NL8600992A - Tandpreparaat in de vorm van tandpasta of mondspoeling voor het tegengaan van tandaanslag. - Google Patents

Description

-1- VO 8132

Tandpreparaat in de vorm van tandpasta of mondspoeling voor het tegengaan van tandaanslag.

De uitvinding heeft betrekking op het tegengaan van tandaanslag en caries ter verbetering van de mondhygiëne.

Tandaanslag is lelijk en kan leiden tot het optreden vein verdere orale aandoeningen, zoals tandcaries, hoewel geen direkt 5 verband tussen de hoeveelheid tandaanslag en de mate van zulke verdere aandoeningen is vastgesteld. Tandaanslag of plak is een af gezette bekleding van een slijmachtig en gelatineachtig materiaal op tanden, die gemakkelijk wordt gevormd en/of binnengedrongen door bacterie-kolonies. Indien de aansiagvorming niet wordt tegengegaan, kan de 10 normale metabolische activiteit van deze bacteriën in de aanslag verscheidene zuren produceren, zoals azijnzuur, boterzuur en melkzuur, die met het calcium van het tandemaille kunnen reageren onderont-kalking en tandcariesvorming. Andere microbiële bijprodukten kunnen het zachte tandvleesweefsel aantasten, waardoor gingivitis kan ont-15 staan. Tandaanslag of plak wordt derhalve beschouwd als een belangrijke oorzaak van tandcaries en gingivitis, zodat beperking en beheersing van de tandaanslag van essentieel belang zijn voor een goede mondhygiëne.

Tandcaries wordt gewoonlijk veroorzaakt door microorganismen, 20 zoals Streptococcus mutans. Aangenomen wordt, dat sucrose uit het dieet het voornaamste materiaal is, dat door het S.mutans in tandaanslag wordt gebruikt, resulterend in de vorming van zuur en daaropvolgende ontkalking. De door de S.mutans glucosyltransferasen (GTF) uit sucrose gevormde glutanen worden aangewezen als een primaire faktor 25 voor het hechten van de bacteriën aan gladde oppervlakken.

Lectinen of hemaglutininen omvatten in het algemeen een groot aantal ruwe of gezuiverde proteïnen of glycoproteïnen van plantaardige of dierlijke oorsprong, die gekarakteriseerd of geïdentificeerd worden door hun vermogen om van menselijk bloed of bloed van andere dieren 30 afkomstige suspensies van rode bloedcellen te agglutineren. Lectinen binden specifieke koolhydraten en dragen daardoor in aanmerkelijke mate bij aan het vermogen van de bacteriën zich aan diverse oppervlakken te hechten. Bacteriële oppervlaktelectinen binden koolhydraten aan rode bloedcellen in speekselslijmvlies en op het oppervlak van andere - £ ί -2- cellen. Deze specifieke binding kan worden omgekeerd of voorkomen door verzadiging van de bacteriële lectineplaatsen met geschikte koolhydraten. Galactose en galactosamine zijn suikers, die het meest voorkomend worden gebonden door oppervlaktelectinen van orale micro-5 organismen, met name S.mutans.

Men heeft getracht de vorming van tandaanslag of plak te beperken en te beheersen door het vermogen van S.mutans tot kolonie-vorming te inhibiteren. Mogelijk als gevolg van de vitaliteit van S.mutans,indien stelselmatig in aanraking gebracht met voedselkool-10 hydraten, is het echter zeer moeilijk door bacteriegroei effectief te inhibiteren en daardoor de mondhygiëne te bevorderen zonder ongewenste, door antimicrobiële middelen veroorzaakte neveneffekten.

Er wordt daarom voortdurend gezocht naar middelen om de vorming van tandaanslag of plak te verminderen en de mondhygiëne te bevorderen 15 door beperking van tandcaries en gingivitis. Intussen blijven tand-caries en gingivitis grote problemen.

Onlangs werd onderzocht of de hydrofobiciteit van het celoppervlak, die getoond wordt wanneer bacteriën, zoals S.mutans zich hechten aan mondweefsels of tandaanslag, in verband kan worden 20 gebracht met de hydrofobiciteit van het celoppervlak, wanneer zulke bacteriën zich hechten aan koolwaterstoffen. Zo wordt bijv. in Infection and Immunity, 39. (1983) 1024-1028 een vergelijking gemaakt van het vermogen van emulsan om de bacteriële hechting aan koolwaterstoffen en aan mond-epiteel-cellen onder in vitro omstandigheden te 25 inhibiteren. In de publikatie wordt vermeld, dat de inhibi tering van de bacteriële hechting aan mondepiteelcellen door speeksel wordt opgeheven. Het valt daarom te betwijfelen of soortgelijke inhibitering onder in vivo omstandigheden kan worden verwacht.

Diverse typen van emulsanen en hun chemische en fysische ei-30 genschappen, waaronder emulgering met koolwaterstoffen, zijn beschreven in de Amerikaanse octrooischriften 4.230.801, 4.234.689, 4.276.094, 4.311.829, 4.311.830, 4.311.831, 4.311.832, 4.380.504, 4.395.353 en 4.359.354, waarvan de inhoud hier opgenomen wordt geacht door verwijzing.

35 Infection and Immunity, 42 (1983) 831-834 bevat een bespreking van de uitgesproken hydrofobiciteit van het celoppervlak van ongeïdentificeerde microorganismen uit schraapsels van supragingivale * * -3- plak, zoals gemeten door hechting aan diverse koolwaterstofsubstraten.

In Infection and Immunity, 41, (1983) 1190-1196 wordt getoond, dat hoewel sommige orale microorganismen sterk hydrofoob zijn, niettemin die microorganismen, die betrokken zijn bij cariesvor-5 ming, en vele microorganismen, die verantwoordelijk zijn voor gingivitis, slechts matig hydrofoob zijn- De auteurs van de laatstgenoemde publikatie concluderen: "Hoewel er een algemeen verband bestond tussen de hydrofobiciteit van de onderzochte bacteriestammen en hun hechting aan experimentele vliezen, lijkt het onwaarschijnlijk, 10 dat hydrofobe wisselwerkingen op zichzelf de verklaring kunnen vormen voor de zeer specifieke wijze, waarop bacteriën zich aan tanden en andere mondweefsels hechten'.'

Gezien de stand van de techniek, waaruit blijkt, dat bijzondere materialen, zoals emulsanen, in vitro effectief zijn in het 15 irihibiteren van bacteriële hechting aan zowel mondepiteelcellen als koolwaterstoffen door verstoring van hydrofobe wisselwerkingen aan het celoppervlak, zou de vakman niet verwachten, dat emulsanen effectief zouden zijn voor het verminderen van tandaanslag of plak-vorming en het bevorderen van mondhygiëne op andere wijze, zoals 20 door vermindering van caries, in het bijzonder daar microorganismen, zoals S.mutans, slechts matig hydrofoob zijn.

Een voordeel van de uitvinding is, dat plakvorming wordt ge-inhibiteerd en de mondhygiëne wordt bevorderd.

Een verder voordeel van de uitvinding is, dat plak van het 25 tandemaille wordt verwijderd, waardoor de mondhygiëne wordt bevorderd.

Een ander voordeel van de uitvinding is, dat cariesontwikke-ling wordt vertraagd. Verdere voordelen zullen blijken uit het volgende.

30 De uitvinding heeft in een van zijn belichamingen betrekking op een werkwijze voor het inhibiteren van tandaanslag en verbetering van de mondhygiëne, welke werkwijze hierdoor wordt gekenmerkt, dat een effectieve tandaanslag-inhibiterende hoeveelheid emulsan in water wordt gedispergeerd en de waterige emulsandispersie in aanraking wordt 35 gebracht met natuurlijke of kunstmatige tandopperviakken.

Het was zeer onverwacht, dat emulsan in staat bleek de orale -4- hygiëne in een orale omgeving (d.w.z. in vivo) te bevorderen door vermindering van tandaanslagvorming door middel van inhibitering van de hechting van bijv. S.mutans, waaruit de hierboven geciteerde publikatie in Infection and Immunity, 39 (1983) 1024-1028 blijkt, 5 dat de inhibitering van bacteriële hechting aan mondepiteelcellen door emulsan wordt opgeheven door speeksel. Zonder de uitvinding aan enige theoretische verklaring te binden, kan worden verondersteld, dat de aanwezigheid van een galactosamine rugketen in emulsan het mogelijk maakt, dat emulsan de hechting van S.mutans inhibiteert 10 als gevolg van de aanwezigheid van een galactose- of galactosamine-specifiek lectine op het oppervlak van S.mutans. Ook is mogelijk, dat emulsan S.mutans, dat zich tevoren aan tandoppervlakken heeft gehecht, desorbeert. Verder is mogelijk, dat de hydrofobiciteit van emulsan het mogelijk maakt, dat emulsan effectief is zonder dat 15 speeksel de inhibitering van bacteriële hechting kan opheffen. Bovendien verbreken lipofiele groepen in emulsan hydrofobe bindingen.

Aan de galactosamine rugketen van emulsan zijn vetzuurderivaten met ketenlengten van C2~C22 me^ een 9emi^delde van gebonden.

Emulsan verschaft met andere woorden een polymere vorm van een analoog 20 van galactose, die specifiek is voor bacteriële lectinen en groepen bevat, die hydrofobe bindingen verbreekt. De snelheid, waarmede . emulsan op S.mutans inwerkt, wijst erop, dat celoppervlak-hydrofobiciteit en galactosamine-effekten gezamenlijk optreden.

Emulsan wordt geproduceerd door Acinetobacter Sp. ATCC 25 21012. Het is een polyanionisch biopolymeer, beschreven in verschillen de varianten van extracellulaire microbiële lipopolysacchariden en hun derivaten, gekozen uit : (a) de extracellulaire microbiële met proteïne geassocieerde lipopolysacchariden (hier collectief aangeduid als "a-emulsans"), 30 geproduceerd door Acinetobacter Sp. ATCC 31012 en zijn mutanten, waarin de lipopolysaccharidecomponenten, (hier collectief aangeduid als "apo-a-emulsans") volledig N- geacyleerde en gedeeltelijk 0-geacyleerde hetero-polysacchariden zijn, bestaande uit overwegende hoeveelheden D-galactosamine en een aminouronzuur, welke apo-a-35 emulsans tenminste 5 gew.% vetzuuresters bevatten, waarin (1) de vetzuren 10-18 koolstof atomen bevatten en (2) 50 gew.% of meer £ £ -5- van deze vetzuren zijn samengesteld uit 2-hydroxydodecaanzuur en 3-hydroxydodecaanzuur, (b) de gedeproteïniseerde extraeellulaire microbiële lipopoly-sacehariden (hier collectief aangeduid als "apo-a-emulsans!'), 5 verkregen uit de α-emulsans, geproduceerd door Acinetobacter Sp.

ATCC 31012 en zijn mutanten, welke apo-a-emulsans volledig N-geacy-leerde en gedeeltelijk O-geacyleerde heteropolysacchariden zijn, bestaande uit overwegende hoeveelheden D-galaetosamine en een amino-uronzuur, welke apo-a-emulsans tenminste 5 gew. % vetzuuresters be-10 vatten, waarin (1) de vetzuren 10-18 koolstofatomen bevatten en (2) 50 gew.% of meer van deze vetzuren zijn samengesteld uit 2-hydroxydodecaanzuur en 3-hydroxydodecaanzuur, (c) de gedeproteïniseerde extraeellulaire microbiële polysacchariden (hier collectief aangeduid als "apo-p-emulsans"), verkregen uit de 15 beta-emulsans, geproduceerd door Acinetobacter Sp.ATCC 31012 en zijn mutanten, welke apo-p-emulsans volledig N-geacyleerde en partieel O-geacyleerde heteropolysacchariden zijn, bestaande uit overwegende hoeveelheden D-galactosamine en een aminouronzuur, welke apo-p-emulsans niet meer dan 5 gew.% vetzuuresters bevatten, 20 waarin (i) de vetzuren 10-18 koolstofatomen bevatten en (2) minder dan 50 gew.% van deze vetzuren is samengesteld uit 2-hydroxy-dodecaan-zuur en 3-hydroxydodecaanzuur, (d) de O-gedeacyleerde extraeellulaire met proteïne geassocieerde microbiële polysacchariden (hier collectief aangeduid als de 25 " -emulsans"), verkregen uit de emulsans, geproduceerd door

Acinetobacter Sp.ATCC 31012 en zijn mutanten, waarbij de proteïne-vrije componenten van zulke lj~-emulsans volledig N-geacyleerde heteropolysacchariden zijn, bestaande uit overwegende hoeveelheden D-galactosamine en een aminouronzuur en bevattende 0-1 gew.% vetzuur-30 esters, waarin, indien aanwezig, de vetzuren 10-18 koolstofatomen bevatten, (e) de gedeproteïniseerde O-gedeacyleerde extraeellulaire microbiële polysacchariden (hier collectief aangeduid als de "apo- -emulsans"), afgeleid vein α-emulsans, β-emulsans, ijT -emulsans, 35 apo-a-emulsans of apo-β-emulsans, welke apo- "γ~ -emulsans volledig N-geacyleerde heteropolysacchariden zijn, bestaande uit overwegende 3 * -6- hoeveelheden D-galactosamine en een aminouronzuur en bevattende 0-1 gew.% vetzuuresters, waarin, indien aanwezig, de vetzuren 10-18 koolstofatomen bevatten, (f) dé gedeproteïniseerde O-gedeacyleerde extracellulaire microbiële 5 polysacchariden (hier collectief aangeduid als de "proemulsans") afgeleid van a-emulsans, β-emulsans, l|T -emulsans, apo-a-emulsans, apo-p-emulsans of apo- l|^-emulsans, welke proemulsans poly(D-galactosamine/aminouronzuur)biopolymeren zijn, waarin (1) geen van de hydroxylgroepen is geacyleerd en (2) geen aminogroep tot alle 10 . aminogroepen zijn geacyleerd, en (g) de tweewaardig metaal-, ammonium en kwatemaire ammoniumzouten van de α-emulsans, apo-a-emulsans, apo-β-emulsans, β-emulsans, apo-l^-emulsans en proemulsans.

Er is een woordenlijst ontwikkeld ter identificatie en aan-15 duiding van de verschillende typen van extracellulaire microbiële polysacchariden en hun semi-synthetische derivaten, die zijn afgeleid van Acinetobacter Sp. ATCC 31012 en zijn mutanten. De woorden zijn "emulsans", "α-emulsans", "β-emulsans", " TjT -emulsans", "apo-emulsans", "apo-a-eraulsans","apo-β-emulsans", "apo-Iff -emulsans", 20 en "proemulsans", die als volgt worden gedefinieerd.

De naam "emulsan", die duidt op de polysaccharide-structuur van deze verbindingen en de uitzonderlijke emulsiestabiliserende activiteit van de biologisch geproduceerde materialen, werd gekozen voor algemene aanduiding van die extracellulaire microbiële met 25 proteïne geassocieerde lipoheteropolysacchariden, geproduceerd door

Acinetobacter Sp.ATCC 31012 en zijn mutanten, en kunnen worden onderverdeeld in de α-emulsans en de β-emulsans. De naam "apo-emulsan" waarin het prefix is afgeleid van het Griekse woord voor "afkomstig van", werd gekozen voor algemene aanduiding van de gedeproteïniseerde 30 lipopolysacchariden, verkregen uit de emulsans.

De naam "a-emulsan" dient ter aanduiding van de extracellulaire microbiële, met proteïne geassocieerde lipopolysacchariden, geproduceerd door Acinetobacter Sp. ATCC 31012 en zijn mutanten, waarin de lipopolysaccharidecomponenten (dus zonder het geassocieerde 35 proteïne) N-geacyleerde en gedeeltelijk O-geacyleerde heteropoly- sacchariden zijn, bestaande uit overwegende hoeveelheden D-galactosamine è*\ -» „ ir ".y 5 -7- en een aminouronzuur, welke lipopolysaccharidecomponenten tenminste 5 gew.% vetzuuresters bevatten/ waarin (1) de vetzuren 10-18 koolstof atomen bevatten en (2) ongeveer 50 gew.% of meer van deze vetzuren is samengesteld uit 2-hydroxydodecaanzuur en 3-hydroxydodecaan-5 zuur. Het gedeprotelniseerde α-emulsan wordt aangeduid als "apo-a-emulsan".

De naam "β-emulsan" dient ter aanduiding van die extracellu-laire micróbiêle, met proteïne geassocieerde lipopolysacchariden, geproduceerd door Acinetobacter Sp.ATCC 31012 en zijn mutanten, 10 waarin de lipopolysaccharidecomponenten (d.w.z. zonder het geassocieerde proteïne) volledig N-geacyleerde en gedeeltelijk 0-geacyleerde heteropolysacchariden zijn, bestaande uit overwegende hoeveelheden D-galactosamine en een aminouronzuur, welke lipopolysaccharidecomponenten minder dan 5 gew.% vetzuuresters bevatten, 15 waarin (1) de vetzuren 10-18 koolstofatomen bevatten en (2) minder dan 50 gew.% van de vetzuren zijn samengesteld uit 2-hydroxydodecaanzuur. Het gedeprotelniseerde β-emulsan wordt aangeduid als "apo-β-emulsan”.

De naam " "i/T-emulsan" dient ter aanduiding van de 0-gede-20 acyleerde extracellulaire, met proteïne geassocieerde micróbiêle polysacchariden, verkregen uit de emulsans, welke proteïnevrije componenten van zulke TJT -emulsans volledig N-geacyleerde hetero-polysacchariden zijn, bestaande uit overwegende hoeveelheden D-galactosamine en een aminouronzuur en bevattende 0-1 gew.% vetzuur-25 esters, waarin, indien aanwezig, de vetzuren 10-18 koolstofatomen bevatten. Deze proteïne-vri je componenten worden "apo- -emulsan" genoemd, ongeacht de wijze, waarop zij zijn bereid.

De naam "proemulsan" dient ter aanduiding van de gedepro-teïniseerde 0-gedeacyleerde extracellulaire micróbiêle polysacchariden, 30 waarin de poly (D-galactosamine/aminouronzuur) biopolymeren worden gekarakteriseerd doordat (1) geen van de hydroxylgroepen is geacyleerd en (2) geen van de aminogroepen tot alle aminogroepen zijn geacyleerd. De proemulsans hebben geen emulgerende activiteit.

De bioemulgatoren, die bij het experimentele werk betreffende 35 de groei van RAG-1 op ruwe olie of hexadecaan werden gevormd, waren β-emulsans, waarin het lipopolysaccharide 2-3 gew.% vetzuuresters bevatte. Aan de β-emulsans werd daarom de gemeenschappelijke naam * f'. > *.

V % -8- "protoemulsan" gegeven, waarvan het prefix is afgeleid van het Griekse woord voor "eerst".

Aan de a-emulsans werd de gemeenschappelijke naam "neo-emulsan" gegeven, waarin het prefix is afgeleid van het Griekse 5 woord voor "nieuw". Daar de ψ -emulsans slechts ongeveer de helft van de emulgeringsactiviteit van de α-emulsans bezitten, wordt aan de ψ" -emulsans de gemeenschappelijke naam "pseudoemulsan" gegeven.

Zoals hier gebruikt, heeft de term "Acinetobacter Sp.ATCC 10 31012 en zijn mutanten" niet alleen betrekking op het organisme (met name de stam RAG-1) en zijn spontane en chemisch- en fysisch-geinduceerde mutanten en recombinanten, die emulsans produceren, maar op alle microorganismen (ongeacht het genus), afgeleid door toepassing van recombinant DNA technieken voor het inplanten van 15 genetische informatie uit de stam RAG-1, en zulke mutanten, die verantwoordelijk zijn voor de produktie van de bioemulgatoren in de genetische code op DNA-basis van zulke "gerecombineerde" microorganismen, zodanig, dat zij in staat zijn om α-emulsans of beta-emulsans" (of de apoemulsans) te biosynthetiseren, afhankelijk van 20 de primaire assimileerbare koolstofbron, die voor het kweken van het organisme is gebruikt.

Emulsan in zijn verschillende vormen en karakteristieken is in de bovengenoemde Amerikaanse octrooischriften beschreven.

De verschillende vormen zijn geschikt voor toepassing volgens de 25 uitvinding ter bevordering van de mondhygiëne. Αρο-α-emulsan is een voorbeeld van een bijzonder effectief emulsan.

Volgens de uitvinding wordt een plak-inhibiterende hoeveelheid emulsan gedispergeerd in water. Een ondergeschikte hoeveelheid (minder dan de helft) onopgelost emulsan mag achterblijven, of het 30 gedispergeerde emulsan kan volledig worden opgelost. Typische effectieve hoeveelheden kunnen zo weinig zijn als 0,05% gedispergeerd emulsan in water en zoveel als 10% of meer, bij voorkeur 0,1-3%, in het bijzonder 0,25-1 %.

Onder normale mondreinigings- of mondspoel-omstandigheden 35 komt de emulsanoplossing in aanraking met tandoppervlakken. Dit kan een direkt contact zijn met natuurlijke of kunstmatige tandoppervlakken "* -J ___· -9- in tegenwoordigheid van speeksel in de mondholte of mond van een zoogdier of een contact met uit de mondholte verwijderde kunsttand-oppervlakken. Deze behandeling resulteert in een aanmerkelijke vermindering van de plak-film, die reeds op de tandoppervlakken aanwezig 5 is, en in vermindering van de neiging tot vorming of opnieuw vorming van plak op zulke oppervlakken, en in een duidelijke vermindering van de aanwezigheid van aerobe en facultatieve microorganismen, zoals S.mutans {een facultatief microorganisme), waardoor de mondhygiëne aanmerkelijk wordt verbeterd, zoals door vermindering van 10 cariesvorming.

De aanwezigheid van speeksel is niet vereist voor de inhi-bitering van de hechting van S.mutans aan het tandoppervlak door emulsan. Wat andere microorganismen betreft, zoals S.sanguis, wordt het vermogen van emulsan om de hechting aan met speeksel beklede 15 mondoppervlakken te inhibiteren niet door speeksel opgeheven.

De verwijdering van S.sanguis van mondoppervlakken wordt door speeksel niet gestoord.

In een andere belichaming heeft de uitvinding betrekking op een tandpreparaat in de vorm tandpasta of mondspoeling, gekenmerkt 20 door een tandaanslag of plak inhibiterende hoeveelheid emulsan en een dentale drager, die een voldoende hoeveelheid water bevat, om de plak-inhibiterende hoeveelheid emulsan op te lossen, welke drager verder eert bevochtigingsmiddel en geleermiddel bevat, indien het preparaat een tandpasta is en een niet-toxische alkohol wanneer 25 het preparaat een mondspoeling is.

In een tandpasta dienen de vloeibare en vaste dragermaterialen zodanig te worden geproportioneerd, dat een crèmeachtige massa of gelmassa met de gewenste consistentie wordt verkregen, die extrudeer-baar is uit een samendrukbare, al dan niet inwendig beklede aluminium 30 tube, inwendig beklede loodtube, laminaattube, mechanisch werkende doseur of onder druk werkende doseur. In het algemeen bestaan de vloeistoffen in de tandcrême voornamelijk uit water en een bevochtigingsmiddel, zoals glycerol, sorbitol, propyleenglycol, poly-ethyleenglycol, en dergelijke, of mengsels van geschikte bevocht!gings-35 middelen. Met voordeel wordt een mengsel van water en een bevochtigingsmiddel, zoals glycerol .of sorbitol gebruikt. Het totale vloeistof- “7 "v -10- gehalte bedraagt in het algemeen 20-75% van het gewicht van het preparaat. Bij voorkeur wordt in de tandcrème een gelering toegepast, zoals natuurlijke en synthetische gommen en gomachtige materialen, bijv. Iers mos, tragacanth gom, natriumcarboxymethylcellulose, 5 polyvinylpyrrolidon, zetmeel en dergelijke, gewoonlijk in een hoeveelheid tot 10 gew.%, bij voorkeur 0,5-5 % van het gewicht van het preparaat. Emulsan kan de verdikking van het preparaat bevorderen.

Om de tandoppervlakken te reinigen, bevatten tandpasta's tevens een in water oplosbaar polijstmiddel. Er is een betrekkelijk 10 groot aantal van zulke materialen bekend. Voorbeelden zijn onoplosbaar natriummetafosfaat, dicalciumfosfaatdihydraat, watervrij dicalcium-fosfaat, calciumcarbonaat, gehydrateerd alumina, silica, bentoniet, en dergelijke, alsmede geschikte mengsels van zulke materialen. In het algemeen vormen deze polijstmiddelen een overwegend deel van 15 het gewicht van de vaste bestanddelen. Het polijstmiddelgehalte is variabel, maar bedraagt in het algemeen 20-75 gew.%.

In een mondspoeling is de niet-toxische alkohol typisch aanwezig in een hoeveelheid van 5-25 gew.%.

De alkoholcomponent van een mondspoeling is een niet-toxische 20 alkohol, zoals isopropanol of ethanol, bij voorkeur met toepassing van denatureringscomponenten, die tevens als aromastoffen fungeren. Deze aromastoffen worden toegepast in een hoeveelheid van 1-2% van het totale alkoholgehalte van de mondspoeling.

In dergelijke tandpreparaten kunnen diverse hulpmaterialen 25 worden opgenomen. Toegevoegde materialen, die de eigenschappen van het preparaat niet aanmerkelijk nadelig beïnvloeden, kunnen worden gekozen en worden toegepast in een geschikte hoeveelheid, afhankelijk van het type preparaat. Voorbeelden van zulke materialen zijn oplosbare saccharine, aroma-oliën, (bijv. etsmuntolie, pepermuntolie, 30 wintergroen-olie), kleurmiddelen of witmakers (bijv. titaandioxyde), conserveringsmiddelen (bijv. natriumbenzoaat en dergelijke), menthol en dergelijke. Ook kunnen diverse andere materialen worden toegevoegd, zoals oppervlakte-actieve verbindingen, bijv. natriumlauryl en C^q-C^q vetzuuramiden van aminocarbonzuurverbindingen, typisch natrium-35 lauroyl- en palmitoylsarcosiden. Ook kunnen niet-ionogene oppervlakte-actieve middelen, zoals blokcopolymeren van polyoxyethyleen en polyoxypropyleen, hoewel emulsan dezelfde effekten kan verschaffen -lien de behoefte aan hun aanwezigheid kan verminderen. Andere geschikte materialen zijn chlorofyllin en diverse geammonieerde bestanddelen, zoals ureum, diammoniumfosfaat en mengsels daarvan.

De preparaten kunnen verder een fluor bevattende verbinding 5 bevatten, die een gunstig effekt heeft op de zorg en hygiëne van de mondholte, bijv. door vermindering van de oplosbaarheid van het emaille in zuur en bescherming van de tanden tegen bederf. Voorbeelden zijn natriumfluoride, stannofluoride, kaliumfluoride, kaliumstanno-fluoride (SnF^KF), natriumhexafluorstannaat, stannochloorfluoride, 10 natriumfluorzirconaat, en natriummonofluorfosfaat. Deze materialen, die dissociëren of fluorbevattende ionen in water vormen, kunnen aanwezig zijn in een effectieve, maar niet-toxische hoeveelheid, gewoonlijk tussen 0,01 en 1,0 gew.% van het in water oplosbare fluor-gehalte daarvan.

15 De uitvinding wordt toegelicht aan de hand van de volpnde voorbeelden, waarin alle delen betrekking hebben op het gewicht, tenzij anders wordt vermeld.

Voorbeeld I Beproeving in vitro 20 Het vermogen van emulsan (apo-a-emulsan) om S.mutans te verwijderen van in vitro plak werd vergeleken met het vermogen van galactose om hetzelfde te doen.

De toegepaste methode is de gemodificeerde methode van Evans e.a., beschreven in Journal of Dental Research, 56 (1977) 25 559-567, waarbij gebruik wordt gemaakt van het vermogen van vele orale streptococcen (waaronder S.mutans! om zowel aan glas als aan mondoppervlakken te hechten. In de gemodificeerde methode worden de organismen geinoculeerd in cultuurhuizen, bevattende 5,0 ml Todd-Hewitt Broth (BBL), aangevuld met 5% sucrose (gewicht/volume). Elke 30 buis bevat een op gelijke wijze gesneden en gereinigd microscoop- glaasje. De buizen worden anaëroob bij 37°C gedurende 40-48 uur ge-incubeerd, waarbij op de glaasjes lak wordt gevormd naarmate de bacteriën groeien en metaboliseren.

De glaasjes worden uit het groeimedium verwijderd, gedurende 35 20 seconden gespoeld in een geroerde buffer ter verwijdering van los gebonden plak en geplaatst in buizen, die hetzij een controleoplossing -12- 5' ^ (met fosfaat gebufferde KC1, pH 6,8), hetzij een behandelings(emul-san)oplossing bevatten. De controle- en behandelingsbuizen (met glaasjes) worden gedurende de aangegeven temperatuur bij kamertemperatuur op een roterende schudinrichting bij 200 toeren per minuut 5 geplaatst. Vervolgens worden de glaasjes verwijderd uit de buizen, gespoeld en overgebracht naar buiten, die 1,0 N natriumhydroxide bevatten, waardoor de resterende plak van de glaasjes wordt verwijderd. De optische dichtheden van de verkregen natriumhydroxyde-suspensies worden individueel gemeten bij A540 met behulp van een 10 Beekman Spectrofotometer Model 25. De verkregen behandelingswaarden worden vergeleken met de controlewaarden bij bepaling van de door de behandeling in vitro verwijderde hoeveelheid plak. Per behandeling per proef worden tenminste 5 bepalingen gedaan, teneinde variatie tussen de glaasjes tot een minimum te beperken.

15 De resultaten zijn vermeld in tabel A.

TABEL A

Anti-plak- Concentratie van contact- Vermindering van toevoegsel toevoegsel in duur S.mutans plak water 2Q Galactose 5% 2 uur 31%

Galactose 10% 2 uur 66% apo-a-emulsan 0,1% 30 minuten 83%

Uit de resultaten blijkt, dat emulsan zelfs in lage concentraties in vitro S.mutans plak veel sneller en doelmatiger verwijdert ^ dan galactose.

In verdere proeven bleek, dat apo-a-emulsan in een concentratie van 1% de hoeveelheid S.mutans 6715WT13 plak na 2 uur met ongeveer 71% verminderde, de hoeveelheid plak, gevormd door S.salivarius SS2 verminderde met ongeveer 62% en de hoeveelheid plak, gevormd door 30 S.sanguis FC-1 verminderde met ongeveer 63% (hoewel het bij deze proeven de hoeveelheid S.sanguis 34 en S.mitis plak niet meetbaar verminderde).

Voorbeeld II

Beproeving in vivo 35

Een streptomycine-resistente stam van S.mutans (6715-41) **» ·» V ; -13- werd gebruikt om de mondholten van hamsters voor de proeven te infecteren. Een van de groepen werd echter geënt met de S.mutans organismen, die tevoren waren behandeld met apo-a-emulsan, om vast te stellen Of het lectine-koolhydraat-bindingsmechanisme, dat de 5 lectineplaatsen op het organisme blokkeert, de hechting daarvan zou verhinderen. De enting geschiedde eenmaal daags gedurende drie achtereenvolgende dagen. De groepen waren:

Groepnummer I. Geënt met S.mutans 6715-41 en bediend met 1% emulsan in het 10 drinkwater.

II. Geënt met S.mutans 6715-41 , die met emulsan was voorbehandeld en bediend met gewoon drinkwater.

III. Water, geënt met S.mutans 6715-41 (controle).

Alle groepen werden gevoed met het Keyes 2000 caries-produ-15 cerende dieet. Na drie weken werden vijf hamsters uit elke groep opgeofferd, waarna hun onderkaak werd verwijderd, geplaatst in een buffer, en gedurende 25 seconden blootgesteld aan ultrasone trillingen voor de dispersie van plak, waarna plaattellingen werden gedaan. S.mutans werd geteld in een selectief agar medium, verder aangevuld 20 met Streptomycine ter vertraging van de groei van andere bacteriën.

Ook werd de totale hoeveelheid aerobe bacteriën geteld, teneinde een indicatie te krijgen betreffende het effekt op de totale plak-orga-nismen. De evaluering werd na vijf weken en na negen weken herhaald.

In de evalueringen na vijf weken en na negen weken werden de onderkaken 25 onderzocht op caries. De resultaten zijn vermeld in de tabellen B, C en D.

TABEL B

% vermindering van S.mutans vergeleken met de controlegroep na_ 2Q Groep_3 weken_5 weken_'9 weken I 51 77 41 II 61 0 26 35 ’ V ^ -14-

TABEL C

% vermindering van de totale hoeveelheid aerobe bacteriën vergeleken met de controlegroep na__

Groep _3 weken_ 5 weken_9 weken _ I 56 66 52 5 II 70 0 35

TABEL D

% cariesvermindering vergeleken met de controlegroep na Groep 5 weken_9 weken I 48 63 10 II 42 47

De resultaten tonen, dat na 3 weken de hoeveelheid S.mutans in groep I met 51% en in groep II met 61% was verminderd in vergelijking met de controleproef (tabel B). De vermindering in de totale j hoeveelheid aerobe bacteriën was na 3 weken 56% in groep I en 70% in groep II (tabel C). Na vijf weken was de hoeveelheid S.mutans verminderd met 77% (tabel B) en de totale hoeveelheid aerobe bacteriën met 66% (tabel C), doch alleen in groep I. Groep I vertoonde 48% minder caries dan de controlegroep en groep II 42% minder (tabel D). 2Q Deze resultaten zijn statistisch significant.

Bij de laatste monsterneming na 9 weken (tabellen B en C) bedraagt de vermindering in groep I 41% voor S.mutans en 52% voor de totale hoeveelheid aerobe bacteriën en in groep II 26% voor S.mutans en 35% voor de totale hoeveelheid aerobe bacteriën. De cariesvermindering in groep I is 63% en 47% voor groep II (tabel D).

25

Uit deze resultaten kan worden geconcludeerd, dat 1% emulsan in het drinkwater effectief is voor vermindering van de aantallen S.mutans en andere aerobe bacteriën in hamsterplak. Voorbehandeling van S.mutans met emulsan vermindert eveneens hun aantal en daardoor het totale aantal aerobe bacteriën (afgezien van het afwijkende resultaat na vijf weken). Er is dan ook een sterke cariesvermindering. Deze resultaten ondersteunen de veronderstelling, dat emulsan werkt door verbreking van de bacteriële lectine-koolhydraatbinding en mogelijk van de hydrofobe bindingen, die bacteriën doen hechten aan 35 mondoppervlakken.

-15-

Voorbeeld III Beproeving in vivo

Er werden verdere proeven met hamsters uitgevoerd door hun tanden tweemaal daags te wissen met water (controle), met 0,055%'s 5 waterige oplossing van een caries verhinderende hoeveelheid (250 dpm F ) natriumfluoride (compositie W); met een 0,25%'s waterige dispersie van apo-a-emulsan (compositie X) en met 1%’s waterige dispersie van apo-a-emulsan (compositie Z). Na 6 en na 12 weken werden de hoeveelheden S.mutans en totale aerobe bacteriën geteld 10 en vergeleken met de watercontrole en na 12 weken werden de onderen bovenkaken onderzocht op caries en eveneens vergeleken met de watercontrole.

De resultaten zijn vermeld in de tabellen £, F en G.

TABEL E

15 % verschil in S.mutans vergeleken met de controle (water).

Compositie__Na 6 weken_na 12 weken W (NaF) 27% vermindering 21% toename X (0,25% emulsan) 62% " 41% vermindering Z (1,0% emulsan) 63% “ 53% " 20

TABEL F

% verschil in totale hoeveelheid aerobe bacteriën--vergeleken met de controle (water)__

Compositie Na 6 weken _na 12 weken W (NaF) 19% vermindering 17% toename X (0,25% emulsan) 53% " 37% vermindering Z (1,0% emulsan) 40% " 35% vermindering

TABEL G

30 % verschil in caries vergeleken met-de-controle (water) na 12 weken _______

Composities Bovenkaak_ Onderkaak_ W (NaF) 74,1% vermindering 90,6% vermindering X (0,25% emulsan) x 10,2% " 43,7% " 35 Z (1,0% emulsan) 36,9% " 61,4% ” x (statistisch niet significant) * sV· v -16-

Uit deze resultaten blijkt, dat emulsan in concentraties van 0,25% en 1% zeer effectief is in het verwijderen van S.mutans en totale aerobe bacteriën en in staat is tot vermindering van zowel plak als caries, terwijl natriumfluoride niet effectief is als 5 plakverminderend middel. De resultaten zijn statistisch significant, behalve waar anders is vermeld.

Voorbeeld IV

De volgende tandpasta werd bereid: dln._ 10 glycerol 22,00 natriumcarboxymethylcellulose 1,00 natriumsaccharine 0,20 natriumbenzoaat 0,50 natriummonofluorfosfaat 0,76 15 tetranatriumpyrofosfaat 0,25 gedeioniseerd water 23,44 apo-a-emulsan 1,00 dicalciumfosfaatdihydraat 48,76 aroma 0,89 20 natriumlaurylsulfaat 1,20

Voorbeeld V

De volgende mondspoelingen werden bereid: A dln. B_ dln.

ethanol 5,000 9,850 glycerol 15,000 10,000 natriumfluoride 0,048 ----- emulsan 1,000 0,500 polyoxyethyleen-polyoxypropyleen- —— 1,000 blokcopolymeren (Pluronic F108) 30 aroma 0,003 0,150 benzoëzuur 0,010 ---- natriumbenzoaat 0,500 ---- natriumsaccharine 0,020 0,040 kleurmiddeloplossing 0,001 0,045 35 gedeioniseerd water 78,418 78,415

In de voorgaande voorbeelden kan natriumsaccharine worden vervangen door natriumcyclamaat.

Claims (21)

1. Tandpreparaat in de vorm tandpasta of mondspoeling, gekenmerkt door een plak-inhibiterende hoeveelheid emulsan en een dentale drager, die water bevat in een voldoende hoeveelheid om 5 de plak-inhibiterende hoeveelheid emulsan te dispergeren, welke drager verder een bevochtigingsmiddel en een geleermiddel bevat indien het preparaat een tandpasta is, en een niet-toxische alkohol bevat, wanneer het preparaat een mondspoeling is.

2. Tandpreparaat volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat 10 de dentale drager, die water in een voldoende hoeveelheid voor het dispergeren van de plak-inhibiterende hoeveelheid emulsan bevat, verder een bevochtigingsmiddel in een zodanige hoeveelheid, dat het totale gehalte aan water en bevochtigingsmiddel 20-75 gew.% bedraagt, en 0,5-10% geleermiddel bevat, en dat het tandpreparaat een tandpasta 15 is.

3. Tandpreparaat volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat de tandpasta 20-75% van een in water onoplosbaar polijstmiddel bevat.

4. Tandpreparaat volgens conclusie 3, met het kenmerk, dat het emulsan aanwezig is in een hoeveelheid van 0,05-10% van het 20 gewicht van het water in de dentale drager.

5. Tandpreparaat volgens conclusie 4, met het kenmerk, dat de hoeveelheid emulsan 0,1-3 gew.% bedraagt.

6. Tandpreparaat volgens conclusie 5, met het kenmerk, dat de hoeveelheid emulsan 0,25-1 % bedraagt.

7. Tandpreparaat volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat het emulsan apo-a-emulsan is.

8. Tandpreparaat volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de dentale drager, die water in een voldoende hoeveelheid voor het dispergeren van de plak-inhibiterende hoeveelheid emulsan bevat, 30 verder 5-25% van een niet-toxische alkohol bevat, en dat het tandpreparaat een mondspoeling is.

9. Tandpreparaat volgens conclusie 8, met het kenmerk, dat de niet-toxische alkohol in de mondspoeling wordt gekozen uit iso-propanol en ethanol.

10. Tandpreparaat volgens conclusie 9, met het kenmerk, dat het emulsan aanwezig is in een hoeveelheid van 0,05-10 % van het ge- y c' V -18- τ wicht van het water in de mondspoeling.

11. Tandpreparaat volgens conclusie 10, met het kenmerk, dat de hoeveelheid emulsan 0,1-3 gew.% bedraagt.

12. Tandpreparaat volgens conclusie 11, met het kenmerk, dat 5 de hoeveelheid emulsan 0,25-1 gew.% bedraagt.

13. Tandpreparaat volgens conclusie 9, met het kenmerk, dat het emulsan apo-a-emulsan is.

14. Werkwijze voor het inhibiteren van tandplak en voor het bevorderen van de mondhygiëne, met het kenmerk, dat een effectieve 10 plak-inhibiterende hoeveelheid emulsan in water wordt gedispergeerd en de waterige emulsandispersie in aanraking wordt gebracht met tandoppervlakken in de mondholte van een zoogdier, die vatbaar zijn voor de groei van tandplak.

15. Werkwijze volgens conclusie 14, met het kenmerk, dat 15 het emulsan in de waterige dispersie aanwezig is in een hoeveelheid van 0,05-10 gew.%.

16. Werkwijze volgens conclusie 15, met het kenmerk, dat het emulsan in de waterige dispersie aanwezig is in een hoeveelheid van 0,1-3 gew.%.

17. Werkwijze volgens conclusie 16, met het kenmerk, dat het emulsan in de waterige dispersie aanwezig is in een hoeveelheid van 0,25-1 gew.%.

18. Werkwijze volgens conclusie 14, met het kenmerk, dat de waterige dispersie in aanraking wordt gebracht met natuurlijke 25 tandoppervlakken.

19. Werkwijze volgens conclusie 14, met het kenmerk, dat als emulsan apo-a-emulsan wordt gebruikt.

20. Het gebruik van emulsan voor het inhibiteren van tandplak.

21. Het gebruik van emulsan bij de bereiding van een tand- 30 preparaat voor de behandeling van tanden ter inhibitering van de vorming van tandplak en het optreden van caries. *»