncowej, zatem do usieciowania, gdy stezenie kwasu wzro¬ snie przez wysuszenie wytloczonego weza. Te róz- 40 nice stezen kwasu mozna nastawic przez dodawa¬ nie kwasu do mieszaniny masy w jeszcze pozada¬ ny sposób, bez zmiany buforowanej wartosci pH.

Dla prekondensatu mozna wymierzyc gotowosc do kondensacji koncowej na przyrzadzie do pomiaru 45 czasu zelowania przez dodanie róznych porcji kwa¬ su.

Doswiadczenie wykazuje, ze dodanie 10% 18%-go kwasu solnego do prekondensatu na przyrzadzie do pomiaru czasu zelowania (TECAM Gelation Timer) 50 powinno dawac czas zelowania ponizej okolo 50 minut, aby przy suszeniu weza z mieszanki masy nastapila rzeczywiscie kondensacja koncowa. Doda¬ nie 10% 3,6%-go kwasu solnego do prekondensatu powinno korzystnie dac czas zelowania powyzej 55 1000 minut, jesli mieszanka masy przed wytlacza¬ niem powinna jeszcze pozostawac przez pewien czas bez oznak dalszej kondensacji.

Od skladu komponentów prekondensatu, wybra¬ nego stopnia kondensacji i warunków wymieszania 60 z masa kolagenowa zalezy, czy kondensat koncowy w produkcie finalnym, a wiec w oslonie wedliny, utworzy polaczona faze, czy tez sklada sie on z oddzielnych od siebie wysepek zywicy. Jesli uzy¬ ska sie polaczona faze aminoplastu w mieszaninie z kolagenem, to dla mechanicznej wytrzymalosci1 Mo-sn 8 decydujaca bedzie wytrzymalosc ammoplastu, lub jego produktu usieciowania z kolagenem.

Do mieszaniny wlókien kolagenowych i prekon¬ densatu aminoplastu mozna dodawac jako dalsze skladniki wlókna obce, takie Jak wlókna z cenilozy, poliamidów, poliestrów, barwniki, zmiekczacze, jak gliceryna, sorbit albo karboksymetyloceluloza, po¬ nadto lateks i/albo srodki fungistatyczne. Ilosci tych dalszych dodatków zalezne sa od rodzaju do¬ datku. Wlókna dodaje sie w ilosci do 25%, korzy¬ stnie do 16%, zmiekczacze w niewielkiej ilosci do okolo 10%, barwniki do okolo 4%.

W >celu zmodyfikowania wlasciwosci produktu koncowego mozna wkomponowac do kolagenu mie¬ szaniny róznych prekondensatów.

Zamiast poddawania zwiazku zawierajacego gru¬ py aminowe reakcji z aldehydem mozna poddac go reakcji ze zwiazkiem wielowodorotlenowym, np. z wielowartosciowym alkoholem, po czym potrzebny do usieciowania aldehyd dodaje sie oddzielnie do prekondensatu. Stosujac okreslone ilosci np. kazei¬ ny w prekondensacie, badz przy zastosowaniu al¬ dehydów albo dwualdehydów o dluzszych lancu¬ chach, jak np. adlehyd glutarowy, do utwardzania otrzymuje sie porównywalnie miekkie, tylko nie¬ wiele sklonne do kruszenia sie produkty. Przez do¬ bór odpowiednich prekondensatów mozna uzyskac wystarczajaco miekkie produkty równiez bez zmiek- czaczy.

Wsród aminoplastów znane sa produkty o duzej przepuszczalnosci pary wodnej, pd ich udzialu w kombinacji z kolagenem zalezy przepuszczalnosc pary wodnej wytworzonych blon. Struktura wlók¬ nista zostaje zachowana równiez przy duzej zawar¬ tosci do 90% aminoplastu w mieszaninie kolagenu i aminoplastu. Do celów praktycznych przy wytwa¬ rzaniu oslonek wedlin zastepuje sie aminoplastem nie wiecej niz 70, korzystnie nie wiecej niz 50% wagowych kolagenu.

Przy Jednakowej zawartosci np. prekondensatu niocznikowo-forinaldehydowego i suchej masy ko¬ lagenowej temperatura 10%rgo skurczu wynosi 55—57°C, a wiec podobnie jak w przypadku utwar¬ dzonego czystego produktu kolagenowego. Stopien skurczu jest równiez w przyblizeniu tak samo wy¬ soki, sila skurczu jest jednak znacznie mniejsza i wynosi w konkretnym przypadku w przyblizeniu polowe wartosci w porównania z sila skurczu dla odpowiednio utwardzonego kolagenu. Odpornosc na gotowanie, a wiec sila oporu przeciw rozkladowi we wrzacej wodzie jest zalezna od stopnia utwar¬ dzenia kombinacji substancji.

Przy kondensacji koncowej kwasno kondensowa- nej zywicy zostaje odszczepiona • woda i formalde¬ hyd. Sklad substancji podstawowych i prekonden- sacje mozna tak dobrac, aby odszczepiajacy sie w etapie koncowym formaldehydwystarczyl do usie¬ ciowania zawartosci kolagenu. Nadmiar aldehydu moze byc zwiazany przez domieszane do kolagenu pewnyeh ilosci mocznika albo kazemy. Mocznik wystepuje przy tym *jako . reagent konkurencyjny w stosunku do kolagenu lub do zywicy, jednak z powodu swego «miejsze]go powinowactwa do for- maldehydu dopiero po zakonczeniu utwardzania ko¬ lagenu lub zywicy moze zwiazac pozostaly formal¬ dehyd.

Czas utwardzania zalezy od rodzaju prekonden¬ satu, jego udzialu w calej masie i oczywiscie od temperatury suszenia. Czas utwardzania moze wa¬ hac sie w szerokich granicach a mianowicie od kil¬ ku godzin do kilku tygodni.

Utwardzone zywice mocznikowo-formaldehydowe albo ich kombinacja z kazeina i/albo kolagenem fi¬ zjologicznie nie budza zastrzezen jako pojemniki do srodków zywnosciowych, zatem np. jako oslonka wedlin nie przeznaczona do spozycia. Substancje podstawowe, formaldehyd, mocznik i kazeina sa ta¬ nimi produktami technicznymi, otrzymywanymi na duza skale. Ich zastosowanie w procesie wymaga malego nakladu, wytwarzanie prekondensatów prze¬ prowadza sie w sposób ciagly i w procesie zauto¬ matyzowanym. Kombinowana mase mozna wytla¬ czac i suszyc bez przezbrajania na urzadzeniach do konwencjonalnego wytwarzania jelit z wlókien skórnych na oslonki wedlin.

Przy wytwarzaniu prekondensatu mozna bez za¬ strzezen domieszac wlókna tekstylne, tak ze mozna równiez wytwarzac odpowiednio wzmocnione wlók¬ nami obcymi folie z aminoplastu i kolagenu.

Otrzymane masy mozna poddawac spienianiu w znany sposób i w tej postaci stosowac do wielu celów, do których stosuje sie równiez spieniony ko¬ lagen, np. jako opatrunki do ran, do plastrów przy¬ lepnych, jako podklady tapicerskie itd.

Masy z kolagenu i prekondensatu formuje sie w znany sposób, np. przez przedzenie na mokro albo na sucho, przede wszystkim na folie workowe, któ¬ re nadaja sie do zastosowania jako oslonki wedlin.

Po uformowaniu waz zostaje wysuszony. W korzy¬ stnej postaci wykonania wynalazku, w której ma¬ sa zawiera ilosc aldehydu wystarczajaca do utwar¬ dzenia (z reguly wbudowana w prekondensat), pre- kondensat utwardza sie podczas suszenia z odszcze- pieniem aldehydu, przy czym jednoczesnie zostaje utwardzony kolagen. Moga sie równiez tworzyc w ten sposób mostki sieciujace miedzy aminoplastem i kolagenem. Do obróbki suszacej mozna dolaczyc dalsze znane procesy obróbki za pomoca srodków utwardzajacych, zmiekczaczy itp. Gotowy waz moz¬ na poddac obróbce kondycjonujacej, po czym ewen¬ tualnie poddaje sie go marszczeniu lub nawija na rolki transportowe.

Przyklad I. 50 g mocznika rozpuszcza sie w 60 g 38%-go formaldehydu (stosunek molowy 1 :0,75) z dodatkiem 30 ml wody i 5 ml 25%-go amoniaku i mieszajac ogrzewa sie w ciagu 3 go¬ dzin na wrzacej lazni wodnej. Roztwór staje sie przy tym coraz bardziej lepki i metny. W tym pre¬ kondensacie ustala sie wartosc pH 8,45. 50 g tego prekondensatu i 500 g masy z wlókien skóry o zawartosci suchej substancji llB/o i warto¬ sci pH 3,0 umieszcza sie razem w mieszalniku i ugniata sie w -ciagu pól godziny, oziebiejae. Na¬ stepnie, ugniatajac dalej, dodaje sie 1 mel 18%-go kwasu solnego. Otrzymana masa ma zawartosc su¬ chej substancji 21% i wartosc pH 3,45. Te mase mozna formowac w zwyklych urzadzeniacn do wy¬ twarzania jelit z wlókien skórnych w procesie 40 45 50 55 60 /9 1*0 327 19 przedzenia na sucho na oslonki bez konca do we¬ dlin i suszyc w sposób ciagly.

Po wysuszeniu przeprowadza sie material weza przez natrysk kondensatu dymu drzewnego o za¬ wartosci 0,13% formaldehydu. Po dalszym wysusze¬ niu waz Jelita sprasówuje sie na plasko i zwija w rolke. Srednica weza jelitowego wynosi 47 mm, grubosc scianki 3,9-10~2 mm.

Po 9-dniowym okresie dojrzewania oslonka we¬ dliny ma wartosc pH 5,15. Pobieranie wody przy moczeniu wynosi 180%, a cisnienie przepuklajace na mokro 0,85 atn. Po uplywie 10 dni do oslonki wezowej doprowadza sie w urzadzeniu natrysko¬ wym 9% jej ciezaru gliceryny, aby uzyskac miek¬ kosc i elastycznosc. Oslonka jest przydatna do wy¬ twarzania wedlin surowych i parzonych. Jej modul sprezystosci w stanie mokrym wynosi 8,6 kp/mm2.

W wodzie o temperaturze 7d°C kurczy sie powierz¬ chniowo o 50% przy liniowej sile kurczenia 700 g/mm2. Mozna Ja zamykac na znanych urzadze¬ niach zaciskowych.

Przyklad II. 70 g mocznika rozpuszcza sie w 130 g 38%-ego formaldehydu ^stosunek molowy 1 :1,5) z dodatkiem 200 ml wody i 5 ml 25%-go amoniaku i miesza sie w ciagu 130 minut w tem¬ peraturze O0°C. Nastepnie temperature podwyzsza sie do O0*C i miesza dalej, az lepkosc mierzona kubkiem Porda, w temperaturze 20'C i przy otwo¬ rze 2 mm wynosi 100 sekund.

Calkowity czas reakcji wynosi wtenczas okolo 250 minut. Czas zelowania, mierzony przyrzadem do pomiaru czasu zelowania, Tecam-Gelations-Timer, w temperaturze 20°C po dodaniu 10% 3,0%-go kwa¬ su solnego, wynosi 44 minuty.

Wartosc pH prekondensatu spada podczas reakcji od 9,5 do 6,0. W celu zatrzymania kondensacji do¬ prowadza sie wartosc pH ponownie do 9 za pomo¬ ca 1 n lugu sodowego.

Prekondensat miesza sie wedlug przykladu 1 z masa z wlókien skóry. W mieszaninie ustala sie wartosc pH 3,45. Zawartosc suchej substancji wy¬ nosi 21%.

Oslonka jelitowa, po wytloczeniu wysuszona i nawinieta, o srednicy "wewnetrznej 47 mm, ma grubosc scianki 4,1 • l©-2 mm. Dalsze utwardzanie, np. przez opryskiwanie kondensatem dymu drzew¬ nego, nie jest potrzebne.

Po uplywie trzech tygodni pochlanianie wody po namoczeniu wynosi 120%, wartosc pH 3,0. Modul sprezystosci wynosi 8,6 kp/mm2. Oslonka nadaje sie do wytwarzania wedlin parzonych i surowych i da¬ je sie zamykac w zwyMych urzadzeniach.

Wytrzymalosc na zerwanie w stanie mokrym wynosi wzdluz 4,2 kg/mm2, poprzecznie 3,7 kp/mm2, cisnienie przepuMaJace na motoo okolo 1 atn, W wodzie o temperaturze 75°C slonka kurczy sie po- wierzdiiriowo o 34% przy liniowej sile skurczu 950 g!/mra*.

Przykimd III. 100 g kazeiny, 1500 g gliceryny <8S%^weJ), 100 g amoniaku (25%^wego) i 100 g wo¬ dy miesza sie razem dokladnie, po czym miesza sie w temperaturze pokojowej w *#agu $ godzin. Po dodaniu 30 ml 38%-wego formaldehydu miesza sie dalej w ciagu godziny. Lepkosc, mierzona kubkiem Forda przy otworze 2 mm i w temperaturze 30°C wynosi 500 sekund, wartosc pH 10. Czas zelowania, mierzony za pomoca przyrzadu do pomiaru zelowania TECAM-Gelations-Timer w temperaturze °C wynosi po dodaniu 10% 3,6-go kwasu solnego 1000 sekund. Prekondensat jest rozpuszczalny nie- ograniczenie w wodzie. g tego prekondensatu dodaje sie do £09 g ma¬ sy z wlókien o zawartosci 11% suchej substancji i wartosci pH 3,0. Po pólgodzinnym czasie miesza¬ lo nia w gniotowniku przy jednoczesnym oziebianiu dodaje sie, mieszajac, 5 ml 3,6%-go kwasu solnego, po czym ugniata sie dalej w ciagu pól godziny.

Wartosc pH masy ustala sie na 4,0. Zawartosc su¬ chej substancji wynosi 17%. Masa ma typowe wla- sciwosci masy z wlókien skórnych, która mozna for¬ mowac na waz jelitowy w procesie przedzenia na sucho. Z tej masy na pokrytej teflonem parze wal¬ ców e stosunku predkosci obwodowej 40 : 2T wyle¬ wa sie folie o srednicy grubosci 0,5 mm Po uplywie B tygodni wartosc pH folii wynosi 3,45, pochlantMiie wody przy namoczeniu 344% i po uplywie 6 tygodni 140%.

Wartosc pH wzrasta do 5,0. Modul sprezystosci mokrej folii po uplywie szóstego tygodnia wynosi 7,8 kg^rnm3.

Przyklad IV. 100 g kazeiny, 1100 g 02%-wej gliceryny, 100 g wody i 100 g 2&%-go amoniaku miesza sie razem i dalej miesza w ciagu 0 godzin w temperaturze pokojowej. Nastepnie dodaje sie so 50 ml 25%-go aldehydu glutarowego, po czym mie¬ sza sie dalej w ciagu 1 godziny w temperaturze pokojowej.

Lepkosc, mierzona kubkiem Forda o otworze 2 mm i w temperaturze 20°C, wynosi 500 sekund, 85 wartosc pH 10, czas zelowania po dodaniu 10% kwasu solnego 3,6%-go w temperaturze Z0*C wyno¬ si 1000 mintft.

Jak opisano w przykladzie ni, prekondensat wprowadza sie, mieszajac, do masy z wlókien skó- 40 ry i z tej masy wytwarza sie folie. !Vx;hlanianie wody po uplywie trzech tygodni wynosi 100%, mo¬ dul sprezystosci mokrej foUi 7,9 kgymra2, wytrzy¬ malosc na rozerwanie w stanie mokrym 0,2 kp/mm1.

Mieszanina 500 g masy z wlókien skórnych o za- 45 wartosci 11% suchej substancji i 50 g prekonden¬ satu daje mase, która mozna przerabiac na kon¬ wencjonalnych urzadzeniach do wydarzania JeRt z wlókien skóry na oslonki bez konca do wedlin.

Przyklad V. 100 g kazeiny, 1100 g gliceryny 50 (82%-wej), 1O0 g wody i 100 g amoniaku ^%-^o) po wymieszaniu miesza sie w daga 0 godzin w temperaterze pokojowej. Nastepnie "dodaje sie S0 ml 40%-go gtioksalu, po czym miesza sie dalej w ciagu 1 godziny w temperaturze pokojowej. Lep- 55 kosc, mierzona kubkiem Forte o otworze 2 «nm w temperaturze pokojowej wynosi 009 sekamd, war¬ tosc pH 10, czas zelowania w temperaturze poko¬ jowej po dodaniu 10% 8,0%-go kwasu somego wy¬ nosi 50© minu& ' 60 W sposób opisany w przykladzie III miesza sie prekondensat z masa z wlókien skóry i otrzymana mase wylewa na foBe. Pochlanianie wody dla tych folii wynosi po uplywie 3 tygodni 140%, modul sprezystosci mokrej folii 0,? kp/mm3, wytrzymalosc €5 na zerwanie w stanie mokrym 6,0 kp/mm3.u 100 327 12 Mieszanina 900 g masy z wlókien skóry i 50 g prekondensatu daje mase, która mozna znowu prze¬ rabiac na konwencjonalnych urzadzeniach do wy¬ twarzania jelit z wlókien skóry na oslonki bez kon¬ ca do wedlin.

Przyklad VI. 50 g mocznika, 80 g 38%-go formaldehydu (stosunek molowy 1:1), 5 ml amo¬ niaku (25%-go) i 100 g 82%-wej gliceryny miesza sic i kondensuje w ciagu 130 minut w temperatu¬ rze 60°C Wartosc pH spada z 9 do 6 i nastawia sie ja za pomoca normalnego lugu sodowego na war¬ tosc 12.

Pod-zmniejszonym cisnieniem 14 mm Hg prowa¬ dzi sie reakcje zeterowania w temperaturze wrze¬ nia az do zakonczenia odszczepiania wody. Trwa to okolo 5 godzin w temperaturze lazni ogrzewajacej wynoszacej 100°C. Otrzymany kondensat ma kla¬ rownosc wody, jest nieograniczenie rozpuszczalny w wodzie i ma wysoka lepkosc; Jego wartosc pH wynosi 9, czas zelowania o temperaturze 20°C po dodaniu 10% 3,6%-go kwasu solnego wynosi 1200 minut. Do prekondensatu dodaje sie teraz, miesza¬ jac, jeszcze 15 g 38%-go formaldehydu, po czym ma on zawartosc 98% suchej substancji. 50 g tego prekondensatu miesza sie z 500 g masy z wlókien skóry o zawartosci 11% suchej substan¬ cji w gniotowniku i dodaje sie 5 ml kwasu solnego (3,0%-go). Ustala sie wartosc pH 3,45. Z tej masy o zawartosci 19,2% suchej substancji wytwarza sie folie wedlug przykladu III. Ich wchlanianie wody * po uplywie 3 tygodni wynosi 175%, wartosc pH 4,6, modul sprezystosci mokrej folii 10 kp/mm2 i wy¬ trzymalosc na zerwanie w stanie mokrym 6,2 kp/mm3.

Masa ma typowe wlasciwosci masy z wlókien skórnych i mozna ja przerabiac na konwencjonal¬ nych urzadzeniach do wytwarzania jelit z wlókien skóry w procesie przedzenia na sucho na oslonki bez konca do jelit Przyklad VII. 175 g mocznika, 325 g 38%-go formaldehydu (stosunek molowy 1 :1,5), 25 ml %-go amoniaku i 150 g 82%-ej gliceryny miesza Sie 1 popMaje dalszej przeróbce jak w przykladzie VI.

Czas zelowania prekondensatu w temperaturze °C, po dodaniu 10% kwasu solnego (18%-go), wy¬ nosi 6 minut, po dodaniu 10% kwasu solnego (3,6%-fio) 3000 minut. Pozostale wartosci odpowia¬ daja prekondensatowi z przykladu VI. 7 kg prekondensatu o zawartosci 98% suchej sub¬ stancji miesza sie z 60 kg masy z wlókien skóry o zawartosci suchej substancji 11% w gniotowniku, bez dalszego dodawania kwasu. Po 1 godzinie ugniatania masa nadaje sie do wytlaczania na kon¬ wencjonalnych urzadzeniach do wytwarzania jelit z wlókien skórnych. Wartosc pH masy wynosi 4,0, zawartjpsc suchej substancji 21%. Wytwarza sie je¬ lito o srednicy wewnetrznej 47 mm i. firubosci scian¬ ki 4,8-10-2 mm. Po uplywie 3 tygodni stwierdza sie zdolnosc pochlaniania wody 120%, wartosc pH 3,0, modul sprezystosci mokrego jelita 11 kp/mm3, wytrzymalosc na zrywanie na mokro 5,6 kp/mm2, i cisnienie przepuklajace na mokro powyzej 1 atn.

W wodzie o temperaturze 75°C oslonka kurczy sie powierzchniowo o 30% przy liniowej sile skurczu 1320 g/mm2. Wytwarzana oslonka nadaje sie do wedlin parzonych i zdaje egzamin na znanych urza¬ dzeniach do zaciskania.

Przyklad VIII. 700 g prekondensatu wedlug przykladu III i 7 kg prekondensatu wedlug przy¬ kladu VII miesza sie i ugniata z 60 kg masy z wló¬ kien skórnych o zawartosci 11% suchej substancji.

Ustala sie wartosc pH 4,5 i zawartosc 26j2% suchej substancji. Te mase wytlacza sie na konwencjonal¬ nym urzadzeniu do wytwarzania jelit z wlókien skórnych i suszy. Oslonka wedliny o srednicy we¬ wnetrznej 43 mm i grubosci scianki 4,5 • 10-2mm ma po uplywie 3 tygodni zdolnosc pochlaniania wody 115%, wartosc pH 2,55, modul sprezystosci mokrej oslonki 6,1 kp/mm2, wytrzymalosc na zry¬ wanie w stanie mokrym 3^2 kp/m2 i cisnienie prze¬ puklajace na mokro 0,85 atn. W wodzie o tempera¬ turze 75°C oslonka kurczy sie powierzcniowo o 45% przy liniowej sile skurczu 930 g/mm2.

W procesie zraszania wprowadza sie do oslonki wedlin okolo' 9% gliceryny i po uplywie 24 godzin marszczy sie na znanym urzadzeniu.

Substancje dajace sie eluowac woda wynosza 14% ciezaru jelita i skladaja sie z 10% gliceryny, 0,2% kwasu solnego i 3,8% soli obojetnych. Ilosc wolnego formaldehydu wynosi 150 ppm.

Oslonka wedliny nadaje sie do wytwarzania we^- dlin parzonych i daje sie zamykac w znanych urza¬ dzeniach.

Przyklad IX. 300 g kazeiny, 30 g wodorotlen¬ ku sodu, 100 g wody i 1200 g 82%-wej gliceryny miesza sie razem i w temperaturze pokojowej mie¬ sza sie w ciagu 6 godzin. Otrzymuje sie przy tym roztwór o wysokiej lepkosci o wartosci pH 12. Te mieszanine laczy sie z 7 kg prekondensatu wedlug przykladu VII.

Nastepnie dodaje sie 70 ml 38%-go formaldehydu i calosc wprowadza, ugniatajac do 60 kg masy wló¬ kien skóry o zawartosci 11% suchej substancji i wartosci pH 3,0. Wartosc pH otrzymanej masy nastawia sie za pomoca kwasu solnego (3,6%-go) na pH 3,45 (zawartosc suchej substancji 27,6%). Te mase wytlacza sie na konwencjonalnym urzadzeniu do wytwarzania jelit z wlókien skóry i suszy. Oslon¬ ka wedlin o srednicy wewnetrznej 50 mm ma gru¬ bosc scianki 4,4 • 10-2 mm i po uplywie 10 dni wy¬ kazuje zdolnosc do pochlaniania wody 170%, war¬ tosc pH 2,55, modul sprezystosci mokrej oslonki wynosi 6,2 kp/mm2, wytrzymalosc na zrywanie w stanie mokrym 4,8 kp/mm2 i cisnienie prze¬ puklajace na mokro 0,06 atn, W wodzie o tem¬ peraturze 75°C oslonka kurczy sie powierzchniowo o 43% przy liniowej sile skurczu 1120 g/mm2.

Przyklad X. Do mieszaniny prekondensatu z przykladu IX dodaje sie 100 g lateksu. Poza tym postepuje sie jak w przykladzie IX.

Folie z tej kombinacji, wytworzonej jak w przy¬ kladzie III, maja bardzo dobre wlasciwosci sprezy¬ ste i miekki chwyt. Po uplywie 10 dni zdolnosc wchlaniania wody wynosi 200%, wartosc pH 2,8, modul sprezystosci namoczonej folii wynosi 4,2 kp/mm2 i wytrzymalosc na zrywanie w stanie mo¬ krym 8,2 kp/mm2.

W wodzie o temperaturze 75°C folia ma 50%-wy skurcz powierzchniowy. 40 45 50 55 CO13 100 327 14 Przyklad XI. Mieszanine 70gmocznika, 130 g 38%-go formaldehydu, 5 ml 25%-go amoniaku, 200 g sorbitu (Karion F, MERCK) i 15 g wlókien celulo¬ zowych o 10 denier i sredniej dlugosci 5 mm kon- densuje sie wstepnie w ciagu 130 minut w tempe¬ raturze 60°C i nastepnie po dodaniu 15 ml normal¬ nego wodorotlenku potasu poddaje sie zeterowahiu az do zakonczenia wydzielania wody w tempera¬ turze wrzenia pod zmniejszonym cisnieniem 14 mm Hg w ciagu okolo 10 godzin. Wartosc pH tego pre- kondensatu wynosi 9,5, zawartosc substancji suchej 98%, czas zelowania po dodaniu 10% kwasu solne¬ go (18%-go) 8 minut, po dodaniu 10% 3,6%-go kwa¬ su solnego 1600 minut. 65 g tego prekondensatu ugniata sie z 500 g ma¬ sy z wlókien skóry o zawartosci 11% suchej sub¬ stancji i wartosci pH 3,0. Miesza sie jeszcze do te¬ go 5 ml kwasu solnego (3,6%-go).

Po uplywie 1 godziny ugniatania ustala sie war¬ tosc pH 3,45 (zawartosc suchej substancji 23%). Fo¬ lie z tej masy maja podobne wlasciwosci jak w przykladzie III, wykazuja jednakowo wyzsza wy¬ trzymalosc na rozdzieranie po naddardu.

Przyklad XII. Mieszanine l!200 g mocznika i 750 ml formaldehydu 40%-go miesza sie w ciagu 90 minut w temperaturze pokojowej. Wartosc pH wzrasta przy tym od 6,0 do 6,4. Teraz dodaje sie, mieszajac, 4 ml stezonego kwasu mlekowego, po czym wartosc pH spada do 4,2. Temperatura wzra¬ sta w ciagu 10 minut do 36°C. Po oziebieniu w ka¬ pieli lodowej kondensuje sie dalej w ciagu 15 mi¬ nut. Nastepnie zobojetnia sie za pomoca 1 n lugu sodowego. Lepkosc tego lekko plynnego prekonden¬ satu wynosi 100 sekund (kubek Forda 2 mm, 20°C).

Czas zelowania po dodaniu 10% HC1, 3,6%-go wy¬ nosi w temperaturze 20°C 1000 minut. 70 g tego prekondensatu ugniata sie w mieszal¬ niku z 500 g masy z wlókien skórnych o zawarto¬ sci 11% suchej substancji i wartosci pH 3,0, przy czym wartosc pH ustala sie na 3,5. Z tej masy wy¬ twarza sie folie wedlug przykladu III, którym pod wzgledem wlasciwosci odpowiadaja one w znacz¬ nym stopniu. Maja one miekki chwyt bez zastoso¬ wania dodatkowych zmiekczaczy.

Przyklad XIII. Mieszanine 1200 g mocznika, 750 g formaldehydu 40%-go i 200 ml wody konden¬ suje sie po dodaniu 130 ml 25%-go amoniaku w cia¬ gu 60 minut w temperaturze 60°C. Nastepnie doda¬ je sie 40 ml stezonego kwasu mlekowego i konden¬ suje dalej w ciagu 60 minut przy pH 4. Ustala sie lepkosc 455 sekund (kubek Forda 2 mm, 20°C) Czas zelowania po dodaniu 10% kwasu solnego 18%-go wynosi 300 minut.

Po zakonczeniu kondensacji zobojetnia sie 1 n lugiem sodowym do pH 5,8/ 70 g tego prekondensatu ugniata sie w mieszalni¬ ku z 500 g masy z wlókien skóry o zawartosci 11% suchej substancji i wartosci pH 3,0, przy czym war¬ tosc pH ustala sie na 3,5. Z tej masy wytwarza sie folie wedlug przykladu III, którym pod wzgledem wlasciwosci odpowiadaja one w znacznym stopniu, jednakze maja miekki chwyt bez zastosowania do¬ datkowych zmiekczaczy.

Claims (16)

Zastrzezenia patentowe

1. Sposób wytwarzania opakowan do wedlin i wyrobów miesnych, zwlaszcza folii workowych, ' formowanych z mas dyspersyjnych na bazie kola¬ genu na drodze wytlaczania, suszenia i ewentual¬ nie zmiekczania, utwardzania i zobojetniania, zna¬ mienny tym, ze stosuje sie do formowania mase uzyskana przez zmieszanie masy kolagenowej o za¬ wartosci kolagenu 2—15%, a korzystnie 6—15% z prekondensatem aminoplastu otrzymanego ze zwiaz¬ ków zawierajacych wolne grupy aminowe i alde¬ hydów oraz ewentualnie zwiazków wodorotleno¬ wych w obecnosci katalizatorów kwasnych albo za¬ sadowych.

2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, która zawiera nie wiecej niz 90, korzystnie nie wiecej niz 70 i w szczególnosci nie wiecej niz 50% prekondensatu aminoplastu.

3. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze stosuje sie mase, w której w prekondenso- wanym aminoplascie stosunek molowy zwiazku za¬ wierajacego grupy aminowe do aldehydu wynosi okolo 1 :0,1—1 : 3,0, korzystnie 1:0,5—1 :3 a w szczególnosci 1 :0,8—1 :1,5.

4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, której prekondensat z dodatkiem 10% kwasu solnego 18%-go ma czas zelowania 9—50 minut, oznaczony w temperaturze 20°C.

5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, której prekondensat z dodatkiem 10% kwasu solnego 3,6%-go ma czas zelowania powyzej 1000 minut, oznaczony w tem¬ peraturze 20°C.

6. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, której prekondensat zostal wytworzony z zastosowaniem mocznika, ka¬ zeiny, zelatyny, kazeiny sojowej, albumin, keraty- ny i/albo etylenodwuaminy jako zwiazków zawie¬ rajacych grupy aminowe.

7. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, której prekondensat zostal wytworzony z zastosowaniem formaldehydu, glioksalu, aldehydu glutarowego, furfurolu, aldehy¬ du glicerynowego, aldehydu krotonowego i/albo dwualdehydu skrobiowego jako skladnika aldehy¬ dowego.

8. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, która zostala wytwo¬ rzona z zastosowaniem gliceryny, sorbitu, polioksy- metylenu i/albo hydroksycelulozy jako zwiazku wielowodorotlenowego,

9. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase,, która obok kolage¬ nu i prekondensatu aminoplastu jako dalsze sklad¬ niki zawiera wlókna obce, takie jak wlókna celu¬ lozowe, lateks, barwniki, zmiejtczacze, takie jak gliceryna, sorbit albo karboksymetyloceluloza, i/albo srodki fungistatyczne.

10. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, £e do formowania stosuje sie mase, która zawiera srodki wiazace nadmiar aldehydu, korzystnie mocz¬ nik i/albo kazeine. % 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6015 100 327 16

11. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, której prekonden¬ sat zostal wytworzony przez poddanie reakcji sklad¬ ników w temperaturze 25—90°C w czasie reakcji wynoszacym 40—400 minut az do czasu zelowania wynoszacego 9—50 minut, zmierzonego w tempera¬ turze 20°C

12. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, której prekonden- sat zostal wytworzony w obecnosci amoniaku, lu¬ gu sodowego, lugiu potasowego, szesciometyleno- czteroaminy, hydroksyloaminy, hydrazyny, soli za¬ sadowych, jak wodoroweglan sodu albo wodoro¬ weglan amonu, i/albo mieszanin tych zwiazków ja¬ ko katalizatorów zasadowych.

13. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, której prekonden- sat zostal wytworzony w obecnosci kwasów mine¬ ralnych, korzystnie kwasu solnego, kwasu siarko- 10 15 wego, kwasu fosforowego, kwasu siarkowego, soli kwasnych, korzystnie wodorosiarczynu potasu albo siarczynu amonu, kwasów organicznych, korzystnie kwasu mrówkowego, kwasu mlekowego albo kwa¬ su cytrynowego, i/albo mieszanin tych zwiazków jako kwasnych katalizatorów.

14. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, która zawiera alkalicznie prekondensowana zywice, która przed wymieszaniem z wlóknista masa kolagenowa zo¬ stala nastawiona na wartosc pH okolo 8—11 przez dodanie alkaliów.

15. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, w której kolagen i prekondensat byly mieszane w ciagu okolo 1—2 godzin.

16. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do formowania stosuje sie mase, w której kolagen i prekondensat sa zmieszane w stosunku 1:1. PZG Bydg., zam. 18G/79, nakl. 90+20 Cena 45 zl -"#*